L

labba, að, to slouch; labbaðu veginn, Blesi, a ditty.

LAÐA, að, [Ulf. laþon = καλειν; A.S. laðjan; Hel. lathjan; O.H.G. ladon; Germ. laden]:

—to bid, invite a guest; Geirríðr sparði ekki mat við menn, ok lét göra skála sinn um þjóðbraut þvera, hón sat á stóli ok laðaði úti gesti, en borð stóð inni jafnan, ok matr á, Landn. 100; ok munu menn mæla, at sá laði er ráðin á, Bjarn. 53; Broddhelgi bauð þeim þar at vera … Þorsteinn spurði hví hann laðaði gesti, Þorst. hv. 44; laða hirð í höll, Edda (Ht.); ef hann er kurteisliga laðaðr, Fms. x. 234: metaph., laða menn til sín, to draw one to oneself, Skálda (in a verse), Harms. 65, Líkn. 28; laða menn til eilífrar sælu, Fb. i. 517; ok laðar til hugskota várra Drottinn sjálfan ok Engla hans, Hom. 149: reflex., laðask, to be drawn; ok laðask allir til Broddhelga, Vápn. 19, but perhaps better hlaðask, see hlaða (fine).

laðaðr, m. an invitation.

laðaðs-maðr, m. = laðmaðr; ok beið hann af því sem l. hans jarteina, Bs. i. 303.

laðan or löðun, f. an invitation.

lað-orð, n. an invitation, bidding; þiggja laðorð at e-m, Bjarn. 53, and perhaps in the corrupt passage Bs. i. 142 instead of leitorð or letorð.

laðrunn or latrún, m. [from Lat. latro, -nis], a robber, Al. 68, Stj. 91.

laf, n. a lap; kjól-laf, hempu-laf.

LAFA, pres. lafi, pret. lafði, pass. pret. neut. lafað:

—to hang, dangle, as a flap; loddi köggullinn á sinunum—þá mælti Oddi, lát lafa, muna þeir mein er þiggja, Lv. 86; kom á fótinn við öklat, ok tók af svá at lafði við, Sturl. ii. 70; þat it litla ok vesalliga (höfuð) sem lafir á þínum hálsi, Bjarn. 68: metaph. to dangle, ok þykki mér sem ekki torfæri sé á leið minni þóttú lafir á stigum, Fs. 32; lengi hefi ek lifat í haugi mínum ok lafat á fé, Fas. ii. 271.

lafði, f. [from Early Engl. lefdye; Engl. lady; A.S. hlæfdige; but borrowed at a time when the initial aspirate had already been lost in the Engl.]:

—a lady, Sks. 455, 457, MS. 4. 7, and now and then in mod. poetry, but the word never took root.

laf-hræddr, adj. quivering, quaking from fear, Gísl. 60, Hem.

Lafranz, m. a pr. name = Lawrence, Bs.: Lafranz-dagr, m., Lafranz-messa, u, f., Lafranz-vaka, u, f. the day, mass, vigil of St. Lawrence, Bs., Fms.

laf-skeggr, m. ‘wag-beard,’ a nickname, Landn.

laft, n., Ivar Aasen laft = the coin or joint in a wooden building, D.N. passim; cp. lopt.

laft-steinn, m. a laft stone, D.N.

LAG, n. [leggja], a stratum, layer; vóru þá Varbelgir at taka af þau lög sem eptir vóru brúarinnar, Fms. ix. 512: freq. in mod. usage, e.g. lag í vegg, a layer or course of masonry.

I. metaph. shape, Lat. forma:

1. a laying in order, due place, right position; leggja stýri í lag, to ship the rudder in its place, hook it on, Fms. vii. 47; leggja stýri ór lagi, to unship the rudder, Al. 67; ganga ór lagi, to be displaced, get wrong, Fms. viii. 291; fóru nú brýnn hans í lag, his brows became smooth and straight, of a man frowning, Eg. 306; koma lagi á e-t, to make a thing right, get a thing into order, Fms. xi. 28; hann kvaðsk eigi lagi mundu á koma fyrir næstu vetrnætr, 67; fylkingar hans komask vel í lag, his ranks fell into good order, Al. 142; brugðit er nú lagi ór því sem vant er, i.e. matters go wrong, not as they were wont to go, Grett. 183 new Ed.; nærri lagi, pretty well.

2. companionship, fellowship, in an enterprise of peace or war; leggja saman lag sitt, to enter into fellowship, Orkn. 88; þeir áttu mikit lag við Þveræinga, Lv. 73; bundu þeir jarl lag sitt saman, Fms. i. 20; kom til lags við Sigurð jarl sá maðr er hét Rauðr, 194; þá réðsk til lags með honum Einarr þambarskelfir, v. 4; taka e-n til lags ok félagsskapar, x. 202; hann fór til lags með Sörkvi Karli ok herjaði, Nj. 183: of living together, hann réðsk til lags við Beru, Gullþ. 13; fé-lag, q.v.: cohabitation, eiga lag við konu, to cohabit, Karl. 47, Þiðr. 247, Ver. 27, H.E. i. 247, Fms. vi. 122; taka konu til lags, Bs. i. 852; fylgja e-m at lagi (i.e. not in wedlock), Sturl. i. 94, 97; fá lag konu, Þiðr. 299.

3. market price, tax, as e.g. in Icel. the godi of a district had to ‘lay,’ i.e. set or regulate the market price, Hænsaþ. S. ch. 2; gjalda allt at því lagi sem þar gengr, Grág. i. 213; leggja lag á mjöl, ii. 404; leggja lag á varning manna, Ísl. ii. 126; sagði þann vanda at hann legði lag á varning manna, id.; hundraðs-lag, B.K. 53;

fjár-lag, tax, Grág. i. 500.

4. a thrust, stab, Nj. 97, 253, Eg. 231, 379, Orkn. 450, Fms. ii. 94, and passim; see leggja.

5. regular time; árar-lag (q.v.), a boating term, time, stroke; hafðu lagið, keep time! hafa seint, fljótt lagið, kunna ekki árarlagið: so in the saying, allt vill lagið hafa, all things require time and tact, or require to be done in a due manner; ó-lag, disorder; það er allt í ólagi, það er ólag á því:

—naut., lag is the lull between the breakers, the nick of time for landing; but ólag, the wrong time, when the breakers are dashing against the shore; one of these waves is called dauða-lag, see the interesting passage in Ísl. Þjóðs. i. 660.

6. [Engl. lay], an air, tune; hétu þeir er bundnir vóru á hinn heilaga Thorlák biskup, at þeir skyldi lausir verða, lögum nokkrum (söngum, v.l.), Sturl. ii. 33: freq. in mod. usage, esp. of hymns, hymna-lag, a hymn-tune, of the Ambrosian hymns; sálma-lag, a psalm-tune; vísna-lag, a song-tune; rímna-lag, a ballad-air: also used of metres, in old metric, Haðar-lag, Edda (Ht.) 140; Togdrápu-lag, 137; tog-lag, 138; Fornyrða-lag, 142; Bálkar-lag, id.; Galdra-lag, 143; Flagða-lag, 245; it is possible that songs composed in these metres were a kind of ‘airs’ accompanied by singing.

II. adverb. in layers; í tvennu lagi, in two layers, double, Fms. i. 156; í öllu lagi, in every respect, in everything, quite, Band. 6 new Ed.; í mörgu lagi, in many respects, Fms. vi. 133, Fs. 123; í sumu lagi, in some respects, Fms. vi. 207.

2. with compar. or superl., denoting degree; í meira lagi, considerably, rather, Þiðr. 80; í fyrra lagi, rather early, among the earlier, Ísl. ii. 126; minnsta lag, the least share, Sturl. iii. 238; í verra lagi, among the worst, Hrafn. 9; í hljóðara lagi, rather silent, Sks. 370; í fastara lagi, Str. 9; í lengra lagi, þann dag svaf Unnr í lengra lagi, U. slept that day longer than she was wont, Ld. 14; í lægra lagi, Stj. 107; í hærra lagi, í fremra, síðara lagi, passim; í mesta lagi, very greatly; sá er í mesta lagi strauma þeirra er á Breiðafirði eru, Ld. 56, Stj. 156; í heldra lagi, Fms. ii. 72, Al. 92; Helias var í fyrsta lagi spámanna, H. was one of the first of prophets, Ver. 29; í elzta lagi sona hans, among the oldest of his sons, Fagrsk. 12; í nærra lagi, rather close, Konr. 3; í flesta lagi, very numerous, Gísl. 26:

—sér í lagi, laid by itself, apart, D.N. ii. 93; meðallagi (q.v.), average.

compds:

lags-kona, u, f. a concubine, Bs. i. 802.

lags-maðr, m. a companion, Grág. ii. 10, Fbr. 195, Karl. 513, Fms. ii. 87, iv. 277, vii. 250, passim.

B. Lög, only in plur., [prop. what is ‘laid,’ cp. Germ. gesetz, Gr. θεσμός; the Engl. law seems to be a Scandin. word, for Germ. and Saxon use other words; Dan. lov; Swed. lag]:

—law; proverbs, með lögum skal land byggja en með ólögum eyða, Nj. 106; svo eru lög sem hafa tog, Kveldv. i. 45: various law phrases, segja lög, to say the law, tell what is law, esp. technically used of the law-speaker who had to read the law in public, and who, in cases of dispute, had to say what was the law; svá er mælt at sá maðr skal vera nokkorr ávallt á landi óru er skyldr sé til þess at segja lög mönnum, ok heitir sá lögsögu-maðr, Grág. i. 1; biskup skal lög segja en eigi leikmenn, Bs. i. 720; hlýðir þat hvergi at hafa eigi lög í landi, Nj. 149; sem ek veit sannast ok réttast ok helzt at lögum, in the oath formula, 232; leiða í lög, to introduce a law; eptir þat leiddi Skapti Þóroddsson í lög fimmtardóm ok allt þat er upp var talit, 151; þú hefir þó mest at gört, segir Gestr, þótt öðrum verði auðit í lög at leiða, 163; taka e-t í lög, id., Bs. i. 158; leggja lög á e-t, id.; dæma e-m lög, Eg. ch. 57; mæla lög, Fms. vii. 142; ræna e-n lögum, Ld. 102; bjóða, festa lög fyrir sik, N.G.L. passim; setja lög, Fms. xi. 75, Fb. ii. 48; halda vel log sín, 76.

II. law community, communion, as also a law-district; þyki mér sem málum várum sé komit í únýtt efni, ef eigi hafa ein lög allir, en ef sundr-skipt er lögunum þá mun sundr-skipt friðinum, Nj. 164; í hverri þessi deild landsins er sitt lögþing ok sín lög, yfir hverjum lögum er lögmaðr, Ó.H. 65; þrælar mínir eru ekki í lögum eðr landsrétt við aðra menn, id.; kaupeyri mun ek fá þér svá mikinn at þú megir ganga í hraustra manna lög, Ld. 254; þóat menn vildi þangat ráðask er eigi vóru í þessum lögum, Fms. xi. 76; sögðusk hvárir ór lögum við aðra, Nj. 164; leiða e-n í lög, to introduce a person as a lawful citizen, naturalise, Grág. i. 357; eru þeir nú leiddir í lög með þeim Jómsvíkingum, Fms. xi. 80; lendum mönnum ok sýslumönnum í hverjum lögum (law community) sem þeir sjá at bezt ber ok hæfir, Gþl. 56; innan laga várra, N.G.L. i. 7; ef maðr kemr ór lögum várum í fylki annat með bú sitt, 98; en þat görðisk þar, at annarr maðr at öðrum nefndi sér vátta ok sögðusk hvárir ór lögum við aðra enir Kristnu menn ok enir heiðnu, Bs. i. 22: in a geographical sense, almost as a local name, Gulaþings-lög, Eiðsævis-lög, Þrænda-lög, passim:

—in nicknames of great lawyers, Laga-Eiðr, Bárð. new Ed.; Laga-Ulfljótr, Þórð. (1860) 94.

compds:

laga-afbrigði, n. breach of law, contempt of law, Grág. ii. 39, 345.

laga-beiðsla, u, f. a lawful demand, Jb. 250.

laga-boð, n. a ‘law-bidding,’ statute, Grág. (pref.)

laga-boðorð, n. law-commandments; Tíu Lagaboðorð, the Ten Commandments.

laga-bók, n. a law-book, Rb. 420, Fms. viii. 277.

laga-brjótr, m. a law-breaker, Clem. 44.

laga-brot, n. a breach of law, Eb. 24, Rd. 275, Fms. vii. 172, Al. 65, passim.

Laga-bætir, m. law-amender, nickname of a king.

laga-deilur, f. pl. lawsuits.

laga-dómr, m. a lawful judgment, Gþl. 179.

laga-eiðr, m. a lawful oath, Fms. vii. 307.

laga-flækjur, f. pl. law-quirks.

laga-frestr, m. a lawful respite, K.Á. 22.

laga-frétt, f. a legal enquiry, Fms. iv. 203.

laga-gipt, f. a legal donation, N.G.L. i. 346.

laga-grein, f. an article of law, Sturl. iii. 13.

laga-gæzla, u, f. law-maintenance, Sks. 441, 522.

laga-hald, n. law-keeping, Hom.

laga-hellur, f. pl. the tables of the law, of the Decalogue, Ver. 22.

laga-hlýðni, f. obedience to law, H.E. i. 434.

laga-kaup, n. a legal bargain, Grág. ii. 213.

laga-kefli, n. a ‘law-stick’ (a fiery cross), N.G.L. i. 216.

laga-kvánfang, n. a lawful marriage, Sturl. i. 94.

laga-lauss, adj. lawless, MS. 677. 5.

laga-leiga, u, f. lawful rent, N.G.L. i. 236.

laga-lyriti, n. a law protest, Nj. 187.

laga-löstr, n. an evasion of law, Grág. ii. 24, 37, 41, Nj. 187.

laga-maðr, m. a lawyer, a man of law; hann var svá mikill lagamaðr at engir þóttu löglegir dómar, nema hann væri í, Nj. 1; sagði Njáll mér svá, at hann hefði svá kermt Þórhalli lög at hann mundi mestr lagamaðr vera á Íslandi, 237; Eyjólfr var hinn þriði mestr lagamaðr (v.l.) á Íslandi, 222, Ld. 332, passim.

laga-mál, n. a legal decision, Gþl. xii. (pref.)

laga-orð, n. a law word, of the Commandments, Hom. 72; Tíu lagaorð, Pr. 437.

laga-próf, n. a legal proof, Bs. i. 852.

laga-refsing, f. law-punishment, Gþl. (pref.)

laga-rétting, f. law-mending, Nj. 238, v.l.

laga-réttr, m. a legal personal right, Fms. viii. 272: legal satisfaction, Gþl. 202.

laga-ripting, f. a legal voidance; lagaripting á landi, escheatage, Dipl. ii. 6.

laga-setning, f. legislation, Jb. (pref.), Fms. i. 33, v. 102, Orkn. 124.

laga-setning,† f. legislation (p. 369, col. 2); this word requires explanation,—in old writers it means the constitution, the fundamental laws or political constitution of a commonwealth; as Ari, the historian, says, ‘frá Íslands bygð, frá landnáms-mönnum ok lagasetning,’ of the settlement of Iceland, of her settlers and her political constitution, Íb. (pref.); where lagasetning refers to the institution of the alþing, and the other events related in Íb. ch. 2 and 3; so also, ritaði hann (viz. Ari) mest í upphafi sinnar bókar um Íslands bygð (the settlement), ok lagasetning (constitution), Hkr. (pref.), referring to the constitutional laws of Ulfljot recorded in ch. 2 of the Icelander Book; lagasetning here exactly answers to what Konrad Maurer, by a mod. term, calls ‘die entstehung des Isländisches staates.’ So also of the laws of king Hakon the Good (cp. the remarks s.v. þing), lagasetning Hákonar konungs, … hann (the king) var maðr stórvitr, ok lagði mikinn hug á lagasetning, hann ‘setti’ Gulaþings-lög …, Hkr. i. 135 (cp. Fms. i. 31): again, in Ó.H. 227 it answers to the mod. word legislation (of the laws of Sweyn, the son of Alfifa), and so Orkn. 24. It is to be borne in mind that ‘lög’ has a double sense, viz. law in a strict sense, and in a local-political sense = a ‘law-community,’ legally constituted state, nearly answering to Gr. πόλις.

laga-skilnaðr, m. a legal divorce, Nj. 14.

laga-skilorð, n. a legal provision, Gþl. 166.

laga-skipan, f. an enactment, Stj. 281: ordering of the law, Sks. 665.

laga-skipti, n. a change of law, Fms. ix. 336, Sturl. iii. 307.

laga-snápr, m. a pettifogger.

laga-sókn, f. a legal prosecution, Gþl. 489.

laga-stefna, u, f. a law summons, Gþl. 29, Jb. 302: a fixed law term, N.G.L. i. 340.

laga-tak, n. lawful bail, Gþl. 124.

Laga-tíð, f. the Law period, of the Jews, Hom.

laga-undanfærsla, u, f. a legal plea, acquittal, N.G.L. i. 145.

laga-úrskurðr, m. a legal decision Gþl. 508, Grág. (pref.)

laga-vápn, n. a lawful weapon, N.G.L. ii. 246.

laga-vegr, m. course of law, fara lagaveg, Mar., Bs. ii. 125.

laga, að, [lögr; Dan. lave], to mix a beverage. Am. 72, Hm. 65.

II. to flow readily, esp. of blood, to bleed freely; það lagar, or það lagablæðir, qs. lagar og blæðir.

laga, að, [lag], to shape, put right, mend, (mod.): reflex. to set right, það lagast.

lagan or lögun, f. a mending, putting right.

lag-bróðir, m. a fellow, brother, companion, MS. 4. 22.

lagða, að, to ‘enwool,’ enrich.

LAGÐR, m. a lock of wool (ullar-lagðr), Sæm. 131, Fas. iii. 386, Krók. ch. 13, passim,

lagð-fagr, lagð-góðr, lagð-prúðr, adj. with fine fleece, of sheep.

lag-færa, ð, to mend, put right.

lag-færing, f. a mending, putting to rights.

lagga, að, [lögg], to put the bottom into a cask.

laggari, a, m. [lögg], a cooper, N.G.L. ii. 245.

laginn, part. skilful, expert.

lag-klauf, n. the pastern of sheep, Fas. i. 63.

lag-kænn, adj. skilful.

lag-liga, adv. meetly, handsomely; skilja l., Sturl. iii. 17: mod. neatly.

lag-ligr, adj. fit, meet, l. skilnaðr, Sturl. iii. 255, Mar., Ld. 272: mod. neat, handsome, freq.

lagnaðr, m. a laying;

neta-lagnaðr, a laying nets.

compds:

lagnaðar-íss, m. smooth ice; see íss.

lagnaðar-skúta, u, f. a boat for net-fishing.

lagnar-, see lögn.

lag-net, n. a net to be laid, catch-net, opp. to a drag-net.

lagning, f. laying: addition, lagningar vika, extra weak, Rb. 576.

lag-vápn, n. a thrashing weapon, Eg. 580.

lak, n. = lakan; lín-lak.

lakan, n. [A.S. lacan; Dan. lagen], a bed-sheet, Boldt.

laki, a, m. the maw in ruminating animals, Fbr. 156, freq. in mod. usage.

lakk, n. sealing-wax, [cp. Dutch segel-lak, Germ. siegel-lack.]

lakka, að, to seal, (mod. and for.)

laklega, adv. lacking, badly.

lak-ligr, adj. of lacking, bad quality.

LAKR, adj., lakari, lakastr, [Engl. lack], lacking, defective, of weight, measure; lakr penningr, Bs. i. 325; þrjá laupa laka, D.N. iii. 116; lök mörk: lacking in quality, þat lið sem lakast var, Fms. ix. 361, v.l.; láta sinn hlut lakara verða, Bárð. 9 new Ed.; hin lakari (opp. to the better of the two) var mikils fjár verð, Str. 5; hón var eigi lakari en hundrað marka silfrs, Karl. 302.

lakra, að, to lag behind.

lalla, að, to toddle, as a child beginning to walk.

lalli, a, m. a toddler, of a child, Snót (1866) 386: of a ghost, Ísl. Þjóðs.

lama, að, to bruise, half break, freq. in mod. usage, eg lamaði það; það er lamað, half broken.

lama-barning, f. a beating so as to injure one, a law term, Grág. ii. 144, 145.

lama-sess, n. a broken state; liggja í lamasessi.

LAMB, n. [common to all Teut. languages], a lamb, Fms. viii. 253, Ld. 170, Hom. 82, Grág. i. 415, Stj. 279, Gullþ. 26, passim; lambið mitt! lambið gott! my dear lamb! lambkin! an address.

compds:

lamba-flokkr, m. a flock of lambs, Bret. 115.

lamba-hús, n. pl. lamb sheds, Fbr. 77, Bs. i. 627.

lamba-rekstr, m. the driving lambs into the mountain pastures, Am. 17.

lamba-sótt, f., medic. atrophy; liggja í lús og lambasótt.

lamba-súra, u, f., botan. the dock, rumex.

lambs-eldi, n. lamb-keeping, an eccl. term, referring to the rule that every householder in the parish has to keep a lamb for the priest through the winter, Dipl. v. 5, Vm. 74, 83.

lambs-gæra, u, f. a sheep-skin, Grág. ii. 401, 500, 504, H.E. i. 131, K.Þ.K. 150.

lambaðr, part. with lamb, Bs. i. 334.

lamb-burðr, m. the bearing lambs, lambing, Jb. 362.

lamb-eldi, n. = lambseldi, Vm. 75.

lamb-gymbr, f. a gimmer, a ewe that has not lambed, Grág. i. 502, Jb. 347.

lamb-hagi, a, m. pasture for lambs, Ld. 70.

lamb-hús, n. pl. lamb sheds, Fbr. 78.

lamb-lauss, adj. without a lamb, Grág. i. 429.

lamb-skinn, n. a lamb’s skin, Sturl. ii. 154.

lamb-skota, u, f. a ewe which has lost her lamb, Jb. 346.

lamb-ær, f. a ewe with lamb, Band. 38 new Ed.

lam-heyrðr, part. ‘lame,’ i.e. hard, of hearing, Th. 8.

LAMI or lama, adj. [A.S. lam; Engl. lame; O.H.G. lâm; Germ. lahm]:

—a lame person; liggja lami, Hom. 116; lama eðr vanheilir, Fms. ii. 225; skakkr eða lami, 656 B. 7: maimed, Grág. ii. 286: metaph. paralysed, Hom. 12:

fót-lami, foot-lame.

lamning, f. a ‘lamming,’ thrashing, Mar.

lampi, a, m. and lampr, m. [for. word], a lamp, Stj. 76, Bs., Sturl. iii. 55, and passim.

lampr, m. = lampi, Pm. 6, 73.

lam-viðri, n. a beating storm.

LAND, n. [common to all Teut. languages], land, as opp. to sea; lands eða lagar, on land or sea, Al. 107; taka land, to land, Ísl. ii. 246; leiða e-t at landi, metaph. to land a thing, i.e. end, finish it, Odd. 6: phrases, nema land, to take land as a settler, Eb. passim; kanna land, to explore, 8; byggja land, to occupy a land, Landn.; flyja land, to fly the land: of a kingdom, ráða löndum, to ride; sitja at löndum, to reside, as a king, Fms. passim; setjask at landi, to take rest, reside at home, as a king, i. 82.

2. the (opposite) bank of a river, bay, fjord; inn með öðru landi ok öðru út, to enter by one side and go out by the other, Fms. i. 167; nær hinu syðra landinn, Ld. 6; á bæði lönd, Gþl. 411; draga vað at hváru landi sem þeir vilja, Grág. ii. 349; sá menn ferðina af hvárutveggja landinu, Ld. 326.

3. a country; verja landit fyrir Dönum, Fms. i. 23; líðit rann ór þorpinu á landit, Eg. 529; hér í landi, opp. to abroad, Nj. 6: in plur., út í lönd, into foreign lands, Ld. 314; nokkurir menn höfðu kennt hann út í löndum, Fms. iii. 5, where it is opp. to Norðrlönd = Scandinavia; but in Icel. all the outer world is often called útlönd.

4. land, estate; sá er hverjungi megin á land, Grág. ii. 266; í annars manns land, 349; í landi annars manns, id.; eiga lönd eðr goðorð, i. 411; dómr skal dæma landit þeim manni er brigði, ii. 210, 338; eyddusk fyrir henni lausafé svá at hón átti ekki nema lönd ok gripi, Nj. 29; um haustið sótti Kolskeggr til lands á Móeiðarhváli, 103; hálft landit, Eb. 38; Arnkell hafði undir sik bæði löndin Úlfarsfell ok Örlygs-staði, 186; Helgafells-land, 38; Hjarðarholts-land, Ld. 322; Þverár-land, Glúm.;

sáð-land, a field;

beitar-land, pasture.

II. local names; Land, Landn.; esp. in the latter part. Eng-land, Ír-land, Skot-land, Bret-land, Vind-land, Gaut-land, Sax-land, Frakk-land, Jót-land, Grík-land, Ís-land: of counties, Haða-land, Háloga-land, Hörða-land (in Norway), Hall-land, Verma-land, Sjá-land, Norðymbra-land, Hjalt-land, etc.

B. Compds:

landa-brigði, n. = landsbrigði, Grág. ii. 202.

landabrigða-þáttr or landabrigða-bálkr, m. a section of the law dealing with land, Grág. ii. 202, 344, 345.

landa-eign, f. land-owning, Hkr. ii. 206: mod. landar-eign (sic), the land, fields, and pasture belonging to an estate: í landareigninni, within the borders of an estate and the like.

landa-fundr, m. land-finding, discovery, Fb. i.

landa-hringr, m. ‘land-ring,’ poët. for the sea, Hallgr.

landa-kaup, n. land purchase, Grág. ii. 313: exchange of land, Bs. i. 725.

landa-klofi, a, m., see klofi, Sks. 194, 199.

landa-kostr, m. = landskostr, Eg. 139, 140, Fs. 25, 26, Valla L. 206.

landa-leit, f. a journey to discover land, search for land, Landn. 76.

landa-leitan, f. = landaleit, Landn. 190, Fms. i. 247, Grág. ii. 410.

landa-ljómi, a, m. beam of the earth, of the sun, Runic poem: a nickname, Bjarn.

landa-mark, n. a landmark, Stj. 342: plur., Dipl. v. 23.

landa-merki, n. pl. a landmark, boundary, of an estate, Ld. 100, Eg. 235.

landa-mæri, n. border-land, Eg. 260, Nj. 123, Ó.H. 45, Karl. 382, Stj. 76, 88, 269 (plur.): a landmark, Ld. 102.

landa-ripting, f. = landsbrigði, Sturl. ii. 236.

landa-skipan, f. geography, Fms. i. 233, Sks. 194.

landa-skipti, n. a division of land, Ver. 24, Stj. 44: a boundary, Fms. vii. 52: a change of land, Bs. i. 716.

landa-skrá, f. a ‘land-scroll,’ deed, D.N. iii. 929.

lands-auðn, f. a laying waste, depopulation of a land, Fas. i. 526, Hkr. ii. 75.

lands-álfa, u, f. a region, Matth. xv. 21.

lands-bók, f. the ‘land-book,’ code of laws, Jb, 43, 44.

lands-brigð, f. escheatage of land, Grág. ii. 202, 203, Jb. 188.

lands-bruni, a, m. wildfire, Sæm. 95 (prose).

lands-bú, n. = landsbygð, Grág. i. 74, Bs. i. 718.

lands-búi, a, m. a land dweller, inhabitant, plur. = landsmenn, Sturl. i. 45, Ó.H. 27: a tenant, Hkr. i. 90.

lands-bygð, f. the peopled land, Gr. η οικουμένη, Lv. 16, Fms. x. 376: peopling, settlement, Landn. 311, v.l.: tenantry, Grág. i. 445.

lands-bygging, f. occupation of a land, Sks. 441.

lands-bætr, f. pl. land improvements, Fms. x. 152.

lands-deild, f. partition of land, Grág. ii. 253.

lands-dómari, a, m. a chief justice, of Pilate, Matth. xxvii. 11, Pass. 25. 1.

lands-dróttinn, m. a landlord, Grág. ii. 334, Gþl. 312.

lands-eign, f. land-owning, Grág. ii. 268.

lands-endi, a, m. the land’s end, boundary, N.G.L. i. 102, Fms. i. 6, vii. 110, viii. 244, Hkr. ii. 162.

lands-fjórðungr, m. the quarter of a land (of Iceland), Grág. i. 433, Landn. 251, Bs. ii. 81.

lands-flótti, adj. exiled, Fms. x. 403.

lands-fólk, n. the land-folk, people of the land, Fms. i. 55, vii. 174, Gþl. 44.

lands-friðr, m. the peace of the land, public peace, Fms. vi. 284.

lands-gæzla, u, f. the guarding the land, Eg. 536, Fms. vii. 69, ix. 398: landsgæzlu-maðr, Þiðr. 162.

lands-háttr, m. national custom, H.E. ii. 79.

lands-heiti, n. an index of local names, Edda 153.

lands-herr, m. = landsfólk, Fms. i. 132, 214, Fb. ii. 109.

lands-herra, m. = landsdróttinn, Stj. 214.

lands-hlutr, m. a portion of the land, Jb. 129.

lands-horn, n. the land’s end, Landn. 194.

landshorna-maðr, m. a landlouper, Sturl. ii. 125, cp. Skíða R. 15.

lands-höfðingi, a, m. the ‘land-ruler,’ great chief of the land, Hkr. i. 261, Fms. xi. 266, Sks. 603, passim.

lands-kjálki, a, m. ‘land-jaw,’ used = landshorn, Sturl. iii. 80.

lands-kostr, m. the best of the land, Landn. 276, Edda (pref.): choice land, Landn. 312, Eg. 116, 137; see kostr.

lands-lag, n. the nature, ‘lie’ of a country, Fms. iii. 207.

lands-leg, n. = landslag, Landn. 174. Ld. 156, Fs. 22, 25, Fms. vii. 56, Rd. 276.

lands-leiga, u, f. land rent, Grág. ii. 334, Sturl. iii. 140;

landsleigu-bálkr, the section of the law about tenancy, Grág. (pref.)

lands-lýðr, m. = landsfólk, Fms. vi. 400, x. 379, Stj.

lands-lög, n. pl. the law of the land, public law, Nj. 191, Grág. i. 181, Sks. 668.

lands-máli, a, m. a right of redemption, Grág. ii. 240.

lands-megin, n. the ‘main’ of the land, main power, regarding strength or area, Fms. iv. 119, vii. 183, Eg. 50; landsmegin hans (his kingdom) er oss fjarri, Ó.H. 85.

lands-menn, m. pl. the men of the land, the people, Grág. i. 454, 463, Eg. 78, Nj. 137, Fms. i. 27, v. 67, Orkn. 136, passim.

lands-merki, n. the ‘land’s mark,’ border, boundary, Grág. ii. 209.

lands-múgr, m. the people, esp. the common people, Ó.H. 34.

lands-nauðsynjar, f. pl. public affairs, wants, Sks. 496.

lands-nytjar, f. pl. the produce of the land, Ísl. ii. 118, Grág. ii. 210, D.I. i. 470.

lands-ofringi, a, m. a landlouper, Grág. i. 192.

lands-réttr, m. the law of the land, public law, Eg. 476, Fms. vii. 295; lög ok landsréttr, Fs. 27, passim.

lands-siðr, m. the custom of the land; forn landssiðr, the old law of the land, Nj. 6, Bs. i. 284, 682; lýttr er sá er ekki fylgir landssiðnum, a saying.

lands-skaði, a, m. damage on the land, Hkr. i. 96.

lands-skapr, m. a ‘landscape,’ region, Bs. i. 877, Stj. 73, v.l.: = landssiðr, 172; sakir landskapar ok fornrar venju, Bs. i. 281, Str. 30.

lands-skattr, m. a land tax, Fms. x. 410.

lands-skipan, f. = landssiðr, Grett. 97 A, Stj. 73.

lands-skipti, n. a division of land, Grág. ii. 255, 261.

lands-skyld, mod. lands-skuld, f. rent of land, Fms. i. 18, 90, Ó.H. 27, Orkn. passim,

lands-staða, u, f. ‘site of a country.’

lands-stjórn, f. government, Fms. i. 1, Sks. 329, Fb. ii. 172, passim;

landsstjórnar-maðr, a public authority, officer, Fms. vi. 392, xi. 218, Jb. 51.

lands-suðr, m. = landsuðr, Grett. 136.

lands-sýn, f. = landsýn, Landn. 258.

lands-tunga, u, f. a tongue of land, Hom. 92.

lands-vani, a, m. and lands-venja, u, f. = landssiðr.

lands-ván, f. a lookout for land, a naut. term, being near land, Fms. ii. 216.

lands-verð, n. the price for land, Dipl. iii. 10.

lands-virðing, f. the taxation of land, Grág. i. 83.

lands-vist, f. an abode, residence in a land, also opp. to the being exiled, Fms. ii. 112.

land-auðn, f. laying a land (country) waste, Íb. 4, Þiðr. 162: a desert, Sks. 323.

land-aurar, m. pl. [eyrir], ‘land-dues,’ a tax which esp. foreign ships or travellers had to pay to the king as the lord of the land, Ó.H. ch. 54, 239, Hkr. ii. 46; thus an Icelandic ship sailing between Norway and Iceland had to pay this tax to the king; the amount was fixed by a law of king St. Olave, Íb. ch. 1, cp. also the deed in D.I. i. 65, § 3, 8, 11, 12; gjalda landaura af knerri, Ó.H. 36 (Sighvat, in a verse); for Icel. it was abolished in the deed of the union with Norway, D.I. i. 620, § 5; this tax was probably the beginning of the custom dues of after times: a land tax had also to be paid to the king for license of travelling or trading abroad, landaura skal engi maðr gjalda þeirra sem í útgerðum eru, N.G.L. i. 59; reykmæla ok afráð ok landaura alla, 257; maðr hverr er til Íslands færi skyldi gjalda landaura, Ó.H. 227.

landaura-gjald, n. the tax of landaurar, Fms. vii. 1, x. 410, H.E. i. 391.

land-álfr, m. elf of the land, epithet of a king, Eg. (in a verse).

land-áss, m. the guardian god of the land, Eg. (in a verse).

land-beiðaðr, m. epithet of a king, Eg. (in a verse).

land-borði, a, m. the ‘landward’ side, Fms. viii. 417, Bs. i. 423.

land-bóli, a, m. (land-bólari, D.N. i. 544), a tenant, D.N.

land-brigð, n. = landsbrigð, Js. 84.

land-brot, n. land slips, caused by the sea, rivers, or the like.

land-burðr, m. = landgangr, of shoals of fish, Ísl. Þjóðs. passim.

land-búi, a, m. = landsbúi, Grág. ii. 209, Fms. i. 24, iv. 8, Fær. 218.

land-búskapr, land-búnaðr, m. husbandry.

land-eiga, u, f. = landeign, Hom.

land-eigandi, a, m. a landowner, Grág. i. 181, 279, Glúm. 393.

land-eign, f., mod. proncd. landar-eign, an estate, esp. the grounds, fields, and pastures, Krók. 39, Fs. 20; í örskots-helgi við landeign sína, Landn. 287; hann tók sér bústað á Borg, ok ætlaði þar landeign til, Eg. 735: þá er stefnu-staðr á þeim bæ sem í landeign er ómaga niðr skotið, Grág. i. 297; þar at eins var þá reyniviðr vaxinn í hans landeign, Sturl. i. 6; fara ór landeign konungs várs, N.G.L. i. 82.

land-ekla, u, f. lack of land, Ld. 122.

land-erfð, f. a law term, if a stranger died in a place, and no lawful heir appeared for three years, the king of the land in which he died took the inheritance, N.G.L. i. 50.

land-eyða, u, f. land-waster, the name of a standard, Fms. vi, viii: = landauðn, iv. 126: mod. a tramp, scout.

land-fall, n. a land slip, Pm. 88.

land-farsótt, f. an epidemic, (mod.)

land-fastr, adj. ‘land-fast,’ of a ship ashore, Nj. 10, Sturl. i. 224, Ver. 9, Bs. i. 526, Fb. ii. 386.

land-festar, f. pl. moorings, Grág. i. 216, Fms. ii. 126, viii. 288, N.G.L. i. 50, 437, Fb. i. 281, passim.

land-fjölskyld, f. public business, troubles, Bs. i. 84.

land-flótti, land-flótta, adj. exiled, Lat. profugus, Grág. ii. 99, Fms. i. 151, x. 36, Orkn. 96, Fs. 202, Ver. 27, Stj. 488.

land-flæmdr, part. driven off the land, exiled, Bret. 28, Flóv. 24.

land-fólk, n. = landsfólk, Sighvat, Edda (pref.), Hom. 113.

land-fúss, adj. eager to make the land, of sailors, Krók. 45.

land-ganga, u, f. a landing, disembarking, Hkr. ii. 7, Fms. vi. 334.

land-gangr, m. a running ashore, of shoals of fish; ‘landgangr af fiski’ is used when there is a large catch of fish, K.Þ.K. 112.

land-garðr, m. ‘land-fence,’ poët. the sea, Fms. vii. (in a verse).

land-genginn, part. pasture-haunting, of cattle, Jb. 346.

land-gæði, n. pl. the good of the land.

land-gæzla, u, f. defence of the land, Hkr. i. 93.

land-gögn, n. pl. produce, emolument of the land, Ám. 2, Dipl. iii. 10.

land-hallt, n. adj. standing along the shore, Fms. x. 347, Fas. i. 324: compar. landhallara, Fb. i. 351.

land-herr, m. ‘land-host,’ people of the land, Ýt. 5, Hkr. i. 144, Fs. 16, Fms. iv. 180, Nj. 127; allr borgar-lýðr ok landherr, Jóhann. 24, Sighvat.

land-hluti, a, m. (hlutr), a share of land, Jm. 25, Sd. 138.

land-hreinsun, f. ‘land-cleansing,’ clearing the land of miscreants, Gþl. 135, 136, Fms. ix. 302; það var landhreinsun að honum, a saying when a bad man is dead and gone.

landi, a, m. a ‘landsman,’ countryman; ossa landa þá er vóru austr, Íb. 10; erlendis sem fyrir órum löndum, Grág. i. 99; vára landa fimm, 183; várr landi skal hverr friðheilagr, N.G.L. i. 158: = mörlandi, þeir sögðu at landi hefði eigi fast haldit feldinum, Ísl. ii. 39: a nickname, Bs. i.

land-jörð, f. an inland estate.

land-kannaðr, m. a ‘land-prober;’ the name belongs to an old ceremony of taking land in possession as a settler, thus described, setti hann niðr staf nýbirktan er þeir kölluðu landkönnuð, Landn. 190.

land-karl, m. the land carles, common folk, Sighvat.

land-kaup, n. the purchase of land, Grág. ii. 213, Sturl. ii. 12, Ld. 210.

2. in Norse, a fine to be paid to the king, by one exiled or banished, N.G.L. i. 154, 156.

land-konungr, m. king of the land, Fas. i. 501.

land-kostir, m. pl. the qualities, good things of the land, Eg. 99, 116, Fs.

land-kvæmt, n. adj.; eiga landkvæmt, to have free admission into a country, N.G.L. i. 171.

land-lega, u, f. lying on land, not putting to sea, of fishermen.

land-leigandi, part. a tenant, Dipl. iii. 10.

land-lyritr, m. full possession, title of land, see lyritr, Grág. ii. 225.

land-menn, m. pl. = landsmenn, Fms. v. 27: the name of the people of a district in Icel. called Land, D.I. i. 580.

land-munr, m., esp. in pl. longing for land, home-sickness, nostalgia: in the phrase, e-m leika landmunir, to feel homesick; féll honum þat vel í skap, lék landmunr mikill á at fara í Noreg ok taka þar við ríki sem frændr hans höfðu fyrr haft, Ó.H. 200; Auðunn kvaðsk vilja fylgja honum, ok léku honum landmunir, Bjarn. 16, (Ed. létu heim at landinu erroneously, see Ný Fél. xviii. 160); þá léku honum landmunir at sækja vestr til Eyja, Orkn. 136; þeir er þar höfðu átt eigur ok frændr ok vini, ok léku þeim landmunir til heimferðar, Ó.H. 194.

land-mæling, f. geometry, (mod.)

land-nám, n. the taking land, a law term:

I. in Norse law, an unlawful holding of another man’s land, and hence a fine for trespassing on another man’s land; nú ef hann selr, þá er honum jörð úheimil, gjaldi landnámi hvárttveggja, N.G.L. i. 37; nú ef hann tekr einahverja þá hurð ok færir á brott, þá skal hann aptr færa ok leggja á landnám, ef hann hefir leyst frá, 38; en ef hann grefr upp, þá skal hann bæta landnámi, id.; engi skal annars hauka taka, nema landnámi vili fyrir bæta, ok færa hauka aptr, 39; ok leggi á landnám ok jarðar-spell, þeim er jörð á, Gþl. 311; ok leggi umboðsmaðr landnám ofan á, 313; um landnám ok áverka á jörðu, Jb. 232; um landnám ok skógar-högg, 234: distinction is made between the fine and the compensation, fulla skaða-bót skal greiða fyrir beit ok töðu akra ok engja landnáms-laust … en ella fullt landnám, 258, 259.

II. in Icel. the taking possession of land as a settler, occupation, particularly used of the settlement of Iceland: in Landn. and the Sagas passim it is used in sing. of the land allotted to each settler, í landnámi sínu, í hans landnámi, etc., almost like landeign, see Landn. passim; but often in plur. of the settlement itself, nú er yfir farit um landnám þau er vér höfum heyrt at verit hafi á Íslandi, Landn. 320; nú eru rituð landnám í Vestfirðinga- (Norðlendinga-, Austfirðinga-) fjórðungi, 167, 236, 274.

compds:

Landnáma-bók, f. (commonly called Landnáma, u, f.), the Book of Settlement, the famous historical work begun by Ari the historian, Landn. 24, Fs. 122.

Landnáma-saga, u, f. the History of the Settlement, Landn. 275.

landnáma-tíð (landnáma-tími, Vígl. 19), f. the time of the settlement (about a.d. 875–935), Landn. 133, Fb. i. 268.

landnáms-kona, u, f. a female settler, Íb. 19: hence landnáms-maðr and landnáma-maðr, m. a settler, and in plur. the settlers, of the first generation of settlers in Iceland, Íngólfr var frægastr allra landnámsmanna, Landn. 38, 236, 320, 321, passim, Íb. ch. 1, 11.

land-norðan, adv. from the north-east.

land-norðr, m. ‘land-north,’ north-east, opp. to út-norðr = the north-west, a phrase borrowed from the Scandin. continent (see landsuðr), Fs. 22, K.Þ.K. 138, Grág. ii. 283, Sks. 173, Bs. ii. 48, Bjarn. (in a verse).

land-nyrðingr, m. a north-east wind, Eg. 87, Fms. viii. 254, Eb. 252, 328, Bs. ii. 48, Sks. 41, Fb. i. 539, Merl. 2. 44, 84.

land-ráð, n. pl. the ‘land-rule,’ government of the land; hann var fyrir öllum landráðum, Fms. i. 2; hann var forstjóri fyrir landráðum, vii. 238; en Eysteinn konungr skyldi hafa landráð af hendi beggja þeirra, 75; ek mun hafa landráð meðan, xi. 22; unna honum hálfs ríkis ok landráða við sjálfan sik, Odd. 115 new Ed.; ráða landráðum, Fms. vi. 431, Ó.H. 52.

2. ‘land-treason,’ high treason, (from ráða, to betray), N.G.L. i. 103, Fms. i. 58, viii. 196, Gþl. 57, 133.

compds:

landráða-maðr, m. a governor, Fms. vii. 280: a traitor, viii. 296, Gþl. 57.

landráða-sök, f. a case of high treason, Gþl. 121, 535.

land-ráðandi, part. a ruler of the land, Lex. Poët.

land-rán, n. the harrying a land, Fms. vi. 27.

land-reki, a, m. a ‘land-wreaker,’ protector of the land, poët. a king, Hkv. 1. 32, Edda (Gl.), Lex. Poët.

land-rekstr, m. banishment, Eg. (in a verse).

land-réttr, m. = landsréttr.

land-rögnir, m. = landáss, of a king, Akv. 12.

land-sala, u, f. sale of land, Landn. 317, Grág. ii. 214.

land-selr, m. a ‘land-seal,’ the common seal.

land-seti, a, m. a ‘land-sitter,’ tenant, Grág. i. 296, Eb. 314, Sturl. ii. 103, Orkn. 334, Gísl. 50, freq. in mod. usage.

land-seyra, u, f. public famine (seyra = starvation); var en mesta lansöra (sic) er eigi skyldi vera kaupfriðr í milli, Ó.H. 51; ok ætla héðan at flytja smjör ok skreið, er mikil landseyra er at þeirri brottflutningu, Fms. viii. 251, v.l.

land-siðr, m. = landssiðr, Vm. 71.

land-skaði, a, m. = landsskaði, Fms. i. 193.

land-skapr, m. = landsskapr, Stj.

land-skekill, m. a strip, outskirt of land, Bs. i. 739.

land-skipan, f. = landsskipan, Fms. x. 148, xi. 409.

land-skipti, n. = landsskipti, Grág. ii. 255, Fms. ix. 243, xi. 362.

land-skjálfti, a, m. an earthquake, Edda 40 (the mythical origin of the earthquake), Sks. 142, Greg. 49, MS. 655 xxvii. 22 spelt land-skylpi.

land-skyld, f. = landsskyld, B.K. 40, Fb. ii. 247; landskyldar burðr, Fms. iv. 258; landskyldar skrá, a rent roll, Rétt. 56.

land-stjórn, f. = landsstjórn, Fms. vii. 326, Eb. 194.

land-suðr, m. ‘land-south,’ south-east, opp. to út-suðr = south-west (see landnorðr), Nj. 263, Fms. ix. 502, Rb. 90, Stj. 83, 88, Fs. 186, Gullþ. 11, freq. in mod. usage.

land-sunnan, adv. blowing from the south-east.

land-synningr, m. a south-east wind, Fms. ix. 387, Sks. 39.

land-sýn, f., naut. the sight of land; í landsýn, within sight of land, Karl. 554; ór landsýn, out of sight of land; sigla í haf ok ór landsýn, Fb. i. 542; vera ór landsýn, N.G.L. i. 103.

land-taka, u, f. the taking land, landing, Korm. 228, Eb. 332, Nj. 267, Eg. 159, Fas. ii. 231: mod. also a landing-place, þar er góð, íll landtaka, etc.

land-tjald, n. a land tent, originally a naut. term, a tent pitched ashore when in harbour, opp. to the tents on board, often in plur., Nj. 157, Hkr. i. 26, Stj. 45; landtjald Drottins, the Lord’s Tabernacle, Sks. 146, 780.

land-tog, n. a towing from shore, Snót 306.

land-vanr, adj. acquainted with the country, Fas. iii. 87.

land-varða, u, f. a tax to be paid by fishermen to the landlord or the king as liegelord; hverr maðr er á haf réri, skyldi gjalda konungi landvörðu, hvaðan sem færi, en þat eru fimm fiskar, Ó.H. 227 (Fms. x. 399); at svá greiði skiparar allir …, svá at hvárki skaði tíundina, konungs-skreið né landvörður né leiðangrs-gerðir né nokkurar aðrar skyldir, N.G.L. ii. 475, Boldt 89, 143, cp. N.G.L. i. 257, § 2.

land-ván, f. = landsván, Landn. 43 (v.l.), N.G.L. i. 346; ok er hann kom í landván við Noreg, Hkr. i. 292.

land-veðr, n. a land wind, Landn. 225.

land-vegis, adv. by land, Fr.

land-vegr, m. a way by land, opp. to sjóvegr; fara landveg, Eg. 94, K.Þ.K. 24.

Land-verskr, adj. from the county Land, Fs.

land-viðri, n. = landveðr, Fms. ix. 49, Landn. 225, Bs. i. 483.

land-vært, n. adj.; eiga landvært, to have residence in the country open to one, opp. to the being outlawed or under ban, Bs. i. 675, Grág. i. 209, Glúm. 382, Fms. v. 265.

land-vættr, f. the guardian spirits of a country, abiding in mountains, rivers, etc., in the shape of giants, fairies, animals, see the interesting story in Hkr. Ó.T. ch. 37, as also Landn. 258, (for the references see höfuð A. V); sný ek þessu níði á landvættir þær er land þetta byggja, Eg. 389; þat sá úfreskir menn, at landvættir allar fylgðu Hafrbirni til þings en þeim Þorsteini til veiða ok fiskjar, Landn. 271.

land-vörðr, m. a land-warder, poët. a king, Lex. Poët.

land-vörn, f. the defence of the land, N.G.L. ii. 199 sqq.; Guthorm son sinn setti hann til landvarnar austr við landsenda, Fms. i. 6; skyldi Einarr jarl hafa forráð fyrir þeim ok landvörn, Orkn. 44, 160.

compds:

landvarnar-bálkr, m. the section of Norse law treating of defence, N.G.L. ii. 199 sqq.

landvarnar-maðr, m. a man charged with the defence of the country against freebooters and foreign invasion, Eg. 265, 401, Fms. v. 89, vi. 295.

landvarnar-segl and landvarnar-skip, n. a ship of war for the defence of the country, H.E. i. 419, N.G.L. iii. 83, Gþl. 79.

land-þing, n. a kind of parliament.

langa, u, f. [Scot. laing], ling, a fish, Fas. ii. 111, Edda (Gl.), freq. in mod. usage, löngu-bak, n. a nickname, Landn.

LANGA, að, to long for:

1. impers. ‘it longs me,’ I long for; mik langar ekki til þess, I long not for it, Fms. i. 284; er þá (acc.) langaði ekki til fundar hans, viii. 431; þess er ván at þik muni þangat langa, Fs. 104; þótti þeim nú Kolbeinn aptr kominn ok endrborinn er þá langaði æ eptir, Sturl. iii. 269; at Orkneyinga (but Orkneyingar, Fms. vii. 28, Orkn. 142, l.c.) mundi lítt langa til, at hann kæmi vestr þangat, Magn. 446: as also freq. in mod. usage, mig langar í e-ð, I long for a thing, of food; but langar til þess, of other things; mig langar til að fara.

2. personal; ok langaði til hennar burðar allir réttlátir, Hom. 130; allir hinir vitrustu menn lönguðu til hans fundar, Bs. i. 450, Orkn. 142; nú er sá dagr kominn er vér höfum allir (oss hefir alla, v.l.) langat til, Fms. viii. 220; sem þeir höfðu til langat, 655 xx. A. 1.

langi, a, m. one of the stomachs in sheep or cattle.

LANGR, löng, langt, adj., compar. lengri, superl. lengstr, [common to all Teut. languages]:

—long, of space and time; löng sverð, Fas. i. 379; af löngu skeggi, Skálda 181; lengri hina eptri fætr, Stj.; þóat sú sé lengri, N.G.L. i. 44; þeir lifa opt langan aldr er með orðum eru vegnir, a saying = Engl. words break no bones, Nj. 252; hann fékk eigi mælt tveim orðum lengra samfast, Hkr. ii. 138; Föstudagr inn langi, Long Friday, Good Friday, passim; langt líf, Hom. 12; mjök langa hríð, Nj. 94; þá er dagr er sem lengstr, þá er nótt er sem lengst, Landn. (pref.); vili þér þiggja lengra líf, Fms. vi. 166; sigr þinn mun eigi langr vera, xi. 23; höfum vér eigi heyrt þessa sögu lengri, we have not heard this story any farther, i.e. here ends the tale, Njarð. (fine); þat er löng saga at segja, ’tis a long story to tell, Fms. xi. 99; seint er um langan veg at spyrja tíðenda, a saying, Edda 31; endi-langr, liggja endi-langr, to lie at full length; hón lagðisk sem hón var löng hjá honum, Karl. 47: long in prosody, Skálda 175, 179.

II. neut. long, far, distant; langt á milli fjalls ok fjöru, Landn. 57; ok áttu eigi langt til eyjarinnar, Fms. i. 41; langt í brott, a long way off, far away, Stj. 195; langt mun yðr flestum til at ér veiðit svá, Ó.H. 78; fljótið var svá mikit, at langt var um úreitt, that it was impassable far beyond that, Nj. 63; hann seildisk upp svá hátt sem hann mátti lengst, Edda 33; svá langt vestr, at engi hefir síðan lengra eignask, Landn. 41; lið kom vel til hans ór héruðum, en fátt kom um lengra, Fms. iv. 385; þvíat þeir ætluðu ekki lengra í kveld en til Höfðabrekku, Nj. 252; ok þurfti þar eigi lengra at grafa til vatns en í djúpum dölum, Edda (pref.); langt mun í milli vera lítilmennsku minnar ok þess hins mikla áhuga er þér býr í brjósti, Fms. iv. 80: in the saying, leita langt um skammt, cp. Lat. quod petis hic est, Nj. 207.

III. adverbial phrases; of langt, far off, þá sá hann of langt krossinn, 656 B. 5; langt frá, far from it! langt-um, by far; langtum betra, better by far.

2. löngu or laungu, long since; sá ek þetta löngu á hans yfirbragði, Fms. i. 141; svá sem ek sagða yðr löngu, 139; sem mér sagði löngu hugr um, Nj. 191; mjök löngu, very long ago, Sks. 117; seg oss ný tíðendi, löngu fundumsk vit næst, we have not seen one another for an age, Bjarn. 15: fyrir löngu, long ago; þat vissa ek fyrir löngu at ek var vel kvæntr, Gísl. 69; hann hafði tekinn verit ór jörðu fyrir löngu áðr, Fms. i. 51: löngum, long, mostly, continuously; Eirekr var löngum með föður sínum, 6; hón var löngum um nætr á kirkju at bænum sínum, Ld. 328; en þó löngum (mostly) vel stiltr, Nj. 38; þeir vóru samflota, svá at hvárir vissu löngum til annarra, Eg. 126: compar. lengrum, longer; lengrum en lög stóðu til, Fms. xi. 99; þeir skolu skipta vikum eða smærum, ok eigu þeir at ráða er lengrum vilja skipta, Grág. ii. 350: superl. lengstum, mostly, most of the time; höfuðborg sú er Geira sat í lengstum, Fms. i. 101; hann var þó lengstum at Grjótá, Nj. 135; gamanmál er þit munut lengstum um tala, Ld. 306.

IV. metaph. longing, taking interest in; hvat er yðr langt at þessum mönnum, hvárt mægð eðr frændsemi, what interest take you in these men? Fms. ii. 211; hann lét eigi ráða, hvárt menn vóru tignir eða útignir, eðr honum mikit at langt eða lítið, Rb. 364.

2. neut. long, weary; langt þykki mér, ligg ek einn saman, Eg. (in a verse); þat vil ek, at þú komir til heimkynna minna, þvíat þér mun langt þykkja hér á heiðinni, Grett. 130 new Ed.

V. in many local names, Lang-ey, Langa-nes, Langa-hlíð, Langa-land (the Danish island), etc., Landn.; see below.

B. Compds:

langa-bein, n. long-bone, a nickname, Sturl.

langa-búr, n. a ‘long-bower,’ a store-room, Dipl. iii. 4, v. 18.

langi-djákn, m. long-deacon, a nickname, Sturl.

Langa-fasta, u, f. the long fast, Lenten fast, Grág. i. 245, 246, 291, K.Þ.K. 122, 124, Rb. 82, Stj.;

langaföstu-ígangr, the beginning of Lent, Grág. i. 122.

Langi-frjádagr, m. Good Friday, K.Þ.K., N.G.L. passim.

Langa-spjót, n. ‘Long-espée,’ Long-spear, a nickname, Fms.

langa-töng, f. ‘long-prong,’ the middle finger.

II.

lang-afi, a, m. a great grandfather.

lang-amma, u, f. a great grandmother;

langömmu-bróðir, langömmu-systir, a great granduncle, aunt.

lang-áss, m. a purlin, opp. to þvertré, Fms. ix. 512.

lang-bakki, a, m. (see bakki 2); in the phrase, skjóta í langbakka, to stave off for a long time, Fms. x. 132.

lang-band, n. the purlin along the roof in a house.

lang-barðr, m. a halberd, Hkm. 7; Edda (Gl.) reckons it amongst swords: name of a serpent, Edda (Gl.)

Lang-barðar, m. pl. the Lombards, either from their beard (barð) or battle axe (barða), Skv. 3, Greg. 63.

Langbarða-land, n. Lombardy, Mart.

lang-bein, n. = langabein, a nickname, Ann.

lang-bekkr, m. a long bench, bench lengthways, opp. to þverbekkr, Fms. vi. 193, Sturl. i. 142, iii. 182.

Lang-brók, f. ‘Long-breek,’ nickname of a lady on account of her tall stature, Nj.

lang-eldar, m. pl. long fires (see eldr II), Eb. 276, Nj. 15, Korm. 144.

lang-ermar, f. pl. long sleeves, Fms. vii. 321.

lang-feðgar, m. pl. agnate-forefathers, ancestors by the father’s side, counted upwards, Hkr. i. 1, Eg. 2, Nj. 158.

langfeðga-kyn, n. the lineage of langfeðgar, Hkr. i. 14.

langfeðga-nöfn, n. pl. the name of one’s langfeðgar, Edda 153 (pref.)

langfeðga-tal, n. a tale or roll of langfeðgar, agnate pedigree, Eg. 536: the name of an old historical work containing ancient pedigrees of kings, Hkr. i. (pref.)

langfeðga-tala, u, f. = langfeðgatal, Nj. 25.

langfeðga-ætt, f. = langfeðgakyn, Fms. x. 158.

lang-feðgin, n. pl. ancestors, agnate and cognate.

lang-feðr, m. pl. = langfeðgar, and langfeðra-tal, n. = langfeðgatal, Gþl. 284, Stj. 331, Fagrsk. 151, Hom. 46.

lang-feðri, n. = langfeðgar, Landn. 167.

lang-ferð, f. a long journey, Sturl. ii. 185, Fs. 51, Bs. ii. 162.

langferða-maðr, m. one who ‘fares’ far, a far traveller, Fs.

lang-frami, a, m. lasting fame, Orkn. 466, Fb. ii. 513, Mar.; á langframann, mod. til langframa, adverb. for good, Rétt, 4. 25.

lang-fættr, adj. long-legged, Stj. 276.

lang-för, f. = langferð, Eb. 298.

lang-gæði, n. long-lasting, corrupt from langæð.

lang-gæðr and langæðligr, adj. a later and inferior form for langær, langæligr, Bs. i. 62, Fas. iii. 57.

lang-háls, m. long-neck, a nickname, Landn.

lang-hálsaðr, adj. long-necked, Njarð. 364.

lang-hendr, adj. with long hands, Ld. 298.

Lang-hlíðingar, m. pl. the men from Langahlíð, Sturl.

lang-húfr, m. long-hulk, name of a ship, Bs.

lang-húsa, að, to run, in a pun (langhús = rann), Krók. 63, 64.

lang-hyggja, u, f. long-suffering, Barl. 42.

lang-höfðaðr, adj. long-beaked, of a ship, Hkv. 1. 24.

lang-höfði, a, m. a nickname, Sturl.

lang-knakkr, m. a kind of bench, Finnb. 310.

lang-lega, u, f. a long stay, of a weatherbound ship, Fms. ix. 296; as also of long sickness in bed.

lang-leggr, m. the long leg, bone of a leg of mutton, Bárð. 176, Háv. 40.

langleggjar-stykki, n. a leg of mutton, Háv. 40.

lang-leiði, n. lengthwise; langleiði sín á milli, at a long distance, Stj. 73, Eg. 579.

lang-leikr, m. length, Stj. 346.

lang-leitr, adj. long-faced, Fms. i. 155, ii. 20, vii. 175, 321, Þiðr. 174, Bs. i. 72.

lang-liðit, n. part. after a long time, Bs. ii. 133.

lang-liga, adv. for a long time past, = mod. langalengi, Js. 24, Sturl. iii. 297, Fas. ii. 268.

lang-lífi, n. long life, Fms. vii. 73, K.Þ.K. 60.

lang-lífr, adj. long-lived, Fs., Fms. iii. 173.

lang-loka, u, f. ‘long-lock,’ a kind of eight-lined verse in which the first and the last line make a sentence, whilst the six between them are intercalary, of which Edda (Ht.) 14 furnishes a specimen: in mod. usage langloka is a poem not divided into strophes, for specimens of which see Snót 72, 215.

lang-lund, f. long-suffering,

langlundar-geð, n. id.

lang-minni, n. a long memory.

lang-minnigr, adj. having a long memory, Nj. 30, v.l.: long to be remembered, Pr. 158.

lang-mælgi, f. long-winded talk, Fms. v. 225.

lang-mæli, n. long talk, Hom. 125, Bs. ii. 117.

lang-mæltr, part. long-spoken, long-winded, Sks. 316, Hom. (St.)

lang-nefjaðr, adj. long-nosed, Sturl. ii. 133, iii. 105.

lang-nefjur, f. pl. rowlocks, Edda (Gl.)

lang-nefr, m. long-nose, a nickname, Sturl.

lang-niðjar, m. pl. a descending lineage by the father’s side, pedigree of agnates, counted downwards, Vsp. 16; opp. to langfeðgar when counted upwards in time.

lang-nætti, n. the long night, Fr.

lang-orf, n. a long handle of a scythe, Korm. 38, Sturl. i. 180, Sks. 358.

lang-pallr, m. a dais along (not across) the hall, Fms. vi. 439.

lang-reið, f. a long ride, Vígl. 61.

lang-ræða, u, f. a long talk, Fms. ix. 252.

lang-ræðr, part. long-spoken, long-winded, Sks. 316.

lang-ræki, n. rancour, an unforgiving temper, N.G.L. ii. 417, Hom. 33, 143.

lang-rækr, adj. having a long memory, brooding long over past wrongs, Anal. 171, Eb. 42, Bret. 92, Þiðr. 181, Fas. iii. 520.

lang-samlega, adv. incessantly.

lang-seta, u, f. a long stay, Vm. 113.

lang-setis, adv. lengthways,

lang-skepta, u, f. a long-shafted spear, Karl. 405.

lang-skeptr, part. long-shafted, Sks. 388, Fs. 64.

lang-skip, n. a long ship, a kind of large ancient ship of war, distinguished from the lesser skeið, both being distinguished from the merchant’s knörr (cp. Gr. ναυς μακρα, Lat. longa navis), Hkv. 2. 11, Ó.H., Fms. passim, Eg. 37, 42; langskips mastr, rá, segl, a mast, yard, sail of a long ship, Sturl. i. 194, Eg. 198, 515, Fms. vii. 30, passim.

langskipa-görð, f. building of a langskip, Gþl. 121.

langskips-búza, u, f. = langskip, Hkr. ii. 143.

langskips-menn, m. pl. the crew of a long ship, Fms. ii. 16, Fs. 92.

lang-skör, f. the lower hem of a tent, Fas. i. 372.

lang-staðinn, part. of old date, long-standing, Lv. 77.

lang-stóll, m. a long seat, Vm. 7, Fas. i. 84.

lang-stræti, n. a long street, Fms. viii. 319.

lang-sýnn, adj. far-sighted, Fas. i. 157.

lang-sæi, f. a far sight, Edda i. 544.

lang-sær, adj. long-sighted, prophetic, Lv. 81.

lang-talaðr, part. long-spoken, Fms. i. 288.

lang-úðigr, adj. = langrækinn, Hkr. iii. 252.

lang-vari, a, m.; til langvara, to last long, Njarð. 376.

lang-vaxinn, part. longish, Fms. ii. 59.

lang-vé, mod. lang-vía, u, f. a bird, columbus troile, Edda (Gl.)

lang-viðir, m. pl. the long timbers in a house or ship, N.G.L. i. 65, 100, Hom. 95.

lang-viðri, n. pl. long-continued weather, heat, cold, or the like; †langviðrum skal eyða grund, Mkv. 24; cp. Ísland eyðist af langviðrum ok lagaleysi, Ísl. Þjóðs. i. 438.

lang-vinnr, adj. long-lasting, of sickness, bad weather, or the like.

lang-vinr, m. a friend of long standing, Hm. 157, Fas. ii. 64, Bárð. 173; langvinirnir rjúfask sízt, a saying, Grett. 184 new Ed.

lang-vist, f. a long abode, Hom. 9, Fr.: adv. langvistum, staying long, Fbr. 33, Fms. vii. 112, Eg. 227, Fs. 149.

lang-vængr, m. long wing (?), Vm. 27.

lang-þili, n. the wainscot lengthwise, opp. to þverþili, Gþl. 346.

lang-æð, f. long-lasting; til langæðar eða fullnaðar, Bs. i. 740, Ant. 112.

lang-æliga, adv. for a long time, Sturl. ii. 186, MS. 625. 77.

lang-æligr, adj. long-lasting, Stj. 47, Fas. i. 171, Bs. i. 311.

lang-ær, adj. [langr and æ = ever, or akin to Germ. ew, ewig], long-lasting; langætt musteri, MS. 677. 6: vegsama föður þinn ok móður, svá at þú sért langær yfir jörðinni, Stj. 301 (Fifth Commandment); hverr eldrinn mun vera heitari ok langærri, Fms. vii. 37; má vera at sigrinn verði ekki langær, ii. 10; at langær friðr standi í þessu landi, Bs. i. 572.

laraðr, adj. worn, weary, (conversational.)

larðr, m. [from Fr. and Engl. lard], lard, fat: in the phrase, e-m sígr larðr (cp. e-m sígr kviðr), one’s stomach sinks, one is worn out, (vulgar.) In Hrafnagaldr 23 the sun is poët. called Fenris fóðr-larðr = the ‘wolf’s lard,’ the bait, the prey of the wolf, according to the tale in Edda of the wolf (Fenrir) running after the sun (Edda 7) and trying to swallow him. This poem however cannot be ancient, for this French word prob. came to Iceland through the English trade of the 15th century. The explanation given in Fél. x. 10 is erroneous.

larfr, m., esp. in pl. larfar, rags, tatters.

las-burða, adj. feeble, ailing.

lasinn, adj. dilapidated, half broken, Orkn. 528: medic. ailing; eg er lasinn, hálf lasinn, I am not quite well.

laska, að, to break asunder: reflex. to be half broken: part. laskaðr, bruised, and of wood with flaws.

laski, a, m. a flaw, fissure in wood.

II. the wrist-piece of a gauntlet beneath the thumb, (opp. to ló or lóð = the finger part); the phrase, á ló og laski! The foreman of a fishing-boat divides the catch of fish into two heaps, then throws a glove between these heaps, and turning his face away shouts, á ló og laski! whereupon each man of the crew has, in his turn, to choose either the ló or the laski, and take his share according to the side to which the laski or the ló points.

las-legr, adj. = lasinn.

las-leiki, a, m. ailment.

las-meyri, f. decrepitude, Mar.

las-meyrr, adj. mellow, decrepit, Band. 28 new Ed., Stj. 98.

lasna, að, to decay, become dilapidated.

last, n. vituperation, Sighvat, freq. in mod. usage.

LASTA, að, [Germ. lästern], to blame, vituperate, speak ill of; löstuðu þat flestir, Eg. 196; mun sjálft lofa sik ef vel er, enda mun sjálft lasta sik ef ílla er, Nj. 176; Þorfinnr jarl kom þá at ok lastaði ekki verkit, Orkn. 114; lýta ok lasta, Stj. 135, Greg. 49; lasta Guð, to blaspheme, Fb. i. 287.

lasta- in compds, see löstr.

lastan or löstun, f. slander, reproach, blame; lof eð löstun, MS. 677. 10, Ísl. ii. 450.

lastanar-orð, n. pl. words of blemish, Fms. vi. 33.

lastan-ligr, adj. (lastan-liga, adv.), reprehensible, Mar.

last-auðigr, adj. vicious, evil, 655 xi. 2, Hom.

last-fullr, adj. full of evil, Hom. 24.

last-ligr, adj. slanderous, Germ. lästerlich, Rétt. 61.

last-mæli, n. slander, Grág. ii. 148, Fms. viii. 252, Pass. 11. 15.

last-orð, n. = lastmæli, Fas. i. 107.

last-samligr, adj. (last-liga, adv.), reprehensible, Stj. 156.

last-samr, adj. slanderous, Stj. 8.

last-varliga, adv. without guile or sin, Bs. i. 300.

last-varr, adj. guileless, virtuous, Sks. 24, 687.

lata, að, to be slow, slacken, abate: impers., Helgi sækir at fast er hann finnr at Þorgrími latar, Fs. 138; þá er hann finnr at élinu latar, abates, (latrar Ed.), Fms. xi. 137.

latan, f. slackening:

—metaph. dissuasion, Sturl. ii. 106.

lat-hendr, adj. slow of hand, Sturl. iii. 200.

lati, a, m. the late or lazy one, Edda (Gl.)

lat-liga, adv. slowly, Fms. vi. 207, Krók. 42, MS. 686 B. 1.

LATR, adj., fem. löt, neut. latt, compar. latari, superl. latastr; [Ulf. lats = οκνηρός, αργός; A.S. læt; Engl. late, lazy; O.H.G. laz; Germ. lass; Swed. lat; Dan. lad]:

—slow, lazy, Sturl. ii. 155, Fms. xi. 256; latr ok ó-hlýðinn, 686 B. 2: so in the saying, latr sækir latan heim: with gen., latr e-s, Fms. xi. 256; ó-latr, diligent: passim and freq. in mod. usage, eg er latr, latr að læra, latr að vinna, etc.

LAUÐR, n., mod. löðr, but the diphthong is borne out by old rhymes as, lauðri, rauða, Fms. vi. 47 (in a verse); nauð, vii. 66; as also by the derivative leyðra, q.v.: [A.S. leaðor = a kind of nitre, used for soap; Engl. lather]:

—the froth or foam of the sea water; lauðr var lagt í beði, Fms. vi. 180 (in a verse); ljótu lauðri dreif á lypting, id.; alda lauðri faldin, Orkn. (in a verse); viðr þolir nauð í lauðri, Fms. vii. (in a verse): lauðr Óðins elda, poët. = the blood, Gísl. (in a verse); haf-lauðr, sea-scum, Lex. Poët.; vápn-lauðr = blood.

II. in prose esp. of a kind of nitre or soap used in cleaning, e.g. the head; cp. Swed. lodder = a kind of soap, Engl. lather; ok þó hón höfuð hans, … ok hafði hón eigi þvegit lauðr ór höfði honum, Ísl. ii. 333 (Heiðarv. S.): líneik (the maid) strauk lauðri um skör mína, Vígl. 82 new Ed. (in a verse).

lauðra, að, mod. löðra, to foam, to be dripping wet with salt water: and esp. of blood, löðrandi af blóði, dripping with blood.

lauðrungr or löðrungr, m. a box on the ear, prob. metaph. from washing and lathering the head; [cp. vulgar Engl. to lather = to beat.]

LAUF, n. [Ulf. laufs = φύλλον; A.S. and Engl. leaf; Germ. laub; Dan. löv; Swed. löf]:

—a leaf, foliage, Hðm. 5, Fs. 135; aldin eða lauf, Gret. 14, Sks. 105; rjúpna-lauf:

—metaph., lauf á hjálmi, El. 17, Sturl. iii. 140: in local names, Lauf-áss, whence Laufæsingar, the men from L.

compds:

laufa-dráttr, m. leaf-formed embroidery, Art.

laufa-fettir, m. a name of a fox, Edda (Gl.)

lauf-blað, n. a ‘leaf-blade,’ single leaf, Edda 29.

lauf-góðr, adj. leafy, abundant in leaves, Barl. 149.

lauf-grænn, adj. leaf-green, Rkv.; laufgrænn kyrtill, Hrafn. 13, El. 12.

lauf-gyltr, part. gilt-wreathed, MS. 4. 16.

lauf-hús, n. a ‘leaf-house,’ Hkr. iii. 180.

lauf-segl, n. a leaf-shaped sail; in the phrase, sigla með laufsegli at e-m, to deal leniently with a person, Eb. 96, Fas. i. 7.

lauf-settr, part. ornamented with leaves, El.

lauf-skáli, a, m. a ‘leaf-house,’ summer-house, Konr., Fas. iii. 303, Karl. 78.

laufskála-hátíð, f. the Jewish feast of Tabernacles, Ó.T.

lauf-steindr, part. leaf-dyed, = laufgrænn, Karl. 341.

lauf-viði, n. leaf-wood (ash, elm, etc.), opp. to needle-wood (fir, pine), B.K. 55.

laufgask, að, dep. to be leafy, Skálda 200: part. laufgaðr, leaved, Bær. 15, Barl. 149, Pass.: metaph., laufgaðr hjálmr, El.

Laufi, a, m. the name of the sword of the hero Böðvar Bjarki, Landn.

lauf-léttr, adj. light as a leaf.

lauf-ligr, adj. leafy, Sks. 627.

lauf-ugr, adj. leafy, Konr.

lauf-viðr, m. leaf-wood, = laufviði, Merl.

LAUG, f., old dat. laugu; with the article laugunni, Rd. 276, Thom. 484, but lauginni, Sturl. ii. 98, Fms. vii. 150; pl. laugar: [cp. Swed. lör; Dan. löver in lör-dag, löver-dag, = Icel. laugar-dagr, q.v.]:

—a bath; hón varðveitti barn drottningar óborit meðan hón var í laugu, Landn. 110; taka laugar, Fs. 72; þar vóru laugar görvar, en er konungr var í lauginni var tjaldat yfir kerit, Fms. vii. 150; prestr er skyldr at vígja þrjár laugar um dag (of baptismal water), N.G.L. i. 347; laug skal göra hveim er liðinn er hendr þvá ok höfuð (of washing the dead), Sdm. 34 (Bugge); síðan vóru borð tekin, en Flosi tók laugar ok lið hans, Nj. 176, (hand-laug, mund-laug, q.v.): the bath in which a new-born infant is washed is called laug.

II. in Icel. a hot spring, which was used for bathing; en Föstudags-aptan fóru biskupar báðir til laugar í Laugar-ás eptir náttverð, Bs. i. 78; eitt hvert kveld er þeir fóru til laugar, … en laugin (the spring) var ekki á almanna-veg, 621; þat var eitt kveld er Snorri sat í laugu, at talat var um höfðingja, … Sturla Bárðarson hafði haldit vörð yfir lauginni ok leiddi hann Snorra heim, Sturl. ii. 98; fyrir sunnan ána eru laugar (hot springs) ok þar hjá jarðholur stórar, Eg. 747; Kjartan fór opt til Sælingsdals-laugar (the well in S.), jafnan bar svá til at Guðrún var at laugu, Ld. 160; Gestr kemr til Sælingsdals-laugar, ok dvelsk þar um hríð, Guðrún kom til laugar ok fagnar vel Gesti frænda sínum, 124.

III. in Icel. the hot springs were public bathing-places, and the word is freq. in local names, Laugar, f. pl., Laugar-á, Laugar-áss, Lauga-ból, Laugar-brekka, Laugar-dalr, Laugar-dælar, Laugar-nes, Lauga-land, Lauga-vatn, Lauga-fell, Laugar-vellir, Lauga-sker, Laugar-hús, Landn.; see the Sagas, the map of Icel., Eggert Itin.; and as the latter part of a compd, Valla-laug, Sælingsdals-laug, Reykja-laug, etc., all indicating places with hot springs used for baths in olden times.

IV. Saturday was the day appointed for cleansing and bathing, and hence the day took its name, laugar-aptan, m. ‘bath-eve,’ Saturday evening, Ísl. ii. 274: laugar-dagr, m. ‘bath-day,’ Saturday, Grág., K.Þ.K., N.G.L., the Sagas passim: laugardags-morginn, m., laugardags-kveld, n. Saturday morning, evening, passim: laugar-kveld, n. = laugaraptan, Ísl. ii. 247: laugar-morginn, m. ‘bath-morning,’ Saturday morning, Ísl. ii. 232: laugar-nátt, f. ‘bath-night,’ Saturday night, (the night between Saturday and Sunday, as shewn by Sturl. ii. 170); ok er lofat at eta hvítan mat miðviku-nátt ok laugarnátt í Hvíta-dögum, K.Á. 188, K.Þ.K. This washing and fasting had a religious character, as is shewn by laugavatn, Sól. 50; as also by the verse in Skíða R.,—aldrei frá ek at aumum þrjót | mun íllra meina batna | fyrr en lofar at leggja af biót | ok laugarnætr at vatna, 202: and that it came from the remote heathen age, when the year was still counted by pentads and not by heptads, we may infer from the freq. use of laug as the latter part of the compd in proper names, esp. of women, Ás-laug, Guð-laug, Þór-laug, Odd-laug, Sigr-laug, Snæ-laug, Vé-laug (= the Holy well, the Holy bath); and of men, Her-laugr, Guð-laugr, see Landn. and the Sagas.

V. compds:

laugar-hús, n. a bath-house, Bs. ii. 22.

laugar-ker, n. a bathing-tub, MS. 451.

laugar-píning, f. ‘passion’ in a bath, of a bishop who died when in a bath, Bs. i. 78, (see the context of the passage.)

lauga-vatn, n. bathing-water, Sól. 50.

lauga, að, [Swed. löga; cp. Lat. lavare], to bathe; þeir tóku kyrtil Joseph, lauguðu hann ok lituðu í kiðja-blóði, Stj. 194; hann laugaði öxina í blóðinu, Eb. 200; þvá hann ok lauga, Greg. 61; fór hann þá út til Jórdanar ok laugaði sik þar sem siðr er til pálmara, Hkr. iii. 67: a nurse’s term, to bathe a new-born infant, performed in olden times, and perhaps still, with some ceremony.

II. reflex. to bathe; laugaðisk konungr í ánni Jordan, Fms. vii. 87, 92; allr líkami Lausnarans laugaðist þá í blóði hans, Pass. 3. 9: metaph., laugaðr í leiri ok moldu, Karl. 409; silfri laugat, Fas. iii. 627; laugaðr í rauðu gulli, i. 172.

laug-móðr, adj. ‘bath-weary,’ weary after having bathed, Thom. 484.

lauk-jafn, adj. ‘leek-even,’ straight, just, metaph. from the plant, Sighvat.

LAUKR, m. [A.S. leâc; Engl. leek; O.H.G. louh; Germ. lauch; Swed. lök; Dan. lög]:

—a leek; hón hafði þar gört í steinkatli stappalauk (onion) ok önnur grös, ok gaf at éta enum sárum mönnum, þvíat kenndi af laukinum út ór sári því er á hol var, Ó.H. 223.

2. in old writers and in poetry esp. garlic (geir-laukr, q.v.), Fas. 176, 205, 246; þá var grund gróin grænum lauki, Vsp. 4; lítið kveða lauki gæft til auka, a saying, Sighvat, Lex. Poët., passim.

3. metaph. of sleek, taper-formed things; réttr sem laukr, straight as a leek, Játv. 4, Pr. 406 (lauk-jafn); blóð-laukr, a sword; ítr-laukr, q.v.; a mast is called the leek of a ship, Edda 91, Lex. Poët.; ættar-laukr, the ‘leek of a family,’ the best man of a family.

4. the oily skin of sea birds is called laukr, e.g. kofna-laukr, the skin of a young puffin.

compds:

lauka-garðr, m. a leek-garden, Ld. 260, N.G.L. i. 253, Mag. 171.

lauks-höfuð, n. a leek-head, clove of garlic, Clar.

laum, n. secret money: in the phrase, í laumi, by stealth.

LAUMA, að, with dat. to put by stealth; eg laumaði því að honum: reflex. to sneak, go stealthily, eg laumaðisk að honum.

LAUN, f. [from ljúga, contr. from laugn; cp. Ulf. ga-laugns = κρυπτός, and laugni, f. = κρυπτόν; Dan.-Swed. lön, cp. Engl. lone, lonely; the word is therefore quite different from laun = reward]:

—secrecy, concealment, biding; sögðu at þeir höfðu tekit fé til launar ok lygi, that they had taken money to conceal and forswear it, 656 C. 57; þá er morð … eða ef maðr hylr hræ til launar, Grág. i. 87; dul eða laun, Edda (Ht.) 127; nú heimtir annarr þeirra betr eða fleira fé en ván eigi, ok leggr laun á, Grág. i. 424.

2. esp. in the adverb. phrase, á laun, ‘alone,’ hidden; hann fór upp þangat ok var á laun, Nj. 57; þar var Kári nökkura stund á laun, 258; menn skyldi blóta á laun ef vildi, Bs. i. 25; mæla á laun, to speak secretly, Am. 3; hann sendi mann á laun, Al. 91; Geirmundr skipar jarðir sínar á laun … (leynt hefir hann þessu alla menn), Ld. 112; með laun, id.; hann for með laun, ok brá á sik gamals manns líki, Edda I.

compds:

laun-barn, n. a secret bairn, natural child, Grág. i. 237, 252.

laun-blót, n. secret (heathen) worship, Fms. ii. 162.

laun-dóttir, f. a natural daughter.

laun-dyrr, n. pl. a secret doorway, Gullþ. 15, Fs. 84, Nj. 198, Orkn. 430, Fms. ii. 2.

laun-festar, f. pl. a secret betrothal, H.E. i. 475.

laun-festing, f. = launfestar, H.E. ii. 139.

laun-fundr, m. a secret meeting, Bret. 80.

laun-getinn, part. secretly begotten, illegitimate, natural, Nj. 30, Eg. 708, Grág. i. 170, Bs. i. 285.

laun-heitr, adj. treacherously hot.

laun-kárr, adj. dealing in secrets, mysterious; vera úlaunkár at tíðendum, Bs. i. 621; in Bjarn. 24 (in the verse) read launkárr for launkrar, as is shewn by the sense as well as the rhyme.

laun-koss, m. a secret kiss, Grág. i. 337.

laun-maðr, m. a hidden (sham) person, a dummy. Boll. 338.

laun-mæli, n. secret talk, Bs. ii. 229.

laun-ráð, n. a secret device, Edda 21.

laun-sát (mod. laun-sátr, n.), f. a ‘hidden seat,’ an ambush, Stj. 364, 365, 402, 619.

laun-sátt or laun-sætt, f. a secret agreement, Bs. i. 871, H.E. i. 561.

laun-sigr, n. a victory won by fraud, Ýt.

laun-sonr, m. a secret son, natural son.

laun-stafir, m. hidden Runes, Eg. (in a verse).

laun-stefna, u, f. a secret meeting, Fms. ix. 34.

laun-stigr, m. a secret path, Hkr. iii. 133.

laun-stuldr, m. pilfering, theft, Fms. ix. 272.

laun-tal, n. secret speaking, whispering, Fms. vii. 128, Gísl. 54.

laun-vágr, m. a hidden creek, Bjarn. 14, = leynivágr, q.v.

laun-víg, n. a secret manslaughter, a law term, ranging between full murder and manslaughter, defined in Gísl. 22.

launvígs-mál, n. a case of launvíg, Lv. 109.

laun-þing, n. a secret meeting, Fms. viii. 327, Orkn. 268.

LAUN, n. pl. [Ulf. laun = μίσθος, χάρις; A.S. leân; Engl. loan; O.H.G. lôn; Germ. lohn; Dan.-Swed. lön]:

—rewards: minni munu verða launin en vert væri, Nj. 10; at leið sé laun ef þægi, Hm. 38; góðs laun, 124; þiggja nökkur laun, Fms. v. 192; vil ek heldr eiga undir þér launin, xi. 192; þeir höfðu boðit honum laun, en hann neitti, i. 12; laun munu fylgja mér, ek skal gjalda hverjum eptir sínum verkum, Hom. 144, and passim, but never in sing.; kvæðis-laun, bragar-laun, etc.; Guðs laun! hafið þer Guðs laun, Óðinn! (cp. Guð B. 2), Skíða R. 109. launa-verðr, adj. worthy of reward.

launa, að, to reward, with dat. of the person, acc. of the thing for which the reward is given, but dat. of the gift itself; þeir hafa yðr (dat.) þat (acc.) engu launat nema íllu, Fms. i. 84; íllum huga launaðir þú þá góðar gjafir, Hbl. 21; hví mundi hann oss (dat.) þat eigi góðu launa, Fb. ii. 38; íllu mun þér launat verða, Nj. 38; ok skal ek þat vel launa þér, Edda 23; þat þarf eigi at launa sem eigi er gört, a saying, Grett.;

ú-launaðr, unrewarded;

var-launaðr, scantily rewarded; eiga e-m varlaunat, to be indebted, be under an obligation to one, Karl. 198:

to pay, fyrir penning hvern er smiðar skolu launa, N.G.L. i. 101; launa e-t af sér, to work out, pay in work done, Fr.

launung, f. concealment, secrecy; esp. in adverb. phrases, af (á, með) launungu, secretly, Nj. 103, v.l.; mjök á launungu, Fms. i. 66, viii. 368; með launungu, Bs. i. 622: in mod. usage singly, mér er engin launung á því, ’tis no matter of secrecy for me.

LAUPR, m. [A.S. and Old Engl. leap; still used in Lancashire for a weel or fishing-basket]:

—a box or basket, in Icel. of lattice-work, to carry on the back, also called meiss, q.v.; lauprinn er hann bar sveininn, Fms. x. 217, Vápn. 16, Vm. 98; selja salt í laupum, N.G.L. ii. 254: in Norway esp. of a measure of butter, Gþl. 491, 493, 524 (smjör-laupr), D.N. passim; kol-laupr, q.v.; ef munda þik hafa upp fætt í ull-laupi mínum (my wool basket) ef ek vissa at þú mundir einatt lifa, Orkn. 28.

2. metaph. the timber frame or scaffold of a building; þá er þeir höfðu reistan laup kirkjunnar, Fms. ii. 234; á öðru árinu var lauprinn reistr, sem voru allir innstöplar ok syllurnar tvær, Safn i. 66.

lausa-brullaup, n. an improvised wedding, Eg. 24.

lausa-búð, f. a shed, extemporised booth, Bs. ii. 107.

lausa-eyrir, m. [Dan. lösöre], = lausafé, Íb. 16, Eg. 131.

lausa-fé, n., gen. fjár, movable property, as opp. to lands or even to land and cattle, Nj. 29, Eg. 13, 67, 395, Fms. i. 25.

lausa-fjöl, f. a loose board, Þjal.

lausa-góz, n. = lausafé, Vm. 79, Pm. 4, Fms. xi. 441.

lausa-hross, n. a led horse, Jb. 278.

lausa-kjör, n. pl. loose conditions, a void bargain; undir mál né lausakjör, no false or feigned bargain, Grág. i. 225; enda skolu engi lausakjör á vera, 268.

lausa-klofl, a, m., gramm. a diphthong, Skálda 170.

lausa-klæði, n. pl. the loose (upper) garments, Eg. 579.

lausa-leikr, m. whoredom; eiga barn í lausaleik:

lausaleiks-barn, n. a child begotten out of wedlock.

lausa-maðr, m. a law term, a ‘loose-man,’ able-bodied labourer who has no fixed home, Jb. 350, (thus opp. to griðmaðr or maðr í vist); hann var lausamaðr, ok var vistum (had his temporary abode) á Stokkahlöðum, Sturl. ii. 67; bændr ok lausir menn, Fs. 23: hence a tramp, vagabond, strákar ok lausa-menn, Bs. i. 807.

lausa-matr, m. meat of various kinds; krof fimm ok enn lausamatr nokkurr, Dipl. v. 18.

lausa-mennska, u, f. the state or life of a lausamaðr.

lausa-mjöðm, f. a trick with the hip in wrestling, Bárð. 183.

lausa-penningr, m. loose money, cash, Dipl. i. 2.

lausa-snjór, m. loose snow, Eb. 236, Sturl. iii. 26.

lausa-taug, f. a loose strap to carry about one, Eg. 279.

lausa-tök, n. pl. a wrestler’s term, a loose grasp, opp. to close ‘back-spanning.’

lausa-viðr, m. loose logs, planks, Bs. i. 392, Dipl. v. 18.

lausa-vísa, u, f. a ditty, Edda (Ht.), freq. in mod. usage.

lausa-þili, n. a movable panelling, Gþl. 346.

laus-beislaðr, adj. unbridled, unhampered, let loose.

laus-eygr, adj. with unsteady eyes, Fb. i. 540.

laus-geðjaðr, adj. = lausgeðr, Ísl. ii. 418.

laus-geðr, adj. fickle-minded, Róm. 266.

laus-grýttr, adj. with loose pebbles. Glúm. 394.

laus-gyrðr, adj. loose-girthed, of a horse, belt, Gþl. 540: without a belt, without money, Ísl. ii. 52.

laus-hárr, adj. with loose hairs, Edda 21.

laus-höfðaðr, adj. loose-headed, false, Róm. 161.

lausingi, a, m. = leysingi, q.v.

laus-leiki, a, m. looseness, a loose life, Mar.

laus-liga, adv. loosely, Orkn. 430.

laus-ligr, adj. loose, unsteady, Sturl. iii. 200, 215.

laus-lyndi, n., †(fem. in Fas. ii. 124); looseness of mind, fickleness, Fas. ii. 134, Sks. 776.

laus-læti, n. = lauslyndi, Vígl. 26: mod. looseness, uncbastity.

laus-máll, adj. loose of speech, Glúm. 372, Fms. vi. 108.

laus-mælgi, f. loose speech, Glúm. 372.

laus-mæli, n. pl.; †the sing. occurs in Fb. iii. 185; breach of word, Fms. x. 50, Hkr. ii. 122.

lausn, f. release, liberation; hann lagði á hvern þeirra verk ok lausn, he put a work and ransom on each of his bondsmen, i.e. he gave them a chance of emancipating themselves by paying a fixed sum of money, Ó.H. 28: eccl. redemption, til hjálpar ok lausnar öllu mannkyni, Mar.; þat man okkr vera til engra lausna, Hom. 155; fyrir vára lausn þoldi hann písl., id.; áðr sú lausn kom er heitin var Abraham, 51, Stj., N.T., Pass., Vídal. passim; endr-lausn, q.v.:

—right of redemption, B.K. 40:

—absolution from sin or ban, Bs. i. 287, Fms. ix. 524; hann tók lausn af sjálfum pávanum, Nj. 281, K.Á. 38, 76, Bs. i. 710, passim; af-lausn, q.v.: release from a duty, Fms. x. 21.

II. decision, judgment; en er konungs son var búinn at segja fram lausnir mála, Sks. 643; þar var lausn ok band allra vanda-mála, Fb. ii. 71; eiga lausn á máli, to decide in a case, Bs. i. 708:

—plur. lausnir, in þing-lausnir, q.v.

compds:

lausnar-gjald, n. a ransom.

lausnar-mark, n. a badge of redemption, Hom. 104.

lausnar-steinn, m. a stone with hidden power to loose the pains of labour, Maurer’s Volkssagen.

lausnar-tíðindi, n. loose news, Sturl. ii. 96, iii. 256.

lausnari, a, m. a releaser, 656 B: eccl. the Redeemer, Stj. 27, Horn, 36, Barl. 30, Pass., Vídal. passim.

laus-orðr, adj. = lausyrðr, Sks. 773, Karl. 439.

LAUSS, adj., compar. lausari, superl. lausastr; [Ulf. laus = κενός; A.S. leâs; Engl. loose, release; Germ. los; Dan. lös]:

—loose, opp. to fast; fast ok laust; steinn, annarr fastr enn annarr lauss, Pm. 106; (fór) utanborðs seglit ok allt þat er laust var á búlkanum nema menn, Bs. i. 422; verða lauss, to get loose; eldr varð lauss, fire broke loose (cp. Dan. ildlös), Fms. x. 29; láta laust, to let loose, let slip, yield up, vi. 203, Nj. 58, Stj. 184; liggja laust fyrir, to sit loose, be easy to seize upon; þótti eigi svá laust fyrir liggja sem þeir ætluðu, Fms. viii. 357.

II. metaph. free, unimpeded, Germ. ledig; þar var engi maðr lauss at söðla hest konungs, Ó.H. 15; bændr ok lausir menn, Fs. 23; þessa megin skaltú láta hest þinn, ok gakk þú lauss yfir brúna, leave thy horse behind, and walk loose (i.e. unencumbered) across the bridge, Konr.; skal þat lið á móti því er laust er ok eigi er í fylkingu, Eg. 293: ríða laust, to ride (travel) unencumbered, without luggage, Hrafn. 27; lauss hestr, a led horse, Fms. v. 285.

2. disengaged, with gen.; en ek skal lauss allra mála ef hann kemr eigi svá út, Ísl. ii. 217; vit erum lausir allra svardaga, Fb. i. 232; lauss einka-mála, Ó.H. 194.

3. void, not binding; nú er laus veðjan okkar, Fms. vi. 370; laus eru öll nýmæli ef eigi verða upp sögð et þriðja hvert sumar, Grág. (Kb.) i. 37; en ef Sigvaldi kemr eigi þessu fram, sem nú var skilt með þeim, þá skulu mál þeirra öll vera laus, Fms. xi. 100; kuggrinn stár á kjölnum fast en kaup er laust, Stef. Ól.

4. vacant; viljum vér gefa yðr Ólafs kirkju, þvíat hón er nú laus, Bs. i. 800; lauss biskupsdómr, a vacant bishopric, Mar.; laust brauð, a vacant living for a priest.

5. with the notion of empty; sigla lausum kili, to sail ‘with a loose keel,’ i.e. without a cargo, Ó.H. 115; sigla lausu skipi, id., Bs. i. 518.

6. light, of sleep; hann var kominn í hvílu sína ok sofnaðr laust, Mar.; þá seig á hann svefn, ok þó svá lauss, at hann þóttisk vaka, Ó.H. 195, Vkv. 29.

7. dissolved, of a meeting (þing-lausnir); þing skal laust segja á miðjum degi, Grág. i. 116; dag þann er sóknar-þing er laust, 117.

8. loose, i.e. personal, property; lönd ok lausa aura (see lausafé, lausaeyrir), Eg. 34, Js. 62; lausir penningar, loose money, cash, D.N. v. 488.

9. not lined, of a garment; þrír dúkar með rautt skinn ok enn fjórði lauss, Vm. 47; hökull lauss, stola laus, 15.

10. absolved from ban; hann söng yfir þeim miserere, ok segir þeim þó, at þá vóru þeir eigi lausari en áðr, Sturl. ii. 11.

11. loose, dissolute; lauss í sínum framferðum, Mar.: heedless, lauss ok með litlum athuga, id.

III. as the last part in compds mostly suffixed to a root word, often in gen., in a negative sense, in Icel, almost in endless instances, of which many remain in English,

sak-lauss, sackless;

auðnu-auss, luckless;

athuga-lauss, thoughtless;

mein-lauss, guileless;

vit-lauss, witless, insane,

etc., from which is formed the neut. subst. termination -leysi.

laus-tækr, adj. easily taken, Band. 28 new Ed.

lausung, f. [A.S. leasung; Old Engl. leasing; North. E. leesum]:

— lying, falsehood; gjalda lausung við lygi, Hm.; lausung fyrir staðfesti, Al. 23, Fbr. 74; með lausung, at large; á þeima degi sem þú gengr út … með lausung, Stj. 557. 1 Kings ii. 42; þeir stela nauti, en gefa lausungina Guðs nafni, they steal the ox, but give the offal to the name of God, Prov. xx. 25 in a note to the Bible of 1644; cp. ‘to steal a pound and give a penny.’

II. loose living, life of a libertine, Mar., Hom., Fms. xi. 423, passim in old and mod. usage.

compds:

lausungar-kona, u, f. a loose woman, harlot, Mar.

lausungar-maðr, m. a losel, libertine, Mar.

lausungar-orð, n. deceit, Jb. 385.

laus-yrði, n.; †(fem. in Pr. 133, Fbr. 64 new Ed.); breach of one’s word, Fms. vii. 151, Sks. 776, Fbr. 64.

laus-yrðr, adj. unreal in one’s words, Sks. 773.

LAUT, f. [lúta; early Swed. löt = pasture, Schlyter], a hollow place, Grett. (in a verse), Lex. Poët.: the word is freq. in mod. usage, but seems not to be recorded in old prose;† this word occurs in Landn. 197 (Hjaltdæla-laut).

LAX, m. [Scot. lax; O.H.G. lahs; Germ. lachs; Dan. laks; Swed. lax]:

—a salmon, Edda 40, 72, Nj. 69, Fs. 35, 164, Fb. i. 539, passim: the male lax is called hæingr (contr. hængr), cp. goð-lax, q.v. In Lent it was forbidden even to mention meat by name, and hence at that season people called it jestingly klauf-lax, ‘cloven-hoofed salmon,’ see the story told in Maurer’s Volks. 207, 208.

II. freq. in Icel. local names,

Lax-á, f. = Laxwater, Salmon water, a name of many rivers; whence

Laxár-dalr, m. Laxwaler dale, and

Lax-dælir, m. pl. the men from L.:

Laxdæla-Saga, u, f. the Saga of L., Eb. 334, Grett. 15 new Ed., Fms. ii. 257.

compds:

laxa-fiski, n. salmon-fishing, Boldt.

laxa-kast, laxa-verpi, n. a salmon casting-net, Boldt.

lax-á, f. a salmon river, Gþl. 419; see lax.

lax-bróðir, m. a kind of salmon.

lax-ganga, u, f. shoals of salmon entering rivers, Bs. i. 595.

lax-varpa, u, f. a salmon cast, Boldt.

lax-veiðr, f. salmon-fishing, Eg. 136, Ld. 14, Bs. ii. 140, 141.

lax-verp, n. a salmon-cast, B.K. 29.

LAZ and latz, n. [for. word, from Fr. lace, Germ. latz, Lat. laqueus]:

—a lace; kyrtla ok latz at síðu, kirtles laced on the sides. Eg. 602: drag-kyrtla latz, Fms. vi. 440.

laza, að, to lace; laza klæði sín, Str. 81.

lazan, f. lacing; lazan klæða sinna, Str. 82.

LÁ, f., pl. lár, the line of shoal water along the shore, edged by the surf; þekti hann at tré flaut í lánni, Mar.; hann hleypr út í lárnar ok bregðr í fiskinn öðrum enda á snærinu, Finnb. 220; líki Pompeius köstuðu þeir á sjá út, ok reiddi þat í lánni, Róm. 232: still in mod. usage:

—poët. the sea generally, Lex. Poët.; odd-lá = blood, Höfuðl.; járn-lá.

II. = læ, craft, a ἅπ. λεγ. in Vsp.

III. hair, Lat. lanugo, cp. lóð; hár heitir lá, Edda 109.

LÁ, pres. lái, pret. láði, part. láð; [Ulf. laian = λοιδορειν, John ix. 28, and used strong; A.S. lean; Hel. and O.H.G. lahan]:

—to blame; la e-m e-t, eg lái þér það ekki, I do not blame thee for it; or, það er ekki láandi (gerund.), it is excusable. It is curious that no instance is on record from old writers, although the word must be old.

LÁÐ, n. [prob. akin to lán, Germ. lehn (ð = n), prop. denoting a fief]:

—land, but mostly only in poetry: in the allit. phrase, land ok láð, land and lea, Hkm. 21; fyrirgöra landi ok láði, Fms. xi. 363; láð og lög, land and sea; láðs og lagar dýr, an amphibious animal; hann kom fram á eitt fágrt láð, Karl. 71: freq. in poetry, see Lex. Poët.: as also in poët. compds, esp. as

láð-gefandi, part. fief-giving:

láð-göfgaðr, part. gifted with lands:

láð-valdr, m. a fief-wielder = a king;

láð-varðaðr and láð-vörðr, m. a land-warder, all epithets of a king, Lex. Poët.

lá-deyða, u, f. a smooth, dead sea.

láð-maðr, m. [an A.S. word, as the root vowel á = ei shews]:

—a loadsman, pilot, guide; Keisarinn sendi konungi herlið mikit ok láðmenn af sínu ríki, Fms. xi. 313, v.l. (cp. the verse), Fas. ii. 304 (in a verse).

láfi, a, m. a thrashing floor, barn floor, Stj. 397, 620, Gþl. 346; láfa fili, a barn floor, N.G.L. i. 38; láfa garðr, a barn, Stj. 392, 397.

Láfi, a, m. a pet name = Óláfr, Gramm. p. xxxv.

LÁG, f., l́g in Edda 68, 85; [Swed. låga; Ivar Aasen log; Engl. log]:

—a felled tree, log; l́g heitir ok tré þat er fellr í skógi, Edda 85; l́g, þat er tré, 68; vóru þar fen stór ok höggnar á lágir, Eg. 577; sátu þeir allir samt á einni lág, Fms. i. 179, xi. 64, 332; þá spurði Hávarðr, hverr fell af láginni? Hkr. i. 241; ok því næst koma þeir at lág nokkurri er liggr um þvera götuna, Fb. iii. 376: the word is now obsolete in Icel. or is only used in the sense of

II. pl. lágar, a deep, hollow place; lág and laut are synonymous: the phrase, láta e-ð liggja í láginni, to let a thing lie in the hole, i.e. hide, conceal it.

lá-garðr, m. a ‘fence of lá,’ the surf; þá sá þau at sylgja lá á steini í lágörðunum, Bs. i. 317; kom þar um síðir at hann þreyttisk á sundi, var hann þá kominn í lágarða, dró hann þá niðr, í því sá hann hvar kerling ein stór óð út at honum, Fas. ii. 435.

lága-söngr, m. the ‘low-chant’ in the Roman Catholic mass when the host was elevated, Bs., Hom., H.E. passim; lágasöngva bók, kver, skrá, the book (scroll) containing the low-chants, Vm., Ám., Pm.

lág-leikr, m. lowliness, humility, Mar.

lág-lendi, n. low land, flat land, Stj. 591.

lág-lendr, adj. low-lying, flat, of a county.

lág-liga, adv. lowly, Stj. 601; secretly, Fms. x. 425, 437.

lág-ligr, adj. low, Fas. i. 43.

lág-mæltr, part. low spoken, with a low voice, Fms. i. 159, Ver. 30.

lágna, að, to become high, of meat: part. lágnaðr, of meat, fish.

lág-nætti, n. ‘low-night,’ the depth of night, midnight, opp. to high day (hádegi).

LÁGR, adj., compar. lægri, superl. lægstr; [Dan. lav; Swed. låg; not found in A.S., so that probably the Engl. low is borrowed from the Scandin. word]:

—low; lát hæl þinn síga nokkut svá lægra en tær, Sks. 372; at nú sé lægra í horninu en áðr, Edda 32; en lægstr Magnúss kross, Hkr. iii. 221; þá er sólin er lág um kveldit, when the sun is low on the horizon, Þiðr. 338: short, þat er mitt ráð, at þú trúir aldri lágum manni ok rauðskeggjuðum, Fms. xi. 428; öxi mikla ok lágt skaptið, Sturl. i. 64; Þórðr enn lági, Ó.H. 139:

—low, low-lying, of land, þegar regn koma þá er úvært at búa þar sem lágt liggr, Fms. vi. 136:

—low, of the voice; hann svarar ok heldr lágt, i. 159; konungr tók kveðju hans lágt, Sturl. iii. 305; biðja fyrir sér lágt, Hom. (St.)

II. phrases, bera lágt höfuð, to carry one’s head low, hang the head, be discomfited, Nj. 94; stefna þá at Birkibeinum ok standa nú engum mun lægra en þeir, are no worse off than they, Fms. ix. 44; en hina lægri daga (the lower holy days) þrim aurum, K.Á. 170; munda ek þat vilja áðr þessu þingi er lokit, at ér færit lægra, I would like to see ye lowered, humbled, Nj. 220; bera lægra hlut, to get the worst of it, Fms. v. 59, vi. 412.

lág-raddaðr, part. = lágraustaðr.

lág-raustaðr, part. low-voiced, Bárð. 176.

lág-skeptr, adj. with a short handle, of an axe, Fms. ii. 71, 100.

lág-talaðr, adj. speaking in a low voice, Fb. i. 336.

lág-vaxinn, part. low-grown, short of stature, Fas. iii. 307.

Láki, a, m., contr. for Þorlákr, Gramm. p. xxxv.

Lá-land, n. Laaland, a Danish island, Fms. xi.

lámr, m. [Gael. lamb], a paw, of the hand, Edda 110.

LÁN, n., but an older feminine is indicated by the compd lánar-dróttinn; [A.S. læn; Engl. loan; Dan. laan]:

—a loan; in the saying, ekki er lán lengr en léð er; þiggja lán, to receive as a loan, Grág. i, 437; at láni, as a loan, Fms. ix. 404; hafa at láni, to get on credit, Nj. 259; selja at láni, to lend, Grág. i. 400; †ekki er lán lengr en léð er, Vídal., a saying.

2. with the notion of land, a fief; en ef þú vilt þráliga halda á ríkinu, þá mun þér hinn til at fara á fund hans ok görask hans maðr, munu vér þá biðja með þér, at hann fái þér at láni þetta ríki, Ó.H. 45; á því láni, Sighvat, cp. láð; Guðs lán, a loan from God, Hom. 149.

3. metaph. luck, good luck;

ó-lán, ill-luck, freq. in mod. usage.

compds:

láns-fé, n. lent money, Fms. iv. 328, Ó.H. 149, N.G.L. i. 22.

láns-hestr, m., láns-hross, n. a borrowed horse, Grág. i. 433.

láns-klæði, n. pl. borrowed clothes, Al. 85.

láns-maðr, m. a lucky man;

ó-lánsmaðr, an ill-fated man.

lána, að, to lend; þetta er lánsfé er ymsir menn hafa lánat mér, Fms. iv. 328; en þeim lánaði hón klæði er eigi áttu sjálfir, Hkr. ii. 31; ok vildir þú fást í því sem þér er ekki lánat, at yrkja lof um mik, Fb. i. 245.

lánar-dróttinn, m., prop. a liege-lord, whence generally a lord, master, esp. of the king or lord of a district; heit er lánardróttins ást, a saying, Fs. 111; þó ræð ek þér annat heilræði, at þú svík aldri lánardróttinn þinn, Nj. 129; hefir þú skammliga svikit þinn lánardróttinn, þóat hann væri eigi góðr, Grett. 184 new Ed.; hann beið svá ens æðsta meistara ok lánardróttins, MS. 625. 63; hann þótti vel hafa fylgt sínum lánardróttni, Fms. vii. 223: a master, betra þykki mér at látask í þínu húsi en skipta urn lánardróttna, Nj. 57.

lán-fé, n. = lánsfé, N.G.L. i. 22.

lárr, m. a box to keep wool in, freq. in mod. usage.

lár-viðr, m. [for. word], a laurel.

lás-bogi, a, m. a ‘latch-bow,’ cross-bow, Fms. viii. 285, Sks. 390, Karl. 349, Art. 63.

lás-lauss, adj. unlocked, latchless, Fms. xi. 226.

LÁSS, m. [Dan.-Swed. lås; Engl. latch, borrowed from the Scandin.(?)], a latch, lock; lukla at lúka lásum upp, Grág. ii. 195; sýngr í lási, … var þá skemman í lási (locked), Fms. iii. 67; vera láss ok lykill fyrir e-u, viii. 235; í lásum eða lokum, N.G.L. i. 84; hann flökti þá um alla lása, Fb. i. 276; borg vár hefir langan tíma verit svá sem láss fyrir yðru ríki, Fms. i. 156; þar vóru á úti-dyrr, ok sterkr láss fyrir, Grett. 44 new Ed.; reka lás fyrir kistu, 198 new Ed.; stökkr þá láss af limum, Gg. 10; hve hón er í lás um lokin, Gm. 22.

lás-ör, f. a cross-bow shaft, Sturl. i. 180.

LÁT, n., like the Engl. subst. let, scarcely used except in compds;

út-lát, an outlet;

í-lat, an inlet, a bag;

blóð-lát, blood-letting.

II. a loss; þeir sögðu konungi lát sitt, ok kölluðusk eltir hafa verit, Fms. xi. 370:

—death, decease, ek segi þér lát Eyvindar bróður þíns, Nj. 4; lát hins helga Knúts konungs, Bs. i. 71; litlu síðar var mér sögð brenna hans ok lát, Fms. ii. 18; hann frá lát sonar síns, Gullþ., passim; manna-lát, loss of life; and-lát, líf-lát, q.v.; af-lát, killing.

III. in pl. manners; allit., litr ok lát; skipta litum ok látum, to change shape and manners, Skv. 1. 38: esp. of bad manners, howling, uproar, hón var svá mjök blótin at menn máttu eigi standask lát hennar, Fas. i. 254; skrípa-lát, scurrility, Fms. viii. (in a verse), see læti; en aldrei veit ek hvat látum var, vii. 202; í sínum látum sumum, Skálda 170; gera spott at látum yðrum, Nj. 124; hann bað menn ekki syrgja né láta öðrum herfilegum látum, 197.

láta-læti, n. pl. dissimulation.

LÁTA, pres. læt, læt’k, Edda (in a verse), pl. látum; pret. lét, 2nd pers. lézt (rhyming with hristir in Edda in a verse); subj. léti; imperat. lát, láttú; part. látinn: middle forms, pres. látumk, Am. 89; pret. létumk, Hm. 106, Eb. (in a verse), Eg. 103 (in a verse): with neg. suff., pres. lækk-að ek, I let not, Ó.H. 171 (in a verse); pret. lét-a, Skv. 3. 42; imperat. lát-attu or lát-aþu, Sdm. 28, Líkn. 6: [Ulf. lêtan = ἀφιέναι; A.S. lætan; Old Engl. laten; Engl. let; O.H.G. lazan; Germ. lassen; Swed. låta; Dan. lade.]

A. To let, put, place; bauð hann at láta þá í myrkva-stofu, MS. 623. 30; var Haraldr þar inn látinn (shut in), Hkr. iii. 69; láta naut inn, to let ‘neat’ in a stall, let them in, Gísl. 20; láta út, to let out, Fms. vi. 215.

II. to let, suffer, grant; vil ek þess biðja yðr, herra, at þér létið oss mörk yðra, Ld. 112; konungr let margar tóptir til garða þar á árbakkanum, Fms. ii. 27; láta laust, to let go, let loose, Nj. 70, Fms. i. 168; hann vildi eigi láta þenna hest, viii. 123; láta hlut sinn, to let go one’s share, be worsted, i. 74.

2. to leave, forsake; biðr hann at þeir láti blótin, Fms. x. 274; láta fyrir róða, to throw to the winds, see róði, and láta fur lið; hann lét ok fur lið allan farangr sinn, Ísl. ii. 362; láta einan, to forfake a person; láttu mig, Drottinn, einan ekki, Pass.; hann ætlaði at láta eina (to divorce) drottningina, Fms. vii. 171.

3. to lose; ok létir þú hrossin eigi at síðr, Ld. 146; en ef þeir verða forflótta, þá munu þeir láta lið sitt, Eg. 284; fénu því sem hann hafði látið, Magn. 528; láta skal hann ok féit allt, Fms. vii. 24; at ek hafa fyrir því látið manndóm eða sannindi, ix. 333; láta leikinn, to lose the game, Edda 31; láta lífit, to lose one’s life, Eg. 14, Nj. 15, Fms. xi. 3.

4. with dat. to suffer loss in or of a thing; lætr Álfr þar lífinu, suffered loss of his life, perished, Finnb. 256; hét ek því at láta heldr lífi mínu (líf mitt, v.l.), en ganga á þenna eiðstaf, Fms. viii. 155; gengu á jökla upp ok létu lífi er dagleið var til bygða, Bs. i. 408; fyrr skal ek mínu fjörvi láta, Skv. 3. 15; þú skalt láta mínu landi, 10: and in mod. usage, láta kálfi, to drop the calf; and láta fóstri, to miscarry.

5. to let do or let be done; hann lét sveininum ekki í mein, he let nothing be done to the boy, indulged him in everything, Nj. 147; Dofri unni honum svá mikit at hann mátti ekki í móti honum láta, Fb. i. 566, cp. láta eptir, undan e-m, etc.

6. vóru þá látnir fjötrar af Hallfreði, Fms. ii. 12; þá láta þeir þegar af sér tjöldin, Eg. 261; vil ek at þú látir lokur frá hurðum, Gísl. 28; láta barn af brjósti, to wean a child, N.G.L. i. 340; láta hest á stall, Karl. 5: láta í ljós, to make known, Sks. 195: láta blóð, to let blood (blóð-lát).

III. with prepp.;

—láta af e-u, to leave off, desist from; sumir létu af blótum, Fms. i. 32; þú vill seint láta af mann-drápum, 274; Þorgeirr mun eigi fyrr af láta enn hann ræðr þér bana, Nj. 109; á enum næstum hálfum mánaði er fallsótt lætr af (ceases), Grág. i. 458; láta af hendi, to let out of one’s hands, deliver up, Eg. 66, Nj. 186, Fms. vii. 173; láta fé af, to kill, slaughter (cattle), Grág. i. 429, K.Þ.K. 80, 92, Rb. 344:

—láta aptr, to shut; kómu Austmenn í virkit, því at Austmenn höfðu eigi aptr látið, Landn. 162; láttu aptr dyrnar, shut the door:

—láta at, to yield, comply; mun ek láta at yðr, I will comply with you, MS. 623. 24; alla þá er at mínum orðum láta, Eg. 18; hann (the ship) fór jafnan hallr ok lét eigi at stjórn, she heeled over and obeyed not the helm, Fms. iii. 13:

—láta eptir e-m, to indulge; Þórðr lét þat eptir honum, Eg. 188; þær (the scales) sýndusk honum svá vægar, at ef eitt lítið hár væri lagt i, at þó mundu þær eptir láta, Sks. 643: absol., láta eptir, with acc. to leave behind, MS. 623. 36, Eg. 87, 220:

—láta fram, láti mik fram at Kolskeggi, Nj. 97:

—láta fyrir, to let go, give way, yield; ok sagt, at fyrir lét annarr fylkingar-armrinn, Fms. vi. 317; þeir munu verða fyrir at láta ef vér leggjum sköruliga at, vii. 257; hann lætr ekki fyrir járni né eldi, Kb. 544. 39, Gþl. 285:

—láta í, to let go into; láta í ker, to pour into a vessel, fill it (í-lát), Konr.:

—láta til, to yield; Einarr vildi með engu móti láta til við Harald konung, Fms. iii. 62; þar kemr enn þófinu at konungr lætr til, ok mælti svá, xi. 429; var þá Gunnarr við hana lengi fár, þar til er hón lét til við hann, Nj. 59:

—láta undan, to yield to, give way; ek skal hvergi undan þér láta, 27:

—láta upp, to open (opp. to láta aptr), Eg. 409, 602, Fms. ix. 26, 476; lætr Kjartan þenna upp, K. let him get up, Ld. 168: láta uppi, to lay out; ok lætr hann rétt skírn uppi, at hann láti at lögheimili sinu, K.Þ.K. 6; ok ertú saklauss, ef þú lætr uppi (grants) vistina, Glúm. 327; ef féit er eigi uppi látið, Grág. i. 384; en ef hinn lætr honum eigi uppi mat þann, 47; látum nú þat uppi (let us make a clean breast) er vér höfum jafnan mælt, Fms. ix. 333:

—láta út, to let out, of a thing shut in; at hann mundi brjóta upp hurðina, ef hann væri eigi út látinn, vi. 215: naut. to let go, put to sea, síðan létu þeir út ok sigldu til Noregs, Nj. 128.

IV. with infin. to let, cause, make; látið mik vita, let me know, Nj. 231; er ek lét drepa Þóri, Fms. v. 191; faðir Bjarnar, er Snorri Goði lét drepa, Landn. 93; Gunnarr mun af því láta vaxa úþokka við þik, Nj. 107; lét hón þar fjándskap í móti koma, Ld. 50; hann sá engan annan kost, en láta allt svá vera sem Björgólfr vildi, Eg. 24; ef bóndinn lætr hann á brott fara, Grág. i. 157; þá létu þeir stefna þing fjölmennt, Fms. i. 20; konungr lét græða menn sína, … en veita umbúð, Eg. 34; ok lét leiða hann á land upp ok festa þar upp, Nj. 9; þá skal hann stefna honum, ok láta honum varða útlegð, Grág. i. 47, 385; þá lét Þorbjörn vera kyrt ok fór leið sína, Háv. 46; láttú búnar þessar þegar er ek læt eptir koma, let them be ready when I call for them, id.; lát þér þat í hug koma! … láttú þér því þykkja minstan skaða um fjártjón, ok þú skalt láta þér í hug koma, at …, Sks. 446, and in numberless instances.

2. with a reflex. infin. to let a thing be done or become, or referring to a person himself, to let oneself do, etc.; láttú nemask þat, learn that! mark that! Skv. 1. 23; er hón lét sveltask, Og. 17, Skv. 3. 27; skulu þér þá ekki eptir ganga, ok láta þá sjálfa á sjásk, Nj. 147; Egill mun ekki letjask láta nema þú sér eptir, Eg. 257; at frændr yðrir ok vinir láti mjök hallask eptir þínum fortölum, Fms. ii. 32; ef sá maðr lætr í dóm nefnask er nú var frá skiliðr, Grág. i. 16; ok hafi hinn fellda hana, ok látið á fallask, and let himself fall upon her, ii. 60; ok láti kaupask verk at, if he lets work be bought of him, i.e. works for wages, i. 468; hann lét fallask þvers undan laginu, Nj. 246; ef hón vill vígjask láta til nunnu, Grág. i. 307; láta sér fátt um e-t finnast, to disapprove, Fas. i. 51; áðr hann láti af berask, Fms. ii. 12.

3. with part. pass., in circumlocutory phrases; hann lét verða farit, he went, Fagrsk. 120; létu þeir víða verða farit, they rowed much about, 185; liðit skal láta verða leitað bæjarins, Fms. viii. 374; lét konungr þá verða sagt, v. 201; hann lét hana verða tekna, he seized her, ‘let her be taken,’ Fas. ii. 153: ellipt., omitting the infin., láta um mælt, to let be said, to declare, Vígl. 76 new Ed.: rare in prose, but freq. in old poetry, ek lét harðan Hunding veginn, I sent H. to death, Hkv. 1. 10; láta soðinn, Gm. 18; gulli keypta léztú Gýmis dóttur, Ls. 42; láta trú boðna, Od. 9; lét of sóttan, Haustl.

V. naut. to stand; lata út, lata í haf, to let go, put out to sea, Eg. 370; síðan létu þeir út ok sigldu til Noregs, Nj. 128; var honum sagt at þeir höfðu út látið, 134; hann bar á skip ok lét í haf, 282, Ld. 50; láta til lands, to stand towards land, to put in, Fms. i. 294; láta at landi, id., 228; vil ek ráða yðr, at þér látið í brott héðan, Eb. 330.

B. Metaph. usages:

1. to behave, comport oneself, by gestures, manners, or by the voice, answering to lát (III); forvitni er mér á hversu þeir láta, Glúm. 327; láta sem vitstoli, Stj. 475; hann bað menn eigi syrgja né láta öðrum herfiligum látum, Nj. 197; hann sofnaði fast, ok lét ílla í svefni, to be unruly in sleep, 94, 211; fámk vér eigi við skrafkarl þenna er svá lætr leiðinliga, Háv. 52; björn ferr at henni, ok lætr allblítt við hana, fondles her, Fas. i. 51; bæði er, at þú ert görfiligr maðr, enda lætr þú allstórliga, makest thyself big, Ld. 168; jarl lét sér fátt til hans, the earl treated him coldly, Fms. i. 58; lét hann sér fátt um finnask, vii. 29; láta hljótt yfir e-u, to keep silence about a thing, Nj. 232, Al. 15; láta kyrt um e-t, id.; láta mikit um sik, to pride oneself, puff oneself up, Grett. 108; Björgólfr kallaði annat sinn ok þriðja—þá svarar maðr, lát eigi svá ! lát eigi svá, maðr! segir hann, Fms. ix. 50.

2. láta vel, ílla yfir e-u, to express approval, disapproval of a thing; mun ek segja þeim tíðendin ok láta ílla yfir verkinu, Nj. 170; Brynjólfr lét ílla yfir þessi ráða-görð, Eg. 24; Kveldúlfr lét vel yfir því, 115, Nj. 46; hann lætr vel yfir því, he expressed himself favourably about it, Ld. 50; ok létu menn hans vel yfir þessu, 168; lét hann vel yfir þeirra eyrendi, Fms. i. 16.

3. to make as if; hann gengr leið sína, ok lætr sem hann sjái ekki sveinana, Háv. 52; mun ek nú taka í hönd þér ok láta sem ek festa mér Helgu dóttur þína, Ísl. ii. 206; Þjóstólfr gékk með öxi reidda ok lét þat engi sem vissi, Nj. 25; láttú sem hinn átti dagr Jóla sé á Drottins-degi, Rb. 128; ok mun ek láta sem ek taka af þeim, Nj. 170; en fólk þetta lét sem ekki væri jafnskylt sem Jóla-drykkjan þessi, Fms. vii. 274: the phrase, honum er ekki svo leitt sem hann lætr.

4. to estimate, value; manngjöld skyldi jöfn látin ok spora-höggit, Nj. 88; hann vildi eigi heyra at nokkurr konungr væri honum jafn látinn á Norðrlöndum, Fms. v. 191; því at þeir þoldu þat eigi, at Finnbogi var framar látinn, Finnb. 290; fátt er betr látið en efni eru til, a saying, Band. 6 new Ed.; er nú er heilagr látinn, Clem. 49.

5. to express, say; í fylki þat eða hérað, er sá lét sik ór vera, Gþl. 155; lætr þat (he intimates) at sú gjöf var gör með ráði konungs, Eg. 35; Þorfinnr bóndi lét heimilt skyldu þat, 564; létu þeir (they declared) nú sem fyrr, at hón festi sik sjálf, Nj. 49: to run so and so, of writs, books, skrá er svá lét, Dipl. ii. 19; máldaga svá látanda, Vm. 47.

6. to emit a sound, scream, howl; hátt kveði þér, en þó lét hærra atgeirinn er Gunnarr gékk út, Nj. 83; sem kykvendi léti, Fms. vi. 202; óttask ekki hversu sem sjór lét, vii. 67; at veðrátta léti ílla um haustið, Ld. 50; hann heyrir ok þat er gras vex á jörðu ok allt þat er hærra lætr, Edda 17; ok einn tíma er prestr lýtr at honum, þá lætr í vörrunum—tvö hundruð í gili, tvau hundruð í gili, Band. 14; ok lét hátt í holsárum, sem náttúra er til sáranna, Fbr. 111 new Ed.

C. Reflex.:

I. to be lost, to die, perish; betra þykki mér at látask í þínu húsi, en skipta um lánar-drottna, Nj. 57; létusk (fell) fjórtán menn, 98; kómusk fimm á skóginn en þrír létusk, Eg. 585; ok létzk hón þeirra síðast, Ld. 58; hversu mart hefir hér fyrir-manna látisk—Hér hefir látisk Njáll ok Bergþóra ok synir þeirra allir, Nj. 203.

2. to declare of oneself, feign, etc.; lézk þar vilja sína kosti til leggja, Fms. i. 22; en allir létusk honum fylgja vilja, ix. 316; ek býð þangat þeim mönnum, er fé látask at honum hafa átt, Grág. i. 409.

II. part. látinn, dead, deceased, Eg. 300, Nj. 112, Ld. 8, Fms. vii. 274.

2. vel látinn, highly esteemed, in good repute, Ísl. ii. 122, Sks. 441; við látinn, on the alert, ready, Fms. viii. 371, ix. 459; það er svá við látið, it so happens, Fb. i. 204; vel fyrir látinn, well prepared, Grett. 110 A.

látaðr, part. mannered; vel látaðr, Stj. 588, Fms. viii. 447, Karl. 446.

lát-bragð, n. bearing, manners, deportment, Ld. 272, Bs. ii. 78.

lát-góðr, adj. courteous, well-mannered, Fms. x. 152.

lát-gæði, n. manners, Sks. 282 B, Bs. i. 76.

látinn, part. deceased; see láta C. II. 1.

Látína, u, f. Latin, K.Þ.K. 74, Sks. 23; Látínu-bók, Látínu-bréf, Látínu-skrá, Látínu-söngr, a Latin book, deed, scroll, canticle, Fms. x. 147, Bs. i. 869, Pm. 86, Ám. 73; Látínu dikt, Latin composition, Fms. iii. 163; Látínu stafr, stafrof, Latin letters, alphabet, Skálda 170, 177; Látínu-list, Bs. i. 235; Látínu lærðr, a Latin scholar, Grág. (Kb.) i. 22; Látínu-mál, Látínu-tunga, the Latin tongue, Skálda 181, Ver. 37, Hom. 139, K.Þ.K. 74, 76; Látínu klerkr, a Latin clerk, scholar, Skálda 179; Látínu maðr, a Latin, Roman; Látínu skáldskapr, Latin poetry, 1 78; Látínu snillingr, a master in Latin, 181.

lát-prúðr, adj. of gentle bearing, Edda 21.

LÁTR, m., in old poetry and better láttr, [from lag, as sláttr from slag, Engl. litter]:

—the place where animals, esp. seals, whales, lay their young, Gþl. 465: in poetry, Fáfnis láttr, the serpent’s litter = gold: freq. in mod. usage, as also in local names, Látr (pl. Hval-látr), Látra-bjarg, Látra-heiðr, see the map of Iceland.

-látr, adj. mannered: a suffix in compds denoting manners or qualifies, see Gramm. p. xxxiv.

látrask, að, dep. to litter, of seals, beasts, Fas. ii. 284, where used metaph.

látun, m., Karl. 267; [Fr. laiton; Engl. latoun or latten]:

—brass; af enum bezta látuni, Vm. 41, 177, Am. 18; but neut. in mod. usage.

lát-æði, n. bearing, deportment, manners, Sks. 282, 370.

lávarðr, m. [like lafði, borrowed from the Early Engl. lâuerd, as it was spelt and sounded in Engl. of the 12th century; A.S. hláford]:

—a lord, master, Fms. vii. 250, x. 226, Hom. 89, Mar. passim: the word is used in the N.T. along with drottinn and herra.

LÉ, m., with the article léinn, Fms. vii. 264; acc. sing. lia, Korm. 38; ljáinn, Fb. i. 522; plur. learnir, Edda 48; dat. lianum (ljánum), id.; acc. pl. lia (= ljá), id.: the mod. form is nom. ljár, gen. ljás, dat. and acc. ljá; the nom. ljár occurs in Fb. i. 522: [North. E. ley, lea; Dan. lee; Swed. lia]:

—a scythe; hinn deigi lé, Mkv.; hvass lé, Flóv. 25; stæltr lé, Grág. i. 501; dengja ljá, ii. 211; orb ok nýjan ljá, Fb. i. 522; ljá í langorfi, Korm. 38; stafn-ljá (dat.), an entering hook, Fms. vii. 264.

compds:

lé-dengd, f. (or lé-denging, f., Jb. 218), the hammering, sharpening a scythe, Grág. ii. 338; see dengja.

lé-garðr, m. a swathe, Finnb. 340.

lé-barn, n. an infant, Hkr. i. 35, Fas. ii. 115.

ledda,† u, f. a lead, plumb, a fisher’s term in western Iceland.

leðja, u, f. mud, oose, slab.

LEÐR, n. [A.S. leðer; Engl. leather; North. E. ledder; Germ. leder; Dan. læder]:

—leather, freq. in mod. usage, but no instance in old writers is recorded.

compds:

leðr-blaka, u, f. [Swed. läder-lapp], a ‘leather flapper,’ a bat, Al. 168, Edda (Gl.)

leðr-flaska, u, f. a leather bottle, Grett. 88.

leðr-háls, m. a nickname, Landn.

leðr-hosa, u, f. leather hose, gaiters, Fms. vi.

leðr-hús, n. a leather box, D.N.

leðr-panzari, a, m. a leather jack, Karl.

leðra, að, to line with leather, N.G.L. iii, Nos. 2, 10.

leg, n. [liggja],

a burial-place, K.Þ.K. 28, Nj. 281, Fms. vii. 251:

—the ‘lie,’ position of a county, lands-leg:

of grass, liggja í leg, to be laid, of overgrown grass: liggja í leg, to lie waste, of land, Grág. ii. 279; leggja í leg, to desert a farm, 278.

lega, u, f. a lying in bed, Al. 72: of sickness, the lying bedridden: the being so ill as to keep one’s bed, liggja langa legu.

compds:

legu-nautr, n. a bed-mate, mess-mate, Sturl. iii. 145, Hkr. iii. 394.

legu-neyti, n. companionship, Sks. 293 B.

legáti, a, m. [Lat. word], a legate, Fms. viii–x.

legenda, u, f. [Lat. word], a legend.

LEGGJA, a causal of liggja, q.v.; pres. legg, pl. leggjum; pret. lagði; subj. legði; imperat. legg or leggðú; part. lagiðr, lagið, lagit; contr. lagðr, lögð, lagt; part. laginn, Fb. ii. 386, which form is in mod. Icel. used as an adjective only; a part. pass. lagztr, lögzt, lagzt, Fas. ii. 345, and in mod. usage: [Ulf. lagjan = τιθέναι; A.S. lecgan; Engl. lay; O.H.G. legjan; Germ. legen; Swed. lägga; Dan. lægge]:

—to lay.

A. Prop. to lay, place; ok lagði hann á altara, Ver. 14; er hann var lagiðr á bálit, Hkr. i. 32; á lúðr lagiðr, Vþm.; vóru steinar lagðir í hring utan um, Eg. 486; Már lá útar á bekk, ok hafði lagt höfuð sitt í kné Rannveigar, Sturl. i. 13; leggja net, to lay a net, K.Þ.K. 88:

—to lay down, leggja sinn aldr, Ht.

2. to put; leggja band um, umhverfis, to fasten a string round the body, Eg. 340; leggja saman augun, to put the eyes together, shut them, id.; leggja eld í, to put fire to, Nj. 74, 131; leggja hendr at síðum mér, Fms. x. 331; leggja stýri í lag, to put it right, Hkr. i. 32; leggja ofan segl ok viðu, to haul down, take in the sails, Fms. iv. 372, ix. 23; l. lénur, söðul, á hest, to put a saddle on a horse, Nj. 74, Landn. 151; l. á hest, or leggja á (simply), to saddle; leggja hapt á hest, Grág. i. 436; l. mark á, of sheep, 426; l. hús ofan, to pull it down, Bs. i. 163; l. klyfjar ofan, to unload a horse, K.Þ.K. 94; l. klyfjar upp, to pack a horse, N.G.L. i. 349; l. árar upp, to lay up the oars, give up pulling, Edda 36: the mod. phrase, leggja árar í bát, to give a thing up, lose heart; l. fyrir lið, to give up, see lið; fyrir lagðr, outworn, exhausted, Mar. 1060, Fas. ii. 278.

3. leggja at jörðu, at velli (or við jörðu, við velli), to overthrow, make bite the dust, Nj. 117, Eg. 426, Fms. vii. 296, viii. 43, x. 257, Njarð. 378; leggja fyrir borð, to put overboard, metaph. to forsake, Clem. 47; leggja í leg, to lay waste, Grág. ii. 278; leggja hlut sinn, to lay down or lose one’s lot, be worsted, Sturl. iii. 103: leggja mál í görð, to put into court, Nj. 88, 101; l. mál í umræðu, to put it to discussion, Orkn. 426; l. mál til sætta, Nj. 111.

4. to lay, drop, of a beast; hvelparnir er eigi vóru lagðir, Fb. i. 104.

II. metaph. in a mental sense; leggja stund, starf, hug, kapp … á e-t, to study a thing, take pains about, interest in it; as also, leggja ást, elsku, mætr á e-t, to feel love, affection, interest for, to love, cherish a thing or person; and again, leggja fæð, öfund, hatr … á, to take dislike, envy to, Al. 95, Ísl. ii. 197, Nj. 31, 46, Eg. 42, 418, Ld. 60, Fb. ii. 229, Fms. i. 31: freq. in old and mod. usage, thus, Sturla lagði mikinn hug á, at láta rita sögu-bækr eptir bókuni þeim er Snorri setti saman, Sturl. ii. 123; leggja e-t e-m til orðs, ámælis, to put a thing to a person’s blame, blame him for it, Nj. 62, 85, 138, 246, Ld. 250; l. e-t til lofs e-m, to laud one, put a thing to a person’s credit, Fms. x. 98.

2. with prepp.;

—leggja á, to impose, put upon; leggja skyldir, skatt … á, Fms. x. 51, 93, Rb. 394:

—leggja af, to leave off, cease doing; legg af héðan af versa-görð, sagði erkibiskup, ok stúdera heldr í kirkjunnar lögum, Bs. i. 799:

—leggja e-t fyrir sik, to set a task before one, Fms. ii. 103, xi. 157:

—leggja til, to add to, xi. 51, Hom. 138:

—leggja undir or undir sik, to lay under oneself, conquer, vanquish, Fms. i. 3, x. 35, Eg. 12, Stj. 46, 146; leggja e-t undir þegnskap sinn, to assert on one’s honour, Grág. i. 29, Nj. 150; leggja e-t undir e-n, to submit it to a person, refer to, 105; l. e-t undir trúnað e-s, to trust, Fms. ix. 397; ok er þat mjök undir hann lagit, it depends much on him, Bjarn. 52:

—leggja út, mod. to translate (út-legging):

—leggja við, to add to, Grág. i. 22, Hom. 138, 155. Rb. 88, Al. 358.

III. to lay, place, found, build; leggja afla, Vsp. 7; leggja garða, to make fences, Rm. 12; leggja götur, to make roads, Dipl. iv. 12; leggja lúðra, to place right, adjust the bin, Gs. 3; leggja leið, to take a direction, Fas. i. 57; hann lagði mjök kvámur sínar í Ögr, he was in the habit of coming to O., Fbr. 30; leggja e-t í vana sinn, to make a habit of.

2. metaph. to lay, settle; leggja sakar, to settle strife, Vsp. 64; leggja landrétt, to settle the public rights, make laws, Sighvat; leggja lög, to lay down laws, of the three weird sisters ordering the fate of men, Vsp.:

—to lay down, ordain, lagt er allt fyrir, all is predestined, Skv. I, Skm. 13, Ls. 48; era með löstum lögð æfi þér, Skv. 1, 33; hvat mun til líkna lagt Sigurði, 30; leggja á, to ordain, en þú hugfest þá hluti er ek segi þér, ok legg á þik, Bs. i. 199; ef þeir eru á lagðir (ordered) fyrir váttum, Gþl. 439; þá hluti er ek hefi á lagt við þik, Eg. 738; leggja lög á, to make, lay down a law, Bs. i. 28: leggja ríkt á, to order peremptorily: of a spell, leggja á, to enchant; ‘mæli eg um og legg eg á!’ is in the tales the formula with which witches say the spell.

3. to appoint, fix, a meeting or the like; eru þá leikar lagðir í Ásbjarnar-nesi, Ld. 196; leikr var lagiðr á Hvítár-völlum, Eg. 188; þeir lögðu við landsmenn hálfs-mánaðar frið, 228; leggja stefnu með sér, Fms. i. 36; var lögð konunga-stefna í Elfi, vii. 62; leggja bardaga við e-n, xi. 418; l. með sér vináttu, Eg. 278; Augustus keisari lagði frið (established peace) um allan heim, Edda.

IV. to tax, value (fjár-lag); hross eru ok lögð, hestr fjögurra vetra gamall við kú, Grág. i. 503; leggja lag á mjöl, ii. 404; ef fyrr er keypt en lag er á lagt, id.; leggja lag á varning manna, Ísl. ii. 126; þat þykkir mér jafnligast at þú leggir land svá dýrt, en ek kjósa hvárr okkarr leysa skal, … hann lagði hálft landit fyrir sex tigi silfrs, … er þú leggr svá údýrt Helgafells-land, Eb. 38; vil ek þat vinna til sætta at leggja son minn úgildan, Nj. 250; at Hallr af Síðu hafði lagit úgildan son sinn, ok vann þat til sætta, 251; leggja at léttu, to lay a tax on light, Fas. iii. 553.

V. to lay out, pay, discharge; leggja at veði, to give as bail, Edda 17; buðu at leggja sik í veð fyrir þessa menn, Nj. 163; leggja á hættu, to risk, Eg. 86; leggja á mikinn kostnað, to run into great expences, Eg. 43; leggja veð eðr fá vörzlu, Gþl. 389: leggja í kostnað, to expend, Fms. xi. 232; leggja sik í háska, veð, to put oneself in danger, to stake one’s life, vii. 263, Nj. 163:

—leggja aptr, to pay back, Grett. 174 new Ed.; leggja líf á, to stake one’s life on a thing, Nj. 106, 178:

—leggja fram, to lay forth, lay out, exhibit (fram-lag); allan þann sóma er hann hefir fram lagit, Ld. 32; mikit muntú þurfa fram at leggja með honum, þvíat hón á allan arf eptir mik, Nj. 3; l. fram líf sitt, Eg. 426:

—leggja til, to pay to, furnish, contribute, as one’s share; hvern styrk hefir móðir mín til lagit með þér, Nj. 7; hvat viltú þá til leggja? langskip tvau, 42; skortir mik eigi fé til at leggja fyrir farit, 128; kunni hann til alls góð ráð at leggja, Eg. 2; hefi ek þar til (lagit) mörg orð, 728; lét ek þar sælu-hús göra ok lagða fé til, Fms. vii. 122, Js. 4; þau ráð er Gregoríus lagði til, Fms. vii. 258; l. fé til höfuðs e-m, to set a price on one’s head, Nj. 112, Grett. passim:

—metaph., leggja fátt til, to say little, be reserved, Nj. 88, 112; Gunnarr lagði ekki til, G. remained silent, 52; leggja lof til, to give praise to, Eg. 33; leggja orð í (til), to ‘lay a word to,’ say a word in a matter, remonstrate, Grág. i. 290; leggja gott, íllt til e-s, to lay a good (or ill) word to, to interfere in a friendly (or unfriendly) manner, Sturl. iii. 151 (til-lögur):

—leggja hlut sinn, líf sitt, við, to risk one’s lot, stake one’s life, i. 162, Nj. 113, 218; l. sik allan við, to do one’s best, Eg. 738; l. sekt við, l. lögbrot við, of a penalty, Nj. 113, Eg. 352, H.E. i. 505:

—leggja út, to lay out, pay, Vm. 33; of betting, Orkn. 200:

—leggja fé upp, to lay up, invest; l. fé upp í jörð, Dipl. v. 21; lagða ek upp við minn kæra Orm biskup hálfan viðreka, I made it over to O., ii. 4; l. upp fé, to lay up, board.

VI. of direction, esp. as a naut. term, to stand off or on, lay a ship’s course, esp. from or towards a port, to or from an attack, to sail, proceed to sea, absol., or the ship in dat. or acc., leggja skip or skipi; þú skalt leggja fram sem þér líkar (place the ship to attack), Nj. 8; ok leggr fram skeiðina jafnfram skipi Rúts, id.; þeir leggja út undir eina ey ok bíða þar byrjar, 133; hann lagði skip sín inn á sundit, 271; þeir bjuggusk um sem skjótast ok lögðu út skipunum, Eg. 358; en er skipit var lagit út undir Fenhring, Fms. x. 64; Sigvaldi leggr skip sitt í miðja fylking (lays his ship alongside of), xi. 126; þeir hittu drómund einn í hafi ok lögðu til níu skipum ok borðusk, … at lyktum lögðu þeir snekkjunum undir drómundinn, Hkr. iii. 353; leggja undir land, to stand in towards land, Eb. 126, where in a metaph. sense = to give in; lögðu þeir eigi inn í ósinn, en lögðu útarliga á höfnina, Ísl. ii. 126; bauð hann út leiðangri at liði ok skipum ok lagði (stood) út til Staðs fyrir innan Þórsbjörg, Fms. i. 12; síðan leggja þeir í Löginn upp, Hkr. i. 32; Knútr konungr lagði þegar upp í ána ok at kastalanum, Fms. ix. 23, xi. 196; réru þeir langskipinu upp í ána ok lögðu til bæjar þess, Eg. 80; lögðu víkingar við þat frá, Landn. 223; þá lögðu þeir at nesi einu, Eg. 161; ok lögðu þar at landi, 203; lagði hann at (landed) við Sundólfs-staði, Fms. ix. 483; en er þeir koma norðr at Hákonar-hellu þá lögðu þeir þar at, Hkr. i. 160: leggja at, to attack, in a naval battle (atlaga); lögðu þeir þá at þeim, Nj. 25, Eg. 81; munu vér leggja til orrostu við þá, Fms. vii. 257; létusk allir búnir at leggja at þeim Hákoni, id.; ef þeir leggja at, Jómsvíkingar, xi. 134:

—leggja í rétt, to drift or run before the wind, skipverjar, þeir er sigla vildu, eðr þeir er í rétt vildu leggja skipit, Fbr. 59; mæltu þeir er leið sögðu at varligra væri at lægja seglit ok leggja skipit í rétt um nóttina, en sigla til lands at ljósum degi, Fms. ii. 64; þá kom andviðri ok leggja þeir í rétt, Bs. i. 420; þá lögðu þeir í rétt harðan, kom á stormr svá at eigi fengu þeir lengi í rétti legit, ok sigldu þeir þá við eitt rif, Bær. 5; þá kemr enn landviðri ok leggja enn í rétt ok rekr vestr í haf, Bs. i. 483; þá lögðu þeir í rétt harðan, 484; féll veðrit ok görði lögn, lögðu þeir þá í rétt, ok létu reiða fyrir nokkurar nætr, Eg. 372.

2. without the notion of sea, to start; leggja á flótta, to turn to flight, fly, Fms. x. 241, xi. 341, 391, Orkn. 4, Hkr. i. 319, passim; leggja ú fund þeirra, Fms. vii. 258; leggja eptir, to pursue, x. 215; leggja upp, to start on a journey: metaph., leggja e-t ekki langt upp, Grett. 51 new Ed.

3. to stab, thrust with a weapon, the weapon in dat. or absol. (lag = a thrust), Nj. 8, 64, Njarð. 378, Eg. 216, 258, 298, Nj. 43, 56, Grág. ii. 7, Gþl. 165, passim; opp. to höggva, höggva ok leggja, hann hjó ok lagði, and the like.

VII. impers. it turns, in driven in a direction, of smoke, smell, fire, or the like; hingat leggr allan reykinn, all the smoke blows thitherward, Nj. 202; en eldinn lagði at þeim, Fms. i. 266; fyrir údaun er ór hauginum mun út leggja, iv. 28; varask gust þann ok údaun er út lagði or haugnum, … af fýlu þeirri sem út lagði, Ísl. ii. 45; ok er eldrinn var görr, lagði reykinn upp í skarðit, Eb. 220; ef hval leggr út, if a (dead) whale is driven off land, Gþl. 462:

—of ice, snow, to freeze, be covered with snow, ice, þá leggr snjó nokkurn fyrir þá, 655 xv. 12; er ís leggr á vatnit, Grág. ii. 287; þá er ísa lagði á vötn, Fms. ii. 103: the place frozen in acc., vóru íslög mikil ok hafði langt lagt lit Breiðafjörð, Ld. 286; lagði ok Ögrsvatn, Fbr. 30 new Ed.; lagði fjörðinn út langt, 60 new Ed.: part., íss var lagðr á Hofstaða-vág, Eb. 236:

—of winter, cold, þegar er gott er ok vetr (acc.) leggr á, Grett. 24 new Ed.; lagði þegar á frer ok snjófa, Bs. i. 872; but pers., leggr á hríðir ok snjóvar (better snjóva), Bs. i. 198.

2. the phrase, leggja nær, to ‘lie near,’ be on the brink of; nær lagði þat úfæru eitt sinn, it had well nigh come to a disaster, Edda 17; lagði þá svá nær at allr þingheimr mundi berjask, it was on the brink of …, Nj. 163; lagði nær at hann mundi reka í svelginn, Fms. x. 145.

B. Reflex. to lay oneself, lie; leggjask niðr í runna nokkura, Nj. 132; er Skálm merr yður leggsk undir klyfjum, Landn. 77; þá leggjask í akrinn flugur þær, er …, 673 A. 3:

—of going to bed, þeir höfðu lagizk til svefns, were gone to sleep, Nj. 155; Skarphéðinn lagðisk ekki niðr um kveldit, 170:

—leggjask með konu, to cohabit (illicitly), Fms. i. 57, K.Á. 118, Fas. iii. 390, Grág. i. 351:

—of illness, to fall sick, take to bed, tók hón sótt ok lagðisk í rekkju, Nj. 14; þá lét hann búa hvílu sína ok lagðisk í sótt, Fms. xi. 214: the phrase, leggjask e-t ekki undir höfuð, not lay it under one’s pillow, do it promptly, be mindful of a thing, ii. 120, v. 264:

—leggjask á e-t, to fall upon, of robbers, beasts of prey, etc.; at spillvirkjar mundi l. á fé þeirra, i. 226, Grett. 125 new Ed.; Vindr lögðusk á valinn ok raufuðu, xi. 380: örn lagðisk (prayed) í eyna, Bs. i. 350:

—leggjask fyrir, to take rest, lie down, from exhaustion, sickness, or the like, 387; lögðusk þá fyrir bæði menn ok hestar af úviðri, Sturl. iii. 292; þá lögðusk leiðsagnar-menn fyrir, þvíat þeir vissu eigi hvar þeir vóru komnir, Fms. viii. 52; fyrir leggjask um e-t mál, to give it up, Bs. i. 194: leggjask niðr, to pass out of use, cease, Fms. x. 179, xi. 12: leggjask á, to arise, mun sá orðrómr á leggjask, at …, Nj. 32, Fms. i. 291; úþokki lagðisk á milli þeirra bræðra, xi. 14.

2. to cease; at sá úvandi leggisk sem áðr hefir verit, Fms. i. 280.

II. to swim (partly answering to A. VI); leggjask til sunds, to go into the water and swim, Ld. 46; þeir leggjask um hríð … Sigmundr leggsk þá um hríð … hann lagðisk síðar (swam behind), Fær. 173; hann lagðisk eptir geldingi gömlum út í Hvalsey, Landn. 107; Grettir lagðisk nú inn á fjörðinn, Grett. 148; hann lagðisk yfir þvert sundit ok gékk þar á land, 116, Hkr. i. 287, Finnb. 266; þeir koma upp ok leggjask til lands, Ld. 168; for legðir read legðiz, Njarð. 378.

2. to set out; leggjask í hernað, víking, to set out on a freebooting expedition, Fms. x. 414, passim: leggjask út, to set out into the wilderness, as a highwayman, Odd. 8, Fas. i. 154, passim (útilegu-maðr = a highwayman); ek lögðumk út á merkr, Fms. ii. 103; leggjask á flótta = leggja á flótta, to take to flight, xi. 305: leggjask djúpt, to dive deep (metaph.), Nj. 102; leggjask til e-s, to seek, try eagerly for, Stj. 90, Bs. i. 198; leggjask í e-t, to occupy oneself with, Rb. 312.

3. á lögðusk logn mikil, þokur ok sælægjur, Orkn. 358; vindar lögðusk (the wind wafted) af hrauninu um kveldum, Eb. 218, (see A. VII): the phrase, ekki lagðisk mjök á með þeim frændum, they were not on good terms, Ld. 68: ok lagðisk lítt á með þeim Snorra, Sturl. i. 124; þeir töluðu lengi ok lagðisk vel á með þeim, things went well with them, Orkn. 408; þungt hefir á lagizk með okkr Strút-Haraldi jarli um hríð, Fms. xi. 84; Steinólfi þótti þat líkt ok ekki, ok lagðisk lítt á með þeim, Gullþ. 11:

—lítið leggsk fyrir e-n, to come to a shameful end; lítið lagðisk nú fyrir kappann, þvíat hann kafnaði í stofu-reyk sem hundr, Grett. 115; svá lítið sem fyrir hann lagðisk, who had been so easily slain, had made so poor a defence, Ld. 150; lítið lagðisk hór fyrir góðan dreng, er þrælar skyldu at bana verða, Landn. 36; kann vera, at nú leggisk lítið fyrir hann, ek skal ráðin til setja, Fms. iv. 166.

III. recipr., leggjask at, to attack one another, Fms. xi. 130: leggjask hendr á, to lay hands on fine another, Ld. 154; leggjask hugi á, to take a liking for each other, Bárð.: leggjask nær, to run close up to one another, of two boats, Gísl. 51.

IV. part. lagðr, as adj. fit, destined to a thing, or fitted, of natural gifts; at hann mundi bæði spá-maðr vesa ok lagðr til mikils þrifnaðar ok gæfu Gyðinga-lýð, 625. 87; vera kann at þér sé meirr lagðr (that thou art more fitted for) fésnúðr ok ferðir en tilstilli um mála-ferli, i.e. that thou art more fitted to be a traveller than a lawyer, Band. 5; öllu því íllu sem honum var lagit, Fb. i. 215; hón var þeim til lýta lagin, she was doomed to be their destruction, Sól. 11; sem mælt er um þá menn sem mjök er sú íþrótt lagin, Fms. v. 40; þvíat þér mun lagit verða at vera (’tis weirded for thee, thou art doomed to be) einvalds konungr yfir öllum Noregi, Fb. i. 564; þér var lengra lif lagit, a longer life was doomed to thee, Fas. iii. 344; allar spár sögðu, at harm mundi verða lagðr til skaða þeim, Edda 19: laginn, expert, skilled, disposed, freq. in mod. usage, hann er laginn fyrir að læra, hann er ekki lund-laginn á það, he has no inclination for it, whence lægni = skill; thus also, lagaðr from laga (q.v.), vera lagaðr fyrir e-t, lagaðr fyrir lærdóm, given to learn, of natural gifts.

V. part. pass. lagztr; er hann var lagztr niðr, when he had laid himself down, Fas. ii. 345: freq. in mod. usage, hann er lagztr fyrir, lagztr niðr, and so on.

leggjaldi, a, m. a nickname, Landn., Rm.

LEGGR, m. [Engl. leg], gen. leggjar, pl. leggir, gen. leggja:

—a leg, hollow-bone, of arms and feet, Edda 110, Magn. 532, Stj. 458, Fms. iv. 110, vii. 102; lær-leggr, fót-leggr, of the legs; hand-leggr, arm-leggr (q.v.), of the arms; hann tekr svá við knútunni, þar fylgdi leggrinn með, Fas. i. 67: allit., leggr ok liðr, leg and joint; lið kalla menn þat er leggir mætask, Edda 110: phrases, komask á legg, or rísa á legg, to get on one’s legs, grow up from infancy, grow strong, Eg. 171, Fms. xi. 186, Glúm. 344, Bjarn. 4, Grett. 22 new Ed., Hkr. i. 106.

II. metaph. the stem, trunk of a tree, Fas. i. 119, Hkr. i. 71: the stock of an anchor, Orkn. 362: the shaft of a spear, Sturl. i. 63; of a column, Al. 116: of lineage, ætt-leggr, frænd-leggr, lineage.

III. a pr. name, Sturl.

compds:

leggja-band, n. a garter, Karl. 173.

leggja-brot, n. broken legs, Sturl. i. 121.

leggja-knúta, u, f. the condyle of a leg, MS. 4. 27.

legill, m. [Germ. lägel; Scot. leglin; prob. not from lögr, but through Germ. or Scot. from Lat. lagena]:

—a cask, Stj. 128, 367, 388, Mar. 195, Sams. 28, freq. in mod. usage.

leg-kaup, n. a burial-fee, payable to a church, Grág. ii. 388, N.G.L. i. 346, Bs. i. 812.

leg-orð, n. fornication, seduction, Anecd. 3, Grág. i. 338, passim, legorðs-sök (legorðs-sekt), f. a case (fine) of seduction, Nj. 98, Grág. i. 104, N.G.L. i. 49.

legr, n. seduction, N.G.L. i. 350.

leg-ró, f. the rest in bed, Bs. i. 344, Mar. 112.

leg-staðr, m. a burial-place, Eb. 176, K.Á. 70, Fms. iv. 3, Bs. i. 813.

leg-steinn, m. a tombstone, Al. 14, Hkr. i. 122, Fms. viii. 237, Fagrsk. 3.

leg-stæði, n. = legstaðr, D.N.

leg-söngr, m. the burial service; legsöngs kaup, a burial fee, Vm. 47.

leg-titull, m. an epitaph, Al. 14.

LEIÐ, f. [A.S. lâd; Engl. lode or load (in lodestar, loadstone)]:

—that which leads, a lode, way; ríða, fara, leið sína, Fms. vi. 176, Nj. 260, Eg. 359; or gen. leiðar sinnar, Fms. i. 10; ríða leiðar sinnar, Ísl. ii. 342; inn á leið, inwards, Eg. 81; alla leið, all along, Fb. i. 442; norðan á leið, Eg. 51.

2. a way, road; var honum þar allt kunnigt fyrir, bæði um leiðir ok manna-deili, Eg. 539; á skóginum vóru tvennar leiðir … var sú leiðin skemri, 576; alþýðu-leið, the high road, 579; þar er leiðir skildi, where the roads parted, id.; þeir fara sem leiðir leggja, Fb. i. 253.

3. esp. a naut. term, the course on the sea; þjóð-leið, the highway; inn-leið, the course along the shore; út-leið, djúp-leið, the outer course; segja leið, to pilot, Bs. i. 484; whence the Old Engl. lodesman = pilot.

II. metaph. and adverb. phrases; koma e-u til leiðar, to bring about, Nj. 119, 250, Fms. vi. 300; koma e-u á leið, id., i. 51; snúa til leiðar, id., vi. 122, vii. 136; skipask á betri leið, to change to a better way, Eg. 416; á þá leið, thus, Fms. iv. 252; hverja leið sem, howsoever, Stj. 595: fram á leið, or á leið fram, further, all along; barnit æpði sem áðr á leið fram, Bs. i. 342, Orkn. 316, Sks. 301: afterwards, for the time to come (fram-leiðis), Grág. i. 322, Sks. 480: um leið, by the way; um leið og eg kom, mod.: þegar leið sem, adverb. as soon as, Stj. 94; þegar leið sem hann var fæddr, 101, 267; þegar um leið, at once, Barl. 157; þá leið, thus, Hom. 120: in the same manner, sömu leið, likewise, Grág. ii. 134, Stj. 123; aðra leið, otherwise.

III. a levy = leiðangr; biðja leiðar, Hkv. 1. 21; róa leiðina enda gjalda þó leiðvítið, Hom. St.

compds:

leiðar-lengd, f. a fixed length, distance, Grág. i. 50, Gþl. 476.

leiðar-lýsing, f. guidance, Stj. 83. leiðar-nesti, n. viands, Fas. iii. 673, Fms. iii. 98.

leiðar-steinn, n. a loadstone; þá höfðu hafsiglingar-menn engir leiðarstein á Norðrlöndum, Landn. (Hb.) 28, Konr. 29; eptir himin-tungla gang ok eptir leiðarsteini, id.

leiðar-stjarna, u, f. the lodestar, Symb. 31, Rb. 464, Fms. x. 112, Mar.

leiðar-sund, n. a street, passage, Fas. ii. 249, Fms. viii. 131.

leiðar-vísan, f. guidance: the name of an old poem.

leiðar-vísir, m. a guide, Ver. 21, Stj. 83, 285, Róm. 236: the name of an old itinerary, Symb. 32.

leiðar-víti, n. (leið III), a fine for default in respect to levy, Fms. i. 87.

LEIÐ, f. [different from the preceding, and akin to if not derived from the A.S. Lîða, the name of a double month, June and July, (ærra and æftera Lîða); it remains in the Engl. Leet = the law court of the hundred]:

—the Leet, a meeting which in the Icel. Commonwealth was held shortly after midsummer, fourteen nights after the dissolution of the Althing; the Leet was the third and last public meeting (Vár-þing, Alþingi, Leið); at the Leet the new laws and licences of the past Althing were published, as also the calendar of the current year, etc. At the time of the Grágás, 12th and 13th centuries, the Leet was held where the vár-þing or fjórðungs-þing used to be held, and lasted a day or two (tveggja nátta Leið, Nj. 168, Fs. 75), and was held in common by all the three goðar of the quarter (sam-leið). But in the Saga time (10th century) the Leets appear to have been a kind of county assemblies; this may be inferred from the records of the Sagas, as also from local names indicating small county ‘Leets,’ different from the sam-leið of the Grágás. For the Grágás, see esp. Þingsk. Þ. Kb. ch. 61 (p. 111 Ed. 1853). For the Sagas, Glúm. ch. 25, Lv. ch. 2, 3; líðr nú á sumarit, ríðr hann til Leiðar ok helgar hana, Band. 9, 10, Þorst. Síðu H. ch. 3, Ld. ch. 6 l, Sturl. iii. 169; the manna-mót, Heiðarv. S. ch. 17, also refers to a Leet; á leiðum ok lögmötum, Fs. 43; tveggja nátta leið, 75; leið-mót, Nj. 168, Fs. 75, Lv. 8. Special Leets named, Vöðla-leið, Hegranes-leið, Rd. 292; Ljósvetninga-leið, Nj. 184, Lv. 7, Rd. 292; Eyfirðinga-leið, Reykdæla-leið, Lv. 7 (Þverár-leið, v.l.); Þverár-leið in south-western Icel., Sturl. iii. 169.

II. local names, Leið-völlr, Leet-field, Harð. S. ch. 31; Leið-hólmr, Korm. ch. 9, where also hólmganga was held.

☞ After the union with Norway the Icel. Leet remained (see the Jb.), and was held at intervals down to the 17th century, see Pál Vídal. Skýr. s.v. leið, pp. 326, 327.

compds:

Leiðar-dagr, m. the day on which the Leet was held, Ld.

Leiðar-mál, n. the section of law referring to the Leet, Grág. l.c.

Leiðar-morgunn, m. the Leet morning, Band. 10.

Leiðar-skeið, n. the season of the Leet, the Leet month, Landn. (Hb.) 291; cp. Nj. ch. 87, ‘um haustið … lúka heyverkum.’

Leiðar-völlr, m. the Leet field, where the Leet is held, K.Þ.K. 29.

LEIÐA, d, [A.S. lâdjan; Engl. to lead; Germ. leiten; Dan. lede]:

—to lead, conduct, lead by the hand; hann tók í hönd henni ok leiddi hana eina saman, Nj. í 29: of guests, hvergi mun ek leiða þik, segir hón, ok far nú vel ok heill! Ld. 188; Ólafr konungr leiddi Kjartan til skips, 190; allir leiddu hann ofan til sjófar, 655 xvi. B. 2; leiddu Hildiríðarsynir hann virðuliga brott með gjöfum, Eg. 52; ef hón fær svá út leitt son sinn, at þat er með þvílíkri stórmensku sem nú leiðir hón hann inn, Ó.H. 31; þann skal út leiða, er maðr vill at aptr komi, a saying, Fær. 101; þá leiddi hann Eirík son sinn í hásæti sitt, Fms. i. 18; leiða fram, Nj. 91: metaph., leiða upp, to drag ashore; ætla þeir at leiða upp skipit undir honum, to draw it ashore, Ld. 78; ær þær er þeir telja at leitt hafi dilkana, Grág. i. 417: leiða konu í kirkju, to church a woman, N.G.L. i. 384, Vm. 76.

II. metaph. phrases, leiða augum (sjónum), to behold, Hým. 13, Sks. 434, Fms. ii. 6, Stj. 719; leiða hugum, to consider, meditate, Sks. 334, 368 (hug-leiðing); leiða huga at, to mark, note, 301, Fms. iv. 33 (at-hugi); leiða spurningum at um e-t, to enquire, 230; leiða getum um e-t, to guess at a thing, Nj. 14, 205; leiða atkvæðum, to declare, Niðrst. 2, Bs. i. 295; leiða ástum, to love, Hkv. Hjörv. 41, Eb. 206 (in a verse): leiða af e-u, to result from, Nj. 38, 109, 169, 171, Fms. iii. 210, H.E. i. 497 (af-leiðing = result).

2. gramm. to pronounce; þvíat hann leiddi eigi svá sem tíðast er, Glúm. 389; opt skipta orða-leiðingar öllu máli, hvárt inn sami hljóðstafr er leiddr skjótt eða seint, Skálda 171; hann kvaðsk Höskuldr heita, … Hvárt þótti þér hann seint leiða nafn sitt eðr skjótt?—Víst heldr seint, segir Rafn, þá kalla ek hann Haustskuld, Sturl. iii. 216.

III. to bury, lead to the grave; Steinarr leiddi hann uppi í holtunum, Eg. 713, Karl. 128; hann sá þar haug mikinn, hann spurði hverir þar væri leiddir, Landn. (App.) 254, 326, Bret. 166, v.l.

LEIÐA, d, [different from the preceding word, see leiðr below; A.S. læddan = to hate; Engl. loathe]:

—to make a person loathe a thing, with dat. of the person and acc. of the thing; hafði hann þat í hug sér, at leiða smá-mönnum at sækja mál á hendr honum, Hrafn. 18; en svá skal leiða dróttins-svikum, Fms. x. 271; ok leiða svá öðrum at brjóta lögin, vi. 98; ok leiðum svá öðrum frúm at svíkja sína herra, Karl. 59; ok l. honum svá landráð ok dróttins-svik, Fb. ii. 330.

II. reflex., with acc., leiðask e-t, to loathe, get tired of; ungr leiddisk eldvelli, Hornklofi; leiðisk manngi gott ef getr, Hm. 13; krása, þá seðsk hann ok leiðisk þær, Greg. 28; leiðask andligar krásir, 3; bóndi leiðisk konu sína, Post. 656 A. ii. 15; þá leiðisk þér þá (abhor ye them) sem villu-menn eðr heiðingja, Bs. i. 105; nú vill sveinn eigi nema ok leiðisk bók, K.Þ.K. 56.

2. impers., e-m leiðisk e-ð, to become tired of; mér leiðisk at eiga fyrir höndum slíkan úfriðar-ágang, Fms. i. 188; ok leiðisk honum bók, Grág. (Kb.) i. 18; nú leiðisk mönnum hér at sitja, Fb. ii. 56: freq. in mod. usage, mér leiðist, ‘it irks me,’ I find the time long.

leiða, u, f. irksomeness, Sks. 325.

leiðangr, m., the r is radical, [akin to leið; early Swed. lethunger; Dan. leding], an old Scandin. law term, a levy, esp. by sea, including men, ship, and money; bjóða út leiðangri, to levy men and ships for war, Eg. 31; bjóða út leiðangri at mönnum ok vistum, Fms. ix. 33; bjóða út leiðangri ok skipum, i. 12; hafa leiðangr úti, to make a sea expedition, Ó.H. 51; Ólafr konungr fór með liði sínu ok hafði leiðangr úti fyrir landi, 134; samna leiðangr (sea forces), opp. to landherr (land forces), O.H.L. 12: allit. phrases, lið ok leiðangr, Fms. viii. 334, O.H.L. 12, Fb. ii. 303: the proverb, róa leiðangrinn, ok gjalda leiðvítið, to pay the tax first, and the fine to boot (i.e. to pay twice over), Hkr. i. 200; rjúfa leiðangrinn, to break up, of the levies or crews breaking up and returning home, Fms. viii. 307, passim. †May not this word be qs. leiðvangr = the field of the Leet, where a Leet was held? if so, it would throw light on the origin of this meeting in very remote times as being a muster-meeting or levy of the king’s service: afterwards leiðangr might have come to mean the levy itself. It is indeed difficult to explain this word in any other way, esp. the latter part -angr, which usually denotes a place.

2. war contributions, a fixed perpetual duty or tax payable to the king; this sense of the word is esp. freq. in the Norse as also Dan. and Swed. law of the 12th and 13th centuries; þeir tóku leiðangra ok allar konungs-skyldir, Fms. ix. 8, 347; þar tóku þeir Baglar leiðangr mikinn er Einarr hafði saman dregit um Rogaland, 12, 368; biskupar báðu at kardínallinn skyldi biðja konung, at hann gæfi nokkut af leiðöngrum til heilagrar kirkju, x. 121; hann hafði sent austr í Vik eptir landskyldurn sínum ok leiðangri til mála-gjafar, 482.

compds:

leiðangrs-fall, n. a fine for default as to the levy or tax, Gþl. 91, 92, D.N. passim.

leiðangrs-far, n. a levy ship, Fms. iv. 320.

leiðangrs-ferð, f. a war expedition, Hkr. i. 391.

leiðangrs-fólk, n. levied folk, Fms. x. 122, xi. 245.

leiðangrs-görð, f. the raising a levy. Fms. vii. 19, Gþl. 75.

leiðangrs-lið, n. a levied army, Fms. i. 62, Ó.H. 154. Fær. 79, Orkn. 68.

leiðangrs-maðr, m. a levied man, Fms. viii. 312.

leiðangrs-skip, n. a levied ship, N.G.L. i. 198.

leiðangrs-vist, f. the fixed time of service for a levy, N.G.L. i. 200.

leiðangrs-víti, n. the fine for default in the duty of levy, (lethangs withe, Thorkel. Dipl. i. 3), N.G.L. i. 202.

leiðanligr,† adj. ductile, manageable, Post.

leið-beina, d, to guide.

leið-beining, f. guidance.

leiði, n. a leading wind, fair wind; sem leiði gaf, Fms. i. 203, Orkn. 410; gott leiði, 332, Fb. ii. 338, passim; byr-leiði, q.v.

II. [O.H.G. leita], a tomb (leiða III), Ver. 47, Bs. i. 340; mér mislíkar er griðkona þín þerrir fætr sína á leiði mínu jafnan, er hón gengr frá stöðli, Fms. i. 254; stendr þar nú kirkjan sem leiði hans er, Landn. 52; Svíar brenndu hann ok grétu allmjök yfir leiði hans, Hkr. i. 15; var hann grafinn hjá leiði Kols biskups, Bs. i. 64, Fms. vii. 251, Stj. 101, 250, passim; völvu-leiði, Vtkv.

leiði, a, m. irksomeness, Háv. 40: a feeling uneasy, mod.

leiði-fífl, n. a fool to be led about, Eb. 250.

leiði-gjarn, adj. wearisome, Stj. 152, 246.

leiði-liga, adv. hideously, Háv. 52.

leiði-ligr, adj. (mod. leiðin-ligr, Bs. i. 802, Bárð. 178), loathsome, loathly; ljót ok l., Fms. ii. 137, Stj. 417, 436; fúl ok l., 265, Hom. 143, Bs. i. 452: mod. tiresome, irksome, passim.

leiðindi, n. pl. loathing, Stj. 49, Hom. 9: an unpleasant thing, en biðja ekki griða sér, svá at Þórði væri leiðindi í því, Sturl. iii. 39: an uneasy feeling, líkams krásir göra seði ok leiðindi, Greg. 28; leggja leiðindi á við e-n, to take a dislike to a person, Korm. 132, Pr. 225: in mod. usage, irksomeness, tiresomeness.

leiðindr, adj. loathsome, tiresome, Stj. 152.

leiðing, f. leading, persuasion, Stat. 260.

compds:

leiðinga-maðr, m. an easily-led person, Fms. iv. 117, Sturl. ii. i.

leiðinga-samr, adj. = leiðitamr, Sturl.

leiði-orð, n. ‘leading-word,’ walking and talking with a person, Ld. 246.

leiðir, m. a leader, N.G.L. i. 357.

leiðis-lauss, adj. without a leader, alone, id.

leiði-tamr, adj. easy to be led, Fms. ii. 112, Hrafn. 20.

leiði-þirr,† m. a ἅπ. λεγ., Haustl.; wrongly explained by Egilsson, it is evidently the A.S. lâd-þeow = a leader, guide.

Leið-mót, n. a Leet meeting, Lv. 8, Nj. 168, Fs. 75.

LEIÐR, adj., leið, leitt, [A.S. lâð], loathed, disliked; at öllum sér þú at leiðari, Fas. i. 333; at leið sé laun ef þægi, Hm. 37, leið erumk fjöll, Edda (in a verse); andstyggr ok leiðr, Hom. 102; mér eru allir staf-karlar leiðir, Fms. i. 70; e-m er e-t leitt, to dislike, Ld. 44; mér er leitt at segja þik afhendan, Fs. 34: allit., ljúfr ok leiðr, beloved and loathed, Hm. 38; hann segir Sveini þá ljúft ok leitt sem farit hafði, Orkn. 284, Fms. viii. 48, N.G.L. i. 50, 51, Js. 76; see ljúfr.

2. medic., mér er leitt, to feel unwell.

leið-rétta, t, to put right, mend, correct, redress, Glúm. 341, Fas. i. 512, Bs. i. 142, K.Á. 66: reflex. to mend oneself, be mended, Stj. 117, Sks. 608, Rb. 3, Greg. 47: passim in mod. usage.

leið-rétta, u, f. an amending, putting right, K.Á. 226: redress, Sturl. i. 73.

leið-rétting, f. (leið-réttan less correct, Bs. i. 166, cp. Gramm. p. xxxi), a setting right, correction, Hom. 12. 104, Post. 656 A. ii. 7: passim in mod. usage.

leið-saga, u, f. ‘lode-saying,’ guidance, Ld. 74, Fms. viii. 52, Bs. ii. 96, Stj. 286: esp. piloting. leiðsögu-maðr, m. a ‘lode-sayer,’ guide, Fs. 105, Gullþ. 5, Fms. vii. 52: esp. a lodesman, pilot, Gþl. 96, Jb. 386, Nj. 122, Rétt. 6. 3.

leið-sagari and leið-sagnari, a, m. = leiðsagi, Karl. 544, Sturl. iii. 6.

leið-sagi, a, m. a guide, Stj. 284.

leiðsla, u, f. guidance, leading, Hom. 61, Anal. 292; hand-leiðsla, passim in mod. usage: metaph. a vision, being ‘led’ in a vision through heaven and hell, as in Dante’s Commedia, the Sólarljóð, and other works of the Middle Ages; leiðsla Rannveigar, Bs. i. 451; Duggals-leiðsla, the Vision of Duggal, an old legend; hence the mod. phrase, ganga í leiðslu, to walk as in absence of mind or distraction.

II. burial, interment, Fas. i. 204, Bret.; út-leiðsla, leiðslu-drykkja, u, f. a parting bout, Hkr. iii. 181.

leið-stafir, m. pl. loathsome Runes, charms, Ls. 29.

leið-sögn, f. = leiðsaga, Fms. ix. 233, 376, Sturl. iii. 289, Bs. i. 484. leiðsagnar-maðr, m. = leiðsögumaðr, Fms. viii. 52.

leið-togi, a, m. a guide, Fms. i. 69, Stj. 347, Ísl. ii. 232, 265.

leið-vegis, adv. upon the road, N.G.L. i. 421.

leið-vísan, f. = leiðarvísan, 655 xxvii. 18.

leið-vísi, n. knowing the course on the sea, Sks. 53.

leið-víti, n. = leiðarvíti, Hkr. i. 250, Hom. (St.); see leiðangr.

Leið-völlr, m. the ‘thing-wall’ or place of a Leet, K.Þ.K. 29, Ísl. ii. 92.

LEIF, f., pl. leifar, [Ulf. laiba, Mark viii. 8]:

I. sing. a ‘leaving,’ patrimony, inheritance, of an estate: freq. in Norse and Dan. local names, Haders-lev, Snolde-löv, = Höðrs-leif, Snjalls-leif, but obsolete and not used in Icel.; cp. leifð.

II. pl. leifar, leavings, remnants, esp. of food; hann blótaði forsinn, skyldi bera leifar allar í forsinn, Landn. 291; varga leifar, Gkv.; sjö karfir með afgangs-leifar, Mark viii. 8; en er þeir vóru mettir, þá hirði Arnljótr leifar þeirra, Ó.H. 153, passim.

2. metaph. effects; ílla gefa ílls ráðs leifar, Nj. 20.

Leif, f. and Leifr, m., pr. names, Landn.; and in compds, of women, Ingi-leif, Ás-leif, etc.; of men, Þor-leifr, Hjör-leifr, etc., id.

LEIFA, ð, [Ulf. bi-laibjan = περιλείπειν; A.S. lyfan; Engl. leave; O.H.G. liban; Germ. b-leiben; cp. Dan. levne, Swed. lämna, Lat. linquere, Gr. λείπειν]:

—to leave a heritage; hann leifði honum lönd ok lausa-fé, Rb. 318.

2. to relinquish; vér höfurn leift fyrir þínar sakir allt þat er vér áttum, Flóv. 28; ek mun þann kost taka, at leifa konungs-nafn heldr en berjask, Fms. xi. 222; þeir leifðu skipin í Raumsdal, vii. 291; eða sýnisk yðr at leifa skipin ok ganga á land, viii. 214.

3. to leave out; ef menn leifa nokkut orð í kviðum eða vættum, Grág. i. 138; ok hafa þat allt er hizug leifir (thus the vellum, not leyfir) eðr glöggra er, and adopt whatever has been left out in the other book or what is clearer, 7.

4. to leave, of food; fjórir hleifar ok þar með slátr, ok leifir hann þess ekki, Fms. iv. 246:

—reflex., eigi skal nokkurr hlutr af lambinu leifask, ef nokkut vætta leifisk svá at ekki verðr etið, þá skulu þér þat í eldi brenna, Stj. 280.

leifð, f. = leif (I), only in compds, föður-leifð, ætt-leifð, patrimony.

LEIGA, u, f. hire, rent, Grág. i. 340, 502, B.K. 9, 41: opp. to instæða (capital), byggja fé á leigu, to let money out on interest, Bs. i. 684; selja kú á leigu, N.G.L. i. 24; reiða leigu af, to pay the rent of, 25; hverr á jörð þá er þú býr á? þér eigit, herra, ok takit leigur af, Fms. viii. 446, Grág. i. 188; leggja leigu eptir höfn, to pay a harbour duty, Fms. xi. 321: of passage money, spurði hvar þat fé væri er hann bauð í leigu undir sik, Nj. 128.

2. wages; kallask hann engrar leigu makligr, Fms. xi. 428, Gþl. 81: of a soldier’s pay, Flóv. 30; lét biskup reiða honum fyrir smíðina mikla leigu, Bs. i. 872, Stj. 561.

3. in mod. usage, leigur, pl. = a kind of land-rent paid in butter, as the rent of a certain number of kúgildi which belong to each farm.

compds:

leigu-ból, n. a rented farm, Grág. ii. 207, 208, Gþl. 344.

leigu-burðr, m. rent of land, Gþl. 255, Jb. 377, Dipl. iii. 9.

leigu-fall, n. default in paying rent, Gþl. 332: deduction from wages, 514.

leigu-fé, n. cattle (chattel) hired, Grág. passim, Landn. 239.

leigu-færr, adj. rentable, Fr.

leigu-genta, u, f. a servant girl, D.N.

leigu-jörð, f. a rented farm, N.G.L. ii. 107.

leigu-kona, u, f. a female servant, Fr.

leigu-kýr, f. a hired cow, N.G.L. i. 24, Grág. ii. 430, H.E. i. 394.

leigu-land, n. rented land, Grág. ii. 249, 337, Nj. 118.

leigu-lauss, adj. rent free, without interest, Grág. i. 191, 336, 398: gratuitous, Vm. 29.

leigu-liði, a, m. a tenant, Gþl. 354, 355, N.G.L. i. 37.

leigu-maðr, m. a tenant, Grág. ii. 210, 430, Ld. 2, Fms. i. 5: a hireling, Gþl. 107, 512, Mar., Flóv. 32.

leigu-mál, n. an agreement (as to rent), Grág. ii. 332.

leigu-máli, a, m. an agreement (as to rent), N.G.L. i. 24, Grág. i. 427, Gþl. 336: of rented land, N.G.L. i. 242.

leigu-prestr, m. a hired priest, a curate, Fms. ix. 272, D.N. passim.

leigu-staðr, m. a place where money is invested, investment, Nj. 31, Sturl. i. 97, B.K. 41.

leiga, ð, mod. leigja, [Dan. leje], to hire; leiga e-t at e-m, to hire from a person, Grág. i. 427; útlegð varðar þeim er þiggr lán eða leigir, ef hann veit at fleiri eigu, 437; hinn er landit leigir, who holds the land, Nj. 236; hann leigði land tíu hundruðum, Bs. i. 418; leiga jörð, N.G.L. ii. 105; ok leiga (leigja, v.l.) sér til liðs þarlenzkan her, Stj. 512; hann leigði Þorlaugu garð, Fms. v. 322; leiga kú, N.G.L. i. 24; leigja verk-mann, 219; leiga þræl, 35.

leiga, n. rent; only in the phrase, selja at leiga, to lend on interest, Grág. i. 398, 427; þann er léði eðr leiga seldi, 434.

leigja, ð, = leiga, N.G.L. i. 219, Stj. 512 (v.l.), and in mod. usage.

leig-lendingr, m. a tenant, Grág. i. 297, N.G.L. ii. 105.

leiglendinga-þáttr, m. a section about tenancy, Grág. ii. 232.

LEIKA, pres. leik; pret. lék, léku; part. leikinn; [Ulf. laikan = σκιρταν; A.S. lâcan; mid. H. G. leiche; Dan. lege; Swed. leka; North. E. to lake]:

—to play, sport, Vsp. 42, Am. 76; hann leikr nú eptir magni, Lv. 28; leika leik, 68; hann lék fyrir honum marga fimleika, Fær. 66; leika at skáktafli, to play at chess, Fms. iv. 366; en er þeir léku at taflinu, þá lék konungr fingrbrjót mikinn, ok sagði hann skyldi annat leika, id.; leika hörpu, to play the harp, Stj. 458; leika sungfæri, 631:

—leika sér, to play, esp. of children, passim; as also, leika sér at e-u, to play at a thing, passim.

2. to delude, play a trick on; Djöfullinn leikr þá alla, Andr. 66: esp. with prepp., leika á e-n, to play a trick on a person, Nj. 155; mjök hefir þú á oss leikit, nær sem vér fáum þess hefnt, Grett. 149; ef aðrir leita á oss, þá má vera at vér leikim þá enn nokkut í mot, to make a counter move, Boll. 346; lék hón feðr sinn af sér, she played him off, Stj. 181; svá at eins leikr þú við flesta vini þína, Fms. ii. 181.

3. ef svá ílla er, at um þat sé at leika, if that is on the cards, Fms. viii. 102, Al. 132, 134; hón segir föður sínum um hvat at leika er, she told her father how things stood, Ld. 206, Fms. viii. 93.

4. to perform, of a feat or act of prowess, of a play; þú fékt eigi leikit þat er mjúkleikr var í, Fms. vii. 119; þeir kváðu hann verðan vera at hafa, ef hann léki þat, Finnb. 220; en ek hygg at engi annarr fái þat leikit, Fms. i. 152; hann lék þat optliga, er hann barðisk, er fáir gátu við séð, ii. 106; þat má leikask, Fas. i. 88; þessa þrjá hluti lék hann senn, Eb. 240.

5. the phrases, leika lauss við, to be free, at large, disengaged (cp. ‘to play fast and lose with’); láti þér hann nú eigi lausan við leika lengi, Fms. xi. 154; en Hákon sjálfr skal leika lauss við svá, H. shall not be engaged in the battle, i.e. be in reserve, 127; leika lausum hala (see hali); leika tveim skjöldum, to play a double game, Hkr. i. (in a verse).

II. to move, swing, wave to and fro, hang loosely; leika á lopti, Hm. 156; leika á mars baki, Hðm. 12; lék þar grind á járnum, Fms. v. 331; landið skalf sem á þræði léki, Fas. i. 424; skjálfa þótti húsit sem á als oddi léki, 87; lét hann leika laust knéit í brókinni, Fms. vii. 170; árar léku lausar í höndum honum, vi. 446; þeir steypðo golli nýteknu ór afli leikanda (melted gold) í munn honum, Hom. (St.) 69.

2. to lick, of flame, to catch, of fire = Lat. lambere; þeir vöknuðu eigi fyrr en logi lék um þá, Fms. i. 292; hiti leikr við himin, Vsp. 57; varð eldr lauss í miðjum bænum, eldrinn lék skjótt, ætluðu þeir at verja eldinum, en þá var þar svá mjök leikit (so much burnt) at þeir máttu ekki við festask, Fb. iii. 175; eldr tók at leika húsin, Gullþ. 28; eldrinn tók at leika vatns-keröldin ok viðinn, Fms. xi. 35; heldr en þar léki eldr yfir, viii. 341; lék eldrinn skjótt tjörgaða spónu í keröldunum, i. 128.

3. of water, waves, stream, to play, wash; unnir léku, Hkv. 2. 11, Lex. Poët.; þótti honum þat helzt frói at hafa höndina niðri í læknum, ok láta strauminn leika um sárit, Fas. iii. 388; vatnit var djúpt at landinu, ok hafði leikit undan bakkanum, svá at holt var með, the water had washed the earth away, and made the bank hollow, Grett. 131 A:

—of wind, veðr var kalt ok lék á nordan, 113 new Ed.: allir ketill lék utan ok innan sem ein sía, Bs. ii. 9.

4. metaph., lék þat orð á, it was rumoured, Fms. i. 288, Fs. 75; var þá vinátta þeirra kær, þótt þat léki nökkut á ýmsu, though there were ups and downs in their friendship, Fms. vi. 369; leika á tvennu, id., Mag. 33; lék á hinu sama, it went all one way, Fms. v. 252; leika á tveim tungum, ‘to swing on two tongues,’ of various reports of the same thing, ix. 255; leikr þat sízt á tvímæli, hverr fræði-maðr sem frá þeim hefir sagt, Edda (pref.) 147; ef tortrygð leikr á, if there is any suspicion, Js. 26; þar leikr þó minn hugr á, have a mind for a thing, Eg. 520; þat leikr mér í skapi (I have a mind) at kaupa Íslands-far, Fms. ii. 4; ok ef þér leikr aptr munr at, Ld. 318, v.l.; leika í mun, id., Skv. 3. 39; leika landmunir, to feel homesick, Bjarn.; e-m leikr öfund á e-u, to envy, Fms. vi. 342; leika hugr á, to have a mind to, love; hón er svá af konum, at mér leikr helzt hugr á, vii. 103.

III. esp. in the part. hag-ridden, bewitched, as madmen or people bedridden or taken by a strange illness were thought to be ‘ridden’ by trolls; syndisk mönnum þann veg helzt sem hann mundi leikinn, þvíat hann fór hjá sér ok talaði við sjálfan sik, Eb. 270; maðr sá er Snorri hét var leikinn af flagði einu, Bs. i. 464.

2. metaph. to ill-treat, vex; hví ertú svá ílla leikin? Nj. 18, Sd. 169; sárt ertú leikinn, Sámr fóstri, Nj. 114; sagði þeim engan frama at drepa fá menn ok þó áðr ílla leikna, Fms. ix. 47; börðu þeir mik ok léku sárliga, Fb. i. 547; þeir tóku hann ok léku hart ok börðu, Andr. 64; Loka mær hefir leikinn allvald, Loki’s maid (Death) has laid hands on the king, Ýt.:

—to vex, annoy, cp. at þjófar né leiki, that the thieves shall not take it, Hm.; þau á vági vindr of lék, the wind swamped them, Gkv. 1; meinit hafði lengi við leikit, the illness had vexed him a long time, Bs. i. 190.

IV. reflex. to be performed, done; ef þat má leikask, if this can be done, Fas. i. 88; sögðu at þat mætti þá vel leikask, at vinda segl á Orminum ok sigla á haf út, Fms. ii. 326:

—leikask á e-n, to get the worst of it; mjök hefir á leikisk minn hluta, I have been utterly worsted, Ísl. ii. 269; ok léksk mjök á mönnum Agða jarls, Fms. iii. 187; ok þótti nú opt á leikask í viðskiptum þeirra Grettis, Grett. 151.

2. recipr., leikask við, to play a match, to play one against another; ok er þat bezt at vit sjálfir leikimk við, Grett. 99 new Ed., Sturl. i. 23, Fms. ii. 269, Þórð. 15 new Ed.; ok höfðu þeir leikisk við barnleikum allir þrír meðan þeir vóru ungir, they had been playmates, Fms. vi. 343; ef þeir skyldi tveir við leikask, Glúm. 370:

—at þér komizt undan með lausafé yðart, en þá leikisk um lönd sem auðit er, escape with the movable property and leave the land to its fate, and let them quarrel about the land as best they can, Eb. 98.

leika, n., pl. leiku, a plaything, doll, puppet; þú ert leikum ljosari, MS. 4. 9; ek skal færa þik Hildigunni dóttur minni, ok skal hón hafa þik fyrir leika (leiku Ed.), Fas. ii. 233; þótt hann þykki trautt hvers barns leika vera, Fms. xi. 95; léku þeir sér um dag, ok bað Steinólfr Arngrím ljá sér messingar hest—Arngrímr svarar, ek mun gefa þér, þvíat þat er nú heldr þitt leika en mitt fyrir aldrs sökum, Glúm. 353; kurraði þat hverr í sínum híbýlum, at vetrgestr Brynjólfs mundi eigi vera hversdags leika, Sturl. iii. 127: plur., fögr leiku eru þetta, O.H.L. 50; þeir tveir trémenn er Frey höfðu fengnir verit til leikna, Fb. i. 403.

leika, u, f. = leika, n. but a later form, mín leika, Grett. 107 new Ed., cp. Fas. ii. 233.

2. a play-sister = leiksystir; vit vetr níu vórum leikur, Gs. 11; Dvalins-leika, Lex. Poët.

3. cunnus. (i.e., vulva)

leikandi, f. a sport, jest, Ísl. ii. 451.

leikari, a, m. [North. E. laker], a player, esp. a fiddler, jester, MS. 623. 18, Fms. viii. 207, Fagrsk. (in a verse), Hkr. i. 30, Al. 41, Th. 77.

compds:

leikara-skapr, m. scurrility, histrionic manners, H.E. ii. 113, 138.

leikara-söngr, m. a lay, Mar.

leik-blað, n. ‘sway-blade,’ poët. a pinion, Haustl.

leik-blandinn, part. sportive, MS. 4. 6.

leik-borð, n. a play-board; skjóta (ljótu) leikborði fyrir e-n, to turn the tables upon a person, Gg. 1, Grett. (in a verse).

leik-bróðir, m. a play-fellow, Fær. 58.

II. [Lat. laicus], a lay-brother received into a convent, D.N. iv. 89.

leik-dómr, m. the laity, Bs. i. 750, Sturl. iii. 63.

leik-fang, n. wrestling, Jb. 83: mod. a plaything.

leik-félagi, a, m. a play-fellow, Karl. 176.

leik-ferð, f. sport, Bs. ii. 28.

leik-fólk, n. lay-folk, laity, Bs. ii. 138, K.Þ.K. 140.

leik-goði, a, m. a nickname, Landn.

leikinn, adj. playful, gay, Fms. ii. 169, vii. 175, Mar. 280.

leik-knöttr, m. a ‘play-ball,’ top, Jón Þorl.

leik-ligr, adj. [Lat. laicus], lay, Bs. ii. 45.

leik-maðr, m. a layman, Sturl. iii. 60, Bs., K.Á., H.E. passim.

II. [leikr], a player, Gísl. 32, Sturl. i. 23.

leik-mannliga, adv. jester-like, Mar.

leik-mikill, adj. playful, merry, Ísl. ii. 439, Bárð. 8 new Ed.

leik-mót, n. a ‘play-meeting,’ public athletic sports, Eg. 188, Fs. 43.

Leikn, f. the name of an ogress, perhaps with reference to the ancient belief that sicknesses arise from the being ‘ridden’ by witches, Edda 54 (in a verse), cp. Edda (Gl.); leiknar hestr, the ‘ogress steed,’ poët. the wolf, Hallfred; the Leikin, Vsp. 25, is prob. identical, seið hón leikin, she (the prophetess) worshipped witches (trolls) = she was a sorceress.

leikni,† f. playfulness, curiosity; göra e-ð til leiknis, Ísl. Þjóðs. i. 615.

LEIKR, m., dat. leiki is freq. in poetry and old prose, but mod. leik; plur. in old usage always leikar, even in late MSS. such as Fb. iii. 405; but in mod. usage leikir, acc. leiki: the phrase ‘á nýja leik’ seems to point to a lost feminine leik: [Ulf. laiks = χορός, Luke xv. 25; A.S. lâc; North. E. laik; O.H.G. leik; Dan. leg; Swed. lek]:

—a game, play, sport, including athletics, Eg. 147, Edda 31–33, Fs. 60; ok eigi var sá leikr er nokkurr þyrfti við hann at keppa, Nj. 29; sjá skulum vér leika þína (not leiki), Fb. iii. 405; leika ok gleði, Fagrsk. ch. 26; slá leik, to set up a game (cp. slá danz), Sturl. ii. 190 (of a game of ball): of a dance, Bret. 42; hann hendi gaman at aflraunum ok leikum, … knattleikar vóru þá tiðir, Eg. 187; leikr var lagiðr á Hvítár-völlum allfjölmennr, 188; sveinninn var á leiki með öðrum ungmennum, Fms. i. 78; fara at (með) leik sínum, to roam about, Boll. 336, Fms. x. 159; hverir eiga hér leik svá újafnan? Nj. 125: of a ceremony, Fbr. 7: of capping verses, Bs. i. 237; cp. streng-leikr, a ‘string-play,’ lay.

2. metaph. a game, sport, Grett. 50 new Ed.; hann segir þeim um hvat leika (gen. pl.) var, he told them what the game was, Fb. i. 325, Fms. ii. 49; sagði hvat í leikum var, Sd. 152; tók leikrinn ekki at batna af þeirra hendi, Fms. vi. 212: the phrase, á nýja leik, anew, Íb. 10, N.G.L. i. 334, Sks. 234, Fms. ix. 274, 284, 370, 401, 409, 511, xi. 62; nýjan leik is a modernized form not found in good old vellums; eptir e-s leik, after one’s good pleasure, Stj. 148: the phrase, leikr er gjörr til e-s, a person is aimed at, is the mark of an attack; þvíat til hans var leikr görr, Ld. 152; göra sér leik til e-s, to act wantonly:

—poët. phrase, Hildar leikr, Öðins leikr, sverða, járna leikr, etc., the play of Hilda, of Odin, of swords, of iron = battle, Lex. Poët.; the Freys leikr, the play of Frey, by Hornklofi, Fagrsk. 4 (in a verse), is by the older Grundtvig ingeniously identified with our Yule play, see the connection in which the word stands in the verse. The ancients used to assemble for athletic sports (leik-mót), and during that time they lived in booths or sheds (leik-skáli), even women used to be present as spectators, Eb. ch. 43, Lv. ch. 9, Gísl., Sturl. i. 23.

☞ An interesting description and account of modern games is given by Jón Ólafsson in his Collectanea towards an Icel. Dictionary, s.v. leikr (in the Additam. to the Arna-Magn. Collection in Copenhagen); thus, brúar-leikr, skolla-leikr, risa-leikr, húfu-leikr, felinga-leikr, and many others. leiks-lok, n. pl.; at leikslokum, finally.

-leikr, m. an inflexion or termination, see Gramm. p. xxxiii, col. 1.

leik-skáli, a, m. a play-shed, Eb. 216. Leik-skálar, m. pl. local name, Landn.; see leikr above.

leik-stefna, u, f. = leikmót, Clem. 31.

leik-sveinn, m. a playmate, Stj. 578, Fs. 130, Vígl.

leik-vald, n. the lay-power, laity, Bs. ii. 21.

leik-völlr, m. a play-ground, Fas. ii. 407, Skálda 170, Bær. 7, Tistr. 3.

LEIPTR, f., pl. leiptrir, Hkv. 1. 15; gen. sing. leiptrar, 2. 29; but in mod. usage neut.:

—lightning, Sks. 203, passim in mod. usage.

2. in poetry; hræ-leiptr, ‘carrion-lightning’ = a sword; or víg-leiptr, ‘war-lightning,’ id.; alnar-leiptr, ‘arm-lightning’ = gold; enni-leiptr, the ‘brow-lightning’ = the eye, see Lex. Poët.; leiptra hrót, the ‘lightning-roof’ = the sky, Harms.: leiptr is the name of a sword, Edda (Gl.)

II. the name of a myth. river, cp. the Gr. Πυριφλεγέθων, Gm.: an oath sworn by this river, Hkv. 2. 29.

leiptr, m., gen. leiptrs, a kind of whale or dolphin, Dan. lyft, Edda (Gl.); hnísa … eða leiptr er eigi verðr lengri en sjau álna, Sks. 203, Lex. Poët.

leiptra, að, to flash, of lightning, but also of the twinkling of stars, the eyes, and the like, Fas. ii. 368, Karl. 542.

LEIR, n., as in leirinu, Stj. 72, 414; með góðu leiri ok seigu, Sks. 417; leirit, Fms. ix. 511, v.l. In mod. usage leirr, m., which also occurs in Fms. ix. 511 (leirrinn); grár leirr, Orkn. 374 (in a verse); leirinum, Fb. i. 354, Orkn. 336, but leirinu öllu two lines below; leirnum, Fas. iii. 583; leirinn, Orkn. 374 (Fb.); thus the older vellums prefer the neut., the later the masc.; [Dan. leer; Swed. ler; Scot. lair]:

—clay, earth, loam, but also mud, esp. on the beach, passim, see the references above: in plur. leirar = leira (q.v.)

II. metaph. and poët., arnar leir, ‘eagle’s mud’ = bad poetry, referring to the legend told in the Edda 49, alluded to in Gd. 2, Sturl. ii. 56 (in a verse); as also in mod. usage, whence leir-skáld, n. a poetaster:

local names, Leir-á, Leir-vík, etc.

compds:

leir-bakki, a, m. a clayey bank, Fms. v. 252.

leir-blót, n. a clay idol, N.G.L. i. 383.

leir-bolli, a, m. an earthen bowl.

leir-brúsi, a, m. an earthen pot.

leir-burðr, m. bad poetry.

leir-búð, f. a clay booth, Bs. i. 249, ii. 157.

leir-depill, m. a loamy spot, O.H.L.

leir-gata, u, f. a loamy path, Nj. 84.

leir-gröf, f. a loam-pit, Nj. 84, v.l.

leir-jötunn, m. the clay giant, Edda 58.

leir-kelda, u, f. a loam-pit, Bs. i. 577.

leir-ker, m. an earthen pot.

leirkera-smiðr, m. a potter, N.T.

leir-krukka, u, f. an earthen ‘crock,’ Ver. 25.

leir-ljós, adj. grayish, of a horse.

leir-maðr, m. a clay-man, Edda ii. 298.

leir-pottr, m. an earthen pot, Sks. 543.

leir-skáld, n. a poetaster.

leir-sletta, u, f. a blot of mud, Róm. 259.

leir-smiðr, m. a potter, Matth. xxvii. 7.

leir-stokkinn, part. mud-splashed, Hrafn. 7.

leir-tjörn, f. a loam-pit, El.

leir-vaðill, m. a shallow mud bank, Stj. 135.

leir-vík, f. a muddy creek, Hkr. ii. 196: a local name = Lerwick in Shetland.

Leir-vör, f. the name of an ogress, Edda.

leira, u, f. a ‘loam field,’ the muddy shore at low water mark, Fms. viii. 315, ix. 44, 405, x. 138, O.H.L. 14, 15, Orkn. 336, Eb. 84 (v.l.) new Ed.: a nickname, Fb. iii: local names, Leiru-lækr, Leiru-vágr, Landn., Fs.

compds:

leiru-bekkr, m. a muddy brook, Fms. viii. 421.

leiru-vík, f. = leirvík, Fms. iv. 153.

Leira, u, f. the river Loire in France, Ó.H.

leirigr, adj. loamy, muddy, Fms. v. 230, Stj. 291.

leir-ligr, adj. of clay, Bs. ii. 157.

LEISTR, m. [Ulf. laists = ἴχνος; A.S. læst; Engl. cobbler’s last; Dan. læst; cp. Germ. leisten, prop. = to follow in the footsteps]:

—the foot below the ankle, Edda 100.

2. a short sock; hefir flagnað framan af fætinum öðrum skinnit með nöglunum á þann hátt sem leistr, Bs. i. 618; ok brann í gegnum skóinn ok leistinn (v.l. hosuna), ok fótrinn brann, Þiðr. 358, v.l.: mod., há-leistr, a ‘hough-last,’ a sock reaching to the ankle: poët., hyrjar-leistr, Ýt. 20; leista tré, the leg, Edda 100.

compds:

leista-brækr, f. pl. breeks with stockings fastened to them, long hose, Eb. 242, Nj. 212, Ísl. ii. 218.

leista-lauss, adj. without a foot-piece, Fms. vi. 205.

LEIT, f. a search, exploration, as also an exploring party, expedition; jarl var sjálfr í leitinni, Nj. 131; fóru þrír í hverja leit, Eg. 220; konungr mun seint af hyggja um leitina, Fms. vi. 381; skipta þeir liði sínu í helminga til leitar í skóginum, x. 218; þeir spurðu at hestum þeim, er þeir vóru á leit komnir, the horses which they were ‘laiting’ come in search of, Ísl. ii. 349: plur., hvers þú á leitum ert, what art thou seeking? Fsm.: in a local sense, skulu vér fara dreift, þvíat leitin er víð, Fms. i. 70: in plur. leitir, ‘sheep-laiting,’ the search for sheep in the mountain pastures in autumn.

LEITA, að, prop. a causal from líta, [Ulf. wlaiton = περιβλέπεσθαι; North. E. to lait; Dan. lede]:

—to seek, search, with gen. leita e-s, or with prep. leita at e-u, or absol., héraðsmenn leituðu hennar ok fundu hana eigi, Nj. 14; leita lands, Fms. ii. 214; Hængr sigldi í haf ok leitaði Íslands, Eg. 99, Landn. 27, 32, Fms. i. 27, 71; leita e-m kvánfangs, Eg. 22, passim: metaph., ef yðar er ílla leitað, if you are challenged, rudely treated, Nj. 139; þótt hans væri eigi vel leitað, Fb. ii. 73:—hón leitaði í eina hirzlu, Fms. iv. 37; leituðu þeir um skóginn allan, i. 72; Njáll leitaði Höskuldi um manna-forráð, Nj. 149: leita at e-m, to seek for, Fms. ix. 218; ok leiti þér at honum Höskuldi, Nj. 171, passim in mod. usage: leita eptir e-m, id., Fms. i. 69: the phrase, leita sér staðar, to go on one’s business, cacare, Hm. 113, Fær. 197.

II. metaph. to seek for help; vil ek at þú leitir aldri annarra en mín ef þú þarft nokkurs við, Nj. 74; leita sér heilla, Landn. 33; leita lækninga, to seek for healing, to call in a physician, Johan. 26; leita ráða, to seek for advice, Nj. 75.

2. to enquire, examine, Sks. 638, Hom. 65.

3. with prepp.;

—leita á e-n, to offend in word or deed, be aggressive, Nj. 16, Ó.H. 222, (á-leitinn); leita á við e-n, to contest, call in question, Grág. i. 36; leita á um e-t, to try, attempt; hvar skulu vér á leita? Nj. 3; en þat ræð ek, at þú leitir eigi optarr á hreysti mína, that thou dost not again question my valour, Orkn. 402:

—leita eptir e-u, to ‘lait after,’ seek for, passim; leita eptir máli, to follow a case, take it up, Nj. 75; leita eptir við e-n, to entreat a person, Fbr. 117; leita eptir um e-t, to enquire into, Eg. 536:

—leita upp, to seek out, Germ. anfsuchen, Fms. x. 71:

—leita við, to try, endeavour, Nj. 21, Sturl. i. 17, Rb. 382, Eg. 606, Jb. 382; leita við för, to try to get away, Grág. i. 91: leita til e-s, to try for, Fb. ii. 309.

III. in a local sense, to try to go, make ready to go, proceed on a journey; ef Eirekr konungr leitaði vestan um haf með her sinn, Fms. i. 26; hann kvaðsk aptr mundu leita til vina sinnu, ii. 214; ef hann leitaði aptr í land, v. 32; leita braut ór landi, to go abroad, Ó.H. 130; leita á fund e-s, to visit a person, Eg.; haltú vörð á, ef hann leitar (tries to escape) út um munninn, Fms. vi. 351: leita undan, to go back, fly, Stj. 479.

IV. reflex. to seek; leitask um, to explore; þá leituðusk þeir um hvar líkast var út at komask, Eg. 233; leituðusk þeir þá um ok fundu hurð í gólfinu, 234, Stj. 479: leitask fyrir, id., H.E. i. 245, Sks. 706: leitast við, to attempt, mod. = leita við. The reflexive is more freq. in mod. than in old usage.

leiti, n. [from líta], a hill or elevation on the horizon hiding the view, Eg. 220, Grág. i. 433, Fms. viii. 147, Orkn., Stj. 401; leiti berr á milli, Nj. 263, Fbr. 55 new Ed.; fara svá at á sínu leiti er jafnan hverr, Mar.; ef hann sæi nokkurn mann ríða um leitið fram, Glúm. 363, Bjarn. 25 (in a verse), Edda (Gl.); Oðinn hleypti svá mikit, at hann var á öðru leiti fyrir, Edda 57; þeir riðu undir leiti nokkut, en þeir sásk aldri síðan, Nj. 279; varð fyrir þeim leiti nokkut mjök hátt, Fms. vii. 68: freq. in mod. usage, esp. in Icel. local names.

leiti, n. [hlutr], a share, part; see hleyti.

-leitr, adj. [líta], looking so and so, in compds, see Gramm. p. xxxiv, col. 1. (IX.)

leizla, n, f. = leiðsla, q.v.

LEKA, pres. lek; pret. lak, láku; part. lekit; a weak part. lekat occurs, Fms. ix. 345; [A.S. leccan; Engl. leak; Dan, lække]:

—prop. to drip, dribble; af þeim legi er lekit hafði ór hausi Heiðdraupnis, Sdm. 13:

—to leak, of a ship or vessel, en hón lak eigi heldr enn it þéttasta kerald, Bs. i. 596; var mjök lekat skipit, Fms. ix. 345; leka eins og hrip, freq. in mod. usage: of milch kine, en á öðru kvikfé ef þat lekr, Jb. 366.

leki, a, m. a leakage, leak; kómu þá lekar at skipinu, Grett. 96: the phrase, sjá við þeim leka, to see to a future leak (emergency).

lekr, adj. (compar. lekari, N.G.L. i. 199), leaky, Grett. 94, Jb. 378, Fms. ix. 381, Stj. 367, N.G.L. i. 304.

lek-stólpar, m. pl. ‘leak-beams,’ prob. a kind of pump, Edda (Gl.)

lektari, a, m. [eccl. Lat. lectorium], a lectern, reading desk, Vm. 10, 52, Dipl. v. 18, Bs. i. 797.

lektía, u, f. [Lat. word], a lesson, 625. 169, Vm. 38.

lektor, m. [Lat. word], a reader, Ver. 49.

lé-ligr, adj. (lé-liga, adv.), vile, of little worth; this word does not occur in old writers; the etym. is dubious, cp. lémagna, lébarn, etc.

lemba, d, [lamb], to lamb; lembd ær, a ewe with lamb, Stj. 185, Grág. i. 502.

lemd, f. lameness, from a blow, N.G.L. i. 30, 67.

lé-meginn, adj., mod. lé-magna, indecl. faint, exhausted; lémegit ljós, a faint light, Stj. 16.

lem-heyrðr, part. deaf, Anecd. 2 new Ed.

LEMJA, pres. lem; pret. lamði; part. lamiðr, Glúm. 342; imperat. lem, lemdu, Skíða R. 131; lamdr, and mod. also laminn, Mar. 637: [A.S. læman; provinc. Engl. lam = to thrash; Germ. lähmen]:

—to thrash, flog, beat, so as to lame or disable; urðu þar áttján menn sárir en margir lamðir, Fms. ix. 355; lemja mun ek bogann fyrir honum ef ek má, x. 362; Þorbjörn bað hann starfa betr, ella kvaðsk hann mundu lemja hann, Grett. í 20; þeir lömðu hann náliga til bótleysis, 154; lamðan til heljar, Am. 41; ok lemða (subj.) alla í liðu, Ls. 43; ok ætt jötuns alla lamði, Þkv. 31; munu eigi öll úlamið (neut. pl.), Glúm. 340; lemja í smátt, to smash, Mar.; lamða (lame), halta ok blinda, Greg. 28; fugli með lamðum vængjum, Hom. 142: lemja á e-m, to ‘lam into one,’ give one a thrashing, Skíða R. 135.

II. metaph. to suppress; skulu bændr taka frá segl ok lemja (to upset) svá för þeirra, N.G.L. i. 103; hann ætlaði svá at lemja fyrir þeim smíðina, Stj. 312; viðvörun hræðslu lemr holdið, Hom. 14: lemja niðr, to beat down, suppress, Fms. ii. 199.

III. reflex., Gunnarr hjó á hönd Hallgrimi, ok lamðisk handleggrinn, en sverðit beit ekki, Nj. 45; sverðit brotnaði en haussinn lamðisk, but the skull was fractured, Gísl. 4; svá mikit högg at haussinn lamðisk mjök, Fb. i. 400.

2. recipr., önnur efni eru nú í váru máli, en at þér lemisk róðrinn fyrir, to break one another’s oars, Fms. viii. 216.

3. to be ruined; allr friðr lemsk, all happiness is destroyed, Hallfred; landvörn lamðisk, the defence was paralysed, Sighvat.

lempa, að, [a mod. for. word borrowed from the Dan. læmpe; cp. A.S. limpan]:

—to temper, accommodate; lempa sig eptir e-u.

lempinn or lempiligr, adj. pliable, gentle.

lemstr, m., gen. lemstrar, a severe contusion; lemstr málhelti minnar, Hom. 143.

compds:

lemstr-högg, n. a blow causing contusion, D.N. iv. 84.

lemstrar-sár, n. a disabling wound, Gþl. 180, Ann. 1398.

lemstra, að, to contuse.

LÉN, n., mod. also léni, [Dan. len; Germ. lehen],

a fief, fee; taka land í lén, Fms. i. 22, iv. 212; halda lönd ok lén af konungi, 232; hann hafði í lén hálfar Færeyjar af Haraldi Gráfeld, ii. 91; þat lén sem hann veitir mér, Gþl. 63 (in an oath of homage); Herra Knútr hafði þá hálft Rygja-fylki ok Sogn hálfan, ok þótti honum þat lén minna en hann vildi, Fms. ix. 428, x. 116; beiðask léns yfir fylki, Fagrsk. 7; þar sem lendr maðr hefir lén, N.G.L. ii. 407:

—a royal grant or emolument, bæði um skyldir ok útgerðir ok mörg önnur lén, Fms. vi. 339; hann heitr yðr í mót miklu léni ok trausti, viii. 204; hann gaf honum mikit lén ok land í sínu ríki, O.H.L. 18; hann hafði veitt honum mikit lén, ok gefit honum dýrligar gjafir, 68; skyldu ok þeir sem lénin höfðu missa þeirra, ef þeir flytti eigi þessi bréf, Bs. i. 764:

—royal revenue, þitt ríki liggr undir úfriði, ok tekr þú eigi af þvílíkt lén sem þú ættir at hafa, O.H.L. 30:

—an office, umboðs-lén, D.N. v. 417; sá konungs umboðs-maðr sem þar hefir lén, N.G.L. ii. 280.

II. metaph. the good things of this life; sumir hafa lítið lén eðr lof, Edda 11. léns-maðr, m. a ‘fief-holder,’ feoffee; in the Middle Ages the king’s governor was so called:

—in Norway a kind of officer, bailiff, D.N., Fr. passim.

léna, u, f. to grant, Vígl. 31.

léna, u, f. [cp. Germ. lehne; Engl. to lean]:

—the pad or cushion laid under the pack-saddle; hann tók tvá hesta ok lagði á lénur (mod. reiðing), Nj. 74; kómu þeir til hesta sinna, ok er þeir vildu lénur á þá leggja, Bs. i. 389; vóru lagðir út vöru-sekkar nokkurir á hlaðit, ok þar lénur með, Ísl. ii. 204.

léna, að, to saddle; Bileam lénaði ösnu sína, Stj. 334.

LEND, f., pl. lendir, mod. also lendar; [A.S. lenden; Old Engl. lendes; Scot. lendis; Engl. loins; O.H.G. lenti; Germ. lende]:

—the loin; the mod. usage distinguishes between the sing., the loin or croup of a horse and pl. lendar of the human loins; lendir yðrar skulu þér gyrða, Hom. 84 (Luke xii. 35); munu konungar út af þínum lendum fæðask, Stj., Sks. 404; undir herðum, lendum, knés-botum, Edda 40; lenda-kláði, Fas. iii. 102:

—of a horse, hann flær af henni alla baklengjuna aptr á lend, Grett. 91; á lend hestinum, Nj. 91; hann klappar á lend hestinum, Bs. i. 633; um höfuð, lend, brjóst ok kvið ok allan hest, Sks. 404. lenda-verkr, m. ‘loin-work,’ lumbago, Pr. 471, Ld. 32.

LENDA, d, mod. t, [land], to land, Fms. vii. 31, viii. 33, ix. 23, Eb. 234, Ld. 32, passim: lenda skipi, Fbr. 163.

II. metaph. impers., e-m lendir saman, to come into collision with, close with one another; oss (dat.) mun nú saman lenda ef þér látið eigi lausan manninn, Fms. vii. 117; mun ek ekki letja at oss lendi saman, Ld. 324; munuð þer (= mun yðr?) saman lenda, nema miðlat sé málum, Bjarn. 55.

2. e-u lendir, to be landed, to come to an end; þar lendir þessi viðræðu ok hjali, Fms. xi. 52; hér lendir með þeim, at …, Bs. ii. 72, eigi vitu vér hvar þessu máli lendir, Mar.: absol., lenda í vanda, to be landed in difficulties, get into scrapes, Karl. 308; svá mikit ofrefli at eigi mátti lenda, Þiðr. 272.

III. to give land to a person, with acc.; en hverr sem lendir hann við minna, sekr eyri, N.G.L. iii. 37.

lenda, u, f. land, fields; hann átti hundruð kúgilda á leigu-stöðum ok tíu lendur, Sturl. i. 97; víðar lendur ok fagrar, Ld. 96; lendur ok lausa-fé, Fms. i. 289.

lend-borinn, part. ‘land-born,’ of the landed gentry, Eg. 342, Fms. viii. 155.

lending, f. a landing, landing-place, Lv. 93, Fms. ii. 93.

lendi-stöð, f. a landing-place, N.G.L. i. 243, 380, v.l.

lendr, adj. landed, esp. as a law term; lendr maðr, lendir menn, = ‘landed-men’ or the barons of ancient Scandinavia, holding land or emoluments (veizlur) from the king, and answering to hersir (q.v.) of a still earlier time; heita þeir hersar eða lendir menn í Danskri tungu, Edda 93; gjörði konungr þá Þórólf lendan mann, ok veitir honum þá allar veizlur þær er áðr hafði Bárðr haft, Eg. 35, Sks. 5, Fms. i. 60, ix. 496, Gþl. 12, and passim in the Laws and Sagas, but never referring to the Icel. Commonwealth.

II. in compds, víð-lendr, í-lendr, sam-lendr (q.v.), út-lendr, outlandish.

lend-ván, f. expectance of a fief, N.G.L. i. 360.

lengd, f. [langr], length of space and time, Bret. 32, Stj. 74, Fms. viii. 88, Eg. 318, Alg. 372, Barl. 165:

—gramm., Skálda 175: lengthening, Sks. 119.

2. adverb. phrases, til lengdar, long, for a long time; alls til lengdar, too long, Karl. 227; í bráð ok lengdar (mod. í bráð og lengd), for now and hereafter, Fms. vii. 88; þegar til lengdar lætr, in the long run; á-lengdar, afar off.

LENGI, adv., the compar. lengr is used in a temp. sense, lengra in a local sense, see langr; [Dan. længe]:

—long, for a long time; lengi hefir mér þat í hug verit, Nj. 2; hversu lengi? 141; eigi lengi, Ld. 168; of lengi, too long; svá lengi sem, as long as, Rb. 64; ok eru þeir þá miklu lengst niðri, by far the longest time, id.; ok þolir eigi inni lengr, could no longer ‘thole’ or endure it, Fær. 269, passim; lengr en skemr, rather long than short, for a good while, Bs. i. 155; til þess at lengr en skemr frestaðisk þat níðingsverk, Al. 105: á-lengr (q.v.), hereafter: lengr er, until; lengr er lyriti er varit at lögbergi, K.Þ.K. (Kb.) i. 18; lengr er þeir hafa sýnt biskupi, 22: with gen., lengi vetrar, for a long part of the winter, Fbr. i. 334; lengi æfi, during a long part of one’s life, 224; lengi dags, lengi nætr, and so on.

lenging, f. lengthening, Fms. iii. 12;

mála-lenging, prolongation.

lengja, d, [langr], to lengthen; var lengt nafn hans, there was added to his name, Fms. vi. 16; lengja líf sitt, i. 126; þarf eigi at lengja sögu um þat mál, it boots not to tell a long tale, xi. 9; lengja leið sína, Eg. 742; orð-lengja, to lengthen out words; hvat þarf þat lengja, what need to make a long story? Karl. 374, 427.

II. impers. to lengthen, esp. of days and seasons; um vetrinn er daga lengdi, Hrafn. 30; nótt (acc.) lengir.

III. reflex., e-m lengisk, to long after; sem þessir tveir vetr vóru liðnir þá þótti Jósaphat lengjask mjök, Barl. 198.

lengja, u, f. an oblong piece, Skíða R. 27; bak-lengja, q.v.

lengrum, see langr III. 2.

lengstum, adv., see langr III. 2.

léni, n. [lé], a scythe, steel and iron welded together in a forge; gæta þarf líka að því, meðan verið er að slá lénið, að …, Árm. á Alþ. iv. 119.

Lent, f. Lent, in the words of John the Fleming, Nú er komin Lentin …, Ekki skilr fólkit hvat Lentin er, Bs. i. 801.

lenz, f. [for. word; Lat. lancea], a lance, Edda (Gl.)

leó, m. [for. word; Lat. leo], a lion, Fms. vii. 69, Fbr. 34, Nj. 143, Þiðr. 190, Stj. 71, 411, Plac.; this Lat. form is freq. in old writers; the prop. Icel. form is ljón, q.v.

león, n. a lion, Fb. i. 165, Fms. vii. 69, Stj. 71, 231, 459; ljóns í hvassar sjónir, Sighvat; yet the vellums hardly ever use the mod. spelling ljón, but léon:

—the word is masc., Þiðr. 190, Pr. 402, 434. leóns-hvelpr, m. a lion’s whelp, Stj. 231.

leóna, u, f. a lioness, Stj. 80.

leparðr or leoparðr, m. [for. word], a leopard, Al. 167, Art.; the Icel. form is hlébarðr, q.v.

LEPJA, pres. lep, lapti; part. lapit; [A.S. lapian; Engl. lap]:

—to lap like a dog; this word seems not to occur in old writers, but is freq. in mod. usage and undoubtedly old.

LEPPR, m. [cp. Engl. lump], a lock of hair; fá mér leppa tvá ór hári þínu, Nj. 116; hann skar ór lepp ór hári þess manns, Fas. i. 528; hann hafði ljósan lepp í hari sínu hinum vinstra megin, Hrafn. 13: ok tók ek einn lepp ór tagli hans, Fb. i. 354; miðla mér í mót lepp ór maga-skeggi þínu, Fms. vi. 141; the word is obsolete in this sense.

2. a rag, tatter, cp. Germ. lump; sem leppr rotinn, Bs. ii. 56; þá ina vánda leppa sem hann hafði, Fms. ii. 161; hverr leppr er upp brotinn í váru skipi, vi. 382: freq. in mod. usage, leppr or í-leppr, socks to wear in shoes; bak-leppr, the pad under a saddle.

compds:

leppa-klæði, n. slashed clothes, Rétt. 40, 48.

Leppa-lúði, a, m. a monster, the husband of the ogress Grýla (q.v.), Maurer’s Volks.

lepra, u, f. [a Lat. word], leprosy, Fas. ii. 390; in mod. vulg. usage diarrhœa.

lepsa, u, f. a rag, piece of cloth.

-lera, [cp. lara], in compds, sótt-lera, ætt-leri, q.v.

LÉREPT, n. [Dan. lærred; prob. a compd. qs. lé-ript = soft raiment]:

—linen, a linen cloth, K.Þ.K. 20, Grág. i. 213, Sks. 287, Fms. vi. 348, Fs. 147: also in plur., vera at léreptum, to be at one’s linen, of a lady, 161; lérept is opp. to vaðmál, K.Þ.K. (Kb.) 8.

lérepts-dúkr, lérepts-hökull, m. a linen cloth or cope, Vm. 53, 114.

LERKA, að, [Scot. lerk], to lace tight; var höttrinn lerkaðr um hálsinn, Landn. 147; lerka ermar at öxl … drambhostir lerkaðar at beini, Fms. vi. 440: metaph. to chastise [cp. North. E. to lace], lerkandi sína sál, Mar.; hann lerkaði sinn líkam með föstum, Thom.:

—part. lerkaðr, bruised, contused; blár ok lerkaðr af stórum höggum, Fas. iii. 357: in mod. usage feeling as if sore all over the body.

les, n. a lesson, in divine service: Þorláks söng ok les með, Vm. 35; at song ok lesi, 52; með lesi ok söng, Am. 43, 74; messu-söng ok les, Bs. i. 811.

compds:

les-bók, f. a lesson-book, Vm. 52, 55, Dipl. v. 18.

les-djákn, m. a reading clerk, Bs. ii. 11, Th. 76.

les-kór, m. a reading gallery or choir, Mar.

les-skrá, f. = lesbók, Jm. 11.

II. knitted wares, such as knitted gloves, drawers, socks, and the like, freq. in mod. usage; að endingu eg óska þér | að þú fair les og smér | í skattinn, Snót (1865) 330;

prjón-les, knitted wares, socks, shirts, etc.

LESA, pres. les; pret. las, last, las, pl. lásu; subj. læsi; imperat. les, lestu; part. lesinn: [Ulf. lisan = συλλέγειν, συνάγειν; A.S. lesan; provincial Engl. to lease; O.H.G. lesan; Germ. lesen; cp. Gr. λέγειν, Lat. legere]:

—prop. to glean, gather, pick, Stj. 615; lesa hnetr, aldin, Gísl. (in a verse), Dropl. 5; lesa ber, to gather berries, K.Þ.K. 82; hafði hón lesit sér mikil ber til fæðslu, Bs. i. 204; lesa blóm, Art. 66:

—lesa saman; verða nokkut vínber saman lesin af þyrnum? Matth. vii. 16; þvíat eigi lesa menn saman fíkjur af þyrnum ok eigi heldr vínber af þistlum, Luke vi. 44; lesit fyrst íllgresit saman, Matth. xiii. 30; þeir lásu saman manna um morguninn … þá hafði sá eigi meira er mikit hafði saman lesit, Stj. 292; þessir smáir articuli sem hér eru saman lesnir, Fb. iii. 237; saman lesa líf e-s, to compile, H.E. i. 584: þeir lásu upp (picked up) hálm þann allan, Mart. 123; tóku þeir silfrið ok lásu upp, Fms. viii. 143.

2. to grasp, catch; eldrinn las skjótt tróð-viðinn, Eg. 238: of a ship, þat má rétt heita Stígandi er svá less hafit, Fs. 28; bróðirinn less um herðar sér þann kaðals-hlutinn sem þeir höfðu haldit, grasped it, wound it round his shoulders, Mar.; hann greip sviðuna, ok las af höndum honum, he gripped the weapon and snatched it out of his hands, Sturl. i. 64: lesa sik upp, to haul oneself up; þá las hann sik skjótt upp eptir öxar-skaptinu, Fær. 111; Þórir gékk at skíðgarðinum, ok krækði upp á öxinni, las sik upp eptir, Ó.H. 135.

3. to knit, embroider; hón sat við einn gullligan borða ok las (embroidered) þar á mín liðin ok framkomin verk, Fas. i. 176; typt klæði ok veigoð ok lesin (better lesni, q.v.), Js. 78.

II. metaph. to gather words and syllables, to read, [cp. Lat. legere]; sem lesit er, Stj. 40; hann lét lesa upp (to read aloud) hverir skráðir vóru á konungs-skipit, Fms. vii. 287; statuta skulu … geymask ok lesask, H.E. i. 509; sat konungr ok hirðin úti fyrir kirkju ok lásu aptan-sönginu, Fms. vii. 152, Bs. i. 155; meðan biskup las öttu-söng, Fms. xi. 390: in endless instances, mod., lesa or lesa húslestr, q.v. This sense of course never occurs in poems of the heathen age, but the following references seem to form a starting-point, in which lesa means

2. to talk, gossip; lesa um e-n, to talk, speak of; hittki hann fiðr þótt þeir um hann fár lesi, ef hann með snotrum sitr, Hm. 23; kann enn vera at maðr vensk á at lesa of aðra, ok hafa uppi löstu manna, Hom. (St.): part. lesandi, able to read; vel lesandi: lesinn, well read; víð-lesinn, who has read many things.

lesandi, a, m. a reader, one able to read; see above.

lesari, a, m. a reader.

lé-skrápr, m. a tanned shark-skin, Ísl. ii. 113.

lesni, n. [prob. from lesa I. 3], a kind of head-gear for women; typt klæðar, vævgin ok lesni (lesin) þat á dóttir, N.G.L. i. 211, cp. Js. 78: poët., lesnis stofn, the ‘stem’ of the lesni = the head, Landn. 152 (in a verse); lesnis land (lesni lands MS.), id., Leiðarv. 24.

lesnig, n. = lesni, D.N. iv. 328.

lesning, f. reading, H.E. i. 475, Hom. 4.

lest, f. [cp. Engl. last, as in Orkneys and East Angl. ‘a last of herrings,’ and Old Engl. lastage = freight; Germ. last; Dan. læst], a last, burden, a measure of ship’s burden, reckoned at twelve ‘skippund,’ D.N. iv. 651, Bs. i. 545, Gþl. 371, B, K. 20, 89, MS. 732. 16 (where wrongly ten for twelve); lest gulls, Fms. xi. 351, where = talentum (?); lest járns, harðsteins, D.N.; lest síldar, N.G.L. passim: a cargo, Jb. 386. In mod. usage the tonnage of Dan. and Norse ships is counted by læster.

II. in Icel. sense, a caravan of loaded pack-horses, Grett. 119: plur. lestir, the market season in June and July.

compds:

lesta-maðr, m. a driver of a lest.

lesta-tal, n. ‘the tale of læster,’ tonnage, Jb. 390.

lest, f. reading, a lesson; meðan lestin verðr lesin, Stat. 299, N.G.L. i. 390.

LESTA, t, [Lat. laedere, by Grimm’s law, t for d], to break up, injure, wreck; lesta skip, to wreck one’s ship, Eg. 159; lesta hús at lásum eða viði, Grág. ii. 110: impers. to be wrecked, ok lesti þar skipit, Fms. x. 158; þá er bæði (both ships) lesti Hjálp ok Fífu, Orkn. (in a verse).

2. metaph. to break, violate; lesta lög, Skálda (in a verse).

II. reflex. to be damaged; ef kirkja brennr upp ok lestisk, K.Þ.K. 42; bogi þeirra lestisk, 623. 31; þá lestisk ráin, Grett. 86; féll hann af baki ok lestisk fótr hans, Fb. i. 538; skip lestisk, Grág. ii. 268: part., ok lest (broken) svá skip hans at eigi væri fært, Fær. 116; hestr er lestr, haukr er daudr, Maurer’s Volks. 321.

LESTI, adv., only in the phrase, á lesti, at last; [cp. A.S. on laste; Germ. am letzten]; it occurs in old poetry, but rarely in prose, and is now obsolete; the explanation in Lex. Poët. deriving it from löstr (a crime) is erroneous:

1. in poetry; Jórdan er á lesti, Edda (Gl.), Hallfred (Fs. 206. 5); hann gékk fyrstr í hildi en ór á lesti, he went first into battle and last out of it, Sighvat, Korm. 128 (in a verse); fýstisk sunnan | Sigurðr á lesti, Mork. 217:—at lesti = á lesti, Lil. 20, Grett. (in a verse); the Am. 63 is corrupt, perhaps = litu er lýsti.

2. in prose; en fyrir þat munu vér láta fé várt ok frændr ok sjálfa oss á lesti, Bret. 36; trúa hófsk á Gyðinga-landi, ok mun þangat koma á lesti, 625. 189; fyrst at upphafi í kenningu sinni, síðan í jartegna-görð, ok í lífláti á lesti, 655 xiii A. 27; hón var nunna á Íslandi ok einsetu-kona á lesti, Ld. 338, (vellum Arna-Magn. 309), Hom. (St.) 55; ef þú vill eigi þenna kost, þá muntú mæta kvölum á (ok MS.) lesti, 625. 74; ok gaf hann henni á lesti son sinn níu vetra gamlan, Ó.T. 15; ok á lesti hellti hann út sínu bana-blóði, 40.

lestir, m. a breaker, wrecker, Lex. Poët.

lestr, f. a lesson, portion for reading; Kristr mælti sjálfr enn í þeirri helgu lestr, Hom. 63; svá sem heilagr páfi Leo segir í lestinni, 671 B. 3.

II. in mod. usage, lestr, m., gen. lestrar and lestri, reading; gékk lestrinn seint ok tregliga, Bs. i. 155; gékk fram lestrinn djákna, 871, freq. in mod. usage:

—home-service = húslestr, q.v.; vera við lestr, heyra lestr, to attend to a lestr; fyrir lestr, in the forenoon; eptir lestr, in the afternoon on Sundays, see húslestr.

compds:

lestrar-kver, n., lestrar-bók, f. a reading-book.

lestr-bók, f. = lesbók, Am. 5.

lestrar-kór, m. = leskór, Bs. i. 823 (885).

lest-reki, a, m. a ‘caravan-driver,’ a steward, Sturl. i. 74; sendimaðr eða lestreki, iii. 128, Bs. i. 848, 872.

leti, f. [latr], laziness, sloth, Hom. 26, Sks. 2; leti at rita, Bs. i. 137, passim.

compds:

leti-fullr, adj. slovenly, Mar.

leti-svefn, m. a sleep of sloth, Bs. ii. 91.

letingi, a, m. a lazy person.

LETJA, pres. let; pret. latti; subj. letti; part. lattr; with neg. suff. pres. reflex. leti-a, Skv. 3. 44; letsk-a-ðu, Ls. 47 (Bugge, see the foot-note): [A.S. latjan; Old Engl. let (to hinder)]:

—to hold back, dissuade, with acc. of the person, gen. of the thing; hvetið mik eða letið mik, Bkv. 14, Vþm. 2, Am. 29, 46, Skv. 3. 41; fýstu sumir, en sumir löttu, Eg. 242; fieiri löttu, ok kölluðu þat ráð at …, Ó.H. 145, Fs. 108, Gkv. 1. 2; sumir aflöttu fyrir konungi, Fms. ix. 370; sumir löttu fyrir-sátinnar, Sturl. i. 36; aðrir góðir menn löttu fyrirsátar, 38; Björn latti ferðar, Ó.H. 174; heldr löttu þeir þess, ok kváðu slíkt ekki kvenna ferð, Ld. 240; um várit vill Leifr í hernað en Ingólfr latti þess, Fs. 121; hann latti þá (dissuaded them) at vera með konungi, Gullþ. 5; mun ek þat eigi göra, af ek sé ek fæ eigi latt, Ld. 238.

II. reflex. to be let or hindered, slacken, desist; hví né letskaðú, Loki, Ls.; eigi mun ek letjask láta nema þú sér eptir, Eg. 257, Boll. 346; en þá ætla ek, at þú letisk meirr fyrir sakir hræðslu en hollostu við konung, Ó.H. 145; þrællinn tók at letjask mjök á starfanum, Grett. 148; herr lattisk at ganga, they did not go, could not do it, Glúm. 396 (in a verse); letjask Guði at þjóna, Stj. 388.

2. part., lífs of lattr, poët. reft of life, Ýt. 12.

let-orð, n. dissuasion, Bs. i. 142.

lé-torf, n. turf cut with a scythe; kirkja á þrjá tigu létorfs á Vestr-holtum, Vm. 29.

lé-torfa, u, f. a turf or sod cut with a scythe, for roofing or the like; létorfna-skurðr, Vm. 140; varrar hans vóru sem létorfur, Fas. ii. 518.

LETR, n. [from Lat. litera], letters; í framflutning máls ok letri, Skálda 181; til letrs ok bóka-gerðar, Bs. i. 790: type, letters, characters,

Latínu-letr, Latin letters;

sett-letr, múnka-letr, ‘monks’-letters’ = black-letter;

höfða-letr = the angular letters found in inscriptions on old tombstones;

Rúna-letr, Runic letters;

galdra-letr, magical characters:

—a letter, writ, Jm. 19.

letrs-háttr, m. a mode of writing, alphabet, Skálda 160.

letra, að, to put into letters.

letr-görð, f. writing, Stj. 379.

letr-list, f. the art of writing, Skálda 160.

LÉTTA, t:

I. with acc. to lighten; hann bað létta skipin, Sturl. iii. 62; þeir köstuðu farminum ok léttu skipin, 656 C. 52.

II. with dat.:

1. to lift; þá létti köttrinn einum fæti, Edda 33.

2. to alight from; létta ferð sinni, þeir léttu eigi fyrr ferð sinni en þeir kómu norðr til Þórólfs, Eg. 76, 106; léttu eigi ferð sinni fyrr, en …, Nj. 61, Fms. i. 72; and absolutely, to stop, halt; þeir léttu eigi (stopped not, halted not) fyrr en þeir kómu í Skaptár-tungur, Nj. 261; er nú mál at létta þessum leik, Fms. xi. 96; l. hernaði, Fær. 99:

—létta af e-u, or letta af at göra e-t, to leave off doing, cease doing, give up; hann léttir aldregi af slíkt at vinna, Fb. ii. 391; létta af áleitni við e-n, Fms. vi. 209; létta af at drekka vín, Stj. 428; ef hann léttir af at leita okkar, Bs. i. 228; at aflétta ranglætum, Mar.; létta af hernaði, to leave off freebooting, Fms. i. 30; létta af kvámum, ii. 13; bað þá létta af at drepa menn, Eg. 92:

—absol., sem þeir léttu at berja hann, D.N. iv. 90:

—with prepp., létta á e-t, to check, stop, make alight; verðr nú at létta á ofan-förna hennar, Ísl. (Heidarv. S.) ii. 339: var þat auðsýnt á létt hvárttveggia, both were clearly stopped, held in check, Bs. i. 142 (a dubious passage):

—létta undan, to draw back, Fms. vii. 192; Sigvaldi létti undan ok flýr, xi. 95.

III. to relieve, ease; hann létti hans meini með mikilli íþrótt, Bs. i. 644; létta sér (mod. létta sér upp), to take recreation (holidays), Mar.

IV. impers. to clear up, esp. of weather; léttir upp mjorkvanum, Al. 140; síðan létti upp hríðinni, Fb. ii. 194; þá létti hríðinni, Bjarn. 55; veðrit hélzk þrjár nætr, ok er upp létti, Finnb. 312, Eb. 210; eptir þat létti upp storminum, 50:

—of illness, eptir þat léttir af sóttinni, Fs. 175; sagði at sótt (dat.) hans mundi þá létta, Sks. 25 new Ed.: with the person in dat., the sickness in gen., honum létti brátt sóttarinnar, Ísl. ii. 175; ef þér léttir þá ekki, Hav. 44; hann spyrr hvárt honum létti nokkut, Gísl. 48.

V. reflex. to be lightened, cleared, eased; hinn syðri hlutr léttisk, of the sky, Edda 4; léttisk honum heldr, ok var á fótum þrjá daga, Fms. x. 147; nú léttisk honum við þetta mikit, xi. 48; biskupi léttisk mikit um hjarta-rætrnar, he was much eased, Bs. i. 769: pass. to become light.

létta-sótt, létta-kona, see léttr B.

létti, a, m. alleviation, relief, easing; e-m til létta, Karl. 207, Mag. 160; Bósi kveðsk vænta mikils létta af konungi, Fas. iii. 200, Bs. ii. 81; engir þeir sem upp höfðu gefit sinn part vildu nokkurn létta undir leggja, they would lend no help, Grett. 153.

2. the pulley above the bed of a sick person is called létti.

3. in the adverb. phrase, af létta, outright, plainly, Germ. frischweg; Grettir spurði at tíðendum, en Barði segir af létta slík sem vóru, Grett. 73 new Ed.; spyrr hón hann af stórvirkjum sínum, en hann sagði allt af létta, Fb. i. 278; sætt vara gör með létta, not straight, Eb. (in a verse).

compds:

létti-byrðingr, n. a light boat, Fms. xi. 430.

létta-drengr, m. an errand-boy,

létti-möttull, m. a light mantle, Fagrsk. 182.

létti-skip, n. and létti-skúta, u, f. a light, fleet ship, Eg. 261, Fms. vii. 259, viii. 137, ix. 285, Hkr. i. 279.

létti-vinátta, u, f. a slight, superficial friendship, Sturl. iii. 291.

léttir, m. alleviation, relief.

léttis-maðr† = leytismaðr (or hleytismaðr), a vicar, Post. 34.

LÉTTR, adj., léttari, léttastr, [cp. Ulf. leihts = ἐλαφρία, 2 Cor. i. 17; A.S. leoht; Engl. light; O.H.G. lihti; Germ. leicht; Dan. let; Swed. lätt; cp. Lat. levis; Gr. ἐ-λαφ-ρός]:

—light, of weight; bjórtunnu eða annað eigi léttara. Bs. i. 389.

2. of the body; manna fimastr ok léttastr á sér, Fms. x. 73; vera á léttasta skeiði (aldri), to be at one’s most active age; þá er Haraldr var á léttasta skeiði aldrs, Eg. 536, Ó.H. 68; ek em nú af léttasta skeiði, ok ekki til slíks færr, I have passed my best years, Háv. 40:

—the phrase, verða léttari, to give birth, ‘to be lightened of the womb,’ Spenser, (ú-létt = heavy with child); ok nu líða stundir fram lil þess er hón verðr léttari, ok fæðir hón sveinbarn, Fms. xi. 53, Nj. 91, Ísl. ii. 11), Ó.H. 144, Fs. 143, 190; verða léttari barns (= at barni), N.G.L. i. 131.

II. metaph. light, easy; mæddisk hann fyrir þeim ok gékk þeim léttara, Eg. 192; þvíat þat kann henda at mönnum verðr harms síns léttara ef um er talat, Fms. vii. 105:

—light, of wind, var veðr létt ok segltækt, 286; hann siglir út léttan land-nyrðing, Ld. 116.

2. light, mild, gladsome, of manners or countenance; var konungr þá léttr í öllum ræðum, Eg. 55; léttr í málum, Ls.; léttr ok linr í máli, gracious, Germ. huldvoll, Bs. i. 154; hann var við alla menn léttr ok kátr, Nj. 48; hverjum manni kátari ok léttari ok vakrari, Fms. x. 152; e-m segir eigi létt hugr um e-t, to have apprehensions, Fs. 38, Fms. vi. 211.

3. of value, light, vile; glitaðan dúk sæmiligan ok annan léttari, Vm. 32; betri, opp. to léttari, Dipl. iii. 4; hinar betri, hinar léttari, Vm. 58; létt fæða, light fare, Mar.; léttr forbeini, Bs. ii. So; leggja e-t í léttan stað, to think lightly of, Grett. 175 new Ed.

B. Compds:

létta-bragð, n. cheerfulness, Sturl. iii. 196.

létta-kona, u, f. a midwife, Thom. 482.

létta-sótt, f. child-labour, Mar. 976.

létt-brúnn, adj. ‘light-browed,’ fair-complexioned, Gullþ. 9, Ld. 48, 94; spelt létt-brýnn, Grett. 160 new Ed.

létt-búinn, part. lightly-clad, Stj. 240, Gullþ. 8.

létt-bærr, adj. easy to bear, 625. 72, Bs. i. 105, 236.

Létt-feti, a, m. ‘light-pacer,’ name of a horse, Edda, Gm.

létt-fleygr, adj. fleet-winged, Sks.

létt-færi, f. alertness, Mar.

létt-færr, adj. nimble, fleet, Rb. 334, Þiðr. 343, Korm. (in a verse).

létt-fættr, adj. light-footed, fleet.

létt-hendr, adj. light-handed.

létt-hjalað, n. part.; e-m verð l., to chatter, Fms. xi. 234.

létt-hlaðinn, part. light-laden, Fms. ii. 188.

létt-hugaðr, adj. light-minded, Sks. 24.

létt-klæddr, part. lightly-clad, Hkr. iii. 281.

létt-látr, adj. light-hearted, cheerful, Sks. 24, Fms. vii. 175, viii. 447, ix. 4.

létt-leikr, m. (létt-leiki, a, m.), lightness, agility, alertness. Sks. 620, Fas. iii. 237, Lil. 17.

létt-liga, adv. lightly, easily, Fms. i. 85, viii. 78, Stj. 17: civilly, Stj. 209, Barl. 119: lightly, of dress, Ld. 46: readily, Eg. 200: may be, perhaps, Stj.; léttliga hvergi, 16, 24, 35, 112; léttliga at, may be that, 47, 59, 106, 122, 126, 159, 400, Fb. i. 376.

létt-ligr, adj. lightly, light, Bs. ii. 160.

létt-lífr, adj. ‘light-lived,’ living an easy life, N.G.L. ii. 444, Mag. 90.

létt-lyndi, n. an easy temper.

létt-lyndr, adj. easy-tempered.

létt-læti, n. a light life;

léttlætis-kona, a harlot, Stj. 350, Fms. vii. 241, Str. 9.

létt-meti, n. a poor diet.

létt-mæltr, part. light-spoken, light-tongued, Fms. vii. 227.

létt-úð, f. light-heartedness, Fms. vi. 287: mod. levity, frivolity.

létt-úðigr, adj. light-minded, Fms. ii. 20, xi. 5: light, thoughtless.

létt-vaxinn, part. slight of figure, slender, Hem.

létt-vígr, adj. prone to fight, Eb. 43 new Ed.

létt-vísi, f. levity, Barl. 148.

létt-vægr, adj. light-weighted, of little value.

LEYÐRA, að (?), [lauðr or löðr], to wash; leyðra borðker or bjórker, to wash the dishes, Em. 1.

LEYFA, ð, [lof; Germ. er-lauben]:

I. to permit, allow; ley fa e-m e-t, leyfi þér honum at fara sem honum gegnir bezt, Nj. 10; var leyft at gefa upp gamal-menni, Fms. ii. 225; villtú leyfa nökkurum mönnum útgöngu, Nj. 200, passim in old and mod. usage.

II. to praise, with acc.; leyfa is the older, lofa (q.v.) the later form; leyfa freq. occurs in old poets, Hm. 81, 91, Gh. 4 (Mm. 5), Fms. i. 182 (in a verse), xi. 215 (in a verse), Ó.H. 173, Edda 65 (in a verse): in prose—þá er ek leyfi Ólaf konung ok svá háttu hans, Fms. v. 327; lítt er þessi maðr leyfðr fyrir oss, vi. 108; þó er hann mjök leyfðr af mörgum mönnum, Bs. i. 480: the phrase, eiga fótum fjör at leyfa (mod. fjör at launa), O.H.L. 6; but esp. freq. in poetry is the part. leyfðr = famed, glorious, passim, see Lex. Poët.

leyfð, f. praise, Ó.H. 24 (in a verse).

leyfi, n. [Engl. leave], leave, permission, Fms. ii. 79, viii. 271, K.Á. 176, Sks. 59, Bs. i. 500; lof eða leyfi, Fb. ii. 266; taka leyfi af e-m, to take leave, Flóv. 32, Str. 64: of poetical licence, Edda 120, 124.

compds:

leyfi-dagr, m. a ‘leave-day,’ holiday, K.Þ.K. 120.

leyfis-laust, n. adj. without leave, Jb. 398.

leyfi-liga, adv. by leave, with permission, Mar., H.E. i. 470.

leyfi-ligr, adj. permitted, allowed, Fs. 23.

LEYGR, m., gen. leygjar and leygs, [akin to logi], a lowe, fire, flame, freq. in old poetry, singly as well as in compds, but never used in prose; esp. freq. in poët. circumlocutions of gold and weapons;

báru-leygr, the waves’ beam = gold;

arm-leygr, the flash of the arm = a bracelet;

und-leygr, the flash of a wound, of blood, of Odin, etc. = a weapon, see Lex. Poët.

leyg-för, f. a fire (Lat. incendium), Fms. ix. 533 (in a verse).

LEYNA, d, [laun; Scot. layne], to hide, conceal, absol. or with dat. of the thing; var leynt nafni hans, Ld. 296, Grág. i. 125, Ísl. ii. 251, Ld. 296.

2. with dat. of the thing, acc. of the person; leyna e-n e-u, to hide a thing from one, Og. 27, Nj. 23, Grág, i. 370, Fms. viii. 12; öld leynig því aldri, Sighvat, Ó.H. 119: with acc. of the thing, less correct, Str. 31, 50, D.N. iv. 546.

II. reflex. to hide oneself; leynisk hann nú Norðmanna-konungr, Fms. i. 44, Sks. 605:

—leynask í brott, to steal away, Eg. 572, Fb. ii. 367: or absol., í því ætlar bóndi at leynask út í myrkrit, Eg. 240:

—leynask at e-m, to steal upon a person, attack by stealth, Grett. 149 A.

2. part. leynandi = lendr, in the phrase, með leynanda löstum, with hidden flaws, N.G.L. i. 25, 29: leyndr, part. pass. secret, hidden; e-t ferr leynt, goes by stealth, in secrecy, Eg. 28; leynd mál, secrets, Grág. i. 362; fór þat eigi leynt, it was not hidden, Fb. ii. 271.

leynd, f. secrecy, hiding; til leyndar, Fms. x. 383, Sks. 365; með leynd, secretly, Stj. 200, Rd. 235, Ísl. ii. 199, Fms. x. 380, passim; leyndar-bréf, leyndar-erendi, a secret letter, secret errand, viii. 128, ix. 341, Stj. 383.

compds:

leyndar-dómr, m. a mystery, N.T., Vídal., Pass.

leyndar-kofi, a, m. a closet, Bs. i. 253.

leyndar-limr, m. the hidden limb, genitalia, Stj. 21.

leyndar-mál, n. a secret affair, Fms. i. 54, viii. 342, Sks. 341.

leyndar-nef, n. a hidden person, N.G.L. i. 200.

leyndar-staðr, m. a hidden place, Sturl. ii. 151.

leyndar-tal, n. secret talk, Fms. x. 262, 320.

leyni, n. a hiding-place, esp. in pl., 623. 3: sing., leita sér leynis, Nj. 267; í leyni e-u, Korm. 144: í leyni = í leynd.

compds:

leyni-bragð, n. a secret plot, Fms. v. 257.

leyni-dyrr, n. pl. secret doors, Nj. 198 (v.l.), Anal. 186.

leyni-fjörðr, m. a hidden fjord, Fas.

leyni-gata, u, f. a secret path, Sól. 23.

leyni-gröf, f. a hidden pit, Ísl. ii. 74.

leyni-hérað, n. a secluded county, Róm. 260.

leyni-kofi, a, m. a secret closet, Mar.

leyni-stigr, m. a hidden path, Ísl. ii. 44, Al. 89.

leyni-vágr, m. a hidden creek, Nj. 280, Fs. 112, Eg. 374, O.H.L. 2, 36.

leyni-vegr, m. a secret way, Rd. 222.

leyni-liga, adv. secretly, Nj. 5, Gþl. 63, 65.

leyni-ligr, adj. hidden, secret, 625. 190, Fms. x. 269, N.G.L. iii. 5.

leyningr, m. a hollow way; skal ráða lækr fyrir ofan hól er fellr ór leyningum, upp á fjall ok fram í á, Dipl. iv. 1: a local name, Rd. 276.

leyninn, adj. hiding; l. af kröptum sínum, 625. 83.

leyra, u. f. (spelt lôra, Edda ii. 464, 547), [cp. Dan. kukke-lure and Scot. lowry = a fox]:

—a sneaking, worthless person, mann-læra; læðist kisu-lóra (the naughty pass sneaks) latir í endann klóra, Hallgr.

LEYSA, t, [lauss; Ulf. lausjan = δύειν; A.S. losjan; Engl. loosen; Germ. lösen]:

—to loosen, untie, Edda 29, Eg. 223, Fms. vii. 123; leysa skúa, 656. 2: the phrase, þó mun einn endi leystr vera um þetta mál, it will all be untied, end in one way, Gísl. 82, cp. Korm. (in a verse); leysa til sekkja, to untie, open the sacks, Stj. 216; leysa til sárs, to unbind a wound, Bs. ii. 180; leysa sundr, to tear asunder, Grett. 115.

2. impers. it is dissolved, breaks up; þat veðr gerði mánudaginn, at skipit (acc.) leysti (was dissolved) undir þeim, hljópu menn þá í bát, Sturl. iii. 106; sum (skip, acc.) leysti í hafi undir mönnum, were wrecked, broken up, Bs. i. 30; bein (acc.) leysti ór höfði henni, 196; leysti fót undan Jóni, Sturl. iii. 116:

—of ice, snow, to thaw, þá er vár kom ok snæ leysti ok ísa, Eg. 77; kom þeyr mikill, hlupu vötn fram, ok leysti árnar, the ice broke up on the rivers, Sturl. iii. 45; þegar ísa leysir af vötnum, Fms. iv. 142; áin var leyst (thawed, open) með lönduni, en íss flaut á henni miðri, Boll. 358; vötn (acc.) mun ok skjótt leysa, Fbr. 12 new Ed.

II. metaph. to free, redeem; leysa líf sitt, Nj. 114; leysa sik af hólmi, passim, see hólmr:

—leysa sik, to release oneself by performing one’s duty, see aflausn, Fbr. 154; þó mun Gunnarr leysa þik af þessu máli, Nj. 64; ek mun leysa Þorstein undan ferð þessi, Eg. 542: to redeem a vow, leysa kross sinn, Fms. x. 92; leysa heit, Stj. 520; l. suðrgöngu, Nj.

2. to redeem, purchase, as a law term; þau sex hundruð, er hón hafði til sín leyst, Dipl. v. 7.

3. to discharge, pay; at leysa þat gjald sem á var kveðit, Fms. x. 112; hann leysti þá eitt (hundrað) í kosti, fimm í slátrum, Dipl. v. 7; leysa or leysa af bendi, to perform, Band. 3; leysa e-n undan e-u, to release, Grág. i. 362.

4. to solve; hann leysti hvers manns vandræði, he loosed, cleared up all men’s distresses, he helped every man in distress, viz. with his good counsel, Nj. 30; Sturla skyldi fara fyrir þá báða feðga ok leysa mál þeirra, Bs. i. 554; leysa þrætu, to settle a strife, Róm. 295; leysa gátu, to read a riddle, Stj. 411; marga hluti spyrr konungr Gest, en hann leysir flest vel ok vitrliga, Fb. i. 346: leysa ór e-u (spurningu), to solve a difficulty, answer a question, Fms. vi. 367; nú mun ek leysa ór þinni spurningu, Bs. i. 797; karl leysti ór því öllu fróðliga sem hann spurði, Fb. i. 330, Ld. 80, Hkr. iii. 186: to absolve, in an eccl. sense, Hom. 56, K.Á. 64, Bs. passim.

5. leysa út, to redeem (cp. ‘to bail out’); má vera at þú náir at leysa hann út héðan, Fms. i. 79, vii. 195: leysa út, to pay out; leysir Höskuldr út fé hans, Ld. 68; Höskuldr leysti út fé Hallgerðar með hinum bezta greiðskap, Nj. 18, Fas. i. 455: to dismiss guests with gifts (see the remarks to gjöf), leysti konungr þá út með sæmiligum gjöfum, Fms. x. 47.

III. reflex. to be dissolved; tók hold þeirra at þrútna ok leysask af kulda, 623. 33.

2. to absent oneself; leystisk þú svá héðan næstum, at þér var engi ván lífs af mér, Eg. 411; í þann tíma er leystisk Eyrar-floti, 78; svá hefi ek leyst ór garði láðvarðaðar, Eg. (in a verse); Máriu-messudag leysti(sk) konungr ór Græningja-sundi, Bs. i. 781.

3. metaph. to redeem, relieve oneself; en hann leystisk því undan við þá, Íb. 11; en hann leystisk því af, at hann keypti at Þorgeiri lögsögu-manni hálfri mörk silfrs, Fms. x. 299; þat land er erfingjar ens dauða leysask af, Grág. ii. 238; megu vér ekki annat ætla, en leysask af nokkuru eptir slík stórvirki, Ld. 266.

leysing, f. loosening, Skálda 203: a thawing, melting of ice and snow, Fas. ii. 407.

leysingi, a, m., also lausingi, leysingr, m., esp. in gen. leysings, N.G.L. i. 29, 33, 36, 49, 238, 345, Grág. i. 185, Jb. 6:

—a freedman, Lat. libertus; þræls morð eða leysings, Jb. l.c., Grág. i. 184, 185, 265, 266, Eb. 166, Eg. 740, Ld. 12, 100, Landn. 111, 112, Nj. 59, Fb. i. 538, Fms. i. 114. leysings-eyrir, m. a freedman’s fee, to be paid to his master to the amount of six ounces, N.G.L. i. 36, 39.

II. a landlouper; harm var náliga lausingi einn félauss, Ld. 38: = lausamaðr.

leysingja, u, f. a freed-woman, Grág. i. 184, 185, N.G.L. i. 33.

leyti, n. part., see hleyti.

LIÐ, n. [cp. líða],

a host, folk, people; lið heitir mannfólk, Edda 110; fyrða lið, the people, Hm. 160; sjaldan hittir leiðr í lið, 65; Dvalins lið, the dwarf people, Vsp. 14; þrír ór því liði, 17; Ásgrímr bauð því öllu liði til sín, Nj. 209; týndisk mestr hluti liðs þess er þar var inni, Eg. 240; þeir brenndu bæinn ok lið þat allt er inni var, Fms. i. 12; gékk liðit sveitum mjök, the people were much divided, Clem. 43; liðit rann ór þorpinu á landit þegar er þat varð vart við herinn, Eg. 528; ef þeir hafa eigi lið (crew) til brott at halda, Grág. i. 92; allt lið várt trúir, all our people trow, 656 C. 20; yfir öllu Kristnu liði, 623. 58:

—a family, household, hélzk vinátta með þeim Gunnari ok Njáli, þótt fátt væri medal annars liðsins, Nj. 66; hafði hann þá ekki færa lið með sér enn ena fyrri vetr, Eg. 77; konungrinn bað mart lið þangat koma, ok svá Ifigeníu með lið sitt, 656 A. ii. 15; þeir vóru allir eins liðs, all of one party, Eg. 341; samir oss betr at vera eins liðs en berjask, Fs. 15:

—a troop, herd, Freyfaxi gengr í dalnum fram með liði sínu, Hrafn. 6; hann (the wild boar) hafði mart lið með sér, Fms. iv. 57; þá rennr þar galti með lið sitt, Fb. ii. 27.

II. esp. a milit. term, troops, a host, by land or sea, originally the king’s household troops, as opposed to the levy or leiðangr; this word and liði (q.v.) remind one of the comitatus in Tacit. Germ.; hence the allit. phrase, lið ok leiðangr, hann samnaði bæði liði miklu ok leiðangri, O.H.L. 12; Baglar tóku nú bæði leiðangr ok lið, Fms. viii. 334, Eg. 11, 41; með herskip ok lið mikit, Fms. i. 11; vera í liði með e-m, 12, Nj. 7; skip ok lið, Orkn. 108; fjöldi liðs, Fms. vii. 320; göra lið at e-m, to march against, id.; samna liði, to gather troops, xi. 27, 121.

2. help, assistance; veita e-m lið, to aid, Fms. xi. 27, 121, Orkn. 224; gefa fé til liðs (sér), Grág. i. 144; með manna liði, with the help of men, Gþl. 411; sýsla um lið, to treat for help, 285.

compds:

liðs-afli, a, m. forces, troops, Fms. iii. 203, vii. 207.

liðs-beini, a, m. the giving help, Lv. 105.

liðs-bón, f. a prayer for help, Lv. 105.

liðs-dráttr, m. an assembling troops, Ísl. ii. 171, Sturl. i. 87: open hostility, þá var mikill liðsdráttr með sonum Ófeigs at eptirmáli, Grett. 87.

liðs-fjöldi, a, m. a great host, Fms. vii. 326, Orkn. 108, Bs. i. 763, Hkr. ii. 376, passim.

liðs-höfðingi, a, m. a captain of hosts, Fms. vii. 37.

liðs-kostr, m. a military force, Fms. vii. 319, Hkr. i. 281: means, forces, Grág. i. 287, Eg. 79.

liðs-laun, n. pl. reward for help rendered, Fms. vii. 146.

liðs-maðr, m. a follower, warrior, in pl. liðsmenn, the men of one’s army, Eg. 57, Fms. ix. 36, 47, 509: a sailor, in the pr. name Liðsmanna-konungr (cp. A.S. lið-man = a sailor), the surname of a mythical king, Sturl. i. 23, Fas. ii. 154.

liðs-munr, m. odds, Eg. 289, Nj. 86, Fms. i. 42, Hkr. i. 115, Fs. 14.

liðs-safnaðr, m. a gathering of troops, Fms. vii. 177.

liðs-yrði, n.; leggja e-m l., to speak a good word for one.

liðs-þurfi, adj. in need of help, Fms. vii. 265, xi. 24.

liðs-þurft, f. need of help, Fms. viii. 199.

liðs-börf, f. = liðsþurft, Fms. viii. 140, Hkr. iii. 340.

B. [A.S. lið = a fleet; prob. from the same root as the preceding, cp. liði]:

—a ship; lið heitir skip, Edda 100; lið flýtr, 132 (in a verse); mörg lið, Ó.H. 180 (in a verse), cp. 160 (in a verse): in prose only in the phrase, leggja fyr lið, to throw overboard, to forsake, Kormak; láta fur lið, to abandon, Ísl. ii. 362; cp. also Liðsmanna-konungr, m. a sailor-king; see A. II.

liða, að, [liðr], to arrange; þá skal biskup með þeim hætti liða lausnina, H.E. i. 243: to dismember, liða sundr or sundr-liða, and metaph. to expound [cp. ‘to divide,’ ὀρθοτομειν, N.T.];

ó-liðaðr, unexplained, Hom. (St.) 87.

II. reflex. liðask, to fall in curls, of hair; hárit ljósjarpt ok liðaðisk vel, Fb. iii. 246; gult hár ok liðaðisk allt á herðar niðr, Ld. 272, Þiðr. 174.

liðan, f. exposition, Hom. (St.) 51.

lið-bót, f. addition of help, Thom. 36.

lið-drjúgr, adj. strong, powerful, Fms. viii. 345.

lið-fár, adj. short of men, Fms. vii. 289, Ísl. ii. 408.

lið-fæð, f. a scarcity of men, Þiðr. 64.

lið-færr, adj. able-bodied, Eg. 117, 146, Fms. x. 399, xi. 146, Hkr. ii. 384.

lið-góðr, adj. good at doing, handy; kappsfullr ok l. at öllu … lið-betri, Bs. i. 655, Fms. vi. 337.

lið-henda, u, f. a kind of metre, Edda 134 (Ht. 53).

lið-hending, f. = liðhenda, Edda 124.

lið-hendr, adj. in the metre liðhenda, Edda 131.

liði, a, m. [lið], a follower; liðar þat eru fylgðar-menn, Edda 107; Eysteins, Þorkels, Háreks, Valþjófs liðar, the men of Eystein …, Walthiof, Fas. ii. 50 (in a vtrse), Fms. v. 222 (in a verse), Lex. Poët.; Búa-liðar, the men of Bui, Fms. xi. 140; Langbarðs liðar, the Lombard people, Gkv. 2. 19; Ás-liðar, the Ases, Skm. 34; hans liðar, his men. Fas. ii. 315 (in a verse); fjándinn ok hans liðar, Hom. (St.) 77; ek ok mínir liðar, Ó.H. 243.

II. a traveller, esp. a sailor, [cp. A.S. liða; and lið = a ship, liðsmenn = sailors]; in vetr-liði, a winter-sailor; sumar-liði, a summer-sailor.

III. in a local sense, a district, in regard to the levy; hann lagði á bændr leiðangr, at ór hverjum liða skyldi gera mann ok um fram pund ok naut, Fms. viii. 395, D.N. ii. 614, 624.

liða-gjald, n. the levied tax (from liði = a sailor), Fms. viii. 327, 419.

liðka, að, [liðugr], to make smooth and easy.

lið-langr, adj.; liðlangan dag, the live-long day.

lið-lauss, adj. helpless, N.G.L. i. 211.

lið-leskja, u, f. [löskr], a bad hand, laggard.

lið-léttr, adj. of slight help, feeble.

lið-leysi, n. lack of forces, Fms. x. 403, Jb. 392.

lið-liga, adv. handily, adroitly, finely, Sturl. ii. 52.

lið-ligr, adj. alert, adroit, Sks. 289, Bs. i. 651, Fb. i. 167, Sturl. ii. 52.

lið-lítill, adj. having few men, Fms. vii. 207: naughty, 59.

lið-mannliga, adv. adroitly, Band. 5 new Ed., Fms. vi. 326.

lið-mannligr, adj. adroit, handy, Fms. iii. 83, vii. 112.

lið-margr, adj. having many men, Njarð. 370, Gullþ. 11: liðfleiri, compar., Bs. ii. 150, Stj. 588.

lið-mikill, adj. = liðmargr, Hkr. ii. 193.

lið-mjúkr, adj. [liðr], lithe, slender, of the fingers, Karl. 301.

LIÐR, m., gen. liðar and liðs, pl. liðir, acc. liðu, [Ulf. liþus = μέλος; A.S. lið; Scot. lith; Old Engl. (Chaucer) lith; O.H.G. lit; Germ. glied; Dan. led]:

—a joint, of the body; lið kalla menn þat á manni er leggir mætask, Edda 110; á liðu, Hm. 137; ok of liðu spenna, Sdm. 9; ok lemða alla í liðu, Ls. 43; lykja e-n liðum, to make one’s joints stiff, Hm. 114 †(the passage in Hm., svá at hón lyki þik liðum, is perhaps illustrated by Chaucer’s ‘locen in every lith,’ Nonne’s Priest’s Tale; embraces of witches being believed to rob a man of his manhood.): the allit. phrase, leggr og liðr, skalf á honum leggr ok liðr, he shivered all over the body, Fbr. 89 new Ed.; fótrinn stökk ór liði, the foot went out of joint, Ísl. ii. 246; færa í lið, to put into joint, Gullþ.; okkrir limir ok liðir, Ísl. ii. 201; þat er liðum loðir saman, N.G.L. i. 345:

—poët., liðar eldr, hyrr, ‘lith-flame,’ poët. gold, Lex. Poët; liðar-hangi, a ‘lith-loop,’ bracelet, Eb. (in a verse); liðs snær, svell, ‘joint-snow,’ ‘joint-ice,’ = gold, silver, Lex. Poët.

2. metaph. a degree in a lineage; at fimmta kné ok fimta lið, N.G.L. i. 15; ætt-liðr, freq. in mod. usage.

3. of the nose; liðr á nefi, Ld. 272, Nj. 39, Þiðr. 178: úlf-liðr, the wrht; háls-liðr, hryggjar-liðr, ökla-liðr, fót-liðr.

II. a limb, 656 B. 7: membrum virile, 625. 10; losta liðr, id., Pr. 71.

III. metaph. a member; liðu Guðs, Hom. 125, Greg. 42; liðir Krists, 58; liðr Djöfuls, 623. 31; þá er hón grætr dauða liða sinna, Hm. 41:

—mathem. the tens, Alg. 356, 358.

compds:

liða-lauss, adj. without joints.

liða-mót, n. pl. the joints.

lið-rækr, adj. rejected as not able-bodied, Eb. 224, Ó.H. 202.

lið-safnaðr, lið-samnaðr, m. a gathering of troops, Eg. 98, 271, Fms. i. 117, vii. 286, Fær. 105, Nj. 105, Hkr. ii. 239.

lið-samr, adj. ready to help, Fms. viii. 81.

lið-semd, f. assistance, Fs. 18, Eg. 265, 722, 731, Fms. i. 126, Edda 35.

lið-semi, f. = liðsemd, Grett. 83.

lið-sinna, að, mod. t, with dat., to assist, further, Fms. vi. 269: with acc., to further, 395: liðsinnaðr, part. helping, Fms. iv. 308, vi. 62.

lið-sinni, n. help, assistance, Fms. iv. 159, Stj. 139, Fs. 33.

liðsinnis-maðr, m. a helper, Lv. 79, Ó.H. 34.

lið-skipan, f. an array of troops, Hkr. ii. 362.

lið-skortr, m. lack of men, Al. 41.

lið-skylft, n. adj. requiring many people; vér höfum skip mikit ok liðskylft, requiring a numerous crew, Ó.H. 134; cp. fé-skylft.

liðugliga, adv. willingly, readily, Fms. iii. 119.

liðugr, adj. [Germ. ledig], ready, willing, 655 xxxii. 2: free, unhindered, lauss ok liðugr, Stj. 59; skal Grettir fara liðugr þangat sem hann vill, Grett. 147; lofið mér liðugan gang! Safn i. 69: unoccupied, disengaged, Fs. ii. 80, Sturl. iii. 244, H.E. i. 422: free of payment, B.K. 119, Jb. 256; kvittr ok liðugr, Dipl. iii. 1, v. 21: easy, flowing (of language), með liðugri Norrænu, Bs. ii. 121: yielding, Fms. v. 299: agile, alert, in mod. usage.

Liðungar, m. pl. the men from Lið in Norway, in the county Vík, near to Oslo (Christiania), Ann. 1308; cp. Lið-vicingas in the old Anglo-Saxon poem Widsith.

lið-vani, adj. lacking means (men), Landn. 84.

lið-vaskr, adj. doughty, valiant, Lv. 24.

lið-veizla, u, f. the granting help, support, Fms. i. 129, iv. 216, passim.

liðveizlu-maðr, m. a supporter, Nj. 178, Fms. x. 258.

lið-þroti, a, m. = liðvani, K.Á., Sighvat.

lið-þurfi, adj. = liðsþurfi, Grett. 102 A.

lif, f., see lyf.

LIFA, pres. lifi; pret. lifði; imperat. lif, lifðú, an older form lifi, 655 iv. 1, Stj. 445; neut. part. lifat, masc. lifðr, Hm. 69: there was a strong verb lifa, leif, lifu, lifinn, of which leifa is the causal, but of this word nothing now remains except the part. acc. lifna (vivos), Hkv. 2. 27, and dat. lifnum (vivo), 45: [Ulf. lifan = ζην; A.S. lifan; Engl. live; O.H.G. leban; Germ. leben; Swed. lefva; Dan. leve; a word common to all Teut. languages, the original sense of which was to be left, and so akin to leifa, = Lat. superstes esse, which sense still remains in some Icel. phrases; cp. also lifna.]

A. To be left; þóat einn hleifr lifi eptir, although one loaf ‘lives’ behind, i.e. is left, N.G.L. i. 349; skal þat atkvæði þeirra vera í hverju máli sem þá lifir nafnsins eptir, er ór er tekinn raddar-stafr ór nafninu, Skálda (Thorodd); þá er þat atkvæði hans í hverju máli sem eptir lifir nafnsins, er ór er tekinn raddar-stafr ór nafni hans, id.

2. of the day, night, or season; þá er þriðjungr lifir dags, when a third of the day is left, N.G.L. i. 9; þá er ellefu nætr lifðu eptir Aprilis mánaðar, 655 iii. 3; laugar-daginn áðr lifa átta vikur sumars, Grág. i. 122, K.Þ.K. 70; er mánuðr lifir vetrar, Grág. (Kb.) ii. 186; fóru þeir brott er mikit lifði nætr, Fms. i. 99; en er þriðjungr lifir nætr, mun hringt at Bura-kirkju, Fb. i. 204; en er þriðjungr lifði nætr, vakti Þorsteinn upp gesti sína, Fms. i. 70.

3. in old sayings this sense is still perceptible, to remain, endure; atkvæði lifa lengst, Ísl. ii. (in a verse); lifa orð lengst eptir hvern, Fms. viii. 16: as also in old poems, hvat lifir manna (what of men will be left?), er hinn mæra fimbul-vetr líðr? Vþm. 44; meðan öld lifir, while the world stands, Vsp. 16; lifit einir ér, ye alone are left to me, Hðm. 4; otherwise this sense has become obsolete.

B. To live; this sense has almost entirely superseded the old. The primitive word denoting life or to live in the Teut. languages was from the root of kvikr (q.v.), of which the verbal form has been replaced by lifa; meðan lifir, whilst he lives, Hm. 9, 53; meðan hann lifði, while he lived, Nj. 45; hann hélt vel trú meðan hann lifði, Fms. xi. 418; meðan þeir lifði (subj.) báðir, vi. 27; ek hefi lifat ok verit kallaðr bóndi nokkurra konunga æfi, 192; at sér lifanda, Lat. se vivo, Íb. 18, Grág. i. 202; lifa langan aldr, Nj. 62; the saying, þeir lifa langan aldr (mod. lengst) sem með orðum eru vegnir, = Engl. words break no bones, 252: lifi konungr, long live the king! (cp. Lat. vivat rex), Stj. 445; lifi heill þú, konungr! 655 iv. 1.

2. lifa við, to live on, feed on; lifa við vín, Gm. 19; þat eina er vér megim lifa við, Al. 133; ok lifðu nú viðr reka, smádýri ok íkorna, Fs. 177: mod., lifa á e-u, to feed on, live on.

3. in a moral sense, to live, conduct one’s life; hafði hann ok lifat svá hreinliga sem þeir Kristnir menn er bezt eru siðaðir, Landn. 38; lifa dýrligu lifi, Hom. 147; lifa vel, ílla, to live a good, bad life, passim: lifa eptir e-m, to indulge a person, 656 C. 37, 42.

4. also used of fire, to live, be quick; svá at þar mátti lifa eldr, Fas. ii. 517, freq. in mod. usage, the Icel. say, eldrinn lifir, ljósið lifir; (cp. also, drepa ljósit, to kill, quench a fire, a light; eldrinn er dauðr, ljósit er dautt, the fire, the light is dead; eldrinn lifnar, is kindled;) for this interesting usage cp. also kvikr and kveykja, denoting life and fire.

II. part. lifandi and lifandis, indecl. living; lifandis maðr, Mar.; lifandis sálar, Stj. 31; lifandis manna, 39; lifandis skepnu, 57; lifandis hlut, 75; but better, lifandi, pl. lifendr, alive, as also the living; í lifanda lifi, in one’s living life, opp. to a deyjanda degi (on one’s dying day) at vér sém dauðir heimi en lifendr Guði, Hom. 79; lifendra (mod. gen. pl.) og dauðra, the living and the dead; dæma lifendr og dauða (‘the quick and the dead,’ in the Creed).

2. part. lifðr; betra er lifðum en sé úlifðum, better to be living than lifeless, i.e. while there is life there is hope, Hm. 69;

úlifðan, deceased, Hkv. 2.

lifna, að, [Ulf. af-lifnan = περιλείπεσθαι; Swed. lämna; Dan. levne]:

—to be left; en þeir er lifnuðu (those who were left alive) iðruðusk lögbrota, Sks. 675 B; engir afkvistir munu þar af lifna (to be left) í þessu landi, Fb. ii. 299; en þóat einn leifr lifni eptir, N.G.L. i. 371.

II. to come to life, revive, K.Þ.K. 14, Hkr. i. 102, MS. 623. 26: to remain, Alg. 358.

lifnaðr, m. life, conduct of life, Stj. 55, 223, freq. in mod. usage:

ó-lifnaðr, a wicked life.

2. convent life, a convent, Ann. 1231, Fms. xi. 444, Bs. i. 857, ii. 151.

LIFR, f., gen. sing. and nom. pl. lifrar: [A.S. lifer; Engl. liver; Germ. leber]:

—the liver, Fbr. 137, Edda 76, Stj. 309, Grett. 137, passim: blóð-lifr, coagulated blood.

lifra, u, f., poët. a sister, Bragi.

lifraðr, part. stewed with liver, Snót.

lifri, a, m., poët. a brother, Edda (Gl.)

lifr-rauðr, adj. liver coloured, dark red.

lif-steinn, m., see lyfsteinn.

LIGGJA, pres. ligg, pl. liggja; pret. lá, 2nd pers. látt, mod. lást; subj. lægi; imperat. ligg and liggðú; part. leginn: [Ulf. ligan = κεισθαι; A.S. licgan; Chauc. to ligge; North. E. and Scot. to lig; Engl. to lie; Germ. liegen; Dan. ligge]:

—to lie; ör liggr þar úti á vegginum, Nj. 115, Fas. i. 284; þeir vógu at honum liggjanda ok úvörum, 332; hann liggr á hauginum, Fb. i. 215; lá hann inni meðan þeir börðusk, Nj. 85; legsk hann niðr í runna nokkura ok liggr þar um stund, 132; Rafn lá í bekk, Sturl. i. 140; sveinar tveir er lengi höfðu úti legit á fjöllum, to lie out in the cold, Fms. ii. 98; sumir lágu úti á fjöllum með bú sín, lay out on the fells with their cattle, Sturl. iii. 75: of robbers, cp. úti-legu-maðr, an ‘outlying-man,’ outlaw; l. úti á fjöllum, Ld. 250: of freebooters, víkingar tveir, ok lágu úti bæði vetr ok sumar, Grett. 83; l. í hernaði, víkingu, to be out on a raid, Fs. 120, Eg. 1, Fms. xi. 44:

—to lie, rest, þú skalt liggja í lopti hjá mér í nótt, Nj. 6; lágu þau þar tvau ein í loptinu, 7; þú skalt ríða um nætr en liggja (but lie abed) um daga, 34; Gunnarr lá mjök langa hríð, 94; þeir lágu úti um nóttina, lay out by night, Fms. ix. 364: the phrase, liggja á gólfi, to lie on the floor, to lie in labour, Fb. ii. 263: of carnal intercourse, to lie with, hefir Guðrún dóttir mín legit hjá þér, Nj. 94; lá ek hjá dóttur þinni, 130: liggja með e-m, id., Grág. i. 128; hón hefir legit sekt í garð konungs, N.G.L. i. 358: with acc., liggja konu, stuprare, Gþl. 203, N.G.L. i. 20; at þú hafir legit dóttur Ísólfs, Lv. 78: of animals (rare), en veðrarnir ok bukkarnir lágu þær, Stj. 178:

—to lie sick, hann liggr sjúkr heima at búð …, lá hann sjúkr um allt þingit, Nj. 80; Þórólfr ok Bárðr lágu í sárum, lay sick of their wounds, Eg. 34; Helga tók þá ok þyngd ok lá þó eigi, H. lay sick, but not bedridden, Ísl. ii. 274; ef griðmaðr liggr af verkum sínum, lies sick from his work, Grág. i. 154; ef hann liggr í helsótt, 201:

—to lie, be buried, Björn liggr í Farmanns-haugi, Fms. i. 12; hér liggr skald, Fb. i. 215 (in a verse):

—to lie at anchor, Bs. i. 713; þar lagði hann til hafnar ok lá þar um hríð, Fms. i. 145; lágu langskip konungs með endilöngum bryggjum, ix. 478; þeir lágu þar nokkura hríð undir nesi einu, Nj. 43; hann lá í Gautelfi austr, 122; þar lá fyrir í höfninni knörr einn mikill, Eg. 79; en er hann kom fyrir Elfina þá lágu þeir þar ok biðu nætr, 80; Haraldr konungr lá liði sínu út fyrir Hreinsléttu, Fms. i. 12; liggja til byrjar, to lie by for a fair wind, 135; liggja til hafs, id., Bs. i. 66, Bjarn. 4, Gísl. 7, Landn. 223: l. veðr-fastr, to lie weather-bound:

—lágu hvelpar í hundunum, they were big with whelps, Fms. xi. 10: l. í kafi, to sink deep; þá liggr í hestrinn undir þeim, sank in a quagmire, Fs. 65; Gregorius lá í ísinum, Fms. vii. 273; also, lágu hestarnir á (í) kafi, Eg. 546.

II. to be covered with ice, ice-bound (cp. leggja); vötnin lágu öll, Fbr. 13; til Vigra-fjarðar, ok lá hann allr, Eb. 84 new Ed.; lágu allir firðir, 306.

III. to lie idle, of capital; enda er heimting til fjárins, hversu lengi sem liggr, Grág. i. 209; enda liggr féit hér alldregi, 220; erfðir liggi sem áðr er skilt um, Gþl. 254; liggja úslegit, to lie unmown, Grág. ii. 284; láta sum orð liggja (to let them lie, leave out) þau er máli eigu at skipta, þat er ljúgvitni, i. 43; l. niðri, to lie down, lie dormant, lie untold, or the like, Fagrsk, 126, Nj. 88, Ó.H. 233, Grett. 192 new Ed.; opt má satt kyrt liggja, truth may often be left alone, a saying: liggja eptir, to be left behind, untold, Fms. viii. 4: spec. usages, liggja lauss fyrir, to lie loose, lie at one’s hand; fylg þú nú virðing þinni er þér liggr laus fyrir, Boll. 360; þótti eigi svá laust fyrir liggja sem þeir hugsuðu, Fms. viii. 357: liggja undir e-m (or e-n), of power, lands, to belong to; jörðu þeirri er legit hefir undir oss langfeðrum, Gþl. 296; þat er mikit ríki, ok liggr undir biskup í Skáni, Fms. xi. 231.

IV. to take, hold, of a measure; vatns-ker þau er í lágu matskjólur tvennar, Hom. (St.): the phrase, liggja í miklu, litlu rúmi, to take a great, a little space, metaph. to think much, little of a thing, Ld. 210, Al. 152; liggja í léttu rúmi, to care little for: e-m liggja vel (ílla) orð til e-s, to speak well (ill) of a thing or person, Konr.; honum lágu vel orð til hans, he spoke favourably of him.

V. to lie, be situated, of a place, road, of direction; slá er lá um þvert skipit, Nj. 125; liggja saman garðar, Gísl. 10; liggr sá steinn þar enn, Eg. 142, Gm. 4, 12; þær (the Scilly Islands) liggja vestr í hafit fra Englandi, Fms. i. 145; at garði þeim sem liggr ofan eptir mýrinni, Dipl. v. 25; er sagt er at liggi sex dægra sigling í norðr frá Bretlandi, Landn. (begin.); en Finnmörk liggr fyrir ofan öll þessi lönd, Eg. 58; Ey liggr í Hitará, Bjarn. 22; eyin liggr við þjóðleið fyrir útan, Ó.H. 116; veiði-stöð sú liggr á Breiða-firði er Bjarneyjar heita, Ld. 38; þar liggr til hafs útver, lies on the sea-side, Ó.H. 149; veginn þann er um skóginn lá, Eg. 578; sem leið liggr, Eb. 306; liggr gata til bæjarins, Gísl. 28; en til góðs vinar liggja gagnvegir, Hm. 33; leiðin liggr fram með hálsinum, Eg. 582; tjaldstaði þá er þeim þóttu beztir, ok hæst lágu, Fms. vi. 135; þangat sem leiðin liggr lægra, Sturl. ii. 247: of the body, lá hátt tanngarðrinn, he had prominent teeth, Nj. 39: of the eyes, rauðlituð augu ok lágu fagrt ok fast, Fms. viii. 447; augu þau er liggja í ljósu líki, Kormak: ofarliga mun liggja ú-jafnaðr í þér, Grett. 135 new Ed.

B. Metaph. usages, esp. with prepp.;

—liggja á, to lie heavy on, to weigh upon, and metaph. to oppress; liggja á mér hugir stórra manna, Fb. i. 258, Sks. 276; l. á hálsi e-m, to hang on one’s neck, blame, Fms. xi. 336: of a fine, þar liggr ekki fégjald á, ’tis not finable, K.Þ.K. 164: to be bewitched, lie under a spell, þat lá á konungi, at hann skyldi eigi lifa um tíu vetr, Fms. x. 220 (cp. leggja á e-n and á-lög): to pursue, liggja á úknyttum, to pursue wicked things, 172; liggja á úráði, Karl. 121: to be urgent, of importance, pressing, kvað honum eigi á liggja þat at vita, Grett. 37 new Ed.; eigi þykki mér á því liggja, segir Járnskjöldr, Fb. i. 259; mun þar stórt á liggja, ’tis a grave matter, Nj. 62; nú liggr honum ekki á (it does not matter for him), þótt hann komi aldri til Íslands, Band. 10: mod., það liggr ekki á, it does not press, is not urgent; mér liggr á, it lies on me, is pressing for me: impers. to feel, be in spirits so and so, liggr vel á e-m, to be in good spirits; liggr ílla á e-m, to be in low spirits, the metaphor being taken from the pressure on the mind: leaving out the prep., lá honum þat ílla, it weighed heavily on hitn, Bs. i. 775:

—liggja að, in the phrase, það lá að, that was just what was to be expected! an expression of dislike:

—liggja fyrir e-m, to lie before one, of things to be done or to happen, of what is fated, doomed (see for-lög); þætti mér þat ráð fyrir liggja, faðir, at þú sendir menn, the best thing to be done would be to send men, Eg. 167; at þat mundi fyrir liggja at búask til orrostu, 283; en Bera kvað Egil vera víkings-efni, kvað þat mundu fyrir liggja, þegar hann hefði aldr til, 190: liggja fyrir e-m, to lie in one’s way, in ambush (cp. fyrirsát), Edda 148 (pref.), Eg. 240:

—liggja um e-t, to lie in wait for, Fms. x. 287; l. um líf e-s, to seek one’s life, Stj. 550, Sks. 722:

—liggja til, to be due to, deserved; þótti þat til liggja at taka af honum tignina, Eg. 271: to belong to, naut ok sauðir, lá þat til Atleyjar, 719: to fit to, til sumra meina liggr bruni (as a remedy), 655 xi. 28; bætr liggja til alls, there is atonement for every case, Fas. iii. 522; e-m liggr vel (ílla) orð til e-s, to speak well (or evil) of a person, Sturl. iii. 143:

—liggja undir, to lie underneath, be worsted, of wrestling, Bárð. 166; fyrir hverjum liggr hlutr þinn undir, Eb. 156:

—liggja við, to lie at stake; deildi … ok hafði einn þat er við lá, Ísl. ii. 215; en þeir köru at hætta til, er féfang lá við svá mikit, Eg. 57; skal þar liggja við mundrinn allr, Nj. 15; liggr þér nökkut við?—Líf mitt liggr við, segir hann, 116; þá muntú bezt gefask, er mest liggr við, when the need is greatest, 179; svá er ok at mikit liggr yðr þá við, 227; en mér liggr hér nú allt við, it is all important to me, 265; þótt ek vita at líf mitt liggi við, 115; lá við sjálft, at …, it was on the point of …, Al. 79: mod., það lá við, að …

C. Reflex. to lay oneself down, lie down; þá er þat étr ok er fullt liggsk þat ok söfr (of cattle), Best. 58, cp. Gm.

2. e-m liggsk e-t, to leave behind, forget; svínið lásk mér eptir, Skíða R. 185; legisk hefir mér nokkut í minni venju, ek gáða eigi at taka blezun af biskupi, Bs. i. 781: hence the mod. phrase, mér láðist (I forgot) and mér hefir láðst, which is a corruption from mér lásk eptir; for lá mér eptir, read lásk mér eptir, I forgot, neglected (?), Skv. 1. 20; láskat þat dægr háski, it did not miss, did not fail, Arnór; láskat, he failed not, Bjarn. (in a verse).

LILJA, u, f. [Lat. lilium], a lily, Stj. 562, Barl. 44, Trist. 7, Mag. 9: name of a poem, whence the saying, öll skáld vildu Lilju kveðit hafa, H.E. ii. 398:

—metaph. of a lady, mín liljan fríð! Fkv. ii. 52: cp. den lillie-vaand (qs. lily-hand), epithet of a lady in the Danish Ballads.

compds:

lilju-grös, n. pl. lily flowers, Matth. vi. 28.

Lilju-lag, n. the metre of the Lilja, the mod. name for the ancient hrynhenda (q.v.), in which metre the Lilja was composed, whence the name.

LIM, n., this word is heterogene, neut. in sing., fem. in plur.:

—the foliage, limbs, crown of a tree, opp. to the stem; hann lætr snúa liminu hvers trés út af borginni, Fb. ii. 124; neðarliga af furunni stóð einn kvistr mjór, ok tók í limit upp, Fas. iii. 33:

—fagots, festi brátt í liminu er þeir höfðu borit undir virkit, Fms. i. 128; eldr kveyktr í þurru limi, vii. 37; ef maðr vill sér nýta lim þat, Grág. ii. 297.

II. plur. limar; limbs, branches, á baðmi viðar þeim er lúta austr limar, Sdm. 11, Fsm. 19; með greinum ok limum, Sks. 555; með limum ok kvistum, 444; bítr af Léraðs limum, Gm. 25; þeir lágu svá nær berginu, at lauf ok limar tóku út yfir skipit, Ó.H. 36; tré mikit, óðu limarnar uppi, en rætrnar í sjónum, Fms. vii. 163; þá sá þeir at limarnar hrærðusk, Eg. 377; festu skjöldu sína í limar, Nj. 104; þeir köstuðu lykkju snærisins upp í limar trésins, drógu síðan, svá at konungr hékk uppi við limar, Hkr. i. 26.

2. metaph. ramifications, consequences; grimmar limar ganga at trygð-rofi | armr er vára vargr, Sdm. 23; orða þeirra, er á annan lýgr | oflengi leiða limar, Skv. 2. 4; af þeim úvönum ok siðleysum leiddi svá margar limar, Thom. 4.

compds:

lim-dólgr, lim-garmr, lim-sorg, f. ‘rod-fiend,’ poët. fire, Lex. Poët.

lim-margr, adj. having large branches, Ísl. ii. 18.

lim-rúnar, f. pl. bough-runes, a kind of magical Runes, Sdm. 11.

lima, að, limðir, poët., Edda (in a verse), [limr], to dismember, El. 1, Sturl. ii. 11, Fas. iii. 126; af-lima (q.v.), Bs. ii. 75; lima upp, to rip up, N.G.L. i. 381.

limaðr, part. [limr], limbed, esp. of the feet, hands; vel, ílla limaðr, Bs. i. 127, Ld. 20, Fms. v. 238, Ó.H. 74; limaðr mjök, with long limbs, Fms. vi. 206.

II. [lim], branching, Fb. iii. 298.

lim-byrðr, f. a burden of fagots, Fms. i. 127.

lim-heill, adj. sound-limbed, N.G.L. i. 85.

lim-hlaupa, adj., prop. of a horse = bógsiga, wrung in the withers: metaph. cowed, prostrate, þér látið mikilliga, en þegar ríkra manna orð koma til yðar, þá eru þér þegar limhlaupa, Sturl. i. 14; þeir Hörgdælir vóru orðnir svá limhlaupa fyrir Guðmundi, at …, 163.

limi, a, m., proncd. lími, [lim], a broom or rod of twigs, rod; barðr ok með lima húðstrokinn, Bær. 20; hann lætr ganga limann um bak honum ok báðar síður, Grett. 135; lét taka þá Svein alla, ok leggja fast lima á bak þeim, and lay the rod stoutly on their backs, Fms. vi. 189; limi söng harðan prima, the rod sang a harsh time (on his back), Mork. 227, cp. Orkn. 188, (in the verse in the note) = ‘the waves did beat the ship:’ the mod. phrase, leggja sig í líma, prop. to lay oneself under the rod, to take great pains in a thing, work hard;

sóp-limi, a sweeping besom.

lima-högg, n. a flogging, Hkr. iii. 216.

lim-lesta, t, to maim, Geisli.

lim-lesting, f. mutilation.

limpa,† u, f. limpness, weakness, Fél. xv; það er limpa í mér, (mod.)

LIMR, m., gen. limar, pl. limir, acc. limu, limi, Sks. 107 new Ed., as also mod.; [A.S. lim; Engl. limb; Swed.-Dan. lem]:

—a limb; á sínum limum, Hom. 126; um nasar eða aðra limu, Bs. i. 522; manna-höfuð ok af höggnir limir, Fms. i. 171; limuna, Bs. ii. 158, 168; leysa limu sína, Sturl. ii. 90: allit., líf ok limu, life and limb, Eg. 89; er viðr liggr líf eða limir, Gþl. 550; lífs grið ok lima, Eb. 310.

2. metaph., limu Guðs, Mar.; limu Fjándans, Devil’s limb, Fms. viii. 221.

II. a joint of meat; var á brautu einn limr oxans, Ísl. ii. 331; þrjá limu kjöts, Vm. 119; nauta-limir, hálfr fjórði tigr, Dipl. v. 18; limr slátrs, N.G.L. ii. 176.

III. = lim, n.; hvern lim eða kvist þeirrar ræðu, Sks. 568.

compds:

lima-burðr, m. gait, bearing.

lima-fall, n., limafalls-sýki, f., medic. paralysis, Fél.

lima-grið, n. pl. safety of limbs (lífs grið ok lima), K.Á. 36.

lima-lát, n. mutilation, Fms. iii. 158.

lima-ljótr, adj. ugly limbed, Bárð. 165.

lima-vöxtr, m. the frame of the body, Fms. x. 151.

LINA, að, [Dan. lindre; see linr], to soften, mitigate; þat linar saur, Pr. 473.

2. metaph. to alleviate; Guð linaði þeirra eymðir, Stj.:

—with dat., lina þvílíkum þunga, Dipl. ii. 14; lina atsókninni, Stj. 604; unit harmi mínum, Karl. 215; lina til, to give way, Fms. vi. 28:

—to abate, Bs. ii. 49 (of the wind).

II. impers. it abates; þá er líttat linaði élinu, Fms. xi. 136; við átak hans linar þegar sóttinni, Fb. ii. 145; at nokkut skyldi lina augna-verkinum, Bs. i. 317.

III. reflex. to be softened, give way; þá linuðusk hugir þeirra, Fms. ii. 36, Pr. 471, Rb. 440, Sturl. iii. 19.

lin-aflaðr and lin-elfdr, part. of feeble strength, Fms. iii. 206.

linan, f. mitigation, H.E. i. 259, ii. 72, 98, Grett. 117 A.

LIND, f., dat. lindi, Eg. 567 (in a verse), [A.S. lind; Engl. linden, lime; O.H.G. linta; Germ. linde; Dan. lind]:

—a lime-tree, Edda (Gl.), Merl. 2, 88, Pr. 406, passim, see Lex. Poët.

II. metaph. a shield (of lime-wood), Rm. 32, Vsp. 50; steind lind, a stained shield, Lex. Poët.; as also a spear, Fas. ii. 320 (in a verse), Lex. Poët.: bauga lind, Völ. 5, is dubious, perhaps = lime-bast, on which the rings were strung.

lind, f. a well, spring, brook, freq. in mod. usage, but seems not to occur in old writers unless it be in Skv. 2. 1, (lindar-logi, ‘well-lowe’ = gold): compds, vatns-lind, uppsprettu-lind.

lind-hvítr, adj. white as bast, Lex. Poët.

lindi, a, m. [prop., as it seems, from lind = a string of lime-bast], a belt, girdle, Vkv. 17, Hkr. i. 82, Fms. i. 217, vi. 61, Bjarn. 19, 62, Rb. 438, 470, Magn. 468; eigi lagði verri maðr linda at sér, no worse man ever belted himself, Finnb. 260; lindi af lérepti, Bs. i. 317: a belt belonging to a priest’s dress, Vm. 115, = messufata-lindi, Fms. iv. 111. In mod. usage lindi is any twist of wool or hair wound round the waist, hár-lindi, band-lindi, silki-lindi, hnjósku-lindi, q.v.: poët. the sea is called Siggjar-lindi, Raðar-lindi, = the belt of the islands, Lex. Poët.

compds:

linda-bindi, a, m. a girdle, sash, B.K. 105.

linda-lag, n. laying the lindi, a law term; sækja e-n til lindalags, to ask one to lay down his belt, symbolical of insolvency, this done the creditor might recover his goods wherever he finds them, N.G.L. i. 214.

linda-staðr, m. the waist, Bær. 9, Sks. 169.

lindi, n. a lime-tree, = lind, Lex. Poët.

lindi-áss, m. a nickname, Sturl.

lindi-skjöldr, m. a shield of lime-wood, Fas. viii. 413.

lindi-tré, n. a lime-tree, Þiðr. 116.

lin-geðja, adj. faint, weak-minded.

lin-hjartaðr, part. soft-hearted, Lil. 59.

linja and linka, u, f. faintness, the feeling faint and weak; það er linja í mér.

lin-kind, f. (proncd. línkind, linkinni, Barl. 51), mercy, Bs. i. 765, ii. 132.

lin-kinnr, adj. gentle, Barl. 51.

lin-leikr, m. (lin-leiki, a, m.), lenity, Fms. i. 296, ii. 33, xi. 223.

lin-liga, adv. leniently, gently, Fms. ii. 36, v. 240, vii. 157, Sturl. i. 13, Stj. 578: slovenly, mod.

lin-ligr, adj. lenient, Stj. 495, Sks. 629.

lin-mæðinn, part. patient, meek, Bs. i. 579.

lin-mæltr, part. drawling, Róm. 312.

LINNA, t, [Ulf. af-linnan = ἀποχωρειν, Luke ix. 39; cp. A.S. b-linnan; Shetl. and Scot. linn; Old Engl. b-lin]:

—to cease, leave off, with dat. to stop; hann linnir eigi fyrr, en …, Fb. i. 210; linna þau eigi fyrr en heima, Vígl. 81 new Ed.: absol., þá linnir þessa líkams vist, a hymn.

II. impers., with dat., it ceases, abates; en er því linnti, but when it ceased, Landn. 218, v.l.; en er því linnti, þá greiða þeir atróðr, Fb. ii. 43; ekki linnir umferðunum um Fljótsdalinn enn, Snót.

linni, a, m. = linnr, Korm. (in a verse), Reks., see Lex. Poët.

linn-ormr, m. a ‘snake-worm,’ serpent, the ‘lind-wurm’ of the German legends, Þiðr. 167.

LINNR, m. [cp. Germ. lind-wurm], a serpent, only in poetry, see Lex. Poët. passim; as also in circumlocutions, the serpent of the shield = a sword; the serpent of the arm = a bracelet.

compds:

linn-ból, linn-setr, linn-vegr, linn-vengi, a serpent’s lair, seat, way, field, = gold, Lex. Poët.

LINR, adj., linari, linastr, [Lat. lenis], soft to the touch; linr ok sléttr, Stj. 165; hér er mjúkt ok lint, Fb. ii. 359; linar hosur, Sks. 87 new Ed.

II. metaph. gentle; með linum vindi, Bs. ii. 167; var veðrit miklu linara, i. 629: of a person, gentle, opp. to hard, exacting, mjúkr ok linr, Fms. iv. 210; linr ok léttr í máli, Bs. i. 154; svá linr ok hægr, 294: linr ok litilátr, 72, Sks. 514; ætlið ér hann nú munu yðr linan? Ó.H. 213:

—weak, lenient, linr ok eigr stjórnsamr, Stj. 419; linr í lyndi, Fms. ii. 159; linr drykkr, 655 xi. 2: weak, eigi aflmikill ok linr, Sturl. i. 23: gramm. soft, weak, Skálda 159, 179.

III. metaph. soft, snug; at Dönum þykki linara at reka svín til skógar, en berjask við oss Norðmenn, Fms. vi. 258; faðmask lint, to embrace softly, Akv. 40.

LIPR, adj., the r is radical, compar. liprari, superl. liprastr; [cp. Lat. lepidus]:

—handy, skilled, adroit; the word is freq. in mod. usage, but seems not to occur in writers before the 15th century, and may be borrowed; ertú at nokkuru íþrótta-maðr? þat ferr fjarri, sagði hann, þvíat ek em úliprari (more awkward) en aðrir menn, Fas. ii. 262 (MS. of the 15th century); also used of speech, lipr-leiki, a, m. adroitness.

lirla, að, [lirla or lilla, Ivar Aasen; Engl. lull]:

—to sing a lullaby, trill, whistle; Ivar Aasen says that in Norway it is used of the shepherds; meðan lirlar | líneik veri sínum, Fms. vi. (in a verse).

LIST, f. [prob. derived from læra, q.v., Goth. laisjan, before the s was changed into r]:

—art, craft; þá list sem astrologia heitir, Stj. 66; kvennligar listir, Fs. 134; klerklig list, Bs. i. 680; hann hafði þeirrar listar eigi fengit, Fb. i. 215; gör með list ok kunnáttu, Edda 8; hann fann ok margar listir, 148 (pref.)

II. [Germ. and Dan. list; Old Engl. liste], craft, artifice, Sks. 689: refinement, með allri list ok kurteisi, Fas. i. 29; Ólafr fagnar honum vel ok með mikilli list, Fms. x. 226.

compds:

lista-maðr, m. a skilled workman, craftsman, artist, Fas. ii. 412, Fms. iii. 193.

lista-skáld, n. a skilful poet.

lista, u, f., mod. listi, a, m. [A.S. and Engl. list], a list, a carpenter’s term, as also the list, selvage, border of cloth; spengr ok listur, Stj. 563; ok gyldar listur á, Eb. 226, Al. 35 (of a shield).

listi, a, m. a list, = lista.

2. a catalogue, list of books, (mod.)

II. a local name in Norway, Listeren, Ó.H. (in a verse).

listugr, adj. skilled, Edda (pref.) 149: polite, Fms. xi. 97, Sturl. ii. 230 C.

listu-liga, adv. elegantly, Fas. i. 68, 184, iii. 426: cunningly, Str. 55.

listu-ligr, adj. magnificent, Fms. (Ágrip.) x. 377, 381, 397, 415.

list-vanr, adj. skilful, Fms. xi. 426.

LIT, n. [A.S. and Hel. wlite, Ulf. wlits, = πρόσωπον], a glance; a ἅπ. λεγ., augu heita lit, Edda 109; but found in compds, aug-lit, and-lit.

lita, að, [Shetl. to litt = to dye blue; Scot. lit], to dye, Stj. 72, Karl. 505; þú litaðir á mér skallann, Lv. 109; hafa lítt litað sik í blóði, Fas. ii. 471; litaðir í blóði, Mar.

litan, f. dyeing, litunar-gras, n. a dyeing herb, Stj. 81.

litask, dep. to look about; in the phrase, litask um, never used absol.; þá mælti Útgarða-Loki, ok listask um á bekkina, Edda 33, Eg. 111, Band. 3, Fær. 71, Ld. 92; fagrt um at litask, Fs. 26, passim.

lit-bjartr, adj. bright of complexion, Bs. i. 127.

lit-brigði, n. pl. a change of colour or light, in morning and evening, Grett. 179 new Ed.

lit-föróttr, adj. strawberry-coloured, Gullþ. 14.

lit-góðr, adj. of fine complexion, Fms. x. 151.

lit-grös, n. pl. a dyer’s herbs, Stj. 157.

litka, að, to dye:

litkaðr, coloured, Karl. 241; vel litkaðr, of a fine hue, Fbr. 36 new Ed.

lit-klæði, n. pl. coloured, chequered clothes, as opp. to the plain black dress, which was the genuine costume of the old Norsemen, Ld. 194, 294, Nj. 70, Ísl. ii. 335, Grett. 134, Eb. 200, Fs. 51.

lit-lauss, adj. colourless, pale, Flóv. 32, Fbr. 114, Str. 13.

lit-mosi, a, m. a dyer’s herbs, N.G.L. iii. 119.

LITR, m., gen. litar, pl. litir, acc. litu, [Old Engl. and Scot. lit = a stain; Dan. löd; see lit above, and líta; the original form would be vlitr]:

—colour, hue, also countenance, complexion; litu góða, Vsp. 18; lostfagrir litir, Hm. 92; bregða lit, to change colour, Fms. vi. 178; skipta litum, to exchange colour, see the remarks s.v. hamr, Fas. i. 128; málit skiptir svá litum, such is the case, its colour is thus, Fms. vii. 136; eigi deilir litr kosti, a saying, Nj. 78 (see deila); sá hann þat at þér var litr einn gefinn, thou art nothing but the hue (outside), Sturl. iii. 180; blár, grár, hvítr, rauðr …, at lit, of blue … colour, Ísl. ii. 213, Anal. 215, passim; í regnboga eru þrír litir, Rb. 336; allir litir eru bjartari á glerinu en hvar annar-staðar, MS. 15. 3.

2. special usage, of day-break, the first dawn when the light changes; en er þeir kómu upp á heiðina kenndu þeir at lit brá, they saw the day-break, Sturl. iii. 217; vísaði hann þeim leið, tók þá at kenna annars litar (viz. in the morning), 171; ok í annan lit (the second colour, viz. the changing from dark to light in the early morning, the ‘blush of morn’) fór hann at sjá veiðiskap þeirra, Þorf. Karl. 396; en at öðrum lit dags, Orkn. 196; litu er lýsti (when the light brightened, impers.) létusk þeir fúsir allir upp risa, Am. 28; cp. 63, where the true reading may be,—dó þá dýrir, dags var heldr snemma | ‘litu er lysti’ … (MS. letu þeir alesti).

3. dye; hann lét leggja lit í augu sér, Fms. ii. 59; sækja grös til litar, Finnb. 214, v.l.

compds:

litar-apt, n. complexion, Ld. 134, Al. 3; spelt litar-átta, u, f., Clar. (Fr.)

litar-háttr, m. = litarapt, Fas. iii. 426, as also in mod. usage.

lita-skipti, n. pl. change of colour, Sks. 526.

litr, adj. hued, coloured, Eg. 133, Nj. 30, Fms. ii. 71, Fs. 147, Art. 66;

mis-litr, chequered.

lit-rekt, adj., Fas. i. 212; false for lit rekt = lítt rækt, see Bugge (Edda) 294, note 16.

lituðr, m. a dyer, colourer, Lex. Poët.

lit-verpask, t, to change colour, grow pale, Bær. 12, Fms. i. 216.

lit-verpr, adj. pale, from fear, Edda 36, Sd. 173, Orkn. 366.

LÍÐ, n., not lið. see the cognate words: [Ulf. leiþus = σίκερα, Luke i. 15; A.S. and Hel. lîð; O.H.G. lîdu; mid. H. G. lît; it remains in many provinc. Germ. words,—leit-haus = an ale-house, a tavern; leit-geber = an ale-house keeper; leit-geben = to keep an ale-house; leit-kauf = earnest money, see Schmeller’s Bayrisches Wörterbuch s.v. lit]:

—cider, Germ. obstwein; líð heitir öl, Edda 110; drekka líð, Fms. vi. 439 (in a verse); Hárs líð, the ale of Odin = poetry, Ht.; Yggs líð, id., Kormak. The word hardly occurs in prose, and is obsolete.

LÍÐA, pres. líð (líð’k, Edda); pret. leið; 2nd pers. leitt, mod. leiðst; pl. liðu; subj. liði; imperat. líð, líddu; part. liðinn; a weak pret. líddi occurs, Am. 50, Pr. 438, Ó.H. 167, Mirm. 167: [Ulf. ga-leiþan = ἔρχεσθαι; A.S. lîðan; O.H.G. lîdan; Engl. lithe; Germ. and Engl. glide.]

A. Loc. to go, pass, move, with the notion to glide, slip, of ships, passage through the air, riding, sliding on ice, and the like; ok er skipit leið fram hjá flotanum, Hkr. ii. 54: er lauss Loki líðr or böndum, Vtkv. 15; baðtu heilan líða, thou badest him fare (speed) well, Ó.H. (in a verse); áðr héðan líðir, ere thou passest from here, Fas. i. 519 (in a verse); líða yfir úrig fjöll, Hðm. 11; líða lönd yfir, Gsp.; hvat þar ferr, eða at lopti líðr?—Né ek ferr, þó ek flýg, ok at lopti líð’k, Edda (in a verse); líðandi (sliding) um langan veg, Vkv. 8; hverjar ’ro þær meyjar er líða mar yfir, Vþm. 48, (mar-líðendr, q.v. = sea gliders); nú viltusk hundarnir farsins þegar þeir liðu at honum, Hom. 120; ok er skipit leið fram hjá flotanum, Hkr. ii. 57; líða hægt og hægt, of a vapour, of a ghost in tales, and the like.

II. even used as transitive, to pass, pass by, esp. as a naut. term; hann um leið (passed by) Israels sona hús, Stj. 281; ok er þeir liðu nesit, when they slipped by the ness, Fms. ix. 503, v.l.; ok er þeir líðu (passed through) Frekeyjar-sund, Fb. iii. 85.

III. impers., en er líðr Euphrates-á (acc.), when one passes the Euphrates, Hb. (1865) 8; meðan at leið boðanum, þá rak skipið ákafliga, ok svá síðan boðana leið, when the breakers were passed by, Fb. iii. 85:

—metaph., hann var einnhverr mestr maðr ok ríkastr í Danmörku, þegar er konunginn líðr sjálfan, i.e. the greatest man in Denmark next to the king, Fms. xi. 51; Úlfr var maðr ríkastr í Danmörku þegar er konung líddi, Ó.H. 167; hann var einna mestr höfðingi er konunga líddi, Pr. 438.

IV. in prose the word is esp. freq. in a metaph. sense;

—líðr at e-m, faintness comes over one; nú tók at líða at Ölvi, O. began to get drunk, Eg. 213; but esp. of one in his last gasp, to be slipping away; Guthormr tók sótt, en er at honum leið, sendi hann menn á fund Haralds konungs, 118; Örlygr tók sótt, ok er at honum tók at líða, Eb. 160; leið þá bæði at kuldi ok mæði, he fainted away from cold and exhaustion, Fms. ix. 24; nú líðr opt at barni (the infant may suddenly faint away) á vegum úti, svá at hætt er við dauða, N.G.L. i. 339; líðr at mætti e-s, one grows faint, Fms. viii. 258, Sturl. iii. 77, Bs. i. 819:

—líða af, to pass; en er ljósit leið af, sá þeir hvergi Ólaf konung, Fms. ii. 332:

—þá er hugr líðr ór brjósti manns, Mar.; liða ór huga e-m, to slip out of one’s mind, Fms. ii. 266, vi. 272; líða ór minni, to forget:

—líða undan, to slip off, pass by, K.Á. 222, Fms. xi. 108:

—líða um, to pass by, leave; margir eru þér betri helgir menn, ek liðu vér um þá, and yet we pass them by, 655 xiv, B. 2; eigi hæfir þá hluti um at liða, er …, Fms. x. 314:

—ellipt., því látu vér þat líða, at eigi verðr allt ritað, viii. 406, v.l.:þó lætr konungr þetta hjá sér líða, he lets it pass by unheeded, xi. 60:

—líða undir lok, to pass away, die, perish, Nj. 156, Sturl. ii. 113:

—líða yfir, to pass over, happen, come to pass; hann er vinsæll ok ungr at aldri, mun fátt yfir liðit, Hkr. iii. 254; Ólafr sagði honum allt um ferðir sínar, þat er yfir hann hafði liðit, O. told him all that had come to pass, Fms. i. 79; eitt skal yfir oss liða alla, one fate shall befall us all, Nj. 191: of sleep, liðr yfir hann léttr höfgi, Th. 77: hann spurdi hvat liði um kvæðit, he asked how it went on with the poem, Eg. 420; also, hvað líðr kvæðinu? fréttir hann nú hvat liði bónorðs-málum, Ld. 92; hvat mun nú líða, ef þú tekr kerti þitt? Fb. i. 358; hvat líðr um mál Odds sonar míns? Band. 5; síðan hón leið ór mestri barnæsku, passed out of her early youth, Hom. 122; svefnhöfgi leið á hann, Fms. vi. 229: to swoon, metaphor prob. from the belief that some evil spirit passed over one’s head, það leið yfir hana, she swooned; also, líða í ómegin, to fall into a swoon, to faint, Fas. iii. 441.

B. Temp. to pass; líðr nú várit, Nj. 74; liðu svá þau misseri, 94; líðr af vetrinn, Eg. 340; ok er várit leið fram, 467; lengra skaltú renna áðr vika sé liðin, 745; þaðan líða ellifu vetr, ár, Rb. 70; liðr nú sjá stund er þeir höfðu á kveðit, Ld. 266; líðr fram vetrinn, 298; Egill tók at hressask svá sem fram leið at yrkja kvæðit, 644; leið svá fram aðra þrjá vetr, Fms. i. 57; liðu nú svá fram stundir, xi. 84.

2. with prepp.; þegar frá líðr, in the course of time, after a while; hón nærðisk svá sem frá leið, Fms. vi. 353; þvíat at því verðr spurt, hverr kvað, þegar frá líðr (when time passes on), en eigi hversu lengi var at verit, Skálda 160; en er at leið Jólunum, when it drew nigh Yule, Fms. i. 36; ok er leið at þeirri stundu, Ld. 308; eigi líðr langt héðan, áðr, Fms. xi. 84; nú líðr í mót Jólum, iv. 82.

II. impers., líða á e-t, the time draws to a close, is far spent; ok er á leið daginn, Eg. 93; unz miðjan dag líddi, Am. 50; nú líddi fram nökkurar stundir, Mirm. 167; ok er á leið um kveldit, Eg. 206; er leið á várit (acc.), Nj. 12; nú liðr á sumarit til átta vikna, 93; þeir sváfu til þess er á leið nóttina, Ld. 44; en er á líðr daginn, 76; ok er á leið dag, úmætti konung, Fms. i. 46; en nú er á stundina líðr, x. 404; þá er á leið upp, towards the close of his life, 418; til þess er líðr fimmta dag viku, Grág. i. 142; þá er upp leið á æfi konunga, Rb. 388.

2. with dat.; nú líðr svá dögum, at …, the days draw on, Fms. xi. 422; hans lífdögum leið mjök fram, Stj. 134; sögðu at þá var liðit degi, the day was far spent, Fms. ix. 299; ok er fram leið nóttinni, x. 271; hann segir at tímanum liði, Bs. i. 910: of other things, er fram tók at líða smíðinni, Fb. ii. 463: freq. in mod. usage, hvað líðr þér? hvað líðr þessu? i.e. how goes it with it? how far have you got on? as also, hvernig líðr þér, how goes it with you? how do you do? answer, mér líðr, vel, bæriliga, ílla, and the like.

III. part., at áliðnu, in the latter part of a time; at áliðnum vetri, degi, towards the end of the winter, Ld. 234; um haustið at áliðnu, Fms. iv. 286; ok er svá var liðit (the time was so far gone) bjósk Egill til ferðar, Eg. 394.

IV. part. líðandi, passing, fleeting:

—pass. liðinn, past, dead, deceased; at liðinn fylki, Hkv. Hjörv. 42; hjá oss liðnum, Hkv. 2. 44: in mod. usage, of one who has just ceased to breathe, hann er liðinn, liðinn líkami, Pass. 17. 26: in allit., lífs og liðinn, living and lifeless, i.e. in life and in death: dead, dæmi liðinna feðra, Hom. 85; sælli væri liðnir en lifendr, the dead is more blessed than the living, Bs. i. 724: allit., hann er liðinn sem ljós, he is gone out like a light, i.e. quite gone.

líða, leið, liðu, liðit, [Germ. leiden; Dan. lide], to suffer, endure, tolerate,—this sense is very rare in old writers, as, útlendir konunga-synir skyldu þar ekki líðask eðr vald hafa, Fms. vi. 134; but it appears after the Reformation, in the N.T. and in hymns, Pass., Vídal. passim.

2. to suffer; at svo byrjaði Kristi at líða, ok upp at rísa á þriðja degi af dauða, Luke xxiv. 46.

LÍF, n. [see lifa; A.S. lîf; Engl. life; O.H.G. lîp; Germ. leben; Dan. liv]:

—life; í lífi ælífa, Hom. 160; endalaust líf, 107; ráða af lífi, taka af lífi, to take away one’s life, Ó.H.; þér skulut öngu fyrir týna nema lífinu, Nj. 7; líf er í hjarta, Fbr. 137, Hrafn. 28, and passim.

2. gen. lífs, alive; þá reis hann upp lífs ok heill, 656 A. ii. 14; meðan hann er lífs, Fms. xi. 111, Hkr. i. 141, Þiðr. 21: allit., lífs eða liðinn, Karl. 535; lífs eða látinn, Fb. iii. 402; at þú látir okkr hvárki skiljask lífs né dauða, Ó.H. 208; lífs gjarna, with all my heart, Mar.; unna e-m sem lífi sínu, Skáld H. 7. 38: á lífi, alive; vera lífi minnr, to be ‘minus life,’ dead, Ísl. ii. 315.

3. life, conduct of life; hreint líf, gott líf, passim in eccl. writers.

II. [Germ. leib], the body; bæði til lífs ok sálu, Barl. 19, 44; lífs ok sálar, body and soul, Mar.: esp. the waist, middle, hafði hann vafit klæðum um lífit, Fas. i. 508; a person, at svá fagrt líf skyldi svá kveljask, so fine a man, Barl. 149; annað er þar ágætt líf (a dear body) ætl’ eg hann heiti Sturli, Skíða R. 99; sótt ok skjálfti hristir þat auma líf, allt líf sýktisk af upp ok niðr (líf-sýki = diarrhœa), Thom.; ávöxtr lífs, the fruit of the womb, Lex. Poët., still used by eccl. writers.

compds:

lífs-andi, a, m. the breath of life, Stj. 18.

lífs-björg, f. food to sustain life, Fms. vi. 235, Stj. 420, Þorst. Síðu H. 180.

lífs-blóð, n. life’s blood, Stj. 61.

lífs-bók, f. the book of life, Greg. 75: a biography, Bs. ii. 163.

lífs-brauð, n. the bread of life, Stj. 210.

lífs-dagar, m. pl. = lífdagar.

lífs-dyrr, n. pl. the doors of life. Mar.

lífs-dægr, n. pl. = lífdagar, Bs. i. 101.

lífs-endi, a, m. a life’s end, 656 B. 3.

lífs-gjarna, adv. very fain, Mar.

lífs-grið, n. pl. truce, safety of life, K.Á. 36, Fms. vii. 294.

líís-grös, n. pl. healing herbs, Fas. iii. 396.

lífs-háski, a, m. life’s danger, Eg. 46, Edda 40, Bær. 16.

lífs-hérað, n. ‘life’s county,’ Paradise, Post.

lífs-hjálp, f. ‘life’s-help,’ deliverance, Edda 154 (pref.), Fms. viii. 441.

lífs-hræring, f. vital motion, Stj.

lífs-hvatr, adj. bounding with life, Gkv. 2. 31.

lífs-kenning, f. ‘life’s-doctrine,’ the gospel, Clem. 49.

lífs-leiðindi, n. pl. weariness of life, Fms. ii. 201.

lífs-mark, n. signs of life, in one apparently dead, Nj. 154.

lífs-máli, a, m. a life contract, Boldt 103.

lífs-næring, f. = lífsbjörg. food, Finnb. 234, Fms. ii. 227, iii. 12.

lífs-saga, u, f. a biography, 625. 82, Fb. iii. 237.

lífs-stundir, f. pl. ‘life-days,’ Fms. i. 216, ii. 2, viii. 93, Stj. 223.

lífs-tími, a, m. a life-time, Fms. iii. 89.

lífs-tré, n. the tree of life, Stj., Sks. 548 (of the cross).

lífs-vanr, adj. bereft of life, Ýt.

lífs-ván, f. hope of life, hope of saving one’s life, Fms. viii. 441.

lífs-vegr, m. the way of life, Bs. ii. 50.

lífs-æð, f. an artery, Pass. 24. 12, 48. 10.

lífaðr, adj. full of life, Hkr. i. 32.

líf-dagar, m. pl. life-days, life, Fms. i. 53, x. 270, Rb. 400, Al. 131, Karl. 101, N.G.L. iii. 99, Þorst. Síðu H. 180, Barl. 62, 91, 146, Stj. 139, Bs. ii. 148.

líferni, n. life, conduct, freq. in mod. usage.

lífga, að, to call to life, revive, Barl. 84, 99, Fms. ii. 142, Stj. 78, Bs. i. 859.

2. to resuscitate, of one frozen, drowned, or apparently dead.

lífgan, f. a calling to life, Stj. 142, Stat. 300: resuscitation, of one apparently dead,

lífganar-tilraun, f. an endeavour to recover one’s life.

líf-gjafari, a, m. = lífgjafi, Þórð. 20 new Ed.

líf-gjafi, a, m. one who saves a person’s life, Lv. 101, Fas. iii. 308, Gísl. 51.

líf-gjöf, f. the granting the life or pardon to one, Fs. 7, Anal. 201, Fms. iii. 161, vi. 224.

líf-göfugr, adj. leading a noble life, Greg. 54.

líf-hinna, mod. líf-himna, u, f. the ‘life-membrane,’ the peritoneum, Fas. iii. 138.

líf-hræddr, adj. fearing for one’s life, cowardly.

lífi, n. = líf, conduct, Barl. 43, 69, 89, 104, 185: in compds, hrein-lífi, saur-lífi, etc.

líf-lauss, adj. lifeless, inanimate, Skálda 173, 174, Stj. 88.

líf-lát, n. loss of life, death; andlát (q.v.) is a natural, líflát a violent death, a being put to death, or death from wounds, Ó.H. 74, 219, Fms. i. 46, ii. 30, Ísl. ii. 270, Ld. 8, Bs. i. 78, Fs. 61, Barl. 129.

compds:

lífláts-dagr, m. the anniversary of any one’s death, ‘passio,’ Fms. xi. 309, Edda ii. 287.

lífláts-dómr, m. a sentence of death, 655 xiii. A. 2.

lífláts-verðr, adj. deserving death, Fms. ix. 498.

líf-láta, lét, to put to death, Fas. i. 294, Fms. xi. 3, Hrafn. 28, Barl. 205, passim.

líf-ligr, adj. ‘vital,’ Hom. 59, Skálda 173, Fms. ii. 226, Barl. 112: alive, living, Skálda 173, opp. to líflauss: lively, full of life, mod.: as also líf-liga, adv. vigorously.

líf-mikill, adj. ‘strong-lived,’ dying hard, Stj. 98: full of life.

líf-oddi, a, m. the ‘life-gore,’ gullet in fish.

líf-seigr, adj. ‘strong-lived,’ tenacious of life.

Lífskr, adj. native of Lifland, Fas. i. 379.

lífs-pund, n. [a ‘lis-pound,’ Orkney and Shetl. lispund, 18 lbs. Scots. qs. Lifskt pund from Liftand], a kind of weight, Gþl. 523; fjórar eru merkr ok sjautigir í lífspundi, MS. 732.

líf-steinn, m. a life stone, healing stone; see lyfsteinn.

líft, n. adj. fit to live; ekki líft, not fit to live; er-at vinum líft Ingimundar, Fs. 39: of a person, worthy of life, er allir rægja, ok kveða honum eigi líft vera, 656 C. 20, Post. 645. 98.

líf-tjón, n. loss of life, Stj. 329, Fms. viii. 147 (v.l.), Bs. ii. 117.

líf-vænn, adj. with hope of life, hope of recovery, Fms. xi. 142, Glúm. 381, Alg. 149.

líf-æðr, f. a ‘life-vein,’ artery, Bs. i. 368, Mar.

LÍK, n. [Ulf. leik; A.S. lîc; Old Engl. lich, in lyke-wake, lich-gate; O.H.G. lih; Germ. leiche; Dan. lig; Swed. lik]:

—prop. the body, as in Ulf., who renders σωμα by leik, but νεκρός by nahs:

I. the body, the living body, in old poems; en þat it ljósa lík, Sól. 12; nema við þat lík at lifa, Hm. 96; líki leyfa ens ljósa mans, 91; auga þat er liggr í ljósu liki, Kormak; láss hélt líki drósar, Fms. vi. (in a verse); fólgið í móður líki Jötna dólgs, hid in the body of the mother of Thor, i.e. in the earth, Eyvind; cp. also the compds, lík-amr, lík-bjartr, lík-þrár (q.v.), etc.: it also remains in the prose phrase, í heilu líki, ‘in a whole body’ whole, intact, Ó.H. (in a verse): in mod. poetry, dýrðliga smurðu Drottins ‘lík,’ where = líkamr, Pass. 49. 6.

II. a corpse; þá var þvegit líkinu ok jardat um morguninn, Bs. i. 550; líkit var sveipat líndúkum en saumat eigi um, Eb. 264; þar sökk ok niðr lík Þorvalds, Nj. 19; búa um lík, to shroud a corpse, Grág. ii. 388; búa um lík göfugra manna, Eg. 94; fara með lík til graftar, Fs. 153; þeir söktu líkinu í fen mikit, 132; lík hans þeir drógu á leyni-götu ok brytjuðu í brunn niðr, Sól.; fluttu þeir nú líkin til kirkju, Nj. 209; jarða lík, Fms. x. 408.

compds:

líka-ábreizl, n. a pall, Vm. 54.

líka-böng, f. ‘lyke-knell,’ ‘mortuos plango,’ the name of a famous bell, Bjarn. 136.

líka-ferð, f. = líkferð, ‘lyke-fare,’ burial, B.K. 110.

líka-færsla, u, f. ‘lyke-carrying,’ a funeral, Vm. 71, K.Þ.K. 18.

líka-gröf, f. a grave, Stj.

líka-gröptr, m. grave-digging, Fbr.

líka-hlið, n. the ‘lich-gate,’ in a churchyard, Sturl. ii. 248.

líka-krákr, m. a hoe for grave-digging, Vm. 29, H.E. ii. 96, cp. Fél. viii. 71 sqq.

líka-kross, n. a ‘lyke-cross,’ Ám. 90.

líka-kult, n. a pall, Vm. 139.

líka-salún, n. = líkakult, Pm. 34.

líka-þáttr, m. the section of law on burials, K.Þ.K. 18.

lík, n. [Swed. lik; Engl. leeches; Dan. lig]:

—a naut. term, the leeches, leech-line, the borders of a sail, Edda (Gl.); skautin ok líkin, Hem. (Gr. H.M. ii. 662).

LÍKA, að, [Ulf. leikan = ἀρέσκειν; A.S. lician; Engl. like; O.H.G. lihan; Swed. lika]:

—to like: impers., cp. Old Engl. it liketh me, e-m líkar e-t, líkaði yðr vel Finnskattrinn, Eg. 61; at ek göra slíkt er mér líkar af því er ek varðveiti, 395; þetta líkaði Eiríki stórílla, Fms. i. 18: en með því at þeim líkaði (they wished) svá at hafa eðr þar við at auka, Íb. (begin.); hvárt er honum líkar vel eðr ílla, whether he likes it well or not, Ó.H. 54.

2. e-m líkar vel, ílla til e-s, to like one well or not; honum líkaði til Sighvats vel, Fms. iv. 89; Svía konungi líkaði stór-ílla Ólafs digra, 107:

—líka vel við e-n, id.; líkar þeim vel við Brand, Lv. 24; líkaði hverjum manni vel við hann, Fms. vi. 112; en konungi líkaði eigi betr við þenna biskup, vii. 173; Hallgerðr sat mjök á sér um vetrinn, ok líkaði (mönnum) ekki við hana ílla, Nj. 25.

líka, adv., qs. glíka, also, Str. 72, freq in mod. usage. *In Str. 72, the word is here a verb, an not an adverb, and means to please; ‘at líka konungi’ = in order to please the king.

líkaðr, part. painted with images; ker ok horn vóru öll líkuð, ok skygð sem gler, Hkr. i. 90.

líkami, a, m. = líkamr, Stj. 148.

líkam-liga, adv. bodily, in the flesh, 761 B. 4: carnally, K.Á. 148, Sks. 785.

líkam-ligr, adj. bodily, in the body, Skálda 173, Bs. i. 550, Stj. passim.

LÍKAMR, m., gen. líkams, pl. líkami, dat. líkaminum, Stj. 55; a weak form líkami, a, m., is also freq.; [A.S. lîchoma; Old Engl. lichame; Scot. licama; O.H.G. lîhhamo; Germ. leichnam; Dan. legeme]:

—the body, prop. qs. ‘flesh-cover’ or ‘flesh-frame’ (lík-hamr), denoting the body, its hue and frame, but used esp. of the living body; es þræls líkam tók á sik, Greg. 49; manns líkami, Gþl. 41; sálur ok líkamir, Hom. 160, passim; when used of the lifeless body líkamr is a gentler term than lík; síðan gengu til allir menn at sjá líkami þeirra, … hversu lítask yðr líkamir þessir? … ek hefi engis dauðs manns líkama sét jafnbjartan, Nj. 208; þeir fundu líkama Skarphéðins þar, 109; þá er líkamr þessa manns var útborinn, Fms. v. 218; slöri fnyk af líkamanum, x. 379; líkama föður síns, 408: thus in the N.T. σωμα is rendered by líkami, not lík, Matth. xvii. 58, 59, Mark xv. 43, 45, Luke xxiii. 52, 55, xxiv. 3, John xix. 38, 40 (of Christ in the grave):

—metaph., sólarinnar líkamr, Stj. 16; af hræring nokkurs líkama, Skálda 173; saman lesa ór líkama heilagra Guðspjalla, H.E. i. 584.

II. in a metaph. or eccl. sense = σάρξ, the flesh, in many compds, carnal: líkams aldr, a natural age, Hom. 55; líkams afl, bodily strength, 146; líkams dauði, a natural death, Stj., Greg. 42, 54; líkams freistni, carnal temptation, 51, 59; líkams fýst, carnal lust, Stj. 159: líkams liðr, a limb of the body, Greg. 25; líkams losti, carnal lust, K.Á. 28, 124, N.G.L. i. 20, Hom. 159; líkams máttr, bodily strength, 157; líkams meinlæti, chastisement of the body, 48; líkams fjötrar, the fathers of the body; líkams munuð. carnal lust, 70; líkams synd, a carnal sin, Stj. 146; líkams vit, bodily sense, 625. 177; líkama líf, bodily life, 677. 4.

líkandi, f. form, shape, Edda 4.

lík-band, n. a ‘lich-band,’ winding-sheet, 623. 14.

lík-barar, f. pl. a bier, 623. 57, passim.

lík-blauðr, adj. afraid of a corpse, Gísl. 22.

lík-blæja, u, f. a winding-sheet, Bs. i. 529.

lík-brá,† f. = valbrá (q.v.), Fél.

lík-ferð, f. a funeral, funeral journey, Eb. 264, Fms. ix. 534, x. 151.

lík-fylgja, u, f., mod. lík-fylgð, a funeral procession, Mar., Fms. xi. 214, Mork. 10.

lík-færing, f. = líkfærsla, K.Þ.K. 18.

lík-færsla, u, f. the carrying a body to a church, N.G.L. i. 135; the law ordered that a body should be brought to the church within five nights after death.

lík-hringing, f. the tolling for a funeral, death knell, Fb. iii. 452.

lík-hræddr, adj. = líkblauðr.

LÍKI, n., dat. líkjum, 656 C. 26, Hom. 46, Hom. (St.), Hkr. i. 10, [from lík, not from glíkr]:

—a body; líki leyfa ins ljósa mans, Hm. 91; vexa vel blæju at verja þitt líki, Am. 101; þar eptir máttu merkja hans fegrð, bæði hár ok líki, Edda 15; líki fögr, beautiful, Bjarn. (in a verse).

2. með heilu líki, whole, Lat. integer, Fms. xi. 308, Al. 12; see lík.

II. form, shape; bera Valkera líki, Hallfred; þursa líki, Alm 2; lægjarn líki, Vsp. 39; í steins líki, Hkv. Hjörv. 30; í dúfu líki, Greg. 19; Djöflar kómu í ýmsum líkum ok allra optast í líki Þórs, Mart. 125; þá tók hann at skipta líkjum á sér ok ásjónum, 656 C. 26; hví þeir eru í þessum líkjum syndir, Hom. 46; hón brá sér í nauts-belgs líki vatns-fulls, Landn. 212; hann brá á sik líki graðungs eins, Edda (pref.) 148; hafa manns líki, Edda 9; hann brá á sik ymissa dýra líki, 149; fyrir hví eru þeir í þessum líkjum syndir, Hom. (St.); hann kunni þær íþróttir at hann skipti litum ok líkjum, Hkr. i. 10; þá er sólin gengr í hrúts líki (Aries), Rb. 478.

líki, a, m., qs. glíki, an equal, a match, Stj. 289, Fs. 56.

líking, líkja, líkindi, líkleikr, líkligr, see glíking, glíkja, glíkindi, glíkleikr, glíkligr.

lík-kista, u, f. a coffin, Hkr. iii. 14, Fms. xi. 309.

lík-maðr, m. a ‘lyke-man,’ grave-digger, or one who carries a body to the grave, Eb. 268.

LÍKN, f. [lækna is the healing of the body, líkn the soothing of the mind or heart; the words seem to be identical: in very early usage líkn seems to denote bodily healing also, and particularly of relief in labour, hence the words líknar-galdr, líknar-spor, líknar-lófi in the old poems Sdm. and Hm., as also the líknar-belgr, although now only used of the caul of animals]:

1. healing, remedy; hvat er til líkna lagt Sigurði? Skv. 1. 30; leitaða ek í líkna, at letja ykkr heiman, I sought for means to let you from coming. Am. 46.

2. relief, mercy, comfort; sú erumk líkn, that is my comfort, Ls. 35; til leiðréttu ok líknar, Stj. 149; veita líkn, to relieve, soothe; hann lét þá næra með allri líkn (mercy, tenderness), Fms. ii. 226; biðja e-m líknar eðr lífs griða, vi. 113.

3. mercy, eccl.; biðja líknar sinni misgerning, Mar.; synda líkn, forgiveness of sin, id.; hann bað Guð líknar þegar hann féll í nokkura sök, Sks. 734; Drottinn minn gefi dauðum ró | hinum líkn er lifa, O my Lord, grant rest to the dead, relief to the living, Sól. 82.

compds:

líkna-belgr, m. the caul, esp. of calves, lambs, used instead of glass in the windows of ancient houses, see gluggr.

líknar-braut, f. the path of mercy, Bs. i. 94: name of an old poem.

líknar-fullr, adj. merciful, Sks. 732.

líknar-fúss, adj. merciful, Geisli.

líknar-galdr, m. healing spells, charms, Hm. 121.

líknar-gata, u, f. the way of grace, 625. 19.

líknar-lauss, adj. merciless, Sks. 511, 550.

líknar-leysi, n. a hard heart, Sks. 513.

líknar-spor, n. ‘healing-step,’ a kind of charm; á lausnar lófa ok á líknarspori.

líknar-æðr, f. a vein of mercy, Lil.

líkna, að, to shew mercy to, with dat.; sá er öðrum vill líkna, Hom. 5; hann líknar hvers manns máli, Fms. xi. 260; ek hefi beðit fyrir þér til Guðs at hann líkni þér, Orkn. 172, Rb. 310.

II. reflex. líknask, sue for mercy; ef ek skal til blóta hverfa ok líknask við guðin, Fms. ii. 41.

líknan-ligr, adj. = líknsamr, Mar.

líkneski, n. and líkneskja, u, f., see the references below; [prob. from lík, not from glíkr, for glíkneski never occurs]:

—shape; sem Grikkir rita í öðru líkneski langan staf en í öðru skamman, the Greeks write in one form a long vowel and in another a short one, Skálda (Thorodd) 163; gjörum vér manninn eptir várri líking ok líkneskju, skapaði Guð manninn eptir sjálfs síns mynd ok líkneskju, … meðr heilagrar þrenningar líkneskju, Stj. 19, 20.

II. a graven image; á hváru-tveggja metinu var gört sem væri líkneskja manns, Fms. xi. 128 (Jómsv. 6. 27); fimm líkneski af gulli, Stj. 437; Pétrs líkneski, Vm. 19; Guðmundar líkneski, Pm. 64; lét hann göra eptir hánum eina líkneskju, Stj. 101; líkneskja várrar Frú, Mar.; þjóna dumbum líkneskjum dauðum ok daufum, Barl. 114; líkneski þat er Astarot heitir, Rb. 342; hann þóttisk standa fyrir líkneski því er Kristr var píndr, 370; þessu sama líkneski, Stj. 102: in the mod. phrase, vera eins og líkneskja í framan, to look as pale as a statue.

2. gramm. a metaphor; ok er þar svá skipt líkneskjum á enum sama hlut, Skálda 187.

líkneskja, u, f., see líkneski above.

líkn-fastr, adj. fast in goodwill, beloved, Hm. 124.

líkn-ligr, adj. helping, comforting, Sks. 518, 728.

líkn-samligr, adj. merciful, Sks. 519, Stj. 121, 156.

líkn-samr, adj. gracious, merciful, Stj. 547, Edda 15.

líkn-semi, f. mercy.

LÍKR, adj. alike; see glíkr.

lík-síma, n., pl. líksimu, [lik = leeches], the leech line, N.G.L. i. 101.

lík-strá, n. pl. [Ivar Aasen likstraa], ‘lyke-straw,’ N.G.L. ii. 247; dead bodies before being put into the coffin were put on straw, hence the phrase, öllum lengri var sú eina nótt, er ek lá stirðr á strám, Sól. 47; cp. also the Icel. nástrá, q.v.

lík-sveipa, u, f. = líkblæja, a winding-sheet, Mar. 1010.

lík-söngr, m. a funeral dirge, funeral service, Grág. i. 204.

líksöngs-kaup, n., mod. líksöngs-eyrir, m. a funeral fee, K.Þ.K. 28, Grág. ii. 388.

lík-þorn, m. [Dan. ligtorn], a corn on the foot.

lík-þrá, f. leprosy, Mirm., Magn. 517, Stj. 324, 616, Fas. iii. 642, N.T.

compds:

líkþrá-fullr, adj. leprous, Stj. 260.

líkþrá-maðr, m. a leper, N.G.L. i. 97.

líkþrá-sótt, f. leprosy, Stj. 324.

lík-þrár, adj. [cp. Ulf. þrutfills], ‘body-rotten,’ leprous, 625. 46, Hom. 43, Bs. i. 849, Barl. 35, Fms. xi. 309, Magn. 516, Stj. 616.

LÍM, n. [A.S. lîm; Engl. lime; Germ. leim]:

—lime, chalk; Hannibal konungr lét sér leir bleyta með blóði Rómverja ok göra þar af borgarlím, Bret. (1849); af tigli ok lími, Stj. 67; var þat mikit musteri ok gört sterkliga at lími, Fms. vi. 267 (of the cathedral of Drontheim); Íllugi var son þeirra, hann druknaði þá er hann flutti lím til steinkirkju þeirrar er hann ætlaði at göra á Breiðabólstað í Vestr-hópi, Bs. (Krs.) i. 32, referring to about 1130 a.d.; lím ok tjara, Mag. 9, Fms. x. 186, Al. 29.

II. glue, paste, passim in mod. usage.

líma, að, to lime with mortar; til steinsmíðar, at sníða, líma, ok niðr setja, Fms. xi. 428.

2. to glue; líma skegg við, höku sér, Fb. i. 130; hann lét líma ok búa öll blöðin niðr í kjölinn, Ísl. ii. 460, Flóv. 33 (of a shield): gramm., Skálda 170 (of two letters joined together, such as æ),

II. reflex. to cleave to, Stj. 292.

lím-farmr, m. a cargo of lime, D.N.

líming, f. liming;

saman-líming, conglutination, Skálda 170, 177.

límingar-stafr, m. id., Skálda 177.

límingr, m., gramm. ‘clusters.,’ see Gramm. p. xv, col. 1 bottom.

lím-setja, t, to lime, Hkr. iii. 62, Orkn. 352 (in a verse).

lím-stokkinn,† part. out of joint, Þiðr. 16.

lím-vatn, n. lime-water, Mag. 9.

LÍN, n. [Ulf. lein = σινδών; Germ. lein; Engl. linen; Lat. līnum; Gr. λίνον]:

—flax; spinna lín, Fas. iii. 594; drósir suðrænar dýrt lín spunnu, Vkv. 1; lín ok bygg, Stj.; smjör ok lín, eir, gull eða silfr, K.Á. 204; af sáði öllu, rúg ok hveiti, hampi ok líni, N.G.L. ii. 355; lín órengt (of a tax in Norway payable in that kind), O.H.L. 60; dóttir á lín allt ok garn, ok reifi ullar, N.G.L. i. 211.

II. [Lat. linteum], linen, linen gear, esp. the head-gear worn by ladies on the bridal day, höfuð-lín (q.v.); brúðar-lín, Þkv. 12, 15, 17, 19; hence, ganga und líni, to wed, be wedded, Rm. 37, where the earl’s bride wore a lín, the carle’s bride a ripti (of less costly stuff), whereas the thrall’s bride was not wedded at all; Guðrún (the bride) sat innar á þverpalli, ok þar konur hjá henni (the bride-maids) ok höfðu lín á höfði, Ld. 296; ok léttliga líni verit, to cohabit, Gkv. 3. 2.

B. Compds:

lín-akr, m. a flax field.

Línakra-dalr, m. a local name in Iceland from the growth of flax, Landn. 169, Band. (Cod. Reg.) fine.

lín-beðr, m. a linen bed, Korm. (in a verse).

lín-brækr, f. pl. linen breeks, Ísl. ii. 83, Dropl. 29, Fms. ix. 24.

lín-bundin, f. part. ‘linen-bound,’ swathed in linen, of a lady, Eb. (in a verse).

lín-dregill, m. a linen tape, Fms. viii. 288.

lín-dúkr, m. a linen kerchief, Eb. 264, Bs. i. 874, Fb. ii. 16: a linen cloth, Fms. i. 36, 113.

lín-eik, f. and lín-gefn, poët. of a lady, Lex. Poët.

lín-erla, u, f. the bird motacilla, a wagtail.

lín-fé, m. ‘linen-fee,’ a bridal gift, given on the wedding day; hann (the bridegroom) skal ganga yfir gólf þvert ok gefa henni línfé, N.G.L. ii. 305, Ld. 200, Edda 75, Fms. x. 312.

lín-fræ, n. flax-seed, Pr. 474.

lín-garn, n. linen-yarn, Edda 39.

lín-húfa, u, f. a linen cap, Nj. 193, Bs. ii. 79.

lín-hvítr, adj. white as linen, of a lady (from wearing linen), Hbl. 30.

lín-klútr, m. a linen ‘clout’ or kerchief, Bs. i. 790.

lín-klæði, n. pl. linen raiment, of a lady’s dress, Am. 12, Ld. 260: of men’s under-clothes made of linen, Orkn. 76, Fms. iii. 67, Dropl. 30, Fas. iii. 4, Sks. 287.

línklæða-lérept, n. stuff of linen, Ann. 1332.

lín-kyrtill, m. a linen kirtle, Sturl. i. 96, Stj. 308.

lín-lak, n. a linen bed-sheet; plur. línlök, Dipl. v. 8, Fms. v. 159.

lín-ligr, adj. linen, Stj. 318.

lín-lindi, a, m. a linen girdle, Stj. 318.

lín-refill, m. a linen tapestry, Vm. 82.

lín-sekkr, m. a linen sack, Fms. i. 9.

lín-seyma, u, f. a nickname, Fms. x. 97.

lín-skauti, a, m. a linen sheet, kerchief, Bs. ii. 229.

lín-sloppr, m. a linen surplice, Vm. 65.

lín-sokkr, m. a linen sock, Hom. 138.

lín-tjald, n. a linen tent, Fs. 180.

lín-vefr, m. linen tissue, linen, Fms. x.

lín, f., in poët. circumlocutions, bauga-lín, auðar-lín, arm-lín (see Lex. Poët.), = hlín, q.v.

lína, u, f. a line, and as a naut. term, the bowline, Edda (Gl.), cp. bóglína: a rope, hann tók glófana, beltið ok knífinn ok línu mjófa, … eptir þat fór hann í festina ok lét línuna draga sik af berginu undir fossinn, Gullþ. 8. Norsemen mostly used ropes of walrus skin (svörðr), but ropes of flax are also mentioned; meðan strengr ok lína brestr eigi, Orkn. (in a verse).

2. mathem. a line, Rb. 472, 474; Miðjarðar-lína and Lína = the Line, Equator, mod.: a line in a book or writing (mod.), skrifa línu-skakkt, to write the lines unevenly.

II. lín, a head-dress; Hlín línu, poët. a lady, Kormak; línu jörð, the earth of the lín = the head, Fms. v. 200 (in a verse); laut und línu, lysti at kyssa, Þkv. 27.

compds:

línu-akkeri, n. an anchor with a line, Sturl. i. 119.

línu-strengr, m. a rope, cord, 623. 46.

líri, a, m. [Dan. and Norse lire], a kind of tern, sterna nigra, Edda (Gl.): a nickname, Sturl. i. 176.

LÍTA, pres. lít; pret. leit, 2nd pers. leizt, pl. litu; part. litinn; imperat. lít and líttu; [a Goth. wleiton may be assumed, cp. litr, lit, leita, A.S. wlîtan; Lat. vultus; cp. Germ. ant-litz]:

—to look, behold, see; ek lít, I see, behold, Haustl.; hinnig værir þú undir brún at líta, Nj. 55; Sölvi gat at líta hvar þeir flýðu, 247; ok í augu leit, and looked him in the eyes, Vsp. 21; hón leit báða uxana váta, Ísl. ii. 89; hón leit frú sína gráta, Str. 17: freq. in old and mod. usage, þá hóf hann upp sín augu ok leit Abraham langt burt, og Lazarum í hans skauti, Luke xvi. 23:

—the phrases, líta ástar, vinar, öfundar, miskunnar augum til e-s, to cast a glance of love, friendship, envy, mercy, Fb. i. 421, passim; hann mátti eigi réttum augum til hans líta, he could not bear to look straight at him, Fms. iv. 48.

II. with prepp.;

—líta á e-t, to look at or on; hann stóð nokkura stund á hinn fótinn ok leit á stúfinn …, eigi þarftú at líta á, jafnt er sem þér sýnisk, af er fótrinn, Nj. 97; til á at líta ok eptir at skoða um landa-merki, Dipl. ii. 19; Þórr lítr á hornit ok sýnist ekki mikit, Edda 32; líttú á ljúfan, leggðú munn við grön … á leit Guðrún, Gkv. 1: metaph. to consider, er þat ekki jafnræði … mun því ekki verða á litið, Ísl. ii. 214; eigi er á at líta, drepum þenna hund sem skjótast, Fms. xi. 146; en hvert mál er skal dæma, þá verðr at líta á tilgörð með efnum, Eg. 417, (a saying); ek mun hafa skjótt á litið, ok vartú fjarri at kenna mér ráðin, Orkn. 214: líta á með e-m, to keep an eye on, take care of, Fb. iii. 305, Fs. 172:

—líta aptr, to look back after one, Karl. 404:

—líta til e-s, to look towards one; hann leit seint til þeirra ok glotti um tönn, Edda 30; þeir litu til ok kváðusk sjá hann, Nj. 70: metaph., hver spurning lítr jafnan til svara, a question looks for an answer, a saying, Sks. 307:

—líta yfir, to look over, look about, view; en er Þorsteinn hafði litið yfir verk húskarla sinna, Eg. 741; kemr heim á Mel ok lítr yfir eignir sínar, Band. 3; hafa brátt yfir litið, Fb. iii. 386:

—líta við e-m, to look to one; keisari leit við honum, ok spurði hverr hann væri, Fms. i. 125; konungr leit við þeim ok svarar heldr stutt, Eg. 95:

—líta upp, to lift the eyes, Hm. 130; en hann leit upp ok sá þá hina ríku, Luke xxi. 1:

—líta niðr fyrir sig, to look down.

III. reflex. he seems, it appears to one that, e-t lízk e-t; leizk honum mærin fögr, Eg. 23; hann sér hvat leið drykkr inum, ok lízk honum svá sem allítill munr mun vera, Edda 32; svá lízk mér (methinks) … sem þessi mun mestr ætlaðr, id.; svá lízk mér, frændi, sem nú munim vit hafa gört ráð okkat, Nj. 5; lízk mér svá sem engum várum bræðrum muni trúligt, Fms. i. 53; ok lítisk þeim svá at hann vili vörn hans glepja í því, Grág. i. 60.

β. with prepp.; e-m lítzk á e-t, it seems, pleases me so and so; hversu lítzk þér á mey þessa, þykki þér eigi fögr vera? Nj. 2; teksk umræða mikil hversu þeim hafði á litisk konunginn … svá leizk mér vel á konunginn it fyrsta sinn er ek sá hann, Ld. 174; hefir mér opt vel litisk á konunginn, en aldri betr en nú, Fms. x. 296 (ii. 37); ok bað móður sína göra sér góð klæði, at Steingerði mætti sem bezt á sik lítask, Korm. 32; spyrr Karli hversu Leifi litisk á fé þetta, Fms. iv. 346.

γ. one likes to have it, ellipt. for lítask ráð; honum leizt at fara, passim in mod. usage:

—to like, lízk þér eigi silfrit, does not the silver like thee? Fms. iv. 346; see lítask á.

2. recipr. to look to one another; fellzk hvárt öðru vel í geð, ok litusk þau vel til ok bliðliga, Band. 3.

lítil-, see lítill B.

LÍTILL, lítil, lítið, adj., and lítt adverb.; gen. lítils, lítillar, lítils; dat. litlum, lítilli, litlu; acc. lítinn, litla, lítið: plur. litlir, litlar, lítil; gen. lítilla; dat. litlum; acc. litla, litlar, lítil; compar. minni; superl. minnstr (q.v.): [Ulf. leitils = μικρός, ὀλίγος; A.S. lytel; Engl. little; O.H.G. luzil; Swed. liten; Dan. liden and lille: in Germ. the word was replaced by klein, prop. = bright = Engl. clean, but luzel remains in local names such as Lützel-stein = La Petite Pierre in Alsace]:

—little, of stature; litlir menn ok smáir, Landn. 145; lítið barn, a little bairn, Ísl. ii. 326; ok sér hvar lá maðr … ok var sá eigi lítill, Edda 29; ekki lítill maðr vexti, 30; Þórr er lágr ok lítill, 33; svá lítinn sem þér kallit mik, þá …, id.; hvat er þat it litla (the little puny thing) er ek þat löggra sé’k, Ls. 44; inn Litli, a freq. nickname, Landn.:

—small, of things, litla breiðöxi, Hkr. iii. 16; fjórar litlar munnlaugar, Dipl. iii. 47; opt veltir lítil þúfa miklu hlassi, a saying, a little mound may often upset a big wagon load, Al. 32; lítilla (gen. pl.) sanda, lítilla sæva, Hm. 52; opt kaupir sér í litlu lof, 51; Eiríkr konungr hafði lönd lítil, Fms. i. 23; en þótt einnhverr bæri litla byrði, þá varð þat skjótt mikill eldr, vi. 153.

II. metaph. usages; sumar þetta var lítill grasvöxtr, ok varð alllítil heybjörg manna, a small, bad crop, Ísl. ii. 130; landit er skarpt ok lítið matland, bad for foraging, Fms. vii. 78; ef atfærsla þeirra væri svá lítil, at …, K.Þ.K. 94:

—small in degree, lítil var gleði manna at boðinu, small cheer, Ísl. ii. 251; hann er lítill blótmaðr, no great worshipper, 398; þat er lítið mál, that is a small matter, 206; lítil tíðindi, Fms. xi. 118:

—small, of value, ok verðit þér lítlir drengir af, ef þér launit engu, Nj. 68; töldu fyrir honum hversu jarl hafði hann lengi gört lítinn mann (treated him shabbily), Fms. i. 54; nú munt þú, segir hón, lengi lítill konungr, ef þú villt ekki atfærask, vii. 243; ok vara (was not) sá af litlu skapi, Al. 2; meta lítils, to value lightly, Ld. 174; lítill karl, mean churl! Fbr. 39 new Ed.; var hans móðerni lítið, of low rank, Fms. vii. 63; þér munut kalla mik lítinn mann (a puny man) fyrir mér ok uni ek því ílla, Edda 33; hann var skald ok eigi lítill fyrir sér, Ísl. ii. 323.

2. neut. as subst.; hafa lítið af ríki, a small portion, Fms. i. 52; svá at litlu loddi við, Nj. 28, Fms. xi. 102, Fs. 87.

3. temp. small, brief; á lítilli stundu, Al. 32; litlu síðarr, a little while after, Nj. 4, Fms. vi. 60; bíða um lítla stund, vii. 141.

compds:

litla-stofa, u, f. a little parlour in ancient dwellings, Sturl. iii. 191.

lítils-háttar, adv. of little consideration, lowly, Fms. i. 293, vii. 160.

lítils-verðr, adj. little worth, Fms. vii. 105, Ísl. ii. 327.

lítils-vægi, n. = lítilvægi, Odd. 24.

B. Compds:

lítil-fjörligr, adj. (lítil-liga, adv.), prop. of ‘little life,’ small, low, of small amount, Háv. 42 new Ed., Fas. i. 96.

lítil-gæft, adj.; vera lítilgæft um e-t, to be not much pleased with, Fb. iii. 242.

lítil-hugaðr, part. little-minded, Mar.

lítil-hæfr, adj. humble, moderate, Vápn. 7.

lítil-látask, lét, to condescend, Str. 23.

lítil-látliga, adv. humbly, Stj. 229, Fms. i. 136, x. 261, Rb. 382.

lítil-látligr, adj. condescending, humble, Fs. 72, Sturl. i. 36, Bs. i. 306.

lítil-látr, adj. condescending, humble, Fms. i. 31, vii. 291, Orkn. 202 (v.l.), Band. 28 new Ed., Hom. 49, 148; af lítillátu hljóði, low voiced, Skálda 175.

lítil-leikr, m. lowness, smallness, 623. 12, Barl. 100, Edda 146.

lítil-leitr, adj. small-faced, (mod. smá-leitr), Fms. viii. 321.

lítil-liga, adv. little, in a small degree. Gísl. 44, Fms. ii. 65.

lítil-ligr, adj. small.

lítil-lækka, að, to humble; l. sjálfan sig, to humble oneself.

lítil-læta, t; l. sik, to humble oneself, condescend, Fms. x, 232, Fs. 52: reflex., Stj. 33.

lítil-læti, n. humility, condescension. Germ. demuth, Sks. 708, Orkn. 138, Fms. i. 147, Hom. 134, Greg. 29, Grett. 161 A, Fs. 53, Lil. 25, Mar. passim.

lítil-magni, a, m. a poor weak person, opp. to one strong and mighty, Stj. 652, Fms. ii. 182, Thom., Barl. 55.

lítil-mannliga, adv. in an unmanly, paltry manner, Fs. 111, Nj. 210, 229, Eb. 160.

lítil-mannligr, adj. ‘mannikin-like,’ unmanly, low, mean, Eb. 12, Nj. 229, Ld. 170, Eg. 407.

lítil-menni, n. a mannikin, small, mean person, Ld. 10, Nj. 248, Fs. 56, Band. 24 new Ed.: one of low condition, Fms. vii. 183.

lítil-mennska, u, f. paltriness, meanness, Eb. 170, Hkr. ii. 35.

lítil-mótliga, adv. in an unmanly manner, Nj. 229, v.l.

lítil-mótligr, adj. small, insignificant, vile, Fs. 63, Þjal. 23.

lítil-ræði, n. smallness of estate, opp. to greatness; nú munu vér ætla oss hóf eptir váru iítilræði, Fagrsk. 134: degradation, en henni þótti sér l. í því at smá-konungar báðu hennar, Fms. vi. 30, x. 283, Al. 133, Karl. 76: a trifle, Al. 153, Finnb. 330.

lítil-sigldr, part., metaph. from sails, carrying little sail, feeble, timid.

lítil-skeyta, u, f. a nickname, Sturl.

lítil-trúaðr, part. of little faith, N.T.

lítil-vægligr, adj. = lítilvægr, Hkr. ii. 234.