Þ

ÞAÐAN, adv., in Norse vellums often spelt þeðan, N.G.L. i. 23; þanan, Hb. (1865), 6, 12, 14: [A.S. þonan; Dan. deden]:

—thence, from there; skamt þaðan, Nj. 9; koma þaðan, Vsp. 19, 20. Vþm. 14; þaðan af falla ár þær er svá heita, Edda 24; fregna e-t þaðan, Bs. i. 652; þaðan eiga vötn öll vega, Gm. 26: without a strict notion of motion, börðusk þeir þaðan um daginn, Nj. 43; þú skalt stela þaðan mat á tvá hesta, 74; bíða þaðan, to bide in a place, Hkv. 1. 22, Ó.T. 6, MS. 623. 60; hann hafði þ. njósnir norðr í Noreg, ok fékk þ. þá eina spurn, Ó.H. 200; annat kann ek þér þ. segja, Edda 24; ok vættir þú þ. fulltings, Blas. 48.

2. metaph., þaðan mátti skilja, thence it could be understood, Fms. xi. 420; þaðan af aldir alask, thence, i.e. thereby, Vþm. 48; skulu vér þaðan at vera, i.e. we will be on that side, Fms. x. 322; þaðan af veit ek, therefrom I know, i. 97; allan helming, eða þaðan af meira, full half and even more, Sks. 63; þaðan af sér Sverrir, at …, Fms. viii. 14.

3. temp. thenceforth; þaðan eru tólf nætr til Þorláks-messu, K.Þ.K. 106; þaðan af, þaðan frá, since; görðusk þaðan af mörg tíðendi, Edda 6, Fb. i. 40; þaðan frá mælti hann ekki höfugt orð, Bs. i. 341; meirr þaðan, more thence = later on, Akv.; þ. lengi, long since, Haustl.

þaðra, adv. [Ulf. þaþreh = ἐκειθεν, not = ἐκει], there, an older form = þar; saðr var öngr fyrir þaðra, Sighvat; þar munu vér skína sem sól, ok þaðra mon Kristr sýna oss alla dýrð sína. Hom. (St.); kurum land þaðra, Am. 97; görisk svá brátt, at þaðra eru konur í borginni, Fms. xi. 99; þeir herja þaðra um eyjar ok annes, Fær. 83; þótti hann þaðra í sveitum gildr bóndi, Finnb. 360: also in later poets for the sake of rhyme, slíkt eru brögðin þaðra, Skíða R. 39, 152.

þafðr, part. stamped, of cloth, Bragi; see þæfa, Eb. 70 new Ed.

þaga, u, f. silence; in endr-þaga, silence in return.

þagall, mod. þögull, adj. (fem. þögul), silent, Hm. 15.

þagat, see þangat.

þagga, að, to silence; betra er fyrr þagat (from þegja) en annarr hafi ‘þaggat,’ Skálda (Thorodd): the word is freq. in mod. usage, þagga niðr í e-m, to hush one down, silence one.

þag-mælska, u, f. a keeping silent.

þag-mælskr, adj. silent, discreet, Ad. 1, and freq. in mod. usage.

þagna, að, to become silent; konungr þagnar við. Nj. 6; konungr þagnar hvert sinn er Þórólfs er getið, Eg. 54; þá þagna þeir, Ld. 78, Fms. vi. 374; eptir þat þagnaði (þacnaðe Cod.) barnit, Bs. i. 342; síðan es hann þagnaði, left speaking, Íb. 7; hann sezt niðr ok þagnar, Skíða R. 145.

þagnar-, gen., see þögn, silence.

þagsi, adj.; the parent-word of the mod. Dan. tavs (silent) has hitherto not been found in the old Icel. literature; it should be þagsi, but most if not all words of that form were obsolete as early as the 12th and 13th centuries, and have disappeared in mod. Icel., as hugsi, staðsi, heitsi …; we believe it is preserved in the corrupted ‘þegn varð’ in the transcript of the Íb., where we propose to read, svá at allir menn myndi ‘þagsi verða’ (= Dan. blive tavse) meðan hann mælti at lögbergi, so that all men would become silent whilst he spoke on the Law-bill, Íb. 7. In an ancient vellum a , with the upper end of the s faint or blotted out, and an n or  would be distinguished with difficulty; and as to an Icel. transcriber þagsi was quite an unknown word, while ‘þegu,’ ‘þagu’ were familiar syllables, he would choose the latter; the vellum itself was lost soon after the copy had been taken in a.d. 1651. In Rb. (Ísl. i. 385) the word has been paraphrased into ‘þegja;’ see the Academy, vol. i, p. 278.

ÞAK, n. [A.S. þæc; Engl. thack, thatch; Scot. thak; Germ. dach; Dan. tag; see þekja]:

—thatch, roof, Edda 2, Nj. 115, Gkv. 3. 2, Fms. viii. 374; spán-þak, torf-þak, timbr-þak.

2. metaph. = baug-þak, Grág. ii. 174.

þakin-næfrar, f. pl. = þaknæfrar, Hm. 159.

ÞAKKA, að, [A.S. þancjan; Engl. thank; O.H.G. dankon; Germ. danken; Dan. takke]:

—to thank; þakka e-m e-t; þ. þeim þetta starf, Stj. 496; konungr þakkaði honum kvæðit, Ísl. ii. 230; goðum ek þat þakka er þér gengsk ílla, Am. 53; Rútr minntisk við hana ok þakkaði henni, Nj. 7; vér viljum þakka hingat-kvámu öllum Enskum mönnum, Fms. viii. 250; bændr þökkuðu vel Þorkatli liðveizlu, Orkn.; þakka e-m fyrir e-t, Fms. v. 194, and passim.

þakkan, f. a thanking, Barl. 36.

þakk-látr, adj. thankful, grateful, Fms. viii. 253, passim in mod. usage.

þakk-læti, n. thankfulness, thanks, Bs. i. 322, Th. 25, Karl. 132, 263.

þakk-næmr, adj. [Dan. tak-nemmlig], thankful, grateful, Al. 36.

þakk-samliga, adv. thankfully, gratefully. Eg. 106, 162, 198, Sks. 702, Al. 88; biðja þ., to beg hard, Fms. xi. 288.

þakk-samligr, adj. thankful, grateful, Fms. vii. 95, Stj. 496; mörg þakksamlig tíðindi, good news, Fms. viii. 100.

þak-lauss, adj. thatchless, roofless, Art. 17.

þak-næfrar, f. pl. bark used for thatching, N.G.L. ii. 138.

Þak-ráðr (Þakk-ráðr?), a pr. name = Germ. Tancred, Vkv.

þamb, n.; standa á þambi, with full belly, inflated or blown up, e.g. from drinking.

þamba, að, [þömb], to drink in large draughts; þamba vatn, þamba blátt vatnið.

þambar-, gen. from þömb, q.v.

ÞANG, n. [North. E. tangle; Dan., Scot., and Shetl. tang], kelp or bladder-wrack, a kind of sea-weed; hann var fólginn í þangi, Gullþ. 72, and passim; kló-þang. bólu-þang, belgja-þang, þunna-þang, = fucus vesiculosus, Hjalt.; æti-þang, edible sea-weed: the word is very freq. in mod. usage.

2. poët., hlíðar-þang = trees, Ýt.; hlíð-þang, id., Alm.; þangs hús, láð, ‘tangle-house,’ = the sea. Lex. Poët.

þangat, also (like hingat, hegat, p. 262) spelt þagat, Eg. 30, 38, 56, 123, Fms. iv. 159, 271, etc.; þigat, Stj. 35; or þegat, Barl. 82, Stj. 27; þengat, Al. 14. l. 9, N.G.L. i. 11; þingat, Fms. viii. 219, Hkr. iii. 238, Niðrst. 5:

—thither, to that place, austr þangat, Ó.H. 67; skip er þeir höfðu þangat haft, Eg. 123; hann hleypr þangat, 297; þeir heyrðu þangat manna-mál, 234, Gísl. 15; norðr þagat, Eg. 30; hann bauð þagat fjölmenni, 38; fara þagat, 56; bátinn er þeir höfðu þagat haft, 123; sækja þangat, Hom. 94; ganga þangat, Fms. iv. 159: senda þagat menn sína, id. (þangat, Ó.H. 67, l.c.); liggja þangat undir, Stj. 367: metaph., nema þangat sé virt til elligar, Grág. i. 148. 466.

2. in the phrase, hingat ok þangat, hither and thither, to and fro; hegat ok þegat, Stj. 27, Barl. 82; hingat ok þingat, id., Fms. viii. 219, Hkr. iii. 238; higat ok þigat, Stj. 35.

3. temp., þangat til, ‘thither-to,’ till that time; iðna annat þangat til, Grág. i. 147; þangat til var rúm, Mar.; þangat til, at …, until that …, Fms. iii. 184.

B. Compds:

þangat-för (þangat-ferð, Fb. i. 166), f. a journey thither, Íb. 9, Stj. 335, Bs. i. 448.

þangat-kváma (þangat-koma). u, f. a coming thither, arrival, Fms. x. 19, 220, Hom. 207, passim.

Þang-brandr, the Norse rendering of the name of the Saxon missionary, but it should have been if properly given, Þakk-brandr (cp. Þak-ráðr), Fms., Ó.T.

þang-floti, a, m. a ‘tangle-float’ drift of sea-weed, Krók. 52.

þang-skurðr, m. a cutting of tang or sea-weed, for feeding cattle; sölva-nám eiga Gaulverjar ok þangskurð, Vm. 18.

þanki, a, m. [a mod. word from Germ. ge-danke, whence Dan. tanke; appears about or shortly before the Reformation]:

—a thought; hjarta, þankar, hugr sinni, a hymn, freq. in mod. usage, the Bible, Pass., Vídal.

þann-ig, þann-og, þann-ok, þinn-og, N.G.L. i. 12; þann-inn, Fb. iii. 258, Karl. 552, and in mod. usage; from þann and vegr, cp. hinnug, p. 264; hvern-ig, einn-ig, qq. v.: [þann and vegr]:

—that way, thither; þannug, Grág. i. 378; stunda þannug, Sks. 112 new Ed.; halda þannug, Hkr. iii. 381; ef konungr hefði þannog skjótari orðit, Al. 20; úfært þannok, 51; þeir höfðu þann veg farit kaupferð, Fms. iv. 352 (þangat, Ó.H. l.c.); snýr aptr þann veg sem hafnir eru, Fms. iv. 365; sá þar bæ ok fóru þannig, i. 69; þessi tíðindi vóru áðr komin þannig, viii. 233; hann fór sömu nótt þannug sem hann spurði at Jamtr vóru, 67; fara tvívegis þannig, Grág. ii. 367; at þennug horfi andlit sem hnakki skyldi, N.G.L. i. 12.

II. metaph. this way, thus, adverbially; þannug búinn, Al. 16; hann grunar hvárt þanneg mun farit hafa, Ld. 58; Birkibeinar fóru jafnan þannin, Fms. viii. 350; þannin, at sættask fyrst, en …, Rd. 227, Krók. 36; ok afla þannug þess er hann stundar ekki til, Al. 88; eða hví þannig er til skipt, Ísl. ii. 346; and freq. in mod. usage, in which sense I. is obsolete, ‘þangað,’ q.v., being used instead of it.

þanns = þann es, Hm. 128, Hým. 39.

ÞAR, adv. [Ulf. þar = ἐκει, Matth. vi. 20, Luke ix. 4; and þaruh, Matth. vi. 21; A.S. þar; Engl. there; O.H.G. darot; Germ. dort; Dan. der]:

—there, at that place; vera, standa, sitja, lifa, … þar, passim; þar var Rútr … þar var fjölmenni mikit, Nj. 2; ok sett þar yfir altari, Fms. vi. 444; þar í Danmörk, xi. 19; þar innan hirðar, id.; koma þar, to be come there, arrive, Eg. 43; hen kom aldri vestr þar (westward thither) síðan, Nj. 14; skal þar kirkju göra sem biskup vill, K.Þ.K. 42; þar er, þar sem, there where, where? þá er þeim rétt at sitja þar er þeir þykkisk helzt mega lúka dómi sínum, Grág. i. 68; þar er sá maðr er í þingi, 151; beit af höndina þar er heitir úlfliðr, Edda 17, K.Þ.K. 42, N.G.L. i. 98, Fms. xi. 19, and passim (see er, sem): of time, nú kemr þar misserum, now the seasons come to that point, Fms. xi. 19.

2. metaph. usages; lýkr þar viðskiptum þeirra, Eg. 750; brutu þar skipit, ‘þar’ varð mann-björg, Nj. 282; lúku vér þar Brennu-Njáls sögu, id.; þar at eins er sá maðr arfgengr, er …, Grág. i. 225; þar er, where, in case, when; þar er menn selja hross sín, 139; þar er maðr tekr sókn eða vörn, 141; þykkjumk vér þar til mikils færir, 655 xi. 3; þar er þeir mætti vel duga hvárir oðrum, 655 xxi. 3; lát sem þú þykkisk þar allt eiga er konungrinn er, make as though thou thoughtest that all thy hope was there where the king is, Fms. xi. 112; eru menn hér nú til vel fallnir þar sem vit Hallbjörn erum, Nj. 225; þar hefi ek sét marga dýrliga hluti yfir honum, 623. 55; þú görir þik góðan, þar sem þú ert þjófr ok morðingi, ‘there that thou art.’ i.e. thou who art! Nj. 74.

II. with prep.;

þar af, therefrom, thence, Ld. 82; vil ek þess biðja at Egill nái þar af lögum, Eg. 523; er þat skjótast þar af at segja, 546; kunna mun ek þar af at segja, Edda 17; hús stendr þar út við garðinn, ok rýkr þar af upp, Lv. 47:

þar at, thereat, 623. 57:

þar á, thereupon, Eg. 125:

þar til, thereunto, until, till, Nj. 11, Fms. vi. 232:

þar um, thereon, Ld. 164; ver eigi þar um hugsjúkr, Fms. vii. 104:

þar undir, there underneath, vi. 411:

þar yfir, there above, 444:

þar við, therewith, by that, 396, viii. 56:

þar næst, there next, Eg. 512: nefndi til þess skipstjórnar-menn, ek þar næst stafnbúa, 33:

þar á, thereon, thereupon, Edda 37;

þar á ofan, thereupon, i.e. moreover, Eg. 415;

þar upp á, thereupon, Dipl. ii. 13:

þar eptir, thereafter, Rd. 248; hugsaði, at þar eptir (accordingly) mundi fara hennar vit, Fms. vi. 71; þar út í frá, furthermore, vii. 157:

þar fyrir, therefore. Eg. 419, Fms. vii. 176, passim:

þar í, therein, Eg. 125:

þar í mót,there against, in return, Grág. ii. 169:

þar með, therewith, Fms. iv. 110, Ld. 52: heita á Guð ok þar með á hinn heilaga Ólaf konung, therewith, i.e. besides, Fms. vi. 145; seldi Árni Birni Ytri-Borg, ok þar með hálft Ásbjarnarnes, Dipl. v. 26:

þar á milli, there between, Fms. xi. 85; ok eru menn alnir þar á milli, in the mean time, Grág. i. 117:

þar or (þar ör Ed.), therefrom, thereout of, Fms. vi. 378.

þarfa, að, [Germ. dürfen], to need, want; impers., e-m þarfar e-t; torf-skurð eptir því sem þeim þarfar, … sem þarfar búi á Grund, Dipl. v. 14; þann kost er honum þarfaði, Fb. i. 211; sem honum þótti sér þarfa, 208.

2. reflex., alla hluti þá er honum þarfaðisk, Fms. ix. 501, v.l.; sem jörðunni þarfast, Dipl. v. 5, 14: kost sem honum vel þarfast, iii. 14.

þarfa-gangr, m. ‘need-going,’ urine, excrement, Stj. 642, Fs. 180.

þarfi, adj. needing; with gen., liðs þarfi, Fms. xi. 24; ef hann þykkisk hrepps-fundar þarfi, Grág. (Kb.) i. 173; máls þarfi, Skv. 1. 2.

þarfindi, n. pl. things needful, useful things, H.E. ii. 72, Bs. i. 694; hve mörg þ. þeir mætti hafa af Noregi, Fms. vii. 101; honum til þarfinda, for his use, Finnb. 290; með öllum búnaði ok þarfindum, Stj. 574; ef lands-dróttinn leyfir manni nokkur þ. at vinna í mörku sinni, N.G.L. i. 244. þarfinda-hús, n. a hospital, D.N. iii. 78: a necessary, D.N.

þarf-lausa, u, f. = þarfleysa.

þarf-lausligr, adj. needless, H.E. i. 561.

þarf-lauss, adj. needless; þarflaust eyrendi, Stj. 521; at þarflausu, needlessly, Hom. 13: in vain, 655 xiv. B. 2.

þarf-látliga, adv. meekly, humbly; biðja þ. Stj. 155. 580, Mar.

þarf-látr, adj. humble, thankful, Róm. 266, Hom. (St.)

þarf-leysa, u, f. needlessness, Gþl. 163; láta þat mart eptir börnum er þ. er, Fb. ii. 13; reikar hugrinn jafnan á því er þ. er í, 655 xi. 3:

gen. as adj., þarfleysu-forvitni, þarfleysu-tal, þarfleysu-glens, useless, mischievous, Ld. 170, Fb. i. 312, 400, Grett. 87 new Ed.; þarfleysu upphlaup, Bs. i. 756.

þarf-leysi, n. = þarfleysa; þarfleysi ætla ok þat vera, Ísl. ii. 207.

þarf-liga, adv. usefully.

þarf-ligr, adj. useful, Gþl. 161, H.E. i. 504, Jb. 187 B, passim.

þarfna and þarfnan, see þarna, þarnan.

þarfnaðr, m. a need, want, H.E. i. 562 (note); older form þörfnuðr.

ÞARFR, adj., fem. þörf, neut. þarft, sounded þart (for it rhymes with mart); [see þurfa]:

—useful; mæli þarft eða þegi, Hm. 19: vinna þat er þarft er, Grett. 94; þafr maðr, 92 A; hann var þeim þarfr í öllu því er hann mátti, Finnb. 216; er hann mér þó ekki þarfr, he brings no good to me, Fs. 134;

ú-þarfr, useless, mischievous; all-þarfr.

þarf-samliga, adv. gratefully; eigi var þ. þegit, Sól. 5.

þarf-sæll, adj. useful, profitable, Fms. v. 344.

þarf-sælligr, adj. useful, Fms. iii. 53, Jb. 187 C.

ÞARI, a, m. [Dan. tarre; Shetl. tarri- in tarricrook, a fork to gather sea-weed with]:

—sea-weed, Lat. alga; þari and þang are almost synonymous; hann grefsk milli tveggja steina, ok berr á sik ofan þarann, Fbr. 103 new Ed., Grág. ii. 358; land eigandi á þara allan, 359; beltis-þari = fucus saccharius; Skíði datt er skyldi hann skjótt á þaranum ganga, Skíða R.; brenna þara, Frissb. 255.

compds:

þara-belti, = fucus saccharius, Hjalt.

þara-brúk, n. a heap of sea-weed, Landn. 44, Orkn. 420, Bs. i. 527 (in Arons S. in the foot-note it is fem.)

þara-nytjar, f. pl. the use of sea-weed; kirkja á þ., Vm. 80.

þar-kváma, u, f. a coming-there, arrival, Fms. i. 67, vi. 192, Sks. 289, Barl.

þar-lands, gen. as adverb, there, in that land, Mork. (in a verse). þarlands-maðr, m. a native of that land, Pr. 120, 408.

þar-lenzkr, adj. ‘there-landish,’ native, Fms. i. 192, Hkr. ii. 385, Stj. 86, 654.

ÞARMR, m. [A.S. þearmas; provinc. Engl. (Lincolnshire) tharm; Germ. darm; Dan.-Swed. tarm]:

—the guts; legg við enda þarms, Pr. 472; enda-þarmr, the end-gut, colon, 473; ok rakti ór honum þarmana, Nj. 275, Fb. i. 530; þá tóku Æsir þarma hans ok bundu Loka með, Edda i. 184; smá-þarmar (q.v.), passim.

þarna, adv. = þar with suffixed -na (q.v.), there; menn fara þarna, kvað hann, men go there, quoth he, Ísl. ii. 356; this form is very freq. in mod. usage.

þarnan, f. (qs. þarfnan), a want, need; af þarnan þeirrar tillögu, N.G.L. ii. 62.

þarnask, að, (qs. þarfnask), to want, lack, be without; svá at vit þarnimk eigi alla góða hluti, Fms. i. 263; þeir er þarnask sína jartein, Skálda 168; þarnask þess sem hann beiðisk, not to get it, K.Á. 230; en þau þarnast hitt er þarf, Fb. ii. 13; nú léði Guð honum ljóss þess er hann hafði lengi þarnast, Hom, 111.; sem hann þarnask ok hans heimamenn, K.Á. 78; alla bús-búhluti þá er þat bú má eigi þarnask, Grág. ii. 42; nær hann má í frelsi bera hött eða kveif, eða nær hann skal þarnask, when he shall wear it and when he shall want it, Sks. 434 B: impers., tjaldstað ok hrossa-beit sem þeim þarnast, Pm. 38.

þars = þar es; see er, p. 131, col. 2, to which add, þars ek em nú til kominn, Fms. xi. 65; þars hann hafði beran skallann fyrir, 132; þars ek em þræll þinn, Hom. (St.)

þar-seta, u, f. a ‘there-sitting,’ remaining there, sojourn, Gþl. 404.

þar-vist, f. a sojourn (see vist), Nj. 26, Landn. 270, Fms. i. 289, x. 417, Stj. 180.

þas-ramr, adj. a nickname, Fms. ix. 54.

ÞAT, or mod. það, neut. of a demonstr. pron.; the nom. sing. is of a different root, sá, sú (p. 516); the other cases are,—gen. þess, þeirar, þess; dat. þeim, þeiri, því and þí; acc. þann, þá, þat: plur. þeir, þær, þau; gen. þeirra; dat. þeim; acc. þá, þær, þau (mod. þaug): the mod. forms have rr in þeirrar, þeirri, þeirra; but for the olden time they are less correct, as may be seen from rhymes: [Goth. þata; Engl. that; Germ. dass, i.e. daz; Dan. det.]

A. That, in the various cases, see Gramm. p. xxi; Óláfr tók því vel, … kvaðsk hennar forsjá hlíta um þat mál, … þat sama haust, … þann dag svaf Unnr í lengra lagi, … nefni ek til þess Björn ok Helga, … eptir þat stóð Unnr upp ok kvaðsk ganga mundu þeirrar skemmu, sem hón var vön at sofa í, bað at þat skyldi hverr hafa at skemtan sem þá væri næst skapi, Ld. 14; því at þeir (they) urðu eigi á annat sáttir, þeir es (those who) fyrir norðan vóru, Íb. 9 (þeir is here repeated, first as personal then as demonstr. relat. pron.); land þat er kallat er Grænland, … hann kvað menn þat mundu fýsa þangat farar, at landit ætti nafn gott, … prest þann er hét Þangbrandr, id.; en þat vas til þess haft, … í stað þann, … lög þau es Kristninni skyldi fylgja, 11; þeir menn vóru er þess gátu, there were men that guested (= Lat. erant qui), Nj. 90; á þeiri stundu, Fms. xi. 360.

2. with the article; bæta þat skipit er minnr var brotið, Fms. ii. 128; yfir hafit þat it djúpa, Edda 28; þann inn mikla mann, Hkr. ii. 251.

II. it (as that is used in provincial speech in England), in indefinite phrases, it is, it was, it came to pass; þat var siðr, at …, Eg. 505; þat var einhverju sinni at, Nj. 2; en þat vas er hann tók byggja landit fjórtán vetrum eða fimtán fyrr, Jb. 9, and passim.

III. denoting this, these, = þessi: sagði Egill at mjöðdrekku þá vill hann hafa at afnáms-fé, Eg. 240; sagði at sú var kona hans, er þar sat, ok svá at þau (they) áttu húsa-kot þau (those cottages), Ó.H. 152; this use is freq. on Runic stones, e.g. rúnar þær, kuml þaun (= þau), etc.

2. denoting such; segja menn at þau yrði æfi-lok Flosa, at …, Nj. 282; hárit þat á höfði sem silki gult væri, the hair on his head was like yellow silk, Fms. x. 381; þeirrar einnar konu ætla ek at fá, at sú ræni þik hvárki fé né ráðum, Ld. 14: öllum þeim hlutum er þeim (pers.) líkaði, and passim.

IV. in a diminutive sense, suffixed to the noun; stund þá, a little while, Fær. 169; jarl hafði tjaldat upp frá stund þá, see stund, Fms. xi. 85; brosa lítinn þann, Fb. ii. 78 (Fms. iv. 101); lítt þat and lítt-at, ‘little that,’ i.e. a little, see p. 394, col. 1; litla þá stund, 623. 10; glam þat varð af, a little tinkling wind, Fms. xi. 129; klumbu eina mikla eða hálf-róteldi þat, id.

V. ellipt. þann; þykki mér þann (viz. kost) verða upp at taka, Nj. 222, Eg. 157 (see kostr, p. 353, col. 2): í þeiri (viz. hríð), in that nick of time, in that moment, Fms. x. 384, 414, Flóv. 33; ár rauð ungr í þeiri, Ód.; þann fyrsta (viz. tíma), Fms. vii. 201.

B. The gen. þess in special usages, resembling A.S. þus, Engl. thus; this may be simply ellipt., ‘vegar,’ ‘konar,’ or the like being understood:

1. denoting mode, kind, manner, so that, thus that; hvat sér þú nú þess er þér þykkir með undarligu móti? Nj. 62; hvernog hann skyli þess berjask, in what way he should fight, so that, Al. 70; hvat er hann þess, at ek hlýða upp á hans tal, what kind of man that I should listen to his talk.? Stj. 263; hvat manni ertú þess, at ek muna láta þik fyrri yfir fara? Karl. 16; hvern veg þess megi vera, Hom. (St.); engi veg þess, Hom. 196 (Ed.); hve lýðrinn skyldi lifa þess es Guði mætti vel líka, Hom.; hugsar hann, hversu hann mætti honum haga þess at honum yrði sjálfum nokkur sæmd í, Mar.; hvern veg skal ek skiljask við konung þenna þess er yðr muni líka, Ó.H. 75; hugum leiddi hann, hversu hann mætti þess sitja í svá ágætu sæti, at hann vær eigi …, Sks. 623; hversu bar þess til, how did it come to pass so? Stj. 166; hefi ek nokkut, bróðir. þess gört at þér mislíki, have I done aught that it should mislike thee? Gísl. 99; ekki var þess (nothing of the kind) í Máriu lífi er vándir menn hafa, Mar.; ef knökut er þess, at ér farit ósigr, Fb. i. 183; at öllum hlutum þess er hann hafði spurt, in all things so as (i.e. in so far as) he had heard, Þiðr. 158.

2. þess þó, yet so that, i.e. only short of that, with but one reservation; vilda ek helzt hafa atferð ok höfðingskap Hrólfs kraka, þess þó (yet so that), at ek hélda allri Kristni ok trú minni. Fms. v. 172; sem þér líkar, þess þó, at þú frelsir oss fyrir þína miskun, Stj. 404: dropping þó, en hann vægði í öllu fyrir þeim bræðrum, þess er hann minkaði sik í engu, so that, yet so that …, Ld. 234; leita flestir at hafa hættu-minna, þess at þeir verði sik frýju, Sturl. iii. 68; alla þá hluti er ek má, þess er mér skyli eigi vera skömm at, all things that I may, yet so that it shall not be a shame to me, anything short of dishonour, Þiðr. 194; svá harða sótt sem þeir er hardast fengu, þess er eigi gékk önd ór honum, Fb. ii. 144.

II. þess as a locative, there prob. ellipt., ‘staðar’ being understood; Einarr spurði Egil hvar hann hefði þess verit staddr at hann hafði mest reynt sik, Eg. 687; hvar kómu feðr okkrir þess, at faðir minn væri eptirbátr föður þíns, hvar nema alls hvergi? Ísl. ii. 236; hvar þess er (wheresoever) aðrir taka fyrst arf enn erfingi réttr, Grág. i. 191; ætlaða ek þá at ek munda hvergi þess koma, at ek munda þess gjalda, at ek væra of friðsamr, Orkn. 120; því at hann ætlaði at hann mundi þess víðar koma, at hann mundi njóta föður sins enn gjalda, Gísl. 73; hvar-vitna þess er maðr spyrr lögspurning, Grág. (Kb.) i. 41; hvar þess er heilagr dómr hans kom, Hom. (St.); þeir megu hvergi þess sendir vera, at …, Hom. 182 (Ed.); hver-vetna þess er þingmenn verða víttir í Gula, N.G.L. i. 5.

III. with a compar. the more, so much the more, cp. Germ. desto; heldr var hón þess at lítilátari, Hom. 169 (Ed.); þess meirr er hinn drekkr, þess meirr þyrstir hann, svá þess fleira es þú hafðir þess fleira girndisk þú, 190 (Ed.); til þess meiri staðfestu, Dipl. v. 22; þyrstir æ þess at meirr, Eg. 605; þess betr er þær eru görvar djúpari ok mjóri, Sks. 426.

C. The dat. því, prop. fyrir því, and then dropping the prep., and using the remaining dat. adverbially:

—therefore; því er þessa getið, at þat þótti vera rausn mikil, Ld. 68: því and þí, therefore; ok því svá, at …, Pr. 400; því ætla ek hann … at …, 325; því máttú varkynna mér, at mér þykkir féit gott, Gullþ. 7.

II. því-at, ‘for that,’ because; tóksk eigi atreiðin, því-at búendr frestuðu, Ó.H. 215; því-at úvíst er at vita, Hm. 1; því-at úbrigðra vin fær maðr aldregi, 6; því-at hón á allan arf eptir mik, Nj. 3; því-at allir vóru görviligir synir hans, Ld. 68; því-at þat er ekki af manna völdum, Gullþ. 5; því-at ek em bróðir feðr þíns, 6.

2. dropping the ‘at;’ því ek hefi spurt, at …, Fms. vi. 4; því Hákon var bróður-son hans, Sturl. i. 140.

III. therefore; ok varð því ekki af ferðinni, Ísl. ii. 247: fyrir-því (Dan. fordi; Early Engl. forthy), therefore, Fms. i. 235.

IV. því at eins, only on that condition, Fms. xi. 154: af því, therefore, passim.

V. hví, why, in later vellums (the 15th century), and so in mod. usage; því riðu menn yðrir undan? Fms. iii. 183, Sd. 149. l. 9; því mun ek þó eigi vita mega at troll ráði fyrir, Gullþ. 5.

D. For the personal pronoun, which in plur. has the same declension, see þeir, þær, þau, p. 732.

þat-ki, ‘that not’, not even that! þatki þú hafir brækr þínar! Hbl.; þatki ek fá, mála minn falslausan! Mork. 83; at þatki sé, 677. 4; see -gi, p. 199, col. 2.

þat-na, that there, see -na; postulinn segir, ‘er þatna,’ is that there? is it? 623. 19.

þattá = þat þá, that then! hvattá? segir jarl,—þattá! segir Ögmundr, at …, Fms. xi. 118.

þatz = þat es, that which, see er, p. 131, col. 2; allt þatz hann görir, 677. 6; þatz maðrinn af lifir, 3.

þatztu = þat-es-þú, ‘that which thou,’ what thou, Am. 83.

þauf, n. [akin to þóf, þæfa]:

þaufast, að, dep. to grope or fumble.

ÞAULAR, f. pl. [the etymology and exact sense of this word is not certain, perh. akin to þylja, referring to a lost strong pret. þaul, þulu]:

—a long-winded and complex thing; it is, however, only used in metaph. phrases; svá lízk mér sem mínir menn muni hafa mælt sik í þaular um þetta mál meirr enn þú, would have talked themselves into troubles, Fb. i. 348; rekum af oss tjöldin, róum út ór þessum þaular-vági, reisum viðu ok siglum norðr undan, let us row out of this winding creek, hoist sail and stand out northwards! Fms. viii. 130: the mod. phrase, læra, lesa í þaula = læra í belg, to learn, read by rote; as also,

þaul-lesinn, adj.; hann er þaullesinn, one who has read a thing through and through, got through a weary task:

þaul-reið, f. a riding steadily on like a log, plodding wearily on:

þaul-sætinn, adj. sitting log-like without stirring.

ÞAUSN, f. [cp. þysja, þeysa, þyss], a bustle, wild fray, mélée; margar þausnir ok þrætur, Róm. 290; nær var ek þausnum þeira, I was present at their fray, Sighvat; var nú eigi þausna-laust, there was no little bustle, Fas. iii. 229; þat má kalla þausnar-vers, þrjátigi at honum ganga, that may be called a hurly-burly song, Skíða R.: in mod. usage the word remains in

þjösnast, að, to chafe, rage, rave wildly; and

þjösna-legr, adj. coarse, raving:

þjösna-skapr, m. coarseness, ravings. From this same root, we believe, comes the mod. Norse ‘tausa,’ Dan. tös, = a romping girl, (from þausa, u, f.?)

þausna-lauss, adj. without tumult, quiet. Fas. iii. 229.

þausnast, að, or þjösnast, to rush on heedlessly.

þausnir, n. a romping fellow, a nickname, Ann. 1166.

ÞÁ, adv. [Goth. þan and þanuh; A.S. þon, þanne; Engl. then; Germ. dann and denn; Dan. da; from the Germ. dan is formed the mod. Dan. so-dan, lige-dan,—Germ. so-dann, als-dann; and hence again the mod. Dan. verb danne = to form, see Grimm’s Dict. ii. 740]:

—then, at that time; var hón þá fjórtán vetra gömul, Nj. 50: þá sá ek, then I saw, Sks. 1; þá sæmi, 11.

2. with er, es, when; þá er hann hafði lýst, Nj. 87; þá er Jesus nálgaðist Jerusalem, Greg. 39; þá es hann lá á nástránum, 56; jafnan, þá er, Nj. 6: or ‘er’ is dropped, eitt sinn þá Sigurðr konungr fór fyrir land fram, Fms. vii. 165; þá hón vildi selja, Dipl. v. 21.

II. then, thereupon, = Lat. deinde; innar frá sat Þráinn, þá Ölfr örgoði, þá Valgarðr, þá Mörðr, þá Sigfússynir, þá Grímr, þá Höskuldr, þá Hafr, þá Ingjaldr, of a row or rank of seats, Nj. 50; þá um víg Auðúlfs, þá um víg Skamkels, þá lýsti hann vígsök, … þá lét hann bera lýsingar-vætti, þá …, 87; þá skal grafa leysingja, því næst …, N.G.L. i. 345, and passim

2. in phrases like, þá ræddi Höskuldr við Rút, Nj. 2; þá reiddisk Höskuldr, id.; Þorsteinn sýndi þá konungi hrossin, Fms. vi. 384; þá svarar Hákon gamli, x. 221, and passim.

III. as the conclusion or apodosis of a sentence, then, so, accordingly, cp. Grág. ii. 362; með því at …, þá vóru Kálfi grið gefin, Fms. vi. 19; en af því at …, þá (then) þá (received) hann miskunn af konunginum, x. 391; en ef umboðsmaðr dylr …, þá, Gþl. 375 (cp. ok A. II): following a sentence beginning with if, in case …, then, ef þeir menn …, þá eru þeir, Grág. i. 99; en ef nokkurir girnask … þá. er eigi nauðsyn, Sks. 10; … þá rannsaki, þá dæmi, þá auki, etc., 11; villu-dýr þau er fæðask á fjöllum …, þá kunnu þau vel at skipta, 13 new Ed.; öll önnur kvikendi …, þá fagna þessum tíma, id.; þeir menn er sekir eru …, þá eru þeir, Grág. i. 99.

IV. þá ok þá, ‘then and then’ at every moment; at þeir myndi fara norðr þá ok þá um vetrinn, Fms. vii. 268; nú ok þá, now and then, i.e. for ever; verðr lofaðr nú ok þá sá er manninn styrkir, 677. 7.

þá, f. [from the verb þeyja; Engl. thaw; Germ. thau, in thou-wind; Dan. tö]:

—a thaw, esp. in the sense of thawed ground; þat er einn eykr má draga á þá á sléttum velli, Grág. ii. 362; þeir rekja spor sem hundar bæði á þá. ok á hjarni, Hkr. i. 111.

þá-fjall, n. a ‘thawed fell,’ wet and slippery hill; henda hrein í þáfjalli, Hm.

þága, u, f. [þiggja], a quittance, receipt; hvárki með gjöfum né þargum (sic), Anecd. 72 new Ed.: freq. in mod. usage, mín er þága, it is in my interest; or göra e-t í þágu e-s; þú skalt ekki göra það í mína þágu, thou shalt not do it for my sake.

þá-gi, not then, Sighvat.

þá-leiðis, adv. this way, thus, Stj. 1, 67.

þám, m. [akin to þá, f.?], a thickness, mugginess, Björn: þámaðr, part. misty; þámað lopt, a misty sky: and þáma, að; það þámar af.

þá-mikill, adj. much thawed (?); or does þá mikla stand for ‘mikla þá’ (see þat A. IV), Gísl. (in a verse).

þá-na, interj. then! yes, then! er ek get þána, then I guess! Hbl. 58; þána is hardly a verb, although Egilsson (Lex. Poët.) explains it = þeyju = I think it will thaw.

ÞÁTTR, m., gen. þáttar, dat. þætti, pl. þættir, þátta, acc. þáttu, mod. þætti; [Germ. docht; Dan. tot; cp. Lat. texo, textum]:

—a single strand of a rope; ok skar í sundr átta þáttuna í festinni, Bs. i. 599, ii. 111; sneru þær af afli örlög-þáttu, Hkv. 1. 3; öfundar-þáttr, Fms. xi. 442.

II. metaph. a section; þá tvá þótto ástarinnar, Hom. (St.); lifið einir ér, þátta (gen. pl.) ættar minnar, Hðm. 4: esp. a section of law, segja upp lögþáttu alla … skal svá görla þáttu alla upp segja, Grág. i. 2; í þessum þætti, ii. 345; í landabrigðis-þætti, id.; Kristinna laga þátt, K.Þ.K. 140: a short story, þenna þ́tt niðrstigningar Kristr, Niðrst. 110; þáttr Eymundar, Fb. ii. 54; hér hefr upp þátt Styrbjarnar, 70; þáttr Orms Stórólfssunar, i. 521; Alfgeirs þáttr, Ísl. ii. 97, etc.

þátta-tal, n. the number of sections in a code of laws, Rb. 4.

ÞEFA, að, to smell, sniff; þefaði sem hann rekti spor sem hundar, Fær. 170; matr svá lítill at hón þefaði af, Bárð. 175: part., ílla þefaðr, ill-smelling, foul, Fms. x. 208; vel þefaðr, Pr. 473.

þefan, f. a smelling, Stj. 93.

þef-góðr, adj. sweet-smelling, Grett. 96.

þef-íllr, adj. ill-smelling.

þefja, pret. þafði, = þæfa, remains in the part. þafðr:

—to stir, thicken; hann hafði þá eigi þafðan sinn graut, he had not cooked his porridge thick;, Eb. 70 new Ed,; úri þafðr, ‘wave-beaten,’ of the sea-serpent, Bragi.

þefja, að, to smell, older form for þefa; nasir skyldi þefja ok ilma, Anecd. 4: to emit a smell, mín fæzla þefjar betr hverjum ilm, Sks. 632: part. þefjaðr, vel þ., sweet-smelling, fragrant, 531 B.

þefja, u, f. a smell, = þefr, Fms. vi. 164.

þefjan, in ú-þefjan (q.v.), a stench.

þefka, að, to smell, = þefja; nasar þefka daun, Anecd. 8.

þef-lauss, adj. smell-less, without scent, vapid.

ÞEFR, m. a smell; ok kenna þó eigi þef af reykinum, Barl. 49; íllr þefr, Bárð. 38 new Ed.; ú-þefr, q.v.; hefir þat þef mest í munninum, Stj, 293, and passim.

ÞEGAR, adv., prop. a gen. of an obsolete noun; [Ulf. þeihs = χρόνος and καιρός]:

—at once, forthwith; Höskuldr kallar á hana, farðú hingað til mín, segir hann. Hón gékk þegar til hans, Nj. 2; þegar á morgun, to-morrow presently, Ísl. ii. 147; hann var þá skírðr þegar, 645. 86; þá var hann þegar hvar fjarri …, hann sofnaði þegar, Fms. iv. 337; Þórólfr bar merkit þegar eptir honum, following immediately after him, i.e. next after him, Eg. 297; þegar frá öxlum ofan, Sks. 167, passim: the phrase, þegar-leið-sem, straightway, forthwith, Fms. x. 386, Stj. 94, 101, 267, Barl. 157; see leið.

II. þegar-er, as soon as; þeir eigu at göra orð erfingjum þegar er þeir koma hingat, … þegar er þeir koma til, Grág. i. 215; en þegar er Arnljótr laust við geislinum, þá …, Ó.H. 153.

2. ellipt., leaving the ‘er’ out, and without the notion of immediate time; þegar Skapti vissi þetta, gékk hann til búðar Snorra goða, Nj. 247; en þegar Gregorius kom upp á briggjurnar, þá hopuðu þeir, Fms. vii. 254.

3. hence in mod. usage þegar has become a conj. when; þegar eg hrasa hér, þegar mér ganga þrautir nær, and so passim, where the ancients said ‘er.’

þegars = þegar es, as soon as, Grág. i. 97, Am. 30.

þegi, a, m. [þiggja], a receiver, keeper; in arf-þegi, far-þegi, heið-þegi, heim-þegi, qq. v.

ÞEGJA, pres. þegi; pret. þagði; subj. þegði; imperat. þegi, þegiðu; with neg. suff. þegj-attu, Vtkv.; part. þagat (þagt, Anecd. 10, Sks. 562 B); [Ulf. þahan = σιωπαν, σιγαν; Hel. þagjan; O.H.G. dagen; Dan. tie; Swed. tiga; Lat. tăceo; cp. also þagga and þagna]:

—to be silent; Rútr þagði við, Nj. 2; þegi, be silent! Art. 22; þegi skjótt (imperat.), Ld. 220; sitja þegjandi, Fms. vii. 160; sá er æva þegir, whoever keeps silence, Hm.; mæli þarft eðr þegi (subj.) … þá hefir hann betr ef hann þegir, … fátt gat ek þegjandi þar, id., and passim.

2. with prep., þegja yfir e-u, to conceal; leyn þessum glæp ok þegi, yfir systir mín, Stj. 520; hafa þagat yfir fundinum, Fms. vi. 273; hvað hana hölzti lengi hafa þagat yfir svá góðri ætt, Ld. 36; mart þat er guðspjalla menninir hafa þagt yfir, Sks. l.c.; þegja af söngum, to leave of singing, Stj. 50.

3. with gen., þegi þú, Þórr, þeirra orða, keep silence from such words, Thor, i.e. do not say so! Thor, Þkv. 18: the law phrase, þegja sik í fjörbaugs-garð, Grág. i. 69.

II. the saying, þungr er þegjanda róðr; þegjanda logn, a still calm, Sks. 52 new Ed.

þegjandi, part. the silent, a nickname, Landn. (Orkn.)

ÞEGN, m. [A.S. þegn; Engl. thegn, thane; O.H.G. degan; Hel. þegan; whence Germ. unter-than, Dan. under-dan (?); Gr. τέκνον; the root word remains in Germ. ge-deiben, answering to Gr. τεκειν; Germ. degen (a sword) is quite a different word, being a Romance word, qs. deger, akin to dagger, see Grimm’s Dict. ii. 895, 896]:

—a thane, franklin, freeman, man; sá þegn er þenna gyrðil á, Post. 298; þegn kvaddi þegn, Fms. vii. (in a verse); gamall þegn, Stor. 9; ungr þegn, Hm. 159; ef mik særir þegn, 152; þegns dóttir, a man’s daughter, Ó.H. (in a verse); Mörðr kvaddi oss kviðar þegna níu, us nine franklins, nine neighbours, Nj. 238; ek nefni þegn í fimmtardóm, Grág. i. 73; hann lézk eigi vita hverr þegn hann væri, he said he knew not what person he was, Fs. 100: (lítið er mér um þat, veit ek eigi hverr þegn þú ert, Fms. ii. 81); hvat þegna er sjá enn orðfæri maðr? Post. (Unger) 221; prúðr þegn, a brave yeoman, Eb. (in a verse); öndverðr þegn, a brave thane, a brave man, Rafn 193; vígligr þegn, Am. 51; þegiðu Þórir, þegn ertú úgegn, Fms. vi. (in a verse): allit., þegn ok þræll, thane and thrall, i.e. freeman and bondman, i.e. all men, Hkr. i. 270, N.G.L. i. 45, ii. 35; bú-þegn, a franklin; far-þegn, a traveller; ek ok mínir þegnar, I and my men, Fms. v. 138; Búa þegnar, x. 258; þegns hugr, þegns verk, = drengs hugr, drengs verk, Lex. Poët.

2. a husbandman, good man, with the notion of liberality; svá er sagt at hann sé ekki mikill þegu við adra menn af fé sínu, Ísl. ii. 344; veit ek þat sjálfr at í syni mínum var(at) ílls þegns efni vaxit, Stor. 11; auðigr maðr ok íllr þegn, a rich man, but a bad host, Hkr. i. 189 (íllr búþegu, Fms. l.c.); hittu þeir inn fjórða búanda, var sá beztr þegn þeirra, Fms. iv. 187.

II. as a law term, a liegeman, subject; skaltú vera þegn hans, er þú tókt við sverði hans at hjöltunum, Fms. i. 15; játuðu skattgjöfum ok görðusk konungs þegnar, Hkr. i. 137; hann vill vera yðarr Dróttinn ef þér vilit vera hans þegnar, Ó.H. 126; en nú er þeir görvir þrælar konungs þegna hér í Noregi, Fms. vi. 38; lönd ok þegna, 92; svarið konungi land ok þegnar á Íslandi, Ann. 1281; Magnúss konungr bauð öllum sínum þegnum ok undir-mönnum á Íslandi, Bs. i. 684: tekr konungr fjóra tigu marka í þegngildi fyrir þá sem aðra þegna sína, Sks. 253; þér eigit góðan konung en hann þegna ílla, Fms. iv. 341; Krists þegn, himins þegnar, ‘Christ’s-thanes,’ heaven’s-thanes, Lex. Poët.; þegngildi, bæði þegn ok bætr, Gþl. 166; bæta fullar bætr ok svá þegn ef hann deyr af bjargleysi, 272, D.N.

þegna, að, to serve as a þegn (II); ok þegnuðu honum, Stj. 568, v.l.

þegn-gildi, n. the weregild for a þegn (II), Fms. iv. 313, v. 74, x. 112, Gþl. 21, 130, N.G.L. i. 121, 384, Sks. 253.

2. a tribute to be paid to the king by a þegn; þegngildi ok nefgildi, Ó.H. 141.

þegn-ligr, adj. (þegn-liga, adv.), = Germ. under-thanig, (mod.)

þegn-skapr, m. an honour, = Germ. ehre, as a law phrase; in the law phrase, leggja e-t undir þ. sinn, to swear upon one’s honour, Grág. i. 29, Nj. 150; þegnskapar lagning, and þegnskapar-lagningar-eiðr, an oath upon one’s honour, Grág. i. 30, 321.

2. liberality, generosity; en er honum eyddisk fé fyrir þegnskapar sakir, Vapn. (begin.); hann var vel fjár-eigandi en lítill í þegnskap, Fbr. 35; fara til Svínafells ok reyna þegnskap Flosa (hospitality), Nj. 282.

3. the allegiance of a þegn (II).

þegnskapar-maðr, m. a liberal, open-handed man, Grett. 106 A.

þegn-skylda, u, f. the duty of a thane towards his liege-lord, allegiance; hollosta, þ., ok hlýðni við konung, Gþl. 67; alla þá er í hans þegn-skyldu eru, 62; játa e-m þegnskyldu, Fms. ix. 257; leggja krafir eða þegnskyldur (duties) á e-n, H.E. i. 465.

þeima, dat., sing. and plur. to this, to them, see þessi; á þeima hlut, Fms. vii. 102; á þeima bæ, ÓH. 106, Fms. viii. 210; með þeima atburð, 233; í þeima flokki, 325; með þeima eiðstaf, Gþl. 14; með þeima hætti, Fms. v. 336, x. 183, 402: plur., á þeima mánuðum, viii. 173; á þeima átta vetrum, 219; gangvegum þeima, Kormak; þeim mönnum, Sks. 60 new Ed.

þeims = þeim es, Hm. 3, Fms. i. 100 (in a verse), vi. 38.

ÞEIR, þær, þau. This is the plur. of the personal pron., answering to sing. hann, hón, þat; gen. þeira and mod. þeirra; dat. þeim; acc. þá, þær, þau; in mod. speech þau is sounded þaug, which form occurs as early as Run. Gramm. of 1651, and often rhymes in mod. poets with words ending in g, e.g. flaug, þaug, Bb. 2. 17: [the A.S. uses the forms hi, hira, him, hi, and so in early South. E., whereas the North. E. has thay, thair, thaim; South. E. and Chaucer hii, here, hem, Morris’ Specimens, p. xv; Dan. de, deres, early Dan. deræ, dat. dem.]

A. They, them, theirs (see Gramm. p. xxi); töluðu þeir mart, ríða þeir heim af þingi; þeir kómu í Fljótshlíð, Gunnarr tók vel við þeim; Njáll mælti til þeirra …, slíkar fortölur hafði hann fyrir þeim, … þeir spurðu þær tíðenda, báðu þær eigi leyna, þær sögðu svá vera skyldu; at þeim muni ílla sækjask at vinna oss, … vér getum þá eigi með vápnum sótta, and so in endless instances.

2. a peculiarity of the Icel. is the constant use of the neut. plur. ‘þau’ as collective for a masc. and fem.; síðan gengu þau inn bæði (i.e. Njall and Bergthora), at hann skyldi breiða yfir þau húðina; börn þeirra Þjálfa ok Rösku, ok görðusk þau … þá er þau höfðu gengit litla hríð, Edda 28; Ask ok Emblu … önd þau né áttu óð þau né höfðu, Vsp.; and so also of things, e.g. þau páll og reka; þau hönd og fótr, and so on.

B. Special usages; this pronoun is used collectively before the names of two or more persons, the neuter being used when the persons are of different sexes:

1. where more than one are expressly named; þau Ásgerðr ok Þorsteinn, they, Asgerd and Thorstein, Eg. 702; þeir Starkaðr ok Þórðr, ok Flosi, Nj. 282; börn þeirra Hildigunnar ok Kára, the children of H. and K., id.; synir þeirra Starkaðar ok Hallberu vóru þeir Þorgeirr ok Börkr ok Þorkell, 89; synir hans vóru þeir Kolr ok Óttarr ok Haukr, id.; bræðr Hallgerðar vóru þeir Þorleikr, faðir Bolla, ok Ólafr faðir Kjartans, ok Bárðr, they, Thorleik, Olave, and Bard, 2; faðir þeirra Þorkels föður Brands, ok Þorgils föður míns, Jb. 20 (restored by Maurer; the emendation in the Editions is an error; the passage is parallel to that given above from Nj.); Þórr ok þeir lagsmenn, Thor and they—his followers, Edda 28.

2. ellipt., as it seems, where the one part is understood, and not named; in this case the neut. þau is used whenever the name understood is different in gender; þeim Oddi, to Odd and his men, Fms. vi. 379; þeir Vagn, W. and his men; þeir Pálnatóki, P. and his men, xi. 95; þeir Þóroddr, … þeim Þóroddi, Hkr. ii. 251; frá skiptum þeirra Þórðar, the dealings of Thord (and Björn), Fms. iv. 110; þeir feðgar, they, father and son, Nj. 8; þau Ásgerðr, Asgerd and her son, Eg. 702; vinátta var með þeim frændum þeirra, i.e. between him and their kinsmen, Grett. 132; þeirra bræðra, Fms. xi. 160; þeir í Orkneyjum, Nj. 270; af þeim (those) fyrir austan árnar, 210.—This use of the pronoun þeir, þær, þau is peculiar to the old Scandin. and Icel. tongue, and is not found in any other Teut. language. We take it to be a remnant from an ancient time when the article was still used detached and not suffixed, being, as in Homeric Greek, used half as a demonstrative pronoun; thus Iliad viii. 457, αϊδ Ἀθηναίη τε και Ἤρη, sounds quite Icel., þær Aþena og Hera; Icel. extend it also to the other cases, þeirra (gen.) Aþenu og Heru, þeim Aþenu og Heru; cp. also II. xiii. 496, 526; the usage of the neut., as above, seems peculiar to Icel. It is therefore an error to explain ‘þeir Þóroddr,’ etc., as if a copula ‘ok’ had been dropped between the pronoun and the pr. name, þeir ‘ok’ Þóroddr; it is in fact an elliptical abbreviated version of the usage in B. 1: similar is the use of hann and hón for the sing. (see hann B. II. p. 239, col. 1), and of Gr. ὁ as in Od. xxi. 181.

C. For this pronoun as demonstrative, see þat, p. 731.

þeirs = þeir es, Hm. 165 (heilir þeirs hlýddu), Þd.

ÞEIST or þeisti, a, m. a bird, uria grylle or colymbus grylle L., the sea-pigeon, Edda (Gl.): mod. teisti-kofa, or also þeista, u, f., Fél. i. 19; mod. Norse teiste, Edda (Gl.), passim in mod. usage.

ÞEKJA, pres. þek; pret. þakði and þakti; subj. þekði; part. þakiðr, þaktr, þakinn: [A.S. þeccan; Engl. theck and thatch; Scot. thack; Germ. decken, dach; O.H.G. dechan; Dan. tække]:

—to thatch; skjöldum er salr þakiðr, Gm. 9; þar er þakiðr kryplingr, Fms. v. 160; þekja sundit með skipum, Nj. 273; gulli þakðan sal, Vsp. 63; hann reið a brúna, hón er þökt lýsi-gulli, Edda 38; allt annat, þá er ísum þakt, Sks. 43 new Ed.; þakt reyr eðr hálmi, Fms. vi. 153; þakit gull-spöngum, Ver. 27.

2. [þak, baug-þak], taka fullan baug ok þakðan, en eigi þveiti, Grág. ii. 177.

þekja, u, f. a thatch, roof, Nj. 115, Fms. vi. 153, Stj. 60, Sks. 138 new Ed.

þekjull, m. a kind of thatched shed, D.N. i. 477, 502.

þekki-liga, adv. with grace; veita þ., Bs.; þiggja þ. þær fórnir, 655 xxiii. 1.

þekki-ligr, adj. [Dan. tækkelig], handsome, lovely, pleasant (Germ. anmuthig), Haustl.; þýðr ok þ., Bs. i. 76; göfugligr maðr ok þ. ok þó ógurligr, Ó.H. 23; manns-höfuð bjart ok þekkiligt, Fms. i. 228; með þekkiligu yfirbragði, x. 232; var líkit bjart ok þekkiligt, xi. 281; eigi þ., ill-favoured, vi. 143; ú-þekkiligr, id.

þekking, f. knowledge.

þekkinn, adj. = þekkiligr, rendering of Lat. ‘delectabilis,’ 655 xxvii. 11.

2. keen, acute; in glögg-þekkinn

ÞEKKJA, ð, and later t; an older pret. þátti answers to Goth. þagkjan, þahta, and occurs in old poems in four instances, which see below: [Goth. þagkjan = λογίζεσθαι; A.S. þencan, þôhte; Engl. think, pret. thought; Hel. þenkjan, pret. þahta; O.H.G. dankjan; Germ. denken, pret. dachte; whence mod. Dan. tænke; Swed. tänka; whence mod. Icel. þenkja. In the old Norse the sense of ‘to think’ is still undeveloped, and only appears in the borrowed mod. form þenkja; cp. þykkja.]

A. To perceive, know:

I. to perceive, espy, notice, of the senses; þóttuð mér, er ek þátta, Þorkels liðar dvelja, when I espied them, O.H.L. (in a poem of a.d. 1012); þá er vígligan vögna vátt, sinn bana þátti, Haustl. (middle of the 10th century); þátti liggja á sléttri grundu sér fjarri, he espied (his sword) lying far off on the ground, Geisli (Cod. Holm., in a poem of a.d. 1154); þá er bani Fáfnis borg um þátti, when the slayer of F. espied (or visited) the burg, Og. 18; er harðhugaðr hamar um þekði, when he espied his hammer, Þkv.; er ek höll Hálfs háfa þekða’k, Gkv. 2. 13; ok er konungr þekkir at sveinninn er heill, Fb. iii. 366; þá þekði hann at tré flaut í lánni, he espied a tree floating in the surf, Mar. (pref. xl); heyra þeir vápna-brakit ok þekkja jóreykina, Al. 31; kann vera at þeir þekki eigi hvárt þar eru karlar eða konur, Ld. 276; mátt þú nú þat þ. (comprehend) er fyrr sagða ek þér, at …, Sks. 476. This sense is now obsolete.

II. to know; þóttisk hón þekkja barnit, Finnb. 214; engi maðr var sá innan-borðs at þetta land þekti, Fms. iii. 181; svá vóru þeir líkir at hvárngan mátti þekkja frá öðrum, Bev.; fá þekt þá hluti, Sks. 119 new Ed.; þekki ek þik görla, segir hann, Fas. ii. 239. This sense is not of very frequent occurrence in old writers, but more so in mod. usage, as it has almost displaced the old kenna, q.v.

III. recipr. to know one another, Fas. iii. 535.

B. Dep. [þökk], þekkjask, to comply with; en konungrinn þekðisk meirr með einvilja sínum en með vitra manna ráði, the king followed more his own will than good men’s counsel, Fms. x. 418.

2. to be pleased; þá þektisk mér at leita hans ráða-görðar, I was pleased, I wished, Sks. 3; megi þér mitt líf þekkjask, may it please thee, Barl. 148.

II. to accept of, consent to; bauð honum þar at vera, en hann þekðisk þat, Eg. 23; þeir þökkuðu Úlfi þetta boð sitt ok þektusk þetta boð gjarna, Fær. 46; ek mun fela yðr hér.—þeir þekkjask þetta, Fms. i. 8; Eiríkr konungr þektisk þann kost, 22; þá eggjuðu höfðingjar aptr-hvarfs, en hann þekðisk eigi þat, he refused, would not, x. 413; ef þú vill mína umsjá þekkjask, vi. 104.

2. part., fám var þekkt í þeirra liði at fara seint, few of them liked to go slowly, Lv. 95.

þekkr, adj. agreeable, pleasant, liked; þýðr ok þekkr við sína menn, Fms. x. 420.

2. pliable, tractable, obedient, of a child; hug-þekkr, Ó.H. 16; vera þekkr og hlýðinn;

ú-þekkr, disobedient, refractory.

þekt, f. a liking; engi þekt mun mér á þeim vera, Fs. 88; ok bauð þeim mikla þekt (a pleasant sensation) er þeir sá líkit, Bs. i. 208;

óþekt, a dislike, nuisance: also the being refractory.

þekta, t, [from þekkja], to know, with the notion to reprove, chide, cp. kenna A. III. 2; nema Þráinn hann þekti menn af orðum þessum, Nj. 141 (þekði, v.l.); þat fær engi gört, at þekta þik af því sem þú tekr upp, … en nú til þess at þú þagnir, Bs. i. 567: in a good sense, to know; sá er hann heyrir fá orð varranna þektir (þekkir, v.l.) hann mörg orð hugrenningarinnar, Sks. 120 new Ed.; þá má hann vel þekta alla vegu, 121.

ÞEL, n. [cp. A.S. and Engl. felt; Germ. filz; Lat. pilus, Gr. πιλος, þ = f, cp. Gr. θήρ = φήρ, Lat. ferus]:

—the nap on woollen stuffs; þel er á hnefa bundini eða hlutr feldar, Skálda (Thorodd): in mod. usage þel is the soft fine wool, as opp. to the tog or kemp, on Icel. mountain sheep; úr þeli þráð að spinna, a ditty.

2. metaph. the ‘texture.’ of the mind, disposition; þá varð Pilati þelið kalt, Pass. 19. 6; in the compds, hugar-þel, hjarta-þel, disposition of mind or heart; í þeli niðri, in one’s heart’s core; mér er vel við hann í þeli niðri, at the bottom of my heart I do like him; cp. Ivar Aasen ‘dæ æ godt tæl í den karen,’ there is good stuff in that fellow, metaphor from the texture; fagnaðar-lausir niðr í þel, Skáld H. 3. 4.

3. in náttar-þel, night-time.

þel-góðr, adj. good in the þel, of wool; þelgóð ull: metaph., mér er þelgott til e-s, to be well-disposed to one.

þél, n. fresh-curded milk.

compds:

þéla-mysa, u, f.fresh whey-milk.

þel-kerald, n. a cask with curded milk, Björn.

ÞÉL, f., mod. þjöl, gen. þjalar, [A.S. feol; Engl. file; O.H.G. fihala; Germ. feihel and feile; Dan. fil; þ = f]:

—a file; þél er smíðar-tól, Skálda, Thorodd, Stj. 160, Magn. 450, Þiðr. 79; þél harðari, Fms. vi. 84, Lex. Poët., and passim.

þela, að, [Ivar Aasen tela], in part. þelaðr; refill ný-þelaðr, hangings new and thick (the nap not yet worn off), Dipl. v. 18 (see p. 460, col. 1).

þéla, að, to file, Þiðr. 79.

Þela-mörk, f. the Mark of the Thilir (Þilir, q.v.), a county in Norway, Thelemarken, Fms.

þel-högg, n. = þela-högg, B.K. 83.

þeli, a, m. [akin to þel = nap], frozen ground; vetr svá góðr at engi kom þeli í jörð, Landn. (App.) 324; var þá allr þeli ór jörðu, ok svá blautlent at …, Fms. ix. 511; snælaust á jörðu, var svað a þelanum, viii. 393; en ef jörðin væri fyrir útan allan verma eðr yl, þá væri hón öll í einum þela, Sks. 210; þíða þela ór brjósti e-m, Hom. 107.

2. metaph. obstruction in the chest, catarrh; hafa þela fyrir brjóstinu.

compds:

þela-högg, n. an ice-hoe, Bs. i. 319 (freq. in church-inventories for grave-digging), Vm. 65, 70, 87, 117, 124.

þela-lauss, adj. unfrozen, thawed, Fas. iii. 3.

ÞELLA, u, f. [akin to þollr], a young pine, Norse telle, Lex. Poët., passim, esp. in circumlocutions of women; auðar-þella, hör-þella, mjaðar-þella, Lex. Poët.

þelli, n. a collect. = þella, Lex. Poët.

compds:

þelli-safl, a, m. the sap of young pine-trees, Fms. viii. 33.

þelli-viðr, m. pine-wood, B.K. 55.

þemba, ð, to blow up, inflate the bowels; þ. sig upp;

upp-þembðr, puffed-up, inflated:

—to ride at a dull pace.

þemba, u, f. flatulence; upp-þemba.

þembingr, m. = þemba; or upp-þembingr; cp. þömb, þamba.

þembinn, adj. inflated, blown up.

þembi-þrjótr, m. a puffed-up rogue, charlatan, Orkn. (in a verse).

þéna, t and að, later form for þjóna (q.v.), to serve; hann þénti hátíðis-dag, Nik. 73; þéatu, Fas. iii. 358, Th. 4.

þénari, a, m. [Germ. diener; Dan. tjener], a servant, (mod. word.)

þengill, m. [A.S. þengel, from þing], prop. captain of a þing (?), a king, prince, only in poets, Edda i. 516, Hkv. 1. 22, Skv. 1. 25;

manna-þengill, the peace-maker of man, of Heimdal, Gm.; stól-þengill, Fms. vi. (in a verse).

II. a pr. name, Landn.

þenja, u, f. a kind of axe, Edda (Gl.): a nickname, Fms. xi. 369; cp. þynna.

ÞENJA, pres. þen; pret. þanði, þandi; subj. þendi; part. þaniðr, þandr, þaninn: [A.S. þenjan; O.H.G. denjan; Germ. dehnen; Swed. tänja; Gr. τείνω, τανύω; Lat. teneo, tendo]:

—to stretch, extend; hann tók hinnu þunna ok þanði of andlit sér, Clem. 129; þenja vömbina, to distend, fill the belly, Fms. viii. 436; þeir flógu af skinn ok þöndu um Klaufa, Sd. 154; þenja húð, Fas. i. 289; sem blaut húð væri þönd um smá-kvistu, Barl. 81; síðan lét hann þ. línu-streng miðil hæla tveggja, Blas. 46; þ. milli tveggja trjá, … þ. e-n í stagli, Andr. 74, 76.

II. reflex., ok þensk upp sem hvöss hljóðs-grein, Skálda 175.

þenking, f. a thinking, (mod.);

um-þenking, reflection.

ÞENKJA, t; for the origin of this word see þekkja, which is the true old Norse form; [þenkja is a mod. word from Germ. denken, whence Dan. tænke]:

—to think; this word first appears at or shortly before the Reformation; hann kvað sér þenkjast, Skáld H. 7. 5; in the Osvalds S., since in the Bible, in hymns, Pass., Vídal.; skal eg þá þurfa að þenkja, hann þyrmi einum mér, Hallgr.: in Sturl. i. 83 (the Editions) and in Lv. 48 this word is due to a mod. interpolation.

þensla, u, f. [þenja], expansion.

þénusta, u, f., a later form for þjónusta (q.v.), a service, Th. 3, H.E. i. 561.

þér, dat. from þú = Lat. tibi, see Gramm. p. xxi. II. plur. ye, later form for ér, see p. 132, col. 2: in addressing, you; gjörið þér svo vel, please!

þéra, að, to address by þér (ye); cp. þúa.

þerfi-ligr, adj. useful, convenient; er-at mér þerfiligt, it will not do for me, Grett. (in a verse).

þerflask, að, = þermlask, Fms. v. 27 (in a verse).

þermlask, að, [qs. þerflask, from þarfr, with m = f], to lack, miss, want; with gen., þá er maðr þermlask síns gripar, Grág. ii. 190; hluti þá er þat bú má þermlaz, 43 (þarnask, v.l.); láta e-n þ. handa ok fóta, Sighvat: with dat., allt mál þat er þermlask alþýðligu orðtaki, a phrase not in popular use, i.e. an obsolete phrase, Skálda 199: with acc., at engi hlutr þermliz þær báðar, Greg. 6.

þerms-ligr, adj. meet, fit; bjóða þeim öllum heim til vistar, þat væri þermsligt, Ísl. ii. 387.

þerna, u, f. a tern or sea-swallow, sterna hirundo, Grág. ii. 347, Edda (Gl.); spá-þerna, Hkr. i. (in a verse), and in mod. usage: in the local name þern-ey, near Reykjavík.

II. a servant, [Dan. tærne; quite a different word, akin to þirr]:

—a maid-servant, Stj. 138, 172, 616, and so in mod. usage.

þér-na, dat. = þér (see -na), Fms. vi. 422 (= tibi-met).

ÞERRA, ð, in mod. usage að, [Ulf. ga-þairsan; Dan. törre; cp. Lat tergo; Gr. τερσέσθαι; see þurr]:

—to dry, to wipe; hann þó sik ok þerrði á hvítum dúk, and wiped himself on a white towel, Fs. 5; er þú þerrir Gram (the sword) á grasi, Fm. 25; hann þerrði blóðit af andlitinu, Fb. ii. 359; þerra sér um brá með hvítri hendi, Hallfred; þerra af sér sveita, Kormak; á þér munu þau þerra þat, they will wipe it out on thyself, of a blot, Ls. 4; griðkona þín þerrir fætr sína á leiði mínu, Fms. i. 254; þ. af oss synda-dust með iðranar-hendi, Hom. (St.); hón þó fætr hans í tarum ok þerrði hári sínu, Greg. 45; Guð mun þerra öll tár af þeirra augum, Rev. xxi. 4; þerra blóð ok sveita af e-m, Blas. 45; hón tók skikkjuna ok þerrði með blóðit allt, Nj. 171; af þerrar (= þerrir) klár öll þeirra tár, ástar koss margan gefr, Hallgr.; hann mælti við konu þá er honum þerrði, of bathing, Sturl. iii. 111.

2. to dry; þerra úti föt, K.Þ.K. 82; þerra hey, Grág. ii. 276; sólin hefir þerrt sanda þessa með sínum hita, Al. 50. Mod. usage distinguishes between þerra, to wipe, and þurka to dry.

þerra, u, f. a towel, Hm. 4, Nj. 176, Sturl. iii. 111, Hkr. iii. 129.

þerri-dagr, m. a dry day, Eb. 260.

þerri-leysa, u, f. want of dryness, a wet season, Ann. 1312;

þerrileysi-sumar, a wet summer, id.

þerrir, m. dryness, of weather, dry weather, esp. such as is wanted in summer for drying hay; it is a household word in Icel.; eptir þat mun verða gott til þerra (gen. pl.) hinn næsta hálfan mánuð, Eb. 150; um kveldit görði þerri góðan ok þornaði heyit, 260; til þerris, for drying, Ld. 290; breiða klæði til þerris, Fms. iii. 184;

ú-þerrir, wetness, a wet season;

rifa-þerrir, a scorching dry day.

þerra-leysi, n. a lack of þerrir, Bs. i. 144.

þerri-samr, adj. good for drying, of a season, Eb. 150; sumar ú-þerrisamt, a wet summer, 258.

þerri-sumar, n. a dry summer, Sturl. ii. 81.

þess, gen., see þat B.

þess-háttar, gen. of that kind, Fms. i. 15, Edda 148.

ÞESSI, fem. þessi, neut. þetta, a demonstr. pron.

A. The forms.—The Icel., like other Teut. languages, except the Goth., has two demonstr. prons., one simple, sá sú þat, another emphatic or deictic, þessi, þetta (cp. Gr. ὁ and ὅδε, Lat. hic and hicce); the latter is a compound word, the particle -si, sometimes changed into -sa, being suffixed to the cases of the simple pronoun; Dr. Egilsson, in Lex. Poët., first explained that this suffix was the imperative ‘see,’ Goth. sai; þessi, as well as the Engl. thi-s, the-se, tho-se, is therefore qs. the-see, that-see. The forms vary much:

I. the earliest declension is with the suffixed particle, like -gi in ein-gi, q.v., indeclinable; it is mostly so on the Runic stones, where we find the following forms,—dat. þeim-si (huic-ce), Rafn 178; acc. þann-si (hunc-ce), passim; þá-si (hanc-ce): plur. þeir-si (hi-ce); dat. þeim-si (his-ce); acc. þá-si (hos-ce); neut. plur. þau-si (haec-ce), passim: of this declension the vellums have only preserved the dat. sing. neut. því-sa, and the dat. masc. sing. and plur. þeim-a. On the Runic stones the acc. masc. sing. and plur., the acc. fem. plur., and the acc. neut. plur. are, so to say, standing phrases—to raise ‘this stone,’ ‘these stones,’ or ‘these kumbls’ (neut. plur.), or to carve ‘these Runes;’ but the other cases can only be assumed from later forms; in the Runic inscriptions they are wanting, because there was no occasion for them; thus því-sa and þeima are freq. in old Icel. vellums, but are hardly met with in Runes. Even nom. sing. masc. and fem. sá-si (hic-ce) and sú-si (haec-ce) are said to occur in two or three Runic inscriptions.

II. the whole word was next turned into a regular adjective with the inflexion at the end, just like margr from mann-gi, öngr from ein-gi, in which case the suffix became assimilated to the preceding pronoun, sometimes the inflexive s and sometimes the final letter of the pronoun prevailing; hence arose the forms as given in Gramm. p. xxi:

α. the s prevailed in the forms þessi qs. þer-si; in þes-sa; in þessum qs. þeim-sum, þem-sum; rununi þimsum (hisce literis) occurs in Rafn 165, but is there erroneously explained; in þessu qs. því-su: acc. plur. þessa qs. þá-sa, þessar qs. þær-sar, þessi qs. þau-si.

β. again, the final of the pronoun prevailed in þenna qs. þann-sa, þetta qs. þat-sa; so also in þeima, which stands for þeimnia, which again is an assimilation for þeim-sa or þeim-si.

2. the older form for gen. and dat. sing. fem., as also gen. plur., is bisyllabic (gen. þessa, dat. þessi, gen. plur. þessa); þessar messu, Hom. 41; þessar upp-rásar, Fms. i. 166: í þessi útlegð, 78; af þessi sótt, ix. 390; til þessa saka, Grág. i. 324, and passim; hence, later, þessarrar, þessarri, þessarra; thus, þessarrar, MS. 544. 151; þessarri, Sks. 672 B; þessarrar, 786 B, and so in mod. usage.

III. a spec. form is þessor (q.v.), formed like nokkorr or engarr, but only used in nom. sing. fem. and nom. acc. neut. plur. (þessor bæn, þessor orð); it seems to be a Norse form: [A.S. þes, pl. þâs; Engl. this, these; Hel. þese; O.H.G. deser; Germ. dieser; Dan.-Swed. denne is formed from the old acc. þenna; pl. disse.]

B. The sense.—This, pl. these. For the usages see the writers passim; it suffices to observe, that þessi is used both as adjective and as substantive; as adjective it may be placed before or after its noun (þessi kona or kona þessi): ellipt. usages are, í þessu, in this moment, Fms. ii. 60; í þessi (viz. hríð), in this nick of time, x. 415. For its usage with the article inn, see hinn, p. 263, col. 1 (II. 1); þessi inn skakk-borni, sveinn, Al. 29; þenna inn unga dreng, 656 C. 32, and passim.

þess-konar, gen. of that kind, such, Hkr. i. 119, Ísl. ii. 391, Íb. 9, Sks. 97, Fms. x. 289.

þess-liga, adv. ‘thusly’ on this wise, thus, Fb. i. 280.

þess-ligr, adj. ‘thus-like,’ of such appearance, Lv. 59.

þess-líkr, adj. such-like, Fms. xi. 119.

þess-na, gen. þess with the suffixed -na, q.v., Fas. ii. 147.

þessor = þessi, q.v.; þessor sekt, Gþl. 194; eign þessor, 289; þessor bæn, Hom. 157; þessor tíðendi, Fms. ix. 317, 324; þessor mál, 378; þessor annsvör, x. 392 (twice); þessor orð, 402, Hom. 157; þessor dæmi, Sks. 475; þessor nömn, Hom. 27.

þétta, að, to make thick or tight.

þétti, a, m. thick curded milk.

þétt-leiki, a, m. tightness, thickness.

þétt-ligr, adj. tight; skipin eigi þéttlig, Fms. ix. 380.

ÞÉTTR, adj. [Engl. tight, taut; Dan. tæt], tight, opp. to leaking; vátviðri en hús eigi þétt, Bs. i. 316; í skinnbrókum þéttum, water-tight, 330; ok lykr fast ok þétt, Þiðr. 70; skip þétt sem bytta, Krók. 25 new Ed.;

ó-þéttr, lög-þéttr, water-tight, of a cask.

2. heavy, close;þétt svör, Ó.H. (in a verse); all-þétt, þéttan, acc. as adverb, closely, hard, Ísl. ii. (in a verse).

þexla, u, f. [Ivar Aasen teksla and tængsel], an adze, mod. skar-öx; með smá-öxum eðr þexlum, A.A. 270 (from the Hb.): as a nickname, Landn. (App. 355).

þey, þey, or better þei, þei, interj., contr. qs. þegi, þegi (imperat.), tush, tush; freq. in mod. usage.

þey, n., also þeyja, u, f. [þegja], one’s silent mood; in phrases such as, í þeyi niðri, or í þeyju sinni, or í kyrr-þey, quietly, silently.

þey-bitra, u, f. a chilliness from thaw (Jón Guðmundsson).

þeygi, qs. þó-gi, or þó-eigi, yet not, although not; því at álfröðull lýsir of alla daga, ok þeygi at mínum munum, Skm. 4; þeygi er sem þú þrjú bú góð eigir, Hbl. 6; of þeygi of sanna sök, Hm. 119; þeygi ek hana at heldr hefik, 95; fóra fælt þ., Am. 45; glúpnuðu ok grétu þeygi, 73; þeygi vel glýjuð, Vsp. 39; ef maðr færir meybarn fram, ok þeygi sinn ómaga, Grág. i. 281; en þeygi verða þeir óhelgir fyrir áverkum er fyrir standa, ii. 14; veit hann þeygi hverjum hann sparir þat, 623. 21; ok kvað þat þeirra ráð, en þeygi vil ek sitja yðr frýju, Hkr. iii. 397; stendr sá meðal yðar, at ek væra þeygi verðr at leysa skóþveng hans, þótt …, yet not … although …, Hom. (St.); svá es mælt of en íllu verk, at þeygi eru þess verk es viðr … nema, yet not … unless, id.; at þeygi nýtr þótt viljandi vinni, id.; at hann væri í friði en kæmisk þ. á braut, that he should be left at peace, yet not at large, Post. 231; þat man þeygi sjatna, Orkn. (in a verse); þeygi Guðrún gráta mátti, yet G. could not weep, Gkv. 1. 2, 4, 10, Skv. 3. 40, 66; enda er þá eigi örvænt at þeygi lesa ek vel, Skálda (Thorodd).

ÞEYJA, this verb occurs only in the infinitive, except as a ἅπ. λεγ. in pret. þá, Gh. 21; [A.S. þawan; Engl. thaw; in North and West Engl. proncd. thow; Germ. thauen; Dan. töe]:

—to thaw; nú er margháttað um veðrin, þótti mér élligt vera ok allkallt, en nú þykki mér sem þeyja muni.—Þá mun ávalt þeyja ef þetta verðr at því, Vápn. 21 (the vellum).

II. metaph. to cease; svá þá Guðrún sinna harma, thus Gudrun appeased her woes, Gh. 21; ek frá hungr varga þeyja, the hunger of wolves was appeased, Ó.H. (in a verse), where þeyja rhymes with ey, and cannot therefore stand for þegja = to be silent.

ÞEYR, m., gen. þeys, Band. (in a verse); dat. þey; [Engl. thaw; Dan. tö]:

—a thaw; görði á þey með regni, Þórð. 11 new Ed.; göra þeir vindar um vetrum góðan þey (stóra þeyi ok miklar hlákur, v.l.), Sks. 49 new Ed.; þá var þeyr ok snælaust á jörðu, Fms. viii. 393; í bráða-þeyjum, Eg. 766; hlær ok inn bezti þeyr, Fms. ii. 228; þeyr hafði á verit, ok sá manns-sporin í snjónum, Fs. 41: poët. hjör-þeyr, örva-þeyr, egg-þeyr, geir-þeyr, víg-þeyr, Héðins þeyr, Göndlar þeyr, the storm of sword or spear, a war-storm, i.e. battle of Hedin and G. (a Valkyriur), Lex. Poët.

poët. compds:

þey-láð, þey-rann, n. = the heaven, sky, Lex. Poët.

ÞEYSA, t, [answering þjósa, þaus may be suggested, but is lost, cp. þausnir and þysja, þyss]:

—to make to spirt out, gush forth; þeysti Egill upp ór sér spýju mikla, Eg. 553; þeysa vörru, to stir the water, in rowing, Hornklofi.

II. to make rush forth, to storm, of warfare; þá þeysti hann lið sitt at þeim fram, Fms. viii. 376; þeysa allan her til borgarinnar, Stj.; þá þeysir hann herinn út af sínu ríki, Þiðr. 160; þeysa reiðina, to ride at a gallop, Róm. 287; Mauri þeysa áreiðina, of an attack of horsemen, 314; síðan þeysa þeir herinn allan upp með Rín, Karl. 390, Fms. vi. (in a verse); þeysa flota at e-m, Ht.: with dat., þeysa út óvígum her ór borginni, Þiðr. 28; þeir þeystu þá sem harðast at þeim, rushed on them, Fms. viii. 417, Barl. 53, Th. 78.

2. absol. þeysa, to ride furiously.

III. reflex. to rush on; þeystisk of bekki, of a river, Am. 25; þá þeystisk eptir allr múgrinn, Fms. viii. 201; er eigi þeystisk allr senn þessi múgr á oss, 415.

2. = part., vera auð-þeystr, to be easy to stir, Stor.:

fólk-þeysandi, gunn-þeysandi, a stormer, a warrior, Lex. Poët.

þeysir, m. a rusher, stormer; in ör-þeysis, Lex. Poët.

ÞEYTA, t, a causal to þjóta, þaut:

—to make sound, þeyta lúðr, to blow the trumpet, Stj. 392, Al. 35; þ. hornum, to blow the horn, Stj. 133; þeyta organ, to blow the organ, Konr.; þeyta röddina, to shout out, Fms. i. 302, 303, Thom. 409, passim.

2. to gallop, to ride fast, Fas. i. 93, and in mod. usage.

þeytari, a, m. a trumpeter; lúðr-þeytari

þeytir, m. = þeytari, Lex. Poët.

þeyti-spjald, n. a top.

þey-þunnr, adj. thin from thaw, of ice; svelli þeyþunnu, Hallgr.

ÞIÐ and þit, dual, ye, passim; the older form is ið or it, see Gramm. p. xxi; see þit.

þiðit, part. (remnant of a strong verb, þíða, þeið, þiðit), thawed, free from ice; vóru aldregi svá mikil úlögin at eigi var þiðit um skipin, O.H.L. 12.

þiðna, að, [þíðr], to thaw, melt away; fyrr en ísa leysti ok sjár tæki at þiðna, Orkn. 108; af snjó þeim er eigi kann þ., Al. 155; íss eða snjór, nema þat þiðni svá at þar verði vatn af, K.Á. 6; þiðna ok hitna, Stj. 96; metaph., hjarta þiðnar, 362; þiðni sorgir, may the sorrows melt away, Gh. 20.

Þiðrandi, a, m., prop. a he-partridge, = þiðurr (?), but only used as a nickname, and then as a pr. name, Landn.; Þiðranda-bani, the slayer of Th., a nickname, Njarð.

þiðurr, m., pl. þiðrar; [mod. Norse tjur; Gr. τετράων]:

—a partridge. Lat. tetrao perdrix, Edda (Gl.); þiðra (gen. pl.), Gþl. 449: in poets, ben-þiðurr, val-þiðurr, a carrion-bird, Lex. Poët.

ÞIGGJA, pres. þigg; pret. þá or þág, þátt, þáttu, Band. 37; pl. þágu; subj. þæi part. þeginn; imperat. þigg, þiggðú: with suff., þi’kk, qs. þigg’k, þik’k-ak, I receive not, Skm. 22; in mod. usage the pret. is weak, þáði, Pass. 16. 1: [Dan. tigge = to beg, tigger = a beggar]:

—to receive, accept of; fannka ek mildan mann eða svá matar-góðan, at ei væri þiggja þegit, Hm. 38; gefa e-m e-t at þiggja, Hdl. 2; örr ok fégjarn, ok þotti bæði gott at þiggja ok veita, Fms. iv. 109; við taka né þiggja, xi. 54; bauð ek þér at vera ok þáttu þat ok vart feginn, Band. 37; sælla er að gefa enn þiggja, N.T.

2. ellipt. (hús, gisting understood), þiggja, to take lodging, to receive hospitality for a night; þigg þú hér, Sigurðr, en þú Geitir tak við Grana! Skv. 1. 5.

3. with acc., þiggja e-t, or with prep., þiggja e-t at e-m or af e-m; þáttu at öðrum, thou wast the guest of others, Fas. i. 296 (in a verse); konungr þá Jóla-veizlu í Þrándheimi, Fms. i. 31; sinn vetr þá hvárr heimboð at öðrum fyrir vináttu sakir, Nj. 51; ef goði þiggr grið með þriðjungs-manni sínum, Grág. i. 160; marga góða gjöf hefi ek af þér þegit, Nj. 10; ok þág af þeim mikla sæmd, 281; þ. e-t at e-m, to receive at one’s hands; lög þau er lýðir þágu at þeim nöfnum, Sighvat; at hann þá gjöf af vin sínum, Sks. 659; gestir ókunnir ok þágu mat at mér, Fms. x. 218; ok þá af honum jarls-nafn, 406; leyfi vil ek þ. af yðr, herra, ii. 79.

4. to accept a thing; baug ek þikkak, epli ellifu ek þigg aldregi, Skm.; þat þag hann, Nj. 46; þóttisk hann þá vita, at Óðinn myndi hafa þegit blótið, Fms. i. 131.

5. to get, Lat. impetrare; veiztu ef þiggjum þann lögvelli (?), Hým. 6; ef hann fjör þægi, Am. 59; þiggja fóstr, to receive care, to be fostered, Rekst. 2; hann getr þegit mönnum ár ok frið af Guði, Ó.H. (in a verse); þ. jóðs aðal, Ýt.; þ. hörð dæmi, to have a hard life, undergo hardships, Hkv. 2. 2; ok þá hann þar fyrir höfuð sitt, Eg. 419; hann beiddisk griða … ok þá hvárt-tveggja, Fms. x. 408; þá er hann máttigr at þ. allt þat er hann vill, Magn. 432; þá vóru öll héröð í frið þegin, pacified, Fms. vi. 341; bið ek þik, haf þú mik undan þeginn, I pray thee, have me excused, Greg. 28 (Luke xiv; eg bið, afsaka mig!); ef þér vilit þessa menn undan þiggja, if ye will get these men relieved, Fms. x. 298, xi. 152; ok þágu þeir þá alla undan, they got them free, Nj. 163.

II. pass., þásk (þaaz) hans bæn þegar, Stj. 272.

þiggjandi, part. a receiver, Grág. ii. 169: a possessor, owner, Lex. Poët.

þik, acc. of the pers. pron. = Lat. te; in later vellums and in mod. usage, þig, see Gramm.

ÞIKKJA, see þykkja.

þiklingr, m. a ‘thickling’ stout person, of a giant, Bragi (a ἅπ. λεγ.)

þil-blakkr, m., poët. a deal-steed, i.e. a ship, Lex. Poët.

þil-far, n. the deck of a ship, Fms. ix. 33, Fas. iii. 377, and in mod. usage.

þil-fjöl, f. a deal-board, Fms. iii. 196.

ÞILI, n., mod. þil, [A.S. þil; akin to fjöl, q.v.], a deal, wainscot, plank, partition; þau þili héldusk, Fbr. 82; þilinn öðrum þiljum, 44 new Ed.; þeir brutu upp þilit, Eg. 235; síðan hneig hón upp at þilinu ok mataðisk eigi, Lv. 38; Njáll var komin í rekkju, heyrði hann at öx kom við þilit, Nj. 68; í dyri-stafi eða þili, Bs. i. 508 (Sturl. ii. 49, l.c. þil); milli þilis ok hans, Fs. 7; hvárt viltú heldr liggja við stokk eðr þil(i), Sturl. ii. 207: bekk-þili, skjald-þili, vegg-þili.

Þilir, m. pl. the name of a Norse people, the men of Þela-mörk (q.v.), a county in southern Norway (Thulenses?), Fms. passim, Fas. i. 382.

þili-viðr, m. the wainscot; vóru markaðar ágætar sögur á þiliviðinum ok svá á ræfrinu, Ld. 114.

ÞILJA, pres. þil; pret. þilði; part. þiliðr, þilðr, þilinn: mod. þiljaði, þiljað: [A.S. þiljan]:

—to cover with deals, to board, plank; tóku frá vígin, háboruðu ok þildu á bitum, Fms. ix. 44; lét þ. skipin ok tjalda, iv. 236; hann þilði alla veggi hússins með þrennum þiljum, Stj. 562; fella innan kofann ok þilja sem vandlegast, Bs. i. 194: þilja allan garðinn af nýju, D.N. iv. 283; hann (the skáli) er þiliðr um endilangt, Fbr. 67 new Ed.; þilinn, 44, l.c.; gólf allt þilið með marmara-steini, Art. 6; þat grjót er höllin var þilin með, Karl. 60; þildir neðan vel, Sks. 88 new Ed.; tvitog-sessa tjölduð ok þiljuð, Hkr. ii. 294 (but better tjölduð ok þilið, Ó.H. 178, l.c.)

þilja, u, f. a deal, plank, planking, esp. on a ship; þilja Hrungnis ilja, Edda. (Ht.); en er hann kom fram um siglu, þá skautzt niðr þilja undir fótum honum, Fms. viii. 74; þiljo eða þópto, Grág. ii. 171; brjóta árar eða þiljur, 356;

sess-þiljur, ‘seat-deals,’ the thwarts or benches in a boat or galley, Hornklofi.

2. pl. the deck; undir þiljur niðr, Ó.H. 225, Fms. vi. 446; þá var Þyri dróttning leidd upp undan þiljum, iii. 11; far þú undir þiljur niðr ok ligg eigi hér fyrir fótum mönnum, Orkn. 148; hann bjó á þiljum frammi, Eb. 196; valr lá þröngt á þiljum, Sighvat.

þil-tré, n., better þvertré, Sturl. ii. 109.

ÞIND, f., not þynd, as it is sometimes spelt by modern writers, the i is determined by the old rhyme vindr í sal þindar, Edda l.c.; [from þenja, prop. what is stretched out; Lat. tent-orium, although different in sense, seems really to be the same word]:

—the diaphragm; the word is very freq. in mod. usage, although not recorded in old writers except in this sole instance; salr þindar, the breast, Edda ii. 363 (in a verse),

þindar-lauss, adj. without a diaphragm, one who is never out of breath in running, esp. used as an epithet of the fox.

ÞING, n. [no Goth. þigg is recorded; A.S. and Hel. þing; Engl. thing; O.H.G., Germ., and Dutch ding; Dan.-Swed. ting.]

A. A thing, Lat. res. In the Icel. this sense of the word is almost unknown, although in full use in mod. Dan.-Swed. ting, where it may come from a later Germ. influence.

II. in plur. articles, objects, things, esp. with the notion of costly articles: þeir rannsaka allan hans reiðing ok allan hans klæðnað ok þing, articles, Sturl. iii. 295; þau þing (articles, inventories) er hann keypti kirkjunni innan sik, Vm. 20; þessi þing gaf Herra Vilkin kirkjunni í Klofa,—messu-klæði, kaleik, etc., 26.

2. valuables, jewels (esp. of a married lady), the law often speaks of the ‘þing’ and the ‘heimanfylgja;’ ef maðr fær konu at lands-lögum réttum … þá skulu lúkask henni þing sín ok heimanfylgja, Gþl. 231; hann hafði ór undir-heimum þau þing at eigi munu slík í Noregi, Fms. iii. 178; siðan tók hón þing sín, 195; eptir samkvámu (marriage) þeirra þá veitti Sveinn konungr áhald þingum þeim er ját vóru ok skilat með systur hans, x. 394; maðr skal skilja þing með frændkonu sinni ok svá heiman-fylgju, N.G.L. ii; skal Ólafr lúka Geirlaugu þing sín, svá mikil sem hón fær löglig vitni til, D.N. i. 108;

þinga-veð, a security for a lady’s paraphernalia, D.N. passim.

B. As a law phrase [see Þingvöllr]:

I. an assembly, meeting, a general term for any public meeting, esp. for purposes of legislation, a parliament, including courts of law; in this sense þing is a standard word throughout all Scandinavian countries (cp. the Tyn-wald, or meeting-place of the Manx parliament): technical phrases, blása til þings, kveðja þings, stefna þing, setja þing, kenna þing (N.G.L. i. 63); helga þing, heyja þing, eiga þing; slíta þingi, segja þing laust, to dissolve a meeting, see the verbs: so also a þing ‘er fast’ when sitting, ‘er laust’ when dissolved (fastr I. γ, lauss II. 7); Dróttins-dag hinn fyrra í þingi, ríða af þingi, ríða á þing, til þings, vera um nótt af þingi, öndvert þing, ofanvert þing, Grág. i. 24, 25; nú eru þar þing (parliaments) tvau á einum þingvelli, ok skulu þeir þá fara um þau þing bæði (in local sense), 127; um várit tóku bændr af þingit ok vildu eigi hafa, Vápn. 22; hann hafði tekit af Vöðla-þing, skyldi þar eigi sóknar-þing heita, Sturl. i. 141: in countless instances in the Sagas and the Grág., esp. the Nj. passim, Íb. ch. 7, Gísl. 54–57, Glúm. ch. 24, 27, Eb. ch. 9, 10, 56, Lv. ch. 4, 15–17: other kinds of assemblies in Icel. were Leiðar-þing, also called Þriðja-þing, Grág. i. 148; or Leið, q.v.; hreppstjórnar-þing (see p. 284); manntals-þing; in Norway, bygða-þing, D.N. ii. 330; hús-þing, vápna-þing, refsi-þing, v. sub vocc.:

—eccl. a council, H.E. i. 457, Ann. 1274; þing í Nicea, 415. 14.

2. a parish (opp. to a benefice); in Iceland this word is still used of those parishes whose priest does not reside by the church, no manse being appointed as his fixed residence; such a parish is called þing or þinga-brauð (and he is called þinga-prestr, q.v.), as opp. to a ‘beneficium,’ Grág. i. 471, K.Þ.K. 30, 70, K.Á. passim; bóndi er skyldr at ala presti hest til allra nauðsynja í þingin, Vm. 73; tíundir af hverjum bónda í þingunum, 96, Bs. i. 330, H.E. ii. 48, 85, 128.

3. an interview, of lovers, H.E. i. 244; þat var talat at Þorbjörn væri í þingum við Þórdísi, Gísl. 5; nær þú á þingi mant nenna Njarðar syni, Skm. 38; man-þing, laun-þing.

II. loc. a district, county, shire, a þing-community, like lög (see p. 369, col. 2, B. II); a ‘þing’ was the political division of a country; hence the law phrase, vera í þingi með goða, to be in the district of such and such a godi, to be his liegeman, cp. þingfesti; or, segjask or þingi, see the Grág., Nj., and Sagas, passim; full goðorð ok forn þing, Grág. i. 15; í því þingi eðr um þau þing, 85. In later times Icel. was politically divided into twelve or thirteen counties. In old days every community or ‘law’ had its own assembly or parliament, whence the double sense of ‘lög’ as well as of ‘þing.’

C. Historical remarks.—In Norway the later political division and constitution of the country dates from king Hacon the Good and his counsellors Thorleif the Wise and earl Sigurd. As king Harold Fairhair was the conqueror of Norway, so was his son Hacon her legislator as also the founder of her constitution, and of her political division into ‘þings;’ for this is the true meaning of the classical passage,—hann (king Hacon) lagði mikinn hug á laga-setning í Noregi, hann setti Gulaþings-lög ok Frostaþings-lög, ok Heiðsævis-lög fyrst at upphafi, en áðr höfðu sér hverir fylkis-menn lög, Ó.H. 9; in Hkr. l.c. the passage runs thus—hann setti Gulaþings-lög með ráði Þorleifs spaka, ok hann setti Frostaþings-lög með ráði Sigurðar jarls ok annara Þrænda þeirra er vitrastir vóru, en Heiðsævis-lög hafði sett Hálfdan svarti, sem fyrr er ritað, Hkr. 349 new Ed.; the account in Eg. ch. 57, therefore, although no doubt true in substance, is, as is so often the case in the Sagas, an anachronism; for in the reign of Eric ‘Bloodaxe,’ there were only isolated fylkis-þing, and no Gula-þing. In later times St. Olave added a fourth þing, Borgar-þing, to the three old ones of king Hacon (those of Gula, Frosta, and Heiðsævi); and as he became a saint, he got the name of legislator in the popular tradition, the credit of it was taken from Hacon, the right man; yet Sighvat the poet speaks, in his Bersöglis-vísur, of the laws of king Hacon the foster-son of Athelstan. Distinction is therefore to be made between the ancient ‘county’ þing and the later ‘united’ þing, called lög-þing (Maurer’s ‘ding-bund’); also almennilegt þing or almanna-þing, D.N. ii. 265, iii. 277; fjórðunga þing, ii. 282; alþingi, alls-herjar-þing. The former in Norway was called fylkis-þing, or county þing; in Icel. vár-þing, héraðs-þing, fjórðungs-þing (cp. A.S. scîrgemot, a shiremote). Many of the old pre-Haconian fylkis-þing or shiremotes seem to have continued long afterwards, at least in name, although their importance was much reduced; such we believe were the Hauga-þing (the old fylkis-þing of the county Westfold), Fms. viii. 245, Fb. ii. 446, iii. 24; as also Þróndarness-þing, Arnarheims-þing, Kefleyjar-þing, Mork. 179.

II. in Iceland the united þing or parliament was called Al-þingi; for its connection with the legislation of king Hacon, see Íb. ch. 2–5 (the chronology seems to be confused): again, the earlier Icel. spring þings (vár-þing), also called héraðs-þing (county þing) or fjórðunga-þing (quarter þing), answer to the Norse fylkis-þing; such were the Þórness-þing, Eb., Landn., Gísl., Sturl.; Kjalarness-þing, Landn. (App.); Þverár-þing, Íb.; also called Þingness-þing, Sturl. ii. 94; Húnavatns-þing, Vd.; Vöðla-þing, Lv., Band.; Skaptafells-þing, Nj.; Árness-þing, Flóam. S.; þingskála-þing, Nj.; Hegraness-þing, Glúm., Lv., Grett.; Múla-þing (two of that name), Jb. (begin.), cp. Grág. i. 127; Þorskafjarðar-þing, Gísl., Landn.; Þingeyjar-þing, Jb.; further, Krakalækjar-þing, Dropl. (vellum, see Ny Fél. xxi. 125); Sunnudals-þing, Vápn.; þing við Vallna-laug, Lv.; þing í Straumfirði, Eb.; Hvalseyrar-þing, Gísl.; or þing í Dýrafirði, Sturl.; Fjósatungu-þing, Lv.

III. in Sweden the chief þings named were Uppsala-þing, Ó.H.; and Mora-þing (wrongly called Múla-þing, Ó.H. l.c., in all the numerous vellum MSS. of this Saga; the Icelandic chronicler or the transcriber probably had in mind the Icel. þing of that name).

IV. in Denmark, Vebjarga-þing, Knytl. S.; Íseyrar-þing, Jómsv. S.

V. in the Faroe Islands, the þing in Þórshöfn, Fær.: in Greenland, the þing in Garðar, Fbr.

VI. freq. in Icel. local names, Þing-völlr, Þing-vellir (plur.) = Tingwall, in Shetland; Þing-nes, Þing-eyrar, Þing-ey, Þing-eyri (sing.); Þing-múli, Þing-skálar, etc., Landn., map of Icel.; Þing-holt (near Reykjavik).

D. Compds:

þings-afglöpun, f. contempt of court, a law phrase, Grág. i. 5, Nj. 150.

þings-boð, n. a summons to a þing, N.G.L. i. 55.

þinga-brauð, n. a parish-vicarage, see B. I. 2.

þinga-deild, f. litigation at a þing, Íb. 8.

þinga-dómr, m. a court at a þing, a public court, Grág. i. 127.

þinga-kvöð, f. a summoning persons to an assembly, to perform public duties there; vanda skal búa í þingakvöð, Grág. i. 142.

þinga-prestr, m. a vicar of a parish (B. I. 2), Sturl. i. 125, H.E. ii. 215.

þinga-saga, u, f. = þingaþáttr, Mork. 174.

þinga-tollr, m. a church-toll, H.E. ii. 509, D.I. 276.

þinga-þáttr, m. (Hkr. l.c.), the name of the interesting record in Mork. 174.

þinga, að, to hold a meeting; þinga um mál manna, Eg. 340; konungar tóku þar veizlur ok þinguðu við bændr, Fms. vi. 191; konungr ferr suðr með landi ok dvalðisk í hverju fylki ok þingaði við bændr, en á hverju þingi lét hann upp lesa Kristin lög, Ó.H. 46; Satan hefir þá þingat við djöfla helvítis ok mælt …, Niðrst. 1; þat er siðr á Íslandi á haustum, at bændr þinga til fátækra manna (see hreppr), Fb. iii. 421.

2. metaph. to consult or parley about, consider; menn sögðu at þeir þinguðu öðrumegin árinnar, Fms. xi. 269; ekki veit ek hvat þeir þinga (what they are discussing), en þat hygg ek at þeir þræti um, hvárt Vésteinn hefði átt dætr einar, eða hefði hann átt son nokkurn, Gísl. 56; þeir þinguðu um hvat at skyldi göra, Fms. vi. 28; hví ætlar þú at Guðmundr þingi svá fast inn þetta, Lv. 51; var lengi þingat, ok at lyktum festu bændr í dóm Erlings, Fms. vii. 302.

þingaðr, m., only poët., in heim-þingaðr, q.v.

þinga-lið, n. = Þingamanna-lið; sá er vestr sat í Þinga-liði, Baut. 349.

Þinga-menn, m. pl. the name of the house-carles or body-guard of king Canute and his successors in England; it was a hired corps of soldiers, like the Wærings in Constantinople, Fb. i. 203, 205, Ó.H. 21, 25, Fms. vi. (in a verse).

Þingamanna-lið, n. id., Valla L. 222, Orkn. 84 old Ed., Fb. i. l.c.

þingan, f. a debate, holding counsel, Bs. i. 350.

þingat, adv. thither; see þangat.

þing-á, f. = þinghá (q.v.), Fb. ii. 184, Fms. viii, 183, v.l. 4.

þing-bítr, m. a nickname, Fas. i. 314.

þing-boð, n. [Swed. ting-kafle], an ‘assembly-despatch,’ in the shape of a stick, cross, or axe; þar fór um landit þ. nökkut, at allir menn skyldi til þings koma, Fms. i. 149; skera (upp) þ., Ó.H. 105, 121, 151, N.G.L. i. 63; stefna þing, ok hafa upp hafit þ. fyrir fimmt, Gþl. 451, Js. 41; kross eðr þ, skal eigi yngri maðr bera enn tólf vettra, N.G.L. i. 139.

þing-borinn, part. presented at an assembly; hvalr banvænn af þingbornu skoti, Grág. ii. 371.

þing-bók, f. a protocol, (mod.)

þing-brekka, u, f. the ‘parliament-brink,’ a law term; at all old places where parliament was held there was a ‘brink’ or high place where the law was read, speeches made, or proclamations and declarations issued to the assembled people (the Tynwald in the Isle of Man is just such a spot), this place was called the ‘thing-brink’ (at the alþing it was called the Lögberg or ‘Hill of laws’); lýsa í þingbrekku, … stefna um í þingbrekku til dóms, Grág. (Kb.) i. 99; ganga í þingbrekku ok nefna vátta, 107 hann skal til segja þrjú vór í þingbrekku, svá at meiri hlutr þing-heyjanda heyri, ii. 158; Egill Skallagrímsson gekk í þingbrekku um daginn eptir … þá stóð Egill upp ok mælti svá …, Eg. 734; þá gengr Glúmr í þingbrekku ok nefnir vátta, Glúm. 387; at þinglausnum í þingbrekku stóð Þorsteinn upp ok mælti, Þorst. Síðu H. 174; leiða í brekku, to lead to the brink or hill of laws, i.e. to proclaim; ef þræli er frelsi gefit ok er hann eigi leiddr í lög eða brekku, Grág. i. 358.

þing-býr, m. a house or town where a meeting is held, D.N. i. 486.

þing-dagr, m. a ‘meeting-day,’ a day on which a þing is held, Gþl. 107; stefna e-m þingdag, to summon, Mar.

þing-deila, u, f. a lawsuit in a public court, Hrafn. 12, Fb. i. 443.

þing-deild, f. = þingdeila, Nj. 86, Ld. 298.

þing-fastr, adj. belonging to a certain county (þing), Grág. i. 159.

þing-ferð, f. a journey to a þing. Eg. 765.

þing-festi, f. a law term, domicile in or allegiance to a ‘þing-community. In the Icel. Commonwealth every franklin had to declare his allegiance to one of the priests, and to say of what community he was a member; yet the word was political rather than strictly geographical, for the ‘þings,’ like the ‘godords,’ were not strictly geographical divisions, Grág. i. 164: hence the phrase, spyrja at þingfesti e-s. to speer after a man’s þingfesti, call on him to declare it, as also ganga við þ. e-s, to acknowledge one’s þ. (of the priest), Grág. (Kb.) i. 3, 43, 132, Nj. 87; því at einu er rétt at hafa þingfesti í öðrum fjórðungi heldr enn er maðr býr, ef goða er þat lofat þeim at lögbergi at taka þriðjungs-mann útan-fjórðungs, Grág. i. 165, which last passage is evidently a ‘novella.’

þing-fólk, n. an assembly, = þingheimr, Hkr. i. 261.

þing-færr, adj. able to go to the þing; þá var Gizurr biskup eigi þ., Sturl. i. 204 (Bs. i. 69); þ. hestr, Grág. i. 52; eiga þingfært, referring to outlaws (sekr maðr) who were not allowed to appear at a þing (cp. vargr í véum), Grág. ii. 78.

þing-för, f. = þingferð, Grág. i. 46, ii. 34; um þingfarir, at the season of alþing, Grett. 136 A (um þing Ed.)

compds:

þingfarar-balkr, m. the section of law referring to the parliament, Jb. 5, Gþl.

þingfarar-fé, n. = þingfararkaup, Gþl. 11.

þingfarar-kaup, n. a fee for travelling to the parliament, as a law term, being a tax levied from every franklin, out of which those were paid who had to go up to the parliament on public business, whether as jurors, judges, or otherwise; every ‘þing-heyjandi’ received his fee from this source, the amount being regulated by the distance from the place of the assembly, or by the number of day’s-journeys each man had to travel, Grág. i. 24, cp. Jb. 52. A census was taken (about a.d. 1100) in Iceland of all the franklins who had to pay the þing-tax, which shewed that there were at that time 4,500 cottagers and proletarians not included, Íb. 17; a man who paid no such tax could neither sit as ‘neighbour’ or judge, Grág. i. 50; ef bóndi á fé minna, en hann eigi þingfarar-kaupi at gegna, ok …, K.Þ.K. 4. For Norway see Gþl. Þingfarab. ch. 2.

þing-ganga, u, f. = þingför, N.G.L. i. 62, Js. 39.

þing-gengt, n. adj., in the phrase, eiga þ. = eiga þingfært, Js. 39.

þing-haugr, m. a ‘þing-how,’ hill of laws, a Norse local name, D.N. v. 957, perh. = þingbrekka.

þing-há, f. (also spelt þingá; see há):

—a þing-district or community, originally a shire having a meeting or parliament of its own, the word is esp. freq. in Norway (in Icel. abbreviated into ‘þing’), Hkr. i. 147; konungr fór í allar þinghár ok kristnaði þar allan lýð, Ó.H. 102; krafði leiðangrs um ena nörðstu þinghá, 198; hann fær ór þinghá sinni sjau tigi manna, Hrafn. 11; á Hálogalandi í enni nyrztu þinghá, Fms. viii. 183; herboð fór á sjau nóttum frá hinum synnzta vita í hina nörztu þ. á Hálogalandi, Fagrsk. 20, D.N. passim; þinghá thus chiefly refers to the old small þing-communities, almost synonymous to fylki.

þinghá-maðr, m. = þingheyjandi, Grág. i. 51 (see há).

þing-heimr, m. the assembly at a þing; lagði svá nær at allr þ. myndi berjask, Nj. 163, Eg. 765; ef þingheimrinn berðisk, Ísl. ii. 172, Fbr. 145, Al. 156.

þing-helgi, f. the consecrated precincts or boundary of a public assembly; nú er sén ferð Tungu-Odds, ríðr Þórðr þá í móti honum, ok vill eigi at hann; nái þinghelginni, Ísl. ii. 172; at flokkr Hafliða væri kominn á Völluna efri ok ætlaði at bíða þar ok verja vígi alla þinghelgina, Sturl. i. 38.

2. the ceremony of hallowing an assembly at the first meeting (cp. helga þing); goði sá er þinghelgi á þar, hann skal þar þing helga enn fyrsta aptan, Grág. i. 100; goði sé búinn at ganga þá til þ., to proceed to the consecration of the þing, K.Þ.K. 96.

þing-hestr, m. a horse used on a journey to the þing, Grág. i. 441.

þing-heyjandi, part. a ‘þing-performer,’ the law term for any person who visits a þing, on a summons to perform any public duty: every priest had to appear with a certain retinue of franklins, in order that there should always be present a sufficient number of neighbours, judges, witnesses, etc.; in return for such duty the persons attending received a fee, and were exempted from paying the þing-tax (þingfararkaup), which was defrayed by the franklins who stayed at home, Grág. i. 24, 46, 116, (Kb.) ii. 158; a priest had a right, at the spring meeting, to call on the ninth part of his liege-franklins to follow him to the alþing, Grág. i. 116.

2. ‘Ecclesiastes’ is rendered by þingheyjandi, Greg. 71.

þing-hringr, m. the assembly standing in a circle, N.G.L. i. 80.

þing-hús, n. a house in which a meeting is held, Fb. ii. 49 (where it is an error for hús-þing, Ó.H. 45, l.c.); the word is rare in old writers, because parliaments of old were held in the open air: the word is esp. used of the Jewish synagogue, Greg. 48, Mar.: also for the Roman praetorium or a judgment-hall, John xviii. 28; so also in mod. usage, cp. Jb. 21.

þing-höttr, m. a nickname, Ann. Nord. Oldk. 171.

þing-kallandi, part. a herald, 655 iv. 2.

þing-kaup, n. = þingfarar-kaup, Grág. ii. 42.

þing-kostr, m. = þingveizla, Eg. 733, v.l.

þing-lag, n. the public standard of value, as fixed or proclaimed at a ‘þing;’ kyr ok ær at þinglagi því sem þar er í því héraði, K.Þ.K. 172 (cp. fjár-lag, verð-lag); þinglags-eyrir, Grág. (Kb.) ii. 246;

þinglags-hestr, a horse of average value, D.I. i. 203,

þing-lausnir, f. pl. the dissolution of a parliament; skal hann eigi fara af þingi fyrir þinglausnir, Grág. i. 25, Nj. 113; at þinglausnum, Þorst. Síðu H. 174; ok þegar at þinglausnum dró gékk hann í búðir, Lv. 56;

þinglausna-dagr, the last day of the parliament, Grág. i. 6, Sturl. ii. 98 C.

þing-logi, a, m. a law term, a ‘meeting-belier,’ one who breaks his engagement to attend a meeting or court when summoned (cp. A.S. wærloga = a truce-breaker): also used metaph., hann varð ok eigi þinglogi, he was no engagement-breaker, Fms. xi. 22, Sturl. i. 142 (in a verse); ok er at nefndum degi kom þá varð jarl eigi þ., 48; varða hrönnum höfn þingloga, i.e. the haven belied them not, they got safe into harbour, Hkv. 1. 29 (Bugge).

þing-lok, n. pl. = þinglausnir, Eg. 353.

þing-lýðr, m. [Germ. dingleute], = þingheimr, D.N. ii. 282.

þing-maðr, m. a person present at an assembly, a member of parliament; þeir gengu til lögbergs ok aðrir þingmenn, Nj. 15; þingmenn ok dómarinn, Gþl. 172, Bs. i. 755 (the members of the alþing), and passim (see þingfesti); þingmanna dagleið, a day’s journey for a man travelling to the parliament, Jb. 10.

2. a liegeman belonging to this or that þing-community; a franklin is said to be the ‘þingmaðr’ of such and such a priest (goði); þar sátu þingmenn Rúnólfs í hverju húsi, Bs. i. 20; hann var þ. Styrmis frá Ásgeirsá, Band, (begin.); ek spyr goða alla hverr sér kenni N.M. at þingmanni eða þriðjungs-manni, Grág. (Kb.) i. 40; þeir vóru þingmenn Þorgeirs goða, Lv. (begin.); Guðmundr (the priest) var því vanr, at ríða norðr um héruð á várin ok hitta þingmenn sína, ok ráða um héraðs-stjórn, 17; þingmenn Geitis, Vápn. 19; sendir Geitir orð þingmönnum sínum, 15, Eg. 724, passim; ef goði vill segja þingmann sinn brott or þingi við sik, Grág. i. 165, Nj. 261, Sturl. ii. 35, passim; see þingfesti.

þingmanna-leið, f. a day’s journey for a þingmaðr, see the remarks s.v. þingför and þingfarar-kaup; but used in Icel. as a general measure of distance, answering to about twenty Engl. miles; distances on land are still measured so in Icel., e.g. a mountain is a þingmanna-leið milli bygða, cp. Hrafn. 11; see the map of Icel., where one ‘þingmanna-leið’ (or Icel. mile) is put at five geographical miles.

þing-mark, n. the boundary or precincts of a public assembly (= þing-helgi); þá eru þeir af þingi er þeir eru ór þingmarki, Grág. i. 25; goð: skal kveða á þingmörk hver eru, ok skal hann svá þing helga sem alþingi, ok skal hann kveða á hve þing heitir, 100; gefa nafn þinginu ok kveða á þingmörkin, 116; allar sakir sem í þingmarki görask skal lýsa í þingbrekku, ii. 96; með þessum orðum ok þingmörkum helguðu laugfeðgar hans alþingi, Landn. (App.)

2. the boundary of a district or jurisdiction; sá goði er þing á í enu sama þingmarki, Grág. i. 164; ef maðr tekr hjú ór öðru þingmarki, 460.

þing-mál, n. a case presented at a public court, N.G.L. i. 90.

Þing-Máríu-messa, u, f. the ‘Þing-Mary’s-mass,’ = the 2nd July, from the alþing being held at that time, Icel. Almanack.

Þingmenn, m. pl., or Þingmanna-lið, n. the Thingmen, the king’s house-carles in England, Orkn. ch. 37, Hkr. ii. 15.

þing-mót, n. a public meeting, MS. 656 B. 2.

þing-nest, n. provisions on a journey to the þing, Eg. 733 B.

þingótt, n. adj. an error for vingott, Rd. 289, v.l.

þing-reið, f. = þingför, a riding to attend parliament, Grág. i. 491, Nj. 174, Ld. 236, Hrafn. 11, Landn. 330 (App.), passim.

þing-reitt, n. adj., eiga þingreitt = eiga þingfært, Grág. ii. 17.

þing-ríkr, adj. influential in the parliament, Sturl. ii. 126.

þing-rof, n. the dissolution of a public meeting, N.G.L. i. 224.

þing-skaun, f. a nickname, Fms. ix. 419.

þing-skil, n. pl. a debate or business at a meeting; Þjaza þ., the speech or counsel of Th., i.e. gold, Bm.

þing-skipan (þing-skapan, f. = þingsköp, Ann. 1271 A), f. the regulation of a þing, Eg. 725.

þing-skot, n. an appeal to a þing; öll þau mál er hingat eru skotin at þingskotum réttum, Gþl. 18.

þing-sköp, n. pl. the rules or regulations of a parliament; enda er rétt at lýsa annan dag viku ef menn vilja þat í þingsköpum hafa, Grág. i. 18; þat er ok rétt at þeir hafi þ. þau er þingheyendr verða á sáttir, 103. Eg. 725; hann skal ok upp segja þingsköp hvert sumar, ok aðra þáttu alla, Grág. i. 12.

þingskapa-þáttr, m. the section of law referring to the þingsköp, Grág. (Kb.) i. 38 sqq.

þing-sókn, f. = þinghá, Grág. i. 286, 461, Landn. 259, N.G.L. passim,

þingsóknar-maðr, m. = þinghá-maðr, N.G.L. i.

þing-staðr, m. a place where a parliament is held, Jb. 9, Fs. 110: as to a Runic stone erected in such a place, see Baut. 807.

þing-stefna, n, f. a summons to a þing, Gþl. 24, Fs. 9; þingstefnu-vitni, þingstefnu-váttr, N.G.L. i. 32, 217, Gþl. 475.

þing-stöð, f. = þingstaðr, Grág. i. 122, Eg. 741, Fær. 17, Glúm. 394, Ísl. ii. 193, Fms. xi. 85.

þing-tak, n. the act of passing a law by public meeting (cp. vápna-tak, lófa-tak); lét hann í lögréttu þann sama Kristin-rétt lögleiða með réttu þingtaki, 671. 17, Rb. 62.

þing-taka, að, to accept as law, of a public meeting, H.E. i. 422.

þingu-nautr, m. a member of a community or þing; skyldu þingunautar eiga hvar saksóknir saman, Íb. 9, Grág. i. 84, 101, Fms. vii. 138.

2. a parishioner, Stat. 242, K.Þ.K. 170; men of the same bishopric, Dipl. ii. 14.

þing-veizla, u, f. entertainment at an assembly (of the franklins by the priest), Eg. 733.

þing-vika, u, f. the week during which the parliament sits, Grág. i. 245 (the alþingi lasted two weeks).

þing-vist, f. a domicile in a þing-community, Grág. i. 19, Eg. 733; see þingfesti.

þing-víti, n. a fine for not appearing when summoned, N.G.L. i. 56, Gþl. 21.

þing-vært, n. adj., in the phrase, eiga þingvært, to be allowed to be present at a þing, of an outlaw, Grág. ii. 84.

þing-völlr, m. [cp. the Manx Tynwald, Shetland Tingwall]:

—the ‘parliament-field,’ the place where a þing sat, it answers in sense to mod. ‘parliament-house’ but parliaments and courts of old time were held in the open air on a plain, hence the name; áðr sól er komin á þingvöll, Grág. i. 33; þá er næstir búa þingvellinum, 115, Fb. i. 191; þat er forn réttr, at únnaðr ór fylkjum öllum skolo göra vébönd hér á þingvelli, N.G.L. i. 127.

II. a local name, Landn., Sturl.

þinku-leysi,† n. thoughtlessness, stupidity; þrysvar hann drakk í þinku-leysi, Egilsson’s Poems.

ÞINN, þín, þitt, possess. pron.; older and better þínn, þín, þítt, see minn: [Goth. þeins; Engl. thine; Germ. dein; Dan. din]:

—thine, thy; þínum drengskap, Nj. 16; dóttur þinnar, 23; þinnar íllsku, 82; föður þíns, 108; fá mér leppa tvá ór hári þínu, 116, and passim.

B. There was also a different use of ‘þinn’ in the vocat., viz. in addressing a person generally in connexion with some word of abuse; þinn heljar-karl, thou hell-carle! Fb. i. 212; þitt íllmenni! Fs. 36; þinn skelmir! 166; also placed after the noun, even with the suffixed article, hefir þú svikit mik, hundrinn þinn! Ísl. ii. 176; mun fóli þinn nokkurum manni grið gefa? Ld. 220; dyðrillinn þinn, Fms. ii. 279; klifar þú nökkvat jafnan mannfýla þin! Nj. 85; hirð eigi þú þat, milki þinn, thou milksop! 182; alldjarfr er þjófrinn þinn, Fms. vii. 127; hvat vill skelmir þinn? Fs. 52; hvat mun þjófr þinn vita til þess? Eb. 106; lydda þin, Krók. 7: also freq. in mod. Dan., Norse, and Swed., e.g. Dan. din hund! din skjelm! dit afskum!

☞ In Norway, even in a sense of compassion, nú frys du í hel, ditt vesle ting! gakk heim-atter, din krok = thou, poor fellow! but more freq. as abuse, di sugga! ditt naut! ditt stygge fæ! or it is even there extended to the first person, eg, min arming, I, poor thing! me, vaarc stakarar = we, poor fellows! eg viste inkje bettra, min daare! Ivar Aasen’s Norse Gramm. p. 332.

2. in cases other than the vocative, but much more rarely; viltú nú þiggja grið? þá svarar jarl, eigi af hundinum þínum, not from thee, thou dog! Fms. vi. 323; af fretkarli þínum, Fs. 160: acc., er ek sé þik, frænda skömm þína …, er ek ól þinn úvita, Krók. 7 new Ed.; skulu vér færa þinn úvin til heljar, Fms. vi. 212.

3. in old writers even in plur., but very rarely; hví róa. djöflar yðrir (ye devils!), fyrir oss í alla nótt, Fms. ix. 50.—We believe this ‘þinn,’ as a vocative, to be not the possess. pron. but a compounded form of the pers. pron. ‘þú’ and the article ‘inn,’ þinn being qs. þ’inn, literally thou the …! A strong, and almost conclusive, proof of this is that the uncontracted form actually occurs, and is used in exactly the same sense as the contracted ‘þinn;’ þú inn vándi slangi, thou the wicked scamp! Skíða R.; þú inn armi, thou the wretch! Ld. 326; þú inn mikli maðr, thou the great man! Eg. 488; vel, þú hinn góði þjón og trúlyndi, Matth. xxv. 21: the full phrase was accordingly altered in one of two ways; either the article was dropped, þú góði og t. þjón, 20, or pronoun and particle were both contracted into one word, as above. The phrase, we may presume, at first could only have been used in the vocative (þinn!); but the origin being soon lost sight of, it was gradually extended to other cases (hundinum þínum); and even, esp. in mod. usage, to the other possessive pronouns (djöflar yðrir). Bearing this in mind, it is easy to understand why this usage is peculiar to the Scandinavian tongue, for although the possessive pronoun ‘þinn,’ thine, etc., is common to all Teutonic languages, the article ‘inn’ is peculiar to the northern languages, and therefore a word compounded with it would be so also. Analogous are the phrases, sá inn, þat it, þau in, þann inn …, see p. 263, col. 1 (A. II). For another view, see Grimm, Kleine Schr. iii. 256, and 271 sqq.

þinnig, þinnog, adv. thither, = þannig, Sdm. 3, Hkv. 2. 48, Vtkv. 9.

ÞINULL, m. [telna, Ivar Aasen; akin to þenja], the edge-rope of a net; hann hljóp yfir net-þinolinn, … hleypr hann yfir þinulinn, Edda 40; oddnets þinull, Edda (in a verse).

þinurr, m. [tinar, Ivar Aasen], a kind of resinous fir-tree, of which bows and hoops were made, Edda ii. 483; mold-þinorr, the earth-tree, of the tree Ygdrasil, Vsp. (the reading ‘Miðgarðs-orm,’ in the paraphrase Edda 44, refers to a form ‘mold-þinull’ = earth-string, i.e. a serpent).

2. metaph. a bow, being made of the wood of this tree; Fiðrinn skaut bogann með bíldör, ok kom á þinorinn ok brast í sundr boginn, Ó.T. 59 (Fms. x. 362).

þirfingr, m. [þjarfr], an ‘unleavened’ fellow, a word of abuse, Edda i. 530.

þirr = þerna (q.v.), Edda i. 532 (562), Rm.

ÞISTILL, m. [A.S. þistel; Engl. thistle; Germ. distel; Dan.-Swed. tidsel, tistel]:

—a thistle; vertú sem þistill, Skm. 31; ‘carduus,’ þat köllu vér þistil, Stj. 635; þistla ok íllgresi, Sks. 549; þorna ok þistla, Eluc. 45; verða nökkut vínber saman lesin af þyrnum ellegar fíkjur af þistlum, Mattli. vii. 16; þyrna ok þistla skal hún bera þér, Gen. iii. 18: a local name, Þistils-fjörðr, Landn.

ÞIT or þið, the older and true form is it or ið (q.v.), the þ being borrowed from the preceding verb, as in ér, þér; thus, in alliteration, ið munuð alla eiða vinna, Skv. 1. 31, and spelt so in vellums, e.g. Sæm. (Kb.); þá er it finnisk, Fms. xi. 21; er it tókuð þá, 623. 24; meguð ið sjálfir, Fms. xi. 21; skuluð ið, Ísl. ii. 339 (Heiðarv. S.): but usually þit or þið, e.g. Fms. i. 189 (eleven times in one page); cp. ykkr, ykkar, p. 725.

þí = því, see þat C; and in compds,

þí-líkr = þvílíkr.

ÞÍÐA, d, bíða þíða rhyme together, Skáld H. 1. 2; originally a strong verb þíða, þeið, of which only remains the part. þiðinn, q.v.: to melt, thaw, of ice, snow; þíða snjó, Fms. iii. 180; Jökull kvazk eigi inn vilja at þiða á sér snjó, Fs. 55: síðan vóru eldar görvir ok þídd klæði, 52; hann færðisk at eldinum ok vildi þíða sik, id.; var eldr upp kveyktr ok þídd klæði þeirra, Fbr. 14 new Ed.; hann þíddi þann mikla þela, Hom. 107; þá tekr jörð at þíða frosnar grasrætr, Sks. 48; þíða (not þýða) allra hjörtu til ástar, Edda (pref.) 149.

þíða,† u, f. a thaw, mild weather; á Þorranum vóru hér svo miklar þiður, að grasið fór að spretta kringum bæi, en það fékk fljótan enda á Góunni, a letter from western Icel. of March 11, 1873; cp. valt er ‘Þorra þíð-vindi,’ Hallgr.

ÞÍÐR, þið, þítt, adj. not ice-bound, thawed; meðan áin er þíð, whilst the river is open, Grág. ii. 267; hvert þat er ísum þakt eða þítt, Sks. 182; á þíðum sjá, Fb. i. 489; í vök þíðri í Nið, Fms. vii. 2; thus written in the vellums l.c., not ‘þyðri’ as in the Ed.

þí-líkr, adv. such, Stj., Bs.: = þvílíkr, q.v.

þín-líkr, adj. ‘thine-like,’ like thee, Bjarn. 43 (MS. þuílíkt, Ed. þérlíkt).

þíns-ligr = þínlíkr, like thee, Fms. v. 336;

ó-þínsligr, unlike thee, unworthy of thee, Ísl. ii. 198.

ÞÍSL, f. [O.H.G. dihsila; Germ. deichsel; old Swed. þistl; Lat. tēmo qs. tesmo (?); the inflexive l is a diminutive]:

—a cart-pole, remains only in the poët. compd sár-þisl, a ‘wound-stick,’ i.e. a sword, Ísl. ii. 389 (in a verse).

ÞJAKA, að, a later form from þjökka, see below; þjaka and taka make a rhyme, Pass. 23. 12: [Ivar Aasen tjaaka]:

—prop. to thwack, thump, smite, hence to afflict: with acc., þóknist honum að þjaka, þitt hold örkumslum með, Pass. l.c.: with dat., þeir hafa bæði hrakt og hrjáð, hrundið og þjakað honum, Pass. 9. 7.

2. in the part. þjakaðr, worn, fainting, exhausted; móðr ok þjakaðr af umgangi þeirra, Fas. ii. 452; var hón þjökuð mjök, of one saved from drowning, Þórð. 62; hann var þjakaðr mjök af kulda, Bs. i. 331; þjakaðr af göngu ok erviði, Fb. iii. 366; var hann mjök þjakaðr, Bárð. 17 new Ed.

þjalar-, see þél.

þjapel, n. [a for. word, þ = z or c; mid. H. G. schappel; old Fr. chapel, whence Fr. chapeau]:

—a wreath, Al. 70.

þjappa, að, to knead with the feet; þ. moldinni saman; corrupt from þjaka (?).

ÞJARFR, þjarf, þjarft, adj. [A.S. þeorf; old Fr. derve; Germ. derb]:

—unleavened, of bread; þjarft brauð ok akr-súrur, Hom. 82; súrt brauð en eigi þjarft, 83.

2. fresh, of water, opp. to salt; bauð hann þjörfum vötnum fram at fljóta, Sks. 628 B.

3. metaph. insipid, flat, vile (cp. Dan. flau), of a person; kalla mann þjarfan, Edda i. 530; so also þirfingr. The change in the mod. Germ. derb = rude, harsh, is curious; in O.H.G. and in mid. H. G. the word, according to Grimm, Dict. s.v., was only used in its proper sense = azymos, as also in A.S.

þjark, n. a wrangling, strife, contest.

þjarka, u, f. a quarrel, Edda 110;

þjörku-drjúgr, pugnacious, quarrelsome, Hom. (St.); göra þjörku, Am. 49.

þjarka, að, to quarrel, wrangle; þ. um e-ð, to wrangle about a thing.

þjarkan or þjörkun, f. a wrangling.

þjarma, að, to handle roughly; þ. at e-m, Fas. iii. 203.

Þjazi, a, m. the giant of that name, the father of Skaði, see the Edda, Hdl., Ls., Hbl.

ÞJÁ, þjáði, þjáð, [for the root see þýr, þjóna], to constrain, enthral, enslave; hann var þjáðr til vinnu, he was worked as a bondsman, Fms. i. 78; son (acc.) Loðinn vildi hann (nom.) þjá undir þrældóm, 289; sveinarnir vóru þjáðir ok undu þeir ílla, Eg. 235; þat fólk var lengi síðan þjáð í Vindlandi, Fms. vii. 195; hann vildi selja oss í þrældóm, ok hét oss afarkostum ok lima-láti ef vér vildim eigi þjásk, iii. 158; lét Rögnvaldr þjásk en Úlfr eigi, i. 289; mörg er þjóð of þjáð, Hkm. 21.

II. to chastise; hann þjáði sinn líkama í mörgum hlutum, Fb. ii. 431; pínast ok þjást, to feel great pain, Stj. 131.

III. part. þjáðr, ör-þjáðr, sár-þjáðr, stricken, worn, smarting, of sickness, grief, or the like.

Þjálfi, a, m. the name of the servant and follower of Thor, Edda; and also as a pr. name, Baut.; the word prop. means a delver, digger, Germ. delber, delben, = to delve, dig: the names Þjálfi and Röskva (q.v.) indicate that Thor was the friend of farmers and the god of agriculture.

þjálgr, adj. [cp. Germ. delken = to knead], ‘kneaded,’ soft, manageable; esp. in the compd

ó-þjálgr, refractory, unmanageable.

þjáll, adj. = þjálgr;

ó-þjáll, unhandy, unmanageable.

þjálmi, a, m. a rare word, the sense of which is somewhat doubtful, a delve (?); Manar þjálmi, the delve of Mono, i.e. the sea; hregg-þjálmi, the delve of the gale, i.e. the sky; þangs-þjálmi, the delve of the sea-weed, i.e. the sea, the surf, Lex. Poët.: in prose the word occurs once,—hverja þjálma nær eðr firr Heinrekr egnir fyrir fætr Thome erkibiskupi, Thom. 361, where it seems to mean a caltrop or a pit-fall (?).

þján, f. [þjá], bondage, servitude, Hkr. iii. 315; þján útlendra höfðingja, Ó.H. 189; selja í þján ok þrældóm, Stj. 639; þján ek þrælkan, Fms. xi. 253.

2. affliction = þjáning, Bb. 1. 23; á-þján, q.v.

þjáning, f. affliction; leita Guðs í þinni þ., Karl. 542: freq. in mod. usage, also of severe pain, hann komst urn aptaninn í sælu-hús og þó með þjáningu, Espól. s.a. 1720;

þjáninga-laust, þjáninga-lítið, painless, in little pain.

ÞJÓ, n. [A.S. þeôh; Engl. thigh], the thigh, but in usage generally the podex, (i.e, the anus or buttocks) in plur.; hann logar allr um þjóin, Mar.; þat skarðit sem er í milli þjóa þér, Ölk. 37; ef maðr höggr mann klámhögg um þjó þver, Grág. ii. 12; kláði hleypr um allan búkinn, einna mest um þjóin … draga striga-dúk milli þjóanna á sér, Fb. i. 212; hælarnir liggja uppi við þjóin, of a cripple, Ó.H. 246, Mar.: sing., fótrinn með öllu þjóinu, Fb. i. 262; bar oxina niðr hjá þjói hestsins, Sturl. iii. 314.

II. metaph. the crook at the end of a scythe, which is fixed in the handle.

þjó-breiðr, adj. broad-thighed, Fms. vii. (in a verse).

þjó-bugr, m. the bight of a scythe; ljórinn brotnaði í þjóbugnum.

ÞJÓÐ, f., dat. þjóðu, so always in old writers, mod. þjóð; [Ulf. renders ἔθνος by þjuda; A.S. þeôd; Hel. þiôd; O.H.G. diot]:

—a people, a nation; þessar þjóðir er svá heita, Rusci, Polavi, Fms. i. 142; þú spenr allar þjóðir frá blótum, 623. 25; heiðnar þjóðir, heathen people, 625. 170, Post. 293, N.T.; öll Kristileg þjóð, N.G.L. ii. 22; Tyrkir, ok Blökumenn, ok mörg önnur íll þjóð, Fb. ii. 126; með mikinn her ok marga ílla þjóð, 127; með öllum þjóðinn, Stj. 67; vísaðu þeir mörgum þjóðum á réttan veg, Barl. 29; allar þjóðir þjóna yðru valdi, Róm. 117; af öllum þjóðum ok tungum, 119; hinn sjúki svaraði á þá tungu, sem hann hefði með þeirri þjóðu fæddr verit, Pr. 458; allar skepnur … allar þjóðir, 461; þjóð veit ef þrír’ro, a saying, Hm, 61; þjóð eru þrír tigir, thirty make a þjóð, Edda. 108; allri þjóðu, Ýt.; heldr er honum þægr í hverri þjóðu (among any people), sá er á hann trúir, Post. (Unger) 290; hann er lofaðr af allri þjóðu Gyðinga, id.; mikla þjóð, a mighty people, Stj. 116; suðr-þjóðir, the southerners, Akv.: Lat. turma is rendered by þjóð, Róm. 269; fira þjóð, a community of men, Lex. Poët.; þyrja þjóð yfir, Skm.: in compds,

sal-þjóð, household, Vkv.;

sigr-þjóð, Hkv.;

al-þjóð, all people, Ad.;

ver-þjóð or yr-þjóð, q.v.

2. like ‘lög’ and ‘þing,’ þjóð may assume a local sense, thus, Sví-þjóð = Sweden; Goð-þjóð = the Goth. Gut-þjuda, Gg.

II. in olden times þjóð- in composition (like A.S. þeod) was intensive = great, powerful, very; but in quite modern times (the last 30–40 years) a whole crop of compds with þjóð- has been formed to express the sense of national;

þjóð-réttr, þjóð-frelsi, þjóð-réttindi, þjóð-vili, þjóð-vinr, national rights, freedom, etc.; as also

þjóð-ligr, national, popular, liberal;

ó-þjóðligr, illiberal, unpopular;

but all such phrases sound foreign, and are not vernacular.

III, pr. names; Þjóð-arr; Þjóð-ólfr; Þjóð-rekr (= Germ. Diet-rich); Þjóð-hildr, Landn.; Þjóð-marr, Germ. Dit-mar, Sæm.

B. Goth. þjuþ, = το ἀγαθόν, occurs only in a compounded form;

ó-þjóð, bad people, Vellekla;

óþjóða-lýðr, tramps and refuse,

Dan. utyske; cp. Goth. unþjuþs = κακόν.

In many compds it is difficult to say whether the primitive is þjuda or þjuþ; in words like þjóð-á, þjóð-drengr, þjóð-góðr, þjóð-glaðr, þjóð-hagi, þjóð-skáld, þjóð-skati, þjóð-mart, þjóð-niðr, þjóð-lygi, þjóð-vel, we prefer the latter.

Þjóða, u, f. the county Thy or Thy-herred in Denmark, Fms. xii.

þjóðann, m. [Ulf. renders βασιλεύς by þjûdans; A.S. þeoden; Hel. thiudan; cp. Ulf. þjudinassus and þjudan-gardi = βασίλεια, þjudanôn = βασιλεύειν]:

—a king, the ruler of a þjóð (þjuda); the word is only used in poets. In the remotest times each tribe or shire had a special king or ruler (fylkir); then in later times they formed a league under one king; and þjóðann and þjóð-konungr (q.v.) seem to be the words denoting such a king, konungr being the general popular name; vinr þjóðans, Ad. 11; Gotna þ., Akv. 21; þjóðans sonr, 22: þjóðans rekkar, Gkv. 1. 18; þjóðans synir, Fms. iii. (in a verse).

2. in the old Hm. a good, a great man; þjóðans barn, Hm. 14; þjóðans kona, 149; þing ok þjóðans mál, 116.

þjóð-á, f. a great river, chief river, Ver. 17 (Gen. ii. 10); þrjár þjóðár falla þorp yfir meyja Mögþrasis, Vþm. 49 (certainly not = þjóðir; the passage reminds one of Gen. ii. 10); þjóðár fnæstu eitri, Þd.; nú heita þat þjóðár er svá eru stórar, at …, N.G.L. ii. 133; fyrr skolu allar þjóðár falla upp, en …, proverbs of an impossibility (cp. ἄνω ποταμων ἱερων χωρουσι παγαί), Kormak.

þjóð-braut, f. a high road, Grág. ii. 264, Landn. 81, passim.

þjóð-drengr, m. a good man, brave fellow, Flóv. 30.

þjóðerni, n. nationality, a mod. word; cp. bróðerni, faðerni.

þjóð-gata, u, f. = þjóðbraut, Ld. 66, Gþl. 82, 407, 408, Jb. 180.

þjóð-glaðr, adj. very glad, Fas. ii. 80 (in a verse).

þjóð-góðr, adj. very good, excellent, brave, Am.

þjóð-hagi, a, m. a great artist, master-craftsman; hann er þjóðhag., or as adj., hann er þjóðhaga smiðr.

þjóð-hagr, adj. masterly in skill or craft, Sturl. iii. 29.

þjóð-hlið, n. a public gate, Jb. 262 A.

þjóð-konungr, m. a great king, a sovereign. Ýt., Hðm. 4, Skv. 1. 1, 3. 33, 34, Fms. i. 3; af honum munu margir þ. fæðask, Stj. 115.

þjóð-kunnr, adj. very famous, Skv. 3. 36.

þjóð-land, n. [A.S. þeodland], an empire; keisari er æztr konunga, þar næst er konungr sá er ræðr fyrir þjóðlandi, … ei má þá kalla þjóðkonunga er skatt-konungar eru, Edda 93; ertú þá meiri konungr enn þinn faðir, ef þú ræðr tveimr þjóðlöndum (i.e. Norway and Denmark), Fms. i. 88, Rb. 340; Knútr inn ríki tók skatt ok skuld af þeim þjóðlöndum er auðgust vóru á Norðrlöndum, Ó.H. 130.

þjóð-leið, f. the high road, esp. on the sea; sigldu þeir þ. til Líðandisness, Eg. 81; þat er komit af þ., 369; þar er sjá mátti útan af firði af þ., Ó.H. 46; á sjó með skipi skipuðu, hón skal fara þ. bæði nætr ok daga, Gþl. 83; er hann siglir þ. hit ytra, Fagrsk. 60: on land, Grág. ii. 331, Fms. xi. 413, Gþl. 83.

þjóð-leiðr, adj. much hated, execrated; þegi þú, þjóðleið! Gkv. 1. 24.

þjóð-lygi, f. a ‘great lie,’ Mag. 57: a calumny, slander, en þagmælskr um þjóðlygi, Ad. 1.

þjóð-löð, f. a hearty welcome, Hm. 4.

þjóð-mart, n. adj. very many.

þjóð-menni, n. a brave man; þeir vóru allir þ., Bs. i. 55, v.l.

þjóð-mærr, adj. glorious, Fsm. 36.

þjóð-nýtr, adj. very excellent, Geisli.

þjóð-ráð, n. an excellent plan, Eg. 765, Fms. xi. 263.

þjóð-reyrir, m. the ‘great rearer’ of charms, of a dwarf, Hm.

þjóð-skati, a, m. a great, lordly, princely man, Edda (Gl.); hjörleiks hvati, hann er þjóðskati (not blóðskati), Höfuðl.

þjóð-skáld, n. a great poet; slik þjóðskáld sem um mik hafa ort. Fms. vi. 366; hevr þjóðskáldit! kvattú svá, gröm skömm, ekki eru þær hendingar jafnháfar, 386; þá muntú verða þ. ok yrkja lof um marga höfðingja, iii. 103, and so in mod. usage.

þjóð-skjöldungr, m. = þjóðkonungr, Ó.H. (in a verse).

þjóð-smiðr, m. a master-craftsman, great artist; Þórðr var umsýslumaðr mikill ok inn mesti þ., of a shipwright, Þórð. 10 new Ed.; hann var hinn mesti þ., Fb. ii. 73, and in mod. usage; cp. þjóðhagr.

þjóð-stefna, u, f. a meeting of the whole people, a public meeting: in the allit. phrase, á þingi eða þjóðstefnu, Grág. ii. 170 (Ísl. ii. 380).

þjóð-sterkr, adj. very strong, Edda (Ht.)

þjóð-sýniliga, adv. in the sight of all people, openly; róa undan eyjunni þ., Glúm. 394; reið maðr at þeim þ., Ld. 376: openly, vehemently, blása þ., Sks. 52 new Ed., v.l.

þjóð-sýniligr, adj. open, clear; mátti heyra mikinn lúðra-gang ok þ. ákall (clear, undisguised, vehement), Al. 12.

þjóð-sögur, f. pl. popular stories, (mod.)

þjóð-tröð, f. = þjóðleið, Leiðarv. 16.

þjóð-vegr, m. = þjóðbraut, N.G.L. ii. 131, 132, Ó.H. 206, passim.

þjóð-vel, adv. very well, excellently: skemta e-m þ., Bjarn. (in a verse); Sæmundi er mart þjóðvel gefit, Fs. 17.

þjóð-vitnir, m. the great wolf, Gm. 21 (cp. Þjóð-úlfr, a pr. name).

þjófa, að, to call a theif, Karl. 378, v.l.

þjóf-ligr, adj. thievish, Al. 69, Fms. v. 322, Fas. iii. 372.

þjófnaðr, m. theft, Ld. 142; þjófnaðar-mál, Jb. 442.

ÞJÓFR, m. [Goth. þjubs; A.S. þeóf; Engl. theif; O.H.G. diup; Germ. dieb; Dan. tyv; Swed. tjuf: cp. Goth. þjubjó = λάθρα; þauf and þóf (qq. v.) seem to be kindred words]:

—a thief; þjófar ok íllmenni, Nj. 32; vándr hefi ek verit, en aldri hefi ek þjófr verit, 74; mætti honum sök á gefa, ef hann léti fara sann-reyndan þjóf, Fms. vii. 115; rangt sýnisk mér at svá mikill þjófr gangi undan, … mikit kapp leggr þú á með þjófnum, ok muntú íllt at sök hafa, Fbr. 86, 87; þú hefir verit þjóír ok morðingi, Nj. 74; þat er víkinga háttr at afla fjár með ránum eðr svörfum, en þat er þjófa háttr at leyna eptir, Fb. i. 412; þjófa færsla, Gþl. 533; þjófa-gröf, fylgsni, a den of thieves, Greg. 39, Hom. 154, cp. Glúm. ch. 17, 18, Eb. 18; sauða-þjófr, a sheep-stealer; rummungs-þjófr, an inveterate thief (cp. hann stelr öllu sem steini er léttara). In ancient times thieves were particularly detested, and no mercy was shewn to them, theft being punished by hanging, see Fbr. l.c. (cp. the late Engl. penalty of death for sheep-stealing); and minor theft by branding with hot iron on the cheek, N.G.L. ii. 168; or by chopping off feet and hands, cp. Sighvat’s verse on St. Olave; cp. the saying, þjófa skal hátt upp hengja, Hallgr.: ‘thievish’ and ‘wicked’ are synonymous, þjófs augu, a thief’s eyes, an evil look, Nj. 2, Fms. iii. 195; þjófs hakan, a thief’s chin, 192; þjófs-nefit brotnaði, the thief’s nose broke, 189; þjófs tennr, Blómstrv. S. 27.

compds:

þjófa-bálkr, m. the section in the law about thefts, N.G.L., Jb. 71.

þjóf-fólginn, part. thievishly hidden, N.G.L. i. 254.

þjóf-gefinn, adj. thievish.

þjóf-laun, n. pl. thievish concealment of a thing, Grág. i. 416, Dropl. 14.

þjófs-ligr, adj. (þjófs-liga, adv.), thievish.

þjófs-nafn, n. a being called thief, Fms. iii. 140.

þjófs-nautr, m. an accomplice (cp. Germ. diebs-genosse, Dan. hæler), such as a receiver of stolen goods, Grág. ii. 190; ef maðr flytr þjóf yfir óduldr, þá hefir hann fyrir-gört húð sinni ok heiti þ., Gþl. 418: the saying, þjófrinn þrífst en þjófs-nautrinn aldri, the thief may thrive but the thief’s accomplice never, i.e. he is even worse than the thief himself; ílla er þá ef ek em þjófsnautr, Nj. 75.

þjóf-ráð, a. pl. an abetting a thief (Dan. hæleri), Grág. ii. 190, Jb. 417.

þjóf-snara, u, f. a thief’s halter, Bs. i. 225.

þjóf-stolinn, part. stolen, Grág. ii. 137, Gþl. 536.

þjóf-sök, f. a case of theft, Glúm. 365, Grág. i. 84, ii. 190; aldregi fyrnisk leynd þjófsök, id.

B. Altogether different is ‘þjófr’ in pr. names, Frið-þjófr, Her-þjófr, Ey-þjófr, Gunn-þjófr, which answers to A.S. þeow, i.e. a servant, = Icel. þý.

þjófska, u, f. = þjófnaðr, Gþl. 137.

þjóf-skapr, m. id., Grág. i. 457, ii. 136, Rd. 285.

þjó-knappr, m. the ‘thigh-knobs,’ buttocks, Korm. 120, Fms. ii. 6, Fs. 48, Fb. ii. 364, Fas. i. 93, Bs. i. (in a verse), Stj. 512.

þjó-leggr, m. the thigh bone, Bs. i. 344, Grett. 176 new Ed.

ÞJÓNA, að, [A.S. þenian; O.H.G. diunon; Germ. dienen; mod. Dan. tjene, Swed. tjäna, mod. Icel. þéna; the proper Dan. form would be tyne]:

—to serve; settisk hann heima ok þjónaði ekki konungi, Eg. 83; þessi guðin er þú þjónar, serves, worships, Fms. i. 97; líf ok dauði þjóna Dróttni, 623. 27; þjóna Guði, Stj. 375; þjóna til e-s, to serve, pay homage to, of allegiance; kvaðsk hann skyldr at þ. til konungs, Fms. ix. 431; engi vildi til þeirra þjóna upp frá því, xi. 334; þeir er til hans (i.e. Christ) þjóna, Mar.; þjóna til hans né annarra, Fms. iv. 23: þjóna undir e-n, to serve under one, Sturl. ii. 4: absol., Jb. 383.

2. to attend on as a servant, wait on, with dat., Stj. 441; hón þjónaði honum eigi verr enn bónda sínum, Nj. 62; lét göra honum laug ok þjónaði honum sjálfr, Fms. vi. 303; þ. at konungs-borði, Fb. ii. 428; þ. fyrir borði, Fms. vii. 84: in Icel. households chiefly used of maid-servants, cp. Ld. ch. 11.

3. in eccl. sense, to perform service; þjóna kirkju (dat.), Bs. i. 179, Hom.; þ. kapellu, D.N. ii. 338.

þjónan, f. a serving, service, attendance, Hkr. iii. 79, Stj. 424, 440 (v.l.), Karl. 517, Mar.;

þjónunar-maðr, a servant, Fas. i. 375.

þjónari, a, m. a servant, Gd. 19 (Germ. diener).

þjónkan, f. = þjónan, Hkr. iii. 325, Fms. i. 137, vi. 94, Stj. 376, 424.

þjónn, m. [A.S. þen], a servant, attendant, Hkr. iii. 365, Fms. x. 277, Gþl. 76, N.G.L. i. 70, Sks. passim, Greg. 50, MS. 623. 21.

þjónusta, u, f., þjónasta, Hom. 134, [O.H.G. dionost; Hel. þjonost; Germ. dienst; Dan. tjeneste]:

—service, attendance, Nj. 268, Eg. 28, 112, Fms. vi. 36, passim.

2. in Icel. households a maidservant who assists a male servant is called the þjónusta of that man.

II. divine service, esp. the mass, Ld. 334, Sturl. iii. 84; Guðs þjónusta, a holy service, esp. the viaticum, for the sick or dying, Sól. 60; þjónustu bann, a ban, interdict, H.E. i. 414; þjónustu buðkr, þjónustu-hús, þjónustu-ker, a pyx for the eucharist, Am. 29, 42, 52, 54, 59, 100, Dipl. v. 12, Stj. 564.

compds:

þjónustu-bundinn, part. bound in service, allegiance, Ó.H. 288, Fær. 138.

þjónustu-embætti, n. divine service, church service, Fms. ii. 200.

þjónustu-fólk, n. servant-folk, Stj. 282.

þjónustu-fullr, adj. serviceable, attentive, faithful as a servant, Fms. viii. 235, Stj. 376, 466, Eg. 269, Hkr. iii. 97.

þjónustu-gjöld, n. pl. wages for service, Fb. ii. 231.

þjónustu-görð, f. a holy service, H.E. i. 237, Sturl. ii. 5, and so in mod. usage.

þjónustu-kona, u, f. a female servant, Fms. i. 67, 231, Edda 148, Stj. 112.

þjónustu-lauss, adj. without sacrament, of a sick person, N.G.L. i. 347, Fms. viii. 103: of a church, þá standi kirkjan þjónustulaus, let the church stand without services, K.Á. 48.

þjónustu-maðr, m. a man-servant, Edda 28, Eg. 236: a liegeman, Eg. 14.

þjónustu-mjúkr, adj. officious, obliging, Fas. iii. 303.

þjónustu-mær, f. a maid-servant, Fms. ix. 477, Stj. 423.

þjónustu-samr, adj. ready to serve, ministering, Fms. vi. 136.

þjónustu-semd, f. dutifulness, Str.

þjónustu-skyldr, adj. in duty bound, Hkr. iii. 57.

þjónustu-stúlka = þjónustumær.

þjónustu-sveinn, m. a page, male servant, Eg. 237, Fms. iii. 28.

þjónustu-tekja, u, f. a taking of the sacrament, Bs. i. 189, 441, Hom. 141.

þjónustu-verk, n. performance of service, Greg. 37.

þjónusta, að, to administer the sacrament to a sick or dying person.

þjór-hlutr, m. the haunch of an ox, Haustl.

þjóri, a, m. a nickname, Fms. x. 156.

ÞJÓRR, m. [Gr. ταυρος; Dan. tyr; Swed. tjur], a bull, Hým. 14; prop. a young bull, um þjór …, nú er þjórr í yxna tali þar til er hann er fimm vetra gamall, N.G.L. ii. 68; þá reis hér upp rauðr uxi …, þá reiss upp þjórr nokkurr, Vápn. 51: as a ship’s beak, hann hafði þjórs-höfuð á stafni, Landn. 300; whence the local names, Þjórs-á, Þjórsár-dalr; Þjórs-dælir, m. pl. the men from Th., Landn.

þjós, f. = fjós (q.v.), the carcase of a whale, Jb. 320.

ÞJÓSTR, m. [cp. A.S. þeostru, þystru, = darkness; Germ. düster], anger, fury; þjóta af þjósti, with fury, of a river, Am.; þjósti keyrðr, Glúm, (in a verse); þjóstr skyli lagið fyrir brjósti, Orkn. (in a verse); krýp ek til kross frá þjósti, Likn. 30; æ var þ. í brjósti, Bs. ii. (in a verse); hón svarar með miklum þjósti, in great anger, excitement, Fb. i. 547; andvarpa af þjósti miklum, Sks. 225; landsynningr blæss af þjósti, id.

II. in pr. names, Þjóst-úlfr, the grim wolf (?); Þjóst-arr, Landn.

þjóst-samliga, adv. chafingly, angrily, Sks. 226.

þjóstugr, adj. chafing, angry.

ÞJÓTA, pres. þýt; pret. þaut, þauzt, þaut, pl. þutu; subj. þyti; part. þotinn: [A.S. þeótan, cp. Ulf. þut-in, þut-haurn, = Gr. σάλπιγξ; Dan. tude]:

—to emit a whistling sound, e.g. of the wind, surf, waves, leaves of trees; vindr þýtr, Grág. ii. 170; sjár, alda, brim þýtr, Lex. Poët., Gm. 21; öxin þaut, the axe whistled, Fs. 62; öxar tvær þutu hátt á öxa-tré, Sturl. 1. 158; vindr kom á þá ok þaut í spjótunum, iii. 83; víða þaut jörðin af þeirra hljóðan, resounded, Stj. 434; þjótandi strengleikr, of tunes, Sks. 632; þaut borgin af hljóðfærum, Konr.; í því er hann féll, þá þaut mjök ok glumdi, Stj. 46; nú heyra þeir at þaut í slöngu Búa, Ísl. ii. 408; nú þýtr undin, Fas. i. 204, cp. Fbr. 111 new Ed.; jötuns háls-undir (the waves) þjóta, Stor. 3; þat þýtr fyrir regni, it whistles for rain, Stj. 594; á þýtr af þjósti, Am.; þjótandi fors, Gsp.; þjótanda haf, Sks. 54, 137 new Ed.; reiðar-þrumur þjóta, Art. 80; þjótandi kvern, of a mill, Fas. i. 493 (in a verse).

2. to howl, of a wolf; sem úlfar þyti, Karl. 140; þar heyrir þú varga þjóta, Gkv. 28 (Dan. ulvene tude), cp. úlfa-þýtr; hölkn (monsters) þutu, Hým.

II. to rush; þá þutu upp allir, Grett. 164 new Ed.; margir menn þutu upp ok kváðu hann njósnarmann, Sturl. ii. 247, Th. 25.

2. with prep.; þjóta ú, to rush in; at skjótara mundi á þjóta = á dynja, to burst in, Fms. vii. 125; varði miki eigi at svá skjótt mundi á þjóta sem nú er, xi. 115.

III. as intrans. [Engl. to toot; Germ. tuten], to blow a horn, trumpet, it only occurs in two instances; áðr halr hugfullr í horn um þaut, ere he blew the horn, Hðm. 17; sá er þýtr í trumbu, Fms. viii. 83 (in a verse).

þjótandi, f. the name of an artery; á æði þeirri er þ. heitir, Bs. i. 644; see the remarks s.v. vind-æðr.

þjóti, a, m. the thudder, whistler, a nickname, Landn.

þjótr, m. the whistler, a name of the wind, Edda (Gl.)

2. a shed to dry clothes in.

Þjótta, u, f. an island in Norway; whence

Þjóttar-greppr, Þjóttar-kjöptr, the name of a ship from that island, Ann. 1209.

þjótta, u, f. stringy meat, Björn, (akin to þjós?)

þjukkr, see þjokkr, þykkr.

ÞJÖKKA, að, [þykkr, m.; cp. A.S. þaccian; Chaucer to thack], to thwack, thump, beat, chastise, = þjaka, q.v.; þjökka skal hræsinn nið með hrísi, whack a self-willed son with the rod, Sighvat. (see hrís.)

þjökka, u, f. a nickname, Landn. 238.

þjökkr, adj. thick, = þykkr, q.v.

þjörku-, see þjarka.

ÞOKA, u, f. [Dan. taage; can Engl. fog be the same word? cp. þel]:

—a fog, mist; þoku dregr upp, Fb. i. 212; verði þoka … þá kom þoka mikil móti þeim, Nj. 20; leggr þoku yfir, Glúm. 368; hafa þeir þokur miklar en vinda litla, Ld. 74; var þoka yfir héraðinu ok vindr af hafi, Ísl. ii. 307; væta mikil ok þoka, Eg. 128; ór miðri þokunni, Stj. 306; sunnan-þoka, fog drifting from the south, Hrafn. 6; þoka ok myrkr, Fms. x. 339; þoku-fall, Thom. 454; þoku mugga, a muggy mist; myrkviðris-þoka, a mirky, pitch-dark fog: the saying, mart býr í þokunni, Ísl. Þjóðs.

2. a grey-coloured ewe is in Icel. called þoka.

compds:

þoku-fullr, adj. misty, Stj. 11.

þoku-land, n. a fog-land, Fms. xi. (in a verse).

þoku-laust, n. adj. without fog, clear, Sturl. ii. 108.

þoku-maðr, m. a man of the mist who shuns the light, i.e. a bad man, Skálda (in a verse).

þoku-myrkr, n. a mirky fog, Stj. 112, Fms. ii. 141.

þoku-myrkvi, a, m. id., Fms. ii. 141.

þoku-mystr, n. (an error for -myrkr, for mistr is spelt with i, not y?), fog-mist, Mar. 1051.

þoku-samr, adj. foggy, Niðrst. 102.

þoku-týsdagr, m. ‘mist-Tuesday,’ i.e. the second Tuesday after Easter, D.N. passim.

þoku-vísur, the name of a poem, the Lay of the Mist, Fb. i. 212.

ÞOKA, að, to move, with dat.; Hrútr þokaði nú bústað sínum, Ld 66; skal hann eiga öngan kost at þoka (viz. garði) optar, to change abode again, N.G.L. i. 231: of a sitting person, en er bóndi sá þat, þokaði hann um manns-rúm, Vígl. 25; draugrinn hafði þokat at Þorsteini um þrjár setur, Fb. i. 417; þeir er næstir sátu urðu at þoka undan, to give way, give place to one, Fms. v. 315; þú skalt þoka fyrir konu þessi, Nj. 52; þokar Hörðr fyrir Hróari, Ísl. ii. 42; þokaði eldrinn hvergi um fram, þat er hann var þá kominn, Hom. 122; þokum at skóginum, sagði hann, Eg. 288; fram þoki herr, let the men move forwards, Ísl. ii. (in a verse); þoka aptr, to move back, Rb. 108; þoka sundr, to move asunder, be separated, Fas. ii. (in a verse); húskarlinn kvað vel þoka áleiðis um heilsu manna, it proceeded well, Vápn. 30; talði hón afleiðis þoka of kurteisi karlanna, it went backwards with the manhood of men, Bs. i. 340.

2. as a law term, to change, alter; eigi skal fornum samkvámu-málum þoka nema allir verði ásáttir þeir er í hrepp búa, Grág. i. 458; þat skal allt hafa sem stendr á skrá þeirri … nema þokat sé síðan, 7; þoka e-u ór setningu, to displace, Rb. 562; Páskahald skal eigi þoka af Sunnudegi, 686 C. 2.

II. reflex. to be displaced; ok þokask þá nokkuð steina-sörvit, Ísl. ii. 348; honum varð ekki þokat, he could not be moved; lítt þokaðisk á um mannfallit, it made little progress, Fas. ii. 328.

ÞOKKA, að, [akin to þekkja, þykkja, qq. v.], to be so and so disposed, to think of, like; ýmsa vega þokka menn þat, sumir segja at …, men think variously of it, some say …, Fms. i. 59; sé ek þat at konungr þokkar ekki mitt mál, he likes it not, vi. 243.

2. hvárra liðsmenn þokkuðu með símnn höfðingja, sided with, took his part, Fms. vi. 220; þokkar húskarlinn heldr með Birni, en Þorkell með Þórði, Bjarn. 42.

II. reflex., e-m þokkask, to be liked; hann kemr sér í tal ok kunnleika við menn, ok þokkaðisk hann vel, he was well liked, Orkn. 262; biskup várr hefir oss því heitið, at vér skolum þá kennimenn hafa sem oss þokkask, þat er forn réttr, who are liked by us, whom we like, N.G.L. i. 416; vel þokkaðr af e-m, Fms. vii. 299; ílla þokkaðr, ill-liked; þær krásir verða svá hverjum þokkaðar sem hugr hans beiðir, 656 A. ii. 12.

þokkaðr, adj., in á-þokkaðr = áþekkr.

þokki, a, m. a thought, but only used with the notion of liking; lagði hvárt þeirra góðan þokka til annars, took a liking for one another, Ísl. ii. 205; Leifr lagði þokka á konu þá er Þórgunna hét, Þorf. Karl. 382; mér er þú vel í þokka, I like thee well, Fb. i. 529; e-m fellr e-ð vel í þokka, to like well; konungi féllsk vel í þokka til Þormóðar, Fbr.

2. a consent, good-will; hann tók ríki með alþyðu þokka of síðir, Fms. x. 401; þeir blótuðu börnum sínum til djöfla þokka, Rb. 388; hverfa eptir þokka e-s, 645. 77.

3. mood, disposition;

áhyggju-þokki, an anxious mood;

reiði-þokki, a wrathful mood;

fegins-þokki, gladsome mood;

hug-þokki, mind, disposition;

ó-þokki, a loathing, dislike;

skæðr þokki, an evil mood.

II. = þykkja, with a notion of enmity; hann minnisk nú á þokka þann allan er görzk hafði milli þeirra bræðra, Fms. xi. 15.

compds:

þokka-bót, f. reparation, redress, for a small offence, Gþl. 359, 521.

þokka-góðr, adj. engaging, well-favoured, amiable.

þokka-gæð, n. favour, grace, Hom. 143.

þokka-kona, u, f. a mistress, paramour, Fb. iii. 237.

þokka-ligr, adj. (þokka-liga, adv.), [Dan. tækkelig], well-favoured, also clean, nice.

þokka-maðr, m. a lover, Karl. 417.

þokka-samr, adj. well-liked, popular, Fas. i. 315.

þokka-sæld, f. popularity., Landn. 47.

þokka-sæll, adj. in good favour, well-beloved, Eg. 256, Fms. i. 116, ix. 246, Ó.H. 71.

þokkr, adj. = þekkr; in er at mér þokkt þjóða sinni, Stor.

þokkr, m. a mood, = þóttr, q.v.; í föstum þokk, in surly mood, Stor.; †væri betr at ek þegða þokks, þat hefir hverr er verðr er loks, I had better not speak my mind, Mkv.

þokku-ligr, adj. agreeable, Hom. (St.)

þol, n. patience, endurance; hann hafði við gott þol ok mikit, Fær. 346; hann bað Sturlu hafa þol við ok bíða, Sturl. ii. 131, Stj. 579, Fas. iii. 77;

ó-þol, impatience.

2. of bodily endurance; þat er einskis manns þol, no man can bear that, Fms. iii. 190; þykki mér lítil þol (plúr.) í þeim mönnum sem drekka verða um nætr, Fas. i. 79.

ÞOLA, pres. þoli, pret. þolði, subj. þylði (þølði); part. þolt, later form þolat; [Goth. þulan = ἀνέχεσθαι, στέγειν; A.S. þoljan; Old Engl. and Scot. thole.; O.H.G. doljan, dolon; Dan. taale; Germ. dulden; Lat. tulisse, tol-erare; Gr. τλα- in τληναι, etc.]:

—to bear, endure, suffer; reyna hvert hann þyldi járn eðr eigi, whether he could bear it or not, Fms. vii. 250; hvárt Þrændir þyldi atgörða-laust, ef …, vi. 38; ok þoli skor, Grág. ii. 188; at þau (the ships) þeyldi (i.e þøldi) mannfarminn, Fms. viii. 380, v.l.; mannraunir er hann hafði þolat, vi. 19; hversu þoldi Skarphéðinn í brennunni … vel fyrst en þó lauk svá at hann grét, Nj. 270; ef slíkt þolist, Ísl. ii. 406; eigi er þat þolanda (gerund.), it is intolerable, K.Á. 36; spyrr hversu lengi hann hafði þat áfelli þolt, Fms. x. 226; lengi höfu vér þolt þeirra ofsa, 237; þau hafa mart högg þolt í dag, 360; hversu hart þeir hafa þolat, Fas. i. 339.

2. þola e-m e-t, to bear it at one’s hand; kann vera at þá sé nokkurir svá röskvir at eigi þoli jarli allan ósóma, Fms. i. 208; munt þú skora mér á hólm ok þola eigi lög, Nj. 87; eigi skal þat ok skal þola Snorra lög, let us ‘thole’ the law to Snorri, i.e. let us give him the benefit of the law, Eb. 100; undrumk ek at Guð þolir honum þá ofdirfð, Fms. vii. 261; þeir þolðu honum eigi réttindi, Ó.H. 190; mun konungr eigi þola þér lengr at þú gangir á hans ríki, Fms. xi. 62; hugði hann at jarl mundi þola honum her, he had a mind that the earl should thole war at his hand, he would wage war against the earl, 3; at hann mundi lúka honum skatt eðr tola her ella, Fas. i. 329.

3. þola ílla, þola hart, to suffer hardship, Stj. 247, Bs. i. 201; þola önd, to keep breath; hann rann hundrað skrefa meðan hann þoldi önd einu sinni, in one breath, Rb. 482: hence the mod. þola önn (i.e. önd) fyrir e-n, to feel a pang for one, feel anxiety, concern; see önd.

II. to feel at rest, be still or quiet, stir not; kistan þoldi uppi sem fyrr eða nokkuru verr …, Bs. i. 712; (one would say that the mod. tolla, to rest, sit fast, was a corruption of this phrase, were it not that tolla occurs in the verse in Hallfr. S.); æðisk dyrit svá at þat þolir hvergi, so that it has no rest, Lækn. 472; fylgði svá mikill verkr, at hann mátti hvergi kyrr þola, so great pain that he could nowhere remain quiet, Grett. 152; rekr Grettir hrossin, ok þolir Kingála eigi í haga, K. was restless, 25 new Ed.; hann þolir ekki við fyrir verkjum, he has no rest for pains.

þolandi, part. a sufferer, Skálda (= accusative).

þolanligr, adj. (þolanliga, adv.), tolerable, H.E. i. 457; eigi rétt eðr þolanligt, to be tolerated, Bs. i. 281.

þol-góðr, adj. enduring, persevering.

þol-gæði, n. patience.

þolin-móðliga, adv. patiently, Fms. ix. 278, Rb. 382, MS. 623. 54, passim in mod. usage.

þolin-móðr, adj. [Dan. taalmodig], ‘thole-moody,’ patient, enduring, Stj. 158, Fb. ii. 261, Greg. 20, passim esp. in eccl. writers, N.T., Vídal.

II. masc. the clench-nail by which the blade is fastened to the haft of a clasp-knife; þolinmóðr í kníf, Edda ii. 494; þolin-móðrinn brotnaði.

þolin-mæði, f. patience, long-suffering, Ld. 256, Fms. x. 217, Sks. 12, Mar. passim, N.T., Pass., Vídal.

þolinn, adj. one who holds out longest, lasting, durable; skjöldr þjokkr ok þolinn, Karl. 97: enduring, þrekinn ok þolinn við vás ok erviði, Róm. 330, Fms. ii. 69: of one who never gets exhausted, never loses his breath, of a runner, horse, or the like, minn hestr er þolnari en þinn.

þol-lauss, adj. impatient, having no endurance.

þol-leysi, n. lack of endurance, unsteadiness, Grett. 118.

ÞOLLR, m. [Ivar Aasen toll; cp. þöll, þella], a fir-tree, esp. a young fir, see Ivar Aasen, Edda (Gl.); but in poets of trees in general; er und þolli stendr, Vsp. (of an ash);

ask-þollr, an ash-tree, Lex. Poët.;

álm-þollr, an elm-tree, id.

2. [A.S. þol; Engl. thole], a wooden peg, Hým. 13 (the peg on which the cauldron was hung): esp. the thole of a row-boat, the pin on which an oar works, árar leika í þollum (Dan. told).

II. freq. in poët. circumlocutions of a man: poët. compds, hjálm-þollr, seim-þollr, hring-þollr, = a man, Lex. Poët.

þol-raun, f. a trial, Bs. i. 45.

þopta, see þópta.

ÞORA, pres. þori, pret. þorði; subj. þyrði, older þørði; part. þorat (þort?): with neg. and personal suff., þoriga ek, I dare not, Vkv.; [cp. Engl. dare; the Dan. lurde, = to dare, is formed from the pret.]:

—to dare, have the courage to do a thing; with infin., þoriga ek at segja nema þér einum, Vkv.; þora mun ek þann arm verja, Ó.H. (in a verse); þorði hann ekki at synja þeim gistingar, Fbr. 19; get ek at hann hafi ekki þorat at koma á minn fund, 33;, en skal þessi enn gamli þora at sjá í mót vápnum, Ld. 280; ek þorða at leggja mik í hættu, Fs. 4; hann þorir at berjask, Gullþ. 50; þora man ek at heimta fé þetta, Nj. 31; var engi svá grimmr at þyrði á hann at ráða, Fms. ii. 174; þar hafði engi maðr þorat at nema fyrir landvættum, síðan Hjörleifr var drepinn, Landn. 272: leaving out the infin., ef þeir fá þann kvið at þeir mætti eigi ganga enda þörði þeir eigi, Grág. ii. 158.

2. with acc., but only of the pronoun ‘þat;’ engi myndi þat þora, at segja honum …, no one would dare that, to tell him …, Hkr. (pref.): freq., and in mod. usage, eg þori það ekki, I dare not that, dare not do it.

þoran, f. daring, courage, Bs. i. 42, Al. 15; þoranar-raun, Ld. 92: neut., svá mikit þoran, Mar. 491.

ÞORI, a, m. so the vellums with a single r; the mod. form is þorri, but less correct, for the word is akin to þyrja, q.v.:

—the greater part, main part, of a crowd, multitude, assembly, or the like; allan þora. (thus the vellum) landsins, the main part of the land, Fms. vii. 177; allr þori liðsins, Trist.; var þat mestr þori múgsins, viii. 411 (þori, Fb. ii. 687, l.c.); mestr þori var á land rekinn fjárins, Finnb. 244; en mikill þori var þat er þær sögðu eins báðar, Landn., Hb. 320; lætr hann brott flytja mestan þora fjárins, Al. 28; mestr þori manna, Barl. 26, N.G.L. ii. 418; hann má oss þjóna at miklum þora. for a great deal, Norske Saml.; and so freq. in mod. usage, það er mestr þorri búinn, the most part ready, all but ready.

ÞORN, m. [Ulf. þaurnus = ἄκανθα; A.S. þorn; Engl. thorn; O.H.G. and Germ. dorn; Dan. torn]:

—a thorn; þorna ok þistla, Eluc. 45; með þornum, Greg. 31; þorn ok klungr, Stj. 38, 47, passim; hag-þorn, cp. þyrnir.

II. metaph. a spike; með hvössum þornum, Sks. 419: esp. the tongue of a buckle, pin of a brooch, hón þóttisk taka þorn einn or serk sínum, Hkr. i; þorninn gekk í sundr í sverðfetlinum, Sturl. iii. 163; þorninn í belti þinu, Pr. 431; poët., þorns þöll, þorna Freyja, Þrúðr …, the fairy of the fibula, i.e. a lady, Lex. Poët., and in mod. usage; þorn-reið, þorn-grund, poët. = a lady, Lex. Poët.

2. the letter þorn (see Þ), Skálda 168, Edda ii. 365.

þorna, að, to become dry, Glúm. 364, Eb. 260, Bs. i. 339, Ísl. ii. 131, 364, Greg. 58, Al. 95, Sks. 28, Barl. 78, Stj. 589.

2. metaph. in the rhyming phrase, morna ok þorna, to ‘peak and pine,’ Fas. ii. 235.

3. part. þornaðr, dried; dauðr ok þornaðr limr, Fms. i. 229.

þorn-görð, f. = þornkrúna, Symb. 22, Hom. (St.)

þorn-krúna, u, f. a crown of thorns, Ann. 1274.

ÞORP, n. [Ulf. þaurp = ἀγρός, once in Nehem. v. 16; A.S. and Hel. þorp; Old Engl. thorp; O.H.G. and Germ. dorf; Lat. turba is taken to be the same word: this word, we think, was originally applied to the cottages of the poorer peasantry crowded together in a hamlet, instead of each house standing in its own enclosure, like the ‘tún’ or ‘bær’ or ‘garðr’ of the ‘búandi,’ hence þorpari = a churl (see below); the etymological sense being a crowd, throng, as seen in þyrpast, þyrping (qq. v.), as also in Lat. turba]:

I. a hamlet, village, rarely of an isolated farm; fóru þau um kveldit í annat þorp skamt þaðan, … Þorsteinn hét þar bóndi, Hkr. i. 189 (in East-Norway), Fms. x. 219; margir vóru búendr þar í þorpinu, Ó.H. 151; til Níðaróss, þar var þorp nokkut sett ok kaupstaðr, Fms. x. 294; um þorp ok um bæi (Scotland), Orkn. 78; in Edda 108, þorp ef þrír eru, …

2. when used of foreign countries it means a thorp or village; borgir, kastalar, þorp, Fms. vii. 94; þorp ok tún, Sks. 631; Írar hlaupa saman í eitt þorp, Ld. 78; borg eða þorp, Stj. 96, 183; þar (in Frisland) varð brátt fyrir þeim þorp eitt ok bygðu þar margir bændr, Eg. 528: Lat. villa is rendered ‘þorp,’ Róm. 132, Hom. (St.), (= Matt. xxii. 5); þorpin stóðu á bryggjunum ok mikit fjölmenni í þeim þorpum (of London), O.H.L. ch. 10: metaph., þrætu-þorp, the abode of quarrel, i.e. the mouth, Fms. vi. (in a verse).

3. the word occurs twice in poets in the same sense as in the Goth., a land; hrörnar þöll sú er stendr þorpi á, hlýrat henni börkr né barr, Hm. 49 (here ‘þorp’ seems to mean a field, fenced place, or garden, as opp. to the ‘wood’); þrjár þjóðár falla þorp yfir meyja Mögþrasis, three great rivers fall over the field of the Norns, Vþm. 49.

II. very freq. as the second compd of Dan. local names, as -trup, or -rup dropping the t, Hos-trup, Kra-rup, Kolde-rup, Vins-trup, Sverd-rup; but in early Dan. -torp or -thorp, thus Bukke-thorp, Thume-thorp, Ny-thorp = mod. Dan. Nyrup, and in many names of places, see Dipl. Thorkel. passim; so also Engl. -thorp and Germ. -dorf: in Norway such local names are rare, in Iceland still more so, yet a Þorpar, f. pl., occurs in western Iceland, in Stranda-sýsla, called ‘í Þorpum.’ The reason is that in flat countries cottages lie closer together than in a mountainous country.

þorpari. a, m. a cottier, peasant, boor, churl, clown, of the lower peasantry; búandkarl eða þ., Fms. ii. 48; þorparar ok verkmenn, opp. to ríkir búendr, Ó.H. 212; þorpari (opp. to hæverskr maðr), Sks. 276, 317; ‘colonus’ and ‘miles gregarius’ are rendered by þ., Róm. 132, 152; þorpara sonr, þorpara sveinn. a term of contempt, Fms. viii. 221, Fas. i. 150.

2. metaph. a villain, so in mod. usage.

compds:

þorpara-ligr, adj. (þorpara-liga, adv.), boorish, clownish, Hkr. iii. 129, Al. 119.

þorpara-skapr, m. clownishness, Sks. 276: mod. villainy.

þorp-karl, m. = þorpari, a churl, Fms. x. 372, Þiðr. 231.

þorpkarl-ligr, adj. churlish, Hkr. iii. 129.

Þorri, a, m. [perh. from þverra þorrinn = the month of the waning or ‘ebbing’ winter]:

—the name of the fourth winter month, the first after mid-winter; of thirty days, beginning on a Friday and ending on a Saturday inclusively; in the old calendar Þorri is entered as beginning between the 9th and 16th of Jan., and the next month, Góe (q.v.), between the 8th and 15th of Feb., see H.E. i. 595; but in the new style, in Icel. Almanack, the first day of Thorri, 1873, is Friday, Jan. 24, and the last, Saturday, Feb. 22; mið-þorri, the middle of the month Th., Edda 103, Grág. ii. 306, Rb. 46, Landn. 324: the name of this month is still the common term in Icel., the names of Jan. and Feb. being almost unknown in Icelandic country life; Þorra-dægrin þykja löng | þegar hann blæs á norðan, a ditty, see Gói. For the mythical origin of this month, see Orkn. (begin.) and Fb. i. 21, 22.

compds:

Þorra-blót, n. the great sacrifice when Thorri begins (in heathen times), Fas. i. 17.

Þorra-kyrrur, f. pl. calm, frosty weather, said to prevail in this month.

Þorra-mánuðr, m. the month Thorri, Fb. i. 22, Rb. 516.

Þorra-þræll, m. the thrall of Th., i.e. the last day of Thorri, see Almanack, 1873, Feb. 22.

ÞORSKR, m., proncd. þoskr, and spelt so, Edda ii. 623; [Dan. torsk]:

—a codfish, Edda (Gl.), Grág. ii. 359; passim in old and mod. usage, þorsk-höfuð, þorsk-lifr, þorsk-lýsi, a cod’s head, liver, oil:

þorska-bítr, m. nickname of a great fisher, Eb.:

Þorska-fjörðr, m. a local name in western Icel., Landn.:

Þorskfirðingar, m. pl. the men from Th.:

Þorskfirðinga-saga, u, f., Landn., see Index.

ÞORSTI, a, m. [Ulf. þaurstei = δίψις; A.S. þurst; Dan. törst; Germ. durst; Engl. thirst]:

—thirst, Fms. iii. 96, vi. 350; hungr ok þorsti, passim.

þorst-lauss, adj. ‘taintless,’ having slaked one’s thirst, Gsp.

þorst-látr, adj. given to thirst, thirsty, Lækn. 471 (spelt þostlátr): of food, causing thirst, það or þostlátt.

þot, n. [þjóta], a rush;

upp-þot, a great uprising, a great stir;

sitja í þot (better þrot = þraut) við e-n, Fas. iii. 177.

ÞÓ, conj. [Goth. þau or þau-h = ἄν, ni-þau = οὐκ ἄν; A.S. þeah; Engl. though; O.H.G. doh; Germ. doch; Dan. dog; the Icel. being a contracted form; this particle was originally pronominal, the h being a suffix; see Grimm’s Gramm. iii. 176, 177.]

A. Though, yet, but yet, nevertheless; hefir mér þó tvennt um sýnzt, … en þó hefi ek í einum stað á stofnat, Nj. 3; þeir vóru síð búnir, ok sigldu þó á haf, 281; en þó vil ek mik eigi frá kjósa, Fms. vi. 10; ok fengit þó minna hlut, vii. 256; en ef eigi náir þeim, þá er þó rétt, at…, Grág. i. 207; svá þó (yet so) at biskup væri skaðlauss, Dipl. v. 2; en ef þeir setja lík niðr þó at hváru, nevertheless, N.G.L. i. 347; eigi var skegglauss Þorvaldr bóndi þinn, ok réttú þó honum bana, Nj. 52; ok vartú þó vetri ellri, Fms. vii. 119.

II. connected with other particles:

1. er þó, ‘as though,’ considering that, yet after all, or the like; er þó hafði hann tekit við Birni, Eg. 166; er þér þreytið þetta mál þó svá mjök, Fms. vii. 169; er þó buðu þeir honum svá góða kosti, ix. 398; þú hrópar sonu Njáls ok sjálfan hann er þó er mest vert, Nj. 68: dropping the particle ‘er,’ þó hefir hann at sjálfvilja sínum farit þingat á fund yðvarn, Eg. 424; biðja vil ek henni friðar, þó hefir hón mitt traust sótt, Mork. 204; fari á land heiðit, þó vill hann eigi Kristinn vera, N.G.L. i. 341; eigi mun ek drepa þik, þó biðr þú miskunnar, Sks. 740.

2. ok þó, and even; en Símon læzk Guð vera, er hann er maðr ok þó íllr, S. says he is a god, being a man, and even a bad one. Post. 656 C. 28; mörgum mönnum ófróðum ok þó óvitrum, ill-informed and unwise to boot, Bs. i. 59; sagði þeim öngan frama at drepa fá menn ok þó áðr ílla leikna, Fms. ix. 47; væri þat mönnum skyldugt ok þó nauðsynligt, Sks. 45 B; rjúf aldri sætt … ok þó sízt á þvi máíi, Nj. 85.

B. þó-at, and contr. þótt, although, even though:

I. separated, þo … at, þó er rétt at nýta, at hann sé fyrr skorinn, it is still right …, even though, even in case that …, K.Þ.K. 134.

II. þó at, although; heimsku mæla skaltu, þó at þú vel hvat vitir, thou speakest vain, ‘although thou knowest all well,’ Em. 3; hann rengði til augum, þó at úskygn væri, Fms. ii. 59; þeir máttu eigi vita hvárt hann var á lífi eðr eigi, þó at hann færi þaðan vetr-gamall, i. 185; at oss Íslendingum kippi á kyn, þó at vér gangim heldr fyrir blíðu en stríðu, ii. 34: somewhat irregular is the usage in, munu vér því eigi várkynna öðrum, þó at hér skatyrðisk, we will not excuse others for using bad words, Ísl. ii. 384; eigi vanntú framarr en þú áttir, þó at þú hefndir föður þíns, thou didst not more than what was right when thou didst avenge thy father, Sd. 190.

2. dropping the ‘at;’ en Sverri studdi hvárki fé né frændr þó (at) hann kæmi ungr ok einmana ok öllum ókunnigr inn í landit (coming as he did young, etc.), Fms. viii. 3; eigi met ek þat til óvirðingar þó ek fóstra honum barn, vi. 5; þó þeir sé svá miök þrengðir at, although they be so oppressed that …, Hom. 38; þó þú sért lítillar ættar, Fms. vi. 10; þó ek gefi yðr frjálsa, id.

III. contracted þótt = þóat, although; with subj., þótt hón hafi …, Grág. i. 228; varðar þat skóggang, þótt þat verði fjörbaugs-garð, ef þat færi eitt saman, ii. 10; halda máttú þessu sæti, þótt hón komi sjálf til, Nj. 6; þetta væri at vísu lög, þótt fáir kunni, 237: þó (yet still) hafa húsfreyjur verit góðar, þótt (although) eigi hafi staðit í mannráðum, 53 (repeating the particle þó); er ek hirði aldri þótt drepizk, 85; en létir hann eigi gjalda, þótt hann hefndi bróður síns, Eg. 174; at Eríkr konungr léti sér óþokka í, þótt Hákon konungr léti brenna Vermaland, that king H. had burned W., Fms. x. 27; engi maðr skal banna för fjörbaugs-manni, þótt fé eigi at þeim, Grág. i. 90:

—special usages, at hann væri at vísu mestr laga-maðr, þótt reyna þyrfti, even if that should be tried, Nj. 237; nær ætla ek þat lögum Íra, þótt þeir kalli fé þetta vágrek, Ld. 76.

2. as a Latinism with no verb following; gef þú mér þó at óverðugri, da mihi quamvis indignae, Stj.; dreifðum vér guðs úvini þótt með drápi ranglátra, Már.

3. ef tveir menn eigu bú saman ok hafa þeir öngan griðimann ok er þótt (nevertheless) réttr annarr þeirra í kvöð, Grág. ii. 44; better þó (but this is very rare); skorti þar eigi mjólk, þótt hann hefði vitað hvers við þurfti, as if he had known, Finnb. 234.

4. suffixing þó-tú (i.e. thou), although thou; ekki fer ek at, þóttú hafir svelt þik til fjár, Nj. 18; muntú þykkja röskr maðr, þóttú hafir ratað í stórvirki þetta, 257.

þóat, see þó (B).

ÞÓF, n. a beating or thickening of cloth; Bárðr minn á Jökli leggstu á þófið mitt, Ísl. Þjóðs., and freq. in mod. usage.

II. metaph. a wearisome, endless struggle; leiðisk mér þóf þetta, Nj. 92, Sturl. i. 101, Grett. 134; þar kemr enn þófinu, at …, Fms. xi. 429, Grett.

þófari, a, m. a stamper.

þófi, a, m. felt; þeir skáru sér stakka ór þófum, Bs. i. 667, passim.

2. esp. of felt used as a saddle-cloth; þófa á tvá hesta, Vm. 177; slær við beisli, lætr þófa á bak hestinum, Hrafn. 7; hann léttir söðlinum upp af þófanum, Sturl. iii. 295.

compds:

þófa-höttr, m. a felt hood, Fms. iv. 76, ix. 445, Nj. 179.

þófa-stakkr, m. a felt cloak, Sturl., Bs. i. 667.

þófna, að, to thicken, of cloth, etc.

þóknan, f. a pleasure;

vel-þóknan, good-will.

þóknask, að, dep. [þykkja, þótti, cp. þokki], to be pleased; vita hversu Frey þóknisk til þin, Fms. ii. 74; Ólafi þóknaðisk vel tal þeirra, O. was well pleased with their talk, i. 220; þóknaðisk hvárt öðru vel, 102, N.G.L, ii. 421.

ÞÓPTA, u, f., better þopta, for optar, þopta make a rhyme; now sounded þótta:

—a rowing bench, aptr stökk þjóð um þoptur, Hallfr.; þessi maðr var hárr á þoptu, Fms. ii. 180; mörk fyrir þoptu hverja, þat heita þoptu-gjöld, N.G.L. i. 103: allit., þóptu ok þilju, Grág., passim.

þópti, a, m. a bench-fellow, Edda (Gl.)

Þórðr, m., gen. Þórðar, a pr. name, see Þórr (B).

Þór-duna, u, f. a mod. poët. word, from Dan. torden, the din of Thor, i.e. thunder, Bjarni.

ÞÓRR, m., gen. Þórs, dat. and acc. Þór, but Þóri dat., Bragi; in Runic inscriptions spelt Þur; [A.S. þunor; Engl. thunder; North. E. thunner; Dutch donder; O.H.G. donar; Germ. donner; Hel. thunar; Dan. Tor, in tor-den; cp. Lat. tŏno and tonitrus; the word Þór-r is therefore formed by absorption of the middle n, and contraction of an older dissyllabic Þonor into one syllable, and is a purely Scandinavian form; hence in A.S. charters or diplomas it is a sure sign of forgery when names compd with þur- appear in deeds pretending to be of a time earlier than the Danish invasion in the 9th century; although in later times they abound; the Engl. Thurs-day is a later form, in which the phonetic rule of the Scandin. tongue has been followed; perh. it is a North. E. form. There is a short essay by Jacob Grimm on the etymology of this word.]

A. The god Thor, the god of thunder, keeper of the hammer, the ever-fighting slayer of trolls and destroyer of evil spirits, the friend of mankind, the defender of the earth, the heavens, and the gods, for without Thor and his hammer the earth would become the helpless prey of the giants. He was the consecrator, the hammer being the cross or holy sign of the ancient heathen, hence the expressive phrase on a heathen Danish Runic stone, Þurr vigi þassi runar, ‘Thor, consecrate these Runes!’ Rafn 193. Thor was the son of mother Earth; blunt, hot-tempered, without fraud or guile, of few words and ready stroke,—such was Thor, the favourite deity of the ancients. The finest legends of the Edda, - and the best lays (the lays of Hymir, Thrym, and Harbard) refer to Thor, see the Edda passim, Eb. the first chapters—hann varðveitti þar í eyinni Þórs-hof, ok var mikill vin Þórs, … hann gékk til fréttar við Þór ástvin sinn …, Eb.; Helgi var blandinn í trú, hann trúði á Krist, en hét á Þór til sjófara ok harðræða, Landn. 206. For a head of Thor carved on the high-seat pillars, see Eb., Fbr.: or on a talisman, Fs. 97.

B. compds of Proper Names.—The name of Thor has always been thought to sound well, and is much used in pr. names; (hann átti) son er Steinn hét, þann svein gaf Þórólfr Þór vin sínum ok kallaði Þorstein, Eb.; uncompd only in the form Þórir of a man, Þóra of a woman, but common in compds, where in mod. usage the vowel is sounded long before a vowel, and before b and d, elsewhere short, but in old times it was no doubt ó throughout;—thus, as a prefix, Þór-álfr, Þórólfr, Þórarr, Þór-arinn, Þór-oddr, Þór-haddr, Þór-halli, Þór-hallr; but Þor-bergr, Þor-björn, Þor-brandr, Þor-finnr, Þor-gautr, Þor-geirr, Þor-gestr (Þórgestlingar, the family of Th., Eb.), Þor-grímr, Þor-gils, Þor-gnýr, Þor-kell (qs. Þorketill), Þor-lákr (sounded Þollákr, Bs. i. 356, l. 18, and so in mod. usage), Þor-leifr, Þor-leikr, Þor-ljótr, Þor-móðr, Þor-mundr (Dan. Runic stone), Þor-steinn (sounded Þosteinn, and often, spelt so in later vellums), Þor-valdr, Þor-varðr, Þór-viðr; of women, Þór-ey, Þór-arna, Þor-finna, Þor-gríma, Þor-gunna, Þór-halla, Þór-hildr, Þór-unn, Þór-dís, Þor-gerðr, Þor-björg, Þor-katla, Þór-ný, Þor-veig, Þór-vör.

2. as a suffix, -Þórr, -Þóra, -dórr, -dóra; Arn-órr, qs. Arn-þórr and Arn-óra, Stein-dórr, Hall-dórr and Hall-dóra, Berg-þórr and Berg-þóra, Ey-þórr and Ey-þóra, Haf-þórr. Of all these names, three demand special mention, viz. Þórðr, being a contr. qs. Þór-røðr (as Bárðr = Bár-röðr), the old uncontr. form occurs in poems of the 10th century, e.g. Þórröðr vinon óra, Korm. 132; so Sighvat calls his own father Þórröðr (dissyll.). yet he makes it rhyme as if contracted (Þorröðr er var forðum), so Þorðr skorðu, Bjarn. (in a verse): the other name is Þuríðr, a fem. name, a weakened form for Þóríðr, Íb. 363 (qs. Þór-ríðr, like Sig-ríðr); thirdly, Þyri, a fem. name, weakened from Þór-vé, or still older Þór-veig, mod. Dan. Thyra, see Landn. 309; Þurvi (Þiurvi), gen. Þurviar on Runic stones.

II. in local names, Þórs-mörk, Þórs-nes, Þórs-á, Landn., Eb.; whence Þórs-nes-ingar, the men from Th., Landn.; and Þórs-ness-lönd, Þórs-ness-þing, Eb., Landn., Korm.: Þórsnesinga-goðord, Landn., Eb., Sturl.: Þórs-engi, n., i.e. Þórs-vengi, = Thaasinge in Fünen, Denmark.

C. Compds:

Þórs-dagr, m. [A.S. Þunresdæg; O.H.G. Donares-tac, Toniris-tag; mid. Germ. Donres-tac; mod. Germ. Donners-tag; Dutch Donder-dag; Swed.-Dan. Tors-dag; in Engl. also contr. Thursday]:

—Thursday, dies Jovis, N.G.L. ii. 347, Rb. 572, Fms. ix. 317, passim;

Helgi-Þórsdagr, Holy Thursday, Ascension Day, Js. 11, Fms. ix. 526, D.N.; Skíri-Þórsdagr, Dan. Skjertorsdag, Thursday in Passion-week, passim.

Þórs-hani, a, m. a bird, cp. Óðins-hani.

Þórs-hof, n. the temple of Jove, Clem., Al.

þótt, although, see þó (B. III).

ÞÓTTI, a, m. [Engl. thought], thought, mind;

geð-þótti, hug-þótti, disposition.

2. haughtiness, anger; engi þótti né ofrkapp, Karl. 210, Mar.: and so in mod. usage,

compds:

þóttaligr, adj. rude and haughty.

þótta-fullr, adj. arrogant.

þóttr, m. = þótti; í föstum þótt (= or þokk?), in a surly mood, Stor.; mæla sinn þótt, to tell one’s mind, Fb. i. 50.

þóttú, although thou, see þó (B. III. 4).

þramlast, að, dep. = þermlast, D.N. i. 317.

ÞRAMMA, að, to lumber along, walk heavily, like a bear, Fas. iii. 275, Hallfred (Fs. 105), Ísl. ii. 272 (in a verse).

þramman or þrömmun, f. a lumbering along, Am. 17.

þram-valr, m. [Germ. dram; Lat. trab-s, see Grimm, Dict. ii. 1332]:

—a ‘beam-hawk,’ i.e. a ship, poët., Leiðarv. 16.

ÞRAP, m. = þrapt, [cp. Engl. to threap = to wrangle.]

þrapt, n. a quarrel, Edda 110; cp. þrátta and þræta.

þras, n. a quarrel, litigation; opt er þras á þingum, Hallgr.: an idle quarrelling; þetta er ljóta þrasið! leiðinda-þras, a tiresome wrangle.

ÞRASA, pres. þrasi, [O.H.G. drason], to talk big, make a bold show; hví þrasir þú svá, Þórr? Ls. 59.

2. mod. to quarrel, wrangle.

Þrasi, a, m. (= þrasir), a pr. name, Landn.

þrasir, m. [cp. Ulf. þrasa-balþei = pugnacity, temerity], a sturdy fighter; in poët. compds, líf-þrasir (one who is hard to kill?), ör-þrasir, dólg-þrasir.

þraska, að, to rummage, better þröska; þótti henni þraskað um híbýli sín, Grett. 141 C.

þrauka, að, to hold on sturdily, stubbornly.

ÞRAUT, f. a struggle, great exertion, labour, hard task; þú sel manninn fram, ok lát mik eigi þurfa þraut til, Ld. 44; leggit á mik nokkura yfirbót eða þraut, Fms. i. 119; svá mikla þraut at leiða mikit lið í orrostuna aptr, x. 371; þola þrautir, Al. 92, Sks. 23 new Ed.; göra þraut til e-s, to try hard: ok mun ek nú eigi optarr þraut til göra, Lv. 69: in legends (such as that of Hercules) the labour or ‘task’ to be performed is called þraut, Bret. 22, 24; nú mun ek göra sem fornir menn, at ek mun láta þik vinna til ráða-hags þessa þrautir nökkurar, Eb. 132; leggja þraut fyrir e-n; thus, e.g. the twelve labours of Hercules are ‘þrautir.’

II. with prepp.;

í þraut, in or with a desperate struggle, in the end, finally; ódrjúgr í allar þrautir, opp. to ‘í fyrstunni,’ Fms. viii. 134; öruggr í allri þraut, i. 305; hann gékk undan þeim í þraut, Eb. 320; at vísa djöflum til þrautar við mik, Fms. i. 305; eigi munu vér sigrask á þeim til þrautar, Fær. 75;

berjask til þrautar, to fight to the end, Fas. ii. 535. Hkr. iii. 90, Fms. vi. 256.

þrautar-laust, n. adj. without a struggle, easily, Fms. ii. 268, vi. 160.

þraut-góðr, adj. persevering, Rd. 308, Sks. 383, Fs. 161, 184.

þraut-laust, n. adj.; var þat eigi þ., it was not without a struggle, Eb. 172, Fas. ii. 478.

ÞRÁ, pres. þrái, pret. þráði, [Engl. throe], to feel throes, to long, pant after; þrár hann ok sýtir eptir þeim, Stj. 76; sýtandi ok þrándi eptir honum, 195; slá ekki slíku á þik, at þrá eptir einni konu, Ísl. ii. 250; þá skal ekki lengi þrá til þess er þó skal ekki tjá, Gísl. 99: with acc., Ketilríðar er Viglundr þráði, Bárð. 165.

II. [þrá, n.], reflex. to persevere, be obstinate in a thing; en ef þeir þrásk á ok látask hvárigir fyrri hefja. N.G.L. i. 64; en alls þú þrásk á hóhn-göngu þessa, Karl. 90 (þrár svá mjök, v.l.)

þrá, n. a throe, hard struggle, obstinacy; en ef menn vilja þrá sitt til leggja, ok vilja heldr vera í banni en lausn taka, H.E. i. 238; ef hann stendr í því með þrái, 232; ef þú staðfestisk í þinu þrái, Stj. 285; Rafn harðnaði í sínu þrái við biskup, Bs. i. 761.

2. the phrase, í þrá, in defiance of; görði þat hverr í þrá öðrum, in spite of, in defiance of one another, Sturl. ii. 12; honum þótti þat mann-skaði mikill, ok mjök gört í þrá sér, and in his despite, in order to thwart him, Ó.H. 94; ganga á þrá, to veer round and become contrary, of wind; því næst gékk veðr á þrá, ok rak þá inn aptr undir Niðarhólm, Fms. ii. 207.

þrá, f. [þreyja], a throe, pang, longing; mikilliga þrá eðr helstríð, Stj. 38; böl er beggja þrá, Ls. 59; ljótar nornir skópu oss langa þrá, Skv. 3. 7; leggja þrár á e-t, to yearn after a thing, Flóv. 77; þrár hafðar er hefi til þins gamans, Fsm. 50; margr fær þrá fyrir litla stundar-fýsn, Mag.

B. [A.S. þreâ or þreow, in lic-þrowere = a leper; cp. A.S. þrower, a martyr], rottenness, decay; in

lík-þrá, ‘body-decay,’ leprosy.

ÞRÁÐR, m., gen. þráðar, dat. þræði, pl. þræðir, þræðr, Sks. l.c., Pr. 411; acc. þráðu: [A.S. þræd; Engl. thread; Germ. draht; Dutch draad; Dan. traad: the root verb is in A.S. þrawan; O.H.G. drabjan; Engl. throw in throwster; Germ. drehen; Lat. torquere]:

—a thread, end; rauðr þráðr, Fms. v. 319; landit skalf sem á þræði léki, Fas. i. 424; var þráðr bundinn við sporðinn, Fms. vi. 296; öðrum þræði batt hann fyrir framan …, Bs. i. 644; nál ok þræðr, Pr. 411; þráðrinn, Rb. 472; hör-þráðr, silki-þráðr, Bs. i. 644, O.H.L. 73; örlags-þráðuna, Al. 79;

þráðar-endi, a thread’s end; þráðar-spotti.

2. naut. term, the brails of a sail (?); nálar margar ok ærna þræðr eða sviptingar, Sks. 30 B; þráða-riða; eyrir við líksíma hvert, eyri fyrir þráða-riðu hverja, eyri fyrir hanka hvern, N.G.L. i. 101.

þrái, a, m. staleness.

II. obstinacy = þrá, n.

Þráinn, m., dat. Þráni, a pr. name, Landn., Nj.

þráliga, adv. obstinately, Fb. ii. 50, Fms. ii. 167, x. 277.

2. frequently, incessantly, Stj. 157, Fb. ii. 50.

þráligr, adj. very frequent, Stj. 80.

þrána, að, to become decomposed (þrár).

Þrándr, m., Þránd-heimr, Drondheim, see Þróndr, Þróndheimr.

ÞRÁR, þrá, þrátt, adj. stubborn, obstinate, mostly in a bad sense; þráir ok kappsamir, Ísl. ii. 368; miklu er hann ráðgari ok þrárri á þat sem hann vill fram fara, Fms. vi. 382; en þeir er þrástir vóru á sitt mál vildu berjask, viii. 411, freq. in mod. usage.

2. neut. þrátt as adv., frequently; hvat vit munum tala svá þrátt á kveldum, Fms. vi. 394, viii. 436; finnask þar þrátt rauðir gimsteinar, Stj. 72;

þrátt-nefndr, often named, Jb. 446; þrátt ok iðugliga, D.N. i. 195.

B. compds, constantly:

þrá-beiting, f. a beating-up to the wind, a naut. term; ef menn beita þrábeiting, Jb. 399.

þrá-bænn, adj. begging hard, Stj. 206, Post.

þrá-fylginn, adj. persevering, Fas. iii. 195.

þrá-girni, f. a contentions spirit, obstinacy, Hým., Fb. iii. 246, Blas. 49, Fms. v. 239, Hkr. ii. 237.

þrá-gjarn, adj. obstinate, Akv. 43.

þrá-gjarnliga, adv. repeatedly, over and over again, Gkv. 2. 17, 31.

þrá-halda, þrá-hélt, to hold fast, stick to, Fb. i. 228.

þrá-haldr, adj. obstinate, stubborn, Fms. i. 305, Orkn. 34.

þrá-kelkinn, adj. (þrá-kelkni, f.), dogged, obstinate, pig-headed.

þrá-látr, adj. stubborn, Stj. 449, Fb. ii. 261.

þrá-leikr, m. perseverance in, Al. 119.

þrá-liga (q.v.), adv. frequently.

þrá-ligr (q.v.), adj. frequent, incessant,

þrá-lífr, adj. tenacious of life, Ýt.

þrá-lyndi, f. stubbornness, Fms. vii. 21, viii. 436, x. 292, 306, Glúm. 358, Fs. 36, 49, Bret.

þrá-lyndr, adj. obstinate, stubborn, Finnb. 348, Fms. x. 177, 292, Fs. 166, Stj. 230.

þrá-læti, n. = þrályndi, Karl. 540.

þrá-mæli, n. a bandying of words, Am. 103.

þrá-reip, n. tight, strong ropes, Sól. 77.

þrá-rækiligr, adj. obstinate, Róm. 336.

þrá-samliga, adv. very frequent, Ísl. ii. 363, Fms. x. 507.

þrá-seta, u, f. sitting one out, Fms. viii. 441, Jb. 278.

þrá-viðri, n. a constant adverse wind, Norske Saml. v. 159.

þrá-yrði, n. = þrámæli, Barl. 125.

C. Þrár, þrá, þrátt, decomposed, stale; þrátt kjöt, þrár fiskr, stale fish;

lík-þrár, ‘flesh-rotten,’ leprous.

þrá-rækr,† adj. persevering, Post. (Unger) 434.

þrátta, að, = þrætta, q.v.; [Germ. dratzen, whence later trotzen]:

—to quarrel, dispute; eg vil nú ekki þar um þrátta, Grönd.

þráttan, f. a dispute, difference.

ÞREF, n. a kind of upper floor where corn is stored (see þrefi); stofunni með kofum ok þrefinu sem þar er viðr fast, austasta búðinni undir stofunni, D.N. iv. 520; þrefit yfir forstofunni, i. 275, v. 342, vi. 84.

2. in the metaph. phrase, koma á þref, to come on the floor, to come in; kemr nú á þref um draumana þegar er lengir nóttina, when the night grew long, the (dismal) dreams came again, Gísl. 44.

II. mod. a wrangle, dispute; mál-þref.

þrefa, að, to wrangle, dispute; hvað ertu’ að þrefa!

Þre-falda, að, to triple, Alg., Sks. 675.

þre-faldan, f. a making threefold, Alg.

þrefaldliga, adv. trebly, Post. 645. 68.

þrefaldr, adj. threefold, Ísl. ii. 104, Anecd. 30, Sks. 182, 449, 458.

þref-búð, f. = þref, D.N. vi. 291.

þrefi, a, m. [A.S. þraf; Engl. thrave = number of two dozen, Johnson]:

—a number of sheaves, a thrave, Edda ii. 491; cp. Dan. ‘en trave korn;’ in the phrase, raunlítið kemst opt á þrefa, small efforts soon make a shock, i.e. small matters soon grow into a quarrel, Mkv.; or is the metaphor from þref? cp. Gísl. 44 (above s.v. þref).

ÞREIFA, að, [þrífa], to touch, feel with the hand; far þú hingat ok vil ek þ. um þik, Ísl. ii. 342, 343 (of a blind woman); fóstra Helga var því vön at þ. um menn áðr enn til vígs færi, Korm. 4; hann þreifaði þar niðr ok tók þar á sverðs-hjöltum, Ld. 204; myrkr þat at þ. má um, Eluc.; þ. í hönd e-m, to shake one’s hands, Ísl. ii. 207; hann þreifaði um hendr þeim ok strauk um lófana, Fms. vi. 73.

II. reflex., þreifast fyrir, to feel for oneself, to grope along, Fms. v. 95.

þreifanligr, adj. tangible, Mar.

ÞREK, n., in poets þrekr, m.; meiri varð þinn þrekr en þeira, … sinn þrek, … þú hefir vandan þik dýrum þrek, … minna þrek (dat.), Ó.H. (in a verse, see Lex. Poët.); slíkan þrek, Jd. 11; jöfnum þrek, Fms. vi. 423; þann muntú þrek drýgja, Hbl.; eljun, þrekr, nenning, Edda 109; mikill þrekr ok afl, Sks. 159 new Ed.:

—pith, strength, courage, fortitude, eigi höfum vér þrek til at berjask við Þorstein, Korm. 236; um röskvan mann þann er vel væri at þreki búinn, Fms. vii. 227 (here it is evidently neut., for if masc. it would drop the i); ef þú hefir eigi þrek til, courage, Nj. 31; hafa þrek ok hugborð til e-s, Fms. vii. 143; hafa þrek við e-m, to be a match for, Fs. 125, Fbr. 111 new Ed.

compds:

þrek-förlaðr, part. with failing courage, Jd.

þrek-lauss, adj. pithless, Sd. 151, Fbr. 212.

þrek-leysi, n. pithlessness, lack of fortitude, Ó.H.

þrek-liga, adv. strongly, stoutly. Sks. 631. 633.

þrek-ligr, adj. strong, stout of frame, Fms. ii. 84, vii. 19, 63, Ó.H. 139, Ld. 16, 120.

þrek-lyndr, adj. strong-minded.

þrek-maðr, m. a stout, strong man, Niðrst. 6.

þrek-mikill, adj. strong, valiant, Fbr. 212 (in mod. usage of character).

þrek-nenninn, adj. valiant, Hallfred.

þrek-ramr, adj. strong, powerful, Geisli.

þrek-samr, adj. bold, Geisli.

þrek-stjarna, u, f. a star of might, Rb. 110.

þrek-stórr = þrekmikill, Lex. Poët.

þrek-virki, n. a deed of derring-do, Fær. 49, Nj. 183, Grett. 116.

þrekaðr, part. worn, exhausted by over-exertion or from being tossed by wind, waves, fire, or the like, Fms. ii. 87, vi. 325; þeir vóru þrekaðir mjök af eldi, Orkn. 318, passim: in Stj. 387, for ‘þreka,’ read breka (?).

þrekinn, adj. enduring; þrekinn við vás ok vökur, Róm. 330.

2. in mod. usage, stout of frame.

þrekkóttr, adj. dirty, Fs. 158, Fms. v. 230.

þrekkr, m. [Germ. dreck], filth, Lat. merda, Stj. 247, Mar., passim.

þrekkugr, adj. = þrekkóttr, Fas. iii. 583.

þremill, m., in swearing, hver þremillinn! see tramar, p. 639.

þremjar, f. pl. a part of the sword, but unknown what, Edda (Gl.); the sword is called þremja linnr, vöndr, svell, = the snake, wand, ice, of the þ., etc., Lex. Poët.

þrenning, f. a trinity, esp. in eccl. sense, the Trinity, Fms. i. 281, x. 171, Skálda, and in mod. usage, Vídal., Pass., etc. (Heilög Þrenning);

Þrenningar-messa = Trinity-Sunday, Fms. ix. 372.

ÞRENNR, adj. (also þrinnr), triple, threefold (see tvennr); þrennr búningr, Dipl. iii. 4; einn Guð í þrenningu, þrennan í einingu, Fms. i. 281: plur. in distrib. sense, munnlaugar þrennar, Dipl. iii. 4; þrennar tylptir í fjórðungi hverjum, Nj. 150, Eg. 341; með þrennum greinum, Stj. 37; þessa ómaga þrenna, Grág. i. 275; þetta eru þrenn verð, thrice the prize. Ld. 30, 146, Hkr. iii. 408; þrenn mann-gjöld, Nj.; þrennar sátir, Orkn. 48; þrennar níundir, Hkv. Hjörv.; þrenni, indecl. (cp. tvennr), Anecd. 58; fjör þrenni, three lives, Rekst.

compds:

þrenns-konar and þrenns-slags, of three kinds.

þrennis-kyns, id., Barl. 131.

ÞREP, n. a ledge or shelf-like basis or footing, in a wall or pavement; skal hann (the wall) taka í öxl manni af þrepi, Grág. ii. 262; sjándi hvar fjándinn sitr á þrepi einu, Mar., and so in mod. usage: metaph., en þó var sem nökkut þrep kenndisk á leggnum, of a tumor, Bs. i. 376.

þrep-skjöldr, a false form for þreskjöldr, q.v.

ÞRESKJA, t, þriskja and þryskva are less correct forms; [Ulf. þriskjan = ἀλοαν; A.S. þerscan; Engl. thresh; O.H.G. drescan; Germ. dreschen; Swed. törska; Dan. tærska; Lat. tero; Gr. τείρω]:

—to thresh, D.N. vi. 196; þriskja (sic) korn, Fms. viii. 96 (þryskva, v.l.)

þreskjöldr, m. this word is derived from þreskja and völlr, and prop. means a threshing-floor, because in ancient times the floor at the entrance was used for threshing, but it then came to mean the block of wood or stone beneath the door, doorsill or threshold; and that in ancient times it was so, is borne out by phrases as, Gríma sat á þreskeldi, Fbr.; or, stíga yfir þresköldinn, Eb. l.c.; or, þresköldrinn var hár fyrir durunum, O.H.L. 85; see the references. The latter part of the compd, -öldr, is from a time when the older ld had not as yet become assimilated into ll. The word is declined like völlr; nom. þreskjöldr, or, dropping the j, þresköldr: acc. þreskjöld or þresköld, Bs. i. 44, Fms. v. 140, Fbr. 14, Korm. 10, Eb. 220, Fs. 68, Edda ii. 122, Hkr. iii. 116, N.G.L. i. 18, 431: dat. þreskeldi, Fms. ii. 149, Fbr. 98 new Ed., N.G.L. i. 18, 431; in rhymes eldhúss þreskeldi, Kormak: nom. plur. þreskeldir, Bs. i. 736; acc. þresköldu, Stj. 436 (spelt þrescavlldo): examples are wanting of gen. sing. and plur.

2. but as the etymology was forgotten, the forms soon got confused, e.g. the curious various readings to N.G.L. ii. 110, þreskilldi, þreskjalda, þreskalda, þreskalla, þreskaldi, þreskolli, þreskæli, all dat.: acc. sing. changing ö into e, þreskelld, Stj. 436 (Cod. A): dat. changing e into i, þreskildi (as if from skjöldr), H.E. i. 496, N.G.L. ii. l.c. The form þrepskjöldr, found in mod. Icel. books, is a bad attempt at an etymology, as if it were derived from þrep and skjöldr. The form tréskjöldrinn, O.H.L. 85. l. 21, is prob. merely a scribe’s error,

3. at last came the mod. form þröskuldr, declined as a regular substantive (like Höskulldr), Sturl. iii. 33; [A.S. þerscwold or þerscold; Engl. threshold; Dan. tærskel; O.H.G. dirscuwili.]

B. A threshold, passim, see above.

2. metaph. an isthmus or ridge flooded at high water, between the mainland and an island; þeir réru inn til Arneyjar-sunds …; var þar svá, til farit at þröskuldr lá á sundinu, en djúpt at tvá vega, var þar riðit at fjörum, en eigi flóðum, Sturl. iii. 33 (the ridges leading to the island Langey, in Skarðströnd in western Icel., are still locally called ‘Þröskuldar’).

II. metaph. as a gramm. term, a figure of speech, when one word ends and the next begins with the same consonant; þenna löst köllu vér þresklld, Skálda (Edda ii. 122; þræsklld, 412, l.c.)

þrettán, thirteen, passim.

þrettándi, the thirteenth, passim.

2. the thirteenth and last day of Yule, or the 6th day of Jan., is in Icel. called ‘Þrettándi,’ in Engl. Twelfth Night; see Icel. Almanack.

þrettán-sessa, u, f. a thirteen-oared ship, N.G.L. i. 99, Fms. ix. 470.

þrettugandi, þrettundi, the thirtieth, Rb. 1812. 49, MS. 732. 7.

þré-vetr, adj. (in mod. usage also þré-vetra, indecl.), three winter’s (i.e. years) old, Eg. 147, Hkr. iii. 188, Fms. i. 77, Ld. 56, Orkn. 278, Grág. i. 503, ii. 122, 258, Jb. 196.

þreying, f. a patient waiting; göra sér e-ð til af-þreyingar, in order to kill the time.

ÞREYJA, pres. þrey, þreyr, mod. þreyi, þreyir; pret. þreyði; [A.S. þrowjan; cp. the Engl. subst. throe]:

—to feel for, desire, yearn after; enn inn átta (viz. vetr) allan þáðu, Vkv.; löng er nótt … hve um þreyja’k þrjár, Skm. 42; ek þrey um aldr, Fms. v. 231 (in a verse); ekki þreyr ek at þeim þegni, I long not for him, Fas. ii. 336; þreyja eptir einni konu, Ísl. ii. 250 (Cod. B, þrá Cod. A); ey þreyjandi, ever panting, Hdl. 46.

2. to wait patiently, endure; in which sense the word is still used, e.g. þrey, þol og líð, bið, vona og bíð, bölið fær góðan enda, Hallgr.

þreyja, u, f. endurance, patience; eg hefi ekki þreyju til þess.

þreyju-lauss, adj. impatient.

þreynging, f. affliction; see þröngving, Fb. ii. 195.

þreyngja, ð, to throng; see þröngva.

ÞREYTA, t, [þraut], to prosecute a case stoutly, to strive, struggle, in a race, task, labour; þreyta leik, rás, kapp-sigling við e-n, to contend in a game, run a race with one, or the like, Edda 34, Fms. vi. 269, 360; þ. á drykkjuna, to contend in drinking, have a drinking-bout, Edda 34; þ. rás, to run a race, id.: þ. e-t með kappmælum, to dispute eagerly, Fms. i. 11; þreyttu þeir þetta með kappmælum þar til er hvárir-tveggju vápnuðusk, vi. 136; er þér þreytið þetta mál svá mjök, vii. 169; meirr þreytti Rútr þat með kappi en með lögum … at þeir þreytti þat ekki með sér, Nj. 31; jarlarnir þreyttu þetta með sér, it came to high words between them, Hkr. i. 87; þ. lög inn e-t, to contend at law, Fms. vii. 132, 135; þeir þreyttu (tried bard) at komask í borgina, Edda; þreya heim, to strive to get home, K.Þ.K. 94; ef þú þreytir vel á jarðríki, if thou strivest well in this life, Mar.; þreyta hest sporum, to prick the horse with the spurs, Karl. 92.

2. hence in mod. usage, to wear out, exhaust; in old writers it seems not to occur in this sense, except as pass.; öflin þreyttusk, were exhausted, Bret. ch. 4: part., þótt hann sé mjök at þreyttr, sorely tried, Nj. 64.

þreyta, u, f. wear and tear, exhaustion, freq. in mod. usage.

þreytir, m. a contender, one who strives, Lex. Poët.

þreytleikr, m. lassitude, Greg. 43, Stj. 490, v.l.

þreyttr, part. [Dan. træt], exhausted, worn out, Fb. i. 483: very freq. in mod. usage, sár-þreyttr, dauð-þreyttr, ó-þreyttr, fresh, etc.

ÞRIÐI, sounded þriðji, gen. dat. acc. þriðja; pl. þriðju: [A.S. þrydda; North. E. thrid]:

—the third, Nj. 32, Eg. 168, 220, 279, 537, and passim.

compds:

þriðja-bræðri or þriðja-bræðra, adj., also used as a noun, fifth cousins (male), cp. annara-bræðra (see annarr), Grág. i. 285, ii. 172, 173, 188, 246, Bs. i. 10.

Þriði-dagr (mod. Þriðju-dagr), m. the third day, i.e. Tuesday, Orkn. 322, K.Á. 182, Rb. 112 (see the remarks to dagr).

þriðja-vaka, u, f. the ‘third wake,’ i.e. the 8th day of July, D.N. passim (see Fr.)

II. Þriði is one of the names of Odin, Edda 3; Þriðja þing, = Valhalla or the Einherjar, Ýt.

þriðjungr, m. the third part of a thing, Nj. 3, Eg. 57, 266, Fms. i. 70, N.G.L. i. 421, Grág. i. 156, passim.

II. as a political division, the third part of a shire, A.S. Þrithing, low Lat. Trithinga, a Thriding (cp. the Yorkshire Ridings); in Icel. every þing (q.v.) was subdivided into three parts (i.e. there were three ‘godords’ in each þing); þriðjungs-maðr, an inmate or liegeman of such a ‘riding,’ Grág. i. 16; þriðjungs vist, domicile in a ‘riding’ (referring to the þingfesti, q.v.), 114: in Norway a church-division, fjórðungs menn eða þriðjungs, N.G.L. i. 133.

compds:

þriðjungs-auki, a, m. an increase by a third, a law phrase, a joint property, where one partner (e.g. a wife) is entitled to a third part, N.G.L. i. 333.

þriðjungar-fé, n. = þriðjungsauki; skyldi öll þessi kúgildi þriðjungar-fé vera, Dipl. i. 7; tíu kúgildi, þ., iii. 6; þá er Gísl skyldugr kirkju sex hundruð í þ., 7; gefandi Hamar ok Bakka ok tuttugu hundraða í þriðjungar-fé, iv. 8; tuttugu kúgildi þ., v. 5 (in all these instances of church donations, which were to increase by a third?).

þriðjunga-félag, n. a joint-partnership, as marriage, in which the wife is entitled to a third part of the joint property, D.N. i. 108.

þriðjungs-kona, u, f. a wife as partner in a þriðjunga-félag, D.N. v. 129.

þriðjungs-penningr, m. a kind of coin, D.N. iv. 328.

þriðjunga-skipti, n. a division into three parts. Edda 145, Fms. ix. 336.

þriðjungs-tíund, f. a kind of tithe, D.N. v. 43.

þriðjungs-þing, n. a meeting of a þriðjung (II), N.G.L. ii. 323.

þriðungr = þriðjungr, Rb. 33, D.N. i. 108.

ÞRIF, n. pl. [Engl. thrift], thriving condition, well-doing, prosperity; standa e-m fyrir þrifum, to stand in the way of one’s well-doing, Fms. ii. 154; launa e-m þrif ok þroska, Al. 103; urðu þeir at öngum þrifum er honum hlýddu, Post. 656 C. 7; þurra aikvæmi mun litt at þrifum verða, Fb. i. 548; biðja annars heims þrifa, Hom. (St.); þar skulu nú þrif þín við liggja, Fms. viii. 385, v.l.;

ó-þrif, unthrift, passim.

2. in mod. usage, cleanliness;

ó-þrif, uncleanliness.

compds:

þrifa-legr, adj. (þrifa-lega, adv.), cleanly.

þrifa-maðr, m. a thrifty, well-to-do person, Ísl. ii. 13.

þrifa, að, = þrífa, to seize; lengi lifat, láti menn þat höndum þrifat, Bs. i. (in a verse); einn hest er hann fékk þrifaðan, Al. 81, 86.

þrif-gjafari and þrif-gjafi, a, m. a giver of good things, a bounteous giver, Mar., Hom. (St.)

þrif-gjöf, f. a gift of grace; þ. Guðs, Post. (Unger) 235.

þrifinn, adj. ‘thrifty,’ Bs. i. 238, 240.

2. cleanly;

ó-þrifinn, uncleanly, dirty.

þrifla, að, [þrífa], to grasp at (= gripla), Barl. 70, 123.

þrif-liga, adv. deftly; frækiliga ok þ., Stj. 233; eta þ., to eat briskly, Mag.

2. mod. cleanly;

ó-þrifliga, uncleanly.

þrifligleikr, m. a thriving condition; vænleikr ok þ., Stj. 225.

þrifligr, adj. thrifty, well-to-do; maðr þ. í rauðum kyrtli, Grett. 67 new Ed., Fms. iii. 135, Fas. i. 314; þrifligra barn, Finnb. 214.

2. cleanly.

þrif-mannligr, adj. = þrifligr, Mag. 88.

þrifnaðr, m., older þrifnoðr, thrift, wealth, prosperity; engi maðr heldr sínum þrifnaði til allsendis, Fms. i. 295; urðu allir at minna þrifnaði en áðr, vii. 196; þar skal nú þrifnaðrinn þinn við liggja, viii. 385; ek hefi tekit hér þrifnað, Lv. 36; góðverk remma allan þrifnoð, MS. 673. 60; meiri verði þinn en þeirra þrifnoðr, Arnór.

2. mod. cleanliness;

ó-þrifnaðr, uncleanliness.

þrifnaðar-maðr, m. a well-to-do man, Fms. vi. 356:

mod. a cleanly person.

þrif-samliga, adv. profitably, Hom. 10.

þrif-samligr, adj. wholesome, Hom. 9; þ. áminning, 656 C. 30.

þrif-semi, f. a good estate, Hom. 66; augu mín sjá þ. þína, thy salvation, id.

2. thrift; em ek þó skjótt aflandi á verkum mínum ok þ., Njarð. 366.

þrift, f. thrift; fari sá útlægr ok komi alldregi í þrift, Js. 25; koma e-m í þrift, Fb. i. 136; komask í þrift, Fms. vi. 115.

þrifu-liga, adv. = þrifliga, Stj.

þrima, u, f. = þryma (?), a peal of thunder, Lex. Poët.

þrimarr and þrimir, m. [þremjar], a sword, poët., Edda (Gl.)

þrimill, m., better þrymill, q.v.

þrinnr = þrennr, like tvinnr for tvennr; sinn, þrinnum, Rekst.

þriskja, t, to thresh, Fms. viii. 96; the mod. form is þreskja, q.v., Dan. tærske; but in Icel. the word is little used, and hardly known, except it be in metaph. phrases.

þristr, m. the three in cards; cp. tvistr.

þrisvar, adv. thrice; see þrysvar.

ÞRÍFA, pres. þríf; pret. þreif, þreift, þreif; pl. þrifu; part. þrifinn:

—to clutch, grip, grasp, to take hold of suddenly or violently; hann þreif upp spjót, Nj. 8; hann þreif til hennar, Eg. 193; Hallfreðr þreif til hans ok keyrði undir sik, Fms. ii. 60; hann þreif til Þorsteins, Fs. (begin.); hann finnr barnit, þrífr upp síðan ok kastar í stakk sinn, Finnb. 214; hann þreif í feldinn stundar-fast, Grett. 114, 118; þrifu þeir þjóðgóðan, Am. 61; hann þreif um fótinn, Fms. viii. 368, v.l.; hann þrífr í tána, Hrafn. 15; þars vér á Þjaza þrifum, Ls. 51, 52, and passim.

B. Prob. an altogether different word, and only used in the reflex. form, þrífask, þreifsk, þrifisk:

—to thrive; hann bað hann ílla fara ok aldri þrífask, Nj. 19; engi fylkis-konungr þreifsk í landinu né annat stórmenni, Ld. (begin.); þá þrífsk hann ekki til skriðsins, Stj. 98; í hans kyni mundi allar þjóðir arf taka ok þrífask, be saved, Post. (Unger) 305, and passim in old and mod. usage.

ÞRÍR, þrjár, þrjú; gen. þriggja; dat. þrimr and þrim, later and mod. þremr, þrem; acc. þrjá, þrjár, þrjú: [Goth. þreis; A.S. þrî; Engl. three; O.H.G. drî; Germ. drei; Dan. tre; Lat.-Gr. tres, τρεις; etc.]:

—three, Nj. 16, 23, 81, Grág. i. 82, ii. 392, Landn. 126, K.Þ.K. 164, Fms. v. 8, vii. 235, and passim; brjóta í þrjú (cp. í tvau), to break into three (mod. í þrennt), Hom. 141, Ísl. ii. 337.

B. compds with þrí- = three-, thrice-:

þrí-angaðr, adj. three-forked, Stj. 430, MS. 544. 15.

þrí-boginn, part. thrice-bent, Bárð. 175.

þrí-breiðr, adj. of triple breadth, of cloth, Rb. 120, D.N. i. 410.

þrí-bryddr, part. with threefold mounting, Landn. 190.

þrí-deila, u, f. the rule of three.

þrí-deildr, part. divided into three parts, A.A. 283.

þrí-deili, n. a third part (?), N.G.L. i. 356.

þrí-delningr, m. a third part, B.K. 40.

þrí-engdr, part. three-pronged, Stj. 430.

þri-falda, að, to make threefold, Stj. 551.

þrí-faldr, adj. threefold, = þrefaldr, Fb. i. 423.

þrí-forn, adj. thrice-old, i.e. three years old; þrífornt smjör, Skíða R. 197.

þrí-fættr, adj. three-legged, Vápn. 24; þrífættr piltr þrifinn ok vandstilltr, in a riddle of the distaff.

þrí-gilda, d, to pay threefold, Fms. x. 172, Gþl. 359.

þrí-gildr, part. of threefold value.

þrí-greindr, part. three-branched, Stj. 57, 67.

þrí-hendr, adj. a metrical term, each line having three rhyming syllables, Edda i. 648.

þrí-heilagr, adj. lasting three days, of feasts, e.g. halda Jól þríheilagt, to keep Christmas three days.

þrí-húsaðr, part. consisting of three houses, Stj. 57.

þrí-hyrndr, part. [A.S. þryhyrned], three-horned, triangular, Fms. iii. 180.

þrí-hyrningr, m. a triangle, Pr. 477, 478: a local name of a mountain, Landn., Nj.

þrí-höfðaðr, adj. three-headed, Niðrst. 6, Skm. 31.

þrí-kvíslaðr, part. three-branched, Stj. ch. 135, Al. 168, Karl. 299.

þrí-liða, u, f. the rule of three, mathem.

þrí-menningr, m. a third cousin, Fb. i. 287, Nj. 235, Gþl. 247; in K.Á. 140 even of a woman.

þrí-merkingr, m. a ring weighing three ounces, Grág. ii. 171.

þrí-mútaðr, thrice-moulted, of a falcon, Karl. 10.

þrí-nættr, adj. three nights old, Edda 58; þing þrínætt, lasting three nights (days), Js. 37.

þrí-skafinn, part. thrice-polished, Fas. ii. 326.

þrí-skeptr, part. wadmal of three strands, cp. tvískeptr, Grág. (Kb.) ii. 246.

þrí-skeyta, u, f. a triangle, Rb. (1812) 25.

þrí-skipta, t, to divide into three parts, Stj. 451, N.G.L. i. 389.

þrí-strendingr, m. a kind of shell, Eggert Itin. ch. 901.

þrí-taka, tók, to repeat thrice.

þrí-tíðungr, m. a bull three years old, N.G.L. i. 31, 99, Gþl. 111.

þrí-tugandi, þrí-undi (mod. þrí-tugasti), [A.S. þryttigoða], the thirtieth. Fms. x. 194, Rb. (1812) 3.

þrítug-nátti, of thirty nights (days), of a month, Jb., Rb. 10, 56.

þrí-tugr and þrí-tögr, adj. aged thirty, Fms. iv. 2, Hom. 55; þrítögr, Íb. 15: having thirty oars, þrítugt skip, Fms. vii. 234, N.G.L. i. 104: measuring thirty (fathoms, ells), Fas. i. 159, Landn. 51, Rb. 12 (of thirty days).

þrítugs-aldr, m. the age of thirty.

þrítug-sessa, u, f. a thirty-oared ship, Nj. 42.

þrítugs-morginn, m. the morning of the thirtieth day, N.G.L. i. 14.

þrí-tugti, the thirtieth, D.N. iv. 343, 369.

þrítög-náttr, adj. = þrítugnátti, of thirty nights, epithet of a month, Íb. 7.

þrí-valdi, a, m. the name of a giant, Edda (in a verse).

þrí-vegis, adv. thrice.

þrí-vetr, adj. three winters old, = þrévetr, Eluc. 149, Stj. 111, O.H.L. ch. 77.

þrí-vægr, adj. of triple weight, 732. 16.

þrí-þættr, adj. three-twisted.

þrí-æri, n. a period of three years, D.N.

þrí-ærr, adj. three years old, Stj. 111.

þrjá-tíu, thirty; mod. = þrír tigir.

þrjá-tygti, the thirtieth, D.N. iii. 205.

ÞRJÓTA, pres. þrýtr; pret. þraut; subj. þryti; part. þrotinn: the verb being impersonal, forms as þrauzt or pl. þrutu hardly occur: [A.S. â-þreôtan]:

—to fail one, come to an end, impers. with acc. of the person and thing, e-n þrýtr e-t, it fails one in a thing, one comes to an end of it; en er veizluna þrýtr, when it came to the end of the banquet, Ld. 16; er nú vænast at þrjóti okkra samvistu, Fær. 174; þar til er þraut dalinn, to the end of the dale, Nj. 35; inn á fjörðinn, þar til er þraut sker öll (acc.), till there was an end of all the skerries, Landn. 57; en er hann þraut eyrendit, when the breath failed him, Edda 32: the saying, seint þrýtr þann er verr hefir, the man with a bad case has a hundred excuses, Fms. viii. 412; þá er í ráði at rögn (acc.) um þrjóti, Hdl. 41; ey eða ei, þat er aldregi þrýir, Skálda.

2. to want, lack, be short of a thing, fail in it; Hrapp þraut vistir í hafi, Nj. 128; íllt er þat ef föður minn þrýtr drengskapinn, Lv. 11; þá er menn Magnúss konungs þraut grjót ok skotvápn, Fms. viii. 139; at eigi þrjóti oss at vætta miskunnar af Guði, that we do not fail, Hom. 97; ef hinn þrýtr er við tekr, Grág. i. 227; þat hann viðr er þrjóta mun flesta menn þótt fé eigi, Ad. 21; ef hann þrýtr at veraldar auðæfum, Greg. 30.

3. as a law term, to become a pauper; annat-tveggja, at hann andisk eða þrýtr hann (acc.) at fé, þá …, Grág. i. 274; ef þess er ván at þau þrjóti þau misseri, 241.

II. part. at an end, past, gone; ok er þrotin ván þótti þess at …, past hope, forlorn, Eg. 719, Fms. vi. 152, Ó.T. 8; get ek at þrotin sé þín en mesta gæfa, Nj. 182; þrotinn at drykk, short of drink, Fms. ix. 41; en er allir voru þrotnir á at biðja hann til, were exhausted in begging him, Bs. i. 128; Trojumenn sá sik þrotna at vega sigr á Grikkjum, Bret.; hestrinn var þrotinn, quite exhausted, Fms. vi. 211; ok vóru þá þrotnir yxninir, Eb. 176.

2. bankrupt; ef hinn er þrotinn er fram færir úmagann, Grág. (Kb.) ii. 10.

þrjótkast, að, to be refractory, B.K. 108.

þrjót-lyndr, adj. refractory, Fms. ii. 154; þungr ok þ., Bs. i. 341.

þrjótr, m. [þrjóta], prop. as a law term, a defaulter; nú hafa þeir þrjót af jörðu færðan, hefir hinn jörð er á, N.G.L. i. 90; hverr ok sem hann görisk þrjótr, ok er skoraðr til leiðangrs ok sóttr til ok vill eigi göra ok hleypsk undan sókn …, Gþl. 92; en ef sýslu-maðr fyrir-nemsk at sækja þann þrjót er í sýslu hans er, N.G.L. iii. 133.

2. a bad debtor; fara til heimilis þess er skuld á at gjalda, ok virða honum þar fullrétti eptir laga-dómi af fé þrjóts, Gþl. 479.

II. metaph. a knave; sem þrjótr brjóti myksleða, Kormak; jörmun-þrjótr, a great knave, Haustl.; þembi-þrjótr, a sulky knave; urðar þ., the knave of the rocks, i.e. a giant, Þd., Orkn. (in a verse): and passim in mod. usage, a scoundrel, það skal á þrjót þorna sem á þræl vöknar, let a knave wash a knave, a saying.

III. [Germ. trotz], of a thing, as a law phrase, defiance; in the phrase, bjóða e-m þrjót, to bid defiance to one; nú byðr maðr þrjót þeim er skuld á at honum. ok vill eigi vinna fyrir honum, færi hann á þing, ok bjóði frændum at leysa hann ór skuld þeirri, N.G.L. i. 31; en ef hann býðr þrjót ok vill eigi af fara, 245; valin-kunnir menn kasti í hlut þrjóts úmerktum, ok lýsi þar hvat hverr hlaut, 43.

þrjózka, u, f. [Germ. dratz and trotz; Dan. trods], refractoriness, sullen obstinacy; dirfð ok þrjózku (= Lat. pertinacia), Hom. 24; nú harðna þeir í þrjózku, K.Á. 54; með þrjózku ok þrályndi, Fms. vii. 21; en þeir sem þetta greiða eigi fyrir þrjózku sakir, Gþl. 21.

compds:

þrjózku-fullr, adj. refractory.

þrjózku-maðr, m. a refractory person, Hom. 108.

þrjózkask, að, to rebel, be refractory, B.K. 108; þ. við e-t, to refuse to do a duty, strike work.

þrjózkr, adj. [Germ. trotzig], refractory, D.N. iv. 239, Grett. 92.

þrjúgr, m.(?), a nickname, Fas. i. 381; cp. Dan. Tryge.

þroka, að, = þrauka, to tarry; þó einmana þrokum hér þeim hjá Grænlands sonum, Núm. 1. 9.

Þroptr, m. [þrapt], a name of Odin, prop. a wrangler (?), Edda (Gl.)

ÞROSKASK, að, dep. [prob. derived from þró-ask, or may it not be akin to [v]röskr, p. 508, þ = v?], to grow up to full age, live to be a man; synir Haralds þegar þeir þroskuðusk, Fms. i. 196; hann þroskaðisk heima, Gullþ., Gísl. 79, passim in mod. usage.

2. part. þroskaðr, grown up, adult; margbreytinn þegar hann var nökkut þroskaðr, Fb. i. 302; hann görisk hniginn á enn efra aldr, en synir hans eru nú þroskaðir, Ld. 68; var hann vel þ. bæði at viti ok afli, Fs. 130; bráð-þroskask, 126.

þroski, a, m. maturity, full age, manhood; á ungum aldri ok fullkomnir at þroska, in the prime of life, Eg. 256, Fs. 12; þroski vex. 15; hann varð fyrr algörr at viti ok afli ok öllum þroska, en vetra-tali, Fms. i. 96, x. 177 sá var þroska-munr þeirra, þó at Sigmundr væri yngri, at …, ii. 97; hann átti mart barna ok urðu flest lítt at þroska, Sturl. i. 60; Halli þótti Ingjaldr sitt ráð lítt vilja hefja til þroska, Ld. 38; em ek því fegnust ef þinn þ. mætti mestr verða, Ó.H. 33.

compds:

þroska-maðr, m. a manly, vigorous person, Grett. 92 A, Ó.H. 139.

þroska-mikill, adj. of mickle manhood, vigorous, Fms. ii. 81.

þroska-samr, adj. id.; mart manna mun frá ykkr koma þroskasamt, bjart ok ágætt, Fb. i. 544.

þroska-vænligr, adj. promising, Ld. 61.

þroskr, adj. vigorous, mature, full-grown, cp. röskr; enum þroska Njarðar-syni, Skm. 38.

þrosku-ligr, adj. vigorous, Fms. ii. 4, 108 (of young persons).

ÞROT, n. [þrjóta], a lack, want; þar er ekki þrot átu, Sks. 176.

2. as a law term, the state of a pauper, destitution; þar skal þrot heita sem úmaginn er …, Jb. 167; ef maðr vill seljask arfsali, ok eigi til þrota, but not so as to be destitute, Grág. i. 204; maðr á þess kost at seljask arfsali … ef hann hefir eigi til þrots selt, 227; ef umagi er seldr til þrots, 268, Fs. 142; en ef þau verða at þrotum, þá eru þat grafgangs-menn, N.G.L. i. 33; nú sækir þrot bóanda í héraði, if he becomes a pauper, 52; nú ef þrot sækir þann mann sem jörð hefir selt til stemnu, 96; liggja í þroti, to be in a state of destitution, Greg. 28.

3. plur., in the phrase, at þrotum kominn, come to one’s last gasp, worn out from sheer exhaustion; mátt-dregnir af matleysi ok kulda, ok mjök at þrotum komnir, Fms. ii. 98; at þrotum komnir af matleysi, viii. 441, Stj. 395, 414; og nær var æfi er að þrotum komin, og vér liggjum fyrir dauðans porti, Vídal.; þá er þat ríki komit at auðn ok þrotum, Sks. 347.

compds:

þrota-bú, n. a bankrupt household.

þrota-maðr, m. a bankrupt, a pauper, N.G.L. i. 52, Rd. 285.

þrota, að, impers. there is lack or want of a thing; ef þik þrotar föng, Fb. iii. 403; ráðin þrotar fyrir honum, there is lack of counsel for him, he is at his wit’s end, Al. 105; bæði þrotar Klæng biskup móð ok mátt, H.E. i. 239.

þroti, a, m. [þrútinn], a swelling, tumour; tók ór sviða ok þrota ór Sárinu, Ld. 252; þ. mikill var kominn í kné honum, svá at bólgnaði, Fms. v. 223, Orkn. 12, Sks. 235 B, Greg. 33, passim.

þrotna, að, to run short, dwindle away, come to an end; at þeirra kostr mundi brátt þrotna. Fms. viii. 436; veldi Gyðinga hefir þrotnað, Rb. 390; aldrei hans ríki þrotnar, Pass. 35. 5; deyja hér ok þrotna, Stj. 327; þ. ok þorna, 354.

þrotnaðr, m. vanishing; koma til þurðar ok þrotnaðar, Stj. 376, v.l.

þrotnan, f. = þrotnaðr, Stj. 376, Skálda; vera í þ., to be waning, Lv. 74; þrotnan jarðar, Rb. 366.

þrot-ráði or þrot-ráða, adj. destitute, pauper; í sveit Hrafns var maðr þ., … við mörgum mönnum félausum tók hann þeim er þ. vóru, Bs. i. 643; nú berr kviðr at hann varð þar þ. í þeim fjórðungi, Grág. i. 272; er þeir verða þ., … ef ómagar verða þrotráða, 240, 241.

ÞRÓ, f., pl. þrær, i.e. þrœr, and þróar, [A.S. þrub; Engl. trough], a trough, watering trough, esp. of hollowed wood or stone: helti hón vatninn niðr í þær þrær sem þar vóru görvar, Stj. 136; í þeim þróm eðr bryðjum, 178; þær höfðu fyllt þær þróar er þær skyldi vatna í, 257; stein-þró (q.v.), a ‘stone-chest,’ a stone-coffin.

ÞRÓASK, að, dep. to wax, increase, grow; ok mun sá þróask hafa í kviði hennar, Fms. vi. 351; æ dóttir búanda tók at þróask ok digrask, xi. 53; vér trúum þinn kvið hafa þróask af helgum Anda, Mar.: en þá es honum þótti sá staðr hafa vel at auðæfum þróask, Íb. 16; hann þróaðisk (grew up) langa hríð eptir sem eðli ok aldr vísar til, Fms. x. 177; hildr þróask, waxes, Stor. 13; metnaðr honum þróask, pride waxes in him, Hm. 78; þróask ekki mér, grief waxes within me, Sighvat.

Þrónd-heimr, m. the home of the Thronds (Þrændir), a county in North Norway, mod. Throndhjem, passim: in Icel. called Þrándheimr.

þróndr, m. a castrated boar (majalis), Edda (Gl.)

II. a pr. name, the Icel. form Þrándr being later and not correct, mod. Norse Thrond: so in the Icel. phrase, vera e-m Þrándr í Götu, to be a ‘Gate-Thrond’ to one, i.e. a stumbling-block in one’s path, evidently from the story of Thrond of Gata in the Færey-Saga: in local names, Þróndar-nes, Þróndar-staðir, Fms., Landn.

þróttigr, adj. powerful, mighty, Fms. ii. 69, Fbr. 212; ósterkari ok ú-þróttkari, Hkr. i. 46.

þrótt-lauss, adj. feeble, pithless, Fbr. 211.

þrótt-leysi, n. a want of strength or fortitude, Fms. v. 325.

þrótt-liga, adv. doughtily, Sks. 631.

þrótt-lítill, adj. of little pith.

þrótt-mikill, adj. doughty, strong, Fbr. 211.

ÞRÓTTR, m., gen. þróttar, [from þró-ast, cp. ótti from ógn-; cp. A.S. þroht = labour]:

—strength, might, valour, fortitude; íll-menni ok þó engan þróttinn í, Fs. 51; svá var mikill þróttr hans, at hann hló meðan hann beið þessa kvöl, Fas. i. 219; ek vil biðja þik, at þú hafir þrótt við (fortitude, firmness) ok verði því meiri hefndin sem lengr er, Lv. 40; þverrðu þeir þrótt sinn at þriðjungi, Hðm. 16; sannlega er skekinn þróttr (courage) ór yðr, Grett. 112; mæla þróttar-orð, a word of fortitude;

þróttar-steinn, the stone of courage, i.e. the heart, Þd.

II. one of the names of Odin, whence freq. in circumlocutions of men, hjálm-Þróttr, gný-Þróttr, sæki-Þróttr, = a warrior; Þróttar þing, the meeting of Odin, i.e. battle, Ýt., Lex. Poët.

compds:

þróttar-djarfr, þróttar-mildr, þróttar-snjallr, þróttar-strangr, = valiant, Lex. Poët.

þrótt-sinni, n. endurance, Fms. v. 326.

þrótt-öfligr, adj. mighty, of Thor, Hým.

ÞRUMA, u, f. [þrymja; Grimm thinks this word akin to Germ. donner, by metathesis of r, and change of n into m]:

—a clap of thunder; því næst sá hann eldingar ok heyrði þrumur stórar, Edda 58; þrumur ok eldingar, Stj. 287; reiði-þruma (q.v.), a clap of thunder.

compds:

þrumu-steinn, m. a thunder-stone, in popular superstition.

þrumu-veðr, þrumu-ský, n. a thunder-storm, thunder-cloud.

þruma, u, f. [cp. Engl. thrum = end], poët. a land, prop. border-land, outskirts (?), Edda (Gl.)

2. the name of an island in Norway, Fas. iii.

ÞRUMA, pres. þrumi; pret. þrumði, þrumað:

—to mope, tarry, stay behind, loiter: ó-mennis-hegri sá er yfir ölðrum þrumir, Hm. 12; kópir afglapi, þylsk hann um eða þrumir, mopes, 16; ok nái hann þurrfjallr þruma, 29.

2. of a place or thing, to stand or sit fast; þar Valhöll víð of þrumir, stands rooted, Gm. 8; grýtt grund þumir um honum, the stony earth lies heavy on him, of one buried, Orkn. (in a verse); seglum hennar er á þráreipum þruma, Sól. 77; þruma á bjargi, to sit unmoved on the rock, Fsm. 35; flaustr of þrumði í blóði, she rode in blood, of a ship, Höfuðl.

þruma, að, to rattle; þótt lúðr þrumi, Hkv. 2. 3: freq. in mod. usage, það þrumar, það þrumaði, it thunders; þá þrumaði Seifr, Od.

þrumr, m. a slow person, moper, Edda (Rask) 197, v.l. (for þumr): a nickname, Njarð. 364; cp. hann var þögull ok fálátr, því var hann kallaðr þrym-Ketill, Dropl, (major).

þrunginn, part. oppressed, stifled, Fas. ii. 124; see þröngva.

þrusk, n. a rummaging.

þruska, að, to rummage.

Þrúða, u, f. the pet name for Sig-þrúðr, etc.

Þrúð-gelmir, m. the name of a giant, Vþm.

þrúðigr, adj. [A.S. þrydge], doughty, an epithet of Thor; Þórr, þrúðigr Áss, Þkv.

þrúð-móðigr, adj. heroic of mood, an epithet of a giant, Hbl. 19.

þrúðna-þurs (?), m.; ek kenni þik hvar þú stendr þrúðna-þursinn, the doughty giant, or the charmed, bewitched giant, of Starkad with the charmed life, Fas. (Skjöld. S.) i. 373.

þrúðnir, in Vaf-þrúðnir (q.v.), the doughty riddler, riddle-master.

ÞRÚÐR, f., acc. and dat. Þrúði, the name of a goddess, the daughter of Thor and Sif, Edda, Lex. Poët.; also the name of a woman, Þrúðr; as also in compds, Her-þrúðr, Sig-þrúðr, Jar-þrúðr, Landn., Fms.; cp. the Germ. drude = a witch or evil fairy, Grimm’s Dict. s.v.

B. In compds; [the etymology may be illustrated from the Goth. þroþjan = γυμνάζειν, us-þroþjan = μυειν, us-þroþeins = γυμνασία; to this root belongs í-þrótt (q.v.), qs. ið-þrót; perh. also þróttr, q.v.; or is it akin to Germ. drude (for which see Grimm’s Dict.)?]: used in some old poët. compd words referring to Thor:

Þrúð-hamarr, m. the master hammer of Thor, Ls. 57:

Þrúð-heimr, Þrúð-vangr, m. the name of the mythical abode of Thor, Gm. 4, Edda:

þrúð-valdr, in þrúðvaldr goða, the heroic, doughty defender of the gods, i.e. Thor, Hbl.

þrúga, að, [Dan. true], to press; þrúga þeim til at greiða tíundir, D.N. iv. 141; hvárt hann vildi meðganga ó-þrúgaðr, without compulsion, Bs. i. 820; það þvingar, þrúgar með, það slær og lemr, Pass. 12. 13: the word is not freq. in Icel., but remains in the Dan.

þrúga, u, f. [Ivar Aasen tryga, truga], a snow-shoe, i.e. a large flat frame with something stretched over it, worn by men or horses lest they should sink in the snow, described in Xenoph. Anab. iv. ch. 5, at the end, and said to be still used in Canada.

II. [Dan. drue; Germ. trauhe], a grape, also a wine-press, Pass. 4. 3.

þrúgan, f. compulsion, Bs. i. 857.

þrútinn, part. swoln, oppressed, Fær. 95, Nj. 219, Grett. 151 new Ed.; reiði-þrútinn, swoln by anger, Al. 78; þrútinn af ekka.

þrútir, f. pl.(?), a doubtful ἅπ. λεγ.; svá skal of haga-skipti et sama, þá er haga-garðr rétt felldr ef þrútir taka limu, N.G.L. i. 498.

þrútna, að, [Dan. trudne], to swell; þ. af kulda, 623. 33; fótrinn þrútnaði mjök, Ísl. ii. 247, Fms. vi. 350, vii. 172, svella ok þ., ix. 276, Grág. ii. 283, Jb. 243; straumrinn þrútnaði, Stj. 354; reiði þrútnar, Al. 125; þrútnar móðr, Ld. 236; þrútnar at um e-t, Sturl. i. 103; þrútnaði þá með þeim, there was a swelling between them, they became enemies, iii. 269.

þrútnan, f. a swelling, Barl. 130, Rb. (1812) 33; þ. hugar, Hom. 26.

þrútu-ligr, adj. swoln in the face, Hkr. iii. 202.

þrykkja, t, to print (see prenta); the word is modern, borrowed from the Germ. drücken about or shortly before the Reformation.

þryma, u, f. = þrama, an alarm, noise, of battle, Lex. Poët.

þrymill, m. a hard knot in the flesh, as from a blow; hann var eigi nema hrufur ok þrymlar einir milli hæls ok hnakka, Fas. iii. 642; varð tungan milli tannanna, svo þar varð í ber eða þrymill, Safn i. 107.

þrymja, þrumði, = þruma, to sit fast, mope: pres. þrymr, Edda i. 404 (in a verse).

þrymlóttr, adj. full of knots, in the flesh, Bs. i. 387.

þrymr, m. an alarm, noise, freq. in Lex. Poët. of battle: also in poët. compds as, þrym-draugr, þrym-kennir, þrym-lundr, þrym-njörðr, þrym-regin, þrym-rögnir, þrym-svellir, þrym-viðr, = a warrior (cp. Homeric βοην ἀγαθός); †in the old lay, Em. 2, for hvat þrymr þar, we read, hvat þrym (dat.) er þar, what din is there? The lost vellum, we suppose, had ‘hvat þrym^z þar,’ where ^z might be the inflexive -r, but was meant to be the personal verb ‘er,’ often written in this abbreviated form above the line; þruma or þrymja, = tonare, is never found in old prose writers or poets; the conclusive reason is that the true idiomatic construction in this case is ‘hvat’ with a dative, and not with a verb (cp. hvat er þat hlym hlymja, Skm.)

compds:

þrym-gjöll, f. an alarm-bell, Skálda (in a verse).

Þrym-heimr, m. the seat of the giant Thiazi, Gm. 11.

þrymr, adj. [A.S. þrym], glorious; this seems to be the sense in Skv. 2. 14; þrymr um öll lönd (frægr um öll lönd, v.l.); although the passage is somewhat imperfect, for the verb is wanting.

þryngva, see þröngva.

þryskva, ð, to thresh; see þreskja.

þrysvar, adv., the best vellum with y, Nj. 193, 269, Grág. i. 460 A, ii. 401 B, Vsp. 22 (Bugge), N.G.L. i. 339, Bs. i. 355, Stj. 619, Eluc. 11, Greg. 48 (þrusvar), Grett. 160 A; in mod. usage and in a few later vellums with i, þrisvar:

—thrice; hvert mál (er) til skila fært ef þrisvar er reynt, Fms. v. 324; þrysvar varð allt forðum, Sturl. iii. 253, Grett. 160 (cp. Germ. alle guten dinge sind drei, Dan. alle gode gange ere tre): also double, þrysvar-sinnum, thrice, passim, see above.

ÞRÝSTA, t, [Engl. thrust], to thrust, press; hann setti öxar-hyrnuna fyrir brjóst Þrándi ok kvazk mundu þ. svá at hann kenndi útæpiliga, Fær. 126; hann gékk at honum, þrýstandi sinni hendi á hans síðu, Mar.; þá tók Hrærekr konungr á öxl honum hendinni ok þrýsti, Ó.H. 73.

2. to compress, strain heavily; þröngva gröf ok alla vega þrýst at þér moldin, Barl. 41; steinninn þrýstir fast at, Mar.; ven fót þinn at þrýsta fast í-stöðum, to thrust the foot firmly into the stirrups, Sks. 372; með þrýstandum lærleggjum, legs firmly pressed, on horseback, id.: þ. eyrum sínum í jarðligar girndir, 673. 48; hann þrýsti knénu við steininn, Fms. v. 224.

II. to force, compel; þrýsta þeim ok þröngva, Stj. 264; þá á biskup at þ. þeim til, K.Á. 72; hann setti lög ok gætti sjálfr, ok þrýsti öllum til at gæta, Hkr. i. 72; Börkr þrýstir at Eyjúlfi fast, B. thrust E. hard, Gísl. 42.

þrýstiligr, adj. ‘compact,’ stout, robust, Sturl. ii. 212, Lv. 68.

þrýsting, f. a pressure, Magn. 486: compulsion.

þrýstinn, adj. = þrýstiligr; þrýstinn um bóga, of a fat sheep, a ditty, Maurer’s Volks.

þræða, d, [þráðr], to thread a needle; þ. nál.

2. metaph. to follow a path closely; þræða veginn, götuna, leiðina (= Lat. legere).

þræla, að, to call a person a thrall or thief (abuse), Nj. 20.

þræl-baugr, m. money paid as weregild for a thrall, Grág. ii. 185.

þræl-borinn, part. thrall-born, Fms. i. 196, Ó.H. 112.

þræl-dómr, m. thraldom. Fms. i. 79, 289, vi. 347, Karl. 132, Stj. 639.

þrælka, að, to enthral, Eg. 8, Fb. i. 49, Trist. 6:

þrælkasi, to be enthralled, Stj. 282.

þrælkan, f. thraldom, Fms. i. 77, v. 75, x. 224, xi. 253.

ÞRÆLL, m. [A.S. þræl; Engl. thrall; Dan. træl; Swed. träl]:

—a thrall, serf, slave, Am. 43, 93, Grág. ii. 156, N.G.L. i. 73, 102, Ó.H. 28, Eg. 722, Eb. 158. As to the treatment of thralls by the ancients, see the interesting passage Ó.H. ch. 31 (Fms. iv. 70, 71), cp. Tacit. Germ. ch. 25; fór þat fjarri um svá stórættaðan mann at ek vilda at hann bæri þræls-nafn, Ld. 12; Skíði bar þræls-nafn, Sd. 148; þræla-fólk, thralls, Fms. v. 249; þræla-hús, þræla-tala, i. 289, 292; þræls-efni, ii. 95; þræls-gjöld, weregild for a thrall, Eb., Nj. 57, Eg. 723; þræla-ættir, Fms. i. 289.

II. metaph., the word became a term of abuse, þræll being used to denote a servile, mean fellow, and then a cruel, wicked wretch: as in the saying, íllt er at eiga þræl fyrir einka-vin, Grett.; lítið lagðisk hér fyrir góðan dreng er þrælar skyldu at bana verða, Landn. 36; þræll fastr á fótum, referring to a thrall being ‘glebae ascriptus,’ Nj. 27; eigi má ek minna hafa fyrir hest minn en sjá þrælinn, the scoundrel, Grett. 113 (of a ghost); djarfr görisk þræls-jafninginn nú, Fms. vi. 104; hví vartú svá djarfr, þræls-sonrinn! vii. 225; sú kona er eigi þræla-ættar (of no mean extraction) er þú hefir tal átt við í Noregi, Ld. 188: and so in mod. usage, þú ert mesti þræll! with the notion of cruelty to man and beast, e.g. þræls-liga, adv. cruelly, wickedly; fara þ. með skepnur, to treat animals cruelly: þræls-ligr, adj. slavish; þ. ánauð, Stj.: cruel.

þræl-menni, m. a servile fellow, rascal, cruel, bad man.

þræl-verk, n. a ‘thrall’s-work,’ work fit for a slave, Ver. 20.

Þrændir, i.e. Þrœndir, m. pl. [A.S. Þrowendas, of the Widsith; mod. Norse Thrönder]:

—the Thronds, people in North Norway (Þróndheimr), Fms. passim;

Þrœnda-herr, Þrœnda-lið, the host of Th., Fms. x. 399, Hkr. iii. 86.

Þrœnda-lög, n. pl. the jurisdiction of the Thronds (the Frosta-þing), Hkr. i. 147.

Þrænzkr (i.e. Þrœnzkr), adj. Throndish, passim: Þrænzkr and Sænzkan make a rhyme, Fms. iv. (in a verse).

þræsla, u, f. [þrár], staleness.

þræslu-lykt, f. a smell of staleness.

þræsur, f. pl. quarrels, Björn.

ÞRÆTA, t, or better þrætta, although it is now sounded with a single t; [but in Dan. trætte; cp. A.S. þreâtian, Engl. threaten, though different in sense; or is þrætta assimilated for þrapt, qs. þraptan, whence þrátta. þrætta (?); North. E. threap]:

—to wrangle, litigate; nú þræta menn um lögmál, to wrangle about the law, Grág. i. 7; þ- um e-t, Fms. vi. 137: to contradict, Ld. 44, Th. 78; þræta e-s, to deny a charge; hann þrætti þessa áburðar, Bs. i. 704, Ld. 34; eigi muntú þessa þurfa at þræta, Fb. i. 556; þ. móti e-m, to contradict, Barl. 148.

2. recipr., þrætask á, to bandy words, Stj. 559; þann jarðarteig sem vér höfum um þræzk, Dipl. iii. 12; þrætt mun verða í móli ef eigi vita vitni, Nj. 82.

þræta, u, f., older and better þrætta, D.N. v. 57, B.K. 51, [Dan. trætte]:

—a quarrel, wrangling, litigation, Nj. 16, Fms. vi. 373, viii. 157, 338, Sks. 650, passim; þrætu-bók, a book of dialectics; þrætu hagi, a disputed pasture, Ann. 172.

compds:

þrætu-dólgr, m. a quarrelsome litigant, Bs. ii.

þrætu-gjarn, adj. fond of litigation.

þrætu-mál, n. a litigation, Fms. vii. 219.

þrætu-sterkr, adj. strong in dispute, Mar.

þrætu-teigr = þrætuhagi, D.N.

þrætinn, adj. litigious, contradictory, Hom. (St.)

þrömmun, f. = þramman, Am. 17.

þrömmungr, m. a kind of fish, Edda (Gl.)

ÞRÖMR, m., þramar, dat. þremi, acc. pl. þrömu, Edda (Ht.) i. 622; [Engl. thrum; Lat. term-inus. Gr. τέρμα, seem to be kindred words]:

—the brim, edge, verge; þat (a vessel) var tólf álna þrama í milli. from edge to edge, in diameter, Stj. 564; faðir Móða fékk á þremi, he seized [the cauldron] by the brim, Hým. 34; lögg (the ledge), opp. to þrömr, Grág. i. 501; gils-þrömr, the verge of the chasm; hjá gils-þreminum, Ld. 218; þeir sneru upp af götunni á gils-þröminn, Dropl. 23; yfir gjár-bakkann ok bar út yfir annan veg þröminn, Pr. 411; við jarðar-þröm, at the earth’s brim or skirts, ‘terminus terrae,’ Hdl. 34; við foldar þröm, the earth’s brim; sævar þröm, the sea’s brim, the shore; Hléseyjar þrömr, the beach of H. (an island), Lex. Poët.: in mod. usage fem., in the phrase, vera kominn á Heljar þröm (or þrömina), to be ‘in extremis.’

ÞRÖNG, f., pl. þröngvar, Stj. 446; [A.S. geþrong; Engl. throng]:

—a throng, crowd; vér viljum önga þröng hafa af yðr meðan vér ryðjum skipit, Ó.H. 115; einn byggi ek stöð steina … er-at þröng á þiljum, Landn. (in a verse); reiðir þröngina ýmsa vega eptir vellinum, Vápn. 16; varð þröng mikil, Nj. 92; þat sumar var þröng mikil at dómum, Bs. i. 31; mann-þröng, q.v.; en ef fé tröðz í kvínni í sauri eðr í þröng, Grág. ii. 328.

II. narrows, straits, Lat. angustias; sumir vórðusk í þröngunum ok vóru þar drepnir, Róm. 278.

2. metaph. straits, distress; alla þá þröng ok nauð er hann boldi, Barl. 195; láta Gyðinga vita í hverjar þröngvar þeir eru komnir, Stj. 446.

3. short breathing, a cough; þá setti at honum hósta ok þröng mikla, Fb. i. 285, 330.

þröng-brjóstaðr, part. narrow-minded, Al. 151.

þröng-býlt, n. adj. closely-inhabited, crowded.

þröngð, f. = þröng; eptir þat slitu þeir þröngðinni, Vápn. 17.

2. distress; þröngð ok ánauð, Barl. 195, v.l.; þola margar þrængðir (sic), 203.

3. short breath and cough; setti at honum hósta ok þröngð, Fms. i. 282; hafði karl þröngð mikla ok hrækði mjök í skeggit, ii. 59.

þröng-færr, adj. narrow to pass, Fagrsk. ch. 279.

þrönging = þröngving, q.v.

þröngja, see þröngva.

þröng-leiki, a, m. narrowness, Fms. xi. 431.

þröng-lendi, n. a narrow land, Al. 68, Stj. 618.

þröng-lent, n. adj. narrow, close, of a land, Landn. 127, Al. 32, Gullþ. 1.

þröng-meginn, adj. oppressed, Pr. 451.

ÞRÖNGR, þröng, þröngt, adj., often spelt þraungr, or even þrængr, þreyng-; the v appears before a vowel; compar. þröngvari, superl. þröngvastr, or contracted þröngri, þröngstr, þreyngstr; [North. E. thrang; Dan. trang; cp. A.S. þrang; Engl. throng, only as subst.]:

—narrow, close, tight; skyrtu þröngva, Rm.; vefjar upplutr þröngr, tight, Ld. 244; þar sem vóru þröngastir vegir, Fms. ix. 366; skógrinn var mikill ok þröngr, Nj. 130, Fms. i. 111; þar sem helzt vóru kleifar ok skógar þröngvastir, ix. 359; íkorninn fór jafnan þar sem þröngstr (þreyngstr, Hkr. l.c.) var skógrinn, Ó.H. 85; í þröngva dal þeim, in that narrow dale, Al. 26; geilar þreyngar at ríða at bænum, Orkn. 450; sú á heitir nú Þjórsá, féll þá miklu þraungra ok var djápari en nú, Eg. 99; þröngt varðhald, a close watch, Eluc. 60; settr í hit þröngasta klaustr, H.E. i. 487; þröngvar nauðsynjur, Sks. 321; var honum svá þröngt (his enemies were so close on him) at hann hleypti inn í kirkju, Fms. ix. 485.

2. thronged, crowded; þröngt var á skipinu, Ld. 56; valr lá þröngt á þiljum, Sighvat; nú skulu vér ganga heim at bænum, ok ganga þraungt ok fara seint, Nj. 197.

þröngsl, n. pl., mod. þrengsli; [Germ. drangsal; Dan. trængsel; cp. Ulf. þreihsl = στενοχωρία, and þraihns = a heap]:

—narrows, straits; í þrengslum, fjalla-þrengsli.

2. metaph. straits, distress; munu þat virðask mikil þröngsl hverju landi, Sks. 323 B, Barl. 10, 32.

þröngsla, u, f. = þröngsl, Stj. 495.

ÞRÖNGVA, þryngva, þreyngva; the later and mod. form is þrengja. In old poets this verb is strong, pret. þröng, þrungu, þrungit; thus pres. þröngr or þryngr, Ó.H. 107 (in a verse); pret. þröng, þrungu, Edda (in a verse), Fms. ix. (in a verse); subj. þryngvi, Orkn. (in a verse), Edda (in a verse); part. þrunginn, Hm., Skm. 31, Rm. 4, Skv. 34; in prose the participle þrunginn remains only as adjective, else the verb is now weak throughout, þröngva, ð: [Engl. throng; Germ. drängen; Dan. trænge; cp. Ulf, þreihan = θλίβειν, στενοχωρειν.]

B. Prop. to make narrow, press, with dat. and acc., þröngva e-m, to press on one, and þ. e-n, to throng one; hann tók at þrøngva mik mjök, he took and pressed me hard, squeezed me, Fms. x. 331; eigi byrjar mér at þröngva fólkinu svá mikla þraut, 370; Jón hefir lengi þröngt kosti hans, Orkn. 216; ok marga vega þröngva hennar kosti, Fms. i. 225; en er Kilbungar sá at alla vega þröngði kosti þeirra (impers.), in all ways their means were straitened, ix. 408; þ. e-n undir, to keep under, subdue, i. 297; þröngðir af sköttum ok skyldum, Stj.; þröngvandi nauðsyn, pressing necessity (cp. Germ. dringende noth), Dipl. iii. 5; þá þröngði hann nauðsyn til meiri dirfðar, Sks. 465 B; þ. e-m til e-s, to force one to a thing, 664; úynði þrengir þeim í hina herfiligstu hluti, 655 xxvi. 1; þrœyngir honum ofrkapp til úspekðar, Sks. 663 B: impers., ok þröngvir öngan stað eðr minkar, and tightens or decreases in no way, Rb. 334; Laugardaginn eptir þröngði svá sóttarfari konungsins, Fms. x. 148; hann hafði þröngt undir sik (subdued) mestum hluta lands, Sturl. iii. 2; áðr hann þryngvi und sik jörðu, Edda (in a verse); sá er þryngvi und sik Eyjum vestan, Orkn. (in a verse); jöfrar þrungu saman hjaldri, Fms. ix. (in a verse); hann hefir þrungit und sik Noregi, Ó.H. (in a verse); þrøngr at viðris veðri (impers.), the war-storm draws nigh, id.; þröng at rym randa, Fms. i. (in a verse); þeir þrungu (pressed) hlýr-tungli í (hendr) mér, they thrust it into my hand, Edda (in a verse).

2. to rush, press onward; mildingr þröng at hildi, Arnór.

II. reflex., loptið þröngvisk ok þykknar, the air waxes close and thickens, Stj.

2. to throng; þröngvisk ér um ungan gram, Sighvat; at eigi þröngðisk menn at hánum, 656 C. 2; þeir réðusk í móti ok þröngðusk at vaðinu, Lv. 82; ok nú þröngisk hvárr í móti öðrum, Al. 79; Þorkell bað þær skynda, ok þröngðisk at þeim ok mælti. Fs. 76; þeir skyldi fara varliga er þeir kæmi í búðina, þreyngvask eigi, Ó.H. 156.

III. part. þrunginn, stuffed full, loaded, fraught with, close; hár þitt er hélu þrungit, Hkv. 2. 42; ekka þrungit (tár), id.; dynr var í garði dröslum of þrungit (thronged), Akv. 35; skeiðum var þrungit á vatn af hlunni, Fms. ii. (in a verse); eftir er ykkr þrungit þjóðkonunga, Hðm. 4; þistill er var þrunginn í önn ofanverða, be thou like a thistle stuffed into the roof, a curse, Skm. 31; hleifr þrunginn sáðum, a loaf full of bran, Rm. 4: metaph., þrunginn móði, swoln with anger, Vsp. 30; þrungin dægr, dismal days, Rm. 11; hví þegit ér svá þrungin goð, oppressed, sulky, sullen, Ls. 7.

þröngvan, f. a constraint; án allri þ., Grett. 162 A.

þröngvi, a, m. = þröng, hósta ok þrönga, Hkr. i. 260.

þröngving, f. (þrönging, Magn. 478, H.E. i. 408), mod. þreynging, Fms. v. 307: þrenging, Bs. i. (Laur.):

—straits, and metaph. distress, also oppression, compulsion, þröngving ok mæðu, Fms. v. 309.

þröngvir, m. a presser, Lex. Poët.

þrösk, n. [þreskja], a noise, beating, as if from threshing, Fas. i. 66.

þröskuldr, m., see þreskjöldr, a threshold.

ÞRÖSTR, m., þrastar, þresti, plur. þrestir, þröstu; [A.S. and Engl. thrush, throstle; Dan. trost; Germ. drossel; Lat. turdus]:

—a thrush (the bird), Edda (Gl.): skógar-þröstr.

II. as a pr. name, Landn.

þuðr, adj., see þunnr, thin.

þukla, að, [cp. þjökka; the -la may be an inflex. dimin.]:

—to grope for, feel, touch, like a blind man; hann fór höndum um kverkr sveininum ok þuklaði sullinum (of a king’s touch), Ó.H. 196; hann þuklaði á saxi ok vildi þá leggja á Bjarna, Þorst. St. 55; þuklar (þucklar) bróðir járnteininum at eldinum sem hógligast, Mar. 1056; var svá til þuklat (it was handled so) at hvárir-tveggju undu vel við, Fs. 76.

ÞULA, n, f. [þylja], a rote, old name for a kind of harp, now used of strings of rhymes running on without strophic division (Dan. ramse), en þá er sú þula var úti, Fas. iii. 206; orta ek eina um jarl þulu, | verðr-at drápa með Dönum verri, Fb. iii. 426; ella mun það þykkja þula | þannig nær sem ek henda mula, Mkv.; Rígs-þula, name of a poem (Edda ii. 496); Þorgrims-þula, Edda i. 480; lesa í þulu og bulu, to read by rote: also used of rhymed or alliterative formulas.

þulr, m., gen. þular, dat. þul, a sayer of saws, a wife-man, a sage (a bard?); this interesting word, the exact technical meaning of which is not known, occurs on a Danish Runic stone—Hruhalds þular á Salhaugum, Thorsen 17: and in old poems, at hárum þul hlæ þú aldregi, opt er gott þat er gamlir kveða, Hm. 135; inn hára þul, Fm. 34; nú skal freista hvárr fleira viti, gestr eða inn gamli þulr, Vþm. 9. þular-stóll, m. ‘the bard’s-seat,’ in which he sat when speaking; mál er at þylja þular-stóli at, Hm. 111; fimbul-þulr, the great wise man, 143; kross hangir fyrir brjósti þul (poet) þessum, Orkn. (in a verse).

þuma, að; þuma e-t upp, to string fish.

ÞUMALL, m., dat. þumli; [A.S. þûma; O.H.G. dûmo; Engl. thumb; Dutch duim; Swed. tumma; Dan. tomme]:

—the thumb, of a glove; í þumlinum.

compds:

þumal-alin or þumal-öln, f. a thumb-ell, Grág. i. 500, N.G.L. i. 246 (see alin).

þumal-fingr, m. the thumb-finger, Grág. i. 497, K.Þ.K. 10, Fb. ii. 370, Fms. xi. 367, N.G.L. i. 339.

þumal-tá, f. the ‘thumb-toe,’ the great toe, Nj. 245, Stj. 310.

þumbaldi, a, m. a dull moper:

þumbara-ligr, adj. moping:

þumbast, að, to mope.

þumli, a, m. a ‘tom-thumb,’ a nickname, Sturl. ii. 153.

þumlungr, m. the thumb of a glove; hanzka-þumlungr, Ls. 60, Edda 29.

2. an inch, Symb. 59, Grág. ii. 193 (Kb.); einn þ., tveir þ., freq. in mod. usage.

þumur, f. pl. holes through which a string is drawn, in fish and blubber hung up to dry, Skýr. 590.

Þund, f. the name of a river, the thundering (?), Gm.

þundar-benda, u, f. a fictitious name, Glúm. 381.

Þundr, m., gen. Þundar; [prob. akin to Engl. thunder?]:

—one of the names of Odin, Lex. Poët.

þunga, að, to load, only in part.; af hverju þeir hefði mest þungað skip sitt, Fb. ii. 28; þunguð kona, a woman with child; Þórey var mjök þunguð, Th. was far advanced, Fs. 143; Elizabeth frændkona þín gengr þunguð að einum syni, Luke i. 36; en eptir þá daga varð hans húsfrú Elizabeth þunguð, 24.

þungan, f. a burden, 655 xxxii. 4.

þungi, a, m. a load, burden, heaviness; at honum yrði mikill þungi at honum, Ísl. ii. 357; með torveldum ok þunga, Fms. x. 368; er hann dró eigi eptir sér þesskonar þunga, encumbrance, Al. 83; léttu, Dróttinn, þunga þessa frosti, Mar.; lina þvílíkum þunga, Dipl. ii. 14; mikill þ. með snjóvi ok frosti hefir á legit …; svá sem til þunga við yðr, as a burden to you, id.

2. a burden, impost, taxation; ok aðrir þungar (imposts, dues) skyldugir kirkjum, H.E. i. 507; verðr mér heldr at því þ. enn gagn, Stj. 528; þó fékk hón öngan létta á sínum þunga (throes), Mar.; Guð virði við hann undir hvílíkum þunga hann á at standa, Bs. i. 821; þér sem erviðið og þunga eruð þjáðir, N.T.

3. a load, cargo; kaupa þar þunga, malt, vín ok hveiti, Eg. 79; var þar enn til þunga hveiti ok hunang, 469; þungi var fluttr til bæjar af öðrum löndum, Ó.H. 110; Þórir spurði hvat þunga Asbjörn hefði á skipinu, 115.

4. heaviness, drowsiness; þótt þunga eðr geispa slái á hann, Fms. vi. 199, Mar.

compds:

þunga-fullr, adj. burdened, oppressed, Flor. 8.

þunga-vara, u, f. (þunga-varningr, þunga-varnaðr, m.), heavy goods (iron, salt, and the like), Fb. iii. 342, N.G.L. iii. 122, Fms. vi. 375.

þungleikr (þungleiki), m. heaviness; þ. ok snerpi þessa frosts, 623. 34; sýna af sér þungleika ok erviði, Fms. x. 368; fyrir þungleiks sakir, heaviness, infirmity, Sks. 270; þungleika aldr, age of infirmity, Stj. 27.

þungliga, adv. heavily, opp. to léttliga, mostly used metaph.; vera þ. haldinn, sorely oppressed, from illness, Eg. 565; e-m líkar e-t þ., Ld. 72; hann tók þessu þ., Nj. 49; hans mál mun þ. til lykta leiða, will have a heavy end, will come to grief at last, Fms. vi. 278; þungligar er til farit, herra, the case is heavier than that, my lord, vii. 104.

þung-ligr, adj. heavy, difficult; eigi lízt mér þetta mál þungligt, Band. 7; þungligir ok harðir hlutir, Fms. x. 265, Gísl. 85.

ÞUNGR, adj., þung, þungt; comp. þungari; superl. þungastr; in later and mod. usage þyngri, þyngstr; [Dan. tung, tyngre, tungest; Swed. tung]:

—heavy, weighty; þótti mér hann nokkurs til þungr, Ld. 128; hann var þ., á baki, Fms. vi. 210; skipt þungt undir árum, vii. 249; þat var þyngst undir árum, Eg. 354; hann var þyngstr undir árum, Fms. vi. 262; sem þungast er ok lægst liggr, Stj. 18; þótti þeim þungast, Bs. i. 536.

II. metaph. heavy; mannfærðin var en þyngsta, Eg. 546; mér er fótr þungr, my foot is heavy, Ld. 150; þungt and varp, Bs. i. 821; honum vóru augu þung, heavy-eyed, Ölk. 34; þung verða gamalla manna föll, heavy is the fall of the old, a saying, Fms. iii. 189; þunga vökva, heavy humours, Lækn. 474: gramm., hver samstafa er annat-hvárt hvöss eða þung, Skálda 175; veðr var þungt, the weather was heavy, oppressive, Fb. ii. 453; vaða þunga strauma, Vsp.; þ. sjór, Fms. vi. 141 (in a verse): þungr (heavy, dull) ok þrjótlyndr, Bs. i. 341; latr ok þungr á sér, Al. 71 Fb. iii. 373; með þungu yfirbragði, Fms. vii. 156; með þungum hug, 165; hafa þungan hug á e-m, Ld. 254, Eg. 172, Fms. vi. 190, vii. 113; vera e-m þungr á skauti, Fb. ii. 130; þó kom þyngra eptir, Bs. i. 632; leggja þungt til e-s, Fb. ii. 176; vóru Eilífr ok Auðunn þungastir Laurentio, Bs. i. 819; hafa þau Ljótr ok Þórunn þung verit til vár, Fbr. 101 new Ed.; var Kjartan oss þá þ. í skiptum, Ld. 222; þó er biða þungara (heavier) miklu, Ísl. ii. (in a verse); hafa þungan hlut af e-n, Fms. vi. 9; fékk hann þungt af Hrafni, 105; skal hann því þungast af hafa (get the heaviest share), at honum hafa öll málin verst farit hér til, Nj. 210; henni féll þungt til fjár, her money affairs were heavy, 31; hann þótti þyngra mála-hlut eiga at flytja (the heavier, the worse case), Ísl. ii. 172; e-m veitir þyngra, to get the worst of it, Fms. i. 93; er þungt at heyra þyt smábarna, Bs. i. 40; mér. er þungt, segir Eyjólfr (I feel heavy, ill) ok má ek því eigi fara, Glúm. 328.

B. Compds:

þung-búinn, part. heavy, loaded, of the sky, the clouds.

þung-býlt, n. adj.; e-m verðr þungbýlt, to be hardly dealt with in one’s neighbourhood, Ld. 26.

þung-bærr, adj. heavy to bear, Eg. 379, Ld. 130: mostly metaph. burdensome. Eg. 226, Hkr. ii. 63, and so in mod. usage.

þung-eygr, adj. heavy-eyed, dim-eyed, Bjarn. 59.

þung-færask, ð, to become heavy, infirm, Fas. i. 388.

þung-færr, adj. heavy to move, Fms. ix. 289: infirm, Eg. 754, Fms. vii. 5, Fb. i. 47.

þung-gengt, n. part., e-m verðr þunggengt, Fms. ix. 511.

þung-húfaðr, adj. with heavy hull, of a ship, Ht. (R.)

þung-lífr, adj. heavy in the body, Þórð. 55 new Ed.

þung-lyndi, f. heaviness of mood, moodiness, melancholy.

þung-lyndr, adj. heavy of mood, melancholy, Fas. iii. 520.

þung-meginn, adj. oppressed, Pr. 451; þeir vóru fáir ok þungmegnir, Art. 23.

þung-reiðr, adj. heavy to ride through, of snow, or the like, Fas. i. 64: neut. þungreitt, heavy to ride; görðisk þungreitt, Fas. i. 64.

þung-rœrðr, part. heavy to rear (?); en síðan vóru honum öll sín ráð þungrœrð ok torsótt, Ó.H. 195 (þunghrærðr, Fms. iv. l.c. less right).

þg-skilinn, part. heavy or hard to understand.

þung-yrkr, adj. ‘heavy-working,’ i.e. hard, severe, Fs. 183.

þunnildi, n. the thin edge of a cut-up codfish,

þunnildis-nef, n. the sharp point of the þ.

ÞUNNR, adj., poët. form, þuðr, þuðrar, þuðri; compar. þynnri, superl. þynnstr, but also þunnari, þunnastr; [A.S. þyn; Engl. thin; Germ. dänn; Dan. tynd; Swed. tunn; the root word is þenja; cp. Lat. tenuis, Gr. τυννός]:

—thin; þunnrar blæju, Eb. (in a verse); þú hefir haus þunnan en ek hefi öxi þunga, Eb. 294; þunn öx, or thin-edged axe, Fms. vi. 30; skel-þunnr, egg-þunnr, þunnar fylkingar, Ó.H. 204; þunnt hár, Fms. vii. 239: also of fluids, the air, and the like, þunnara lopt, Stj. 17; þunnt veðr ok hreint svá at hvergi sá ský á himni, Bs. i. 172; var þá góðr þerri-dagr ok veðr kyrrt ok þunnt svá at hvergi sá ský á himni, Eb. 94 new Ed., Fb. 14 new Ed.: of a liquor, þunn súpa, þunnr grautr: metaph. in the phrase, þegja þunnu hljóði, thin, i.e. dead, silence, Hm. 7.

B. Compds:

þunn-bygðr, part. thinly inhabited, Sks. 42.

þunn-býlt, n. part. thinly peopled with farms, Eg. 229.

þunn-eggjaðr, adj. thin-edged, Fms. vi. 29.

þunn-geðr, adj. thin-minded, weak-minded, fickle, Skv. 3. 40.

þunn-görr, part. thin-made, Arnór.

þunn-hárr, adj. thin-haired, Fms. vii. 199.

þunn-heyrðr, part. of thin-hearing, sharp-eared, Barl. 30.

þunn-karr, m. a nickname, Landn. 296.

þunn-leitr, adj. thin-faced, Bárð. 165, Bs. i. 797.

þunn-meginn, adj. ‘thin of main,’ weak, feeble, Stj. 89; spelt ‘þung-meginn,’ Art. 23 (fáir ok þungmegnir), Pr. 451.

þunn-skafinn, part. thin-filed, Barl. 15.

þunn-skeggr, adj. thin-bearded, a nickname, Grett.

þunn-skipaðr, part. thinly-manned, Fms. viii. 316, Eg. 362; þunnskipaðra á húsunum, Sturl. ii. 10.

þunn-sleginn, part. thinly-beaten, thinly-mounted, Hkr. iii. 16.

þunn-vangi, a, m., q.v.

þunn-vaxinn, part. thinly-waxen, slight built, Geisli.

þunn-vangi, a, m. [A.S. þun-wang; O.H.G. dune-wenge; Dan. tind-ing; Lat. temp-ora]:

—the ‘thin cheek,’ the temples, Edda 30, Stj. 388, Karl. 511.

þunn-vembi,† n. [vömb], the abdomen, Hem. (MS.)

þunn-vengi, n. = þunnvangi, D.N. ii. 123.

Þura, u, f. a pet name for Þuríðr.

þura, u, f. a shaft (?); Jólf’s smíði er efst þura, Edda (Gl.)

þurða, u, f. = þurðr, Grág. i. 195.

þurðr, m., gen. þurðar, [þverra], a decrease, waning; hvern þurð þú hefir drukkit á sænum, Edda 34; þóttisk hann sjá mikinn þurð á liði sínu, Fas. ii. 286; ekki fara í þurð draumarnir, Ld. 128 (vellum MS.); jafn-skjótir at vexti eða þurði, Sks. 53; stóð hans ríki með styrk miklum en öngum þurð, Ó.H. 69; til þurðar ríki þínu, Fb. iii. 321.

ÞURFA, a verb whose present takes a preterite form, see Gramm. p. xxiii; pres. þarf, þarft, þarf; pret. þurfum, þurfut, þurfu (mod. þurfið, þurfa); subj. þyrfti; part. þurft: with neg. suff., þarft-attu, thou needest not, Kormak; þurfu-t, they need not, Lex. Poët.; [Goth. þaurban = ἀνάγκην ἔχειν, χρήζειν; A.S. þurfan; Germ. durfen, etc.]

B. To need, want:

I. with infin.; ekki þarft þú at ganga í hús mín, Fms. x. 262: ok þarf eigi sá spyrja á þingi, Grág. i. 20; ok þarf hann þá eigi at taka þær, ii. 81; þat fé þarf eigi til tíundar at telja, K.Þ.K. 142; nú þyrftir þú at hafa svá mikinn við at þér nægði, Fs. 27; mikit mant þú þ. fram at leggja með honum, Nj. 3; vilja mundu goðin, at þenna Ás þyrfti eigi at nefna, Edda 17; engum manni þarf tysvar í vatn drepa, N.G.L. i. 340; ekki þurfti þá griða at biðja, it was no use begging, Eg. 298.

II. with gen.; af þú þarft manna við, Ld. 218; hann þarf heilla ráða (gen.) ok tryggva návistarmenn (acc.), Fms. ix. 262; þarf hér mikils við, Nj. 94; ef nokkurs þarf við, Ld. 42; Gunnarr kvað einskis mundu við þurfa, Nj. 93; fanga þeirra er hann þóttisk þurfa, Fms. i. 11; verða þér at liði ef þú þyrftir, Ísl. ii. 327; afla þess er þurfti, Eg. 39; ef þess þurpti viðr, Barl. 58; þætti mér (þess) þurfa, at þú leystir þetta verk betr af hendi, Grett. 91.

2. with acc.; hversu marga munu vér menn þurfa, Nj. 93; ek veit görst at þurfi (sic) þér brýningina, Ld. 240; öll þau föng er hann þurfti, Eg. 69; ok þurfti föng mikil, 39; þat allt er þeir þurfu til Guðs þjónustu, K.Þ.K. 142; ekki var sá leikr er nokkurr þyrfti við hann at reyna, it was no use for anybody to try it with him, i.e. nobody was a match for him, Nj. 29; þarf hann minna svefn enn fugl, Edda 17.

III. part. as subst.; sumir þeir er þurfendr voru, Bs. i. 431; þurfendr klæða ok matar, 623. 21; þeim öðrum sem þurfandis er, Stj. 152; vera þurfandi e-s, Barl. 35.

þurfa-maðr, m. a poor man, needy person, K.Þ.K. 142, Bs. i. 834, D.I. i. 218, MS. 623. 20; saðr þ., Clem. 135;

þurfamanna-tíund, the poor-rate, K.Þ.K. 162.

þurfi or þurfa, adj. wanting, in need of; drykks of þurfi, Sól. 3; liðs þíns væra ek þá þurfi, Hbl.; laðar þurfi ek hefi lengi farit, Vþm. 8; miskunnar ertú þurfi, Fms. v. 153; hón sá at hann var beinleika þurfi, Bs. i. 535; annarra þurfi, 655 iii. 1; hann skal göra mönnum reiðu ef þurfa eru, N.G.L. i. 315 (þurfi, 417, l.c.)

þurf-samr, adj. helping, Barl. 192.

þurft and þyrft, f. need, want, necessity; þeim aurum er til hans þyrfta var keypt, Grág. i. 412; til þyrftar ómögum, for their maintenance, 85, 128; of þurft fram, Hom. (St.); kveðr hverr sinnar þurftar, everyone speaks his own needs, a saying; þurpt sína ok nauðsyn, Fms. vii. 101; fylgja lögum eða svá landsins þurft, ix. 252; hann miskunnaði hverjum sem helzt beiddi þurft til, Post. 304; þeir skygnðu um alla þ. í kenningum sínum, Hom. 46; hjalpa náungi þínum í hans þ. ok nauðsyn, Stj. 54.

2. medic. one’s needs; ganga þurfta sinna = örna sinna, N.G.L. i. 164; beiðast þurftar, id., Bs. i. 326, 644; lá steinn í hrörunum sá er stemdi þurftina, of stone in the bladder, 310; ganga innar þynnri þurftarinnar, the thin need, i.e. making water, 383.

þurftar-liðr, m. ‘genitalia,’ Stj. 338.

þurftugr, adj. [Germ. dürftig], needy, poor, indigent, Barl. 35, Hrafn. 16, Glúm. 360; þ. yðars fulltings, Bs. i. 479; hann kvazk þess mjök þ. vera, Rd. 294; þurftugastr, Vm. 146; auðsóttr ok góðr bæna þurptugum, Al. 4; gefa fæzlu, drykk ok klæði þurftugum, Mar.; gömlum manni ok þurftugum, Hrafn. 16.

þurftu-ligr, adj. useful, profitable, Gþl. 174, Barl. 191, Fagrsk. 182.

þurka, að, [Dan. tørkne], to dry, make dry, Eg. 204, Jb. 249, K.Þ.K. 83, Barl. 115, Pr. 474; hann tók dúkinn, ok þurkaði sér á miðjum, … þar kemr enn ef Guð lofar, at vér þykkjum þess verðir at þ. oss á miðjum dúki, Fms. vi. 322; þeir slógu fyrst hey mikit, síðan þurkuðu þeir ok færðu í stórsæti, Eb. 150; þ. heyit …, nema því heyi er Þórgunna þurkaði, 260.

þurka, u, f. a towel, Sturl. iii. 111 C, and so in mod. usage;

skó-þurka, a shoe-wiper.

2. drought, dryness, Stj. 591, Mar.

þurku-samr, adj. dry, droughty, of a season; þ. sumar, Bs. i. 245.

þurkan, f. a drying, Stj. 62, Fb. i. 545.

þurkr, m. [Dan. tørke], drought, dry weather, freq. in mod. usage. þurka-samr, adj. dry (of a season), Rb. 572.

ÞURR, þurr, þurt, adj., the double r is radical, the latter being originally an s; for þurr is an assimilated form of þurs; before a consonant only one r is sounded (thus þurt not þurrt, þurðr not þurrðr); [Ulf. þaursus = ξηρός; O.H.G. durri; A.S. þyrr; Hel. þurri; Engl. dry; Germ. dürr; Dan. tör; Swed. torr; Lat. torr-idus]:

—dry; hrár viðr eða þurr, Grág. ii. 298; viðr inn vind-þurri, Vkv.; þurr matr, þurran mat, dry, i.e. vegetable food, K.Þ.K. 138; fasta við þurt, … eta þurt, to fast on vegetable food, N.G.L.; þurr vóru öll eyja-sundin ok firðir, Fms. xi. 6; þurr jörð, Al. 77; fara þurrum fótum yfir …, ganga þurrum fótum um mitt hafit, Stj. 286, 287; fékk hann þar þurrari leið ok lengri, Hrafn. 4; á þurru landi, on dry land, Al. 50.

2. neut., konungs-menn hlupu á valköstum þurt yfir ána, Fms. vi. 67; ef þá má eigi ganga þurt í hólminn, Grág. i. 18; fasta þurt, to dry-fast, i.e. to abstain from dry food, Ld. 200; ok eigi tvímælis-laust hvárt þér munit þurt hafa um setið allar vitundir, whether ye be clear of all cognisance, Sturl. iii. 261; á þurru, on dry land, Fas. i. 152; enda má ek þó eigi þurt af hálmi bera, at ek hafa ekki um talat, Fb. iii. 402. þurra-frost, n. a dry frost, Fær. 56 (and as a nickname); síðan görði þurra-frost ok færðir góðar, Valla L. 216.

B. Compds:

þurra-búð, f. a ‘dry-booth,’ a cottage with no milk or cattle;

þurrabúðar-maðr (þurrabúðar-fólk), a dry-house cottager, of fishermen, opp. to farming cottagers.

þurr-fasta, u, f. a dry-fast, K.Á. 164, Bs. i. 874; þurrföstu-matr, K.Þ.K. 136.

þurr-fasta, ð, to fast dry, on vegetable food, Bs. i. (Laur. S.)

þurr-fjallr, adj. dry-skinned, Hm.

þurr-fætis, adv. dry-foot, Hkr. iii. 155.

þurr-leikr, m. dryness, Stj. 397.

þurr-lendi, n. the dry land, Stj. 14.

þurr-ligr, adj. (þurr-liga, adv.), dry; veðr gott ok þurligt, Háv. 26 new Ed.: metaph. dry, surly,

þurr-lyndi, n. dryness, surliness, Hkr. iii. 253.

þurr-lyndr, adj. dry, surly.

þurr-viðri, n. dry weather, Fms. x. 29.

ÞURS (sounded þuss), m., this interesting word occurs in no other Teut. language; [Dan. tosse = a fool]:

—a giant, with a notion of surliness and stupidity; þursa líki þykki mér á þér vera, ertattu til brúðar borinn, Alm. 2; þurs (gen.) ráðbani, slayer of the giants, i.e. Thor, Hým. 19; með þursi þríhöfðuðum, Skm.; líkari eru þeir þursum at vexti ok sýn enn menskum mönnum, Eg. 110; þegja skal þurs ef hann sitr nökviðr við eld, Ísl. ii. 317 (see nökviðr); hann var kominn af þursum, Fas. i. 412; þursinn (the goblin) skautzt inn í bjargit, ii. 29; svá hefir Grettir sagt, at fyrir dalnum hafi ráðit blendingr, þurs einn, sá er Þórir hét, Grett. 137; vér skulum ginna þá sem þursa, Nj. 263; hrím-þurs, q.v.

2. a dull fellow, a dunce, Dan. tosse; so in the ditty, opt er sá í orðum nýtr, sem iðkar mentan kæra | en þursinn heimskr þegja hlýtr, sem þrjózkast við at læra, Hallgr.

3. the Rune Þ, Skm., Skálda 168.

II. a nickname, Eg.; svarti-þurs, a nickname.

compds:

þursa-berg, n. ‘giant-rock,’ a kind of whetstone or hone, cp. the legend of Hrungnir.

þursa-skegg, n., botan. giant’s-beard, a kind of coral, corallina officinalis, as also the name of a sea-weed, fucus corneus, Maurer’s Volksagen.

þussa-sprengir, m. a nickname, Landn.

þursa-stafr,† m., see þurs,—the notion of the magical Rune is preserved in the phrase, rísta e-m þursa-staf, to libel a person in a coarse, brutal manner; það var mesta ofdirfð af ótilkjörnu flóni, | að rista þenna þursa staf Þorláks-syni Jóni, Grönd.

þursi, a, m. a dunce, = þurs (2).

þurs-ligr, adj. like a giant, Fas. iii. 240: of gaunt, demon-like appearance, mikill maðr ok sterkr, svartr ok þ., Þorf. Karls. ch. 7.

þusa, að, = þysja, to rush.

þusa, u, f. a spirt, spirting out.

ÞUST, f. (sust, Fms. viii. 96, 436), a flail; sem verkmenn við þust, Fms. viii. 436; hefir hvárr þeirra þust (þusl Ed. wrongly) í hendi mikla, Gísl. 68 (lurk, 155, l.c.); sem þust korni eðr ofn rauðu gulli, Stj. 160; síðan tók hón þust ok barði korn af hálmi, 423.

þustr,† m. [Lat. fustis], a flail; með hörðum þust, Post. 562.

ÞÚ, gen. þín, dat. þér, acc. þik, a pers. pron.; also spelt ðú, see the introduction, p. 729; for þik, also freq. þek in Norse vellums, mod. þig, see Gramm. p. xxi: [Goth. þû, þeina, þus, þuk; A.S. þû; Engl. thou; Germ., Dan., and Swed. dû; Lat. tu; Gr. τύ.]

A. Thou, passim:

I. after verbs, either separated, as skalt þú, munt þú, or more usually suffixed and changing into -ðu, -du, -tu, or -u, e.g. mun-du, skal-du, vil-du, later skal-tu, mun-tu, vil-tu; ver-tu, ves-tu, Post. 229; drep-ðu, 228; eig-ðu, seg-ðu, lát-tu, lít-tu, eig-du, mæl-þú, lát-þú, Gkv. 2. 23; lít-tu, 8; át-tu, 10; skal-tu, 30; hirða-ðu, 28; er-þú, Fms. vi. 226; var-t-at-tu, wast-not-thou? mon-t-at-u; segja-t-tu, say-not-thou, and so passim [cp. Old Engl. wiltow etc. = wilt thou]: as to quantity, the u is at present sounded sometimes long, vil-tú, eig-ðú, lát-tú, or more usually short, låt-tu, eig-ðu, etc., and in common running speech dropped as in Engl., e.g, bidd-’ann-a-koma, beg him to come; kond-inn, come in.

II. suffixed to other words; heil-du, heal thou! Clem. 131; at-tú = at-þú, that thou, see ‘at;’ þót-tú = þó at-þú, though that thou, passim; þatz-tu = þat-es-þú.

B. plur. þér, or older ér, yðar, yðr, qq. v., passim.

II. in addressing, you; ek vil beiðask, herra, at þér gefit mér orlof, Nj. 10; eru þér sjúkir Herra, Fms. vi. 226, Sturl. iii. 261, passim; or þú and þér are mixed in the same address, hvat ætli þér, herra, … þvíat þér sögðuð oss, … seg nú ef þat er …, ok hafir þú af þínu tilstilli …, at þú talir við hann …, Fms. vi. 71.

þúa, að, to ‘thou,’ to address a person by thou, = Fr. tutoyer; þúa og þéra, þúa e-n, þú mátt ekki þúa hann, þú verðr að þéra hann.

ÞÚFA, u, f., gen. pl. þúfna; [provinc. Germ. daube; in the Tyrol the cairns and pyramids by the way-side are so called by the peasants, Schmeller; dobe = a paw, Alsace]:

—a mound; þúfu þá er griðkonan þerði fætr sína á, Fms. i. 254; settu þat á þúfur, hjá þúfunni, Fbr. 109, 110; Hjálmarr sat við þúfu eina ok var fölr sem nár, Fas. i. 426; opt veltir lítil þúfa miklu hlassi, a little mound may overset a big load (cart), Al. 132 (a saying); þar er þeir vóru staddir, vóru ber á einni þúfu, Fb. ii. 347: the phrases, fé-þúfa, see fé, p. 149, col. 1; bana-þúfa, hníga við bana-þúfu, to bite the dust; vera einum eingin heilla-þúfa, to be a stumbling-mound to one.

þúfna-kollr, m. the top of a mound.

þúfu-skítr, m. a nickname, Fms. viii.

þúfu-titlingr, m. a ‘mound-tit,’ a sparrow.

þús-hund, f. = þúsund, Barl. 53.

þús-hundrað, n., prop. a crowd of hundreds = a thousand; sjau þús-hundrað manna, O.H.L. 66; þ. vetra, Fms. x. 400; sjau þúshundruð ára, Stj. 50; þúshundrat sjau tigir ok tvau ár, 103; tvau hundruð þúshund-raða, 285; þúshundruð vega, Str.; þúshundraðs-höfðingi, a captain of a thousand, Stj. 299; þúshundrað sinnum, a thousand times, Barl. 125.

þústna, að, to chafe, quarrel, Orkn. 312. l. 8, Lex. Run.

ÞÚSTR, m. [akin to þysja, þausnir?], a strong gust of wind, Magn. 486.

2. a chafing, anger; þó at nökkut væri þústr á með enum yngrum mönnum, Ld. 209; þótti honum mjök vaxa þústr milli manna, í héraðinu, 210; íllr þykki mér þústr sá er vár í milli er, Fb. i. 547; úlfúð ok þústr, Hom. (St.)

ÞÚSUND, f.; sérhverja þúsund, Stj. 298; á þúsund (dat.), Sks. 705; tvær, þrjár … þúsundir, 623. 53: in mod. usage it is mostly neut. (influenced by Latin?), but also fem. It is spelt þús-hund, Barl. 53; þús-hundum, Fms. vi. 409 (v.l.), Geisli 49; another form þús-hundrað (q.v.) is freq., esp. in Stj., Barl.; this double form -hund and -hundrað answers to the equally double form of ‘hundred,’ see p. 292, and is a proof that þúsund is a compound word, the latter part of which is ‘hund’ or ‘hundred;’ the etymology of the former part ‘þús’ is less certain; it is, we believe, akin to þysja, þyss, þaus-nir (a lost strong verb þúsa, þaus, þusu); þúsund would thus literally mean a swarm of hundreds: [in Goth. the gender varies, þûsundi, pl. þusundjos = χίλιοι, or þusundja, neut.; A.S. þûsend; Engl. thousand; O.H.G. dusunta; Germ. tausend, qs. dausend; Swed. tusende and tusen; Dan. tusinde; Dutch tuysend: this word is also common to the Slavon. languages: again, the Lapp, duhat and Finn. tuhat are no doubt borrowed from the Slavon. or Scandin.; the Gr., Lat., and Sansk. use other words]—a thousand.

B. There is little doubt that with the ancient heathen Scandinavians (and perhaps all Teutons), before their contact with the civilised southern people, the notion of numbers was limited, and that their thousand was not a definite number, but a vague term, denoting a swarm, crowd, host (cp. the Gr. μυρίοι): in ancient lays it occurs thrice (Hkv., Em., Fas. i. 502), but indefinitely; hvat þrym er þar sem þúsund bifisk eðr mengi til mikit, what a din is there as if a thousand were shaking, or an over-mickle multitude, Em. 2; sjau þúsundir, Hkv. 1. 49, literally = seven thousands, but in fact meaning seven hosts of men.

2. the dat. pl. þúsundum is, like hundruðum, used adverbially = by thousands, in countless numbers, Fms. vi. 409 (in a verse), Geisli 49.

3. in the ancient popular literature, uninfluenced by southern writers, ‘þúsund,’ as a definite number, occurs, we think, not half-a-dozen times. As the multiple of ten duodecimal hundreds, ere the decimal hundred was adopted, ‘þusund’ would mean twelve decimal hundreds; and such is its use in the Sverris Saga, Fms. viii. 40, where one vellum says ‘tvær þúsundir,’ whilst the others, by a more idiomatic phrase, call it ‘twenty hundreds.’

II. in ecclesiastical writers, and in annals influenced by the Latin and the like, it is frequent enough; tíu þúsundir, fjórtán þúsundir, Fms. i. 107, 108 (annalistic records); fimm þúsundir, xi. 386, Al. 111; tíu þúsundum, Sks. 705; tíu þúsundum sinna hundrað þúsunda, Hom.; þúsund þúsunda, a thousand of thousands, i.e. a million, (mod.); hundrað þúsundir rasta ok átta tigir þúsunda, … hundrað þúsund mílna, Fb. i. 31 (in the legend of Eric the Far-traveller and Paradise, taken from some church-legend); fjórar þúsundir, Þiðr. 234: or of the years of the world, sex þúsundir vetra, Fs. 197; sjau þúsundir vetra, Landn. 34.

C. Remarks.—The popular way of counting high numbers was not by thousands, but by tens (decades) and duodecimal hundreds as factors; thus ten … twenty hundreds, and then going on three, four, five, six … tens of hundreds (a ‘ten of hundreds’ being = 1200). The following references may illustrate this—tíu hundruð, ellefu hundruð, tólf hundruð, þrettán hundruð, fimtán hundruð …, Íb. 17, Ó.H. 119, 201, Fms. vii. 295, xi. 383, 385. From twenty and upwards—tuttugu hundrað manna, twenty hundreds of men, Fms. vii. 324, viii. 40; hálfr þriðitugr hundraða skipa, two tens and a half hundreds of ships, i.e. twenty-five hundreds, Fas. i. 378; þrjá tigu hundraða manna, three tens of hundreds of men, Fms. viii. 311; var skorat manntal, hafði hann meirr enn þrjá tigu hundraða manna, vii. 204; þrír tigir hundraða, D.N. v. 18; user fjorir tigir hundraða manna, nearly four tens of hundreds of men, Fms. vii. 275; á fimta tigi hundraða, on the fifth ten of hundreds, i.e. from four to five tens of hundreds, viii. 321; sex tigir hundraða, six tens of hundreds, 311, xi. 390; sex tigu hundraða manna, Fb. ii. 518, D.I. i. 350,—all odd amounts being neglected. The highest number recorded as actually reckoned in this way is ‘six tens of hundreds’ (fimtán tigir hundraða, fifteen tens of hundreds, Fms. viii. 321, v.l., is a scribe’s error): it is probable that no reckoning exceeded twelve tens of hundreds. All high multiples were unintelligible to the ancients; the number of the Einherjar in Walhalla is in the old lay Gm. thus expressed,—there are ‘five hundred doors in Walhalla, and five tens beside (the ‘five tens’ are, by the way, merely added for alliteration’s sake), and eight hundred Einherjar will walk out of each door when they go out to fight the Wolf’ (on the Day of final Doom). There seems to have been some dim exaggerated notion of a definite thousand in an ancient lay, only preserved in a half alliterative prose paraphrase, Fas. i. 502, where a mythical host is given thus,—there were thirty-three phalanxes, each of five ‘thousand,’ each thousand of thirteen hundreds, each hundred four times counted. The armies in the battle of Brawalla, the greatest of the mythical age, are given, not in numbers, but by the space the ranks occupied, Skjöld. S. ch. 8. This resembles the story in Ó.H. ch. 59, of the two young brothers, king’s sons: when asked what they would like to have most of, the one said: ‘Cows.’ ‘And how many?’ ‘As many,’ said he, ‘as could stand packed in a row round the lake (Mjösen in Norway) and drink.’ ‘But you?’ they asked the other boy: ‘House-carles’ (soldiers), said he. ‘And how many?’ ‘As many,’ said he, ‘as would in one meal eat up all my brother’s cows.’ Add also the tale of the King and the Giant, and the number of the giant’s house-carles, Maurer’s Volksagen 306. No less elementary was the rule for division and fractions, of which a remarkable instance is preserved in an ancient Icelandic deed, called Spákonu-arfr, published in D.I. i. 305. See also the words tigr, hundrað, skor, skora, and the remarks in Gramm. p. xxi. The Homeric numeration, as set forth in Mr. Gladstone’s Homeric Studies, vol. iii, p. 425 sqq., is highly interesting, and bears a striking resemblance to that of the ancient Scandinavians. We may notice that in Iceland, land and property are still divided into hundreds (hundreds of ells = 120), see hundrað B; in this case a thousand is never used, but units and hundreds of hundreds as factors, thus, sex tögu hundraða, in Reykh. Máld, (a deed of the 12th century), and so still in mod. usage; a wealthy man of the 15th century is said to have bequeathed to his daughters in land, ‘tólf hundruð hundraða ok ellefu-tíu og tvau hundruð betr, en í lausafé fimm hundruð hundraða,’ i.e. twelve hundreds of hundreds and ‘eleventy’ and two hundreds, and in movables five hundreds of hundreds, Feðga-æfi 16 (by the learned Bogi Benidiktsson of Staðarfell in Iceland, a.d. 1771–1849); sjau hundruð hundraða og þrjátigi hundruð betr, 21; hann eptir-lét börnum sínum fjármuni upp á níu hundruð hundraða, 22,—a proof that in very remote times, when this valuation of land first took place, ‘thousand’ was still unknown as a definite number.

ÞVAG, n. [þvá], prop. ‘wash,’ but only used of,

2. urine, so called from stale urine being in ancient times, as at the present day in Icel., used as lye, instead of soap, for washing wool, wadmal, and the like: in mod. usage as a medic. term, hland being too coarse;

þvag-stemma, obstruction of the urine;

þvag-lát, þvag-flæði, = enuresis;

þvag-lausnir = pyuria;

þvag-tregða = dysuria;

þvag-sviði = ardor urinae, Fél. x. 57, 58.

þvaga, u, f. a dish-clout of knitted horse-hair, used by dairy-women to clean and wipe tubs.

2. a disorderly crowd or shoal.

þvagla, að, to sound like washing water when stirred, to gurgle; áðr þeir kæmi í búrit skalf hann af kulda svá at þvaglaði (svaglaði, v.l.) í kerinu, Sturl. iii. 192.

þvalr, þvöl, þvalt, adj. [þvagla, þvál], damp, steaming, as if coming fresh from the washing-tub, used of cloth, fresh-cut hay, or the like.

þvara, u, f. a stick with a scraper at the end used to stir up a cauldron; Arnbjörn hélt á þvörunni ok laust með henni til Þorleifs ok kom á hálsinn, en með því at grautrinn var heitr brann Þorleifr á hálsinum, Eb. 198; varat af vöru sleikti um þvöru, Fs. 159 (183), proverbial of burning oneself by licking the scalding hot þvara, cp. Engl. ‘to burn one’s fingers.’

ÞVARI, a, m. [þverr], a cross-stick; ef þér kæmit í þverst þvari, unless a bolt were thrown athwart thee, unless thou be thwarted, Hkv. Hjörv. 18: in bryn-þvari, q.v.;

ben-þvari, dólg-þvari, a ‘wound-stick,’ i.e. a weapon, Lex. Poët.

2. a nickname, Bjarn. 36.

ÞVÁ (mod. þvó, þvo), pres. þvæ, þvær, þvær; plur. þvám, þváit, þvá: pret. þó (þvó), þótt, þó; plur. þógum, þógut, þógu: subj. þægi or þvægi; imperat. þvá (þvoðu); part. þveginn: the mod. pret. is weak, þvoði, Pass. 28. 7: [Ulf. þwahan = νίζειν; A.S. þweân; Hel. þwahan; provinc. Germ. zwagen, Schmeller; Dan. tvætte; Swed. tvätla.]

B. To wash, with acc.; and with dat. esp. in the phrase þvá sér, to wash oneself, or þvá líki, to wash a dead body; drótt þó sveita af döglings líki, Geisli; ek strauk hest hans ok þvó ek leir af honum, Fas. i. 331; þvá sinn hadd í ánni, Edda 75; láta þvá sár þeirra manna í þeirri laugu er honum var þvegit í sjálfum, O.H.L. 69; sumir þógu diska ok heltu því í höfuð honum, 623. 54; kona vermði vatn í katli til þess at þvá sár manna, Fbr. 110 new Ed.; Jórdán þvó Krist, ok er heilög, Hom. 55; þveginn í inni helgu skírn, 107; hann þvær af manni í skírninni allar syndir, Fms. i. 300; at eingin skeri hár mitt né þvái höfuð mitt önnur enn þú, Vígl. 76; þó hann æva hendr né höfuð kembði, Vsp.; hendr né þvær …, Vtkv.; þú hefir, Vár gulls, þvegit manns-blóð af höndum, Helr.; hann setti mundlaug fyrir sik, ok þvó sik ok þerði á hvítum dúki, Fs. 5; hann gékk þegar ok þó ekki af sér tjöruna, Fms. vt. 195; þvá sér í því sama vatni er konungr þó sér í, viii. 13; þeir gengu til Öxarár at þvá sér, Ísl. ii. 259; kembðr ok þveginn skal kænna hverr, ok at morni mettr, Skv. 2. 25; þveginn ok mettr, Hm. 60; þeir þógu líkinu ok veittu alla þjónustu, Fms. x. 149; cp. laug skal göra hveim er liðinn er hendr þvá ok höfuð, kemba ok þerra …, Sdm. 34; hann tók upp lík hans ok þó, bjó um síðan sem siðvenja var til, Eg. 300; þeir tóku klæði af líkinu ok þógu því, Fb. ii. 367 (þógu líkit, acc., Ó.H. l.c.)

2. of the sea, to wash; lögr þvær flaust, bylgja þvær stafni, hrönn þó hlýrum, marr þvær viðu, hrannir þógu herskipum höfuð (cp. höfuð-þváttr), Lex. Poët.; útsker verða af bárum þvegin, Mkv.

II. reflex. to wash oneself; þvásk í vatni, Fs. 77 (þvóst Cod.); þósk konungr við trapizu í einni loptstofu, ok er hann var þveginn, Fms. viii. 13; þváisk ér ok verit hreinir, Hom. 11.

2. pass., þá mun brátt af þvásk (be washed off) öll sú sæmd er konunginum heyrir til, Fms. ix. 258,

3. part. ú-þveginn, the unwashed, as a nickname and a pr. name.

þvál, n. [þvæla; Swed. tvål; A.S. þweal], a kind of soap for washing, Edda ii. 514, 634.

þvátt-aptan, m. ‘washing-night’ i.e. Saturday evening, Bs. i. 420, K.Þ.K.

þváttari, a, m. a washer, Greg. 52.

þvátt-á, f. ‘the wash,’ the wash-river, a local name; Hallr var skírðr Laugardaginn fyrir Páska, ok hjún hans öll, þar í ánni, hón er síðan kölluð Þ., Bs. i. 12.

þvátt-dagr, m. washing-day, i.e. Saturday, Ld. 178, Grág. ii. 124, 399, Rb. 572.

þvátt-kona, u, f. a washer-woman, O.H.L. 34.

þvátt-nótt, f. washing-night, i.e. Saturday night, Bs. i. 464.

þváttr (mod. þvottr), m., gen. þváttar, þvætti, þvátt, [Dan. tvæt]:

—a wash, the act of washing; vífl er konur vóru vanar at hafa til þváttar, Rd. 297; hvarf skyrta er konur höfðu gleymt í þvætti, Sturl. ii. 165; váð-meið ok er konum hægt til þváttar at hreinsa stór-föt, Glúm. 390; kona nokkur er fór með klæði til þváttar, Fms. v. 181.

2. washing, i.e. clothes in wash; ef þváttr er upp hengdr fyrir helgi, þá skal hanga kyrr, N.G.L. i. 381; kefla þvátt, to mangle; þar vartú at, es maðr kelfdi þvátt, Skálda (Thorodd), see kelfa.

þvátt-steinn, m. a washing-stone, a rounded stone used in washing clothes, Bs. i. 64.

þvátt-vífl, n., see vífl, Eb. 99 new Ed. (v.l. 5), Post. 231.

ÞVEIT, f., or þveiti, n. [the root is found in A.S. þwîtan, pret. þwât = to chop; North. E. thwaite; Chaucer to thwite; cp. also Dutch duit, whence Engl. doit, Germ. deut, Dan. döit = a bit]:

—prop. a ‘cut-off piece,’ but occurs only in special usages:

1. a piece of land, paddock, parcel of land, it seems orig. to have been used of an outlying cottage with its paddock; þær jarðir allar, bú ok þveiti, all the estates, manor and ‘thwaite,’ where bú and þveiti are opp. to one another, D.N. ii. 81; séttungs þveit, áttungs-þveit, id.; öng-þveiti, a narrow lane, strait.

2. freq. in local names in Norway and Denmark, tvæt, Dan. tvæde (whence Dan. Tvæde as a pr. name); and in North. E. Orma-thwaite, Braith-thwaite, Lang-thwaite, and so on, names implying Danish colonisation: Þveit, Þveitar, f., Þveitin, n., Þveitini (qs. Þveit-vin), Þveitar-ruð, n., Þveitar-garðr, m., Þveitar-fjall, n., D.N. passim; in Icel. local names it never occurs, and is there quite an obsolete word.

II. a unit of weight; þveiti mjöls, Boldt; þveitis-leiga, a rent amounting to a þ.; þveitis-ból, a farm of the value or the rent of a þ.; tveggja þveitna (thus a gen. pl. as if from þveita) toll, þveitis toll, D.N. iii. 465; hálf þveit smœrs, Boldt 114.

III. [Dutch duit, etc.], a kind of small coin, a doit, a subdivision of an ounce (= a fraction, cut-off piece); in weregild the baugþak was counted thus, sex aurar ok þveiti átta ens fimta tigar, i.e. six ounces and forty-eight doits; hálf mörk ok þveiti tvau ens fjórða tegar, a half mark and thirty-two doits; þrír aurar ok þveiti tuttugu ok fjögur, three ounces and twenty-four doits; tveir aurar ok þveiti sextan, two ounces and sixteen doits, Grág. (Kb.) i. 193; ef maðr stelr minna enn þveiti þá skal heita hvinn, N.G.L. i. 253, cp. B.K. 8–11, 28, 29; þar eru þveiti tuttugu ok þrjú at höfuðbaugi, … átta þveiti, ok þriðjungr ens fimta þveitis, ok hálft fjórða þveiti ok þriðjungr ens þriðja þveitis ok hálft annat þveiti, Grág. (Kb.) i. 202.

ÞVEITA, t, in mod. usage þeita, dropping the v; the word is not to be spelt with y, for þeyta (to blow) and þveita (to hurl) are quite different words:

—to hurl, fling; hann þrífr fleininn, ok þveitir glóanda framan í augat á jötninum, Mar. 1056; drápu hann, þveitandi hvasseggjat grjót í hans höfuð, Post. (Cod. Scard.): the word is very freq. in mod. usage, síðan kipti hann staumum alblóðugum út úr auganu og þeitti (not þeytti) honum frá sér af hendi, Od. ix. 398 (exactly in the same connection as Mar. l.c.); þeita steini; hann þeitti honum kringum sig; cp. þeiti-spjald, n. a top (= hreyti-speldi).

þveita, u, f. a kind of small axe, a hatchet, chopper, Edda (Gl.); beit hjálma-stoð þveita, Heiðarv. S. (in a verse).

þveitr, m. = þviti, a sling-stone; þú rakt þeim íllan þveit (cp. ljósta e-n íllum steini), Fms. xi. 188 (in a verse).

þvengja, að, to furnish with a thong; in þvengja skó.

ÞVENGR, m., gen. þvengjar, dat. þveng, pl. þvengir, þvengja, þvengjum; [Engl. thong; Dan. tvæng]:

—a thong, latchet, esp. of shoes (skó-þvengr), Edda 71, Fas. i. 289; mjór sem þvengr, Skíða R.; þvengina í skónum, Mar.; kálfskinns-skúa loðna ok þar í þvengi langa ok á tinknappar miklir á endunum, Þorf. Karl. 374; klippa skinn tii þvengja, Hallgr.; hann svarar öugu ok gaf honum skúa ok dró ór þvengina, of the stingy earl Neríð, Fas. iii. 9; slitnaði skó-þvengr hans, Nj. 74; stökk í sundr skó-þvengr hans, 143, Odd. 116; Egill hafði skúfaða skó-þvengi sem þá var siðr til, ok hafði losnat annarr þvengrinn … steig hann á þvengjar-skúfinn þann er dragnaði, Eb. 220; reyr-þvengr, frán-þvengr, eitr-þvengr, graf-þvengr, urð-þvengr, the reed-thong …, i.e. a snake, Lex. Poët.; †Hjörleifr konungr var upp festr í konungs höll með skó-þvengjum sínum sjálfs millum elda tveggja … Á meðan vakti Hildr ok jós mungáti í eldana, ok kvað ‘Hjörleifi þat verra,’ hón leysti hann svá at hón hjó með sverði skó-þvengina (thus, we believe, to be emended for ‘ok kvað Hjörleif þar vera,’ etc., of the vellum), king H. was hung up in the king’s hall by his shoe-thongs between two fires … In the meantime H. kept awake, and poured ale into the fires, saying that this was worse (more tantalizing) for him; she then released him by cutting the thongs with a sword, Fas. ii. 34.

þverast, að, dep. to move athwart, aside; þveraðisk Steinarr fram á bakkann, Eg. 748; hann þveraðisk við ok gékk ekki nær þeim, Fms. viii. 358.

þver-höfði,† a, m. a wrong-headed person.

þver-leikr, m. crossness, Th. 14.

þver-liga, adv. ‘athwart,’ flatly; synja þ., to deny flatly, Fms. vii. 186, Orkn. 216; neita þ., Fms. vi. 214; tók hann á engu þ., Orkn. 282; horfði allt þ. af beggja hendi, Bs. i. 786.

ÞVERR, þver, þvert, adj., compar. þverari, þverast, but also þverstr; [Ulf. þwairhs = ὀργίλος, ὀργισθείς, þwairgei = ὄργη, ἔρις; A.S. þweorh; Engl. a-thwart, and also queer; Germ. quer (kv = þv, like kvistr, kvísl, for tvistr, tvísl); Dan. tvær; cp. Engl. to thwart]:

—athwart, across, transverse, opp. to longways; tjalda um þveran skálann, Fms. i. 265; um þvert andlitið, Ó.H. 217; um þveran dal, Jb. 194; lá hvarr um þveran annan, in heaps, Fms. ix. 31; falla hvárr um þveran annan, pass.; járnspengr um þveran skjöld, Gþl. 105; þverrar handar hár, a hand’s breadth, Sd. 147; þremr þverum fingrum minni, Bs. i. 376; svá langt at þvers fótar sé, Karl. 112; ferr þú lítt þverr á fæti at fjándskap við oss, Ölk. 36: um þvert, across; geng ek um þvert frá leiki, out of their way, Sighvat: storm mikinn ok veðr þvert, adverse winds, Eg. 405; veðr hörð ok þver, Fms. x. 150; veðr þver af suðri, Grett. 86 A; sem sá í þveru veðri beitir löngum, Bs. i. 750; beittu þá sem þverast austr fyrir landit, Eg. 161.

II. metaph., taka e-n þvert, to take it athwart, to deny flatly, Eg. 524; ek vil þó eigi þvert taka (I will not insist on it) ef þér er lítið um, Nj. 26; var þat af þveru frá glíkendum, Bs. i. 347; setja þvert nei fyrir, to refuse, deny flatly, Ld. 196; hann kvaðsk ekki þverr vera í því at selja skipit, Nj. 259; biskup flutti ákafliga en Þórðr var inn þverasti, Sturl. iii. 17; var Þórgils þá svá þverr, at hann sagði svá, at …, 229; hvárr-tveggi var inn þverasti ok hvárrgi vildi til láta við annan, Bs. i. 760: þvert á móti, as adverb, quite the contrary (Dan. tværtimod), 687.

III. þvers, adv. across, athwart; nú er þar þvers á móti gört, Bs. i. 740; hann snýr þvers af leiðinni, Nj. 132; hann snýr þvers á braut í skóginn, Edda 30; vísaði hann ollurn þvers frá því sem þau vóru, Fms. i. 72; hljóp hann þá þvers á brott at fela sik, vi. 303; þá víkja þeir þvers út eptir firðinum, ix. 43; sneri þvers annan veg frá liðinu, vii. 56; höfðu þeir þvers farit frá því sem þeir skyldu, viii. 56; þvers í mót yðvarri hugsan, Fb. i. 513: superl. þverst, ef þér kœmið í þverst þvari (see þvari), Hkv. Hjörv. 18 (Bugge, not þverz). þvers-um, adv. across.

B. Compds:

þver-á, f. a ‘thwart-water,’ side-river, tributary river, N.G.L. i. 153: freq. as Icel. local name, Þverá, f.,

Þverár-hlíð, f., Landn.

þver-bak, n. used adv. across a horse’s back.

þver-brestr, m. a cross chink, Komi. 58.

þver-brot, n. a break across, a breach, Sturl. iii. 280.

þver-fell, n. a cross-fell, lying athwart another: a local name in Icel.

þver-feta, að, to go aslant, Fas. iii. 311.

þver-fingr, m. a fingers breadth, Sturl. ii. 181.

þver-fjörðr, m. a cross-fiord, a side-fiord, branching out of a large central bay, Landn. 131 (of the northern side of Broadfirth in Icel.)

þver-garðr, m. a cross-dyke, across a river or the like, Gþl. 421, D.N. i. 616.

þver-gyrðingr, m. a cross-girding put round a ship to strengthen her, Fas. iii. 257: in the metaph. phrase, það er komið í þvergyrðing með þeim, of sullen hostility.

Þver-hlíðingr, m. a man from Thwerar-hlid, Ísl. ii. 359.

þver-hníptr, prop. þver-gniptr, adj. precipitous, of a rock.

þver-höggt, part. n. cut across, steep, abrupt, Fas. iii. 257.

þver-hönd, f. a hand’s breadth, Ld. 276.

þver-knýta, t, to knit a cross knot, to deny flatly; hann þverknýtti at láta hérað fyrr en þat væri konungs vili, Sturl. iii. 244; hann þverknýtti þat at hann mundi lauss vera, 211; þá mun ek þetta eigi þverknýta, Konr.

þver-kominn, part. in an awkward position, Ísl. ii. 317.

þver-kyrfa, ð, to carve, cut clean across; búar eigu húsum at skipta at jamnaði, þeir eigu at þ. hús, skolot þeir at endlöngu deila hús, Grág. ii. 257 (Jb. 194).

þver-lyndi, n. crooked-mindedness, the being wrong-headed, Gísl. 85, Pass. 37. 4.

þver-lyndr, adj. crooked, wrong-headed, Valla L. 215.

þver-móðska, u, f. obstinacy.

þver-neita, t, to deny flatly, Grett. 105 B, Mar.

þver-pallr, m. the cross daïs, the high-floor at the hall’s end (see pallr), Fms. vi. 193, 440, Ld. 296, Eg. 549, 565, Grett. 103, 140 A, Sturl. i. 155, ii. 199.

þver-sigling, f. cross-sailing, tacking.

þver-skallast, að, to be doggedly obstinate, lit. setting the skull against, butting like a bull.

þver-skeytingr, m. [skaut 2], a cross-wind, side-wind, Fms. vii. 94.

þver-skipa, adv. athwart the ship, Fms. iv. 103.

þver-skurðr, m. a cross-cut, Grett. 91.

þver-slag, n. a cross-stroke, El. 17.

þver-slá, f. a cross-bar.

þver-stigr, m. a cross-path, side-path, Greg. 28.

þver-stræti, n. a cross-street, Hkr. iii. 16.

þver-syll, f. a cross-sill, Grett. 114 A.

þver-sök, f. a ‘cross-suit,’ a law phrase; fyrsta, önnur, þriðja þ., in payment of weregild, N.G.L. i. 76, 82 (nú eru uppnáma-menn allir taldir, en nú skal þat skilja hvessu þversakir skolu fara).

þver-taka, þver-tók, to deny flatly, Edda 21.

þver-tré, n. a cross-tree, Nj. 162, 202, Fms. x. 290, Sturl. ii. 109, Grett. 114, Hom. 96, 97, Dipl. iii. 8; í annan enda hússins var lopt uppi á þvertrjám, Ó.H. 153.

þver-úð, f., q.v.

þver-vegr, m. = þverstigr; en allir aðrir vegir er renna til bæja manna, þat heita þvervegir, Gþl. 413: á þverveginn, across, in diameter, Fas. iii. 372.

þver-þili, n. a cross-deal, partition, Gþl. 346, Fs. 143, Grett. 114.

Þver-æingr, m. a man from Þvera, the nickname of Einarr Th. (Landn., Glúm., Lv., Ó.H.)

ÞVERRA, pres. þverr; pret. þvarr, pl. þurru; subj. þyrri; part. þorrinn; with neg. suff. þyrrit, Sighvat: mod. weak þverra, að, pres. þverrar, Lil. 58, but the word is little used: [þurr and þverra are kindred words]:

—prop. to be drained, ebb out, but only used

II. metaph. to wane, grow less, decrease; nema blóð þyrri, Þd.; þóat skúrir þyrrit, Sighvat; sorg frá ek eigi þyrri, Skáld H. 1. 23; lízt honum nú sem minna hafi þorrit enn í enu fyrra sinni, Edda 32; honum þurru lausa-fé, Ld. 210; þverrandi, opp. to vaxandi, Fms. v. 343; hvárt sem síðan vex eða þverr, Gþl. 260, Sks. 52, 54; Hrappr hafði skaplyndi it sama, en orkan þvarr, þvíat elli sótti á hann, Ld. 54; eigi þverr enn heimskan fyrir þér, Fms. ii. 156; ef fé hans þverr tíu tigum, K.Þ.K. 146, Rb. 132; en er þurru hlaup in mestu, Hkr. iii. 395; ek eldumk, en þverr kraptrinn í vásinu, Orkn. 464; þurru mjök vinsældir Valdimars konungs, Fms. x. 160; óx jafnan styrkr Daviðs en þvarr í hverri máttr ok afli sveitunga Saul, Stj. 498; eigi þrotna ok eigi þverra, 590; af hennar sökum þvarr ófriðr við Kristna menn, Ver. 44.

III. impers. with dat., þá þverr göngu hennar, of the sun, Rb. 100; sízt þvarr æfi (dat.) Magnúss, Fms. vi. (in a verse); mætti þverrar, Lil. 58.

IV. part., en hlust er þorrin, my ear is dried up, Eg. (in a verse); sigri þorrinn, victory-bereft, Rekst.

þverra, ð, a causal to the preceding, to make to decrease; þverðu þeir þrótt sinn at þriðjungi, Hðm. 16; hann mátti ekki at vinna at þverra ágæti krapta hans, Greg. 79; þverrir þat nökkuð verðleik hans í Guðs augliti, Bs. i. 169; Sighvatr vildi eigi þverra kost sinn norðr þar, Sturl. ii. 65, Lex. Poët.

II. part. þverrandi, a diminisher,

þverrir, m. a diminisher, Lex. Poët.; flug-þverrir, men-þverrir, seim-þverrir, veg-þverrir, epithets of a hero, id.

þver-úð, f. (qs. þver-hygð), discord; tekr at görask nokkur þ. meðal N.M., Bs. i. 449; kom til þverúðar með þeim, Grett. 49 new Ed.; fór þá allt í þverúð með þeim, Kb. 114; at yrði ór höggnir allir þverúðar þreskeldir af beggja hendi, Bs. i. 736.

2. disobedience; sýna e-m þrjózku ok þverúð, Fas. ii. 151.

ÞVEST or þvesti, n. [no doubt akin to Ulf. ga-þwastian = to make fast, þwastiþa = το ἀσφαλές]:

—prop. the fast or firm parts, the lean of the flesh, as opp. to the fat, the lean of a whale’s flesh, the flesh underneath the blubber of a whale, opp. to ‘rengi’ and ‘spik;’ at af teknu þvesti ok beinum, Vm. 107; þvest-slytti, blubber, Grett. (in a verse); the word is freq. in mod. usage.

ÞVINGA, að, [O.H.G. dwingan; mid.H. G. twinge; Germ. zwingen; Dan. tvinge; þvinga and þungr (q.v.) are, we believe, kindred words]:

—to weigh down, oppress; þvingar móðrinn harði, a grief weighs me down, Skáld H. 7. 9; mig hefir þvingað manna lát, 5. 14; sárliga þvinguð, Mirm. (Ed.) 210.

II. reflex., en vér þvingumz á sex dögum ok þrjátigi, Stj. 148; þenna mann þvingaðan mörgum hugrenningum, burdened with many concerns, Th. 2; móðurinnar kvið, svá sem hann er þvingaðr (loaded) ok fullr af burðinum, Stj. 80. This word is rare in old writers, but freq. in mod. usage since the Reformation. The metaph. sense, to compel, has been introduced through the Germ. word.

þvingan, f. a weighing down, hardship, Magn. 502; as opp. to skemtan, Stj. 2; þótti þat þ. at halda svá margar hátíðir, 49; til þvingunar ok ófrelsis, Bs. i. 720; ganga undir nýjar þvinganir, N.G.L. iii. 249.

þvinnill, m. the name of a sea-king (akin to þvengr?), Edda (Gl.); þvinnils dýr = a ship, Kristni S. (in a verse).

þvis, interj. pish! hvis, þvis! af tjöldin, Bs. i. 420.

þvita, u, f. = þveita, a kind of axe, Edda ii. 620.

ÞVITI, a, m. [akin to þveita], a stone, prop. a sling-stone (?); tóku mikinn stein, sá heitir þviti, ok höfðu þann stein fytir festar-hælinn, Edda 20; en þviti heitir hæll er stendr í hválinum, Edda ii. 515; hramm-þviti, the ‘hand-stone,’ i.e. a gem or a bracelet, Höfuðl.: the word is still known as poët., e.g. liggðu þvita hulinn hér, honum einginn bifi! a mod. Icel. epitaph on a dog buried beneath a stone.

ÞVÍ, dat. from þat (q.v.), and as adverb, ‘for-thy,’ because, see þat C.

því-gi, not therefore, see þat; ok var hann at þvígi (not therefore) varðveittr at eigi gengi hundar á hann, Greg. 24.

II. þvígit, qs. því-gi-at, with compar.; þvígit skemri, not the shorter, Orkn. (in a verse); þvígit lengra, Skv. 3. 56; þvígit fleira, Og. 6; þvígit vænni kostr, Fbr. 103 new Ed.

því-líkr, adj. ‘such-like,’ such; mundi engi eiga þvílíkan hest, Nj. 89; með þvílíkum hætti sem fyrr segir, Hkr. ii. 92; þvílíkum stundum, sem …, Fms. x. 263; þá er hann þ. sem göngu-menn aðrir, Grág. i. 294; þílíkri líkamsins teiknan, Stj. 59; þvílíkast sem, most like as if, just as if …, Stj. 354, Barl. 88; annat þvílíkt, Fb. iii. 345.

því-sa, að, dat. = þessu, see þessi; á þvísa tré, Greg. 48; engi stóðsk þvísa fyrr, Bær. 19; á þvísa þingi, Harms. 32; þvísa landi, Íb. 14, Sighvat, Sks. 186; í þvísa ljósi, Grág. i. 28; næst þvísa = þessu næst, Gþl., Clem. 140.

þvottr, see þváttr.

þvæla, d, [þvál], to wash with lather or soap.

þvæla, u, f. a heap of clothes in the wash.

þvætta, t, [Dan. tvætte; an iterative from þvá], to wash; skírðr ok þvættr, Barl. 159. v.l.: in mod. usage mostly vulgar.

2. metaph. to talk wash, gabble; hvað ertu að þvætta.

þvættari, a, m. a babbler, the Bible.

þvætti, n., in úr-þvætti, the slops from wash, refuse.

þvættingr, m. a wash: metaph. gabble, nonsense.

þybbinn, adj. [þúfa], obstinate, dogged.

þykki, n., in sundr-þykki, sam-þykki

þykkildi, n. a lump, thickness.

ÞYKKJA, pres. þykkir, pret. þótti, subj. þætti (i.e. þœtti), part. þótt: a middle form þykkjumk and þóttumk: the form with kk is the true old one, and is always so written in rhymes by old poets (with fékk, hykk, þekkir, etc.): in mod. usage one k has been lost, þykja, þykir, and so often in Editions, but erroneously; the ancients often sounded this word with i, þikkja, þikkir, but y is the older and better form: with neg. suff. þykkir-a, þótti-t, þóttisk-a-þú, Ls. 60; þykkj-at, Hkv. 2. 22; þikkir-a, Fms. vi. 447 (in a verse): [þykkja þótti and þekkja þátti are correlative verbs, one neut. the other transit.; so also Goth. þagkjan þahta = λογίζεσθαι, and þugkjan þauhta = δοκειν; A.S. þencan þahte and þincan þuhte; Germ. denken dachte and dünken dünkte; a trace of the neut. sense remains in Engl. methinks, methought.]

A. To be thought, seem:

I. to be thought to be, seem to be, be esteemed, valued; ok hann mundi þá þykkja betr gengit hafa, en sitja við eldstó móður sinnar, Fs. 6; muntú þar göfugr þykkja á því landi ok verða kynsæll, Landn. 260; öngir þóttu (were thought) löglegir dómar nema hann væri í, … hón þótti beztr kostr, Nj. 1; tíðindi þau er mörgum þótti mikil, 123; saka-staði þá er hann þótti á eiga, 166; þótti hvárum-tveggja þær ræður skemtiligar, Eg. 686; öllum þótti þeirra ferð in svívirðiligsta, Nj. 263; bætt vóru vígin sem vert þótti, 88; ek þótta ok þjóðans rekkum hverri hæri, I was thought by them to be, Gkv. 1. 19.

II. with dat. it seems to one, one thinks, denoting thought, feeling, sentiment, also resentment, as may be seen from the references, (cp. Germ. mich dünkt; Engl. methinks); mikit þótti spökum mönnum undir því at menn ætti gott saman í útverjum, Ld. 38; Halli þótti Ingjaldr lítt vilja hefja sitt ráð til þroska, id.: vel þykki mér, hvergi þykki mér við hníta, Ísl. ii. 343; þér þótti eigi þess vert at við mik væri um talat, þykki mér þetta ráð eigi svá mikils-háttar, id.; vilda ek, at þér þætti eigi verr, that thou shouldest not think the worse, be displeased, Nj. 17; þótti sinn veg hvárum, they disagreed, Ld. 38; þeir ræddu at Guðrúnu þætti lítið dráp Bolla, they said that G. took little thought of Bolli’s death, 246; þótti okkr gott (it seemed good to us) er þeim var ótti at ykkr, Nj. 252; allir menn mæltu at betra þætti hjá Skarphéðni dauðum en þeir ætluðu, 209; Finnr lét sér fjándskap í þykkja við konung, Fms. vi. 294; Gunnari þótti fýsilegt … þótti þeim sér nú mundu lítið fyrir, Nj. 113; mér þykkir sem málum várum sé komit í únýtt efni, ef …, 150; þan (tíðendi) megu mér mikil þykkja, ok eigi ólíklig, Fs. 9; vil ek sjá hverr slægr mér þykkir í þér vera, 11; mér þykkir þeir merkiligstir menn, 19; ekki þikki mér þetta sjór, Landn. 251; vel þykkir mér at þú farir brott, 260; eigi þikki mér sem vér munim í þessum dal búnað reisa, Fs. 25; þat þótti honum mest af bregða, 77; líkami Bergþóru þikki mér at líkendum ok þó vel, Nj. 208; nú þykkja þeim eigi tíðir í görandi, K.Þ.K. 154; nú þikkir presti eigi rétt at skírn farit, 14; þikki mér ráð, at þú farir at finna Gizur hvíta, Nj. 77; ek veit at þér þykkir mikit fyrir ferðum, id., Fms. i. 195; undr þótti mér, er bróðir þinn vildi eigt taka af þér þetta starf, Nj. 77; höfðu menn þat fyrir satt at þeim þætti mikit fyrir at skiljask, Ld. 190; hvárt þykkir þér undir því sem mest at vit sém sem vitrastir, Nj. 263; honum þykkir mikit undir at þeim færisk vel, Ísl. ii. 343; hann heilsar þeim … þat ætlum vér at þér þykki lítið undir um vára heilsan, … en þat vitum vér at oss þykkir eigi verr at þú værir eigi heil, Fbr. 62; hann segir sér mikit þykkja at láta eignir sínar, Eg. 539; þó þú látir þér einskis þ. vert um dráp Bárðar, 255; hann spurði hvat honum þótti, eða þykkir þér hér eigi gott, Nj. 126; hefir ek nökkut þat gört at þér þykki við mik at, Gísl. 16; allt þat er honum þykkir af við mik, Ó.H. 148; þótti honum mikit at um víg Kjartans, Ld. 226; sem mér þykkir meira fyrir en öðrum mönnum at vega menn, Nj. 85; ek hygg at honum muni nú minnst fyrir þ., Fms. xi. 113; er mér þykkir allítið fyrir at missa, … þótti þeim sem Egill mundi eigi aptr koma, Eg. 223; þótti honum sér úvænt til undan-kvámu, 406; þeir er höfðu sér traust at mæla sem þótti, to speak as they thought, Fms. i. 22; þat þótti Þorkatli mest af bregða er í vatni skyldi þvásk, Fs. 77: with the notion of vision, dreams, or the like, þótti mér þeir sækja at öllu-megin … en Hjört þótti mér þeir hafa undir, … eptir þat þótti mér stökkva vargarnir, Nj. 95; þeim þótti hann vera kátr ok kveða í hauginum, 118; ok þótti honum hann vekja sik, 121; þá þótti mér undarliga við bregða, mér þótti hann þá kalla …, 211; æpti hann svá mikit óp at mér þótti allt skjálfa í nándir, 212; hón þótti mér þat vel þekkjask, Ísl. ii. 194; ekki þótti henni blómit svá mikit á vera, 14; ok þótti mér ílla sæma … þótti mér sjá skaði miklu meiri, etc., Ld. 126. 128.

B. Reflex.; the forms þykkjumk and þóttumk, also spelt with mz:

I. subject and object being the same person, I myself, he himself, or the like;

to seem to oneself, to think oneself, of oneself, with oneself, or the like; hversu mikinn styrk fólkit þykkisk af honum hafa, Edda (pref.) 148; ok þóttumk ek ekki þess verðr frá henni, því at ek þykkjumk þat hafa lýst nökkurum sinnum, at mér hefir ekki hennar úvirðing betri þótt en sjálfs míns, Gísl. 35; svá þykkjumzt ek jafnan gört hafa, Fms. vi. 101; en ek þykkjumk þó mjök neyddr til hafa verit, Nj. 88:

to seem to oneself, ok þóttisk-a þú þá Þórr vera, thou didst not seem to thyself to be Thor, daredst not call thyself Thor, Ls. 60; hét Grímr ferðinni þá er hann þættisk búinn, Eg. 108; til hvers þykkjask þessir menn færir, Hrafn. 17:

with the notion of presumption or pride, ok þykkisk hann mjök fyrir öðrum, he thinks himself much above others, Ld. 38; þó þykkisk ér þjóðkonungar, Skv. 3. 35; hann þykkisk einn vita allt, Nj. 32:

with the notion of appearance, not reality, þá þóttisk hann rista henni manrúnar, he deluded himself. Eg. 587:

with the notion of vision, to dream that, Njáll mælti, undarliga sýnisk mér nú, ek þykkjumk sjá um alla stofuna (ok þykki mér sem undan sé gaflveggrinn), Nj. 197; þat dreymdi mik at ek þóttumk ríða fram hjá Knafahólum, þar þóttisk ek sjá varga marga, … ok þóttumk ek þá eigi vita hvat mér hlífði … en ek þóttumk verða svá reiðr, at …, 95; hann þóttisk játa því, 121; ek þóttisk staddr at Lómagnúpi, Nj.; dreymt hefir mik í nótt … þar þóttumk ek vera staddr er eigi þótti öllum einnog, ok þóttumk ek hafa sverðit … en ek þóttumk kveða vísur tvær í svefninum, Ísl. ii. 352; þat dreymði mik at ek þóttisk heima vera at Borg, … álpt eina væna ok fagra ok þóttisk ek eiga, ok þótti mér allgóð …, 194; hón þóttisk sjá tré mikit í rekkju þeirra Grímkels, 14; úti þóttumk ek vera stödd við læk nokkurn, … ek þóttumk vera stödd hjá vatni einu … ok þóttumk ek eiga ok einkar vel sama, … ek þóttumk eiga gullhring, … er ek þóttumk þá bera hjá mér þann hug, … þá þótumk ek sjá fleiri brestina á … ek þóttumk hafa hjálm á höfði … ek þóttumk eiga þá görsemi, Ld. 126, 128; hvat er þat drauma? ek þóttumk fyr dag rísa, etc., Em. (begin.)

In the first person the ancients use the form þóttumk þykkjumk much more frequently than þykkist þóttisk, which is the mod. form.

II. the subject being different,

he or it seemed to me, a middle form, this use is rare, and only occurs in poetry; gott þóttumk þat, er ek þögn of gat, it seemed good to me, I was glad that I got a bearing, Höfuðl. 19; úlfar þóttumk öllum betri, ef þeir léti mik lífi týna, the wolves seemed all the better friends if they would let me lose my life, Gh. 11.

þykkja, u, f. a thought, liking, sentiment, disposition; fann hann, at stórlangt var í millum þeirra þykkju, that their thoughts (likings) were wide apart, Eb. 24; fóru þykkjur þeirra saman, their sentiments went together, Grett. 113 new Ed.; þer munut ráða … en ek mun ráða þykkju minni, Fbr. 15; var konungr mjök sér einn á þykkju (self-willed), þvi at hann vildi …, Bs. i. 781; honum þótti mestu varða um yðra þykkju (goodwill), Fms. iii. 138.

2. denoting discord; hann hvað úvarligt at fara þannig einsliga við slíkan þykkju-drátt (discord) sem þeirra í milli var, Finnb. 284.

3. denoting dislike; þóttusk menn þat sjá, at hvárir-tveggi lögðu á mál þessi mikla þykkju, Sturl. iii. 272; þótti mörgum mönnum við of, ok lögðu þykkju á Þorgrím þar fyrir, Vígl. 18, and so in mod. usage; sundr-þykkja, ú-þykkja.

compds:

þykkju-lauss, adj. good-tempered, thoughtless, careless, easy, Mag, 45.

þykkju-mikill, adj. choleric of temper; Halldórr var þ. sem aðrir Íslendingar, ok þótti ílla er hann fékk eigi þat er hann beiddi, Fb. i. 167; þ. ok þungr, Grett. 92 A.

þykkjask, t, dep.; þ. við e-t or e-n, to take offence at, get angry with; Þórir bað konung eigi þ. við vist þeirra bræðra, Eg. 254, v.l.; þá þykktisk sá við er betr gékk ok sló sinn pústr hvárn þeirra, Vígl. 17; and so in mod. usage, þú mátt ekki þykkjast við þó eg segi þér satt, thou must not take offence though I tell thee true.

þykk-leikr (þykk-leiki), m. thickness; hann vildi forvitnask um þykkleik haussins, Eg. 769; þar við mátti ekki jafnask at hæð né þykkleik nökkurs manns hár, Fms. x. 177; þykkleiki mannsins, Stj. 57.

þykk-liga, adv. thickly.

2. frequently; en þá er þat varð eigi svá þjökkliga sem hann vildi, Bs. i. 431 (jafnliga, v.l.)

II. proudly, sulkily; svara þykkliga, Fb. i. 209.

þykk-mikill, adj. [þykkr, m.], threatening, sulky, of weather; var veðr þykk-mikit, Sturl. ii. 65.

þykkna, að, to thicken or become stout; loptið þröngvisk ok þykknar af vætum, Stj. 17; þá tók veðrit at þ., Fb. ii. 210; þar til er þykknaði (of a fluid), A.A. 275.

ÞYKKR, m. [cp. A.S. þaccian; Old Engl. (Chaucer) thack; Engl. thwack = to strike; see also þjökka and þjaka]:

—a thwack, thump, blow, a hurt; hann görði meyjunni þann þykk, at hón grét þegar, eu sveininn lék hann miklu harðara, Sd. 141; verðr nú við hann skapfátt ok veitir honum áverka svá næsta mikinn, at honum var þat gildr þykkr (a severe hurt) ok eigi banvænligr, Ísl. ii. 321 (Heiðarv. S.); þykkjar verðr, worthy of a thwack, Eg. (in a verse); fékk Gunnarr mikinn þykk af eins manns spjóti, Dropl. (major), cp. Njarð. 378.

ÞYKKR, adj. [the older form in ancient vellums is þjokkr or þjökkr, or even, esp. in Norse vellums, þjukkr, whence is derived the mod. Swed. and Norweg. tjok or kjok, but Dan. tyk; a v follows kk before a vowel, but even there is often dropped; compar. þykkvari, þykkvastr, or contr. þykkri, þykkastr: A.S. þicc; Engl. thick; Germ. dick: on the other hand, Germ. dicht, Engl. tight answer to Icel. þóttr.]

A. Thick, stout, in substance; skjöld víðan ok þykkvan, Eg. 285; þykk spöng, Fms. ii. 310; öx þykk ok hvöss, vi. 29; eirskjöld þykkan ok víðan, Stj. 461; þjukkar brynhosur … þjukkr ok þolinn, Þiðr. 97; garðr svá þjukkr, N.G.L. ii. 122; hann hefir skó þjökkvan, Edda 17; víðr ok þjokkr, 58; garðr fimm feta þjokkr, Grág. ii. 262; þjukkan (þykkvan) skugga, Sks. 11 (new Ed. v.l. 7), 405 B; þykkum bylgjum, id.; fjogurra álna þykkvir, 40 new Ed.; húð góð ok þykk til reipa, 41; þjökkva leggi, Jd. 33; þykkr í andliti, Sturl. iii. 111: þykkara lopt, Stj. 17; veðr var þjökkt, Bs. i. 442; þykkt veðr ok regn, Eb. 204; veðr var þykkt ok drífa, Fms. v. 341; þykk þoka, viii. 83, v.l.; þjukkr mjörkvi, Sks. 47 new Ed.

II. thick, thronged, of a number of objects, e.g. trees; í skoginum þar sem þjukkastr var, Barl. 9; í skóginn þar sem þykkvastr var, Fms. i. 72; þykkr skógr, 136, Ó.H. 36; skógr mikill ok þjokkr, Nj. 130, v.l.; þykkt hár, Eg. 305; þar var þykkost fylking, Mork. 113, v.l.: neut, svá stóðu þjökkt spjót á Aroni, Bs. i. 528; féilu Varbelgir þar svá þykkt, at …, Fms. ix. 522; hann bað menn sína fylgjask vel ok standa þykkt, Eg. 288; hann hopaði aptr þar til er liðit stóð þykkra, 296 (þykkvast, v.l.); var þar þykkt fylkt en þynnst við díkit, Fms. vi. 406; ef þrír menn ganga þjukt ok eigi fleiri, Gþl. 108; ef þjukkara er gengit en nú er sagt, 109 (of the thickness of a rank of men); menn hljópu svá þykkt yfir hann, at hann mátti eigi upp standa … meðan menn hljópu þykkast yfir hann, Fms. viii. 75; ok fylkja á skipinu allt á millum stafna ok svá þykkt, at allt var skarat skjöldum, Ld. 78; skipa skjöldum þjokkt við stafna, Mork. 180.

III. in local names, Þykkvi-bær, Þykkvi-skógr, Landn.

B. Compds:

þykk-byrt, n. part., in the phrase, hafa þykkbyrt, to have thick, stout armour, Fms. vii. 264.

þykk-býlt, n. part. thick-set, studded with hamlets, Orkn. 300.

þykk-farit, n. part.; hón heilsar þeim ok kvað þá þ. göra, to make frequent visits, Eb. 94.

þykk-leitr, adj. thick-faced, Ld. 276.

þykk-röggvaðr, part. thick-furred, Lv. 41.

þykk-settr, part. thick-set, thick-ranked, Mar.

þykk-skipat, part. thickly-manned, Bs. i. 526.

þykk-skýjaðr, part. thick-clouded, Sks. 227.

þykk-varraðr, part. thick-lipped, Fms. ii. 20.

þykk-vaxinn, part. thick-set, stout of growth; þjökk-vaxinn, Edda i. 258 (in a verse).

þykkt and þjokkt, f. thickness; breidd, lengd, þykkt, hæð, MS. 544. 156; á þykktina, in the thickness, Fms. ix. 522; eigi meirr en fimm menn á þyktina, Fms. vii. 275 (þjokktina, Hkr. iii. 400), Eg. 277.

þykkt, f. = þykkja, resentment, displeasure, Bs. i. 745.

ÞYLJA, pres. þyl, þylr; pret. þulði or þuldi; subj. þylði; part. þulit; [þulr]:

—to say, read, chant, in one continuous tone, without either stopping, or any intonation; mál er at þylja þular-stóli at, of a sage saying his saws, Hm. 111; hygg vísi at hve ek þylja fat, ef ek þögn of gat, of a bard chanting his lay, Höfuðl. 3; þyl ek grunnstrauma Grimnis, Þd.; vel samir enn of eina ölselju mér þ., Jd. 3; þylja um sigr, to chant the victory, Fms. vi. (in a verse); þær þyt þulu (þulðu?), they sang their songs, accompanied the whirling mill with their song, Gg. 3.

2. to chant or murmur in a low voice, as one saying charms, prayers, or the like; hann (Njáll) fór opt frá öðrum mönnum einn saman ok þuldi, Nj. 156; sat Geitir, faðir bónda á palli, ok þuldi í feld sinn, murmured into his cloak, Fb. i. 253; það er svo mart og það er svo mart þulið í feldinn gráa, | sem ei er bert og ekki vert eptir neinum að hváa, Grönd. 160; Þórir sat einn samt í öndugi ok þuldi í gaupnir sér, Fas. iii. 153; hann lá þar ok horfði í lopt, ok gapti bæði munni ok nösum, ok þujdi nökkut (of spells), Þorf. Karl. ch. 7; þulði uðr, the wave murmured, Skáld H. 4. 32.

II. reflex., þyljask um, þylsk hann um eða þrumir, to murmur sulkily, Hm. 17.

þyna, u, f. [akin to þön, þenja?], the withers (?); en er hann sá uxann, þá var hlaupin ofan bógrinn ok slitin þynan (wither-wrung? but of an ox), fýstu flestir at drepa skyldi, Bs. i. 370: or is þyna = the peritoneum, mod. líf-hinna?

2. a nickname; Þorbjörn þyna, Landn.

þyngð, f. [þungr], heaviness, weight; freq. in mod. usage, tvær vættir að þyngð;

eðlis-þyngð, specific gravity.

II. metaph. illness, sickness; á mér liggr þyngð nokkur, Fms. xi. 68; Helga tók þá ok þ. ok lá þó eigi, Ísl. ii. 274.

2. troubles; síðan er vér mistum skipa várra er oss hefir öll þyngð af staðit, Fms. viii. 181.

þynging, f. a burden, heaviness, H.E. i. 407.

ÞYNGJA, ð and d, [þungr, Dan. tynge], to weigh down, burden, make heavy, Hom. 53; mun mér eigi þ. þetta erviði, it will not encumber me, Eluc. 3; augu þeirra þyngðusk (pass.) af tárum, 623. 60.

2. impers. he grows heavy, with dat. of manner; en sóttinni þyngði (the illness grew worse) eigi því síðr, ok andaðisk hann, Fms. x. 73; þá þyngdi honum mjök (it grew very heavy with him, i.e. he grew heavy from sleep), ok lagðisk hann niðr ok svaf, v. 222; þyngja tekr máli ok minni, Skáld H. 5. 16.

II. reflex., tekr nú bardaginn at þyngjask, to grow heavy, adverse. Fas. i. 105; honum tók þá at þyngjask (he sank) sem á leið daginn, Fms. viii. 445.

þyngjan. f. = þyngð, Mar., H.E. i. 408.

þyngsl (mod. þyngsli), n. pl. (þyngslir, f. pl., Barl. 44), a burden; göra e-m þ., to be a burden to one, B.K.; vera e-m til þyngsla, id.; meðr banni eðr öðrum þyngslum, at ganga undir þeirra álögur, MS. 126. 178.

2. heavy affliction; mér þykkir íllt at menn hljóti svá mjök þ. af mér, Eb. 264; er öll þyngsl hafa af staðit, Fms. viii. 181, v.l.

ÞYNNA, t, [þunnr], to make thin; þynna þoku frá augum e-m, Barl. 172, passim: impers., en sem þat kóf tekr at þynna, the fog begins to lift, Sks. 47, v.l. new Ed.

II. reflex. to grow thin; þynntisk skipanin á borðunum, Fms. ii. 327, Orkn. 72.

2. þynntr, beaten thin.

þynna, u, f., in half-þynna, a kind of axe, see p. 243.

þynning, f. a nickname, = þyna (?), Landn. 117.

þyrft, f. a need, want, see þurft.

þyrill, m., dat. þyrli, [cp. Cumbrian thyrel, a porridge-stick], a whisk with a fringe at the end, with which to whip milk; flauta-þyrill, a stick for whipping milk; hárið er eins og þyrill, hair rough like a þyrill.

2. the name of a farm and mountain-peak in Icel., from the whirling gusts of wind to which it is liable, Ísl. ii. (Harðar S.)

ÞYRJA, pres. þyrr; pret. þurði; [see þori]:

—to sweep or rush along, only used in poetry; kilir þurðu norðan, Ó.H. (in a verse); flaust þurðu und segli, Fms. x. (in a verse); Rögnvalds kind þurði und randir, … menn þurðut austan, Arnór; hrönn þurði at e-m, Þd. 12; láta mari þyrja fold fetum, to let the steed sweep over the fields, Akv. 13; mál kveð ek okkr fara úrig fjöll yfir, þyrja þjóð yfir, to sweep over the people, Skm. 10, of riding through the air.

þyrkingr, m. [þurkr], a dryness in the mouth or throat.

ÞYRLA, að, [þyrill: Engl. thrill, drill; A.S. þyrljan = to bore; Old Engl. thirl; Germ. drillen]:

—to whirl, as the wind does chaff or dry hay: vindr þyrlar heyinn í háfa lopt.

ÞYRMA, ð, prop. a law phrase-, or a religious term, to deal reverently with, shew respect to; with dat., var þá eigi þyrmt eiðunum, Edda 26; ef maðr þyrmir eigi griðum, Grág. ii. 166 B; þyrma særum, Róm. 288; þyrma lögum, Sks. 78 new Ed.; þat er ráð annat at þyrma hátíð, to respect the holy-day, by not fighting on that day, Fms. v. 170, N.G.L. i. 10; ok vill hann eigi þyrma Frjádögum né Kristnum dómi várum, of breaking the fast, 11; þyrma Jóla-helgi. 142; skulu vér þyrma kirkjum, to respect the sanctuary of a church, of an asylum, K.Á. 30; þyrma rétti heilagrar Kirkju, 40; þyrma konu and þyrma við konu, to shew respect to a woman, so as not to violate her, N.G.L. i. 16; mun engi maðr öðrum þyrma, Vsp. 46; Baldrs barmi þyrmðit manna-dólgi, the brother of B. made no covenant with the foe of men, Haustl.; at þú eigi vel eiðum þyrmir, Skv. 1. 47; þyrmða ek sifjum, svörmum eiðum, 3. 28; þyrma véum, Hkm. 18; görisk sifja-spell ok þyrma menn engum hleytum, Sks. 338.

2. to shew mercy to, spare; þyrma skal hann eggvers-foglum í því landi, Grág. ii. 347; þeir þyrmdu því öllu er þeim þótti fagrt, en drápu allt þat sem var afleitt, Stj. 456; þyrma e-m í örðum, Hom. (St.); þyrma óvinum sínum, Al. 14; þyrma mínum mönnum, 16, Fms. vii. 36; þyrma sér sjálfum, Karl. 363; þú þyrmðir eigi þínum eingetnum syni, of Abraham, Stj. 132.

II. reflex. to refrain or forbear from; hann bað hann þyrmask við Magnús konung, forbear from violence with king M., Fms. vi. 172; tveir skolu þeir feðgar þyrmask við hina tvá, N.G.L. i. 34; hann skal við engi mann þyrmask, 228; guðsifjar eru sex er vér skolum þyrmask við, 16; þyrmask við hjúnskap, 376.

2. recipr., láta sem þér berizt, en þyrmisk þó sem skilt er, but forbear hurting one another, Fms. viii. 443.

þyrmi-liga, adv. meekly, gently, forbearingly; hann keyrði hann niðr ok eigi þ., threw him down, and that not gently, Bjarn. 41; ú-þyrmiliga, Rd.

þyrmir, m., in ú-þyrmir, violator, see p. 668.

þyrm-liga, adv. = þyrmiliga, Bs. i. 821.

þyrm-samliga, adv. = þyrmliga, Fms. xi. 146.

þyrmslir, f. pl.; þyrmsl, n. pl.; þyrmslur, f. pl.:

—any sacred or lawful obligation of respect or forbearance due to others:

1. as a law phrase, the obligation of a client or dependent towards his master; nú skal leysingi hafa þyrmslir við skap-dróttinn sinn, eigi skal hann í févélum né í fjörvélum við hann vera, né í dómum gegn honum …, hverfa eigi odd né egg móti honum …, bera eigi vitni á hönd honum …, N.G.L. i. 34; svá skulu leysingja-kaup fara þeirra er eigi hafa keypt þyrmslar af sér, 234; þá er hann (viz. the client) ór þyrmslum við þann mann, 211.

2. any obligation, from relationship or the like; allar þær þyrmslur sem hirðmönnum byrjar at hafa innan-hirðar, N.G.L. ii. 440.

3. eccl., of forbidden degrees of relationship; geymi menn at þyrmslum sínum verði lýst áðr samgangr hjóna verðr í millum, H.E. i. 414; þær eru konur aðrar er enn eru í meirum þyrmslum við oss, … ef vér vinnum líkams losta við þær, N.G.L. i. 15: veita þyrmslur úvígðum kirkjum, K.Á. 36; þat er mælt í lögum at eigi skal bera vápn í kirkju … slík þyrmsl eru ok á bæna-húsum …, 38.

4. medic. abstinence, fasting (?); þat görðisk eitt hvert sinn at konungr var í þyrmslum eptir blóðlát sitt, it happened once upon a time that the king was abstaining after blood-letting, Sks. 642.

þyrmsla-maðr, m. a law phrase, a kind of client, a dependent ranking between a bondsman and a freeman, N.G.L. i. 158, 220.

ÞYRNIR, m. [see þorn; Dan. tjörne] a thorn, Karl. 546; klungr ok þyrni, Stj., Fms. v. 159: þyrnar ok íllgresi. Post.; fjaðrar hans vóru sem þyrnar, Post. 645. 69; þyna og þistla, the Bible, Matth. vii. 16; hag-þyrnir.

compds:

þyrni-fótr, m. thorn-foot, a nickname. Eg.

þyrni-fullr, adj. full of thorns, Al. 52.

þyrni-hjálmr, m. a thorn-helmet, a crown of thorns, Hom. 32.

þyrni-kórona (þyrni-krúna, Karl. 545), u, f. a crown of thorns, Bs. i. 792, Mar., Pass.

þyrni-tré, n. a thorn-bush, Karl. 545.

ÞYRPAST, t, dep. [þorp], to crowd, throng; þyrptust menn at honum, Fms. ii. 160; lið þeirra nam stað ok þyrptist saman við þessa sýn, viii. 405; ef aðrir menn þ. at manni, Sks. 302; þyrptisk þangat mikill fjöldi drukkinna manna, Fagrsk. 2.

þyrping, f. a crowd, throng, freq. in mod. usage; það er þ. á hlaðinu.

þyrsklingr, m. [þorskr], a small codfish, Edda (Gl.), and passim.

ÞYRSTA, t, [þorsti], to thirst, impers.; mig þyrstir, ‘it thirsts me,’ I thirst; þá þyrstir hann (acc.) eigi, Eluc. 24, Stj. 132; hana þyrsti at meirr, Fms. vi. 352; til gullsins þyrsti þik, drekk þú nú gullit, Rb. 410; Bárðr sagði at hann þyrsti mjók, Eg. 207; slikt görir at er sölin etr, þyrstir æ því meirr, 605; þar þyrstir jörðina, Al. 50; þá er mik þyrsti þá gáfu þér mér at drekka, Barl. 35.

þyrstr (þystr), adj. thirsty, Vþm. 8, Ls. 6, Eg. 204; (Þórr) er mjök þ. tekr at drekka ok svelgr allstórum, Edda 32.

2. metaph., þyrstr til e-s, Mar.; þ. í líf e-s, Fas. i. 498, passim.

þys-höll, f. a crowded hall, Akv.

ÞYSJA, pres. þyss; pret. þusti; gustr, þustu, Sighvat; in mod. usage þusa and þusti: [an older form for þyrja? cp. þausnir]:

—to rush; þusti (þursti Ed.) þegar allr Grikkja-herr alvápnaðr ór herbúðunum í borgina, Fms. vi. 157; þá þysja Rómverjar þar at, Rom. 273; þustu þeir þá fram ór skóginum eptir þeim, Ó.H. 135; ok enn þustu at allir þeir er í öðrum stöðum höfðu setið, 68; þá þustu bændr at konungi ok báðu hann eta kjöt, Fms. i. 35; ok nú þyss sjá flokkr fram á leikvöllinn, Skálda 172.

þys-mikill, adj. making a great noise, uproarious, Fms. x. 213.

þyss, m., dat. þys, an uproar, tumult from a crowd; þyss eru þrettán, Edda 108; kominn er þyss í þessa þjóð, Gísl. (in a verse); en er morna tók hætti þysnum í bænum, Fms. vi. 16; þyss sjá eða kliðr, Gísl. 56; fyrir þys þann (riot) er þeir höfðu gört at Hákoni jarli, Fms. i. 220; þá görðisk þyss mikill í bænum, vii. 173; þyss ok vápna-brak, 260; í þessum þys var Hákon særðr bana-sári, 290; en hann mátti einskis víss verða fyrir alþýðu-þys, þvíat hverr kallaði fyrir munn öðrum, 655 xvi. B. 3; fyrir þys alþýðu, Post. 227; manna þys, Skálda 169; hví gegnir þyss sjá manna, 623. 55; rekum þurt þys vándra hugrenninga, Hom. 148; skósveinn Gunnildar hljóp fram í þysinn (þysinum, v.l.), Fms. i. 45: in Róm. 285, Lat. tumultus is rendered by þyss.

ÞYTR, m. [þjóta], a noise, whistling sound, as of wind, leaves, Edda (Gl.); þær þyt þulu, of the whirling of a mill, Gs. 3: er þungt at heyra þyt smábarna, cries, wailings, Fms. i. 263; vinda gnýr eða vatna þytr, Skúlda; lúðra-þytr, q.v.; íllviðra-þytr.

ÞÝ, n., qs. þivi, [Ulf. þjus = οἰκέτης, þiwan = δουλουν, þiwi = παιδίσκη, þiwis = δουλος; A.S. þeow; Dan. ty, tyende; cp. þjó-na]:

—a serf, bondsman; þý hans eðr ambátt, Gísl. 132 (for þýr).

2. in mod. usage, metaph. vile, bad people; þýið með þrælum sínum, Pass. 11. 12.

þý-borinn, part. born of a bondwoman; Ismael var þ., Post. 645. 62; hón er þ. at móðerni, Eg. 338; sunr þ., N.G.L. i. 48.

ÞÝÐA, d, [O.H.G. djuten: Dutch duiden; Germ. deuten; Dan. tyde; the word is better derived from Goth. þjuda than from þjuþ = bonum]:

—prop. to associate, attach; þýða sér, to attach to oneself; hann ferr víða um lönd ok þýddi sér fólkit, Fms. iii. 272.

II. to explain, interpret; þýða draum, to interpret a dream, Fms. viii. 12, passim: þýða bók, to comment on a book; björg ok steina þýddu þeir móti tönnum, Edda (pref.) 145.

2. to signify; hvat ætlar þú þenna draum þýða? Ld. 316; at hann (the dream) þýði annat enn ek göri ór honum. Fms. v. 341, x. 147, v.l.; ‘communio’ þýðir samneyti, Hom. 141; það þýðir svá, 655 xxiii. 1, Stj., Barl., Mar., passim.

III. reflex., with acc. to attach oneself to, associate with; öllum þeim er þá þýðask ok í þeirra embætti bindask, Sks. 358; Haraldr var vinsæll af sínum mönnum, honum (hann?) þýddusk gamlir menn með speki-ráðum, Fms. x. 178; þýðask e-n með vináttu, to pay one homage and friendship, Eg. 20; at hann mundi fá virðing mikla af konungi ef þeir vildi hann þýðask, 17; Uni þýddisk Þórunni dóttur Leiðólfs, U. made love to Th., daughter of L., Landn. 246; hann settisk á húsit hjá álptinni ok vildi þýðask hana, Ísl. ii. 195, Fas. i. 18, Bs. i. 375; setið svá fylkingar yðrar, at þeir þýðisk eigi svá skjótt skóginn, sem þeim er títt til, Fms. vi. 62; skaltú þá fyrst þýðask ok göra þér at vinum, Sks. 284 B: hann þý;ddisk eigi leika né lausung, Bs. i. 90.

2. with prepp.; þýðask undir e-n, or til e-s, to attach oneself to, asiociate with, pay homage to, or the like; vildu þeir heldr þýðask undir hans konungdóm en undir Svía-konung, Hkr. i. 137, H.E. i. 459; hann var mikill höfðingi ok eigu vér með öngu móti at þýðask undir (submit to) nokkut forboð, … þýddusk til hans margir höfðingjar af öðrum löndum (paid him homage), Fms. ix. 450; at eigi þýðisk flærðsamir guðir til várra ákalla, Sks. 308.

3. pass. (Latinism) to be interpreted; Lazairus þýðisk svá sem boginn, Greg. 23; hirðmaðr þýðisk svá sem hirzlu-maðr, Sks. 272; svá þýðisk nafn Kirkju sem þinghús, 784.

þýða, u, f. attachment, love; þýða ok blíðlæti, Hom. 115; drag aldri þyðu eða samræði til hans úvina, Sks. 80 new Ed.

þýðing, f. an interpretation; eptir réttri þýðingu, Stj. 200: a sense, meaning, önnur er þ. þinnar ræðu, Barl. 29.

2. an interpretation, translation, Anecd. 92; lesa lög ok áttvísi ok þýðingar helgar, Skálda.

þýðleikr, m. attachment, affection; hón veik undan at hafa þýðleik né einn við þá, Clem. 129.

þýðliga, adv. affectionately, meekly; eptir hirting, … að sér þýðlega vefr, af þerrar klár öll þeirra tár, ástar-koss margan gefr, Hallgr.; þýðlega þess eg bið, Pass. 7. 17.

þýðligr, adj. attached, affectionate, Fb. i. 443, Sturl. iii. 60.

þýð-læti, n. = þýðleikr, 655 xxviii. 3.

þýðni, f. = þýðing, signification, Mar.

þýðr, adj. kind, meek, amiable; þyðr ok þekkr við sína menn, Fms. x. 420; þýðr ok þekkiligr, Bs. i. 76; fámæltr optast, ekki þýðr (not affable, harsh), Fms. vii. 102; þ. við alla vini sína ok alla góða menn, Bs. i. 128; Herrann beið þeirra hinn þýði, Pass. 6. 1.

Þýðverska, u, f., or, dropping the v, Þýðerska, Þýverska, the Teutonic land, Germany; til annarra landa, Danmerkr ok Þýðersku (Þðerska ríkis, Þýðverska land, v.l.), Fms. ix. 487; landskjálpti inn mikli í Þýðersku, Ann. 1000 B; fór Sturla þá suðr í Þýðversku-land, Bs. i. 555; hann mælti Þýðesku, spoke in German, Greg. 75; raka jaðar-skegg á Þýðversku (Þýversku, v.l.), in German fashion, Sks. 66 new Ed.

Þýðverskr, adj., but better Þýðerskr, often spelt Þyeskr; the v and r are due to a wrong notion as to its origin, as if it came from -verjar (= men) instead of the inflex. iskr, as is seen from the German form; [O.H.G. Diutisc; mid.H. G. Diutisch, Tiusch; low Lat. Theotiscus;; Hel. Thiudisk; mod. Germ. Teutsch, Deutsch; Engl. Dutch; these forms shew that v and r are in the Norse wrongly inserted; the old Icel. word was evidently borrowed from the Germ. through the trading people, perhaps in the 11th or 12th century; it does not therefore appear in a genuine Norse form, for then the inflexive iskr should have been assimilated to the preceding root word, so forming a monosyllable; the mod. form Þýzkr is in this respect correct; the root word is Goth. þiuda = þjóð, see Grimm’s Dict. s.v. ii. 1043; in Ulf. þiuþisko = ἐθνικως]:

—German; Þýðerskir menn (Þýðverskir, Þýverskir, Þýðskir, v.l.), Fms. viii. 248; Vindum ok Þýðeskum mönnum, x. 45, v.l.; Þýðerska menn, 47; en Þýðeskir menn segja, Fas. i. 332; Þýverskir, Fb. i. 355. l.c.; Þýveskr, Ann. 1342 C; svá segir í kvœðum Þýðærskum, Þiðr. 304; frá sögn Þýðærskra manna, 334; Þýðeskum kvæðum, 231, 330, 352; Þýðeskra manna sögur, 180; í Þýðersk tunga, 1, 302, 304.

þýfð, f. [þjófr], theft, Grág. i. 401, 429.

þýfðr, part. covered with mounds, uneven, rough, of a field, Fms. iii. 207; þýft tún, þýfðar engjar.

þýfga, að, to impute theft to a person; þýfga e-n um e-t.

ÞÝFI, n. [þjófr], stolen goods, Jb. 419 C; Viðris þýfi, Stor. 1; báðum þótti um þýfið vænt. Stef. Ól.

þýfi-gjöld, n. pl. a fine for theft, Grág. 1. 457.

þýfi, n. [þúfa], a field covered with mounds or hillocks, uneven ground; slá í þýfi, krappa-þýfi.

þýfi-teigr, m. a rough paddock, Rm. 102.

þýfska, u, f. theft, Gþl. 541: stolen goods, N.G.L. i. 83.

þýft, f. = þýfð, Gþl. 538, 541.

ÞÝR, f., gen. þýjar, dat. þýju, acc. þý; pl. þýjar; the r is a fem. inflexion, as in kýr, sýr; the root is þý, qs. þivi; see þý; [Goth. þjus and þiwi; cp. A.S. þeowian = to serve; Icel. þjó-na, qs. þjov-na, þjónn; as also Germ. dienen]:

—a bondwoman; þræll ok þýr, Rm.; þræl eða þý (allit.), man-servant and maid-servant, Fms. iv. 204; þýjar barn, þýjar sonr, a bairn, son of a bondwoman, Fas. i. 495, iii. 434; meðan þú á kvernum kysstir þýjar, Hkv. 1. 35; hvöss eru augu í Hagals þýju (dat.), 2. 2; þræla þrjá tigu, þýjar (acc. pl.) sjau góðar, Am. 93; þýjar ok salkonur, Skv. 3. 45; en um Svanhildi sátu þýjar (nom. pl.), waited on her, Gh. 15; meldr Fróða þýja (gen. pl.), Edda (in a verse).

Þýzkr = Þýðverskr, only in late vellums; Þýzkan söðul, Fms. xi. 443.

ÞÆFA, i.e. þœfa, ð, [þóf, hence the mod. Dan. töve], to beat, stamp cloth; þau klæði vóru þæfð með sand ok tjöru, Fas. i. 346; and in mod. usage, þæfa sokka, vetlinga, peisu; þæfa í tunnu, to stamp in a tub, a curious custom still used in Icel. of two men lying on their backs and treading a tub open at both ends, so as to pack the cloth tightly.

2. metaph. to do a thing in a slow or tedious manner; þæfði hón þá ofan til árinnar, she went lumbering down to the river, Grett. 140; nú bíðu vér búnir, ok þarf eigi at þæfa oss lengr í þessu, to keep us longer waiting, Sturl. i. 134; eigi mun ek þik lengi þæfa um liðs-beina, Lv. 105; förum heim, þæfum ekki Skíða, ok rannsökum bæinn, let us not belabour S. any longer, Sd. 168.

II. reflex., skulum vér þæfask svá við, struggle and delay (cp. Dan. töve), Vápn. 16; ekki mun ek lengi þæfask til hvílunnar við þik, Gísl. 16.

þæfa, u, f. a stamping.

2. metaph. a long tedious struggle, a quarrel, Bs. i. 159, Burl. 58, 65, 150, Fb. ii. 207: = þóf.

þæfu-steinn, m. a stamping-stone: an Icel. local name.

þæfni, f. = þæfa, Lv. 45:

þæfð, f. id., Vápn. 16.

þæfta, t, see þöfta.

þægð, f. [þiggja, þágu], an acceptable thing, pleasure; leggja þægð ok fýsi til e-s, 655 xxvii. 11; mér er engin þægð í því, I do not want it, don’t do it to oblige me; or göra e-m e-t til þægðar, to do a thing to please another.

2. tameness, pliability, obedience.

þægiliga, adv. agreeably.

þægiligr, adj. acceptable, agreeable, Edda 81, Nj. 227, Fms. viii. 229, Al. 17, K.Á. 76, passim.

þægindi, n. pl. pleasure; göra e-m e-t til þæginda, Fms. ii. 41.

ÞÆGJA, ð, [þiggja, þág], to make acceptable, to gratify a person; þægja e-m í, to give a small gratification to a person: pass., svá helgask ok þægjask öll góðverk í ást, become acceptable, Hom. 96.

II. [perh. a different word, akin to þykkr = a thwack], to push roughly, shove; Þorsteinn hleypr upp, ok heldr Máfi, ok þægir honum í bekkinn, and pushes him roughly to the bench, Sturl. i. 13; ef nokkut væri konunginum eðr erkibiskupinum þægt í hans meðferðum, if they should take any exception to their pleadings, Bs. i. 771; ok er þá nokkut (nökkurum?) þægt í várri vörn, then some will get hard blows, Fbr. 54: þægja at e-m, to tease or offend; anzar drottning Úlfar görir þú að oss þægja, enginn bað þig orð til hnegja, íllr þræll þú máttir þegja, Úlf. 4. 45.

þægr, adj. acceptable, agreeable; fórnir þægjar goðum várum, 623. 12; Guði þægr, acceptable to God, 655 x. 2, and passim.

2. gentle, obedient, willing, of a child; hann er þægr, þægt barn, and

ó-þægr, refractory, unwilling.

ÞÆRI, n. the lower part of a carcase, brisket; var þar ekki kjöt á bæ hennar nema eitt sauðar-þæri, Bs. i. 611: of a cut-up fish, þorskr álnar í öxar-þærum, Grág. ii. 380 (Jb. 327); eyxar-þærum flattr, (Kb.) 357, l.c.

þöfta [þóf?], a ἅπ. λεγ., to throb, beat (?) like a pulse; sýndisk honum höndin heit, ok rauk af, ok þöftu æðarnar, the hand seemed to be warm and steamed, and the veins beat, Fas. iii. 395.

ÞÖGN, f., gen. þagnar, [þegja], silence; sögn eða þögn haf þú þér sjálfr í hug, Sdm.; gott þóttumk þat er ek þögn of gat, silence, a hearing, Höfuðl.; slegit hefir þögn á þegna, Sighvat; þá sló þögn á höfðingjana ok mælti einginn, Fagrsk. 61; þagnar mark, Stj. 250; þagnar tími, a time of silence, Bs. i. 891, Stj. 158, and passim,

þagnar-gildi, n.; in the phrase, láta e-ð liggja (vera) í þagnargildi, to leave a thing alone, not mention it.

II. mythical, the name of a goddess, Edda (Gl.), Gísl.

þögn-horfinn, part. ‘silence-bereft,’ i.e. noisy, an epithet of a mill, Gs. (ἅπ. λεγ.); the passage is not quite clear, and an alliteration seems to be wanting.

þögull, adj. silent, of silent habits, Hm. 6; hann var maðr þ., ríklundaðr ok úþýðr, Hkr. i. 28; hann var þögull, ekki nafn festisk við hann, Sæm. 96; hinn þögli áss, Edda 17; Viðars ins þögla, 60; horskr ok þögull, Hm.;

sí-þögull, mute; see þagall.

ÞÖKK, f., gen. þakkar, pl. þakkir; [Ulf. þagks = χάρις, Luke xvii. 9; A.S. þanc; Engl. thanks; Germ. dank; Dan. tak]:

—prop. pleasure, liking, akin to þekkr, þokki, cp. Lat. gratia and gratus with grates and Gr. χαρά with χάρις, göra e-t til þakka e-s, to one’s liking, to please a person, Eg. 63; leggja e-t vel í þökk við en, 153: but usually,

II. thanks; Hrappr bað hann hafa þökk fyrir, Nj. 128; Auðr tók þat með þokkum, Fms. i. 247; þökk ok aufusa, see p. 32; kunna e-m þökk fyrir e-t, to be thankful, Bjarn. 24: so the phrase, mér er mesta þökk á því, to be obliged; þökk er mér á þinni hérkvámu, Fas. iii. 259; hón kunni þess önga þökk, she owed no thanks for it, Bjarn. 24; fyrir útan hvers manns þökk, whether they like it or not, D.N. ii. 39; Guðs þökk, God’s thanks, i.e. charity; göra tíund til Guðs þakka, Hom. (hence gustuk, q.v.); göra Guði þakkir, to thank God, Stj. 137, Fms. viii. 229, and passim.

þakkar-görð, f. thanksgiving.

III. the name of a giantess in the myth of Balder, who would not weep for his death, hence the saying, Þökk grætr þurrum tárum, Thank weeps dry tears, Edda 39; a mythical word, prob. from a different root.

ÞÖLL, f., gen. þallar (= þollr), a young fir-tree; hrörnar þöll er stendr þorpi á, Hm., Edda (Gl.): freq. in circumlocutory descriptions of women, bauga-þóll, auð-þöll, men-þöll, Lex. Poët.

ÞÖMB, f., gen. þambar, [cp. þamba, þembi-; akin to þenja (?); cp. Lat. tum-or, tum-idus]:

—the womb, guts, but with the notion of being blown-up; ok aum í vömb varð heldr til þömb, Bjarn. (in a verse), where þömb seems to be a noun, not an adjective.

2. metaph. a bow-string, being made of guts, like harp-strings; hence

þambar-skelfir or þambar-skelmir, the ‘string-shaker,’ the soubriquet of the famous archer Einar, Fms.;

Þambar-vellir, Þambar-dalr, local names, Korm.

II. a nickname; Jósteinn þömb, Fms. ix. 260; Þórir Þömb, Grett.

ÞÖN, f., gen. þanar, pl. þanir, [þenja], a scaffold or platform on stakes, on which nets and the like are stretched out for drying; þeir tóku gærur af þönum, Sturl. iii. 189; Loka lögvélar (i.e. the net) leika á þönum, Egilsson’s rendering of the verse in Herodotus i. 62; the word is freq.

þöngull, m., dat. þöngli, [þang], tangle, sea-weed, Fms. vi. 376; þönglar stórir lágu í fjörunni í leirinum, Sveinn greip upp einn þöngulinn, Orkn. 336, passim.

2. as a nickname, Landn.

compds:

þöngla-bakki, a, m. a local name, map of Icel.

þönguls-höfuð, n. a tangle-head, as opp. to the stalk, Ld. 324.

ÞÖRF, f., gen. þarfar, pl. þarfir, [þurfa; Ulf. þarba = ὑστέρημα, þarbos þulan = ὑστερεισθαι; Dan. tarv]:

—need, necessity; e-m er þörf e-s, Hm. 149; ef görask þarfar þess, Skm.; enga þörf ætla ek mér á því, Fms. vi. 36; bíða langa þörf e-s, Bs. i. 862: the phrases, vinna þörf, to suffice, Al. 125, 129, Grág. i. 445, 457; þola þörf e-s (Goth. þarvos þulan), Hm.; þá er þörf verðr, when wanted, K.Þ.K. 14; þörfum meirr, more than needed, excessively, Ld. 206, Jd. 32; e-t kemr vel í þarfar, it comes to good use, in a case of need or emergency, Fms. viii. 290: business, N.G.L. i. 80.

þörf-gi, adj. not needed, Skv. 3. 33, Hkv. Hjörv. 39.

þörf-samliga, adv. forbearingly, Fms. xi. 116.

þörm-samliga = þörfsamliga. Fms. xi. 146.