sa, sam, sau, sá, se, sei, sey, si, sí, sj, sjá, sjó, sjú, sjö, ska, ská, ske, ski, skj, sko, skr, sku, sky, skæ, skö, sl, sm, sn, so, só, sp, sta, stá, ste, sti, stj, sto, str, stu, sty, stæ, stö, su, sú, sv, svi, sy, sý, sæ, sö

S

SADDR, part., older form saðr, Hým. 1, which answers to the Goth. and Lat., [Ulf. saþs, Luke vi. 25, xv. 16; O.H.G. sat; Lat. satur; see seðja]:

—sated, having got one’s fill, Hým. 1; vera s. á e-u, Ld. 98; s. e-s, Hbl. 3; s. lífdaga, full of days, Bible;

hálf-saddr, half sated.

saðning, f. satiety, fill, Stj. 157, 164, passim.

saðr, adj. sooth; see sannr.

II. saðr = saddr, q.v.

safali, a, m., safal, n., Flor. 5, 7, 10, D.N.; [for. word]:

—a sable, the animal, and hence the fur, Eg. 57, 64, 71, Ó.H. 134, Fb. i. 545;

safala-skinn, sable-fur, Þórð. 61.

SAFI, a, m. [Engl. sap; Germ. saft], the sap of trees (the juice of berries is called lögr, q.v.); börkr af viði ok safi, Fms. viii. 32; þeir átu safa ok sugu birki-við, 33; ber ok safa, Fas. iii. 208, passim.

safn, n. a collection, Vm. 6, 15, passim in mod. usage.

safna, að, see samna.

sag, n. sawdust:

—sawing, keppa sag, Skíða R.

saga, að, to saw, cut with a saw, Barl. 166, Fms. vii. 89.

SAGA, u, f., gen. sögu, pl. sögur; gen. pl. sagna is rare; and in compds the gen. sing. sögu- is preferred, thus sögu-bók, sögu-fróðr, where sögu-is used in a collective sense; when gen. sagna- is used it is often to be regarded as borrowed from sögn, as in sagna-fróðr, sagna-meistari; sagna from saga, however, occurs in dæmi-sagna, Stj. 560; Orkneyinga-sagna, Ó.H. 90, l. 3 from the bottom: [from segja; cp. Engl. saw; Germ. sage.]

B. A story, tale, legend, history. The very word owes its origin to the fact that the first historical writings were founded on tradition only; the written record was a ‘saga’ or legend committed to writing; the story thus written was not even new, but had already taken shape and had been told to many generations under the same name; hence the written history and the story told were both alike called Saga, just as in Gr. both were called λόγος (Herod, i. 184, ii. 161, vi. 19). In some instances when history is mentioned by name it is difficult to say whether a told or written Saga be meant; the former seems to be the case, esp.in the Landnáma—þar hefsk saga Harðar Grímkels-sonar ok Geirs, Landn. 62; þar görðisk saga þeirra Þorbjarnar ok Hávarðar ens halta, 127; Vé-björn var víga-maðr mikill, ok er saga mikil frá honum, 150; þar af görðisk saga Ísfirðinga ok víg Þorbjarnar, id.; þar af görðisk saga Böðmóðs gerpis ok Grímólfs, 157; þar af görðisk Svarfdæla saga, 208; þar af görðisk Þorskfirðinga saga, 124; ok þar var Þórðr gellir leiddr í áðr hann tók mannvirðing, sem segir í sögu hans, 111. Some of these Sagas were perhaps never committed to writing; others not till a later date, when the tradition had deteriorated; but they were told and known by name at the time when the Landn. was first composed, see Safn i. 191. Written Sagas, again, are those recorded in later works,—ok getr hans í Laxdæla sögu, Eb. 334; sem segir í sögu Laxdæla, Grett. 15; sem segir í Bandamanna sögu, 22;. vísar svá til í sögu Bjarnar, 132; sem segir í sögu Njarðvíkinga, Ld. 296; sem í sögu Þorgils Höllu-sonar segir, 290; sem segir í Eyrbyggja sögu, Landn. (Kb.) 90; sem segir í sögu Eireks, Fms. ii. 214; sem segir í Vápnfirðinga sögu, 239; sem segir í Njáls sögu, Þorst. Síðu H. 170; ok nokkut vísar til í enum efra hlut sögu Hróks ens svarta, Sturl. i. 3 (lost): sem segir í sögu Ragnars konungs, Fas. i. 346, cp. 510; sem segir í Skjöldunga sögu, Yngl. S. ch. 33; sem segir í sögu Sigurðar hrings, Fas. iii. 216; í Ólafs sögu Tryggva sonar, 237; sem segir í Konunga sögum, as is said in the Lives of the Kings, 509, Jómsv. (1824) 52; sem segir í Jarla sögum, as is said in the Lives of the Earls (of Orkney), Fb. ii. 347; sem ritað es í sögu hans, Landn. 41, Eg. 589; hann kemr ok við Heiðarvíga sögu, Eb. 334.

2. phrases, hér hefr or hér lýkr N. M. Sögu, see hefja and lúka; hann kemr eigi við þessa sögu, he touches not the saga, is not connected with it, Grett. 22; or kemr hann við margar sögur, Eb. 334; hann er ór sögunni, he is out of the story, Nj. 22, 29, passim; or N. M. kemr til sögunnar, comes into the story; nú víkr sögunni til …, now the tale turns, to …, Nj. 6; þat er löng saga at segja frá, it is a long tale to tell, Fms. xi. 89; lesa sögu, to read a story, x. 371; er engin saga af honum, no record of him, Grett.; skal við sögu súpa en eigi of mikit drekka, Str.; svá sem sögur eru til, as the story goes, Fms. i. 7: saga also includes the events which gave rise to the tale, hence the phrase, er saga þessi görðisk, when this tale came to pass, Fs. 3, and above. Classical passages referring to the Icel. Saga writings: þat var meirr en tvau hundruð vetra tólfræð er Ísland var byggt, áðr menn tæki hér sögur at rita, Ó.H. (pref.); flestar allar sögur, þær er görzt höfðu á Íslandi áðr Brandr biskup Sæmundarson andaðisk, vóru ritaðar, en þær sögur er síðan hafa görzt vóru lítt ritaðar, áðr Sturla skúld Þórðarson sagði fyrir Íslendinga sögur, Sturl. i. 107 (Arna-Magn. No. 122 B, whence Cod. Brit. Mus.) Story-telling was one of the entertainments at public meetings in Icel., at feasts, weddings, wakes; this was called sagna-skemtan, cp. the banquet of Reykhólar, a.d. 1119; hann sagði sögu Orms Barreyjar-skálds ok vísur margar, Sturl. i. 23; dansleikr, glímur, sagna-skemtan, id.; honum var kostr á boðinn hvat til gamans skyldi hafa, sögur eða dans, um kveldit, iii. 281; such entertainments are mentioned even at the meetings of the Icel. alþing, as also at Yule time, see the interesting record of the Icel. story-teller in Harald S. harðr. ch. 99 (Fms. vi. 354–356), see also Sturl. iii. 304, 305, Fbr. (Fb. ii. 210); Íngimundr var fræði-maðr mikill, ok fór vel með sögur, Sturl. i. 9; þar vóru mjök töfl uppi höfð ok sagna-skemtan, Þorf. Karl. ch. 7; †hálf-sögð er saga hver er aðrir einir segja, i.e. ‘audiatur et altera pars,’ Bs. i. 582, (mod., það er ekki nema hálfsögð saga ef einn segir.)

II. tales, reports; eigi veit ek um sögur slíkar hvárt satt er, Nj. 259; jarteinir hans urðu ágætar ok fór sagan fyrir í hvert þorp, Blas. 41; seg heill sögu! Fms. vi. 207; er yðr þá eigi segjandz-saga til, Ó.H. 206; það verðr að segja svá hverja sögu sem hún gengr, a saying, every saga must be told as it happened:

—sönn saga, a true story; skrök-saga, lygisaga, a fable; dæmi-saga, a parable; álfa-sögur, trolla-sögur, galdra-sögur, útilegu-manna sögur.

compds:

sögu-bók, f. a saga-book, volume of sagas, Vm. 117; sögubók forn, ok á margar sögur, Ám. 42; Sturla lagði mikinn huga á at láta rita sögubækr, Sturl. ii. 123; þessar sögubækr, Maríu saga, Ólafanna sögur, Karlamagnús saga, Dipl. v. 18.

sögu-brot, n. a fragment.

sögu-efni, n. materials for a saga; ritum vér þar ekki fleira af, eru þar mikil söguefni, Sturl. iii. 291.

sögu-ligr, adj. worth telling, important, Ísl. ii. 360.

Sögu-ljóð, n. pl. epic lays, Hkr. (pref.)

sögu-maðr, m. a saga-man, Hom. 88: the hero of a tale, Magn. 448: one’s authority for a report, til-greina sinn sögumann.

sögu-meistari, a, m. a saga-master, Fær., Bs.

sögu-sögn, f. a tradition. Fms. viii. 1.

sögu-þáttr, m. an episode, Fas. i. 313.

sagands-orð, n. = sagorð, D.N. ii. 119.

saggi, a, m. moistness, dampness, freq. in mod. usage.

sagla, að, to saw or cut with a blunt instrument: metaph. to haggle.

sagna-maðr, m. an historian, Sturl. i. 9; Josephus s., Stj.

sagna-meistari, a, m. an historian, Stj. 245.

sagna-skemtan, f., see saga, Sturl. i. 25, Þorf. Karl. ch. 7.

sag-orð, n. a saw, saying, N.G.L. i. 368.

SAKA, að, [sök; Ulf. sakan = μάχεσθαι, ἐπιτιμαν, ga-sakan = ἐλέγχειν, A.S. sacan; cp. sókn, sækja, sekr]:

—prop. ‘to fight,’ which remains in Hom. 30.

2. to blame, find fault with; saka sik um e-t, to blame oneself for a thing, Nj. 20, Fms. xi. 2; sakask um e-t, to blame one another, Fb. ii. 25, Al. 81; Þorvaldr lét ekki tjóa at sakask um verkit, Glúm. 374; cp. the saying, tjáir ekki að sakast um orðinn hlut, no use to cry over spilt milk; sakask við e-n, to throw the blame on, to scold, Mart. 121; sakask sáryrðum, to come to words, Ls. 5.

3. part. sakaðr, charged, accused, Gþl. 548: in the phrase, sakaðr ok sifjaðr, foe and friend, 14, 67, 547: convicted, guilty, Fms. ix. 427.

II. to hurt, harm, scathe; þér skal ekki saka, Nj. 53; jarl kvað þat ekki saka mundu, Orkn. 408: impers., sakaði hann (acc.) ekki, Fms. i. 104; Skúta sakaði ekki, Rd. 295: sakaðr, hurt, wounded, Sturl. iii. 267; var ekki borð sakat (damaged) í skipi þeirra, Ld. 76; mun ek göra ráð fyrir svá at ekki saki til, Fms. i. 189; Ólafr kvað ekki til mundu saka, Ld. 76.

2. recipr., eigi hygg ek okkr myni úlfa dæmi, at vér skylim sjálfir um sakask, that we should destroy one another like wolves, Hom. 30.

sakar- and saka-, for these compds see sök.

sak-auki, a, m. a relation of a slain person entitled to an additional portion of weregild, defined in N.G.L. i. 79, 185, and Grág. ii. 183; a son or brother born of a bondwoman, a brother on the mother’s side, a grandfather and grandson are so named, N.G.L. l.c., cp. also Grág. l.c., where the sakauki is opp. to the receiver of the höfuð-baugr.

sakauka-bót, f. compensation due to a sakauki, N.G.L. i. 187.

sak-bitinn, part. guilty, Fms. vii. 135, 294, Ld. 226, Ísl. ii. 385, Ó.H. 105, passim.

sak-bætr, f. pl. an additional penalty, fine, damages, Grág. ii. 87, 183, N.G.L. i. 21, passim.

sak-eyrir, m. a fine, penalty, Bs. i. 36, Jb. 444: esp. a fine due to the king, the king’s fiscus or privy purse, Fms. iii. 16; konungs s., vii. 300: = sakgildr eyrir, en áðr hafði gengit s. sem í konungs mál, viii. 270. By the ancient law all transgressions of law were punishable with a fine to the king.

sak-fé, n. = sakbætr, N.G.L. i. 75.

sak-ferli, n. a lawsuit, action, Landn. 259, Ö 1 k. 36, Rétt. 5: = sak-bætr, D.N. passim.

sak-gildr, adj. current, as legal tender for a sakeyrir, Grág. ii. 187, N.G.L. i. 228.

sak-gæfr (sak-gæfinn, Orkn. 308), adj. quarrelsome, offensive, Eb. 290.

sak-harðr, adj. severe, exacting, Finnb. 270, v.l.

saki, a, m. read sakni (?), Bs. i. 461.

sakka, u, f. [sökkva, cp. Germ. sink-blei], a plummet, Sks. 30.

sak-lauss, adj. [Old Engl. sack-less; Dan. sages-lös; Swed. sack-lös]:

—‘sackless,’ innocent, not guilty, esp. as a law term, Nj. 175, Eg. 49, Ó.H. 32, Fms. i. 84, Sól. 6, passim in old and mod. usage; vera saklauss af e-u, Mag. 60: neut. saklaust, without cause or reason, Gþl. 226: mod. það er s., it does no harm.

sak-leysi, n. the being not guilty; in old writers esp. used in phrases, um (fyrir) sakleysi, without due ground, without provocation, Nj. 270; faðir hans sótti Hjalta um saklöysi, Bs. i. 19; at eigi hafi um s. verit, þar sem Gunnarr rauf sætt við þá nafna, Nj. 106; ekki görði Kári þetta um s., hann er í öngum sættum við oss, 270; eigi er s. við þú, Fb. ii. 352; fyrir s., Fms. i. 302; Ólafr var eigi í s. við Sýja, O.H.L. 12; sumir kalla at eigi sé s. í, þótt …, Ld. 64.

2. innocence, passim.

sak-mál, n. pl. a charge, lawsuit; hefja s. við e-n, 677. 13.

sak-metinn, part. = sakgildr, Fms. vii. 300.

SAKNA, að, [Dan. savne; Swed. sakna], to miss, feel the loss of, with gen., Korm. (in a verse), Þkv. 1, Gkv. 1. 9, Ýt. 22; sakna vínar í stað, Fas. ii. 179; þá. saknar hann hringsíns, Nj. 74; þá var hans saknað, Orkn. 150; hann saknaði þeirra um myrgininn, Fms. vi. 325, Ó.H. 152, and passim.

2. to miss, bewail, of the mind, passim in mod. usage.

saknaðr and söknuðr, m. sorrow for a lost thing, Skv. 3. 13, passim in mod. usage.

sakni, a, m. a loss, = söknuðr, Fms. viii. 155, v.l., cp. Bs. i. 461.

sak-næmt, n. adj. liable to a charge, blamable, Grág. i. 337, Stj. 498; eigi skal s. þó at menn blóti á laun, Fms. ii. 242; eiga s. við e-n, Ísl. ii. 385.

sakrament, n. [eccl. Lat.], the sacrament, holy communion, H.E. i. 513, Pass., Vídal.

sak-ráð, n. pl. consultation in a lawsuit, Grág. i. 11.

sak-ráða, réð, to tender advice in a suit, Grág. i. 11.

sak-rúnar, f. pl. Runes causing strife, Hkv. 2. 32.

sak-sóknir, f. pl. an action, lawsuit, Fær. 257, Sturl. i. 134, Gullþ. 25, Fms. vii. 142.

sak-sæll, adj. lucky in lawsuits, Bjarn. 45.

sak-taka, tók, to convict, Lv. 96.

sak-tal (sök-tal, N.G.L. i. 184, Fb. i. 562), n. the law as to the penalties (sakeyrir) due to the king; hann setti lög … görði s. ok skipadi bótum, Hkr. i. 72.

sak-tala, u, f. the tale of fines, = saktal, Grág. ii. 173.

sak-varr, adj. inoffensive, shunning strife, Bjarn. 51; thus written, and not sáttvarr (corrupt reading for sacvarr) as in the Edition.

sak-vernd,† f. = sakvörn, Thom. 452.

sak-vörn (sök-vörn, Nj. 232), f. a defence; þeim manni er handselda s. hefir fyrir hann, Nj. l.c.: an excuse, exculpation, = afsakan, 655 xxvii. 2, Al. 75, Sks. 542.

SAL, n. [Dan. salg; Swed. salu; Engl. sale], a sale, bargain; þá skal hann sal taka, then he shall make the bargain, N.G.L. i. 75; taka á sal, id., Js. 9; skyldi á þessu vera þriggja ára söl, a sale at three years’ notice, Dipl. iii. 11; til fyrsta sals, Gþl. 27; fyrir sal, before the sale, Js. 8; selja e-t sölum, to put up to sale, Grág. ii. 368; fara at sölum, to go on sale, 205; at kaupum ok sölum.

sala-stefna, u, f. a ‘sale-meeting,’ auction, Gþl. 132, 183, Jb. 99.

sala, u, f. a sale; hafa sölur af e-m. Fas. iii. 91; varna e-m sölu, Nj. 73, v.l.; til sölu, on sale, for sale, N.G.L. i. 39; kaup ok sölur, Sturl. ii. 2.

compds:

sölu-maðr, m. a seller, also a purchaser; sölumann þann er ek hefi jörð selda, N.G.L. i. 88.

Sölu-váð, f. a piece of common stuff or cloth, for wadmal was the standard of payment; hann kastaði yfir sik söluváð, Sturl. iii. 112;

söluváðar-bræðr, söluváðar-kufl, söluváðar-kyrtill, Finnb. 216, Grett. 148, Nj. 32; unless the word in this usage be derived from A.S. salow, Engl. sallow (?).

sölu-virðr, part. valued, H.E. ii. 195.

sal-dagi, a, m. the day of payment, D.N.

salerni, n. [akin to salr], a privy, Ld. 208, Fb. i. 416, ii. 87, Sturl. i. 118, Þiðr. 77, Þjal. Jóns. 51.

sali, a, m. a seller, Jb. 56, 191.

sallaðr, m., ? = salli; þat hygg ek at hann færi út í Káranes at búa um sallað sinn, Sturl. iii. 141.

SALLI, a, m. dust or refuse, e.g. of hay left in the crib by cattle; hveíti-salli, Stj.;

drífu-salli, snow-dust, Snót 73.

SALR, m., gen. salar, dat. sal, plur. salir, acc. sali, [cp. Ulf. saljan = μένειν, and saliþwos = μονή, ξενία; A.S. seliða; Germ. saal; Swed.-Dan. sal]:

—a saloon, hall; ór þeim sal, Vsp. (Hb.) 20; inn í sal, Hým. 10; salar gafl, the house-front, 12, Vkv. 7, Hðm. 32; salar steinar (the pavement?), Vsp. 5; endlangan sal, Vkv. 15; endlanga sali, Skm. 3; sali fundu auða, Vkv. 4; taug-reptan sal, Hm. 35; salr ór gulli, … sal sá hón standa … sá salr, Vsp. 43, 44; í sal, Gkv. 2. 24, Gm. 14: sali (acc. pl.), 5, 6, 12, 16; skjöldum er salr þakíðr, 9; okkarn sal, Skm. 16; til sala várra, Skv. 2. 13; kom hann at sal, Rm. 23; nú skínn sól í sali (acc. pl.), Alm. 36; Suptungs salir, giant-hall, Hm. 104; í Óðins sali, Em. 2, 3; Svölnis salr = Walhalla, Lex. Poët.; í lýða sölum, in dwellings of men, Skv. 2. 3; salr ausinn moldu, of a cairn, Fas. i. (in a verse); at mitt lík ok þitt væri borit í einn sal, Edda (in a verse); dísar-salr (q.v.), of a temple: poët. compds,

hjarta-salr, ‘heart-hall;’

salr þindar, = the breast;

mergjar-salr, ‘marrow-hall.’ i.e. the bone;

dóma dæmi-salr, ‘speech-ball,’ i.e. the mouth, Eb. (in a verse);

fjalla-salr,

heiða-salr, fell-hall, heath hall, i.e. the sky;

grundar-salr = the earth;

mána-salr, ‘moon-hall;’

sólar-salr, ‘sun-hall;’

röðla-salr, ‘star-hall,’ i.e. the heavenly vault, Lex. Poët.;

sanda-salr, the sea, id.:

as also berg-salr, fold-salr, há-salr, heims-salr, hregg-salr, regn-salr, the mountain-hall, earth-hall, high-hall, world-hall, tempest-hall, etc., i.e. the sky, id.;

drjúpan-salr, ‘dripping-hall,’ i.e. the clouded sky. Alm.;

dökk-salr, ‘dark-hall’ i.e.the sea;

auð-salr, ‘treasure-hall,’ Fsm.

II. in local names, Sal-angr, Sal-björn (an island), Upp-salir, Fen-salir, Fb. iii, Hkr., Edda: in pr. names, of men, Sal-garðr; of women, Sal-björg, Sal-dís, Sal-gerðr, Landn., Fb. iii.

compds:

sal-bjartr, m. the bright-hall, Ýt.

sal-drótt, f. household-folks, inmates, Hm. 100.

sal-garðr, m. the wall, Vkv. 28.

sal-gaukr, m. the ‘hall-gowk,’ a cock, gallus, Gs. 7.

sal-gofnir, m. = salgaukr, Hkv. 2. 47, Edda (Gl.)

sal-hús, n. a closet, Akv. 7.

sal-konur, f. a housemaid, Skv. 3. 45, 48.

sal-kynni, n. pl. a home, homestead, Skm., Rm., Gm.

sala-kynni, id., Vþm. 3, (= mod. húsa-kynni.)

sal-vörðr, sal-vörðuðr, m. a ‘house-ward,’ porter, Ýt.

sal-þjóð, f. domestics, Vkv. 20.

☞ This word with its compds is obsolete in old prose writers, and only used in poets, for Edda 12 is a paraphrase from a poem.

salser, n. a salt-cellar, Dipl, iii. 4, 13.

SALT, n. [a word common to the Teut. as also the class. languages]:

—salt, Stj. 609; salt ok brauð, Fb. ii. 24, Pr. 470, passim; distinction is made between hvíta-salt, white salt, Edda ii. 431, 515, and svarta-salt, black salt, from sea-water, N.G.L. i. 39:

—of salt used for cattle, salt skal hann eigi meira göra en hann þarf at gefa búfé sínu, id.:

—the phrase, leggja sök í salt, to shelve a case, Bs. i. 690: the saying, í salti liggr sök ef sækendr duga; nú stendr skuld tuttugu vetr eða tuttugu vetrum lengr, þá fyrnisk sú skuld fyrir váttum, enn hann má koma honum til eiða at hváru, þvíat í salti liggr sök ef sækiendr duga, N.G.L. i. 24 (Gþl. 484, Jb. 351); †vega salt, to balance against one another. In Norway and Icel. salt was chiefly procured by burning seaweed, cp. ‘brenndum brúk á sandi,’… hinn þríði var upp á berginu ok brenndi þara, Frissb. 255; also from the sea, cp. Þorst. Síðu H. 177, ek þóttumk ganga til sjófar þar sem var saltsviða mikil, ok þóttumk ek eta glóanda salt ok drekka sjáinn við. Such salt works are often mentioned, see the compds below. For salt used in baptism, see geifla.

II. in local names,

Salt-eyrr (Salt-eyrar-óss), Eb.; of the sea,

Eystra-salt, the ‘East-sea,’ i.e. the Baltic, Fins, passim.

B. Compds:

salt-belgr, m. a salt-bag, Vm. 29.

salt-brenna, u, f. a salt-burning, Fas. ii. 91, 94.

salt-búð, f. a salt-booth, salt-shed, Gþl. 378.

salt-eyða, u, f. a nickname, Sturl.

salt-fat, n. a salt-vat, Dipl. v. 18.

salt-fjara, u, f. a ‘salt-beach,’ where salt is burned, recorded as belonging to a church; kirkja á saltfjöru í Gautavík, Vm. 155.

salt-görð, f. salt-making, salt-works, Landn. 131.

salt-hola, u, f. a salt-pit, Sturl. i. 61.

salt-hólmr, m. a ‘salt-holm,’ v.l.

salt-karl, m. a salt-carle, one who burns salt, as the humblest and poorest occupation, Eg. 14, Fms. vi. 9, Fas. ii. 499, D.N. ii. 292, v. 286: a salt-boiler, salt-vat. Ám. 35 (cp. járnkarl, skeggkarl).

salt-ketill, m. a salt-kettle, Gþl. 378, D.N.; saltketils sát or setr, salt-works, D.N. passim,

salt-korn, n. a ‘salt-corn,’ grain of salt, Vígl. 63 new Ed.

salt-kross, m. a cross-shaped salt-cellar, used in church at baptisms, Pm. 120.

salt-maðr, m. = saltkarl, Fms. vi. 7.

salt-sáð, n. a nickname, Fb. iii.

salt-steinn, m. salt-stone, Stj. 123.

salt-sviða, u, f. = saltbrenna, Anal.

salta, u, f. salt-water, pickle; kirkjan á (owns) á Steins-mýri tuttugu skjólur söltu, Vm. 172.

salta, að, to salt, pickle, Lv. 111; saltaðr hvalr, Dipl. iii. 4; saltað flesk, Art. 24, passim.

saltan, f. a salting, pickling, D.N. ii. 93.

saltari, psaltari, a, m. [eccl. Lat.], a psalter, esp. the Psalms, Ld. 328, Fms. vii. 227, Am. 39, Dipl. v. 18, Hom. 139, Bs. passim; saltera skrá, Jm. 25, Pm. 24, Dipl. v. 12; saltara töturr, Am. 91.

salterjum, m. [Gr. ψαλτήριον], a psaltery, Fms. vii. 97, Fas. iii. 359.

saltr, adj., sölt, salt:

—salt, Sks. 628, Edda 4, 79 (where see the myth how the sea became salt), passim, brim-saltr, adj. salt as brine; ú-saltr.

salún, m. [for. word], a kind of stuff, H.E., D.N., Vm., Ám.

SAM-, a prefixed particle in compds [cp. samr], signifying combination, not used singly.

SAMA, pres. samir; pret. samði; pres. subj. sami; pret. semði; part. samat, Al. 125; with suffixed neg. samir-a, it befits not, Hkr. i. 154, Ísl. ii. 253 (in a verse); other tenses are taken from sóma or sæma, q.v.; [akin to sam]:

—to beseem, befit, become; e-t samir vel, ílla …, it befits well, ill; or also, e-m samir e-t vel, ílla …, it becomes one well, ill; sem þeim sami (subj.) þat sízt, at …, Ld. 264; eigi samir þér þat, Ísl. ii. 242; samir þér þat ílla at veita mér útrúleik, Fms. i. 50, Ó.H. 216; sem þér semdi bezt, Fms. vi. 150; samir þat eigi, xi. 123; hitt þótti oss ílla sama, vi. 260; mart ferr nú annan veg en bezt mundi sama, v. 76; svört eru augun, systir, ok samir þat eigi, it does not look well, Korm. 20; veittu alla þjónustu þá er samði, Fms. x. 149, Skv. 3. 17; þann umbúnað er góðum mönnum semði, Fms. v. 94 (sómði, Ó.H. 224, l.c.); svá samdi Kristi at láta pínask, Hom. (St.) Luke xxiv. 26: láta sér e-t sama, to put up with a thing, Sks. 476: sama sér, to look well; mundi Guðrún ekki þurfa at falda sik til at sama betr en aðrar konur, Ld. 210; Hallgerdr sat á palli ok samði sér vel, Nj. 25; vil ek sjá hvernig þér sami skyrtan, how it fits thee, Fas. ii. 201; veiztu annan konung þann er jafn-vel sami sér í herklæðum sem ek? Karl. 466.

saman, adv. [samr], but with a gen. form in til samans:

—together; lífa, koma, vera, búa, hafa, eiga … saman, to live, come, be., dwell, have, own … together, passim: nokkurir s., Eg. 593; allir s., all together, 11, Grág. i. 143, Ó.H. 40; allt s., the whole; báðir s., both together, Hom, 111; helmingr s., half each, Grág. ii. 152; fleiri s., the majority, i. 57; einn s., one alone, Eg. 755; honum einum s., Nj. 265; hana eina s., 129; þrír, fjórir … saman, three, four … together, Fms. viii. 34, Vígl. 22 new Ed.; smá-saman, by degrees, Háv. 45; kötlum s., piecemeal, Þórð. 62; mörgum mönnum s., in groups, Fb. ii. 185; riðlum s., in small groups, Fms. viii. 124, v.l.; faðm s., Grág. ii. 336, Jb. 212; til samans, together, Bs. i. 68, Sks. 367, passim in mod. usage.

compds:

saman-ballaðr, part. balled-together, Karl. 124.

saman-blandning, f. a mixture, Stj.

saman-burðr, m. compilation, H.E. i. 584: mod. comparison, collation.

saman-draga, dróg, to gather together, Bs. i. 134.

saman-dráttr, m. a contraction, gathering, O.H.L.

saman-eiga, u, f. a conflict, Stj. 523, Bs. ii. 139, Grett. 90 A.

saman-hlaðning, f. compilation, Skákla 188, 192.

saman-lesa, las, to compile, Fb. iii. 237.

saman-lestr, m. a collection, Skálda 212: compilation, H.E. i. 584.

saman-líming, f. conglutination, Skálda 177.

saman-lostning, f. a collision, Skálda 183.

saman-neyta, t, = samneyta, K.Á. 226.

saman-safna, að, to gather together: reflex, to come together.

saman-safnanligr, adj. collective, Skálda 191.

saman-samnaðr, m. a gathering together, Sturl. i. 156 C.

saman-setning, f. composition, Skálda 177.

saman-skrifa, að, to compose, write, Landn. (App.)

sam-arfi, a, m. a co-heir.

sam-band, n. a connexion, Stj. 33, Nj. 49, K.Á. 104, 116, Sks. 611: a league, Nj. 86, Ld. 166, Fms. vii. 280, Mar. passim.

sambandsmenn, m. pl. confederates, Stj. 261.

sam-beit, f. a joint-pasture, Grág. ii. 287, Vm. 18, Dipl. iii. 8.

sam-bjóða, bauð, to be equal to, Fb. i. 310; samboðit e-m, worthy of one.

sam-bland, n. a mixing together, intercourse, Fas. i. 411, Bárð. 163, Fms. vi. í 23, Bs. ii. 46.

sam-blanda, að, to blend together, mingle, Bs. ii. 81, El. 13.

sam-blandan, f. = sambland, Stj. 21.

sam-blandinn, part. blended, mixed, Stj. 7, 97, Fas. iii. 113, Eluc. 37.

sam-blása, blés, to conspire, Bs. ii. 72.

sam-blástr, m. a conspiracy, H.E. i. 507, Ann. 1360, Bs. i. 831, ii. 3.

samborgar-maðr, m. a citizen, Stj. 9.

sam-borinn, part. born of the same parents, Stj. 217, Hkr. iii. 146, Fb. i. 78.

sam-breyskingr, m. [brjósk], ‘hotch-potch,’ e.g. fat and lean together.

sam-bróðir, m. a confrére, esp. of friars, Fms. vi. 28, D.N.

sam-brýnn, adj. one whose eyebrows meet above the nose; no evil spirit, it was thought, dared face a man ‘with meeting eyebrows,’ Ísl. Þjóðs.

sam-bundinn, part. joined, strung together, Stj. 602.

sam-burðr, m. a collection, mod. collation, comparison,

samburðar-öl, n. a kind of symposium or picnic, to which guests brought their own provisions, Fms. vii. 190, 303, Ó.H. 151, N.G.L. i. 6.

sam-búð, f. a dwelling together, cohabitation, N.G.L. i, Bs. i. 632, Stj. 21, 195, 247.

sam-búnaðr, m. = sambúð, N.G.L. i. 239.

sam-bygð, f. = sambúð, Stj. 367.

sam-býli, n. having a farm in common, sambýlis-maðr, m.

sambæri-ligr, adj. comparable, Barl. 98, 136.

sam-dauði, m. death at the same time; at ykkar verði s., Grett. 144.

sam-dauni, adj. smelling alike; s. við annarra syndir, Hom. 54: hann er orðinn því samdauna, he is come to smell like the rest, only in a bad sense.

sam-dóma, adj. of one mind; verða, vera s., to agree, Lv. 46, Grág. i. 107, N.G.L. i. 124.

sam-dráttr, m. a gathering, Sturl. ii. 191, Stj. 647, Barl. 120.

sam-dreginn, part. lined all over, Fms. ii. 278, vi. 358.

sam-drykkja, u, f. a symposium, Fms. i. 280, Grett. 86 A, Stj. 418.

sam-dægris, adv., or sam-dægrs, Grág. ii. 32, which also is the mod. form; sam-dægnis, O.H.L. 121, N.G.L. i. 159, ii. 501, [dægr, dægn]: within the same dægr (q.v.), Gþl. 140, Fb. ii. 28, Stj. 34, Fs. 153, Grág.

sam-eiga, u, f. joint-possession;

sameigu-maðr, a joint-possessor. D.N.

sam-eiginlega, adv. in common, Stj., Mar.

sam-eiginligr, adj. common, Stj. 8, 75, 223, Fms. ii. 226, Skálda 185.

sam-eiginn, adj. common, Stj. 403, Al. 154, Bs. ii. 17, Fms. ii. 199.

sam-eign, f. dealings, conflict, fight, Odd. 14, Grett. 115, Fbr. 161, Fas. i. 424, Fs. 7, 156: communion, Hom. (St.)

sam-eilífr, adj. co-eternal, Greg. 19.

sam-eina, að, to unite:

sam-eining, f. unity.

sam-eldi, n. a living together, Hom. 93.

sam-erfð, f. a joint inheritance.

sam-erfingi, a, m. a co-heir, Fms. i. 281, MS. 623. 28, Eluc.

sam-fagna, að, to rejoice with another, Stj. 9, 52, 245, 426.

sam-fagnaðr, m. a rejoicing, Fms. ii. 135.

sam-fallinn, part. fitted, meet, Str. 8.

sam-fang, n. marriage, N.G.L. i. 230.

sam-fara, adj. travelling together, Eb. 306.

sam-fastr, adj. fast together, joined, connected, Stj. 307, Gþl. 459, Fms. iii. 153:

sam-fast, adv. continuously; þrjú sumur samföst, Grág. i. 2; sjau daga samfast, 623. 18; mæla samfast við e-n, Ó.H. 71: þeir fóru ekki samfast, Fms. vii. 264; hvárt sem hann liggr samfast eðr eigi, Grág. i. 156; þeir fóru mjök samfast, Fms. viii. 218; róa s., Hkr. ii. 49.

sam-feddr, adj. = samfeðra, N.G.L. i. 186; Ástríð var samfedd við Knút gamla, Fagrsk. 101; frá samfæddum bræðrum, Gþl. 53, 215.

sam-feðri (sam-feðra), adj. having the same father, Fms. iii. 79; bróðir s., systir s., Grág. i. 170; Hkr. iii. 27; af samfeðrum systrum komnir, Gþl. 242; hón var eigi samfeðra við Magnús konung, Fms. vi. 57; hón var samfeðra við Flosa, Nj. 147; eru vit samfeðri bræðr, Fms. ix. 246; systkin hvert samfeðra, N.G.L. i. 48.

sam-félag, n. fellowship, company, Fms. i. 221.

sam-félagi, a, m. a co-partner, Fms. ii. 122, Mar.

sam-fella, u, f. a joint, juncture:

—continuity, tvá daga í samfellu.

sam-felldr, part. joined together, composed, Skálda 161, 168: continuous.

sam-felling, f. a joint, Str. 4.

sam-fenginn, part. whole, entire, Grág. ii. 362, Stj. 438, 456, D.N.

sam-fenginn,† part. begrimed; eta upp reint eðr samfengit, Post. 42.

sam-ferða, adj. travelling together.

sam-festiliga, adv. jointly, Stj. 60, 246.

sam-festing, f. a fastening together, Stj. 307, Skálda 203.

sam-fjórðungs, adv. within the same quarter, Grág. i. 150.

sam-fleytt, n. adj.; fara s., to travel together, Fms. ix. 382: uninterrupted, in succession, one after another, Fas. ii. 445, Gþl. 180, 284.

sam-flot, n. a fleet sailing together, Fms. vii. 286, 310.

2. a sailing together; hafa, halda s., Fms. i. 153. viii. 213, Eg. 126, Landn. 34.

sam-floti, a, m. = samflot; fram frá samflotanum, Eg. 355; halda, hafa samflota, Dropl. 5, Grett. 86.

sam-fundr, m. a meeting, interview, Sks. 277.

sam-fylgð, f. fellowship, accompaniment.

sam-fylliligr, adj. complete, Skálda 178.

sam-fæddr,† part. = samborinn, Art. 121.

sam-færr, adj. running along with; skip samfært í róðri, Fms. viii. 335: agreeing, ii. 263, Rb. 516, Al. 95, Clar. 131.

sam-för, f., esp. in pl. samfarar, a travelling together, Grág. i. 405: a marriage, mæla til samfara við konu, to court, Fs. 128, Ld. 302; þá varðar fjörbaugs-garð samförin, Grág. i. 309; samför þeirra, Bret.: wedded life, s. þeirra var góð, Ld. 138; hvárt samfarar þeirra væri lengri eða skemri, 132: intercourse, Ísl. ii. 382; vinveittar samfarar, Skálda 166; í samförum öllum, Grett. 165 new Ed., Fs. 121.

sam-ganga, u, f. a ‘going together,’ esp. of different flocks grazing together, Grág. i. 423.

sam-gangr, m. a going together, conflict, fight, Glúm., Edda 42: cohabitation, marriage, 21, Stj. 196; s. hjóna, Grág. i. 277; göra samgang sinn, to marry, Fms. ii. 130, N.G.L. ii. 373, Fas. ii. 400: intercourse, Sturl. ii. 117.

sam-gengt, n. adj.; eiga s., to have a common pasture, Grág. i. 423 B.

sam-geta, gat, to beget with, Barl. 183.

sam-gjarna, adv. equally willingly, Fms. iii. 45.

sam-gleðjast, dep. = samfagna.

sam-greiðsla, u, f. a contribution, N.G.L.

sam-gróa, gröri, to grow fast to, Mar.

sam-hald, n. a holding together, unity, Fms. vi. 286.

sam-haldinn, part. continuous, Bs. ii. 66, 156.

sam-harma, að, to have compassion on, sympathise with, Bs. i. 166, 170.

sam-harman, f. compassion, Mar.

sam-heiti, n. a common name, Edda.

sam-heldi, n. a league, alliance, Fms. v. 104, ix. 344, 395, 401.

sam-henda, u, f., or sam-hending, f. a metre with the same rhymes repeated, e.g. virðandi gefr virðum, Edda (Ht.) 133.

2. in mod. usage it is a kind of memorial verses strung together, e.g. the samhendur of Hallgr. Petrsson in Snót (1866).

sam-hendr, adj. [hending], composed in the metre samhenda, Edda 133.

II. [hönd], harmonious, of two men that work well together.

sam-héraðs, adv. within the same district, Grág. i. 239, Ld. 230.

sam-hlaup, n. a concourse, riot, Rétt.

sam-hlaupa, adj. leaping together, Fb. ii. 235.

sam-hlaupask, dep. to join in a riot, Bs. ii. 67.

sam-hleypi,† n. a conspiracy, Thom. 426.

sam-hliða, adj. side by side.

sam-hljóð, n. a consonant, Skálda 162.

sam-hljóða, adj. concordant.

sam-hljóðan, f. consonance, harmony, Skálda 173, Stj. 45.

sam-hljóðandi, part. consonant, Edda 121, Skálda 161.

sam-hljóðr, adj. concordant, Mag. 2.

sam-hringing, f. the pealing with two bells together, the third and last peal before service.

sam-hringja, d, to peal with two or more bells; var samhringt et þríðja sinn, Hom. 69, Bs. i. 847, Mar.

sam-hringja, u, f. a kind of bell, Bs. i. 132.

sam-huga (sam-hugi), adj. of one mind, agreeing, Fms. ii. 137, vi. 263, Grág. i. 377, Fs. 29, Bs. i. 107, Fs. 29.

sam-hugi, a, m. concord, agreement, Fms. iii. 85.

sam-húss, adv. in the same house, Hom. 127.

sam-hvíla, u, f. a common bed, K.Þ.K. 12.

sam-hyggja, hugði; s. e-m, to be of one mind with, agree with: sam-hyggendr, part. pl., Gh. 5, MS. 677. 11.

sami, a, m. conciliation; koma sama á með þeim, to reconcile them, Fær. 127.

2. honour; tapa sama sínum, Fær. 410.

3. a due; fá sinn sama, Fms. vi. 20; sem ek hafða föng á ok þinn var sami til, Barl. 66; þat er ekki sami, ’tis not beseeming, Fbr. 81 new Ed. sama-staðr, m.; það er góðr samastaðr.

sam-jafn, adj. equal to, Fms. i. 122, vi. 344;

ú-samjafn, unequal, Fs. 33.

sam-jafna, að, to compare: reflex, to emulate, Fms. viii. 240, v.l.

sam-jafnan, f. comparison, Hom. (St.), Skálda 185.

sam-jafnanligr, adj. = Lat. comparandus, Skálda 185.

samka, að, [Dan. sanke], to gather, collect, of money, with acc., Stj. 99, v.l., Hom. 151; lætr hann s. féit í einn stað, Bs. ii. 35: with dat., s. penningum, i. 710 (Ed. sumka wrongly): samka upp, to pick up, Hom. 117: reflex, samkask, Barl. 51; see sanka.

sam-kaupa, adj. agreeing in a bargain, Jb. 377.

sam-kenning, f. a common epithet, Skálda 193.

sam-keypi, n. a bargain, Grett. 94 A, Fms. ii. 96, Róm. 134.

sam-koma, u, f. = samkváma, Sks. 171 new Ed., Barl. 196.

sam-kristinn, adj. a fellow Christian, Jb. 361.

sam-krækja, t, to hook together, Finnb. 284.

sam-kund, f. [koma], = samkunda, Gþl. 431, Str. 21, Barl. 36; samkundar-öl, N.G.L. i. 409.

sam-kunda, u, f. a feast, banquet, Am. 1, Sturl. iii. 183, Fms. vi. 441, xi. 109, Finnb. 276, Ó.T. 24, Fb. i. 564, Gþl. 200, Sks. 356, Hom. 16, Greg. 28; samkunda-hús, a banquet-hall, Mar.; fagnaðr, -för, Th. 27, Greg. 29; samkundu vitni, a wedding witness, Js. 62; in old writers always in this sense.

2. mod. a Synagogue, N.T., Vídal. passim.

sam-kváma, u, f. (mod. sam-koma), a meeting, assembly, Grág. i. 165, 456, K.Þ.K. 142, Fms. ii. 225 †(of the poor), x. 393 (of a wedding), Sks. 785: a collision, Skálda 173.

compds:

samkvámu-lag, n. an agreement, Jb. 361.

samkvámu-maðr, m. a kind of umpire, a member of a meeting, Grág. i. 457, K.Þ.K. 146.

samkvámu-mál, n. a discussion; hann kom seint ok var lokit öllum samkvámumálum, the debate was closed, Lv. 76: a stipulation, afbrigð samkvámumála, Grág. i. 457, 458.

sam-kvæði, n. [kveða], consent, Grág. i. 2, 39, Nj. 233, Fms. v. 700 Þiðr. 183, Ísl. ii. 361.

sam-kvæðr, adj. concordant, Edda 124 (ii. 602).

sam-kvæmd, f. a coincidence, congruity, Edda 325.

sam-kvæmi, n. a meeting, feast.

sam-kvæmiligr, adj. congruous, Stj. 20: meet, due, ú-samkvæmiligr.

sam-kvæmni, f. congruity, agreement;

ó-samkvæmni, discordance.

sam-kvæmr, adj. congruous, agreeing, coincident; ó-samkvæmr.

sam-kynja, adj. of the same kind, Stj. 254; ó-samkynja.

sam-kynnis, adv. at the same home, Valla L. 205.

sam-lag, n. a lying together, fellowship, partnership; binda, göra s. sitt, Eg. 9, Fms. i. 214, Stj. 107; s. fjár, Grág. i. 236; taka e-n til samlags, Fms. vi. 183: a share, jöfn samlög, an equal share, Dipl. ii. 1; jörð með öllum gæðum, samlögum ok ítölum, id.

2. cohabitation, matrimony, Fms. xi. 310, Stj. 36; eiga s. við konu, Fms. xi. 385; sauruligt s., vi. 123; hón hafnaði samlagi bónda síns, 656 B. 8, Fas. iii. 61; nauðga henni til samlags, Fms. i. 225; hjúskapar s., Stj. 426.

3. communion; í samlagi Kristinna manna, Fms. x. 242; veitir Guð þeim s. engla sinna ok allra heilagra, 656 C. 34; í samlagi góðra manna, Fs. 54; biðja samlags, 120; eðr hvert s. hefir ljósið við myrkrin, 2 Cor. vi. 14.

sam-laga, að, to join, unite, Stj. 573, Fms. ii. 241: reflex. to join oneself to, 41: in mod. usage, to assimilate.

sam-laga, u, f. a laying of ships together for battle; blása skipi til samlögu, Fms. ii. 306, viii. 135.

sam-lagari, a, m. a companion. Mar.

sam-lagning, f. [leggja], addition, (mathem.)

sam-landi, a, m. a fellow-countryman, Fms. i. 275, vii. 33.

sam-leggja, lagði; s. sér konu, to cohabit, Stj.

sam-leið, f., in the phrase, eiga s., to travel in the same direction, so as to be able to join, Jb. 13.

sam-lendr, adj. living in the same country; Gizurr var eigi s. þá er faðir hans andaðisk, Bs. i. 66; ef þeir væri samlendir, if they happened to live in the same country, Fms. v. 314; ef þeir lifa ok eru samlendir, Grág. ii. 126, Bjarn. 5, Ísl. ii. 386, Eg. 60: a fellow-countryman, Germ. lands-mann, þú ert þeim s., Fms. i. 284; hinn nánasti niðr s. ok arfgengr, Grág. ii. 67, cp. the pun in Ld. ch. 59, 65.

sam-lengd, f. = jafnlengd, K.Þ.K. 42.

sam-lið,† n. a party, Thom. 435.

sam-litr, adj. of the same colour, Lv. 29.

sam-líking, f. comparison.

sam-líkja, t, to compare: reflex. to imitate, emulate, Stj.: pass. to be compared with.

sam-líkr, adj. like, resembling one another, Rd. 255, Karl. 308.

sam-líming, f. conglutination, Skálda.

sam-lokur, f. pl. a pair of shells fastened together.

sam-lyndi, f. concord, oneness of mind.

sam-lyndr, adj. of one mind, Fms. vii. 140, Blas. 44, Bs. ii. 75.

sam-lægis, adv. side by side, in the same berth, of ships, D.N.

sam-læti, n., in the phrase, göra e-m e-ð til samlætis, to make one of a company.

sam-mála, adj. agreeing: in the allit. phrase, sáttir ok s., Grág. ii. 171, Ísl. ii. 381, Grett. 165 new Ed.

sam-máttugr (sam-máttuligr), adj. sharing in power, Barl. 28, 100, 113.

sam-mæðr (sam-mæddr), adj. of the same mother, Nj. 2, Landn. 272, Gþl. 243, Fagrsk. 101, Stj. 188; cp. samfeðr.

sam-mæðra (sam-mæðri), adj. = sammæðr, N.G.L. i. 185, Grág. i. 170, Fms. v. 93, vii. 177, Landn. 88.

sam-mælask, t, dep., in the phrase, s. á e-t, to be of one mind in a matter, to agree in a thing, Nj. 86: þeir sögðusk hafa sammælzk á þat, at …, Fs. 128: to fix an interview, í þat sama rjóðr sem þau höfðu sammælzk, Fas. ii. 201.

sam-mæli, n. an agreement, Bs. i. 773, Finnb. 220, Rétt. 73, D.N.

samna, að, also spelt safna, and so in mod. usage, [saman; cp. Germ. sammeln], to gather, collect, with dat., and so in mod. usage; samna Niflungum, Akv. 17; s. liði, Eg. 9; s. herliði, 10; s. her, Fms. i. 12; s. geldfé, Eg. 740, 741; þeir söfnuðu at sér mönnum, Nj. 23; var víðar safnat, Eg. 32: metaph., samna skrökvi, to put together slander, Lex. Poët.: with acc., samna mikinn her, Fms. x. 337; s. saman mikit fólk, 289; s. lið nakkvat, xi. 27; hann samnar þat ok saman dregr, Stj. 99; saman samnandi týndar þjóðir, 402.

II. reflex. to gather together; þeir samnaðusk saman, Fms. i. 136; söfnuðusk þeir saman, Eg. 59; honum samnask útöluligr herr, Al. 17; þá er Páli þótti safnask (increase) fjárhlutr sá, Bs. i. 135.

samnaðr, safnaðr, söfnuðr, m. a gathering, host; göra samnað, to gather men, Fms. ix. 359, v.l.; rjúfa samnað, Eg. 58; kom þar safnaðr nokkurr móti honum, Fms. vi. 406; var þar fyrir samnaðr ok herhlaup, Ó.H. 88; samnaðar-öl, samburðar-öl, Ó.T. 24; liggja í safnaði, Fms. vii. 294, x. 344; safnaðar maðr. Fas. ii. 480.

2. a congregation; er hann tekinn í bræðra samnað, Mar.; berr svá til at nokkurr af samnaðinum görir confessionem, id.: in mod. usage söfnuðr, but gen. safnaðar, eccl. a congregation, worshippers, N.T., Vídal. passim.

sam-nafni, a, m. a namesake, Sighvat, Finnb. 350.

samnan, f. a gathering, Stj. 52, Hom. 140.

sam-netjaðr,† part. caught in the same net, Thom. 407.

sam-neyta, t; s. e-m, to sit at table, have intercourse with, Mar., K.Á. 222, 224, 228, Fms. i. 272; hvárigir vildu öðrum s. Kristnir menn eða heiðnir, Bs. i. 41; s. bannsettum mönnum, 490; s. við e-n, id., 489.

sam-neyti, n. communion, intercourse, Hom. 141, Bs. i. 490, Eg, 265; kristilegt s., Fms. xi. 442; s. heilagra, the communion of saints, Hom. 100, in the Creed, passim: participation, Grág. i. 70.

sam-neyting, f. a holding intercourse with, Bs. i. 490.

sam-neyzla, u, f. = samneyting, Anecd. 26.

samning, f. [semja], an agreement, treaty, Sturl. ii. 173;

samningar-maðr, a trusty man, one true to his word, Ld. 116.

samningr, m. a mediation, Fær. 244: an agreement, Fb. i. 512, H.E. i. 406: of a written deed, Bs, i. 735, and in mod. usage.

samn-róf, n. a congregation, Edda 108.

sam-okan, f. to express the gramm. term conjugation, Skálda 185.

sam-pínask, d, to have compassion upon, H.E. i. 410, Bs. i. 238.

sam-píning, f. compassion, Th. 25, Stj. 155, Bs. ii. 90.

SAMR, adj., söm, samt. The definite weak form (sami, sama, sama, pl. sömu) has so far prevailed that the indefinite form chiefly remains in peculiar phrases, but not throughout the cases, gen. sams, sams dæmi, Am. 21; sams misseris, Gkv. i. 9; sams konar (but rare); sams héraðs, Grág. i. 92. 151: dat. sing. fem. samri (með samri grein), Dipl. v. 21: acc. sing. fem. sama, in the phrase, í sama sæing, see below: plur. samir, Bs. ii. 41; söm laun, Clar.: neut. samt, samt lag, Fms. xi. 55; but esp. as adverb, see below: but the acc. sing. masc. saman, acc. pl. sama, samar, gen. samra scarcely occur: even at the present day the indef. nom.is used only in peculiar phrases, thus náttúran er söm að sjá, Eggert; samr og jafn; so also in the instances where samr means agreeing, the indef. form only is used: [in Ulf. only the indef. form remains, sama = ὁ αὐτός; Dan.-Swed. samma; Engl. same; Old Engl. (and in Spenser) sam; but not in A.S.; same in English is therefore a borrowed Norse word, see Grimm’s Gramm. iii. 4, 5, and Mr. Earle’s Philol. of the Engl. Tongue; akin are Lat. simul and similis, Gr. ἄμα and ὁμοιος.]

B. The same; the def. form is used both with and without the preceding article (inn in it); enna sömu, Grág. i. 92; í sama húsi, 329; ens sama konar, Skálda 165; þat sama. Fms. xi. 68; varð honum opt sama á munni, Fas. iii. 198; í sama stað, Fms. x. 132; sami ok í kveld, Grett. 98 A; sá er maðr enn sami, Fbr. 28; hann var samr í boðum sínum, the same, unaltered, Sturl. ii. 254; með samri grein, likewise, Dipl. v. 21; komask í samt lag, to become as before, Fms. xi. 55; svá fór sem samt sé, it turned out the same way, Fas. i. 128; enn er samt sem fyrra dag, Fms. vii. 146; enn er samt um viðrnefnit, ii. 51; samr hiti er þar jafnan, Al. 50; söm erfiðis-laun, Clar.; samir á svörum, Bs. ii. 41; at sömu, likewise, all the same, Hom. 70, Gþl. 405; it sama, the same, likewise, Hom. 27, 75, Vþm. 20, Gm. 15; svá it sama, Ísl. ii. 341: with dat., kom Guðrún eigi síðan í sama rekkju Ólafi, Hkr. i. 275; hvíla í sama sæing konu, to cohabit, Grág. i. 329; kom hón aldri í sama sæing Arngrími, she forsook him, never shared bed with him afterwards, Glúm. 374; í sama húsi konu þeirri, Grág. i. 314; maðr er moldu samr, Sól. 47.

II. agreeing, willing, of one mind; sem sex skynsamir menn verða samir á, Gþl. 464; áðr hón telisk söm at ljá vápn, Fsm. 31; ek em samr at semja sverða leik, Draum.; seggr varð samr at þiggja bætr, Sturl. (in a verse); hann var samr um yðra ferð, Fb. i. 19; ek hefi verit ávalt úsamr (unwilling) at eiga hlut í stórmálum, Sturl. iii. 7; samr á sáttir, to have a mind to peace, Jd. 23: worthy, slíkt em ek samr at ræða of þik, Líkn. 47; ú-samr e-s, averse to, Merl. 2. 2; hjálm-samr, behelmed, Lex. Poët.

III. samt, adv. continuously, together; viku alla í samt, Clem. 48; átta-tigi daga í samt, Bret. 50; fjórum sinnum í samt, Rb. 568; sjau vetr um samt, Sks. 113 B: allir samt, all together, Fms. ii. 261, [Old Engl. alle samen]; öll samt, 656 A. i. 2; öllum samt, Fms. i. 15; allt samt fjöri-tigir ok átta, Dipl. v. 18; báðir samt, bæði samt. Nj. 111, Ísl. ii. 213 (v.l.), Fms. ii. 49; einn samt, alone, ix. 25, (Germ. einsam); fyrir sjóninni einni samt, Edda 28: yet, all the same, Fas. i. 443 (paper MS.), freq. in mod. usage = Germ. zwar.

C. -samr, -samligr, as inflex. suffix. like Engl. -some, as in gladsome, etc., see Gramm. p. xxxiii. (col. 2. VI.)

sam-ráða, adj. of one counsel, united, Bragi, Elne. 39, Fms. iii. 118, Stj. 550.

sam-ráðit, part.; hafa s. e-t, to take counsel together, Ísl. ii. 344.

sam-reið, f. a riding together, 655 xxv. 2.

sam-reki, a, m. a common jetsum, Grág. ii. 365, Vm. 156, 159.

sam-rekkja, t, to share a bed with, Fms. ix. 230, Clar.

sam-rennandi, part. running together, Rb. 232.

sam-rétti, n. a using folds, pastures (rétt) together, N.G.L. iii. 35, 36.

sam-riddari, a, m. a fellow knight, 623. 32, Róm. 116.

sam-ríkja, t, to rule in common with, Fær. 137.

sam-rýndr, adj. [rún], intimate, friendly.

sam-ræði, n. confidence, Sks. 358, Str.

II. carnal intercourse, Hkr. i. 102, Stj. 318, 540.

sam-ræður, f. pl. conversation, Barl. 93, freq. in mod. usage.

sam-sáttr, adj. concordant, Landn. 333, Sks. 300.

sam-setja, t, to connect, Skálda 167, Bs. ii. 111; samsett tala, a compound figure, Alg. 356: to compose, of writing, Fb. iii. 248, Stj. 59, Vm. 123.

sam-setning, f. composition, Skálda 174.

sam-siði, qs. samsinni, a, m. a companion, Stj. 51.

sam-sinna, t, with dat. to consent.

sam-sinni, n. company, fellowship, Hom. (St.), Stj. 521; ok flýði allt s. þeirra, 655 x. 1: observance, hlýðni ok s., 677. 4: consent, (mod.)

sam-síða, adj. = samhliða.

sam-skapa, adj. of one mind, Sturl, i. 94, v.l.

sam-skara, að, [skör], to join boards; skipit varð mjök samskarat uni botninn, Fms. viii. 196; see skara.

sam-skipa, adj. sailing in the same ship, Grág. i. 216, Fbr. 53.

sam-skipti,† n. dealings, intercourse, (mod.)

sam-skulda, adj. balancing, of accounts; það er s., making accounts equal, Fms. ii. 246, Fas. iii. 86.

sam-slags, adv. of the same kind, (mod.)

sams-maðr, m. [samr B.II.], a peaceful man, Ó.H. 92.

sam-snæða,† d, = samneyta, Post. 46.

sam-stafa, u, f. a syllable, Edda (Ht.) 120, Skálda 174, 178.

sam-stafan, sam-stöfun, f. = samstafa, Skálda 167, Edda 120.

sam-stafligr, adj. belonging to a syllable, Skálda 180.

sam-staft, n. adj. all of one burden; mjök mun þér s. þykkja, þvíat ek mun einn veg alla ráða, Ld. 128.

sam-stilla,† t, to tune together, of chords.

sam-stundis (sam-stundar, D.N.), adv. at the same moment, Fms. v. 168.

sam-suða, u, f. fusion, of metals.

sam-sumars, adv. in the same summer, Nj. 251, Korm. 160, Fs. 75, Eb. 52 new Ed., Grett. 156.

sam-svara, að, to answer, (mod.)

sam-svarning, f. a conspiracy, Róm. 341, 348.

sam-sveit, f. a common country. Mar.

sam-sveit,† f. a communion, Thom. 490.

sam-systkin, n. pl. = systkyn, D.N. ii. 807.

sam-særi, m. [sverja], a conspiracy.

samsæris-maðr, m. a conspirator.

sam-sæti, n. a sitting down together; taka s., to sit down at a feast, Fms. ii. 261, Stj. 460; veita mér s. (to entertain me) at sjálfs síns borði, 539:

—an assembly, entertainment, í svá góðu s., in such a good ‘set,’in such good company, Sd. 151; staddr í s., Sks. 370.

compds:

samsætis-drykkja, u, f. a banquet, Sks. 558.

samsætis-menn, m. pl.bench-fellows, Sks. 366, 367.

sam-sætt, f. a compromise, convention, H.E. i. 396.

sam-sætta, t, to reconcile, Barl.: reflex., D.N.

sam-tak, n. a united effort, pulling together; hafa s. at e-n, Ísl. ii. 106: esp. in plur., samtök, hafa samtök móti e-m, H.E. i. 433.

sam-taka, tók, to do in common, N.G.L. i. 448; s. e-t með sér, Stj. 258, 439.

sam-taka, u, f. the collection of a tax, D.N. ii. 263.

sam-taka, adj. pulling together; verða s.

sam-tal, n. a colloquy, interview, Stj. 129, Fms. vi. 226, Bs. i. 736 Barl. 93: a counting together, 99: gen. sam-tals, adv. altogether, in sum.

sam-telja, talði, to count together, Hom. (St.)

sam-tempra, að, to moderate, Bs., Mar.: sam-tempran, f., Bs. ii. 61.

sam-tenging, f. a connection, Rb. 168, Sks. 51, Skálda 180, 183.

sam-tengja, d, to knit together, join, Fms. iii. 163, Rb. 166, K.Á. 20, 102, 114, Blas. 47: pass., Stj. 34, Hom. 141, Greg. 31.

sam-tíða, adj. contemporary, with dat., 625. 94, Fas. i. 413, Bs. i. 127, 619, ii. 104, Skálda 201; þeir vóru allir s., Fs. 124; margar sögur verða hér s., Sturl. i. 106.

sam-tíðis, adv. = samtíða, Fas. ii. 459, Fs. 28.

sam-tíma, að, = samtíða, Bs. ii. 27.

sam-tíningr, m. pickings.

sam-tvinna, að, to twist together.

sam-týni, n. [tún], the line of a common fence, common boundary, Dipl. v. 19.

sam-týnis, adv. abutting on, adjoining, metaphor from fields with a common fence (tún); liggja s., to lie together, of land, Gþl. 356, 357; sitja s. við e-n, cp. Engl. ‘to live next door,’ Ld. 246, Rd. 285, Eb. 86; fæðask upp s., Eg. 729 (samtýmis in the Ed. is a misprint); þat var s. við bæ Kálfs, Bjarn. 39.

sam-veldi, n. joint authority, rule, Fms. x. 310, 311, xi. 312, Rb. 400, Stj. 314, Fas. i., 190, Sks. 340.

sam-vera, u, f. a living together, community, Stj. 1, K.Á. 132.

sam-verkan, f. co-operation.

Sam-verskr, adj. Samaritan, Ant. R. ii. 417, N.T., Vídal.

sam-viðan, f. a foresting together, wood gathering, Vm. 60.

sam-vinna, u, f. a working together.

sam-vinnandi, part. working together, Stj. 198, 467, K.Á. 228, Fms. xi. 310.

sam-vinnari, a, m. = samvinnandi, Skálda 204.

sam-virða, ð, to estimate equal in worth, compare, Fms. x. 338. Stj. 25, 83.

sam-virðiligr, adj. of like value, Th. 18.

sam-virðing, f. full value, Stj. 156, Mar.

sam-vist, f. a living together, Fms. xi. 424, Grett. 162, Gþl. 227.

sam-vista, u, f. = samvist; á málstefnum ok öllum góðum samvistum, meetings, Sks. 274; mun nú skilja várar samvistur (samvistu), Fas. i. 375, Fs. 80, Ld. 286, Fms. vi. 226; ekki bregðr okkarri samvistu, 59; nálægr at líkams samvistu, Fms. iii. 63.; samvistur syndugra, Hom. 105; þá varðar honum eigi við lög s. við skógarmann, Grág. i. 73, 138; vera samvistum með e-m, N.G.L. i. 155:

—of wedded life, nýtti Hrafn lítið af samvistum við hana, Ísl. ii. 250; ok er þeirra s. fálig, Fas. i. 209; kallaði miklu betri þeirra samvistu en at hón ætti svá gamlan mann, 50; hón hafði fengið barngetnað af þeirra samvistu, Stj. 514.

samvistu-maðr, m. a companion, 677. 11.

sam-vista, adj.; vera s. við e-n, to dwell among, Stj. 318.

sam-vistiligr, adj. attached, Stj. 495.

sam-vit, n. [Swed. sam-veta], the conscience, H.E. i. 561.

2. consciousness; heill at samviti, Munk. 39.

sam-vitandi, part. cognisant of, privy to, Fms. viii. 280, xi. 241, Fbr. 34 new Ed.

sam-vizka, u, f. the conscience, Gþl. 7, K.Á. 202, Fms. i. 141, Dipl. ii. 19, Barl. 85, Bs. ii. 118, freq. in mod. usage, N.T., Pass., Vídal.

2. consciousness; heill at samvizku, krankr at líkama, Munk. 49; heill at líkama ok samvizku, Dipl. iv. S.

samvizku-lauss, adj. (samvizku-leysi, n.), without conscience, cruel.

sam-vægja, ð, to yield mutually, Stj. 384: to be of equal weight, match, samvægja e-m, Fb. i. 521.

sam-værr, adj. living in peace together; sáttir ok samværir, Grág. ii. 169.

sam-þinga, adj. = samþingi, Fms. viii. 173.

sam-þingendr, part. pl. members of the same district, N.G.L. i. 21.

sam-þingi (sam-þinga), adj. from the same jurisdiction (district); þann mann er samþingi er við hann, Grág. i. 102, 114; þess héraðs er samþinga er, 256; ef þeir eru s., 84.

sam-þingi, n. a common jurisdiction.

samþingis-goðar, m. pl., the three priests (goði) within the same district (þing) were so called, Grág. i. 24, 116, Nj. 214, Glúm. 386; see goði.

sam-þjónn, m. a fellow-servant.

sam-þræll, m. a fellow-thrall, Hom. 38.

sam-þykki, n. consent, oneness, concord; opp. to sundr-þykki, þat er vili várr bónda ok s., Fms. i. 34, 220; með einu s., with one consent, Ó.H. 88; brátt görðusk greinir um s. konunganna, Fms. vi. 185; vant var at gæta til samþykkis þeirra, 220.

sam-þykkiliga, adv. unanimously, H.E. i. 528, Th. 12, 25, Str. 54.

sam-þykkiligr, adj. consenting, Bs. i.

sam-þykkja, t, to consent to; s. e-t, Nj. 150, Gþl. 41, Stj. 254:

—also with dat., Fms. xi. 265, MS. 623. 29, K.Á. 134; s. með e-m, to agree with, Fms. vii. 305.

2. reflex. to consent to, Ld. 22, Fms. vi. 177; s. e-m, 623. 29.

3. to reconcile, Barl., Hom. 67, 82, Ann. Nord. Oldk. 1848, p. 372: recipr. to come to terms with one another, H.E. i. 247.

sam-þykkja, u, f. = samþykkt, Fr.

sam-þykkr, adj. agreeing, at peace with one, opp. to sundrþykkr, Fms. vii. 150, Ld. 38: consenting, s. e-u or e-m, or s. við e-n, Str. 77: vertú snarliga s. þínum mótstöðu-manni, Matth. v. 25.

sam-þykkt, f. consent, agreement, K.Á. 112, 200, Dipl. ii. 8, Mar.; samþykktar bréf, a contract, Dipl. iii. 5.

sam-þýðask, d, dep. to associate with; s. við e-n, Pr. 90.

sand-flúðir,† f. pl., see flúð.

sandi, a, m. a nickname, Fms. x.

SANDR, m. [common to all Teut. languages, except that Ulf. renders ἄμμος by malma]:

—sand; sandr né sær, Vsp. 3; sandi orpinn, Grág. i. 354; sandi ausinn, Orkn. (in a verse); fúna í sandi, Ó.H. 229; Auðr var grafin í sand þar sem flæðr gékk yfir, Fms. i. 248: the phrase, kasta sandi í augu e-m, to throw dust in one’s eyes. Band. (in a verse):

—the sea-shore, skip koma at sandi, Hkv. 1. 48; lítilla sanda, Hm.; á sandinum, fyrir sandi, reka upp í sand, and so on, freq. in old and mod. usage; fjöru-sandr, beach sand; ægi-sandr, q.v.:

—also of the sand from volcanoes, eldr kom upp ór Heklu-felli … bar norðr yfir landit sand svá þykkvan … meðan niðr rigndi sandinum, … huldi svá alla jörðina af sandinum, annan dag eptir fauk svá sandrinn, at …, Bs.i. 804, passim.

2. in plur. sand-banks, sandy ground; eru þar smáir sandar allt með sjó, Eg. 141; sandar, öraefi ok brim, Hkr. i. 229; riðu þeir austr yfir sanda, Nj. 114; um sandana víða, Fs. 157:

—poët. the sea is called sand-himinn, sand-men, sand-heimr, Lex. Poët.

II. freq. in local names, Sandr and Sandar, Sand-á, Sand-fell, Sand-nes, Sand-brekka, Sand-dalr, Sand-eyrr, Sand-gil, Sand-hólar, Sand-lækr, Sand-vík; whence Sand-fellingar, Sand-víkingar, m. pl.the men from S.: Sandhóla-ferja, u, f. the ferry of S., Landn.

☞ Gen. sands and sanns (Lat. veri) are sounded alike, hence the pun or riddle, Mart er smátt í vetling manns, | gettu sanns (guess sand or guess right), þó þú verðir í allan dag þá geturð’ aldrei hans.

B. Compds:

sand-bakki, a, m. a sand bank, -hill, Bs. i. 287.

sand-bára, u, f. a sand-wave, Al. 51.

sand-brekka, u, f. [Dan. sand brink], a sand-ridge, sharp-edged sand-hill, Grett. 133 A.

sand-fall, sand-fok, n. a fall of sand from a volcano, Ann. 1300, Al. 50.

sand-fönn, f. a sand-drift, Róm. 236.

sand-haf, n. [Dan. sandhav], a ‘sand-ocean’ desert, Al. 50.

sand-hafri, a, m. ‘sand-oats’ = melr, q.v.: as a nickname, Fms. ix. 370.

sand-hóll, m. a sand-hill, Karl. 241, Pr. 201.

sand-hverfa, u, f. a sand-flounder, a fish, Edda (Gl.)

sand-klyptir, f. pl. ‘sand-clefts,’ a local name, Sturl. i. 41.

sand-korn, n. a grain of sand, Sturl. (in a verse).

sand-kváma, u, f. = sandfall, Ann.

Sand-leið, f. a way through the desert Sand in Icel., the present Sprengi-sandr, Stóri-sandr, Rd. 244.

sand-ló, f. a bird, the sanderling (see sendlingr), Eggert Itin.

sand-lægja, u, f. a kind of whale, Edda (Gl.)

sand-melr, m. a sand-hillock, Landn. 77, Ó.H. 226.

sand-migr, m. a kind of shell, mya truncata, Björn.

sand-möl, f. gravel, Fs. 143.

sand-síli, n. a kind of herring.

sand-stör, f., botan. bent grass, carex arenaria.

sand-sumar, sand-vetr, m. a sand-summer, sand-winter, so called from volcanic eruptions, Sturl. ii. 93, 128.

sand-torfa, u, f. a sandy sod, Landn. 101.

sand-víðir, m., botan. ‘sand-withy’ salix arenaria.

sand-þúfa, u, f. a sand-mound, Grett. 156.

sand-yrja,† u, f. a quicksand, Safn i. 78.

sangr, adj. singed, burnt, of porridge, freq. in mod. usage.

sanka, að, = samka, Barl. 37, 206.

sanna, að, [Goth. sunjon; Dan. sande], to prove, make good, affirm; sannaði annarr en annarr synjaði, some affirmed, some said no, Ilkr. ii. 216; seg þat satt vera er þú hefir sannat, 645. 61; þann órskurð sem vér höfum sinnt ok sannat, Stj. 3; þ:at finnsk í frásögn Ara ins fróða, ok eru þeir fleiri er þat sanna, at …, Fms. x. 275, þat skal nú sanna (to shew) hversu þeir telja, id.:

—s. e-u á e-u, to convict one of; aldri varð því enn á mik sannat, at ek væra falsari, ix. 262: sanna e-t á hendr e-m, to prove it against one; þeir sönnuðu þat honum á hendr, 625. 91, Al. 24; þá sannar hann sér skuld á hendi, N.G.L. i. 23; þá sannar hann sér stuld á hendr, 83; sönnuðu þeir þat mörgum orðum, 96; sanna e-t með eiði, Nj. 235, Dipl. ii. 16; s. með jarteinum, Fms. vi. 64; sanna frændsemis-töku, Grág. i. 28; sanna ek þat með þér, Sks. 64; þeir gátu enga sök sannaða, 656 C. 19; sanna mál e-s, Fms. vii. 230; þat sanna þ:ær tvær jarteinir, Blas. 40; láta sanna at dómi dauða þess er erlendr var, Grág. i. 190; sannat hefir Kjartan orðs-kviðinn, at hátíðir eru til heilla beztar, K. has made good the old saying, Ld. 176:

—sanna e-n at e-u, to bring guilt home to one; eða sanna þá at því máli, to convict one, Lv. 77.

II. reflex. to prove true, hold good, turn out: mí mun þat sannask es ek sagða þér, Nj. 6: at þat mundi sannask er faðir hans hafði mælt, Eg. 227; myndi þat sanuask ef Arinbjörn væri hér í landi, at vér myndim, 484:

—láta á sannask, to let it be proved by oneself, to confess; nú lét hann á sannask fyrir Vermundi, at hann var valdr sauða-tökunnar, Rd. 243; hann lét á sannask, at hann myndi eigi sjálfr svá miklu orkat hafa, Fb. i. 523.

sanna, u, f., only used in plur. sönnur, proofs, evidence; hann vann þar at margar sönnur, at …, Fms. ii. 282; hann bauð til þess sönnur, x. 418; finna sönnur á máli sínu (færa sönnur á e-ð). Band. 37 new Ed., Fb. ii. 23.

sannaðr, m., in sannaðar-maðr, m. [cp. Dan. sande-mænd, ‘veridici’]:

—a law term, a ‘sooth-man,’ ‘oath-helper,’ in court; e.g. in the Fifth Court, each party had to be backed by two ‘sooth-men,’ who on oath testified to the truth of the evidence and the pleadings; it is defined in Grág. Þingsk. þ. ch. 46, 47 (Kb.); sannaðar-menn skulu eiða vinna …, skal svá sannaðarmann vanda at frændsemi við aðilja at þeir sé firnari en næsta bræðra, Grág. (St.) i. 31; ef hann hefir eigi sannaðarmenn, þá skal hann kveðja heimilis-búa sína fimm, hvárt sá væri þar veginn eðr eigi, Kb. i. 189; hann skal hafa sannaðarmenn tvá, þeir skolu þat leggja undir þegnskap sinn, at sú er frændsemis tala rétt ok sönn, ii. 11.

sannaðar-vitni, n. the witness of a ‘sooth-man,’ N.G.L. i. 87.

sannan or sönnun, f. a proof, argument, Edda 127, MS. 655 ix. B. 2; til sönnunar síns máls, Fas. ii. 533, freq. in mod. usage: an assertion, confirmation, Stj. 3.

compds:

sönnunar-dæmi, sönnunar-mark, n. evidence, Greg. 73, Stj. 203.

sönnunar-maðr, m. = sannaðarmaðr, Grág. ii. 409, Nj. 241; hafa sönnunarmann sögu sinnar, Rd. 238.

sannanar-orð, n. an epithet, Edda (Ht.) 122.

sönnunar-vitni, n. = sannaðarvitni, Eg. 344, v.l.

sannar-liga, adv. verily.

sannar-ligr, adj. very true, freq. in mod. usage.

sann-fregit, sann-frétt, part.; hafa s., to have true intelligence of, Str. 38, Bær. 15, Hallfred.

sann-fróðr, adj. truly informed, well-informed, ÓH. (pref.), Fms. ix. 253, 465, xi. 120, 280, Sks. 194; sannfróðar bækr, Stj. 47.

sann-fræðask, d, to be truly informed, Str. 29.

sann-fræði, n. true information, Sks. 149.

sann-færa, ð, to convince:

sann-færing, f. conviction.

sann-getall, adj. guessing true, Gm. 46.

sann-girni, f. equity, fairness.

sann-gjarn, adj. fair, equitable, Barl. 10, passim in mod. usage, sanngjarn-ligr, adj. (sanngjarn-liga, adv.), fair.

sann-göfugr, adj. truly noble, Bs. i. 134.

sann-görr, adj. true as fact, Ýt., Cod. Fris., cp. sjall-gætr.

sann-heilagr, adj. truly saintly, Bs. i. 84, Fms. vii. 40, Ó.H. 227.

sannindi, n. pl. (sing., Sks. 500, 505, 570, Hom. 117, but rare), sannendi, sannyndi, sooth, truth, verity; með sannendum, for sooth, K.Á. 200; með sannindum at segja, Ísl. ii. 201; vita með sannindum, to know for sooth, Fms. ii. 260; er þat sagt með miklum sannindum, Ísl. ii. 344; ef hann vill heldr trúa lygi en sannindum ok einurð, Eg. 63; manndómr ok s., Fms. ix. 333; unna e-m sanninda um e-t, to give one his due, viii. 149; flytja mál af skynsemi ok sannindum, ix. 451.

2. an evidence, proof; engi önnur sannindi hafa menn til þess, Eb. 332; vér sám ok vissum fyrir full s., with full certainty, Dipl. ii. 16; en vita hver s. til eru, af þeim er þér kennit málit, Lv. 77; nú er þat meirr til sanninda þessa fundar, as a token of this battle, Fs. 18; en þó þykki mér þat merkiligast til sanninda, er berum orðum er sagt á kvæðum … ef eigi væri kvæði bæði ný ok forn, þau er menn tæki þar af s. fræðinnar, proof of, Ó.H. (pref.); með sannindum, Sks. 593; görit sem yðr finnask s. til, Eg. 66; sem honum þætti þar engin s. til, 39; innti hann upp hver s. hann hafði í tilkalli fjár þess, 341; þeir gengu þar til er dómrinn sat, at flytja fram s. sín, 340.

compds:

sanninda-maðr, m. a truthful man, Hkr. i. 72.

sanninda-samliga, adv. truthfully, Sks. 495 C.

sanninda-sögn, f. true intelligence, Edda (pref.)

sannindis-umræða, u, f. a fair discussion, Gþl. 57, Jb. 42.

sann-kallaðr, part. truly called. Fas. iii. 106.

sann-kenna, d, to call a thing by its right name; at styðja, reka, eðr sannkenna, Edda (Ht.): part. convicted of, s. at svikum, Al. 124.

sann-kenning, f. a poët. term, a kind of epithet, Edda 108; þat er s. ‘hörð’ egg, en ‘hvatir’ menn, 122, cp. Skálda 194.

sann-leikr, m., or sann-leiki, a, m.; in nom. and gen. the strong form prevails, in dat. and acc. the weak; thus in the Icel. N.T., the received text of 1644:

α. weak form, nom. sannleiki, 2 Cor. vii. 14; gen. sannleika, sannleikans, John i. 14, Rom. ii. 20, xv. 8, 1 Cor. v. 8, 2 Cor. iv. 2, 1 Pet. i. 22, 1 John v. 6, 2 John 2: dat. and acc. sannleika, sannleikann, sannleikanum, John v. 33, viii. 32, 40, 44, 45, xvii. 19, xviii. 37, Rom. i. 18, 25, ii. 8, 2 Cor. xiii. 8, Gal. iii. 1, iv. 16, Ephes. iv. 15, 2 Thess. ii. 12, 1 Tim. ii. 7, 2 Tim. ii. 18, 25, James iii. 14, v. 19, 1 John ii. 21, 2 John 1, 3 John 3; í sannleika, Mark xii 32, N.T. passim.

β. strong decl., nom. sannleikr, samileikrinn. John i. 17, viii. 32, xiv. 6, Rom. iii. 7, 2 Cor. vii. 14, xi. 10, Gal. ii. 5, Ephes. v. 9, 1 John i. 8, ii. 4: gen. sannleiks, sannleiksins, John xvi. 13, 2 Thess. ii. 10, 13, 1 Tim. ii. 4, iii. 15, Tit. i. 1, Hebr. x. 26, 1 Pet. i. 22, 2 Pet. ii. 2, 1 John iv. 6, 3 John 8: acc. sannleik, sannleikinn, Rom. ix. 1, 1 Tim. ii. 7, John viii. 32, 46, xvi. 7, 2 Cor. xii. 6, Gal. ii. 14, 2 Tim. ii. 25, 1 John i. 6, ii. 21, 2 John 1: dat. sannleik, sannleiknum, 1 Tim. vi. 5, 2 Tim. iii. 8, iv. 4, Tit. i. 14, 1 John iii. 19, 3 John 3.

B. Truth; sannleikrinn, Edda (pref.); Guð er sannleikr, K.Á. 200; taka fyrir sannleik, Fms. ix. 424: í sannleika, in truth, Rb. 362: the saying, sannleikanum verðr hverr sárreiðastr; sannleiks-gata, sannleiks-ást, sannleiks-elska, sannleiks-hatr, H.E. i. 510, Al. 106, Stj., Vídal.

sann-lifa, ð, to live, Fb. i. 513.

sann-liga, adv. verily, Fs. 93, Fær. 189, Fms. i. 113, vi. 20, ix. 249, xi. 260, Barl. 66, N.T., Pass., Vídal. passim.

sann-ligr, adj. likely to be true, probable, Sks. 555, Fms. vi. 94, ix. 463, Band. 18 new Ed.; þykkir sú saga sannligust, Bret. 88, 98.

2. just, fair, Ó.H. 45, Fær. 125, Eg. 526, Ísl. ii. 135, Fms. vi. 151, 353, vii. 115, ix. 249, 391:

—fit, meet, proper, x. 379, Sks. 8, 283, Js. 10.

sann-máligr, adj. true speaking, N.G.L. ii. (Hirðskrá).

sann-mæli, n. a true speech, truth, Lv. 52, Ó.H. 232; en þá náðisk s. af mörgum mönnum til Ólafs konungs, 227, Bs. ii. 185; unna e-m sannmælis, to give a fair report, Háv. 38.

sann-mæltr, part. true spoken, Sks. 474; þat er sannmælt, ’tis spoken truth. Fs. 54.

sann-nefni, n. an appropriate name, Fms. i. 193, vi. 348, xi. 296, Bs. i. 589.

sann-orðr, adj. truthful, Nj. 91, Fms. vii. 226, xi. 297, 326, Bs. i. 42.

sann-prófa, að, to prove for certain, Fms. i. 191, Stj. 571, Gþl. 140.

SANNR, adj., fem. sönn, neut. satt for sannt, Dan. sandt; an older form saðr, as also saðrar, saðri, see introduction to letter N; cp. sannari, sannastr: with suffix satt-na, Bs. i. 469, v.l.: [Goth. sunis is assumed from Ulf. sunjeins = ἀληθής, sunja = ἀλήθεια; A.S. and Hel. sôð; Engl.sooth; O.H.G. sunnis; old Frank, sone; cp. Germ. ver-söhnen, all with a radical u sound, whereas Swed.-Dan. sann, sand; †Lat. -sons, -sontis, is the same word; the old Norse law term, sannr at sök, or ú-sannr, eigi sannr at sök, exactly answers to the Lat. law term ‘in-sons’; thus Lat. injuriae insons is literally rendered in Icel. by ‘ú-sannr at sök.’]:

—sooth, true; allit., vitni salt ok sært, D.N. ii. 140; sönn saga, Ld. 52; sönn sök, Hm. 119; sannar jarteinir, Eg. 476; segja satt, to say sooth, Vþm. 43, Ld. 194, Eb. 47 new Ed.; hafa e-t fyrir satt, to believe to be true, be convinced of, Nj. 10; eigi er þat satt, Fs. 97; þat er satt, ’tis true, Bs. i. 469; hverir sannara hafa, Fas. i. 317, N.G.L. i. 40; hann kveðsk sagt hafa sem hann vissi sannast, Ld. 194; it sannasta, Vþm. 42; mála sannast, Ísl. ii. 125:

—at sönnu, forsooth, Sks. 491 B, MS. 655 xiii. A. 2, 633. 31: in mod. used as Germ. zwar (’tis true enough …, but); með sönnu, Ld. 76; til sanns. forsooth, Fms. vi. 41, 128, Gþl. 315, Eg. 458, 568; vera, verða sannr at e-n, to be convicted of, be guilty of; þeir báru Gunnar sannan at sökinni, Nj. 87, Eb. 22 new Ed.; þeir er sannir urðu at á verkum við Sigurð konung, Fms. vii. 248; er áðr hefir kuðr ok saðr orðinn at þjófskap, Grág. ii. 189, Fs. 97, 159; er hann sönnu sagðr, is he justly charged? Bret. 12; þá þykkir þú bleyði borinn eða sönnu sagðr, Sdm. 25.

2. sincere; með sönnu hugskoti, Mar.: due, meet, væri þat sannara at þú værir drepinn, Gísl. 50.

sannr, m. (saðr, Am. 6). justice, equity, as also evidence, proof; kenn mér engan sann, do not teach me any lessons, Fms. iii. 85; færa e-m heim sanninn, to tell one the bitter truth or the real state of things, Lv. 20; e-t er nær sanni, near the truth, fair, reasonable, moderate, Fb. iii. 451, Fms. vii. 238 (x. 420); ástir þeirra vóru at góðum sanni, they loved one another fairly, Bjarn. 12; vil ek bæta þat með sann (estimation) góðra manna, Sturl. iii. 139, Fbr. 43 new Ed.; skulu þeir göra þér sæmðir við várn sann, as we may deem fair, Sturl. iii. 151; Þorgils skyldi sæma Halldór nokkuru eptir því sem sannr hans (i.e. Th.’s) væri til, 168; eigi vitu vér sann á því, we know not the truth thereof, have no proof of it, Fms. vii. 275; mjök þykki mér hann bera sinn sann á þetta, Fs. 46; hón kvaðsk hafa sinn sann við (for sitt satt), 170.

sann-reyndr, part. duly proved, Fs. 97, Fms. ii. 57, vi. 144, vii. 115: s. at e-u, convicted of, Rd. 285.

sann-reynir, m. a true friend, Kormak.

sann-saga, u, f. a true tale, Barl. 112, Thom.

sann-sagðr, part. truly said, Stj. 524.

sann-sakaðr, part. convicted, guilty, H.E. i. 467, ii. 71.

sann-sorðinn, part. = sorðinn (serða, q.v.), N.G.L. i. 70.

sann-spár, adj. ‘sooth-spaeing,’ prophesying true, Ld. 230, Krók. 55.

sann-spurt, part. = sannfregit, Eg. 19, Fms. iii. 38, ix. 351, xi. 30.

sann-sýni, f. equity, fairness, Sks. ii, 467, 776, Anecd.

sann-sýnn, adj. just, impartial, Fs. 29, Hom. 107, Bær. 5, 14.

sann-sæi, f. a seeing right, Lv. 105.

sann-sögli, f. truthfulness, veracity. Fms. ii. 87.

sann-sögull, adj. truthful, Stj. 602, Fms. x. 316, Barl. 13, Karl. 390.

sann-talat, n. part. truly said, Fms. ii. 304.

sann-vinr, m. a true friend, Lv. 95, Fms. x. 394.

sann-vitaðr, part. known for certain, Ld. 4.

sann-vitr, adj. truly wise, H.E. i. 249.

sann-víss, adj. = sannvitr, Lex. Poët.

sann-vænn, adj. near the truth, fair, Bs. i. 761.

sann-yrði, n. pl. true words, Fms. x. 316, Fas. iii. 653, Fb. iii. 452.

sansar, m. pl. [Lat.], the senses; only in certain phrases, taka sönsum, to be open to reason; vera veykr á sansana, to be of unsound mind, (mod.)

sarga, að, (sarg, n.), [prob. a corruption from saga, qs. sagra = sagla, q.v.]:

—to hack with a blunt instrument; sargar, gargar sira Björn, Bjarni: metaph. to higgle and haggle, eg sargaði það út úr honum.

sargla, að, to clatter; er grjótið sarglaði, Grett. 135 new Ed.

SARPR, m. the croup of a bird; tína í sarpinn.

II. the name of a waterfall in Norway, Fms. vii. Sarps-borg, Ó.H.

satt-na† = satt, true, Bs. i. 469, v.l.

sauð-bani, a, m., botan. sheep’s-bane, monkshood, aconitum caeruleum.

sauð-bítr, m. a sheep-worrier, of a dog, N.G.L. iii. 37.

sauð-fé, n. a sheep, Eg. 137, Grett. 112, 148.

sauðfjár-hagi, a, m. a sheep-walk.

sauð-fellir, m. the death of sheep from cold, Sturl. i. 227.

sauð-fénaðr, m. = sauðfé, Bs. i. 873, N.G.L. iii. 35.

sauð-gróði, a, m. a crop for sheep, Ann. 1370.

sauð-grös, n. pl, = sauðgróði á þeirri sömu viku vóru s. nær ærin, Bs. i. 171.

sauð-hús, n. pl. sheep-pens, Þorst. hv. 36, Dropl. 6, Landn.

sauð-höfn, f. sheep-keeping, Vm. 14, 115.

sauð-kind, f. a sheep.

sauð-kvistr, m., botan. a kind of willow, salix repens, Björn.

sauð-laukr, m. ‘sheep-leek,’ botan. triglochin maritimum perenne, Björn.

sauð-lauss, adj. sheepless, Grág. ii. 304: a local name, Sauðlauss-dalr, Bs. i. 461, in western Icel., mod. Sauðlauks-dalr (sauðlaukr).

SAUÐR, m., gen. sauðar, dat. sauð, pl. sauðir; the gen. sauðs, Barl. 47, 101, is unusual; [Ulf. sauþs or sauds = θυσία or sacrifice, which is thus shewn to be the original sense; sjóða and seyðir are kindred words; Ivar Aasen sau or saud, ‘sauden er daud’]:

—a sheep; sauði eða búfé, Grág. i. 148, 414, ii. 306, Js. 78, Stj. 171, Grett. 134, 137, Fs. 25, 71, Nj. 26, Bs. i. 315, 646, 647; henda skjarra sauði, 330; svín hans gengu á Svínanesi, en sauðir á Hjarðarnesi, Landn. 124: sing. collect., reka saudinn í réttir, Sti. 171; þat þótti honum útal hve margr sauðr þar var í dalnum, Grett. 136; hrút eðr hafra … þótt sá sauðrinn verði dauðr, Grág. ii. 310: eccl., Clem. 58, Fms. x. 318, cp. John x. 1–16.

2. in mod. usage, a wether.

compds:

sauða-beit, f. ‘sheep-bite,’ sheep-pasture, Vm. 155.

sauða-dunr, m. a flock of sleep: in the phrase, sem vargr (úlfr) í sauðadun, Sd. 164, Bret. 62.

sauða-ferð, f. a searching for sheep, Korm. 10.

sauða-flokkr, m. a flock of sheep, Barl. 104.

sauða-gangr, m. a sheep-walk, Grág. i. 423.

sauða-geymsla, u, f. sheep-tending, Stj. 223.

sauðar-gæra, u, f. a sheep’s fleece.

sauða-hirðir, m. a shepherd, Stj. 41, 196, 223.

sauða-hús, n. a sheep-pen, Fs. 55, Ld. 44, Nj. 153: a sheep-fold, Kms. x. 318, John x. i, 16.

sauðahús-tún, n. = mod. fjárhústún. the field round a sheep-fold, Sturl. iii. 239.

sauða-hvarf, sauða-hverfa, u, f. a going astray, of sheep, Fs. 46, Dropl. 34, Rd. 240, 241, Band. 12 new Ed.

sauðar-höfuð, n.a sheep’s head, Landn. 211, Rd. 263.

sauðar-jarmr, m. a sheep’s bleating, Hrafn. 7.

sauða-kjöt, f. mutton.

sauða-klippari, a, m. a sheep-shearer, Stj. 196.

sauða-kví, f. a sheep-fold, Greg. 56.

sauða-kvöð, f. a tax paid in sheep, Sturl. iii. 258.

sauða-leit, f. sheep-feeding, Nj. 143, Dipl, iv. 9.

sauða-maðr, m. a shepherd, Nj. 104, Grett., Bs. i. 45.

sauða-mjólk and sauða-nyt, f. sheep’s milk, Bs. i.137.

sauða-rekstr, m. the driving sheep, Pm. 92.

sauða-rétt, f. a sheep-fold (rétt, q.v.), Landn. 292, Bs. i.

sauðar-reyfi, n. a sheep’s fleece,

sauða-slitr, n. pl. ‘slithers,’ shreds of a sheep torn by a beast of prey, Finnb. 246.

sauða-sveinn, m. a shepherd boy, Anecd. 28.

sauða-tað, n. sheep’s dung.

sauða-taka, u, f. sheep-stealing, Landn. 124, 128, Rd. 236.

auðar-ull, f. sheep’s wool, Fins, iii. 180.

sauða-þjófnaðr, m. sheep-stealing.

sauða-þjófr, m. a sheep-stealer.

sauð-reki, sauð-rekr, m. a sheep-driver, Glúm. 363, Háv. 40, 42.

sauð-svartr, adj. ‘sheep-black’ i.e. not dyed, of cloth.

sauð-vant, n. adj. lost on the mountains, of sheep, Hrafn. 6.

SAUMA, að, [Dan. sömme; Swed. sömma; cp. Engl. seam]:

—to sew; sauma e-m klæði, Fb. ii. 438; hann tekr sér núl ok þráð, ok saumar, Karl. 149; sátu þær þar ok saumuðu, Gísl. 15; var saumat í horn um hálsinn, Eb. 240; líkit var sveipat en saumat eigi um, 264; s. á nisting, Glúm. 343; kyrtill svá þröngr sem saumaðr væri at honum, Nj. 214; s. at e-u, to stitch, K.Þ.K. 88; s. at höndum sér, Bs. i. 453; klæði ný-saumat, Orkn. 182; gull-saumaðr, id.; silfr, þat var þar saumat í, Fms. viii. 106; s. fyrir hrút (to prevent the ram from covering the ewes), Grág. ii. 311.

saum-för, f. a seam in a ship’s planking, Bs. i. 390, Skálda 163.

saum-gjald, n. damages for breaking the nails in a ship, N.G.L. i. 198.

saum-kona, u, f. a sempstress, D.N. v. 133.

saum-lauss, adj. seamless: without nails, Fb. i. 524.

saum-nál, f. a sewing needle.

saumr, m. [Engl. seam; Dan.-Swed. söm], a seam, of cloth, freq. in mod. usage.

2. plur. saumar, needle-work, sewing; sitja at saumum, of a lady, Orkn. 182, Vígl. 28, Dropl. 4; setjask til sauma, Fas. iii. 104.

compds:

sauma-kona, u, f. = saumkona.

sauma-skapr, m. needle-work,

sauma-stofa, u, f. a sewing-room, Vígl. 20.

II. a nail, esp. of a ship, N.G.L. i. 202; saum þarftú ok mikinn á skip at hafa, Sks. 30; var engi saumr í, Fms. vii. 216; slá saum, Fb. i. 433 (of ship-building); rærnar á sauminum, 673. 60; skip-saumr, hnoð-saumr, rek-saumr

saum-skæri, n. pl. shears, scissors, Trist. 11.

saum-stofa, u, f. = saumastofa, Vígl. 20.

SAUP, n. [A.S. sype; O.H.G. sûf; Dan. söb in fleske-söb, söbe-kaal; cp. súpa, Engl. sup]:

—‘spoon-meat,’ Krók. 64;

hafra-saup, a sup of porridge, Eggert.

compds:

saup-gríðr, f. an epithet of a dirty cook, Edda (Lauf.)

saup-ruðr, m. a nickname, Fms. vii.

saup-sáttr, adj. = missáttr; for the pun see Krók. 62.

saur-blað, n. a fly-leaf.

saur-fullr, adj. filthy, Sturl. i. 77.

saurga, að, to defile, pollute, Eb. 12, 24, Fms. i. 284, Sks. 796, O.H.L. 71, Hom. 17, Karl. 319.

saurgan, n. pollution, defilement, Hom. 145, K.Á. 104, Stj. 520, Sks. 796;

saurganar-maðr, a defiler, Bs. i. 765.

saurigr, adj., before a vowel contr. saurgan, etc., but not so in mod. usage:

—filthy, dirty, Sks. 527, 539, Korm. 118, Fs. 51, Karl. 320; saurga myki-kvísl, Fms. i. 75; myklar ok saurgar hendr, vi. 207.

2. metaph. filthy, foul, Fms. ix. 223, passim.

saurindi, n. pl. dirt, uncleanness.

saur-kvísl, f. a dung-fork, Fb. i. 77.

saur-lifnaðr, m. [Swed. skör-lefnad], a filthy life, lechery, Stj. 384.

saur-ligr, adj. unclean, Sti. 58.

saur-lífi, n. (opp. to hreinlífi), an unclean life, fornication, Gþl. 216, O.H.L. 87, Fms. x. 264.

compds:

saurlífis-kona, u, f. a harlot.

saurlífis-maðr, m. a fornicator, Fms. x. 389.

saurlífis-synd, f. the sin of fornication, Fms. v. 217, Stj. 338.

saur-lífr, adj. lewd, El. 16.

saur-ljótr, adj. shewing dirt, of cloth.

saur-mæli, n. filthy, foul language, Sks. 370.

saur-pyttr, m. a cesspit, cesspool, Ísl, ii. 367.

SAURR, m., dat. sauri and saur; [remains with an inserted spurious k in Swed. skör-agtig = lewd, skör-lefnad = lewdness; cp. the derived words seyra and súrr]:

—mud; var á róta mikil svá at ekki stökk saurr af jörðu, Bs. i. 334; jarðar-saurr, loam, Barl. 112; hlaupa í saur, to dabble in mud, Fs. 68; hann kvaðsk eigi vilja reiða eptir sér saur. 51; at engi saurr stökkvi af hestum yðrum ok; á konunginn, Sks. 365.

2. dirt, excrements; eða hrindr maðr honum í vatn eðr í hland eðr í mat, eðr í saur, ok varðar þat allt skóggang, Grág. ii. 132; í sauri, 328; sem hann hefði í saurnum laugask, Fas. ii. 332; ausask sauri á, to throw dirt at one another, Bjarn. 33; fugla s., Stj. 620; saur ok fúlindi, Mar., Stj. 383, 642, Karl. 320; s. í kviði manns, Hom. (St.):

—metaph., synda s., Hom. 45; s. illra verka, Greg. 18:

—as a nickname, Landn.

II. in local names, Saurar, Saur-bær, esp. the latter is freq. in Icel. of sour soil, swampy tracts, Landn.; hence prob. also Sorö (mid. Lat. Sora) in Denmark; these local names shew the oldest sense of the word, cp. seyra.

saur-reiðir, m. a dung-carrier, Korm.

sauru-liga, adv. in a foul manner. H.E. i. 505.

sauru-ligr, adj. foul, Stj. 116: unchaste, 548, Fms. vi. 123.

saur-yrði, n. pl. foul language, Hom. 53, Sks. 436.

sautján, an ordinal number, seventeen; see sjautján.

sautra, að, mod. sötra, to suck through the teeth; s. vatn ór lófum sér, Stj. 392.

SAX, n. [A.S. seax; Dan. sax; O.H.G. sahs], a kind of short, heavy sword or sabre; the sword had two edges or was tongue-formed, whereas the sax had only one sharp edge, as is seen from Grett. 124—reiddi hann hátt saxit, laust hann ‘bakkanum saxins’ í höfuð Arnóri svá hart, at haussinn brotnaði; the ‘tvíeggjað’ sax, Stj. 541 (v.l.), is therefore incorrect; sax eineggjat, 383 (Judges iii. 16, 22); mikit sax sem stórt sverð, Bs. i. 526; söxum ok sverðum, Vsp. 36 (Bugge); höggva með saxi, Bs. i. 543; hann leggr saxinu Tuma-naut, 526, see Grett. passim; sax eitt lítið, Fs. 101; litlu saxi er hann gyrðr með undir klæðunum, Fms. ii. 83; hann hafði brugðit sax undir yfirhöfninni, Ó.H. 70: the saying, verðr sá síðarr at leita er lítið sax hefir, Vápn. 15; hand-sax, hepti-sax, mála-sax, q.v.: in mod. usage a large knife (a carving knife, fisherman’s knife, and the like) is called sax, agn-sax, q.v.

2. plur. söx, shears, cp. Dan. lyse-sax, Fas. ii. 43; eptir faldi skyrtu hans, svá hvárki komi við knífr né söx, Str. 12; hann grípr nú skærin ok ætlar at reka; á honum söxin, Bjarn. 66; síðan tók biskup söx ok skar af hári konungsins, Ó.H. 229.

3. medic. a skin-disease, when the hands are sore and chapped, being scorched and callous from dryness, see Fél. x. 32.

B. A part of a ship, the raised prow; sax eða sax-bönd, hvert tré þeirra er missir, þá skal gjalda þrem aurum, ok fá tré, þó at síðarr sé, N.G.L. i. 100; en ef sax brotnar, bæti tvá örtogar, ii. 283; höfðu þeir lagt nætrnar upp á saxit, … brynja Arons lá á saxinu skipsins, Bs. i. 388, 624; hann gengr fram á saxit, ii. 48; hleypr hann af saxinu ok aptr um stafn, Fms. x. 329; Ólafr konungr lagði hann á saxit á langskipinu, i. 277 (Orkn. 34); hann hleypr þegar á saxit á skip Vandils, Nj. 42; in Róm. 195 the word is misapplied.

2. esp. in plur. (i.e. dual) söx; sær féll inn um söxin, Fagrsk. 73; um stafninn ok um söxin, Fms. vi. 78; vátt görir nú á þiljunum fram ok drífr um söxin, viii. 209; sá gengr fast fram í söxin, Grett. (begin.); berserkir konungs tólf vóru í söxum, Eg. 32; á rausn í söxum, Fms. ii. 252; þá mun ávinnt um söxin, 308.

saxa, að, to chop, hack; saxa í ketil, Stj. 615; saxa ok skera mör, K.Þ.K. 92; hann saxar baggana með páli, Sd. 157; þeir bera vápn á hann ok saxa hann þar til er hann hefir bana, Fms. xi. 146; lögðusk þeir á hann ofan ok vóru þar saxaðir, 367, Sturl. i. 85, Bret. 114; laetr hann nú saxa á geirvörtuna á sér, Fs. 176.

2. reflex., það saxask á e-t, it is soon chopped up, i.e. the thing is soon finished; saxast nú á limina hans Björns míns, Maurer’s Volksagen 234.

Saxa, u, f. the name of an island in Norway, Gísl.:

Járn-saxa, the name of a giantess, Edda.

Saxar, m. pl. [A.S. Seaxon], the Saxons, i.e. the Germans, Symb. 18, Fms. i. 116, v. 239, passim; and

Sax-land, n. Saxon-land, i.e. Germany, Grág. i. 210, Symb., Fms., Bs., passim:

Sax-elfr, f. the ‘Saxon Elbe’ = the Elbe; opp. to Gaut-elfr, Raum-elfr (see elfr), Symb., Bær.

sax-bönd, n. pl. the cross timbers in the prow, N.G.L. i. 100.

sax-knífr, m. a dagger, dirk, Ó.H. 73.

Sax-lenzkr and Sax-neskr, adj. Saxon, i.e. German, Bs. i. 65, Fms. i. 113, 260, x. 297, Ó.H. 49, Karl. 373.

sax-oddr, m. the point of a sax, Fb. i. 425, Fms. ii. 205.

SÁ, fem. sú (neut. þat), demonstr. pron., see Gramm. p. xxi; an older form sjá is, esp. in old vellums, often used as common for masc. and fem. (sjá maðr, sjá kona), see the references below:

—that.

A. As adj.:

I. with a subst. this, that; sá hlutrinn, Fins, xi. 129; sjá maðr, that man, Fs. 5, 102, 143, Fms. ii. 28, Grág. i. 74, Nj. 6; sjá bók, Íb. (fine); sá kostr, Nj. 1; sá salr, Vsp. 44; sá staðr, Fb. i. 31; sá bær, Dropl. 5; ~~ájs~~* sjá sveinn, Hom. 50; sjá hverr, that cauldron, Gkv. 3. 9; sjá bragr, Fms. iv. 12 (in a verse); sjá fótr, Ó.H. (in a verse); sjá kylfa, Fms. xi. (in a verse); sjá byrðr, etc.:

—placed after the noun, so giving emphasis, konungr sjá, Ó.H. 140; mær sjá, this maid, Nj. 2; minning sjá, Ld. 234; á sú, that water, 33:

—with the reflex. particle er, sá er (he, she, that = which), þöll sú er stendr þorpi á, the pine ‘she that’ stands, i.e. which stands, Hm. 49; öld sú er, Fms. vi. 336 (in a verse): contracted sá’s, Hallfred (Fs.); sú’s = she that, Hkr. iii. 139 (in a verse); sá maðr er Sóti heitir, that man who is named Sóti, Nj. 5; er sá engi minn frændi at gangi í þetta mál, there is none of my kinsmen that …, 31; sá sem, he, she, that, Stj. 178, passim:

—with the suff. article, sá dómarinn er allt veit, Barl. 32; var sá úkyrr hlutrinn er þat merkði, Fms. xi. 129; sú ein er sagan eptir, er ek þori eigi þér at segja, … sú er ok svá sagan, at mér er mest forvitni á at heyra …, this tale is just that which I should most like to hear, Fms. vi. 355.

2. such; varð sá fundr þeirra, at Egill felldi tvá menn, Eg. 572; vera kann at enn sé sá ríkismunr, Eg.; hann er sá heilhugi, at …, Fb. ii. 318; hann er sá orðhákr, at …, Fms. vi. 372.

II. with an adjective:

1. in the indef. form; sjá móðr konungr, Og. 13, stands perh. alone in the whole literature, otherwise always,

2. in the def. form, with the prefixed article inn; sá inn máttki munr, Hm.; sá inn góði maðr, that good man, Barl. 74; sá enn sami maðr, Fms. iv. 122; sá inn sæti postuli, Post.; hyrnan sú in fremri, Nj. 198; sá inn þriði, the third, Gm. 6:

—leaving out the article, sjá óhreini andi, the unclean spirit, Fms. v. 172; sá ungi maðr, the young man, Hom. 114; sú ílla atkváma, 122:

—at last ‘sá’ was simply used as the definite article the instead of the ancient hinn, sá vísasti klerkr, the wisest clerk, Bs. ii. 223; sá fegrsti vínviðr, the fairest vine, Art. 80 (see foot-note 25), this is esp. freq. in mod. usage, e.g. sá bleikhári Menelás, sá ráða-góði, sá ágæti Odysseifr, sú vitra Penelopa, sú árborna, rósfingraða Morgungyðja, etc., in Dr. Egilsson’s Translation of the Odyssey, as also in Vídal.

B. As subst. used almost as a pers. pron. he, she (it), [cp. Engl. she; Germ. sie]; Slíðr heitir sú, she (it) hight Slid, Vsp. 42; en sá Brímir heitir, 43; ör liggr par, ok er sú (viz. ör) af þeirra örum, Nj. 115; samkunda, sú (viz. samkunda) var knýtt festum, Am. 1; skal tólptar-eiðr skilja, hvárt sjá eigi arf at taka, whether he is to inherit, Grág. i. 269; sömdu þeir þessa ráða-gjörð, at sjá (viz. ráðagörð) skyldi fram koma, Nj. 107: esp. ‘kostr’ understood, er þá sjá einn til, 227, Fms. vii. 265; þótti honum sá (viz. maðr) ærit hár er þat rúm var ætlað, Fs. 5; sjá mun vera sönn saga, Fms. ii. 87; sá (he) kemr í borgina, Þiðr. 11; sá er vel skygðr, 81; þar ríðr maðr, sá hefir skjöld mikinn, 101; sú er öll gulli búin, 189; almáttigr Guð, sá er einn í guðdómi, almighty God, he is one in Godhead, Fb. i. 30; sá (he) seðr oss með lífligu brauði, Hom. 59; sú var stjúp-dóttir konungsins, she was the king’s step-daughter; sá er sæll, er …, he is lucky, that …, Hm.; sú er há kona er þar fór, Nj. 200; sá yðar er sik lægir, he of you who lowers himself, Hom. 50; sá er (he who) af öllum hug treystir Kristi, he that …, Hom.; sá er leyndr syndum sínum, and so in countless instances, old and mod., except that the mod. usage prefers sá ‘sem,’ sú sem.

C. As adv. = svá, q.v.; skrímingr lítill sá, Ísl. ii. 46; landnyrðingr léttr sá, Fms. viii. 335.

SÁ, pres. sær, Gísl. 147, Edda i. 398 (in a verse of the 11th century), Edda (Ht. 52); but sáir, Gþl. 384; sár, Nj. 82; pret. söri, seri, Akv. 39, Hom. 67, Ó.H. 135, Edda 83, Fms. i. 9: in mod. usage, pres. sá, pret. sáði, part. sáð, of which the pret. sáði already occurs, 656 C. 32, Barl. 18, Fb. ii. 258: [A.S. sawan; Engl. sow; Germ. säben; cp. Lat. sero]:

—to sow; ok sár hann niðr korninu, Nj. 82; karlar korni sá, Grág. (Kb.) ii. 170; sá akra, Stj. 225; um várit vildi hann sá, Landn. 35; bar út korn sitt ok seri, Hom. 67; korn hafði vaxit hvar sem sáð hafði verit, Fms. i. 92; sá sæði sínu, Barl. 18; sá niðr sæði, Fb. ii. 24; sá eilífu sáði, 656 C. 32; þá skal hann sá þá jörð, N.G.L. i. 39; er hann hafði þessu orða-sáði sáit í brjóst þeim, Fms. x. 236:

—with acc., sá þar í Guðs orð, Barl. 18, but rare.

2. metaph. to sow, throw broadcast; ætla ek at sá silfrinu, Eg. 765; hón seri því um gammann, Fms. i. 9; ok söri allt um götuna, Edda 83, Hkr. i. 42; berr Hávarðr í brott vörðuna, ok ser (i.e. sær) hvern stein, Gísl. 147; hann seri því eptir í slóðna, Ó.H. 135 (sáði, Fb. ii. 258, l.c.)

sáð, n. [A.S. sæd; Engl. seed; Germ. saat; Lat. satum; a Goth. seþs is conjectured]:

—seed, corn, crop; Ísak hafði þar sáð mikit ok gott, Stj, 162; biluðu mönnum sáð ok sæföng, Bs. i. 137; færa sáð niðr, Fb. ii. 512; ef maðr hellir vatni yfir sáðit, Stj. 317; þeir hafa ekki sáð, they grow no corn, Sks. 190: seed, sáð ens hvata, 673. 48.

sáð-berandi, part. seed-bearing, Stj. 14.

sáð-görð, f. corn-growing, Rétt. 10. 2.

sáðir, f. pl. bran; hleifr þrunginn sáðum, a bran-loaf, the diet of bondmen, Rm. 4; blanda sáðum við brauð, Stj. 263; verða mönnum jamndýrar sáðar eða ok dýrri en hreint korn, Sks. 323 B; hey ok sáðir, Stj. 136; hann gaf þeim (the camels) hey ok sáðir, id.; sundrlyndis sáðir, 192: the old writers distinguish between the neut. sáð and the fem. sáðir; the neut. sing. sáðin (bran), Fél. ii. 145, l. 23 sqq., is therefore wrongly used for sáðir.

compds:

sáða-hleifr, m. a bran loaf, Karl. 61.

sáð-jörð, f. sown land, Vm. 80.

sáð-korn, n. a seed-corn, Stj. 225, Barl. 19, Fms. iii. 168.

sáð-land, n. a sown land, Nj. 82.

sáð-lát, n. spermatorrhoea, Fél. x. 30, from an Arna-Magn. vellum.

sáð-maðr, m. a sower, N.T.

sáð-plógr, m. a ploughing for seed, Stj. 164.

sáð-tíð, f. (sáð-tími, a, m., Stj. 61), the sowing season, Edda 103.

sáðugr, adj. full of bran; brauðit var ílla bakat, blautt ok sáðugt, Art. 110.

Sága, u, f. [akin to saga and segja?], one of the goddesses, see Gm. 7; often used in circumlocutions of a woman, silki-sága, öl-sága, etc., Lex. Poët.

sál, f. a skin bag, carried behind the saddle; skinn-sál, selskinns-sál.

SÁLA, u, f., also later form sál, f., gen. sálar, which form prevails in mod. usage, but the old writers prefer the weak form, thus sála, Hom. 31, 89; gen. sing. sálu, K.Á. 76; dat. sálu, passim (e.g. Hallfred, l.c.); acc. sáluna, Fms. viii. 252. v.l.; pl. sálur, Stj. 243, Hom. 30, MS. 671. 5, Sks. 99 C; gen. pl. sálna, H.E. i. 499, passim. The word is certainly Teutonic, but hardly Scandinavian, and was probably adopted from the Saxon with the introduction of Christianity; it is therefore only used in a religious and ecclesiastical sense: it first occurs in Hallfred (ef sálu minni vissak borgit); it never occurs in heathen poems, for the sálfastr, in Gísl. 120 (where, however, it is put in the mouth of a ‘prime-signed’ man) is, like other verses in that Saga, of later composition (12th century): [Ulf. saiwala = ψυχή; A.S. sawl and sawle Engl. soul; Hel. seola; O.H.G. sala, etc.]:

—the soul; sálin, líkamr ok sála, Hom. 89; allra þeirra sálir, Gþl. 69, passim in old and mod. usage, N.T., Pass., Vídal.

B. In compds, in old writers sálu-, not sálar-:

sálu-bati, a, m. = sálubót, Bs. ii. 147.

sálu-bót, f. the soul’s health, Hkr. ii. 347, Grág. i. 144, 202, Fms. vii. 76.

sálu-búð, f. a ‘soul’s booth,’ hospital, Thom.

sálu-eldar, n. pl. funeral fires, Róm. 211, 234.

sálu-félag, n. ‘soul’s communion,’ Fb. i. 268.

sálu-gipt and sálu-gjöf, f. a soul’s gift, B.K. 55, 110, Grág. i. 202, K.Á. 72, Vm. 143, Jm. 3.

sálu-Háski, a, m. ‘soul’s danger,’ perdition, Stj. 21, Dipl. ii. 14, (sálar-háski, id., Sturl. i. 122, Sks. 447.)

sálu-hjálp, f. ‘soul’s help,’ salvation, Orkn. 492, N.T., Pass., Vídal.

sálu-hlið, n. a ‘soul’s gate,’ a lich-gate, Ísl. Þjóðs. i. 282.

sálu-hús, n. a ‘soul’s house,’ hospital, Stj. 216.

sálu-messa, u, f. a ‘soul’s mass,’ requiem, Bs. i. 712, Vm. 30, 144, Dipl. iv. 8, Pm. 97.

sálu-sár, n. ‘soul’s wound,’ Hom. 70.

sálu-skaði, a, m. ‘soul’s scathe,’ perdition, Fms. Hi. 170.

sálu-stofa, u, f. = sáluhús, Kálfsk., Boldt.

sálu-tíðir, f. pl. = sálumessa, Fms. x. 149, Bs. i. 173, 712, Stat., D.N., Stj. 238; sálutíða-kver, Pm. 14.

sálu-tjón, n. ‘soul’s-tine,’ perdition, Sks. 358, Bs. ii. 68.

sálu-þarfligr, adj. useful for the soul, Stat. 291.

salu-þurft, f. the soul’s need, H.E. i. 252, Hom. 92.

sálu-þörf, f. id., Hom. 158.

sálu-öl, n. a funeral feast, N.G.L. i. 14.

sálu-öldr, n. = sáluöl (see erfi, which is the heathen word), N.G.L. i. 15.

☞ In mod. compds sometimes sálar-, but sálu-hjálp, sálu-hlið, sálu-messa, not sálar-hjálp, etc.

sálask, að, dep. to depart, Stj. 165, Fms.iii. 167; sálað hold, Pass. 49. 17: passim in mod. usage, in a religious sense, whereas deyja is the common word.

SÁLD, n. [Dan. sold], a sieve; þrjá hleifa er aldregi höfðu í sáld komit, Flóv. 24; rúmborat sáld, a coarse sieve, Fms. viii. 243:

—of a measure, Gþl. 524; sáld korns, Vm. 30; sálds sæði, D.I. i. 471; þriggja sálda öl, 31, Fms. ii. 16; sáld malts, N.G.L. i. 5; sex menn sé um sáld, Grág. ii. 402: as a measure of a field, sex sálda sáð, N.G.L. i. 6; naut skal hafa á sálds sáði hverju, 240.

sálda, að, to sift; s. e-u, to let drop as out of a sieve.

sál-fastr, adj. ‘soul-fast,’ firm of soul, Gísl. (in a verse).

sálga, að, with dat. to kill, put to death.

sáligr, m. [Germ. selig; A.S. sælig = blessed; whence Old Engl. seely; mod. Engl. silly]:

—poor, mostly in a good sense, but also in a bad = wretched, but only in a religious or eccl. style, Stj. 152, 428, Bs. ii. 18, Fb. i. 514.

2. in mod. usage [like Germ. selig] deceased, the late so and so, very freq., but usually written shortly, sál.; hún móðir mín sál., systir mín sál., hann Jón sál.: the usual ancient word is heitinn, see heita.

sálmr (psálmr), [Gr. ψαλμός], a psalm, Stj., Bs., passim, not only of the Psalms, but also generally a hymn; Passíu-sálmar, Hugvekju-sálmar, Kveld-sálmr, Morgun-sálmr, etc.

compds:

sálma-bók, f. a psalm-book, hymn-book. Mar.

sálma-lag, n. a psalm-tune.

sálma-skáld, n. a psalmist, hymn-writer, Fms. viii. 239, x. 304.

sálma-söngr, m. psalm or hymn-singing, psalmody, Sks. 600.

Sálpti, m. the name of a firth in Norway, Grett., Munch’s Norg. Beskr.; whence Sálpt-verjar, m. pl. the men from S., Fms. ix. 471.

Sám-land, n. Samogitia or Semgallen, in Russia, Fms. xi. 322 (not Smáland), 324, 414.

sám-leitr, adj. swarthy, blackish; þat sortnar ok verðr sámleitt, Barl. 166; svartr ok s. af sumars-hita ok bruna, 199.

SÁMR, adj. [the word is prob. from the Finn, saomi], swarthy, blackish, from the hue of the Finnish tribes; svartar ok sámar í sólviðri, Gsp.; en sáma Svívör, of an ogress, Edda (in a verse):

—the name of a dog, Nj.:

—the name of a giant, Edda (Gl.), Fas. passim:

—a nickname, Fms. ix. 372:

—a pr. name, Landn., Hrafn.; and Sæmingr in Yngl. S. ch. 9: the very name is a sign of intermarriage between the Finns and Northmen, see Prof. Munch’s Det Norske Folk’s Historie.

sápa, u, f. [Lat. sēbum], soap, (mod.)

SÁR, m., gen. sás, acc. sá, pl. sáir, and so in mod. usage, but saar (i.e. sár), N.G.L. iii. 15, l. 6; [Swed. så]:

—a large cask; þau báru á öxlum sér sá, Edda 7; fjóra sái fulla vatns, Stj. 593; sás-girði, cask-hoops, Grág. ii. 338; sáir kallask stór keröld, Krók.; smá-verplar eðr sár, N.G.L. iii. 15: freq. in mod. usage of large vessels in a dairy, skyr-sár.

SÁR, n., old pl. sór Skálda 162, Grág. passim; [Engl, sore; Dan.-Swed. saar]:

—a sore; féllu maðkar ór sárum hans, 656 A. i. 25; hundar kómu ok sleiktu sár hans, N.T.; this, although rarer, is the original sense, cp. also sársauki; hence,

II. a wound; in the Scandin. languages this is the general word, ‘und’ and ‘ben’ being special; it is thus defined, þat eru sár, ef þar blæðir sem á kom, Grág. ii. 90; þat er sár er odds farvegr er á eðr eggjar, enda er þó sár, at maðr ljósti til, ef þar blæðir sem við kemr, eðr hvat sem hann görir þess er blæðir, 115, 116; and in the Norse law, ef maðr kastar at manni ok lýstr hann, þat heitir sár, ef maði hefir ekki vápn í-hendi, en annars drep, N.G.L. i. 69; sár þau er menn fá í orrostum, Post.; hafði annarr bana en annar sár á sér, Nj. 101; veita e-m sár, N.G.L. i. 67; liggja í sárum, Fbr. 96 new Ed.; deyja ór sárum, Fs. 130; bana-sár, q.v.; holsár, Fbr. 211,

vöðva-sár, a flesh wound;

síðu-sár, a side wound; svöðu-sár, and so passim:

poët., sár-dropi, sár-flóð, sár-gýmir, sár-lá, sár-lögr, = ‘wound-drop,’ i.e. blood;

sár-eldr, sár-iss, sár-jökull, sár-klungr, sár-laukr, sár-linnr, sár-teinn, sár-viti, sár-vöndr, sár-þisl, = ‘wound-fire,’ … ‘wound-shaft,’ i.e. a weapon;

sár-gagl, sár-gammr, sár-geitungr, sár-límr, sár-mútari, sár-orri, = a carrion-crow;

sár-fíkinn, ‘wound-greedy,’ Lex. Poët.

compds:

sárs-auki, a, m. a hurt, smart, pain; kenna sársauka, Fms. ii. 174; verða fyrir skemdum eða sársaukum, Gþl. 19.

sárs-brún, f. the edge of a wound, Fas. ii. 375.

sára-far, n.the state of the wounds; hann varð heill sárafars þessa, Bs. i. 419; hrakningar ok s., Nj. 137; hvert s. hann veitti honum, Bjarn. 65; þá er hann fékk vansa í sárafari, Sturl. i. 103; ok er leitað var til sárafars Þorbjarnar, Orkn. 458.

sára-fullr, adj. full of sores, Greg. 22.

sára-menn = sárir-menn, Sturl. ii. 97; cp. sár-menn, m. pl., Bær. 19.

sára-sýki or sára-veyki, f. a kind of scorbutic disease (?), Fél. x. 31, H.E. iii. 533; for a description of this illness see Hungrv, ch. 7, Bs. i. 375.

sár† = sá, demonstr. pron., is of frequent occurrence on Runic stones, e.g. sar eigi flo, he flew not; sár vann Nurviag at kristnu, he won Norway to Christianity; this ‘sár’ is simply a nominative case formed like öngr, margr, from einngi, manngi.

sár-auki, a, m. = sársauki, Js. 28.

sár-beittr, adj. ‘sore-biting,’ very keen, Hom. 109, Þiðr. 122, Fas. iii. 353, Grett. 116 new Ed.

sár-bætr, f. pl. compensation for a wound, Gþl. 149, 190, N.G.L. i. 67, 73.

sár-dropi, a, m. ‘wound-drop,’ poët. blood, Hkv.

sár-eggjaðr, adj. = sárbeittr, Trist.

sár-fættr, adj. sore-footed.

sár-heitr, adj. ‘sorely-hot,’ very hot, Grett. 126 A; [cp. Germ. sehr; Dan. saare; Engl. sore.]

sár-hendr, adj. with sore hands.

sárindi, f. pl. soreness; hvárki sviði né s., Fas. ii. 151.

sár-kaldr, adj. ‘sorely-cold,’ bitterly cold, Pass.

sár-keyptr, part. ‘sore-bought,’ dear-bought, Nj. 255.

sár-leikr (sár-leiki), m. soreness, pain, Hom. 29, Ver. 72, Stj. 21, 38, 97, 189, Bs. ii. 25: metaph. pain, Hom, 11, Bs. i. 142.

sár-liga, adv. sorely; kveljask s., Stj. 155; brenna s., id.; leika s., to handle roughly, Hkr. i. 323; hefna s., Fb. ii. 381; fyrirfarask s., Fms. xi. 425; minnask s., id.; svíkja s., vi. 218; syndga s., K.Á. 104; gráta s., Fms. xi. 425, Stj. 208; s. hryggr, Mar.; s. þyrstr, Karl. 55.

sár-ligr, adj. sore, Th. 19, Anecd. 30, Mar.

sárna, að, to become sore, painful, Fas. ii. 451: impers., e-m sárnar e-t, it is sore to me, pains, grieves me.

sár-orðr, adj. using sore, cutting words, Karl. 124.

SÁRR, adj. [A.S. sâr; Scot. sair; Engl. sore; Dan. saare]:

I. sore, aching; the phrase, eiga um sárt at binda, to have sores to bind up, to smart sorely, of a loss, Nj. 54; hann þrýsti knénu ok því er sárast var, Fms. v. 224; sár skeina, Stj. 187; önd hennar varð sárari við dauða sonar síns, Mar.; með sáru hjarta, 623. 58; með sárum huga, sárr grátr, Fb. ii. 392; sáran sjúknað, Fms. iii. 172; sárar píslir, i. 189; sár kvöl, Sks. 652, hörund-sárr, hár-sárr, touchy, sensitive: neut. sárt, painful; opt verðr sárin sárt at lækna, Al. 99; bítr þat sárara, Sks. 804; en menn höfðu þó sárt haldit frændum sínum, i.e, had sore losses among their kinsmen, Ísl. ii. 384; cp. hafa ílla haldit; vera sárt leikinn, to be sorely handled, Nj. 27, 114; hverjum er lífit sárast at láta, Þiðr. 119: sáran, as adverb, gráta sáran, to ‘greet sair,’ Fas. ii. 236: the phrase, sitja aldri á sárs-höfði, to be always quarrelling:

—nú. þótt Þorkatli væri matrinn sárr, þá þorði hann þó eigi at synja þeim gistingar, though it pained him to part with the meat, yet …, Fbr. 36.; skaða-sárr.

II. wounded, Ísl. ii. 258; mjök sárr, Eg. 33; sárr til úlífis, 190; lítt sárr, Ld. 222; ekki sárr, passim;

ú-sárr, not wounded, and so passim.

sár-ráð, n. pl. the plotting bodily injury to a person, Grág. ii. 116.

sár-reiðr, adj. bitterly angry.

sár-vitr, f. ‘wound-wise,’ skilled in surgery (?), Hkv. 1. 53.

sár-yrði (sár-yrtr, adj.), n. pl. ‘sore words,’ banter, Ls. 19, Hom. 143.

SÁT, f. [sitja], a sitting in ambush, ambush, Grág. ii. 127, Sturl. i. 149 (v.l.), Eg. 568. 571, Fms. viii. 379, Orkn. 48; fyrir-sát, um-sát: a putting, placing, seating, in compds as upp-sát, saltketils-sát.

sáta, u, f., gen. pl. sátna, Ísl. ii. 329, [setja], a truss of hay carried on horseback, two of which make a klyf: as also a small hay-rick, Nj. 194 (arfa-sáta), Ám. 37, Ísl. ii. 329, Brandkr. 60; cp. sæti, ricks, Eb. 224.

sátr, n. = sát, Sturl. i. 149; better sátinni.

SÁTT, f. and sætt; of the sing. in classical Icel. both forms are used indifferently, whereas in plur. sættir is usual; in mod. usage sætt prevails throughout; ~~[setja]:~~* see sætt;—a settlement, covenant, esp. any agreement made by umpires (through görð, q.v.); hence also peace, concord; a word much used by old and mod. writers and in conversation; göra sátt, Grág. i. 485; eigi munu þeir rjúfa þá sátt er ek göri, Nj. 65; varð þat at sætt, at Hálfdan konungr skyldi halda ríki sínu, Fms. i. 13; verða sekr at sátt, to be fined in a court of arbitration, Grág. i. 81: the word is used freq. in the Laws and the Sagas, leita um sættir, Eb. 24, 246; slá málum í sætt, 286; eptir sætt Eyrbyggja ok Álptfirðinga, 252; hélzk sú sætt vel meðan þeir lifðu báðir, … sumar þetta hit sama eptir sættina, 246; vildi Þorgrímr þá eigi halda sættina, 50; bjóða sættir, 100; varð þat at sætt, Fms. i. 13; segja upp sátt, to pronounce judgment as umpire, Grág. i. 118, and. passim:—of the indemnity, skal aðili eignask tvá hluti sáttar, 144; ok skal þar af sátt til taka, id.; skal af sáttum til taka, 382.

II. concord, consent; segja sátt sína á e-t, Grág. i. 66.

B. Compds:

sáttar-bikar, m. a ‘peace-beaker,’ loving-cup, Fas. iii. 299.

sáttar-boð, n. pl. an offer of terms, Nj. 105, Eb. 128.

sáttar-bætr, f. pl. satisfaction, Fbr. 72, v.l.

sáttar-dómr, m. a court of arbitration, Grág. i. 359; composed of twelve persons, 487.

sáttar-eiðr, m. an oath taken at a sátt, Sturl. ii. 7.

sáttar-fundr, m. a peace-meeting, Nj. 256, Sturl. i. 101, Fms. vi. 209, viii. 44.

sáttar-grið, n. pl. a truce, Sks. 742.

sáttar-görð, f. the making a treaty, agreement, peace-transactions, Fb. ii. 234, Grág. i. 136, 485; sáttargörðar váttr, 83.

sáttar-hald, n. the keeping of an agreement, Sturl. i. 81, v.l.

sátta-leyfi, n. a licence to make an agreement; þar beiða menn sýknu-leyfa allra ok sáttaleyfa, Grág. i. 6.

sátta-lof, n. = sáttaleyfi; stefna manni heiman til sáttalofs, Grág. i. 359.

sáttar-maðr, m. an umpire, peace-maker, Grág. i. 118, 137.

sáttar-mark, n. a mark of peace, 623. 50 (Gen. ix. 17).

sáttar-nefna, u, f., better sættar-stefna, Sturl. i. 163.

sáttar-stefna, u, f. = sáttarfundr, Grág. ii. 165.

sáttar-umleitan, f. mediation, Fms. iv. 141, (sætta-umleitan, Ó.H. 58, l.c.)

sátta-vandr, adj. = sáttvandr, Sturl. iii. 275.

sáttar-vætti, n. testimony at a sætt, Grág. i. 183.

II. sættar- or sætta-;

sættar-boð, n. = sáttarboð, Hkr. ii. 103, Eb. 246, Eg. 281.

sættar-bréf, n. a charter of agreement, H.E. i. 459.

sætta-brigði, n. a breach of an agreement, Sturl. ii. 130, Orkn. 424.

sættar-efni, n. the basis of an agreement, Sturl. iii. 170

sættar-eiðr, m. = sáttareiðr, Fms. vi. 184 (v.l.), Sturl. ii. 7 C.

sættar-fundr, m. = sáttarfundr, Ld. 228, Fms. iii. 38.

sættar-görð, f. = sáttargörð, Fms. i. 160, iv. 268, Nj. 187, Grág. i. 488.

sættar-hald, n. = sáttarhald, Sturl. i. 81 C.

sættar-handsal, n. the hanselling an agreement, Grág. i. 361; see handsal.

sættar-kaup, n. the price of an agreement, N.G.L. i. 81.

sætta-laust, n. adj. without truce, unable to agree, Sturl. iii. 257.

sættar-maðr, m. = sáttarmaðr, Grág. i. 118.

sætta-mál, n.the making an agreement, Grág. ii. 87.

sættar-orð, n. a word of peace, mediation, Ld. 66.

sættar-rof, n. a breach of an agreement, Nj. 106, Sturl. ii. 132.

sættar-samþykki, n. an agreement, Fms. ii. 242.

sættar-skrá, f. = sættarbréf, a charter, N.G.L. ii.

sættar-stefna, u, f. = sáttarstefna, Fms. vii. 241, Sd. 172, Sturl. i. 163 C.

sætta-umleitan, f. = sáttarumleitan, Hkr. ii. 86, Fms. ix. 51, Sturl. ii. 172.

sáttan, f. = sátt, Fms. x. 160, xi. 418.

sátt-band, n. a treaty, covenant, Fb. ii. 276.

sátt-fúss, adj. peace-loving, willing to come to terms, Sturl. iii. 275.

sátt-gjarn, adj. = sáttfúss, Nj. 88, Sturl. ii. 179, Fs. 185.

sátt-gjarnliga, adv. in a conciliatory way, Fms. ii. 36, vi. 181, vii. 306.

sátt-gjarnligr, adj. conciliatory, Fms. iii. 63, Sturl. iii. 170.

sátt-liga, adv. peaceably, N.G.L. i. 78.

sátt-mál, n. pl. words of reconciliation, Eg. 401, Ld. 228, Fb. i. 560, Fms. i. 37.

II. sing. a covenant, Skv. 3. 39; esp. eccl., Stj. 56, 62, 115, 129, 305, 651, Fms. vi. 286, Ó.H. 78, Grett. 103 A.

compds:

sáttmáls-búð, f. the covenant-booth, Tabernacle, Stj. 310.

sáttmáls-lög, n. pl. the law of the covenant, Stj. 650.

sáttmáls-mark, n. the mark of a covenant, Stj. 62, 115.

sáttmáls-örk, f. the Tabernacle, Stj. 427, the Icel. Bible, passim.

sátt-máli, a, m. (old writers prefer the neut. sattmál), a covenant, Hkr. ii. 119 (but Ó.H. l.c. sáttmál), B.K. 126, Sks. 51; einn sáttmála … þann eilífa sáttmála milli Guðs ok allra lifandi dýra … þetta skal vera teikn á þeim sáttmála, sem ek hefi upp reist Gen. ix. 9–17; Gamli sáttmáli, the covenant between the Icelanders and the king of Norway, D.I. i. 602 sqq.

sáttr, adj. agreeing, at peace, reconciled; sáttir ok sammála, Ísl. ii. 381; at vér sém sem sáttastir, Fs. 43; s. við e-n, Anal. 282: verða s. á e-t, to agree on; verða þeir á þat vel sáttir, Nj. 22, Fms. i. 279; þeir urðu á öngan hlut sáttir, x. 24; urðu allir á þat sáttir, Nj. 101; ef þeir verða eigi á sáttir, if they cannot come to terms, Grág. i. 57; s. á fjártölur, 336; at þvílíkum kostum sem þú hefir á sáttr orðit, Ld. 212: eg er s:áttr með að göra það, I am quite willing to do that, (mod.); mis-sáttr, ú-sáttr.

sátt-rof, n. a breach of a sátt, Valla L. 227.

sátt-samliga, adv. in peace and harmony, Dipl. v. 16.

sátt-samligr, adj. peaceable, Sks. 520. v.l.

sátt-vandr, adj. particular as to terms, Sturl. ii, 63.

sátt-vænligr, adj. hopeful as to an agreement, Rd. 254.

seði, f. [saðr or saddr], satiety, Greg. 28.

seðill, m. [Lat. schedula], a slip of paper, (mod.)

SEÐJA, pres. seð, pret. saddi, subj. seddi, part. saddr; [Goth. saþan, sôþ, supposed from ga-soþjan; A.S. sadjan; O.H.G. satjan; Lat. satiare]:

—to satiate, feed; Gera ok Freka seðr, Gm. 19; s. e-n af e-u, or á e-u, s. hrafn af hræjum, Hkv. 1. 43, Fas. i. 140; s. hrafn á holdi, Korm. (in a verse); og hann girnfist að s. sik af þeim molum sem féllu af borðum hins ríka, Luke xvi. 21: metaph., Stj. 29; at ek skylda sadda hafa yðra fýst á minni frásögn, 655 xxx. A. 4; s. fenginn hungr á nýju ránfengi, Al. 83: s. e-n e-u, s. oss sínum málum helgum, 625. 79; s. þorsta, to slake the thirst, Magn. 486.

II. reflex. seðjask, to be sated, eat one’s fill; vitnir seðsk. the wolf is sated, Edda (Ht.) 9; seðjask Sæhrímni, Gm.; vér söddumk af konunglegri sælu, Al. 165; seðjask á e-u, 677. 3; láta verða sadda sína reiði, Al. 106.

III. part. saddr, [Germ. satt], sated, having eaten one’s fill, eg er saddr; vera s. á e-u, to have got enough of, Ld. 98; full-seðja

séðr, part., from sjá, used as adj. wary, clever; hann er vel séðr, hann er se;ðari en svo.

séðu or söðu, pret. pl., remains of a lost verb sýja, [answering to Goth. sjujan; A.S. siwjan; Engl. sew; Dan. sye; Lat. suere]:

—to sew; séðu (sew thou) hve vel þeir séðu (sewed) er fyrir saumförinni réðu, Skálda, Thorodd: part. seðr or söðr, sewn; jarni sæðr, Hallfred (Fs. 205); skyrta hamri söð, hammer-knit, epithet of a coat of mail, Fms. xi. 197 (in a verse).

SEF, n. [Engl. sedge; Dan. siv], sedge; var stráð gólf á Sæbóli af sefinu af Seftjörn, Gísl. 27; lykklaus sem sef, Al. 173; sem af sefi eðr slýi, Stj. 253; stokk af tágum ok sefi görfan, 251: poët., svarðar sef = the hair, Kormak.

compds:

sef-dæla, u, f. a sedgy hollow, Björn.

Sef-grisnir, m. a ‘sedge-boar,’ poët. a wolf, Lex. Poët.

sef-rein, f. a sedge-bank. Lex. Poët.

sef-tjörn, f. sedge-tarn, a local name, Gísl. 27, 107, 111.

sef-visk, f. a sedge-wisp, Gísl. 29.

sef-þvengr, m., poët. a ‘sedge-thong,’ snake, Lex. Poët.

SEFA, að, older form svefa, Fms. ix. 444, [akin to svefn], to soothe, soften; sefa ok svefja, allit., Rm. 41; the act. is rare in old writers, but freq. in mod. usage.

II. reflex. to be soothed, appeased, of anger; kom svá. at Grímr sefaðisk, Eg. 166, Ld. 52, Fbr. 141, Fms. xi. 11; svefaðisk (sefaðisk, v.l.) þá hugr jarls, ix. 444; þá gékk af honum móðrinn ok sefaðisk hann, Edda 28, Fms. v. 319; þeir sefuðusk, Finnb. 354; vinir hennar báðu hana sefask ok snúa hug sínum til konungs, Fms. vi, 4, vii. 128; af þessu nafni sefask höggonnr, 623. 26; ef hann fær eigi sefat hana, appeased, soothed her, Fms. xi. 135.

2. part. sefaðr, propitious; at Drottinn sé honum jafnan sefaðr, Stj. 309; ok vertú s. yfir íllskur lýðsins, 312.

sefan-ligr, adj. fit for sacrifice; s. fórn, Stj. 310.

SEFI or sevi, a, m. [akin to sif, sifjar, q.v.; cp. A.S. sib = peace]:

—the mind, affection, poët., Edda (Gl.); fróðr sefi, Fsm. 4; ok sný ek hennar öllum seva, Hm. 162; einn er hann sér um seva, 94; þær deyfa sverð ok sefa, Sdm. 27; sorgmóðr sefi, Gkv. 2. 40; hverr er sér getr slíkan sefa, Hkm. 19; snúisk þeim til sátta sefi, Gg. 9.

II. [Old Engl. sib; Engl. gos-sip] = sifi, a kinsman, Hkv. 2. 8; Surtar sevi, Vsp. (Hb.); Ullar sefi, Vtkv. (in the interpolated part).

seggr, m., pl. seggir, [A.S. säcg; from segja?]:

—poët. a man, prop. a messenger, which sense can still be seen in Akv. 1, 2, 6, as also in the allit. seggr and segja; at þú mér, seggr, né segir, Skm. 5; seggir segja mér hvártveggja, Hallfred.

2. gener. a man, Vkv. 7, 21; nóttum fóru seggir, 6; sénir vóru seggir (strangers) und hjálmum, Hðm. 20; seggja dróttinn, Bkv. 5: the word remains in mod. usage in such phrases as, grimdar-seggr, a cruel man; óróa-seggr, a rioter. segg-fjöld, f. a host of men, Lex. Poët.

segi or sigi, a, m. a slice, bit, clot; hjarta mitt var runnit sundr í siga, my heart was molten into drops, ‘torn into shreds,’ Sól. 43; hann skar af tungu ormsins einn sega, Tristr.; hann skar hann sundr í siga, Bret. 170; hann (the dog) greip í kálfann ok þar ór siga, Fas. ii. 426; þórir kvaðsk úviljaðr at skera slærrum segjum, to cut larger slices, Sturl. i. 61; töngu segi, the tongs’ bit, poët. = the iron in the forge, Þd. 15;

blóð-segi, a clot of blood;

fjör-segi, the heart;

tál-segi, a bait;

kló-segi, kverk-segi, q.v.

SEGJA, pres. segi, segir, segi, pl. segjum, segit, segja; pret. sagði, pl. sögðu; pres. subj. segja; pret. segða, segðir, segði; imperat. seg, segðú; part. sagðr: doubtful forms are sagat, sagaðr, Merl. 2. 4: a pres. indic. seg, segr, ek seg, Grág. i. 64, 134; segr hann, Fms. x. 421; segsk, Grág.i. 159, ii. 57: with a neg. suff. segr-at, Grág. ii. 214; sagðit, Hým. 14; segit-a, tell ye not! Vkv. 21: an older form seggja with a double g is suggested in Lex. Poët. in two or three passages, cp. A.S. secgan, as also seggr; but in Haustl. l.c. the g in ‘sagna’ is soft, and not hard (gg) as in mod. Icel. pronunciation, and sagna would fairly rhyme with segjaandum: [a word common to all Teut. languages, except that, strangely enough, no Goth. form is recorded, for Ulf. renders λαλειν, λέγειν, εἰπειν, by maþljan, quiþan, rodjan; so it may be that the earliest sense was not to say = Lat. dicere, but a limited one, to tell, proclaim; A.S. secgan; Engl. say; Dan. sige; Swed. segja.]

A. To say, in the oldest poems chiefly,

I. to tell, report, Lat. narrare, dicere; segðu, imperat. tell thou me! say! Vþm. 11, 13, 15. 17, 20, 22, 24, 26, 28, 30, 34, 36, 38, 40, 42, Alm. 10, 12, 14, 16. etc., Skm. 3; segðu mér ór helju ek man ór heimi, Vtkv. 6; atgeirinn sagði (foretold) manns bana, eins eðr fleiri, Nj. 119; mér segir svá hugr um, my mind tells me, I have a foreboding; eigi segir mér vel hugr um þessa ferð, Ld. 366; sagði honum mjök úvænt hugr um hennar hag, Fms. x. 215; sagðit honum hugr vel þá, Hým. 14; seg oss draum þinn, Nj. 95; hann segir honum greiniliga slíkt er hann spurði, Fms. ii. 99; þessi saga er nú ætlu vér at segja, viii. 1 (see saga); hann spurði hvers synir þeir væri,—þeir sögðu, Nj. 125; fór sveinninn ok sagði til Haralds, Fms. vii. 167; hvat hark var þat?—Honum var sagt, 168; svá hafa spakir menn sagt, Ib. 6; svá sagði Þorkell oss, 5; svá sagði Teitr oss, id.; svá sagði oss Úlfhéðinn Gunnarsson, 9; þenna atburð sagði Teitr oss, at því es Kristni kom á Ísland, 13; en Hallr sagði oss svá, 15; svá sagði hann oss, id.; en honum sagði Þórarinn bróðir hans, 16; es sannliga es sagt, at fyrst færi til Íslands, 4; hvatki er missagt es í fræðum þessum (pref.); þar sagði hann eigi koma dag á vetr, Landn. (pref.); svá segja vitrir menn, … en svá er sagt, 25; svá sagði Sæmundr prestr enn fróði, 27; er svá sagt, at honum hafi flestir hlutir höfðingligast gefnir verit, Nj. 254: of inscriptions, writing, segja þær (the Runes) formála þenna allan, Eg. 390; segja bækr, at …, 625. 88; skal sú skrá hafa sitt mál, er lengra segir, Grág. i. 7: segja leið, to tell the way, to guide, esp. on the sea, to pilot, Fms. xi. 123, Eg. 359 (leið-sögn, leiðsögu-maðr):

—to tell, bid, far þú ok seg Agli, at þeir búisk þaðan fimmtán, Nj. 94; hann sendi húskarl at segja Steinari, at hann færði bústað sinn, to tell S. to change his abode, Eg. 749; segðu honum að koma, tell him to come!

2. with prepp.;

—segja eptir e-m, to tell tales of one, inform against, Al. 125; hann sagði eptir mér, segðu ekki eptir mér!—s. frá e-u (frá-sögn), to tell, relate, Nj. 96; þar er hón nú, Unnr, er ek sagða þér frá, U., of whom I told thee, 3; eigi má ofsögum segja frá vitsmunum þínum, Ld. 132:

—s. fyrir, to dictate, Fms. vii. 226, Fb. iii. 533, Nj. 256: to foretel, Rb. 332; s. fyrir úorðna hluti, Fms. i. 76, viii. 5: segja fyrir skipi, to bid Godspeed to a ship (on her first voyage), ix. 480: to prescribe, Ld. 54; þeir sigldu um nóttina, en hann sagði fyrir (piloted) með viti ok gæfu, Bs. i. 562: s. manni fyrir jörðu, to give notice as to the redemption of an estate, Gþl. 295–297, 301 sqq.:

—segja til, to give up; s. til nafns sins, to give one’s name (on being asked), Hbl.; hvat er nafn höfðingja yðvars? Rútr segir til sin. R. told his name (said, my name is R.) Nj. 8; sagði Örnólfr til svá-felldra itaka, Dipl. i. 1; skal ek hér fá þér sæmd ok virðing, þá er þú kannt mér sjálfr til s., Eg. 312.

3. impers. it is told: hér hefsk Landnáma-bok, ok segir í hinum fyrsta kapitula, hversn, Landn. 24: hér segir frá Birni bunu, 39; segir nokkut af hans orrostum, Fms. viii. 3; sem segir í sögu hans, i. 4 (see saga); sem áðr sagði, … sem sagði fyrr, as was told before, x. 382, 410.

II. to say, pronounce, declare; eg seg þat Guði, I declare to God (in an oath, cp. Engl. ‘so help me, God’), Grág. i. 64, 134; ok segi ek þat Æsi, Glúm. 388.

2. so in the law phrases, segja sik í þing, lög, and the like, to declare oneself in a community, to enter a community under the law; as also, segja sik ór þingi, lögum, to declare oneself out of, to withdraw from, a community, Grág. and the Sagas passim; segja skilit við konu, to declare oneself separated from, to divorce one’s wife, Nj. 50; segja þing laust, to declare a meeting at an end, Grág, i. 116:

—segja lög, to say the law, used of the speaker’s (lögsögu-maðr) decisions; syni Erlings segi ek engi lög, i.e. I give no sentence for him, Fms. ix. 331: iron., sögðu sverð þeirra ein lög öllum Svíum, ii. 315; s. prófan (á) málum, K.Á. 216; s. dóm, to give sentence.

3. with prepp.;

—s. e-n af e-n, to ‘declare a person off a thing,’ i.e. take it from him; hann sagði Vastes af drottningar-dómi ok öllu því ríki, Sks. 462; þá er hann þegar sagðr af lærðra manna tign, 694; skipta svá miklum ríkdómi, ok segja hann af einhverjum ok til annars, i.e. to take it from one and give it to another, Fms. ix. 330; þann dag segja lög mann at aptni af griði, Grág. i. 146; s. e-n afhendan, to declare a person off one’s hands, give him up, Fs. 34:

—s. e-t á, to announce: þú skalt segja á reiði mína, Nj. 216; s. á úsátt sína, 256; bæta at þeim hluta sem lög segði á hann, as the law declared, imposed, Fms. x. 152:

—s. aptr, to break up, dissolve; s. friði aptr, N.G.L. i. 103:

—segja sundr = segja aptr, s. sundr griðum, frændsemi, Fms. ix. 276, x. 133, Fas. ii. 136:

—s. fram, to say, pronounce, esp. of pleading, to read; s. fram sök and the like, Grág., Nj. passim:

—s. fyrir, see l. 2:

—s. upp, to pronounce; er hann hafði þenna kost upp sagðan, Fms. xi. 284: segja upp görð, dóm, sætt, to pronounce sentence, as a judge or umpire, Grág., Nj. Band. 12, passim; s. upp lög, to proclaim the law from the law-hill (the act was called upp-saga), Ib. 17, Bs. i. 25; at hann segði upp lögin, Nj. 164: s. e-n upp, to give one up, Sturl. iii. 181 C: segja e-u upp, to declare at an end; segja upp friði, griðum, Fms. x. 133; segja upp þjónustu við e-n, to leave one’s service, Hkr. iii. 68.

III. to speak, talk; skaut konungr á erendi, talaði hátt ok hvellt ok segir svá—þat er …, Fms. i. 215; ‘þenna kost viljum vér,’ segir Skapti, Nj. 150; ‘frauva,’ segir hann, ‘þat er satt er þú mælir,’ Fms. x. 421.

2. in a dialogue: segir hann, segir hón, says he, says she, etc.; ‘Kenni ek víst,’ segir Otkell,—‘Hverr á,’ segir Skamkell; ‘Melkólfr þræll,’ segir Otkell,—‘Kenna skulu þá fleiri,’ segir Skamkell, ‘en vit tveir,’ 75; Gunnarr mælti—‘Veiztú hvat þér mun verða at bana?’—‘Veit ek,’ segir Njáll,—‘Hvat?’ segir Gunnarr;—‘Þat sem allir munn sízt ætla,’ segir Njáll, 85; and so in countless instances.

IV. to signify, mean; þetta segir svá, Fms. viii. 239; ‘fiat voluntas tua,’ þat segir svá, ‘verði þinn vili,’ Hom. 157.

B. Reflex. to declare of oneself; hann sagðisk þá vaka, he said that he was awake, Nj. 153; sagðisk Haraldr vilja leggja við hann vináttu, Fms. i. 53; þeir sem sögðusk segja fyrir úvorðna hluti, 76; at þú sér annarr en þú segisk, Fas. ii. 544, freq. esp. in mod. usage, for the old writers in this case prefer kveðsk, káðusk (from kveða).

II. as a law phrase, þú segsk í þing með Áskatli goða, Nj. 231; maðr skal segjask í þing með goða þeim er hann vill, Grág. i. 159; nefndu hvárir vátta, Kristnir menn ok heiðnir, ok sögðusk hvárir ór lögum annarra, Nj. 164 (Id. 11, Bs. i. 22); hón sagðisk í ætt sína, she told her origin, i.e. she was exactly like her parents, Njarð. 382: impers. phrase, e-m segisk svá, one’s tale runs so; honum sagðisk svá til, his story runs; or, honum segist vel, he speaks well; honum sagðist vél í dag, he preached well to-day! það segist á e-u, there is a penalty on it, ’tis not allowed; láta sér segjask. to let oneself be spoken to, be reasonable, Am. 29, and in mod. usage.

III. part., sönnu sagðr, convicted of, Sdm. 25; Jupiter vill vita hvárt hann er sönnu sagðr, if the charge is true, Bret. 12: gerund., in the saying, segjanda er allt vin sínum, all can be said to a friend, one can open one’s, heart to him. Eg. 330.

IV. pass. it is said; svá segisk, at …, Fms. i. 98; þessi kvikendi segjask augnafull umhverfis, Hom. 48; hann segisk (is said to be, Lat. dicitur) skapaðr ór jörðn, Eluc. 21; segist í hverri viku sálu-messa, Dipl. i. 8; Zabulon, þat má hér segjast bygging, Stj.; ef nokkut riptist eðr af segðist, Dipl. iii. 11; segist þetta með öngu móti aptr, cannot be refuted, Fms. ix. 476, Hom. 154; af sögðum bæjum, aforesaid, Vm. 84; fyrr-sagðr, aforesaid; but this passive is unclassical, being taken from the Latin, and rare even in mod. usage.

V. segendr, part. pl. (seggendr, with a double g. Haustl.), sayers, reporters; sjáendr eða segendr, Grág. ii. 88. segjands-saga, u, f. a hearsay tale; skoluð ér hér vera ok sjá þau tíðendi er hér görask, er yðr þá eigi segjanz-saga til, þvíat ér skolut frá segja ok yrkja um síðan, Ó.H. 206; hence the mod. það er segin saga, a told tale, a thing of course [cp. Fr. ca va sans dire].

SEGL, n. [A.S. segel; Engl. sail; Germ. segel; Dan. seil]:

—a sail, Sj. 135; vinda, draga segl, to hoist sail, Hkv. 1. 29, Ó.H. 136, 137, 170; setja upp segl, Fms. ix. 10; taka til segls, Ó.H. 140; leggja ofan segl, 170; hella (to reef) segl, 182, Nj. 135, Fms. ix. 285, Fb. ii. 583; hleypa segli ór heflum, Ó.H. 182; hleypa ofan segli, id.; hlaða (to furl) seglum, Fms. viii. 135; nú lægir seglin þeirra, Ó.H. 182, passim. The ancients took pride in costly sails woven or embroidered with stripes and figures in various colours (vöndr, segl stafað vendi), stafat segl, Fms. i. 301; segl blá-stafat, x. 345; stöfuð segl með ymsum litum, xi. 437; seglin vóru stöfuð öll með blá ok rauðu ok grænu, Ó.H. 161; segl stafat vendi blám ok rauðum, Eg. 68, Ó.H. 113, 124; var seglit hvítt sem drift ok stafat rauðu ok blá með vendi, 170, Orkn. ch. 116, and passim: such sails were a fit gift to a king, see the narrative in Fms. vi, Har. S. harðr. ch. 100; at menn sendi konungi vingjafir, hauka, hesta, tjöld eðr segl, Ó.H. 126; hence the poets call the sail a ‘tablet’ (skript): poët. a ship is called segl-hundr, segl-marr, segl-vigg, sail-hound, sail-steed, Lex. Poët.

compds:

segl-bót, f. sail-mending, Sks. 30.

segl-búinn, part. sail-bound, Eg. 389, Eb. 140, Fms. vii. 68, ix. 439.

segl-laun, n. pl. reward for a sail, Fms. vi. 358.

segl-rá, f. a sail-yard, Fbr. 132.

segl-reiði, a, m. sail-rigging, Sturl. i. 189, Edda i. 330.

segl-tækr, adj. fit for sailing; veðr segltækt, Ó.H. 138, Fms. vii. 286.

segl-viðr, n. a ‘sail-tree,’ of the yard, Skálda 162.

segull, m. a magnet.

compds:

segul-berg, n. a magnetic mountain, Snót.

segul-steinn, m. a lodestone.

seiða, d, [answering to síða, q.v.], to enchant by a spell; seiða seið, to work a spell. Gísl. 31; Gunnhildr lét þat seiða, at Egill skyldi aldri ró bíða. Eg. 403: s. til e-s, seiddi hón til þess í hallæri, at hvert sund var fullt af síld, Landn. 147; hann hefir látið s. til, at honum skal ekki vápn at bana verða nema hann, Nj. 44.

seið-berendr, m. pl. sorcerers, Hdl. 32.

seið-galdr, m. enchantment by spells, Róm. 383.

seið-hjallr, m. the scaffold on which the wizard or witch was seated and where the incantation was performed, Ld. 142, Fas. ii. 84, iii. 319.

seið-kona, u, f. a sorceress, witch, Hkr. i. 19; völva ok s., Fas. ii. 506.

seið-læti, n. pl. the sound heard during the incantation, prob. the screams, songs, and charms by which the seið was accompanied, Ld. 152; see varð-loka.

seið-maðr, m. an enchanter, wizard, Fms. i. 10, ii. 134, Fas. iii. 319, Bárð. 39 new Ed.

seið-magnan, f. the working a spell.

SEIÐR, m., gen. seiðar, dat. seiði; the fem. seið sina (sinn), Fms. ii. 136, and seiðit, Fas. iii. 319, are false forms:

—a spell, charm, enchantment, incantation, which in the heathen times was solemnly performed at night; the wizards or witches were seated with certain solemn rites on a scaffold (seiðhjallr), from which they chanted their spells and songs; the ‘seidr’ was performed either to work any kind of good or evil to another person, or to be a kind of oracle or fortune-telling, to foreshow future events, such as the life and fate of those present, the weather, or the like; of the evil kind is the charm in Gísl. l.c., Ld. 152; fá at seið, Hkr. i. 21; Ingjaldr ok völvan ætluðu til seiðar mikils um nóttina, Fas. ii. 507; Freyja kenndi fyrst með Ásum seið, 8; fremja seið, Þorf. Karl. 376; efla seið, Eg. 403, Fas. ii. 72; magna seið, Gísl. 116; konungr bað hann hætta seiði, Fms. i. 10: hón bað fá sér konur er kunnu fræði þat sem til seiðsins þarf, Þorf. Karl. 378; var þangat at heyra íll læti er þeir frömdu seiðinn (seiðit Ed. wrongly), Fas. iii. 319: seiðis-hús, the house where the spell was worked. Fas. iii. 166, v.l.; in Yngl. S. ch. 7 the charm of ‘seidr’ is attributed to Odin; Óðinn kunni þá íþrótt, er mestr máttr fylgdi, ok framði sjálfr, er seiðr heitir, en af því mátti hann vita örlög manna ok úorðna hluti, svá ok at göra mönnum bana eðr úhamingju eða vanheilindi, svá ok at taka frá mönnum vit eðr afl ok gefa öðrum, en þessi fjölkyngi, er framið er, fylgir svá mikil ergi, at eigi þótti karlmönnum skammlaust við at fara, ok var gyðjunum kennd sú íþrótt, Yngl. S. ch. 7; as to the rites and ceremonies of the ‘seidr’ see esp. the interesting account in Þorf. Karl. S. ch. 3, compared with that in Vd. ch. 10 and Örvar Odds S. ch. 2 and 3; even the old poem Völuspá is framed as a song delivered by a prophetess working a spell. The witch scene in Macbeth is an echo of the ancient ‘seidr’ as it survived in tradition in Shakespeare’s time, though the devilry and the cauldron are later additions.

seiðr, m. [Norse sei], the gadus virens, a kind of fish, L., Edda (Gl.), Lex. Poët.; hence the mod. seiði, a fry; vara-seiði, the fry or young of fish.

seið-skratti, a, m. a wizard, Gísl. 18.

seiðsla, u, f. = seiðr, Fas. iii. 319.

seið-staðr, m. the place where a spell is worked; þar fannsk kinga ok s. mikil, Ld. 328.

seið-stafr, m. an enchanters wand, Ld. 328, v.l.

seið-villa, u, f. spells to counteract witchcraft; rísta seiðvillur, Fas. iii. 319.

seigildi, n. a tough substance, a knot.

seigja, u, f. toughness.

seigla, u, f. toughness, difficulty.

SEIGR, adj. [Dan. seig], tough; seigu leiri, Sks. 416; seigr í sinum, Flóv. 27, Karl. 475; seig bönd, Hom. 124.

2. metaph. tough, stubborn; seigr á sitt mál, Fms. x. 300: difficult, þat mun veita seigt, ii. 118; seigt er svöngum at skruma, Fb. i. 211; þat er seigt at segja, Fms. vi. 376.

SEIL, f. [a Goth. form sail is assumed from sailjan = χαλαν, Mark ii. 4; A.S. sæl; Germ. seil]:

—a string, line, esp. in Icel. used of a line on which fishermen string their catch of fish and trail them behind the boat; the word is rare in old writers, koma á seil e-m, to be carried along by one, Þd. 9; rás seil, Merl. 2. 12; seil grundar, ‘earth-thong,’ a snake, Lex. Poët.; seilar sól, a shield; þrym-seil, id.

seila, u, f. a hollow, Björn: a local name.

seilask, d, dep. to stretch out one’s hands as high or as far as one can reach; þótti mér svá löng höndin á mér, atek þóttumk s. upp á bjargit, Þorst. Síðu H. 178; Þórr seildisk svá langt upp sem hann mátti lengst, Edda 33; hann bað Þorfinn þá s. í móti djáknanum, Orkn. 112; Kormakr seildisk til ok hjó, Korm. 142, Ísl. ii. 269; s. til sverðsins, Fms. viii. 332.

2. metaph. to seek far for a thing; skal ekki seilask til nafns, Fs. 23; s. til sæmdar í hendr e-m, Boll. 338; s. til e-s, to covet, 655 xxix. 6:

—s. á e-t, to encroach on; s. á Guðs rétt, ok heilagrar kirkju, Bs, i. 741, Fb. ii. 261; hence, á-sælast, id.

seiling, f. a stretching up the hands; in Icel. the height of a person stretching his hand up is called seiling, það er seiling mín, or það er seilingar-hæð, það er seiling upp undir loptið, and the like.

2. metaph. a seeking from far; er þat honum nauðsyn en eigi seiling, it is a necessity, and not his own seeking, Hrafn, 16.

SEIMR, m. [síma], a wire or string; draga seiminn, to drawl out one’s words, i.e. talk with a canting voice.

II. riches; en hvorki gull né seim, Pass. 36. 5; bjartan seim, Fb. ii. 523 (in a verse); rautt gull er s., Þjal.; seims ok hnossa, Edda (Ht.); seima-þollr, seim-skerðir, seima-slöngvir, seim-brjótr, seim-örr, seim-stafr, seim-týnir, seim-þverrir, etc. are epithets of a lordly man, lavish of gold, Lex. Poët.

III. a honeycomb, prop. ‘honey-texture’ (cp. Germ. wabe from weben = to weave); hón rétti fram höndina ok tók upp seiminn, Stj. 210; sætari en hunang eða s., Bs. i. 103; sætligan seim, 240; hunanglegr s., Th. 77; hunangs-seimr, q.v.

sein, n. a delay; nú var eigi sein á (seinat?) konungi til mótsins, the king did not wait for him, Fms. vi. 239: the saying, ein stund verðr opt at seinum, one hour may make it too late, Harms. 41; aldri læt ek at munni sein, Mkv. 24;

frið-sein, lack of peace, disturbance, Þd. 9.

seina, að, [Ulf. sainjan = βραδύνειν; Germ. sehnen, but only in a metaph. sense]:

—to delay, slacken; skynda skal hverr sem einn at snúask til Guðs meðan hann má, at eigi seini hann, lest he be too late, Hom. 13: seina e-u, to delay; verðr mein ef því seinum, Leiðarv. 39: s. at hróðri, to lag with his verses, Orkn. (in a verse).

2. esp. in the part. seinat, too late, mun nú eigi um seinat at flýja, Fms. viii. 162; of seinat hefir þú at segja, thou hast delayed too long. Fas. i. 196; ok er þó of seinat, Ld. 144, Fms. ii. 195; svá at eigi verði seinat, lest it be too late, xi. 114; seinat er nú, systir, at samna Niflungum, Akv. 17.

sein-búinn, part. ‘late-boun,’ slow in getting ready, Fms. ix, 304.

sein-fyrndr, part. long-lived, lasting, Edda (in a verse).

sein-færr, adj. slow, Grett. 90 A, Fms. xi. 434; brú var á, ok var seinfært yfir, it took a long time to pass, Sturl. iii. 24.

sein-görr, adj. ‘slow-made,’ slow-growing; hann var s. maðr í uppvexti, Sturl. iii, 122; opp. to bráðgörr.

sein-heppiligr, adj. slow, dull-looking, Fms. vi. 204.

seinka, að, to delay, slacken, Ísl. ii. 217: with acc., s. gönguna, Rb. 106; s. e-t mál, to put a case off, Fms. i. 74: with dat., and so in mod. usage, seinka e-u, Ísl. ii. 217, Gísl. 121.

II. reflex. to be delayed; þótti seinkask um kvámu hans, Fms. ii. 72, xi. 70; mjök þótti seinkask atlagan, vii. 259; þá er seinkaðisk um svörin, MS. 623. 16.

seinkan, f. a hindrance, delay, Eg. 546, Bs. i. 482.

sein-látr, adj. slow, dull of motion, Bs. i. 795; opp. to bráð-látr.

sein-liga, adv. slowly; taka s. undir e-t, or taka e-u s., indifferently, Nj. 217, Fms. i. 74.

sein-ligr, adj. slow, dull; Oddr var eldsætr ok s., Landn. 235; s. í viðbragði, Grett. 90; Sighvatr þótti heldr s. fyrst í æskunni, Fb. iii. 243; hann beiddi hann liðveizlu, Hálfdán var hinn seinligasti, H. was slow, unwilling, Sturl. iii. 16.

sein-læti, n. slowness, dulness, sluggishness.

sein-mæltr, adj. slow-speaking.

SEINN, adj., compar. seinni, superl. seinst, seinstr, mod. seinastr, and so in Fb. i. 74, Orkn. 402; in mod. usage compar. seinni, but superl. seinastr; [A.S. sæne; mid. H. G. seine; Swed. sen; Dan. seen; Lat. segnis]:

—slow, slack, opp. to fljótr; seinn á fæti, Fms. vii. 169; hann er seinn, Rb. 358; ertú seinn mjök á slíkum sögum, Fs. 69: gramm., samstöfur seinar eðr skjótar, Edda 123, passim in old and mod. usage.

2. neut. as adverb; fara seint, to go at a slow pace, Nj. 197; maðr ríðr, ok eigi seint, Ísl. ii. 335; gengr þat seinna en sól, Rb. 108; kemsk þó seinna fari = ‘festina lente,’ Nj. 68; hann söng seint ok skynsamlega, Bs. i. 74.

II. temp. late, slow; förum til skipa ok verðum eigi of seinir, Fms. ii. 300; hann varð s. frá heimboðinu, Gullþ. 68; verða seinni, to be behind, Nj. 28.

2. neut., honum þótti þeim seint verða, Fms. ii. 82; runnu þeir allir, ok varð Þorsteinn seinstr, the last, i. 72; þat var seinst skipa Hákonar, the hindermost, vii. 289; at seinstum kosti, at the very last, D.N. iii. 39; Sveinn varð seinst búinn, Orkn. 402; sóttisk þeim seint, Nj. 8, Fs. 71; Hallfreði þótti þeim seint verða, 100; svá margan mann at seint er at telja, Fas. i. 498; þar varð seinst (last) albygt, Landn. 276; á máuaðar fresti et seinsta, at the last, not later than that, Grág. ii. 205: seint ok seint, bit by bit, Stj. 11; komsk þat seinst (hindermost) út, Hkr. iii. 144; lauksk seint (slowly) um hag hennar, Sturl. i. 199; hafa margir menn þess seint (i.e. never) bætr beðit, Fms. ix. 427; seint er um langan veg at spyrja tíðenda, Edda 30; taka e-u seint, slowly, coolly, Hkr. i. 191, Fs. 155; hann leit seint til þeirra, Edda 30.

sein-talaðr, part. slow-spoken, Stj. 260.

sein-þreyttr, part. long-suffering, Nj. 90, Fms. vi. 371; s. til reiði.

seizla, qs. seiðsla = seiðr, Fas. iii. 319.

sekð, f., see sekt.

sekð-fé, n. = sektarfé, Nj. 110.

sekja, ð or t, also spelt sekkja, to fine, sentence to a fine.

2. to sentence to outlawry; sá er hann (acc.) sekði, Grág. i. 81; þeir menn er þeir hafa sekta, 94, Fbr. (in a verse).

II. reflex. to be liable to a penalty; sekisk sex aurum við biskup, K.Á. 22; goðinn seksk ef hann getr engi til at nefna féráns-dóm, Grág. i. 95; þá sekjask þeir þrem aurum við erendreka konungs, N.G.L. i. 7, 20, 101, 251; seksk hann eigi fyrir þat er hann kvángaðisk, 656 A. ii. 17; þá er sem hann hafi einn sekðan hann, Grág. (Kb.) i. 110; sá maðr er sekðan hefir hann, 111; þat er hann sekði hann breksekð, id.

sekka, t, to pack up; sekka vöru, Nj. 259: mod. sekkja, in the phrase, sekkja skapi sínu, to shut up (i.e. suppress) one’s indignation.

SEKKR, m., gen. sekkjar, Stj. 214; pl. sekkar; but mod. sekkir, also Stj. 214, Nj. 134, l. 2 from bottom: [a word common to all Indo-Germanic languages]:

—a sack, bag; s. er ílát, Skálda 168; þeir höfðu með sér sekka, Blas. 45; but acc. sekki, Stj. 217; í sekkunum, 215; sekkjar munnr, 214; þeir báru milli sín sekk, Ó.H. 135; sekkr manns heitir byrðr þær er einn fetill er í, N.G.L. i. 349.

2. a package, trunk, in a merchant ship; gefa alin af sekk hverjum, Sturl. i. 222; þeir tóku sekka nokkura ór búlkanum … fóru nú aðrir sekkar á hann ofan þeir er léttari vóru … sekkir tveir lágu þar hjá búlkanum, Nj. 134: hence

sekkja-gjald, n. a ‘trunk-tax,’ a tax payable to the king of Norway by Icel. ships; this tax is first mentioned in deeds of the 14th century, N.G.L. iii. 180, 215–218 (deeds of 1360 and 1383), D.N. ii. 514.

SEKR, adj.; in this word in old vellums a j appears after the k and before a vowel, whence also came the old change of the root vowel; thus, sekjan, sekjum, sekjar; in later vellums this j is dropped, sekan, sekum, etc.: [from sök]:

—prop. sentenced, to pay in money or person: esp. of a fine, mulcted, verðr hann sekr um þat þremr, sex mörkum, Grág. i. 37, 296, 363, 375; þá eru þeir sekir fimtán mörkum, N.G.L. i. 21, 359 (else the Grág. has útlagr, q.v.)

II. in Icel. law, convicted, outlawed, condemned to the lesser or greater outlawry; nú verðr maðr sekr at sátt, en þá verðr maðr sekr at sátt, er hann handsalar sekt sína, Grág. (Kb.) ch. 60; sekr skógar-maðr, sekr fjörbaugs-maðr, Grág.; til ek hann eiga at verða um þá sök sekjan skógarmann, prop. = a convicted woodman, Nj. 110: maðr hafði sekr orðit um þræls morð eðr leysings, Íb. 6; but also used singly, ins sekja manns, the outlaws, Grág. i. 360; Gísli verðr sekr, Gísl. 39; verða sekr um víg, Nj. 88, Grett., Gísl., Harð. S., and other Sagas passim.

2. guilty, wicked; hefna sekjum mönnum íllar atferðir, MS. 677. 4; láta þann undan setja er sekr er Nj. 136; eigi göra verkin ein saman manninn sekjan, 656 A. ii. 16; þar til er þeir fara af heiminmn sekir, 625. 66: sekari né dauðlegri, Sks. 533; samt fyrir Guði sekr ert, Pass., N.T., Vídal. passim.

sekt, f.; in the Grág., esp. Kb., the older form sekð or sekþ prevails; in Kb. ch. 60, sekt occurs nine times, sekð or sekþ seventeen times:

—a penalty, fine, mulct; varðar búanda þat þriggja marka sekt, Grág. i. 158; ef maðr handsalar manni ákveðna sekt sína, 119.

II. as an Icel. law term, the condition is one of the three degrees of outlawry or lög-sekt,—thus defined, þær eru lögsekðir þrjár á landi vóru, ef maðr er görr skógar-maðr óferjandi, eða fjörbaugs-maðr, en sú en þriðja at auka svá fjörbaugs-sekð, at hann skyli eigi eiga fært út hingat, Grág. i. 119; yet, as a rule, only the first two degrees appear in the Sagas; sekt is opp. to sætt, Fs. 73; lýsa til fullrar sektar, Nj.:

—hence the outlawry itself, Grág.; Nj.; hann (Grettir) var lengst í sekt, Grett. (fine); þótti sumum sem hann hefði úti sekt sína ef hann hafði nokkut af hinu tuttugasta ári, 149. This clause about the twenty years is nowhere mentioned in the Grágás, and seems to be a mere popular fiction in the Grett. S., cp.also Gísl. 126 and Harðar S. ad fin.

2. guilt; játa þær sektina, Th. 78; syndir ok sektir, Stj. 55; sektir eða lögbrot, Sks. 665.

compds:

sekð-auðigr, adj. ‘guilt-rich,’ wicked, Landn. (in a verse).

sekðar-dómr, m. a conviction, sentence of outlawry, opp. to sættardómr, Grág. i. 487.

sekðar-fé, n. the property of an outlaw, which was confiscated, one half to the community (fjórðungs-menn), the other half to the prosecutor, Nj. 110, Grág. i. 120, Sturl. i. 34, Njarð. 382, Eb. 36, 110 new Ed.; af hans s. urðu almenningar, Landn. 121: a price put on the head of the culprit, Grett.

sekðar-görð, f. a sentence of sekt, Grág. i. 487.

sekðar-handsal, n. a ‘hansel’ or first trial of sekt, Grág. i. 118, 488.

sekðar-lauss, adj. free, not convicted; eigi ann ek þess Þóri at fara sektalausum (unconvicted) af þessum fundi, Lv. 45;

sektalaust, with impunity, N.G.L. i. 349, K.Á. 176, Jb. 22 B, Sks. 602 B, Gþl. 23.

sektar-mark, n. a brand or mark of guilt, Sks. 116: plur. the marks by which to know the person of an outlaw, Band. 19 new Ed.

sekta-mál, n. pl. cases about penalties, fines, N.G.L. i. 335.

sektar-sakir, f. pl. a case liable to sekt, Grág. i. 462.

sektar-úmagi, a, m. the destitute child of an outlaw, Grág. i. 237.

sekunda, u, f. [Lat.], a second, Rb.

sekventia, u, f. [Lat.], a sequence, part of a chant in the mass, Vm. 47, Jm. 14, Fms. viii. 141; sekventíu bók, -skrá, B.K. 83, Pm. 28.

SEL, n., gen. pl. selja, dat. seljum, [sel stands for an obsolete ‘sali,’ and the word is akin to salr, q.v.; A.S. sele]:

—a shed on a mountain pasture, but within the landmarks of each farm (not in the almenningar), where the milch-kine are kept in the summer months (it answers to Germ. senn-hütte). An Icel. word; in Norway such huts are called setr (or sætr), q.v.; sel skal hverr göra sér í almenningi er vill ok sitja í sumar-setri ef hann vill, N.G.L. i. 251 (in Icel. this was not allowed, eigi skal sel göra í afrétt, Grág. ii. 302); tvá stöðla ok sel (sæll), D.N. i. 81; ek á sel skamt héðan, vertú þar í nótt, Fs. 59; þá snéru þeir til selja Gríss, Fms. ii. 247; Víga-kolr fór frá seli áðan, Nj. 55; fara í sel, fara til sels, Grág. ii. 277; færa í sel, to bring the kine to the sel (in June); fara, flytja úr seli, to bring them back, in the autumn; spurði konungr ef nokkur sel væri þar, er þeir mætti í búa, Ó.H. 187; sels-dyrr, sels-gluggr, sels-hurð, sels-veggr, sels-tópt, Rd. 310, Ld. 244, 278, 280, Þorst. S. hvíta 43, cp. Ld. ch. 55, 62, 63, Vd. ch. 40, 41, Þorst. S. hvíta 42, 43, Vápn. 24, Hallfr. S. ch. 9, Grett. 139.

II. freq. in Icel. local names, Sel, Seljar, Selja-land (whence Seljalands-múli), Sel-tungur, Sels-hagi, Sel-á, Selár-dalr (whence Sel-dælir, the men from S.), Sel-fors, Heiðar-sel, Landn., Dipl., map of Icel.

B. Compds:

Sel-búar, m. pl. the inhabitants of S., a Norse county, Fms. viii. 35.

sel-byggr, m. a nickname, Dipl. ii. 16.

sel-fangi, a, m. the stores in a dairy (sel), D.N.

sel-flutningr, m., in the phrase, fara selflutning, e.g. when three or more persons cross a river severally in a small boat which can only carry two persons at a time, one always returning to fetch the next.

sel-för, f. the keeping cattle in a sel, Grág. ii. 277, Eg. 765, Landn. 95, in both passages used as mod. sel-staða: a right to keep a sel in a pasture, kirkja á selför á Flateyjar-heiði fjórum kúm, ú Balafelli, á Neðravöll, Heydal, Pm. 92, 71, Vm. 18, Dipl, v. 26.

sel-gresi, n., botan. ribwort, narrow-leafed plantain, plantago angustifolia.

sel-görð, f. erection of a sel, Rd. 263: = þeir höfðu selgörð á sumrum í Selshaga, Dipl. i. 7; at Benedict ætti s. á Breiðstöðum, v. 10.

sel-hestr, m. a horse used in the sel, Dipl. v. 5.

sel-land, n. land for sel (pasture), Pm. 49, Dipl. v. 7.

sel-mánuðr, m. the month in which milch-cattle are removed to the sel (June), Edda 103.

sel-setr, n. a mountain-shed, = sel; í selsetri einu, Fms. viii. 439; Kristbúit á selsetr í Seltungu, Vm. 169.

sel-staða, u, f. the place where a farm has its sel.

seli, a, m., and sili, q.v. [Dan. sele], harness; saðull eða seli, N.G.L. i. 363; hvert hross skal í reiðskjóta fara, er seli eða saðull hefir á komit, 125: in mod. usage sili is a strap in the harness.

sé-ligr, adj. sightly, = sjáligr.

SELJA, pres. sel, selr (sell, Grág. ii. 80); pret. seldi; part. seldr; [A.S. seljan; Engl. sell; Dan. sælge]:

—to hand over to another; s. e-m e-t, or absol.; Ásta selr honum sverðit, Fms. iv. 37: hann tók sverð búit ok seldi Birni ok fingrgull—Sverð þetta, sagði hann, gef ek þér, Ó.H. 53; hann seldi smala-manni höfuðit, Nj. 70; hann tók menit af hálsi sér ok seldi Finni, Ó.H. 136, 148: selja fram, to deliver up, Hkr. ii. 243; mun hann s. framm Hrapp, Nj. 133, 134; selja af höndum, Fms. iv. 278; s. e-t í hendr e-m, Eg. 180, 715; hann seldi búit í hendr Þorsteini, 704; s. vápn ór hendi sér, Fs. 29; hann seldu þan til fóstrs í Suðreyjar, Fms. i. 250; s. e-m sonu sína til fóstrs, 5; seldu honum margir sonu sína til læringar, Ib. 14; meirr en efni sé til seld, more than is due, Bs. i. 137, Fs. 84.

2. to yield milk, of a cow; hún (the cow) selr ekki, vill ekki selja, in which case the Scottish milk-maids use a tulchan or stuffed calfskin.

3. a law term, selja sök, to make over a suit into the hands of a delegate to plead it in court; svá skal sök selja, at þeir skolu takask í hendr, sú er sök tekr ok hinn er sell (hand-sal), Grág. ii. 80; aðra skóggangs sök sel ek þér á hendr Starkaði … mun ek s. þér í hendr legorðs-sökina, Nj. 98, 99; s. vig-sök, Grág. ii. 80; s. mál í hendr e-m, Eg. 732; s. e-m sjálfdæmi (q.v.), Nj. 92; s. e-m grið, Edda. 57; hann kvaðsk hvárki vildu s. grið né taka, neither give nor receive pardon, Nj. 92: phrases, s. e-m laun, to give a reward, pay; hefir hann áðr selt mér laun í heilræðum, 1 79, 214; s. fé at láni, to put out money on credit, lend money, Ísl. ii. 223; s. á leigu, to put out on interest, Grág. i. 390; ljá eða selja á leigu, 437; selja á frest, to sell on credit, Vápn. 7: selja upp, to throw up, vomit, (upp-sala.)

II. to sell, part with (derived from the preceding sense), Fms. x. 5, 227; hann seldi land sitt, Ld. 134; ef þú selr land þetta þeim Bolla, 212; ek em kominn at fala at þér hey ok mat, … Hvártki vil ek þér selja—Viltú gefa mér þá? Nj. 73; ef hón kaupir meira, ok á sá eigi heimting til þess er hann seidi henni, Grág. i. 334; s. við litlu verði, to sell for a small sum, Eg. 100; ekki sel ek hann nema við miklu verði, Fms. x. 227; cp. við hleifi seldu, they sold me for a loaf (?), Hm.: selja mansali, to sell into bondage, Fms. x. 224; s. sik sem dýrast, to sell one’s life as dear as possible, xi. 376; þótti þeim konungr út seldr, a done man, Odd. 12; þeir Erlendr vóru fram seldir (lost men), ef …, Fms. vii. 318; fram seldir ok til dauða dæmdir, 65.

III. reflex. to give oneself up; seljask arfsali, to give oneself up as arfsals-maðr (q.v.), Grág. i. 204, Vápn. 13; gjarna vilda ek at hann seldisk með minnum vandræðum en á horfðisk, Ld. 254; aldri mun þat vel út seljask, it will never go well, Karl. 152; við marga hafit er heit góð, en misjafnt þykkir út seljask, Nj. 122: to hire oneself out, ef hann selsk dýrra á leigu, Grág. i. 149.

2. recipr. to exchange; þeir görðu frið ok seldusk gíslar, Hkr. i. 7; hafit heilir grið selzk, ii. 166

3. pass. to be sold, Fms. i. 79, 186.

4. part. seljandi, a seller, vendor; seljandi saka, Grág. i. 370, 480; selendr ok kaupendr, Grág. 39.

selja, u, f. [A.S. seal; Engl. sallow; Swed. sälg; Dan. sælje; North. E. and Scot. saugh]:

—a sallow, a willow, salix capraea, Edda (Gl.), Pr. 473, Lex. Poët.; kirkjan á alla smá-reka, rætr allar ok seljur, Pm. 69.

selju-tré, n. a willow-tree, Ám. 111.

II. [selja the verb], a female dealer, whence freq. in poët. circumlocutions of a woman, Edda 68, Lex. Poët.

III. the name of an island in Norway; whence Selju-menn, the saints of Selja; Seljumanna-messa, Seljumanna-vaka, see messa, Bs., N.G.L.; for the story see Fms. i.

seljari, a, m. a seller, dealer, Mar., Hom. 23.

selningr, see sendlingr.

SELR, m., pl. selar, but mod. selir, [O.H.G. selah; A.S. seol; Engl.seal; Dan. sæl-hund]:

—a seal, Lat. phoca, Fs. 143; egg ok sela (acc.pl.), Sturl. ii. 77: fiska, fogla eða sela, Grág. ii. 337; sela ok fiska, 358; sela alla, 359; syndr sem selr, Nj. 29, cp. Engl. ‘to swim like a duck:’ the phrase, mér er ekki um sel, ‘seal likes me not,’ i.e. I do not like it. For a description of various kinds of seals see Sks. 40–44 new Ed. (opnu-selr, örkn-selr, látr-selr).

2. in local names, Sel-strönd, Sel-vágr, etc.:

—as a nickname, Selr, Ó.H.; sels-bani and sels-hefnir, id.; sela-gnúpr, Gísl. 9.

B. Compds:

sela-bátr, m. a seal-boat, boat for seal-catching, Gísl. 135, Vm. 98.

sel-belgr, m. a seal-skin (not cut up), Eb. 96, Landn. 76, Fms. i. 10.

sel-biti, a, m. a flip with the finger; gefa e-m sel-bita.

sela-dráp, n. seal-killing, Vm. 137.

sels-eista, n. a seal’s testicle, a nickname, Fbr.

sel-feitr, adj. fat as a seal, Fbr. 19, Vígl. 36.

sel-fiskr, m. a small kind of whale, Sks. 179.

sel-fita, u, f. seal’s fat, Ant. 275.

sel-hár, n. seal’s hair, Eb.

sels-hreifi, a, m. a seal’s paw.

sela-húðir, f. pl. seal-skins, Sks. 184, Bárð. 165.

sels-höfuð, n. a seal’s head, Eb. 276: Dumnial selshöfuð, a nickname, in a Runic inscription in Ireland, see under mál.

sel-kolla, u, f. the name of an ogre with a seal’s head, Bs. i. 604 sqq.

sela-kyn, n. a kind of seal, Sks. 178.

sela-lagnir, f. pl. places where nets are laid for catching seals.

sel-látr, m. pl. places where seals litter.

sel-nasi, a, m. ‘seal-nose,’ a nickname, Sturl. iii. 184.

sel-net (sela-net), n. a seal-net, Grág. ii. 358, Vm. 108, Jb. 317.

sela-nætr, f. pl. = selnet, Bs. i. 388.

sel-skinn, sela-skinn, n. a seal’s skin, Vm. 60;

selskinns-brackr, selskinns-stakkr, selskinns-kufl, Fbr. 139, Sturl. i. 30.

sel-skutill, m. a seal-harpoon, Fbr. 144, Sturl. iii. 68.

sel-spik, n. seal-fat.

sels-sveif, f. = selshreifi, N.G.L. i. 339, 363.

sel-tíund, f. a tithe of seals, levied as a tax on seal-catchers, D.N.

sel-tjara, u, f. tar from seal-fat, Þorf. Karl. 438.

sel-vara, u, f. ‘seal-ware,’ fur, Rétt. 47.

sel-veiðr (sela-veiðr), f. seal-catching, Ld. 90, Eg. 135, Ám. 12.

sel-ver, n. a place where seals are caught, Bjarn. 22, Eg. 42, Fms. iv. 330.

sel-skapr, m. [from Germ. ge-sellschaft; Dan. sel-skab], company, N.T., Pass., Vídal. (mod.)

Selund, f. the ancient name of Zealand, Edda (begin.), Fas. i. (Sögubrot), and so called in old poems.

SEM, a conjunction, and a relative particle, probably from the same root as sam, sama-, denoting as, the same, the like; if so, the conjunction would be the original, and the relative particle the derived use; in old writers ‘sem’ is in general use as a conjunction, while the pronominal ‘sem’ is rare, for ‘er’ or ‘es’ is the old relative particle: but in mod. usage the conjunction has been almost displaced by ‘eins-og,’ whereas ‘sem’ as a relative particle has got the better of ‘er.’

A. As a conj. as, Lat. ut; rauðr sem blóð, fölr sem grass, blár sem Hel, Nj. 177, Ísl. ii. 220; hvítt sem drift, Ó.H. 170; auðigr sem Njörðr, Fs. 80; syndr sem selr, Nj. 29; ragr sem geit, vitr sem Njáll, hár sem tröll, mjór sem þvengr, etc.

2. with another particle or an adjective; svá sem = Goth. swê-swê, so as, like as, Germ. so wie; svá sem salt, Pr. 472; svá sem börn föður, Edda 13; svá sem fyrr var ritið, Ó.H. 171; sva sem hér er ritað, id.; mæla svá sem einum munni, 623. 33, and passim in old and mod. usage: temp. about that time, svá sem hann fór at veiða, … svá sem þeir lifðu, … svá sem í þann tíma, Stj. 46, 50:

—slíkr sem, such as; slíkum manni sem Ljótr er, Eg.; slíka sæmd sem hón hefir heitið, Nj. 5; með slíkri grein sem hér segir, K.Á. 82.

3. referring to a verb or to the preceding sentence (ellipt. = svá sem); svæla e-n inni sem melrakka í greni, Nj.; hann fór sem úsekr maðr, id.; staup mikit sem manns höfuð (= svá sem), Fms. vi. 183; þeir veittu þér allan heiðr sem sínum formanni, Karl. 221; skal hverr vera sem sjálfr ryðr sér til rúms (such as, just as), Fms. viii. 93; vit skulum ginna þá alla sem þursa, Nj. 263; henni var trúað sem góðri konu, Sks. 457; hann kom, sem hann hafði heitið, as he had promised, Fms. i. 72; sem enn mun getið verða, as it will be told, vii. 230; dugði hverr sem mátti, every one did as he could, his best, viii. 139; lagði hverr fram sitt skip sem drengr var til, vi. 315; sem fyrr var sagt, Stj. 48; Hárekr görði sem hann hafði sagt, Ó.H. 170.

4. with a compar.; því úgörr sem hann er forvitnari, the less, the more, Greg. 29.

5. with a superl.; sem hvatast = Gr. ὡς τάχιστα, Lat. quam celerrime, Fms. viii. 145; sem skjótast, Nj. 4; sem tíðast, Eg. 206; sem næst, 127; beita sem þverast, 161; sem bezt, Sks. 623; sem verst, sem mest, Karl. 222; sem skemst, 225; sem minnst, Nj. 263: ellipt., sem left out, Sks. 171, 201 B.

6. with subj. as if; svá sem hann mælti annat mál, Ó.H. 171; sem þín móðir sé, Skv. 1. 41, (hence the mod. sem-sé, to wit, viz., proncd. sum-sé); lát sem þú þykkisk þar allt eiga. Fms. xi. 112; þeir vóru allir með vápnum sem til bardaga væri búnir, iv. 220; þá er þeim þótti sem minnstir væri fyrir sér, Eg. 123; svá skulu vér ok vara oss, sem vér munim eiga við borða-mun at deila, Fms. viii. 288; svá lízk mér sem nú munim vér hafa …, Nj. 5.

7. as also, as well as; hann tekr svá kirkju-tíund sem sína tíund, B.K, 49; oss sýnisk hón svá hjálpsamlig sem nytsamlig, as wholesome as useful, Dipl. i. 3: svá … sem, so … as, i.e. both alike; brag sem leika, Bjarn. (in a verse); reyr, stör, sem rósir væuar, Hallgr.

II. temp. as, when; sem hringdi til aptansöngs vildi konungr ganga, Fms. vii. 148; nú sem Lucifer hugleiddi, Stj. 7; enn sem Pharao sá þetta undr, 267; nú sem hvárirtveggju …, Karl. 148; ok sem keisarinn er víss orðinn, 222; ok sem þar er komit þjónustu, 223; freq. in mod. usage,—og sem hann var enn nú að tala, Matth. xvi. 47; enn sem hann gékk út um dyrnar, 71; enn sem þeir höfðu krossfest hann, xxvii. 35; sem Moises með sínum staf, Pass. 40. 7; nær sem, 38. 12, passim.

B. As a relative particle, used just like the particle er (es), see p. 131. After a demonstrative pronoun; konungi þeim, sem svá er góðr ok réttlátr, Fms. vii. 263; eptir þetta, sem nú var getið, i. 16; at því skaplyndi, sem vér höfum, Nj. 61; þ;á menn, sem, K.Á. 10; þau vötn, sem, Stj. 91; þau læti, sem, Fms. i. 217; hinna fyrri biskupa, sem (to whom) landsháttr var hér kunnari, H.E. ii. 79; ór þeim fjórðungi, sem féit er áðr mest saman, from that quarter, whence …, Grág. i. 195; í þess konungs veldi, sem sá var, in whose kingdom he was, 190: answering to er (II. 2), við slíkt ofrefli, sem þeir áttu at etja (viz. við), Fms. iii. 9; ór þeim ættum, sem þér þóttu ernirnir fljúga (viz. ór), Ísl. ii. 196: adding a demonstr. pron. (cp. er A. III), ef prestr fallerast með þeirri konu, sem hann hefir skírt barn hennar (whose bairn), H.E. i. 190.

II. after adverbs; þar sem = ‘there as’ = where; þangat sem, ‘thither as’ = whither; þaðan sem, ‘thence as’ = whence; hann drap þar (there) fótum, sem (where) vatni því var niðr slegit, Hom, 110; muntú þar þykkja sóma-maðr, sem þú kemr, Ld. 158; skal þar kalla kirkju, sem hann vill, K.Þ.K. 42; felask þar sem (where) okkr þykkir vænligast, Nj. 263: hvar sem hann kom, wheresoever he came, Fms. vi. 356; þat sem fékksk af reiðskjótum, Ó.H. 170; hvaðan? Þaðan sem þú mátt vel éta, Nj. 75.

2. þú görir þik góðan, þar sem þú hefir verit þjófr ok morðingi, thou who hast been, Nj. 74: dropping ‘þar;’ eru allir þrændir sem hann er, all the Thronds are where he is, i.e. they all back him Fms. i. 53.

semill, m. a composer, peace-maker, poët., Fas. i. (in a verse).

semingr, m. slowness, languor; göra e-t með semingi; cp. also sems, n. and semsa, að, to eat slowly.

SEMJA, pres. sem, semr; pret. samði and samdi; subj. semði; part. samiðr, samdr, saminn; [from sam-, saman, but chiefly used in a peculiar and derived sense]:

—prop. to ‘put together,’ to shape, compose, arrange, settle, and the like; samblandit ok úsamit efni, Stj. 7; ætlar þú hér eptir at semja kirkju-viðinn, thinkest thou after that fashion to shape it, Ld. 316; ok semja þar til eitt klæði, they shaped a cloth for that use, Mar.; síðan samði (shaped) Guð fagra konu ór rifinu, Ver. 3; s. hljóðfæri, to tune instruments, Fas. iii. 221; alla hefi ek sam-hljóðendr samða (arranged) í þat mark, Skálda 168; samði hann saman (fused into one) hin fornu lög ok in nýju, Ver. 52: mod. semja kvæði, vers, bók, to compose a poem, verse, book; semja mærð, Lex. Poët.: semja heit, to make a vow, Magn. 532; semr hann dóma, ok sakar leggr, Vsp.; s. sætt, to make peace; fyrr en sættin væri samið, Fms. xi. 362; konungar sömðu sætt sína með því móti, at …, vi. 27; Sveinn konungr hafði samið sætt við hann, ii. 294; s. ráð sín, vi. 21; engir hlutir skyldi þeir til verða, at eigi semði (settled) þeir sjálfir, Nj. 72; hann kvað þá mart talat hafa, en þat samit, at …, but this they had settled, that …, Ld. 44; at þeir hefði samið með hvat ríki Norðmenn skyldi hafa. Fms. x. 5; samði hann sik lítt við kennimannskap, the priesthood suited him ill, Fms. viii. 9; hann þóttisk trautt mega s. hann þar heima, sem hann vildi, he could hardly settle (manage) him as he liked, Ísl. ii. 204.

2. to restore, reform, mend, put right; hann samði fagrliga þeirra líf, Bs. i. 96; at þeir semði sína frændsemi eptir því sem vera ætti, that they should restore their relationship to a proper footing. Ld. 66; konungr bætti trú þeirra ok samði siðu, the king mended, reformed their faith and manners, Fms. ii. 128; samdi hann Kristnina, Fb. ii. 250; hefir þú nú heldr samið þik ór því sem var, thou hast improved thyself, 211; s. sik eptir siðvenju útlendra manna, Fb. ii. 36; setja ok semja dramb e-s, compose and put down, Fas. i. 38.

3. semja við e-n, to treat with one; Hrútr kvaðsk at vísu vilja s. við Höskuld, Ld. 66; biskuparnir sömdu til (came to an arrangement) með öðrum lærðum mönnum hver boð þeir skyldi bjóða sínum undir-mönnum, Bs. i. 163: semja um e-t, to make a settlement, as also to enter into negotiation, H.E. i. 396.

4. impers., e-m semr e-t, one agrees on; þeim samdi eigi, they could not agree, D.N. ii. 99; hann skyldi fara í griðum hvert sem þeim semði eðr eigi, either they came to terms or not, Fms. x. 34; samði eigi með þeim, they came not to terms, 96; allir játtuðusk undir slíkar skattgjafir sem þeim semði, 24; samdi þeim, at þar væri söngr sem at fornu hefir verit, Dipl. i. 5.

II. reflex. to be settled, agreed on; þat mál samðisk á þá leið, at …, Fms. vii. 140; fóru þá menn milli konunganna, ok samðisk þat með einkamálum, at …, i. 23; samdisk þetta með þeim, 35; tala þeir jarl hér um langa hríð, þar til er þetta semsk með þeim, 85; samðisk þá mikit með þeim feðgum, Ísl. ii. 210.

2. impers. it is agreed; slíkar skatt-gjafir sem þeim semdisk, Fms. x. 24; selja man ek enn yngra sveininn sem okkr semsk, 227; ef honum semsk um þat ráð við þá sem ráða eigu, K.Á. 104; sjá, hversu semsk með oss konungi, Eg. 18; samðisk hón meir skoti skildi ok sverði, enn við sauma ok borða, she took more to shield and sword than to seam and hem, Fas. i. 430: part., semjandi ok sækjandi, Sturl. iii. 136.

sems sem es, Am.

sem-sé, to wit, viz.; see sem A. 6.

sem-sveinar, m. pl., of the Finnish messengers, prob. from Finn. Saomi, Fs. 22, for this seems to have been the real reading in the lost Cod. Vatnshyrna; Bartholin De Causis Contemptae Mortis, p. 467, gives the same reading; other copies read sendisveinn.

SEN, n. a sentence; hér er seni skipt, Skálda 183; fullkomit sen, 180; makrologia er langt sen, 187, 197; eitt var sen í allra þeirra söng, the same burden, meaning, Stj. 466.

SENDA, pret. sendi; imperat. send, sendu, sent þú, Fms. x. 263; sentu, Gkv. 3. 6; [Ulf. sandjan = πέμπειν; A.S. sendan; Engl. send; Germ. senden]:

—to send, despatch, Akv. 1; ek vil senda þik til Víkrinnar, Nj. 5; ef maðr sendir konu til þings, Grág. i. 334; senda e-n for-sending, to send one on a forlorn hope (like Uriah), Fms. x. 263, Fas. iii. 207; maðr var sendr. Gizuri hvíta, Nj. 85; þær sendu sína sveina, Stj. 206; sent þú hann til mín, Fms. x. 263; hann sendi griðkonur sínar at raka ljána, Fb. i. 522; nú skal s. mann Þórhalli syni mínum, Nj. 244; s. e-m sending, 205; nema hann sendi (unless he dismiss) þá, konu er hann hafði, Fms. x. 388.

2. senda eptir e-m, to send for a person, Ld. 320, Fms. x. 259: so also s. at e-m (but rare); senntú at Saxa, send for Saxi, Gkv. l.c.

3. to send, throw; senda spjót, to cast a spear; senda skeytin aptr, Fms. v. 170; sendir knýti-skautann á nasir Hávarði, Háv. 45, Stj. 402.

II. recipr. to interchange, send to one another; sendask e-t á, hann kvað þá hafa senzk menn á, Fms. v. 315; áðr höfðu þeir senzk orð í milli, Sturl. iii. 111; þeir sendusk gjöfum í millum, Fms. xi. 313.

2. pass. to be sent, rare and unclass., Fms. v. 216.

sendi-, in compds:

sendi-bit, f. the ‘biting message,’ the name of a poem, Hkr. i. 117.

sendi-boð, n. a message, Fms. xi. 351, Stj. 205.

sendi-boði, a, m. a messenger, Fms. i. 219, Stj. 183.

sendi-bréf, u. a letter, (mod.)

sendi-ferð, sendi-för, f. a message, errand, Nj. 74; fara s., Eg. 119, 540, Ó.H. 52; í sendiförum, Fms. i. 15; þeir höfðu sendiferðir konungs allar, Eg. 73; koma í s. e-s, Hkr. i. 192.

sendi-fé, n. presents sent, Fms. vi. 11.

sendi-maðr, m. a messenger, Nj. 53, Eg. 9. Fms. i. 2, Edda 19, Rb. 368, Bs. ii. 41, passim.

sendi-pistill, m. an epistle, letter, Bs. i. 766.

sendi-skip, n. a despatch-boat, Fms. v. 187.

sendi-sveinn, m. a messenger, errand-boy, Völs. R. 194, Fs. 22, v.l., see semsveinn.

sendi-ligr, adj. fit to send, Fb. iii. 445, Eg. 515, Hkr. ii. 206, Stj. 442.

sendill, m. the name of a shepherd’s dog, Snót.

sending, f. a message; hann hafði þakksamliga tekit sendingu konungs, Eg. 198, passim; orð-sending, q.v.; fleygir hann spjóti til Sigvalda, … hlaut sendingina sá er stýrði, Fms. xi. 141; ek skal senda þér sending, Nj. 205.

2. a ghost raised and sent by a wizard to an enemy is called sending, see Ísl. Þjóðs.

3. a dish of meat; eptir þat bjuggusk menn til borða, því næst kómu inn sendingar, í fyrstu heitt kjöt, Fms. vii. 159; þá fóru sendingar inn ok var opin hurð, 314, Eg. 551; færðu sending þessa Halla, jafnan sé ek yðr á kveldum ekki drepa hendi við góðum sendingum, Fms. vi. 364; tak nú ok snæð þessa litlu sending, Stj. 443; þá er hann sat at einni ágætri veizlu … ok er sendingar kómu inn, mælti einn dróttseti, Bs. i. 37.

4. presents sent; gjatir ok sendingar, Anecd. 10; með fögrum sendingum, Fms. ix. 338; hann fór margar sendi-farir með ágætum sendingum, 451; senda konungi vingjatir, hauka, hesta, tjöld, segl, eða aðra þá hluti er sendingar eru (fit as presents), Ó.H. 127; þá hluti er þeir væntu at honum mundi sending í þykkja, Fms. iv. l.c.

sendinn, adj. [sandr], sandy, Róm. 268, 273, D.N., freq.

sendlingr, m. (proncd. selningr), [sandr], a bird, the sanderling, Edda (Gl.)

sengja, u, f. [sangr], ‘singedness’ singed taste.

SENN, adv., an older seðr, Haustl., [Ulf. suns = εὐθέως; A.S. sona; Engl. soon; Germ. schon]:

—soon, at once, = Lat. jam; enn er biskup heyrði þessar greinir, tók hann senn ór at þat væri yfir-drepskapr Ásgríms, he saw at once, that …, Bs. i. 727; seðr gékk Svölnis ekkja sundr, then went the earth asunder, Haustl.; sá maðr stóð í dyrum ok var senn horfinn, Bs. i. 199.

2. in mod. usage, presently, after a while (but not directly), e.g. eg get ekki nú komið, en skal senn koma.

II. with a numeral or numeral adjective, at the same time; fimm sauði senn, Grág. ii. 359; fjóra hluti senn, i. 37; allir senn, all at once, Nj. 97; þá tóku allir senn at mæla, Niðr. 110; báðir senn, Nj. 178, Fms. i. 189; nú koma leigu-liðar eigi allir í senn, Gþl. 354, Stj. 413; ríðum í flokkum ok alldri meirr en einn í senn, one by one, Ísl. ii. 378; hann skaut báðum senn, Fms. viii. 352; ok æ tvá senn, Karl. 277; var þá mjök allt senn, at … ok, Mar.; einn jarl senn, one at a time, Fms. vi. 289; ok er þorparalegt at væta allan senn dúkinn, 322; ef þeir mætti öllu senn liði Erlings, Ó.H. 182.

SENNA, t, to chatter; sennu vit ór söðlum, Hdl. 8; þat erumk sennt, it is told us, Bragi.

2. to bandy words; er þat makligast at þú sennir við heima-menn þína, Nj. 52; senna vid bræðr ok systr, Hom. 34; sennti Loki þar við öll goð, Edda 68; s. við sér verra mann, Hm. 126; einn jötunn, … Þrágirni vanr við Þór sennti, Hým. 28.

senna, u, f. high words, gibing; deilur ok sennur, slíðrfeng s., Gh. 1, MS. 544. 39; ógóðgjarnra manna sennur, 677. 6; sennur ok öl, Sdm. 30; Loka-senna, the gibing of Loki, the name of a poem, Sæm. 113 (Bugge); Flærðar-senna, the name of a poem by Hallgrim Pétrsson; the name was prob. borrowed from the Eddic poem.

senni-liga, adv. verily, forsooth, Magn. 488, Str. 29, 126, Stj. 49, Grett. 154 A, Mar.: mod. usage distinguishes between senniliga = probably, and sannliga = verily.

senni-ligr, adj. likely, probable, (mod.)

sepi, a, m. a lap of flesh hanging down.

sepill, m. a nickname, Fms. vii. 285, ix. 419; prob. from the preceding word.

seppi, a, m. a dog, a pet term; einn á hón seppa sér, Snót.

SÉR, reflex. pron. dat. = Lat. sibi (see sik, sín), to himself (herself, itself, themselves), used when referring to the subject in a sentence, whether sing. or plur.; hann hafði kesjuna fyrir sér, Eg. 532; hann segir sér mikit þykkja, 539; hón lét söðla sér hest, 603; hann bað Gizur sitja hjá sér, Nj. 226; sögðu þat allir, at hann brygði sér hvárki við sár né bana, 116, where it refers to the second subject ‘hann.’

II. special usages; vera mikill (lítill) fyrir sér, to be great (little) of oneself, a strong (weak) man; þeir fengu sér róðrar-skip, Eg. 109; drápu þeir sér upp eld, Fms. iv. 338; leika sér, to play, Nj. 2; gamna sér, etc.

2. giving emphasis; bað hón sér til Guðs, she ‘prayed her’ to God, Sks. 465 B; hón veinaði sér, she ‘wailed her’ bitterly, Hom. 150; eiga sér e-t, to own, hirzlu átti halrinn sér, Skíða R.: þau áttu sér eina dóttur, they had one daughter, and the like.

III. for oneself, separately, singly, as Lat. se-; fór Eyjólfr einn sér, Glúm. 329; einn er hann sér um sefa, Hm.; þeir vóru sér um móður, D.N. i. 149; settisk Joseph sér einsliga, Stj. 217; þeir Þorljótr ok Sigurðr vóru sér einir ok heimasveitin, Th. and S. on the one hand and the house-folk on the other, Sturl. ii. 53; eitt er þat sér, that is a thing by itself, Gísl. 15; skyldi drekka saman karlmaðr ok kona svá sem til ynnisk, en þeir sér er fleiri væri, Eg. 247; ok vera þeir sér, er næstir búa, N.G.L. i. 98; at hverri gleði hlotnaðisk svá til, at þau urðu sér, Víglundr ok Ketilríðr, Vígl. 19.

2. in a distributive sense with the pron. hverr, one by one; ef sér ferr hverr várr, Glúm. 329; skulu ver undan hlaupa, sér hverr várr, Fær. 161; optliga allir saman, en stundum sér hvárir, Fms. i. 52; stundum báðir samt, stundum sér hvárr þeirra, Hkr. i. 30; þat lið er honum fylgði flýr, sér hvat, Fms. x. 268; þótt ek greina nú eigi svá, sér hvat, sem hann görði, each separately, Bs. i. 64; var borgin öll brotin, ok borinn sér hverr steinn, each stone of it scattered, Fms. ix. 48; greindusk sér hver skipin, vii. 289; hvártz þær (nætr) eru allar saman eða sér hver, whether they be three continuous or separate nights, Grág. i. 143; sér í lagi, for itself, separate, B.K. 83; sér í stað, id., Stj. 288: the exclamation, sér er hvað! sér er hver ósköpin, what a wonder, wonderful! expressing amazement.

serða, sarð, an obsolete defective strong verb, part. sorðinn, also stroðinn (formed as if from metathesis), Grág. ii. 147; the word remains in the vulgar streða, used of dogs and beasts: [mid. H. G. serte]:

—stuprare, (i.e., to have illicit sexual intercourse) with the notion of Sodomitic practices; ef maðr kallar mann sorðinn, id.; viltú serða hann, Fas. ii. 337; sarð hann yðr þá eigi Agðinn, Fms. vi. 360; in Nj. 15 it is not used in a proper sense: pass., Fb. iii. 427.

sér-deilis, adv. [Dan. sœrdeles], particularly, especially; þekkta ek þá ok s. Víglund, Vígl. 29; s. tiltekit, Dipl. v. 26; gefa s., to give expressly, Vm. 47; kirkja á sjau hundruð í metfé ok tvau hundruð s., 3; ein s. djákna-klæði, 2.

sér-gæðingr, adj. a strange, selfish person, sérgæðings-skapr.

sér-hlífinn, adj. self-sparing, of a bad worker.

sér-hverr, adj. each, every one; see hverr (B. IV. 2).

sér-í-lagi,† adv. especially, in particular, (mod.)

Serkir, m. pl. [said to be derived from Arabic sharkeyn = Easterlings], the Saracens, the people of Serk-land; used of northern Africa, southern Spain, Fms. vi, vii, ix, Orkn., also in translations of ancient Lat. writers, of the Assyrians, Babylonians, Stj., Al. passim: Serkja-konungr, Serkja-ríki, the king, kingdom of the S., Al., Stj. Serk-neskr, adj. to render the Lat. Punicus, Róm. 324.

SERKR, m., pl. serkir, [Old Engl. and Scot. sark; Dan. sœrk], a sark, shirt; þú skalt fara í serk minn, Fms. iii. 190; s. af sauðar-ullu, 180; serkr eða skyrta, Edda; tók ek hamar ór serk mér, Fms. x. 329; síðar slæðr, serk bláfán, Rm. 26; blóðgan hugðak mæki borinn ór serk þínum, Am. 23; serki valrauða, Akv. 4; hón tekr ór serk sér steina-sörvi mikit, Ísl. ii. 343; hann var svá, lítill af hafa mátti í serk sér, Edda; Gísli vermir höndina í serk sér, Gísl. 29; hafa dreng í serk sér, to have a man inside one’s sark, to be a bold true-hearted man, Fms. ix. 381: messu-serkr, a priest’s cope, Vm. 156: poët. of a shirt of mail, hring-serkr, járn-serkr, Lex. Poët.

II. a ‘timber,’ a certain number, of skins; fjóra tigi serkja grárra skinna, Fms. xi. 325.

sér-lagi, adv. apart; ok epla garð þar sérlagi, B.K. 35.

sér-lestis, adv. = sérdeilis, D.N.

sér-liga, adv. apart; hafði hón s. herbergi innan-borgar, Fas. iii. 238.

2. particularly; s. til reiknuðum, Dipl. v. 15; at því s. til lögðu, 16; bjóðum vér yðr öllum saman ok s. hverjum, H.E. i. 434; Einarr kvað Þorstein eigi dauðan hafa verit s., not exactly dead, Þorst. S. hv. 39; kirkjan á tíu hundruð í metfe ok s. (besides) eitt hundrað vöru-virt, Vm. 126; ítem á kirkjan s. …, 23.

sér-ligr, adj. particular; var honum görr bakstr nokkurr s., Bs. i. 786; sérligt vald, H.E. i. 521; ekkr bar neitt sérligt til tíðenda, Þórð. 76 (but left out in new Ed. 46, l.c.)

sér-lundaðr (sér-lyndr), adj. queer-tempered.

sér-lægis, adv. = sérdeilis, D.N. iv. 457.

sermon, m. [Lat.], a sermon, Ísl. i. 385; sermons-bók, sermons-skrá, Pm. 109, 131; svo eptir sermon þann, Pass. 7. 7.

sér-skapr, m. selfishness, Ld. 288, v.l.

sér-stakr, adj. isolated, particular, apart.

sér-vitr, adj. odd, sophistical, wrong-headed.

sér-vitringr, m. a sophist.

sér-vizka, u, f. wrong-headedness, sophistry.

SESS, m. [sitja], a seat; ráða sessa kostum, Gm. 14; sessa ok staði velit mér sumbli at, Ls. 7; snjallr ertú í sessi, 15; í sessi ok sæingu, Gkv. 1. 20; hvat viltú, sveinn, í sess minn? Eg. (in a verse); eiga drykk ok sess við, 95, Fs. 43; hann var hár í sessi, he was high in the seat, Fms. x. 151, Ld. 274, v.l. (cp. Iliad iii. 211, of Odysseus); hvar vísar þú mér til sess? Nj. 129; er hann mundi setja yfir sess hans, 656 C. 25; svá var skipat sessum, Fms. x. 16; var sá sess veglegastr, Fagrsk. 149; vera kominn í vandan sess, in a difficult situation, Bs. i. 141: the saying, opt er lágr sess hægr, a low seat is an easy seat, = Lat. bene vixit qui bene latuit.

compds:

sess-megir, m. pl. ‘bench-mates,’ Hm. 153.

sess-meiðr, m. the seat-beam, Akv, 14.

Sess-rúmnir, m. the name of the palace of Freyja = ‘large-seated,’ Edda.

sessa, u, f., †gen. sessna, N.G.L. i. 104; a seat in a ship (= rúm), the size of the ship was counted by the ‘seats;’ þat skip er með sessum má telja, N.G.L. i. 39; ok göra eigi skemra en sessum má telja, 99; tvítug-sessa, a twenty-oared ship, id.; þrettán-sessa, fimtán-sessa, sextán-sessa (q.v.), id.

II. a cushion in a church, Ám. 77. Dipl. iii. 4: in mod. usage, of a pad or cushion on a saddle.

sessu-nautr, m. a bench-mate. Fms. ii. 147, vi. 241, Ó.H. 52.

sessi, a, m. a bench-mate, Edda 94 (in a verse), 108; sessar eða samsætis-menn, Sks. 366; tali hverr lágt við sinn sessa, 367; sessar manns beri vitni með honum, N.G.L. i. 68:

—of oar-mates, bogi skal liggja við þóptu hverja, þann skulu sessar tveir fá ok streng á, Gþl. 100.

SET, n., lit. the seat; in ancient dwellings it appears to have meant the aisle or wing that ran along the hall on both sides, divided from the nave or middle hall by posts and a partition (set-stokkar and bríkr); the ‘set’ was the daily sitting-room, and here were the beds; innar gengr hann eptir höllinni, breið vóru set báðum megin … fyrir stokkana, Konr.; þá snúa þau rekkjum sínum ok horfa þá um endilangt setið, Gísl. 106 (endilangt húsit, 22, l.c.); en um kveldit er menn fóru í rekkjur, þá bygðu sitt set hvárir, Sturl. i. 173; þeir Ingimundr hjuggu upp í setið þá er þeir kómu í skálann (during the night when all were in bed), ii. 73; höggvit er til okkar ofan ór setinu, iii. 174; síðan bjuggusk þeir til rekkna ok lögðusk niðr í seti þar við eldinn, Ó.H. 153; var búit um þá í setinu ok lögðusk þar til svefns, id.; ef hundr er bundinn í seti, þá skal hann eigi ná á stokk (i.e. setstokk) fram, at bíta menn er ganga á gólfi, Grág. ii. 119; Grettir sér nú hvar stóðu ullar-kambar í setinu, Grett. 24 new Ed.: the phrases ‘innar af seti’ and ‘útar af seti’ are not quite clear, perh. the former means towards the nave or central hall, the latter towards the aisle or outer chambers; thus, innar frá seti, Sturl. ii. 67; ek hefi búit, góða sæng útan af seti, Dropl. 28; hann hvíldi í lokrekkju innar af seti, Ísl. ii. 262; hinu iðra setinu, Fb. ii. 297; dyrr vóru fram ór skotinu at setum innan-verðum, gékk Egill fram í setið, ok lagði hann niðr í setið, Eg. 397.

seta-skáli, a, m. a sitting-room, Eb. 274.

seta, n, f. a sitting; nú varð setan löng, Fms. vii. 126: a remaining, staying, þótti þeim seta hans þar úvarlig svá nærri Ljótólfi, Sd. 182; þótti þeim seta sín íll ok úfrelsi, Ó.H. 141: hvat merkir seta sjá, what means this sitting still? Fb. ii. 122;

nátt-setur, a sitting up at night, Fms. vii. 126.

2. a seat; hann var hár í setunni (= hár í sessi), Fms. viii. 447; í innstu setu, … í yztu setu, Fb. i. 416:

—as a law term, bjóða búum í setu, to call on the neighbours to take their seats, Nj. 87; vóru dómendr komnir í setur sínar, Grág. i. 68; þeir menn er þar eigu setur, 5: a sitting, of a judge, seta hans er dæming um fólksins verðleik, Skálda 211.

3. a body of men assembled for defence as a garrison; seta eru sextán, sixteen make a seta, Edda 108; nú hefir Barði skipat liði sínu í setu, Ísl. ii. 355; eptir þat höfðu hvárir-tveggju setu, after that both kept men assembled, as in open hostility, Landn. 104, Gullþ. 61; senda þeir mann til Egilstaða, at seta mikil væri at Hofi, Vápn 24; þá kom Brandr biskup vestan ok fýsti þá at hafa eigi setur. Sturl. i. 170; höfðu þeir setu fjölmenna, Grett. 120, Eb. 22, 108.

compds:

setu-efni, n. opportunity for resting; eigi er nú s., Boll. 358, Fms. viii. 40, Karl. 181.

setu-garðr, m. a country-seat, manor, Safn i. 270.

setu-grið, n. pl. an abode; Glúmr bauð honum með sér s., Glúm. 359: rest, sagt hefir þú oss þá sögu er oss mun eigi s. bjóða, Nj. 203.

setu-hús, n. a sitting-room, N.G.L. ii. 139 (Jb. 181).

setu-menn, m. pl. the people of the house, K.Þ.K. 136; skemma er Þorkell var vanr at sofa í ok s. hans, Fbr. 136: in sing., hér vilda ek vera í vetr, en görask eigi setumaðr með öllu, not as a settled inmate, Fas. ii. 346.

setu-pallr, m. a sitting-floor, Hom. 95.

setu-prestr, m. a domestic chaplain, Vm. 66, 136, D.I. i. 266, 270.

setu-rúm, n. a sitting-room, Ísl. ii. 147: a room, space, þeir skulu allir inni vera, ef þeir hafa s., if they can find room, N.G.L. i. 47.

B. seta = sæta (q.v.), a kind of bondwoman, N.G.L. i. 70.

set-berg, n. [cp, the Cumbrian Saddleback], a seat-formed or saddle-formed rock or crag, Gs. 11, Edda 34 (from the points of Thor’s hammer); sitja setbergs (= á setbergi), Edda (in a verse).

II. in local names in Icel., Set-berg, in western Icel. These fells were looked on as the mountain-seats of tutelary giants (land-vættir), cp. ‘vivo sedilia saxo’ in Virgil.

set-geiri, a, m. a ‘seat-goar,’ a piece let into a pair of breeches; í brókum með setgeira í, Ld. 136; hann skar rauf á setgeiranum, Fms. vii. 202.

set-geira-brækr, f. pl. breeches with goars in the seat, Ld. 136.

set-hús, n. = seta skáli, N.G.L. ii. 139, v.l. 6; called sœde-hus in Lister in Norway, Fr.

SETJA, set, setti, sett; a causal to sitja, q.v.; [Ulf. satjan, ga-satjan, = τιθέναι, φυτεύειν; Engl. to set; Dan. sætte; Swed. sätta.]

A. To seat, set, place, put; hann setti sveininn í kné konungi, Fms. i. 16; hón var í haug sett, Ld. 20; bar hann inn ok setti hann í sæti, Nj. 179; hann setti hann í næsta sér, 46; setti hann í hásæti hjá sér, 282; setja höfuðit aptr á bolinn, Fms. x. 213; setja á sik hjálm, Nj. 42, 144; var settr undir hann stóll, 269; s. forsæti með endi-löngum bekkjum, 220; setja inn, to put in; s. inn fénað, svín, hross, to pen them, take them in, Gþl. 386, Grág. i. 436: to put in prison, Fms. x. 49; s. í fjötra, bönd, to ‘set in the stocks,’ put in fetters, ii. 173, x. 301; hann hafði sett spjótið (stuck it) í völlinn hjá sér, Nj. 58; s. hest fyrir sleða, Landn. 94; s. e-n til bókar, to set one to book, set one to learn, Fms. vii. 199, viii. 9; s. til ríkis, to set one to reign, Eg. 366; hann setti sonu sína hina ellri til lands, Orkn. 4 old Ed.; s. á skrá, to enter, set in a scroll, Stj.; setja inn, to insert, Bs. i. 280:

—þar var fimmtar-dómr settr, Nj. 241; þar er dómrinn var settr, Eg. 340; setja tjöld, to set up tents, Fms. xi. 85; s. herbúðir, id.; s. gamma sinn annan veg brekkunnar, 38, 79; s. grundvöll til kirkju, to lay the foundation of, 33; s. e-m borð, Nj. 220; setja e-m gísla, to give hostages, Fms. xi. 392.

2. special usages, to drive; hann setti öxina í höfuð honum, Nj. 53; þau setja þegar af þeim nýrun, they bite them clean off, Stj. 94.

3. intrans. to set off; hann lagði halann á bak sér ok setti í burtu, Fb. i. 565; enn úhreini andi greip grís, ok setti braut síðan, Greg. 56: s. undan, to escape, Nj. 136, Fms. ii. 325; s. undan e-m, s. undan á-gangi e-s, to make one’s escape, Al. 99, Fms. vi. 379.

4. with prepp.;

—setja af, to depose, see above:

—s. e-n aptr, to repel, hold back, check, Hkr. i. 20, Fms. xi. 81, Nj. 123, Stj. 21:

—setja at, to set against, attack; mun ek s. at hinni rauðu töflunni, of a move in chess, Fas. ii. 67:

—setja á, to put up; s. á langar tölur, Sturl. i. 105; s. e-t á sig, to mark, notice; svá var á sett, at Böðvarr, 32: setja á vetr, of livestock in the autumn = Germ. anbinden:

—s. eptir, to leave behind, Eg. 368, Fms. ix. 43:

—setja e-ð fyrir sig, to set a thing before one, i.e. be sad and depressed on account of it:

—setja fram, to put forward, produce, Mar. (fram-setja): setja fyrir, to set before, as a thing ordered; eptir fyrir settri skipan, Sks. 37; setja nei fyrir e-t, to deny, refuse, Fms. ii. 131, ix. 242; setja e-m e-t fyrir, to set as a task to one; hann (the teacher) setti mér þetta fyrir:

—setja niðr, to set down, quash; þeir settu Þorgeir niðr á Ánabrekku, put him there, Eg. 237; cp. niðr-setningr, in mod. usage s. niðr ómaga, to distribute the paupers among the households in a parish: s. niðr lík, to lay a corpse in earth, H.E. i. 491, Fms. iv. 110; s. upp óp, gnegg, Hrafn. 7: metaph. to stop, Fms. ix. 355, 452, xi. 260, Hkr. ii. 136, Eg 729: to dispose, s. niðr eptir reglu, Fms. xi. 428:

—s. saman, to put together; s. bú saman, iii. 29, Ld. 10, s. saman kvið, kviðburð, Grág., Nj.: to compose, K.Á. 220, Fms. vii. 242; eptir bókum þeim er Snorri setti saman, Sturl. ii. 123; bók þessi heitir Edda, hana hefir saman setta Snori Sturluson, Edda ii. 250; hér er lukt þeim hlut bókar er Ólafr Þórðarson hefir saman sett, 427:

—s. fram skip, to launch a ship, Eg. 160, Fms. ix. 478: s. út skip, to launch, 480, Gþl. 371:

—s. upp skip, to draw her up ashore (as used to be done for the winter months), Hkr. i. 152, Fms. i. 62, ix. 478, Nj. 281, Eg. 180, Gþl. 371 (upp-sátr); þar fellr á er heitir Gufu-á, í hann setti Ketill upp skip sitt (laid her up in the river), Eg. 592; (in mod. usage setja (absol.) is to launch a boat); s. upp, to put up, erect, raise, Eg. 492, Fms. vii. 265., Ó.H. 170; s. upp segl, to hoist sail, 165, Fms. ix. 10; s. upp boga, Fas. ii. 543; hann lét s. upp skurðgoð, Ver. 41: s. út, to set out for sale, Bs. i. 636:

—5. s. við, to let, Bær. 6.

II. metaph. usages, to make, establish; setja lög, lands-rétt (laga-setning), Kristinn-rétt setti hann við ráð Grímkels biskups, Ó.H. 44; lög þau er Hákon Aðalsteins-fóstri hafði sett í Þrándheimi, id.: svá settu þeir Ketill biskup ok Þorlákr biskup Kristinna laga þátt, K.Þ.K.; hann setti þat í lögum, at …, Ó.H. 4; hann setti Gulaþings-lög með ráði Þorieifs spaka, hann setti ok Frostaþings-lög með ráði Sigurðar jarls, … enn Heiðsefis-lög hafði fyrst sett Hálfdán Svarti, Fms. i. 23; á því þingi (in Nicea) var settr allr Kristinn-dómr, 625. 48; máldagi vel ok skynsamliga settr ok skipaðr, Dipl, i. 5; svá skulu hreppar settir, at hverr bóndi skal sitja it næsta öðrum, Grág. i. 443; setja frið um heim allan, setja frið millum landa, Rb. 412, Eg. 282; settum friði, Grág. ii. 167; s. grið, to make a truce, Nj. 248 (griða-setning); Julius setti misseris-tal, Rb. 412; setja á stofn, to start, begin, Fms. ii. 35: with dat. to settle, settu þeir þessu, Fms. ix. 452; s. þeim málum er konungar áttu um at dæma, Ld. 28; þeir (búar) áttu eigi at s. málinu, Nj. 87:

—to appoint, hann setti Guthorm son sinn til landvarnar, Ó.H. 4, Fms. i. 24, 29, Eg. 272, 537, Nj. 129, Hom. 51, Dipl. v. 8; ef hann leysir þat svá af höndum sem hann er til settr, Grág. i. 497:

—af-setja, to depose; setja e-n af kirkju, to put out of the church, excommunicate, Sturl. iii. 167; af setja e-n konungdómi, Stj.; s. e-n af ríki, af lífi, Hkr. i. 170; hann hefir af sett mik allri minni eign, Fms. i. 264, ii. 243:

—to order, s. e-m skript, ii. 174; hann setti þeim þvílíkan markað, x. 237:

—so in the law phrases, s. e-m dag, stefnu, stefnu-dag, fimmt, to fix a day for one to appear, etc., N.G.L. passim, Bs. i. 742; setja mál í dóm, Hrafn. 25:

—to plan, contrive, setja ráð, ráða-görð, bragð, Fms. vii. 128, x. 305, 315, xi. 21, Nj. 106.

2. to allay; sá dauði mun setja mína, sút, Al. 110; setið svá fyrnsku yðra, H.E. i. 251: to settle, s. mál, Grág. i. 490; enda sé settar sakir þær allar eðr dæmdar, 116: to humble, ek skal s. þik ok semja dramb þitt, Fas. i. 38.

3. to set, inlay, by way of ornament; hann lét göra gullkaleik ok setja gimsteinum, Bs. i. 83; hjálm gimsteinum settan, Ld. 128, Fms. i. 15; slæður settar gull-knöppum, Eg. 516; segl sett pellum, Hkr. iii. 243; seglit var sett með fögrum skriptum, Fms. x. 77; skjöld settan járnslám, Fas. i. 415; brynja sett hringum, 215.

III. impers. it settles; þegar er niðr setti moldrykit (acc.), when the dust settled, Al. 109:

—to turn of a sudden, jarl (acc.) setti svá rauðan sem blóð, Ísl. ii. 220, Finnb. 260; Páll jarl þagði, ok setti dreyr-rauðan, Orkn. 194; konungr þagði, ok setti hann dreyr-rauðan á at sjá, Eg. 113; þá setti at honum hósta ok þröngd svá mikla, a fit of coughing set on him, Fms. i. 282; þá setr at henni grát mikinn, she burst into tears, iii. 113; setr nú at honum kvarða, Skíða R. 41.

B. Reflex. to seat oneself, take a seat; ek settumk á fótskörina, Fms. ii. 188; setzk hann undir höfuð honum, Finnb. 238; þeir settusk niðr á völlinn, Nj. 144; s. á tal við, e-n, to sit down to talk with a person, Eg. 37; setjask í hásæti, Fms. i. 18; Hrapp þraut vistir, settisk hann þá at með þeim, Nj. 128:

—to take up one’s abode, fór hann í Odda ok settisk þar, 117; at hann mundi fá hennar ok seljask þar, 280; setjask í kyrrsetu, Eg. 367; setjask um kyrrt, to settle oneself to rest, Fas. ii. 530: setjask í stein, to go into a cell, as an anchorite, Nj. 268; s. at ríki sínu, Fas. i. 531: setjask aptr, to desist from, esp. of a journey, Fms. xi. 129; setjask eptir, to remain behind, i. 62; s. heima, to stay at home, Grág. i. 491, N.G.L. i. 127; ek hefi hér upp sezk at þér (I have taken up my abode with thee) ok tekit hér þrifnað, Lv. 36 (in mod. usage with a notion of intrusion, hann settisk þar upp); setjask fyrir e-t, to withstand, Finnb. 320; lét Sturla þá lausa lögsögu, ok settisk hjá öllum vandraeðum, Sturl. iii. 308; setjask um, to lay siege to (um-sátr), Fms. i. 103, x. 237; en þar sem hin himneski meistari sezk um, leggr hann …, Bs. i. 742 (or sesk um, i.e. sésk um, from sjá?), see the foot-note; nú setjask þeir yfir (to seize upon) staðinn, ok alla staðarins eign, Sturl. ii. 13.

2. to set, go down; er ok þat meiri virðing at aukask af litlum efnum en at hefjask hátt ok setjask með lægingu, Fs. 13: of the sun and stars, þat er víða á því landi, at sól setzk eigi um nætr, Fms. i. 233; vetrardag, en (= er) sól setzk, when the sun sets, N.G.L. i. 348; frá jafndægrí er haust til þess er sól setzk í eyktar-stað, Edda 103 (see sólsetr = sunset); stjörnur renna upp ok setjask, Rb. 466; en þar er á millum allt einn dagr, svá at aldregi setzk dagr á allri þeirri stundu, Sks. 67 (see dagsetr); síðan sólu er sett, Gþl. 442; þegar degi er sett, when day is closing in, Fas. ii. 110.

3. to be settled, ended; nú skortir eigi sókn, ok setzk með því (ends thus) at Sunnan-menn láta undan, Ísl. ii. 366; síðan settisk úfriðr í Svíþjóð, Fms. x. 47; freista ef þessi kurr mætti niðr setjask, Hkr. ii. 140; en niðr settusk allar sakar, Fms. iii. 39.

II. pass., ef þeir setjask (= eru settir, are appointed) til at dæma um mál manna, Sks. 649; setjask þá grið allra vinda á millum, 234 (influenced by the Latin).

III. part. settr, placed, situated, doing well or ill; Rútr var eptir með frændum sínum vel settr, Ld. 20; hón skal hér svá vel sett sem hón væri mín dóttir, Eg. 156; lítt var hann ok settr at klæðum, Fas. ii. 327, Grett. 91 A; langt kvæði ok íllt, ok sett með (set, studded with) mörgum hlutum íllum ok fáheyrðum, Fms. x. 264:

—of a ship, deep in the water, heavy, var skútan mjök sett, Finnb. 254; sá þeir at skipit var sett mjök, Ó.H. 170; skip konungs vóru sett mjök ok sollin, Fms. iii. 44.

2. as adj. settled; eru eigi þá sakarnar settri en áðr, Grág. i. 362:

—composed, settr ok stillir, ráð-settr, q.v.

set-klæði, n. a ‘seat-cloth,’ carpet; inn til elds ok arins, til þess húss er s. eru í breidd, N.G.L. i. 218; s. ok bekklæði, Js. 78.

setna, að, = sjatna. to settle, subside, dwindle; hefir enn engi fallit, heldr setna þeir í jörð niðr (of a wall), Finnb. 336; en er setnaði ok hljóð fékksk, Fms. ii. 43; setnaði þá kurrinn, Fb. i. 56.

setning, f. position, site, Al. 89; s. hússins, the plan of a bouse, Fms. v. 338; þoka e-u ór setningu, to dislodge, Rb. 562.

2. order, arrangement, mode; hver er s. háttanna, what is the mode, composition of the metres’? Edda 120.

3. an order, rule, rite; skipan ok setning, Stj. 279; bera járn eptir réttri setningu (rites), Fms. ix. 283; með annarri setningu, 625. 82; eptir heilagra feðra setning, K.Á. 30; manna setning, human rules, opp. to divine commandments, Anecd. 54; fornar ok lögligar setningar, Sks. 346; setningar eðr siðvenjur, K.Á. 222; boðorð ok setningar, Stj. 162; lögligar setningar, Sks. 342; s. landa á milli, 277; af setningu, according to a plan, Skúlda 174, Fms. iii. 184; this last use of the word is influenced by eccl. Lat. In mod. usage the masc. prevails.

setningr, m. set purpose, design, Fms. vi. 372; eptir setningi, purposely, Finnb. 340: a rule, rite, Hom. 142; á-setningr.

setr, n. a seat, residence; kaupstaðrinn í Björgyn görðisk brátt mikill, ok auðigra manna setr, Fagrsk. 149 (Fms. vi. 440); sælligt setr, Ls. 43: með engum konungi vil ek heldr setr (sætr Ed.) búa en með þér, Fas. i. 137; Sighvatr hafði nökkut öfundar-samt setr fyrst er hann kom í Eyjafjörð, Sturl. ii. 66, cp. Eb. ch. 65 (begin.);

konungs-setr, a king’s residence; at-setr, q.v.

II. setting, of the sun; sól at setri komin, Bs. i. 700; til þess er sól er í setri, Gþl. 416 A; sól-setr, sunset; dag-setr (q.v.), ‘day-set,’ close of day.

B. Mountain pastures, dairy lands, = Germ. senne, cp. sel, q.v.; better spelt sætr (mod. Norse sæter); bæði til sætra (setra v.l.) ok svá í bygðir, Fms. viii. 379; til sætra á fjall upp, N.G.L. ii. 130 (i. 41); um sætra-merki manna, id.; þat boð skal fara at boð-burðum réttum en eigi með sætrum, 140.

compds:

sætra-ferð, f. removal into a shed, Gþl. 404.

sætr-búð, f. a dairy-shed (Germ. senn-hütte), N.G.L. ii. 121.

sætr-gata, u, f. a road to huts, N.G.L. ii. 131.

set-skauti, a, m. = setgeiri.

set-stofa, u, f. = sethús, N.G.L. ii. 139, D.N. passim, see Fr.

set-stokkr, m. a partition-beam or post in a hall between the set (q.v.) and the centre of the skáli (the wainscotted space between the setstokkar or stafir was called brík, q.v.); ef hann brýtr setstokka ór húsi eða bríkr, N.G.L. i. 39 (Gþl. 345); s. mjök ramligr var fyrir framan setið, ok spyrndi hann þar í, Grett. 114 A; Gizurr lagðisk niðr í skálanum með setstokkunum öðrum megin, Sturl. iii. 189; þá tók Kári einn setstokk loganda í hönd sér, Nj. 202, Vápn. 28 (used instead of a club); Hallsteinn skaut setstokkum fyrir borð í hafi at fornum sið, Landn. 301; þá léði hann þergesti setstokka … þá heimti hann setstokkana … Eiríkr sótti setstokkana á Breiðabólstað, 104.

sétt, f. [sex], a body of six, used only in compds. as, séttar-eiðr, m. an oath of six, i.e. of six compurgators, N.G.L. i. 16, Gþl. 144.

sétti (proncd. sjötti), a, m. sixth, Sks. 308, passim.

sett-letr, n. pl. black-letter, of type, opp. to Latínu-letr.

sett-ligr, adj. steady; s. aldr, Al. 114: gramm., settligt nafn = positivus, Skálda 185.

séttungr, m. a sixth part, N.G.L. i. 135, 346, Gþl. 524, D.I. i. 470.

SEX, a cardinal number, [a root word; common to the Indo-Germanic languages]:

—six. Grág. i. 333, passim: the ‘size-pint’ on dice, Ó.H. 90.

compds:

sex-dægra, adj. six days old, K.Þ.K. 122.

sex-faldr, adj. sixfold, Sturl. iii. 182 (in six rows).

sex-fættr, adj. six-footed, Stj. 288.

sex-höfðaðr, adj. six-headed, of a monster, Vþm. (Bugge).

sex-nættingr, m. six nights’ (days’) notice, N.G.L. i. 218, K.Á. 182.

sex-stefja, u, f. a poem with six stef (burdens), Hkr. iii. 53.

sex-vetra, adj. six years old.

sex-ærðr, adj. six-oared, Háv. 47, Fas. ii. 31.

sex-æringr, m., mod. sexaringr, [Shetl. six-areen], a six-oared boat, Fms. ii. 164, Ísl. ii. 74.

sex-ærr, adj. = sexærðr, Nj. 19, Vm. 88, Háv. 24 new Ed.

sex-tán, sixteen, passim.

compds:

sextán-mæltr, part. of a stanza of sixteen sentences, two to each line, Edda 124, Ht. R.

sextán-sessa, u, f. a ship with sixteen seats (oars), Fms. x. 350, 357.

sextándi, the sixteenth, passim.

sexti = sétti, N.G.L. ii. 375.

sex-tigir, m. pl. (mod. sextíu, indecl.), sixty, passim.

sex-tugandi (mod. sextugasti), the sixtieth, 1812. 41, Stj. 52.

sextug-faldr,† adj. sixty-fold, N.T.

sex-tugr, sex-tögr, adj. sixty: of age, sixty years old, Landn. 300 (twice), Fms. ii. 251, Stj. 160, 191: of measure, sixty fathoms (ells) long, refil sextögan, Gísl. 21; fordyri sextugt, Fms. viii. 14; þar var sextugt ofan á fjöru-grjótið, a sixty-fathom precipice, Fb. ii. 159; dreki sextugr at rúma-tali, Ó.H. 161.

seyða,† ð, to seethe, cook; helftina steikja hyggst eg mér hálf skaltú verða í potti seydd, Jón Þorl.

SEYÐIR, m. [sjóða; cp. A.S. seâd; mid. H. G. sôt = a pit], a cooking-fire, prop. the fire-pit, as seen from the passage in Landn.; as also from the phrase, raufa seyðinn, to break up the seyði; en er þeir hyggja at soðit mun vera raufa þeir seyðinn, ok var ekki soðit, id.; hence metaph., þann seyði raufar þú þar, at betri væri at eigi ryki, to rip up old sores, Ld. 208; varðar eigi þótt sá seyðr rjúki, never mind, let that fire smoke. Fms. vi. 105; þar sér hrófit ok svá seyði þeirra, Landn. 30; in the Edda (Gl.) seyðir is among the synonyms of fire; hann kvaðsk ráða því er ekki soðnaði á seyðinum, Edda 45; bera oxa á seyði, to put an ox on the fire, roast it, Hým. 15; göra seyði, to make a fire for cooking, Eg. 222; búa til seyðis, to make ready for the roasting-fire, Nj. 199; þeir taka einn oxann ok snúa til seyðis, Edda 45: in local names, Seyðis-fjörðr or Seyðar-fjörðr, in eastern Icel.; whence Seyðfirðingar, m. pl. the men from S., Landn.

SEYMA, d, [saum], to stud; seymdir skór, studded shoes; seymdr með járnsaumi, N.G.L. i. 101; seymdi á spengr, Stj. 563.

seymi, n. [saumr], strings, of sinews of whales, cattle; garnar ok s., Grág. ii. 361; þat (a ship) var bundit með seymi, she was fastened with strings instead of nails, Ann. 1189.

seymis-þvengr, m. a thong of s., Bs. i. 377.

SEYRA, u, f. [from saurr in its oldest sense = bogs and moorland]:

—prop., as it seems, starvation, famine; only in the allit. phrase, sultr ok seyra, hunger and starvation, Yngl. S. ch. 18, Fms. viii. 181, ix. 51, Stj. 212, and in mod. usage; cp. the analogous word horr, which means both Lat. sordes and macies; land-seyra, q.v.;

†sopa-seyra, a sip of the dregs, Jón Þorl.

seyrask, ð, dep. to starve, be famished; at ríkit mætti ekki s. í brott-færzlu penningsins, Fr.

2. part. seyrðr, drossy, of metal; also used metaph. = mixed, bad.

3.† the reflex. seyrast, to become festered, acid, foul; sem etur í andliti … svá ferr allskonar íllska, þess lengr sem hún seyrist í hug ok hjarta, þess grimmari verðr hón, Magn. new Ed.

seyrna, að, to rot, Germ. ver-faulen.

seytill, m. [sautra], a sip, drop; það er ekki eptir nema seytill

seytla, að, to drizzle.

seytjan (mod. sautjan), m. seventeen, Fms. v. 415, passim.

seytjandi (mod. sautjandi), seventeenth.

siða, að, [Ulf. sidon = μελεταν, 1 Tim. iv. 15]:

—to mend, improve one’s life and manners, in old writers esp. to reform the faith; hann setti eptir kenni-menn at siða landit ok kenna þeim heilög fræði. Fms. i. 202; lagða ek fé til prestvistar at siða þar fólk er náliga var áðr heiðit, vii. 121.

II. reflex. to be lettered, civilised; þar eptir siðaðisk landit, ok guldusk skattar it efra sem it ytra, Fagrsk. 9; þá ruddisk landit ok siðaðisk, Fms. x. 192; at þá mundi allir siðask af honum, Sks. 279.

2. part. siðaðr, mannered; sem þingit er betr stillt ok siðat, Gþl.; hafi þit verit vel siðaðir menn, Eg. 95; hann var maðr trúfastr ok vel siðaðr, 770; Þorkell máni, er einn heiðinna manna hefir verit bezt siðaðr, Landn. 38; hann var með honum vel siðaðr, Fms. vii. 16, Sks. 57 new Ed.; ílla siðaðr,

ó-siðaðr, ill-mannered, unmannerly.

sið-blendinn (sið-blendni, f.), adj. sociable; vera s. við menn, to mix with other people, Háv. 54.

sið-bót, f. reformation of life or religion, Greg. 22; mart var þat annat sem þeir (the bishops) settu ok sömdu á sínum dögum til siðbótar lands-mönnum, Bs. i. 73; ok vóru þar frammi höfð erendi erkibiskups ok þær siðbætr er hann hafði boðit, 684; talaði konungr marga hluti til siðbótar þeim mönnum er þar vóru saman komnir, Fms. ii. 134; til siðbótnr honum ok skilningar, Bs. i. 431.

sið-ferði, n. conduct of life, morality; gott s., Fms. x. 295; stilltr í öllu s., Magn. 436.

2. often with reference to religion; samþykkja þeirra siðferði, Bs. i. 38, 39; at s. Kristinna manna sé betra en várt, Fms. i. 40: of convent life, taka e-n í sitt s., Stat. 245, H.E. i. 476; kaupa með penningum heilagt s., 230.

sið-ferðugr, adj. of good morals, Stj. 158.

sið-forn, adj. old-fashioned in manners, Jd. 6.

sið-fróðr, adj. = siðprúðr, Sks. 371, Lex. Poët.

sið-góðr, adj. of good morals, well-mannered; fyrir kaupmönnum ok öðru siðgóðu fólki, and other good, honest people, Fms. vii. 16, xi. 259; sem þeir Kristnir menn er í siðbezta lagi eru, Landn. 38.

sið-gæði, f. (n.?), good breeding; mannvit ok s., Sks. 431, 435.

sið-gætni, f. observance of good manners, Sks. 431.

sið-lauss, adj. without manners, unmannerly, ill-bred; s. sveinn, Hkv. 1. 42, Sks. 246; siðlaust fólk, 351.

sið-látliga, adv. (sið-látligr, adj.); lifa s., to live a pure life, Bs. i. 102.

sið-látr, adj. well-mannered, of pure life, Skálda 208, N.G.L. ii. 421; góðir menn ok siðlátir, Edda 43, Ó.H. 44; s. ok bænrækinn, 189.

sið-leysa (sið-lausa), u, f. want of manners, immorality, lawlessness; úvenjur ok siðleysnr, Fms. xi. 296; þótti mönnum mikit um siðlausu þá er konungr görði, Ó.H. 85; siðleysur vándra manna, Bs. i. 105: ill-breeding, Sks. 280 B.

sið-liga, adv. morally, cleanly; lifa s., Hom. 53: nicely, göngum nú s., Fms. vi. 203.

sið-ligr, adj. well-bred, Sks. 1; mikill maðr ok s., Fms. x. 205; siðligt athæfi, 296.

sið-læti, n. good manners, morality, good behaviour, = siðferði, Mar.; þá lærða menn er miðr gættu siðlætis, Bs. i. 102, Greg. 41: with reference to religion, Kristiligt s., Fms. ii. 200, Bs. i. 42.

sið-mannligr, adj. well-bred; af þingi reið með Guðmundi Sörli, enn siðmannlegsti maðr, Lv. 13.

sið-næmr, adj. quick to acquire good manners, Sks. 264: as an epithet to a king, gallant, Ó.H. (in a verse).

sið-prúðr (sið-prýði, f.), adj. gentle, well-mannered, Sks. 245.

SIÐR, m., gen. siðar, dat. sið, pl. siðir, acc. siðu, mod. siði, [Ulf. sidus = ήθος; Hel. sidu; O.H.G. situ; Germ. sitte; Dan. sæd; Swed. sed]:

—custom, habit, manner, Lat. mos, a word of importance and wide use; sjá, kanna annarra manna siðu, Sks. 17; sem þá var víða siðr til, Bs. i. 41; þat mun hér vera siðr, Eg. 110; sæmileikr hennar ok siðir, Str. 21; konungliga siðu, kaupmanna siðu, lærðra manna siðu, … siðu ok athæfi, Sks. 5; lands-siðr, the custom of the land; í fyrnskunni var sá siðr, at …, N.G.L. ii. 416: conversation, falla í sið með mönnum, to live sociably, Þiðr. 149 (sið-blendinn).

2. conduct, moral life [Lat. mores]; góðir siðir, þat er upphaf allra góðra siða at elska Guð, N.G.L. ii. 419; hann tók at semja heima-manna siðu ok híbýla-háttu, Bs. i. 102; sjá ok nema góða siðu, 271; at hvergi hefði þeir séð fegri siðu, id.; siða-tjón, Sks. 352;

ó-siðir, ill manners, a wicked life, Bs. i. 62, N.G.L. ii 419; það er ó-siðr, ’tis ill-breeding.

3. siðr (also in plur.) is the old and expressive word for religion, faith, as it appears in the life, laws, habits, and rites of a people; thus, inn Forni siðr, the ancient (heathen) faith; inn Nýi siðr, the new (Christian) faith; Kristinn siðr, the Christian religion; Heiðinn siðr, heathenism, etc.; snúa öllum til Kristins siðar, 655 iii. 3; eptir því sem mér skilsk, eru mjök sundrlausir siðir várir, Bs. i. 38; skurðgoða-blót ak allan heiðinn sið, 43; at þeir mætti sjá atferði siðar þess, er Kristnir menn höfðu, Ld. 174; er þat ok nær mínu hugborði, at þú, Kjartan, hafir betra sið þá er þú siglir af Noregi enn þá er þu komt hegat, 172; geldr at nýbreytni konungs, ok þessa ens nýja siðar er goðin hafa reiðsk … hversu ertú fúss, frændi, at taka við trú þeirri er konungr býðr?—Ekki em ek þess fúss, segir Bolli, þvíat mér lízt siðr þeirra veykligr mjök, 168, 170; kom þat ásamt með þeim, at níta sið þeim er konungr bauð, 166; Ólafr konungr boðaði siða-skipti þar í landi, Fms. ii. 26; þat spurðisk þar með at siða-skipti var orðit í Noregi, höfðu þeir kastað enum forna sið … Ok ef þeir menn koma út hingat er þann sið bjóða, þá skal ek þat vel flytja, Nj. 156; þeir hafa Ebreska tíða-görð ok alla siðu, Symb. 57; þeir biskup fóru með nýjan sið, Fs. 76; með nýjum sið ok boðorðum. 91; siðar þess er várir foreldrar hata haft, O.H.L. 23; í fornum sið, in the olden times, in the heathen times: hann var göfgastr allra herkonunga ok bezt at sér í fornum sið, Fb. i. 349. The same term was afterwards used of the Reformation (the Reformed faith as opp. to the Roman Catholic faith), [cp. Germ. die alte Sitten]; féllu þeir helzt í sið með herra Gizuri biskupi, sira Gísli Jónsson …, Bs. ii. 250; nokkuð ágrip um gömlu siðina, 247; hann tók af alla Pápista siðu, 249; vegna þeirra nýju siða, Safn i. 682.

4. a rite, ceremonial, esp. in plur.;

brúðkaups-siðir, bridal ceremonies;

kirkju-siðir. church rites;

hirð-siðir, court ceremonies;

borð-siðir, table ceremonies.

compds:

siða-bót, f. = siðbót, Sturl. i. 126: mod. the Reformation, see above.

siða-maðr, m. a well-bred man, Sks. 352 B: the master of a feast.

siða-samr, adj. = siðsamr, Sks. 245.

siða-skipti, n. pl. change of faith, Nj. 156, Ld. 128, Fms. ii. 26, xi. 12; see above.

siða-vandr, adj. earnest as to other men’s conduct, of a master, overseer.

siða-vendni, f. the being siðavandr.

sið-samliga, adv. properly, decently, Bs. i.

sið-samligr, adj. well-bred, Lv. 13: becoming, Th. 1.

sið-samr, adj. well-conducted; hann bað sína menn vera hljóðláta ok siðsama á kveldum, Fs. 143; kyrrlátr ok s., Magn. 438; s. ok friðsamr, Fms. viii. 253; vera hæveskir ok siðsamir innan-hirðar, N.G.L. ii. 419; s. ok léttlátr, Sks. 19.

sið-semd, f. habits; þá s. sem þeir hefði um vápna-burð. Fms. xi. 162; með hvílíkum hætti eðr s., Stj. 298.

2. moral conduct, good manners, courtesy, decency; hafna ósiðum en taka siðsemd í staðinn, N.G.L. ii. 419; um siðsemdir (courtesy) ok hæversku, 416; siðsemdar búnaðr, Mar.; siðsemdar þjónosta, id.

sið-semi, f. = siðsemd, Fms. ii. 228, viii. 252, Greg. 41; ó-siðsemi.

siðugr, adj. well-bred, well-conducted; svá siðugr ok góðháttaðr sem hinn siðugasti spekingr, Bs. i. 38; vel siðugr, Sks. 279; spakr maðr ok s., Fms. xi. 97; ó-siðugr.

sið-vandi, a, m. a custom, habit, practice, Ísl. ii. 198, Nj. 51, Jb. 156, Fms. iv. 278.

2. = siðvendi, Lv. 49.

sið-vandr, adj. severe as to conduct, austere, serious, Sks. 370; var hann s. um allt fyrir þeirra hönd, Bs. i, Skálda 210.

sið-vani, a, m. = siðvandi, Pass. 22. 4.

sið-varr, adj. conscientious in one’s life, Sks. 279.

sið-vendi, f. austerity, Sturl. i. 219, Sks. 497 B.

sið-venja, u, f. custom, practice, Eg. 34, Fs. 126, Hkr. i. 10, Fms. ix. 496, K.Á. 222.

siðvenju-legr, adj. usual, Str. 15.

SIF, f., pl. sifjar; [Ulf. sibja. Gal. iv. s. Rom. ix. 4; A.S. and Scot. sib; Engl. gos-sip = god-sib; Hel. sibbia; O.H.G. sibba; Germ. sippe]:

—affinity.

2. in sing. the word is only used as a pr. name of the goddess Sif, gen. sifjar (dat. sifju, Edda i. 340). Sif, the golden-haired goddess, wife of Thor, betokens mother earth with her golden sheaves of grain; she was the goddess of the sanctity of the family and wedlock, whence her name, see Edda and the old poems passim.

3. plur. ‘sib’, affinity, connection, by marriage; the word is used in ancient poems and in the law, and in compds; byggja sifjar, to marry; jafnnáit skal byggja sifjar ok frændsemi, Grág. i. 308; eigi skulu vera skyldri sifjar með þeim enn fimmta manni, i.e. no marriage nearer than the fifth degree, 310; sifjar (affinity) is opp. to frændsemi (blood relationship), flest stórmenni var bundit í frændsemi eða sifjum við hann, Fms. vii. 299, v.l.; spilla sifjum, to commit adultery; munu systrungar sifjum spilla, cousins will ‘spoil the sib,’ referring to adulterous intercourse with near relations in law, Vsp.; slíta sifjum = spilla sifjum, Merl. 154: again, þyrma sifjum, to hold the sifjar holy, Skv. 3. 28: hence sifja-slit and sifja-spell, n. pl. violation of the law of affinity, adultery; frændsemis-spell ok sifja-spell, Grág. i. 341, Sks. 338 B; þat eru sifjaslit en meiri, er maðr liggr með systrungum tveim, Grág. i. 358; í manndrápum ok í sifjasliti, Edda. The word sifjar also remains in bú-sifjar (q.v.), Landn. 147, Eg. 750, Fs. 31; guð-sifjar (q.v.), as also guð-sefi, guð-sifja (q.v.), a gossip, sponsor: in karl-sift, kvenn-sift, q.v.; cp. also barna sifjar, the bond or unity arising from having had children together, or = adoption (?), cp. Ulf. suniwe-sibja = υἱοθεσία, Gal. iv. 5, Ls. 16: lastly, the phrase, blanda sifjum, to blend sifjar together, to blend souls together (?), Hm. 125 (akin to sefi, q.v.)

sifi, a, m. a relation by marriage, affinis; sifja silfr, Sdm. 28 (Bugge); at álnum sifja, Ad.; but both passages are dubious; guð-sifi, a god-sib.

-sifja, að, in the compd af-sifja, q.v.

sifjaðr, part. bound in affinity; Óðni sifjaðr, Hým. 21; sitjaðan sjötum görvöllum, Hdl. 42: in the allit. sifjaðr and sakaðr (q.v.), Gþl. 67, 547; eiga skylt eðr sifjað við e-n, D.N. v. 360.

sifjugr, adj. = sifjaðr, Skv. 1. 50.

sifjungr, m. a relation by affinity, Edda (Gl.), Hkv. 2. 32: of a brother-in-law, Akv. 29, cp. also Am. 81.

sif-kona, u, f. a woman related through affinity, opp. to frændkona; þá er maðr á frændkonu sína eðr sifkonu, Grág. i. 366; frændkonu sína eðr sifkonu at fimta manni, H.E. i. 245; til Ástríðar sifkonu sinnar, Fms. ix. 243.

sifr, m. a near relation, Edda ii. 496, hence in Úlf. 3. 34.

sif-skapr, m. affinity, as opp. to frændsemi, N.G.L. i. 148, 382, H.E. i. 481, MS. 671. 17: varla má þat vel allt saman vera sakir ok sifskapir, N.G.L. i. 187; en ef þau skiljask fyrir þann sifskap, at karlmanns völd hafa til komit, Jb. 127.

sift, f. affinity; see karlsift, kvennsift.

sifuni, a, m. [cp. Ulf. sipoueis = a disciple], a companion (?) = sifjungr, a ἅπ. λεγ., Þd.

SIG, n. [síga], a rope which is let down; fóru þá sigin ofan í gröfina, en Þoroddr upp, Ó.H. 152, Þjal. S: also of the rope by which a fowler is let down precipices, as described in Bs. ii. 111.

2. in Icel. ropes with weights, put over hayricks, boats, or the like, to keep them safe (láta sig á hey); whence siga-keppr, m. a log fastened as a weight to a rope’s end: metaph. of a log-like, slow fellow; þú ert einsog sigakeppr!

sig, n. [sigr], a victory, Edda (Gl.), Lex. Poëtt, passim, but never in prose: in poët. compds as,

sig-björk, a weapon;

sig-freyr, a warrior;

sig-máni, a shield;

Sig-föðr, of Odin, Lex. Poët.:

cp. the pr. names, Sigi, Sigarr, Sig-fastr, Sig-björn, Sig-fúss, Sig-hvatr, Sig-mundr, Sig-valdi, Sig-tryggr, Sig-urðr; of women, Sig-ný, Sig-ríðr, Sig-vör, Landn.

siga, að, = síga; þá sigaði svá at honum (‘it sank over him,’ i.e. he fainted away) … ok lá náliga milli heims ok helju, Grett. 85 new Ed.

siga, að, to excite dogs by shouting rrr! siga or siga hundum, Fas. i. 88, Art., Mag. 64, see Gramm. p. xxviii.

SIGÐR, m., in mod. usage sigð, f.; in eastern Icel. (Skaptafells-sýsla) it is still used masc., þat verkfæri kallask fyrir austan mela-sigðr, en af öðrum mela-sigð, en sigðrinn má vera svá beittr … með sigðinum …, sigðinn (acc.), Fél. ii. 140, 141, of the year 1781: [A.S. sicol; Engl. sickle; O.H.G. sihila; Dutch zikkel; Dan. segel]:

—a sickle; gref, leá ok sigða (acc. pl. sigðar v.l.), N.G.L. iii. 15; þrir sniðlar, item í nöfrum öxum ok sigdum, D.N. i. 321, Post. 26, Boldt 112: the word is now fem., beitt dauða-sigðin sárbeitt sker sóltögr blómstrin væn, Hallgr.

sigg, n. [akin to seigr, sigi?], = Lat. callus; hans hörund er svá hart sem sigg villi-galtar, Þiðr. 180, 297; þat var hart sem sigg ok ekki blóð í, Fbr. 77 new Ed., freq. in mod. usage.

Sigg, f., gen. Siggjar, the name of an island in Norway, Munch.

Sigga, u, f., Siggi, a, m., dimin. from Sigríðr and Sigurðr.

sigi, a, m. = segi, q.v.

SIGLA, ð or d, [segl], to sail; sigla ok róa. Eg. 86, Grág. ii. 130; s. af landi, to stand off the land, Landn. 26; s. at landi, to stand in to land; s. með landi, to sail along shore; s. rétt í vestr, í norðr, Eg. 86, Landn. 25; s. út ór ánni, Þórð. 26; s. í haf, á haf, or til hafs, to stand out to sea, Ld. 32, Nj. 4, Fms. vi. 359; en er þeir höfðu um siglt, sailed by, Fms. v. 305; freisia ef þeir sigli svá um oss fram, Orkn. 402; s. undan, to sail away, id.; s. meira, to sail faster, Ó.H. 182; s. eptir e-m, id.; sigla djarfliga. Fms. vii. 67; s. á skip, to strike against, x. 76: the distance or course in acc., sigla þeir sunnan fyrir Stað tuttugu vikur sævar, xi. 122; þá mun siglt vera tylpt fyrir sunnan Ísland, then the course will be a ‘tylpt’ south of Iceland, Landn. 25; segla menn, at Skopti hafi fyrstr Norðmanna siglt Njörva-sund, that S. is the first Northman that sailed by N., Fms. vii. 66; s. lítinn byr ok fagran, ii. 182; sigla þeir góða byri, x. 260; sigldi hann inn um Agðanes vá mikinn storm, at …, ix. 314: sigldi hann ór Suðreyjum svá mikla sigling. at …, he sailed so famous a voyage, that…, Landn. 214; þeir sigla norðr um Sognsæ byr góðan ok bjart veðr, Eg. 120; sigli þér sælir! (Gr. εὐπλοειτε), Am. 32.

2. in Icel. sigla also means to travel, like Fr. voyager; hann sigldi þrysvar, went thrice abroad; kálfr sigldi, kom út naut, kusi lifð’ og dó ’ann, a ditty; hence sigldr, part. travelled, and ó-sigldr, untravelled.

II. metaph. phrases; sigla á veðr e-m, to get to windward of one, take the wind out of his sails; engi maðr mun meirr hafa siglt á veðr jafnmörgum höfðingjum, Band. 39 new Ed.; sigla milli skers ok báru, between the skerry and the billow, between Scylla and Charybdis, Fms. ii. 268, Fb. iii. 402; þeir höföu sigr er ú-vænna þóttu út sigla, they won the race who were thought to have the least chance at the start, Sturl. iii. 251; þótt þér þykki eigi úvænt út sigla, though the chance be small at the start, 237.

2. to go as with sails; sigldi hann millum limanna á annat tré, of a squirrel leaping from tree to tree, Ó.H. 85.

III. recipr., þeir sigldusk nær í sundi einu, Korm. 230: part. gerund, siglanda segltækt, fit for sailing; siglanda væri þetta veðr fyrir Jaðar, ef …, Ó.H. 138; ú-siglanda veðr, weather not fit for sailing.

sigla, u, f. the mast; fyrir framan siglu, Eg. 33; fyrir aptan siglu, þeim megin siglu, Grág. ii. 137; stóð maðr við siglu, Nj. 125, Fms. vi. 359.

compds:

siglu-biti, a, m. the step of the mast (?), Fas. ii. 442.

siglu-rá, f. the sail-yard, Fas. iii. 659.

siglu-skeið, n. the part near the mast, midships. Fms. ii. 323.

siglu-toppr, m. the mast-head, Rb. 468.

siglu-tré, n. the mast-tree, Kb. i. 532, Fms. xi. 143.

sigli, n. [A.S. sigele], a necklace, Ls. 20; hroðit s., Skv. 3. 47;

sigli-sága, ‘necklace-fairy,’ a lady, Korm.

sigli, n. [Lat. sigillum], a seal; in inn-sigli, q.v.

sigling, f. sailing; þegar þeir sá s. yðra, Eg. 49; Skalla-grímr var hverjum manni skygnari, hann sá s. þeirra Hávarðs, 120; þá sá menn Knúts konungs siglingina, Ó.H. 170; sjau dægra sigling, seven days’ sail, Landn. 25: a voyage, tóksk þeim siglingin ógreitt, Ld. 56; hafa kaupskip í siglingum, Nj. 3:

—in specific Icel. sense, a journey abroad, passim in mod. usage.

II. the sailing, the pace of the ship, lét Sveinn þá minnka siglingina, S. shortened sail, Orkn. 402; minnka s. ok svipta, Fms. vii. 67; sigla svá mikla sigling, Landn. 214:

—sailing, navigation, meðan þar væri s. at sem mest, Grett. 103 A.

compds:

siglingar-austr, m. the pumping a vessel, Jb. 407.

siglinga-maðr, m. a sea-faring man, seaman, Symb. 15, Grett. 93.

siglinga-skip, n.; gott s., a good sailing ship.

signa, að, [siga, síga], to glide down; hann hafði band fjrir augum, ok hafði signat nokkut frá augunum, Bret. 90.; †to sink, Post. 5.

SIGNA, in pres. signi; pret, signdi, but also signaði; part. signt and signat. This word occurs in one of the oldest heathen poems, and is applied to a northern heathen rite; it is common to all Teut. languages except Gothic; yet as no ‘laut-verschiebung’ has taken place, it may be borrowed from the Latin, and perhaps came in with the earliest missions, cp. the remarks s.v. prim-signing: or sigr and signa may possibly be kindred words? [Hel. seginon; Germ. segnen; Lat. signare]:

—to sign, consecrate; signa e-m e-t:

I. in a heathen sense, see the remarks on hamarr; signa full, to sign the goblet with the sign of the hammer before drinking, Sdm. 8; enn er hit fyrsta full var skenkt, þá mælti Sigurðr jarl fyrir, ok signaði Óðni … Sigurðr jarl mælti, konungr görir svá sem þeir göra allir, er trúa á mátt sinn ok megin, ok signa full sitt Þór, hann görði hamars-mark yfir áðr hann drakk, Hkr. i. 143; en sá er görði veizluna ok höfðingi var, þá skyldi hann signa fullit ok allan blótmatinn, 139; signdi Bárðr fullit, Eg. 210 (öl þat er Bárróðr signdi, in a verse, l.c.); þar vóru minni öll signuð Ásum at fornum sið, Ó.H. 102; þá blætr hann heiðnar vættir, ef hann signir fé sitt öðrum en Guði, K.Þ.K.; þeir eru gumnar goðum signaðir, Hdl. 27; skylda ek Vikar goðum of signa. Fas. iii. (in a verse); nú eru hér tólf hreinbjálfar er ek vil þér gefit hafa hefi ek þá svá signaða ok magnaða (charmed and bewitched) at engan þeirra mun járn bíta, Fb. iii. 245.

II. to sign with the cross; sem páfinn leit þá, signaði hann þá, Karl. 303; páfinn signdi matinn, 20; gengu þeir undir borð ok signdu mat sinn, Eb. 268; áðr matrinn var signdr, Fms. vii. 159; er hann signdi Dróttinn várn með sinni hendi, 625. 63 (of the sign of the cross in baptism):

—signa sik, to sign oneself with a cross on the forehead and breast; þau signdu sik ok sveininn, Nj. 201, Barl. 207; sign þik eigi, Th. 3; þá er hann hefir signt sik, 655 xi. 4; ekki frá ek hann signdi sik, Skíða R. 44; hón signdi sik ok mælti, þetta er úfæra, Grett. 150 new Ed.; Þorsteinn vakti hana, biðr hana signa sik, ok biðja Guð hjálpar, Þorf. Karl. 396.

2. [Germ. segnen; Dan., Swed., and Norse signe, signa], to bless; henni mun ek bleza ok hana signa, Stj. 115; er Guð signdi ok þangat sendi, Karl. 289; Guð signi yðr! Art.; signi Guð ykkr báða, Skíða R. 118; vel ert þú signuð af sjálfum Guði, Stj. 424; komi þér, vel signaðir (Dan. vel-signet), til míns Föður ríkis, Hom. 156; hins signaða Magnúss, the blessed Magnus. Magn. 512; hans signuðu móður, Th. 25, Rb. 422; signaðr Ólafr, Fms. v. 222; hans signaði líkamr, Th. 28:

van-signdr, cursed, Mar.: the word in this sense has been superseded by bleza, q.v.

signan, f. a blessing. Mar., Hom. 149; far í Guðs signan., Karl. 180.

signet, n. [for. word], a signet-ring.

signing, f. the making the sign of the cross.

2. blessing, 655 viii. 2.

SIGR, m., the r is radical, gen. sigrs, dat. sigri, plur. not used; a gen. sing. sigrar occurs in sigrar-merki, Karl. 356, 365, 366; and sigrar-óp, 365, 368; sig without the r is used in poets and in pr. names: [Ulf. sigis = νικος; Hel. sigi; O.H.G. sigu; Germ. sieg; Dutch zege; all without the r; A.S. sige, but usually sigor (see Grein), answering to the double form sig and sigr in the Scandin.]

A. Victory; hafa, fá, vinna sigr, to win a victory; hann átti þar hina þriðju orrostu ok hafði sigr, Hkr. i. 80; Haraldr konungr fékk sigr, 79; bera sigr af öðrum, to gain the day, Ó.H. 109; ráða sigri, Fb. ii. 337; mun auðna ráða sigri, fate will decide the victory, Ó.H. 209, Nj. 43, Fms. v. 273, Hkr. iii. 400, Barl. 163, in countless instances; þar með hamingju at vega sigrinn, Hkr. i. 254, Al. 83; ráða sigri, Fb. ii. 428; drekka Óðins full til sigrs ok ríkis konungi sínum, Hkr. i. 140; gaf hann sumum sigr, 10; þá nótt ina sömu gekk Eirekr í hof Óðins ok gafsk honum til sigrs sér, ok kvað á tíu vetra frest síns dauða, Fb. ii. 72; fagna sigri, to rejoice over a victory gained, to triumph (but not in the technical Roman sense, which is not Teutonic); hrósa sigri, id.; sverði hælir þú þar en eigi sigri, Edda 89.

B. Compds:

sigr-auðigr, adj. fated to victory, victorious, Ísl. ii. 319.

sigr-bákn, n. a ‘beaconing’ of victory; þetta kalla menn s. í út-löndum, Fms. vi. 313.

sigr-blástr, m. the trumpet-blast of victory, Stj. 534.

sigr-blómi, a, m. a beam of victory, a halo; veit ek at konungr mun ráða sigrinum, Hví veiztú þat? þvíat konungr er bjartr at ek má eigi sjá í móti honum, ok ætla ek þat sé s. hans, Fb. ii. 337.

sigr-blót, n. a sacrifice for victory, Hkr. i. 13.

sigr-byrr, n. a fair wind boding victory, Fms. ix. 505.

sigr-fórn, f. an offering for victory, Stj, 444.

sigr-för, f. a victorious journey; fara s., Eg. 21, Ó.H. 107.

sigr-gjald, n. a war-contribution, Fms. v. 161.

sigr-gjöf, f. the granting victory; eða mun Óðinn vilja skjóplask í sigrgjöfinni við mik, Fms. ii. 238: the offering up for victory, ok kalla s. við Dróttinn várn Jesum Krist, Bs. i. 23 (see the context); sigrgjafar-heit, Fms. ii. 238.

sigr-goð, n. a god of victory, Fms. xi. 386.

sigr-heimr, m. a home of victory, Sól.

sigr-helgi, f. rendering of Latin triumphus; kom hátíð sú er Trajanus konungr hélt s. sína, 655 x. 2.

sigr-hnoða, n. the ‘knob of victory,’ part of a sword, Edda (Gl.)

sigr-kufl, m. a ‘cowl of victory’ cp. Germ. glücks-haube.

sigr-lauss, adj. deserted by victory, Fas. i. 96, Barl. 163.

sigr-leysi, n. lack of victory, Barl. 163, Róm. 278.

sigr-lúðr, m. a trumpet of victory, Stj. 360.

sigr-mark, n. a token of victory, Fms. i. 136, x. 239 (of the cross, ‘in hoc signo vinces’).

sigr-mál, n. the prize of victory, Eg. 495.

sigr-merki, n. = sigrmark, Niðrst. 3.

sigr-minning, f. commemoration of a victory, Hkr. iii. 115.

sigr-óp (sigrar-óp, Karl.), n. a shouting of victory, Eg. 296, 298, Fms. viii. 141.

sigr-samligr, adj. (sigr-liga, adv.), victorious, Bs. i. 302.

sigr-steinn, m. a ‘power-stone’ of victory, MS. 544. 39, Þiðr. 83.

sigr-strangligr, adj. bidding fair for victory, Sturl. i. 27, Fas. iii. 293.

sigr-sæli (sigr-sæla, u, f. Sks. 738; sigr-sæld, Fb. i. 236), f. the being victorious, Germ. waffen-glück, Róm. 157, Fær. 101, Fms. i. 214.

sigr-sæll, adj. blessed by victory, victorious, Eg. 646, Fms. i. 15;, Al. 97; s. í málum, Nj. 224; inn Sigrsæli, the Victorious, the Conqueror, a name of the Swedish king Eric from his conquests in the East, Hkr.

sigr-vegari, a, m. a conqueror. Fms. viii. 234, Sks. 604.

sigr-vegning, f. a victory, 656 B. 7.

sigr-verk, n. a victory, Fb. iii. 299.

sigr-vænligr, adj. betokening victory, Al. 37.

sigr-þjóð, f. the host of victory, of the Einherjar, Hkv. 2. 47.

sigr-ör, f. a shaft of victory, Stj. 634.

sigra, að, to vanquish, overcome, Eg. 6, Nj. 127, Fms. ii. 307, passim: to surpass, einn lokkr sigraði alla, Hkr. i. 72, Rb. 460, Fms. i. 42.

II. reflex. sigrask, to gain a victory; Einarr lagði þegar til orrostu ok sigraðisk, Hkr. i. 105; sigrask í orrostu, Eg. 274; fáir hafa af því sigrask, Nj. 103; þeir sögðu at þeir höfðu opt sigrask (sigrat Ed. less correct) þá er þeir höfðu barizk með minna liði, Fms. i. 42; þeir kváðu Bersa af slysi Kormaks sigrask hafa, Korm. 90: s. á e-m, to gain a victory over, Fms. i. 127, ii. 314, Fær. 75; man ek annat-hvárt sigrask á búöndum eða falla hér elligar, Ó.H. 209: impers., optask sigrask þeim eigi vel er fleiri eru saman, ef menn eru skeleggir til móts, Fær. 81.

2. pass. to be overcome, Rb. 462 (Latinism).

sigran, f. a triumphing, Stj. 243.

sigrari, a, m. a victor, Stj. 604 B.

sig-tívar, m. pl. the gods of victory, Vsp., Akv., Ls. 1.

sig-tóptir, f. pl. the homes of victory, Vsp. 61.

sigur-verk, n. [Germ. zeiger], a clock.

Sig-yn, f., gen. Sig-ynjar, the name of a goddess, the wife of Loki, Vsp., Edda; hence the female name Signý, Landn.

SIK, acc. of the reflex. pron. (cp. sér, sín), also often spelt sek, esp. in Norse vellums and Grág. i. 50, 114, ii. 240, 241, etc., Js. 17, 20, Sks. 276 B, the later form sig:

—Lat. se, self; ef þat drekkr sik sjálft, Gþl. 504; þeir hvíldu sik þar, Eg. 586; Gunnarr verr sik þar til er hann féll af mæði, Nj. 116; nú er at verja sik, 83; konungr tók stór gjöld af þeim er honum þóttu í sökum við sik, Eg. 589.

2. referring to the object in the sentence; Kári bað Björn hafa sik (viz. Björn) ekki frammi, Nj. 261.

II. for the use of sik to form reflexive verbs, as a suffixed -sk, see ek (B) and Gramm. p. xxvi.

sikill, m. [for. word], a shekel, Stj., taken from the Bible.

siklan, f., medic. flowing of the spittle, Lækn. 475.

siklatun, n. [for. word], a kind of stuff, Karl. 286, 318, Fas. iii. 359.

Sikl-ey, f., thus in old rhymes Sikl-ey, miklu, (later Sikiley), Sicily, Fms. vi–x.

siklingr, m. a king, poët.; Sigarr þaðan eru komnir Siklingar, Edda 105, Ýt. 1, Skv. 1. 33, Hkv. 2. 22, Lex. Poët., and freq. in the mod. Rímur; sikling dáinn syrgir her | saknar lengi frúin, Núm. 20. 58.

sikta or sigta, að, to sift.

II. to take sight, take aim with a gun (Dan. sigte), Bs. ii. 349.

sikul-görð, f. a girdle, something (uncertain what) belonging to an ancient ship, Edda (Gl.); it also occurs in a poem on king Canute, who is called sveigir sikulgjarðar, the bender of the s., Edda (in a verse).

SILFR, n., provinc. Icel. also silbr, Fb. ii. 247; [Goth. silubr; Hel. silubar; O.H.G. silbar; Germ. silber; Engl. silver; Scot. siller; Dan. sölv; Swed. silfuer]:

—silver, Al. 21, 116, Fms. i. 15, ii. 76, vi. 216, Grág. i. 500, Eg. 278: when used as payment distinction is made between lög-silfr (q.v.), standard silver, Grág.; gang-silfr (q.v.), current silver; brennt s., burnt, purified silver, K.Þ.K. 172; skírt s., pure silver, Fb. ii. 300, MS. 732. 16; and blá-silfr (q.v.), blue, i.e. bad silver (blá-silfr had only the third part value of skírt silfr, 732. 16); bleikt s., Grág. ii. 192; grá-silfr, grey silver, brass; hence the phrase, bera sem gull af grá-silfri, to surpass as gold does grey silver, Gkv. 2. 2; so also in the saying, elda grátt silfr, Eb. 290, Fb. i. 522 (see elda): of coined silver, þá var mönnum gefinn máli, þat silfr var kallat Haralds-slátta, þat var meiri hluti koparr, Fms. vi. 243.

II. as a nickname, silfri, silfra, Vd., Vápn. 12; whence Silfra-staðir, Silfr-toppr (or Silfrin-toppr), ‘Silver-forelock,’ Silver-top, the name of a mythical horse, Gm.

B. Used in compds to denote a thing made of silver; silfr-ampli, silfr-ausa, silfr-bolli, silfr-buðkr, silfr-diskr, silfr-kalkr (silfr-kaleikr), silfr-ker, silfr-munnlaug, silfr-skál …, a jug, scoop, bowl, box, plate, chalice, vessel, basin …, of silver, Dipl. v. 18, Hkr. i. 50, ii. 221, Fms. iii. 177, 194, Vm. 56, 63, 95, Js. 78;

silfr-spánn, a silver spoon, Bs. i. 874, Vm. 58, 109, Dipl, iii. 4;

silfr-baugr, a silver ring, Glúm. 388;

silfr-belti, a silver belt, Ld. 284, Nj. 24, Vm. 129;

silfr-borð, a desk of silver, Fas. iii. 670;

silfr-stíll, a silver pencil, D.N. iv. 233;

silfr-flyngja, a silver clasp, Vm. 34;

silfr-spöng, a silver clasp, B.K. 83;

silfr-búnaðr, silver ornaments, Pm. 90;

silfr-sylgja, a silver brooch, Bs.;

silfr-festr, a silver chain. Fas. iii. 273, Vm. 109;

silfr-þráðr, silver-wire, Dipl. iii. 4;

silfr-hadda, a silver handle, Fms. vi. 184;

silfr-hólkr, a silver knob to a stick, Ó.H.;

silfr-horn, a drinking-horn of silver, Fas. i. 90;

silfr-hringr, a silver ring, Fms. iv. 76, Ld. 274;

silfr-rós, a silver rosary (?), Vm. 58, 109, Dipl. v. 18, Bs. i. 874;

silfr-kross, a silver cross, Vm. 2;

silfr-lok, a silver lid, 58;

silfr-skeið, a silver spoon, D.N. ii. 627;

silfr-men, a silver necklace, Nj. 256;

silfr-penningr, a silver penny, Fms. i. 1, Stj., Rb. 508;

silfr-vápn, a silver weapon, Fas. ii. 178;

silfr-hella, a plate of silver, D.N.;

silfr-beisl, a silver bit, Flóv. 26.

II. silfr-skrín, silfr-hirzla, silfr-kista, silfr-kistill, a shrine, chest, box for keeping silver, Jm. 10, Am. 90, Karl. 13, Eg. 766.

C. Proper compds:

silfr-berg, n. silver ore, Stj. 85.

silfr-búinn, part. silver-mounted, Fms. viii. 194, Vm. 9, 119.

silfr-drjúgr, adj. well stocked with silver, money, Eb. 40.

silfr-eyrir, m. a silver ounce, D.N. ii. 45.

silfr-fátt, n. adj. lacking silver, Eg. 394. Finnb. 254.

silfr-gangr, m. a silver standard, Grág. i. 500, Rétt. 5. 10.

silfr-hvítr, adj. silver-white, Karl. 306.

silfr-lagðr, part. inlaid with silver, Þiðr. 106.

silfr-ligr, adj. silvery, Sks. 39, MS. 655 xiv. B. 1.

silfr-merktr, adj. = silfrmetinn, Fms. viii. 270.

silfr-metinn, part. valued in silver; s. eyrir, Fms. vii. 300.

silfr-ofinn, part. woven with silver, Þjal.

silfr-rekinn, part. = silfrbúinn, Ísl. ii. 231, Nj. 224.

silfr-slátta, u, f. silver coinage, N.G.L. ii. 242, H.E. i. 394.

silfr-smiðr, m. a silversmith, Fms. xi. 427, Stj. 641.

silfr-smíð, f. silver-work, Stj.

sili, a, m. = seli (q.v.), a strap belonging to harness; vagn festr við ok eða sila, Al. 19; söðull eða sili, Gþl. 117; festi eða sila, beisl eðr tauma, 359 A; hross, ok hefir sila nokkurn um hálsinn, Thom. 359.

SILKI, n. [from Lat. sericum], silk, Rm. 31; hárit fagrt sem silki, Nj. 2, Orkn. (in a verse); rautt s., Bær. 19: a nickname, silki-auga, silki-skegg, Nj., Fms.

B. As adjective, made of silk, silken;

silki-band, silki-dregill, a silk-ribbon, Fms. iv. 110, xi. 2, Edda 20;

silki-blaka, a silken veil, Fas. iii. 336;

silki-bleikr, ‘silk-bleak,’ light-coloured, flaxen; hárit silkibleikt, Fms. vii. 55; fjögur merhross silkibleik, Fas. iii. 39; silki-borða or silki-borði, a silken brim, D.N.;

silki-dúkr, a silken napkin, Fms. i. 112, Orkn. 304: = altaris-dúkr, an altar-cloth, Vm. 80, Symb. 26;

silki-dýna, a silk-pillow, Karl.; silki-júpr (hjúpr), a silken jacket, Fms. vii. 69, x. 415;

silki-hlað, a silk-ribbon worn round the head, Nj. 184, Dipl. iii. 4;

silki-húfa, a silk-cap, Fms. ii. 264;

silki-hökull, a cope of silk, Vm. 117;

silki-klútr, a silk-kerchief, Fas. iii. 266;

silki-klæði, silk-cloth, Greg. 22, MS. 623. 20;

silki-koddi, a silken pillow, cushion. Fms. ix. 477, Dipl. iii. 4, Vm. 58;

silki-kult, a silken quilt, Eb. 258, Mar.;

silki-kyrtill, a silken kirtle. Fms. ii. 309, Bær. 4;

silki-merki, a banner of silk, belonging to church furniture, Jm. 10;

silki-möttull, a silk-mantle. Fms. x. 268;

silki-parlak, mod. sparlak, a silken bed-cover, D.N.;

silki-pell, a silken pall, Str. 3;

silki-pungr, a silk-purse, Ám. 42, Dipl. iii. 4;

silki-reifar, silken swaddling-clothes, Fagrsk.;

silki-ræma, a silken, ribbon, Edda 19; a silken garter, Fms. iv. 110, Hkr. ii. 105, Bjarn. 64;

silki-saumaðr, embroidered with silk, Dipl, vi. 440, Vm. 46, Pm. 12;

silki-síma, a silken cord, Lex. Poët.;

silki-serkr, a silken sark, Fms. iii. 125, ix. 477;

silki-skaut, a ‘silken-sheet,’ napkin, D.N.;

silki-skyrta, a silken shirt, Fms. x. 383, Fs. 6;

silki-slæður, a silken gown, Fg. 702, silken scarf (?), Nj. 190;

suki-strengr, a silken cord, Karl. 42;

silki-sæng, a silken bed, Fas. i. 508;

silki-treyja, a silken jacket, Fms. xi. 271, Nj. 125, Skíða R. 186;

silki-þráðr, a silk-thread, Fas. i. 508, Stj. 191;

silki-ver, a silken case, D.N., Mag.

silungr, m., better sílungr, spelt sijlungr in Run. Gramm. Ísland.; [silung and svilung = young salmon, Ivar Aasen]:

—a trout, Edda (Gl.), Bs. ii. 173, freq. in mod. usage; silunga-net, silunga-kista, silunga-stöng, silunga-veiði, Eggert Itin. p. 595.

simfon, m.(?), [Lat. symphonia], a kind of instrument, a symphony, Str., Fas. iii, Fms. vii. 97.

simili, n., Þiðr. 73; similia, u, f., Stj. 118, 621, v.l.; simili-brauð, n., Þiðr. 358; similus-brauð, id., Stj. 293, 560: [from Lat. simila; mid. H. G. semele; Germ. semmel]:

—flour for bread; not used in good Icel. and obsolete.

simill, m.(?), Lex. Poët.

simir, m. an ox, Edda (Gl.)

simul, adv. [Ulf. simle = πότε; A.S. symle; Hel. simla = semper;, O.H.G. simblun; Lat. semper]:

—ever; this ancient and obsolete word is preserved in only one or two passages, Hkv. 1. 41, and prob. Eg. 355 (in the verse).

SIN, f., pl. sinar, [Germ. sehnen; Dan. sene; cp. Engl. sinews]:

I. in plur. the sinews; brjósk eða bein eða sinar, Grág. ii. 120; hann hjó á handlegginn við hreifann, svá at ekki hélt nema sinar, Sturl. ii. 104; loddi köggullinn í sinunum, Lv. 86; enn gamli var seigr í sinum, tough, Flóv. 27; seigar verða gamals manns sinar, Bev.; þá tók hann í brott eina sin ór hans læri, Stj. 184; hans sinar ok herðar, 225; hællin kom í buginn, rétt í þá sin (of the finger) sem dregit hafði, Bs. ii. 29.

II. in sing. the yard, esp. of beasts, horses, cattle, Fb. iii. 428; kóna sinar, a bull’s yard, Sturl. i. 21 (in a verse), Grett. (in a verse).

2. a sinew, tendon; af sinum bjarnarins, Edda; fíls sinar, Flóv. 29; skera sundr allar sinar bæði fram ok aptr, Þiðr. 87; sina magn, ‘sinew-strength,’ Vkv. 16; há-sin, q.v.

sina-sárr, adj. sore in the sinews, Fas. iii. 384.

sin, n., botan. carex vesicaria, Norse sen-gras, also called Lap-sko, from being used by the Lapps for ropes and cords; that this is an old custom is seen from Hkr. iii. 339—skútur tvær ok vóru sini bundnar, ok enginn saumr í, and sin-bundit skip (in the verse, l.c., of a boat made in Lapland); þat (the ship) var ok bundit sini, Ann. 1189 (Cod. Reg.)

sina, u, f. [Norse sen-gras], withered grass which has stood the winter through, Grág. ii. 233, 291: in the phrase, sem eldr í sinu, like fire in dry grass; flaug þat sem sinu-eldr allt austr til lands-enda, Hkr. i. 126: freq. in mod. usage, fúa-sina.

sin-bundinn, part., see sin, n.

SINDR, n. [A.S. sinder; Germ. sinter; cp. Lat. scintilla], slag or dross from a forge; sindr þat er renn ór eldinum, Edda 3; liggr sá steinn þar enn ok mikit s. hjá, Eg. 142.

sindra, að, to glow, sparkle, like the slag in a forge; þat (the sword) var svá bjart at s. þótti af, Fb. i. 157, Fas. i. 371; þótti mér aldri soðit verða til fulls en sindraði ávallt ór, Þorst. Síðu H. 177; ok sindrar of allt land, id.; sindrandi járn, glowing iron, Sks. 204, Fms. x. 418.

Sindri, a, m. the name of a dwarf, a ‘forger,’ Edda (Gl.)

sin-fall, n. impotency, K.Á. 124.

singr, n. [syngja?], a chanting, humming; stutt er sjómanna singr, short is the seamen’s chant (prayer) when putting to sea, Hallgr.; †Benedikt kom og braut sitt far, búðar-vos hann átti þar og sultar singr, … ekkert hann að landi bar nema frosnar fingr, a ditty, Grönd.

singra, að, to hum a song or ditty.

Sinir, m. the name of a horse, Edda.

sinjor and synjor, mod. signor, m. [for. word, Ital. signore; Fr. seigneur, etc.]:

—a lord, master; Sighvat, who first uses the word, applies it to king Olave, in one passage rhyming sinnjor with þinna, in another synjor with brynju: it survives in Icel. in signor, a title of a hreppstjóri (signor Jón).

sinkill, m. a clasp, Björn.

SINN, sín, sitt, pron. possess. reflex.; the better and true form is sínn, sín, sítt, with í throughout, see the remarks on minn; [Ulf. seins, etc.]:

—his, hers, its, theirs = Lat. suus, usually placed after, but also, if emphatic, before; þar sitr Sigyn um sínum ver, Vsp. 39; síns um freista frama, Hm. 2; mál síns maga, 20; síns ins heila hugar, síns ins svára sofa, 105: properly referring to the subject in a sentence, Hallgerðr fastnaði dóttur sína, H. gave away her daughter. Nj. 51; Hrútr var hagráðr við vini sína, 2; hann skipaði sínum mónnum, 50; þeir leiða hesta sína, 265; hann kvaddi Ólaf stjúpson sinn til at söðla sér hest, Ó.H. 15; síðan vóru honum öll ráð sín þungrærð ok torsótt, 195; var honum sjálfum hugr sinn bæði fyrir skjöld ok brynju, Fbr. 56 new Ed. The pronoun may also refer to the object, or, in a complex sentence, to a second person in the predicate of the sentence, hvat vill Haraldr bjóða Noregs konungi fyrir sitt starf, what will H. offer to the king of Norway for his (i.e. the Norse king’s) trouble? Fms. vi. 415; Sigurðr jarl gaf upp Orkneyingum óðul sín (their odals), Orkn. 20, cp. the Lat. ‘Syracusanis res suas restituit;’ sagði Dufþakr at Ormr skyldi hafa byrði sína, i.e. as much as O. could carry, Fb. i. 523; eigi þér at bæta prestinum rétt sinn, to the priest his due, Bs. i. 709; Eyjólfr þakkar konungi gjafir sínar ok vinmæli for his (the king’s) gifts, Lv. 112; hann þakkar honum sitt sinni, he thanks him for his help, Fas. ii. 542: so also in mod. writers, og hann gaf hann aptr sinni móður, Luke vii. 15 (Vídal.); ræn ei Guð Sínum rétti, rob thou not God of his right, Pass. 7. 11, and passim.

II. neut. as subst.; allt mun þat sínu fram fara (go its own course) um aldr manna, Nj. 259; ryðik hann um sitt, = Lat. pro virili, i.e. for his own part, with might and main, Fms. xi. 132: ellipt., hann segir sínar (viz. farar) eigi sléttar, Korm. 158; kom hann svá sinni (viz. ár) fyrir borð, Fas. i. 524.

III. with sjálfr, both words are declined; skaða sjálfs síns, one’s own self’s scathe, Sks. 228 B; minni sjálfs síns, one’s own recollection, D.N. ii. 110; þeir báðu hana taka sjálfrar sinnar ráð. ‘take her own self’s rede,’ act for herself, Fms. x. 103; með höndum sjálfra sinna, Barl. 25; leggr hón í veð sjálfra sinna eignir, D.N. ii. 82; sakir óforsjó sálfra sinna, i. 107: in mod. usage both the possessive and the indeclinable forms are used, thus, sjálfs síns eignum, but if placed after, eignum sjálfs sín; the possessive however is more freq., as it also is the better form of the two.

IV. with hvárr (dual), hverr (plur.), in a distributive sense:

α. sinn-hverr in a purely distributive sense; tók sitt langskip hvárr þeirra, they took a long ship, each of the two, Eg. 74; England ok Skotland er ein ey, ok er þó sitt hvárt konungs-ríki, England and Scotland are one island, and yet each is a separate kingdom, Symb. 14: lét sitt naut hvárr fram leiða, Eg. 506; sinn vetr þá hvúrr heimboð at öðrum, each his winter, alternately, Nj. 51; ef sinn lögsögu-mann vilja hvárir, Grág. i. 1; þeirra manna er tví-tyngðir eru ok hafa í sínum hváptinum hvára tunguna, Al. 4; hón hélt sinni hendi um háls hvárum þeirra, … liggi til sinnar handar mér hvárr ykkar, Fms. i. 9.

β. sinn hverr (plur.), ferr sinn veg hverr um skóginn, they went each his own way in the wood, i.e. dispersed, Glúm. 329; skulu vaka sinn þriðjung nætr hverir tveir, two and two in turn, Fms. iv. 299; hann selr sína bolöxi í hendr hverjum þeirra, v. 288; hann sá þrjú hásæti ok sátu þrír menn, sinn í hverju, Edda 2; hann kastaði um öxl hverja sínum sauðum tveimr, Grett. 134 new Ed.; fór sinn veg hverr, they went each his own way, i.e. they parted; but, fór hverr sinn veg, each his (appointed) way: rarely with the possessive placed after, fóru hvárir leið sína, Nj. 34; fara hvárir til síns heima, Korm. 222. In mod. usage, when sinn is placed after hverr, it gives emphasis with the notion of one’s due, one’s own, thus, gefa hverjum sitt, to give every one his due, Lat. suum cuique; whereas ‘sitt hverjum,’ with the order reversed, is merely distributive; thus hver fékk sinn penning, Matth. xx. 9 (of wages due to each); whereas ‘fékk sinn pening hverr’ would be said of alms distributed.

B. Compds:

sinn-veg, sinn-eg, sinn-ig, adv. one each way; þykkir nokkut sinnveg hváru, they disagreed, Ld. 90; talaði annarr at öðrum, ok hóf sinneg;

hverr, they all spoke in turn, and each began his speech differently, Fms. vii. 222. Also,

sinns-ig, adv.; flýði sinnsig hverr, Fms. viii. 413, v.l.; sinnsiginn var litr hvers steins, Konr.; skildu þeir svá sínu tali, at sinnsiginn líkaði hverjum, Bs. (Laur.); segir svá Gregorius papa, at sinnsig á hvern á at minna, each has to be admonished in his own way, one this way, another that, 655 xi. 2.

sinna, t and að, [A.S. siðjan], to journey, travel; enn hverr er austr vill sinna, whosoever travels to the east, Sighvat; ek sé hrafna sinna til hafnar, I see the ravens make for the haven, id.; en man hón sinna til sala þinna, Fas. ii. 34 (in a verse); at sinna með úlfs lifru, to go with the wolf’s sister (Hel, i.e. to perish), Bragi; sinna út, Fms. x. 74 (in a verse); this sense is obsolete and not found in prose.

II. metaph. to go with one, side with, with dat.; vilda ek at þú sinnaðir frændum mínum, Grett. 9 new Ed.; sem vér höfum skjótliga sinnt ok sannat, Stj. 3; Runólfr sinnaði meir með Árna biskupi, R. sided more with bishop A., Bs. i. 709; hann sinnar hvárigum né samþykkir, Stj. 16; sinnta ek því sem ek mátta framast, at …, I pleaded the best I could, that …, Bs. i. 845; þeir hétu þá at sinna hans máli, 882; hvárt hann sinnaði meirr þeim erendum, er …, 868.

2. to mind, care for, give heed to, with dat.; ekki sinni ek hégóma þínum, I heed not thy idle talk, Ísl. ii. 214; ekki sinni ek þínum áburði, Grett. 161; ekki sinni ek fé (I do not mind the money) ef nokkurr vildi ganga í málit, Band. 6; sinnaði Pharao hans ráðum, Ph. gave heed to his rede, Stj. 248; þeir sinntu (took care of) skipum þeim sem skatta fluttu, 233; so in mod. usage, sinna gestum, to attend to the guests; hón sinnaði um engan hlut, she cared about nothing, Fas. iii. 300: in mod. usage also of a person distressed or annoyed, hann sinnir engu, hann er engum sinnandi, he cares about nothing; hón er ekki mönnum sinnandi, hón varð honum aldri sinnandi (of a wife), and many similar instances.

3. part. siding with one, disposed so and so; at þeir væri þér heldr sinnaðir enn í móti, Fms. i. 297; vænti ek at hann sé þér sinnaðr í þraut, Fb. i. 78: part. act., vera e-m sinnandi, to be attentive to one, take care of, Grett. 27 new Ed.

sinna, u, f. [from the Germ. sinn], the mind; sinnu-reitr, Skáld H. i. 20: the senses, kvinnan var aldrei með jafnri sinnu ok áðr, Ann. 1407.

SINNI and sinn, n., Vtkv. 5, Fas. i. 73, ii. 542; sinni is the truer form, but the word is mostly used in dat.; [A.S. síð; Ulf. sinþ]:

—prop. a walk; er mér hefir aukið ervitt sinni, a heavy walk, Vtkv. 5.

II. fellowship, company; nú skal brúðr snúask heim í sinni með mér, in my company, Alm. 1; ríða í sinni e-m, Skv. 3. 3; látum son fara feðr í sinni, 12; hrafn flýgr austan … ok eptir honum örn í sinni, Fas. i. 428 (in a verse); manngi er mér í sinni, i.e. I am alone, no one in my company, 247 (in a verse); vilja e-n sér í sinni, iii. 483 (in a verse): langt er at leita lýða sinnis, Akv. 17; þjóða sinni erumka þokkt, the fellowship of men is not to my liking, i.e. men shun me, Stor.

2. concrete, a company; Vinda sinni, the company of the Wends, Lex. Poët.

3. in plur., á sinnuin, on the way; heill þú á sinnum sér, be hale on the journey! Vþm. 4; dagr var á sinnum, the day was far on its way, was passing, Rm. 29; guðr var á sinnum, the battle drew to a close, Hkr. i. 95, Hornklofi (in a verse).

III. metaph. help, support, backing; in prose it remains in the phrases, vera e-m í sinni, to ‘follow,’ side with one, help one; ifanarlaust er Guð í sinni með þeim manni, Barl. 93; mun ek heldr vera þér í sinni, Fb. i. 529; vóru þar margir menn með jarli um þetta mál ok honum í sinni, Fms. iv. 290; þú vildir at allir væri þér í sinni, Sturl. i. 36; þeir dýrka fjallaguðin, ok því hafa þau verit þeim í sinni, Stj. 598; leiðir Víðförull Jólf út ok þakkar honum sitt sinni, Fas. ii. 542; leggja í sinni við e-n, to back one, Bs. i. 882; hann þekkir sinni þeirra, at þeir vinna konunginum mikinn sigr, he knows (appreciates) their help, Fas. i. 73: in compds,

fá-sinni (q.v.), solitude;

sam-sinni, society; víl-sinni, q.v.

B. sinn and sinni, as an adverb of time, in adverbial phrases, the latter form being rare and less correct, but occurring in a few instances in the accusative, as fyrsta sinni, N.G.L. i. 74; annat sinni, 340, Fms. vii. 325, Sks. 205; hvert sinni, Sks. 16, K.Þ.K. 10; í þat sinni, Sturl. iii. 217: [Ulf. sinþ, e.g. ainamma sinþa, = ἄπαχ, twaim sinþam = δίς, þrim sinþam = τρίς; Dan. sinde]:

—a time, with numerals = Germ. mal; in acc, and dat. sing., eitt sinn, einu sinni, and dat. pl. tveim sinnum, etc.:

α. acc. sing.; þat var eitt hvert sinn, one time it happened, Nj. 26, Fær. 242; annat sinn, the second time; í annat sinn, K.Þ.K. 14; hit þriðja sinn, the third time, 10; í hvárt sinnit, each time, id.; í hvárt sinn, 12; þat sinn, that time, then, Fms. i. 264; í þat sinn, Hkr. ii. 15, Grág. ii. 167; ekki sinn, at no time, not once, never, Skálda 167; aldri sinn síðan, never a time since, never more, Nj. 261; sitt sinn við hvert orð, K.Þ.K. 11: um sinn, once; eigi optarr enn um sinn, Grág. i. 57, 133; hann skal drepa barninu í vatn um sinn, K.Þ.K. 10, 12; eigi meirr enn um sinn, Nj. 85; ganga til skripta it minnsta um sinn á tólf mánuðum, K.Á. 192: for this one time, ek mun leysa þik ór vandræði þessu um sinn, Ísl. ii. 133; fyrst um sinn, for the present, Þórð. 69 (paper MS.), and so in mod. usage; um sinn-sakir, for this once, Ld. 184, 196, 310.

β. dat. sing. upon a time; enu þriðja sinni, the third time, Blas. 40: eiuhverju sinni, a time, a certain time, Nj. 2, 216; einu sinni, once, in an indefinite sense, Hðm. 14 (Bugge, see the foot-note); er þá kostr at kveða einu sinni (= mod. einhvern tíma) skáldskap þann, Grág. ii. 151; in mod. usage einu sinni means once, for the old ‘um sinn’ is now obsolete: því sinni, for that time, for that occasion, Fms. vii. 129; at því sinni, Sks. 258; þessu sinni, this time, Fms. i. 126: at sinni, for this time, at present, Nj. 216, Ld. 202, Fms. i. 3, 159: sinni sjaldnar, once less, Rb. 450.

γ. dat. plur.; sjau sinnum, seven times, Alg. 262; hundrað sinnum, Flóv. 33; þeim sinnum, er …, when, Sks. 211 B; endr ok sinnum, now and then, from time to time, Sks. 208 B.

δ. gen. plur.; fimmtán tigum sinna, a hundred and fifty times, Dipl. ii. 14; sétta tigi sinna, Rb. 90; þúsundum sinna, a thousand times, Greg. 37.

sinni, n. mind, disposition, temper, mod. and from the Germ., chiefly through Luther’s Bible: freq. in mod. usage and in compds,

sinnisveykr, adj. sick in mind, etc.

sinni, a, m. [A.S. ge-sið], a follower, companion; Aðils of sinnar, Bm.; sól sinni mána, the sun companion of the moon, Vsp. 5; allir Heljar sinnar, Edda 41; sinni Óðins ok Ása, 56.

sinni-ligr, adj. companion-like; ekki var maðrinn s., Fas. ii. 331.

sin-strengr, m. a cord or tendon, Stj. 416, Barl. 147.

sinur, f. pl. [sin], sinews, tendons; hann lætr skera sundr sinurnar í báðum fótum hans … er þú lézk skera sinar í báðum fótum mínum, Þiðr. 86, 87.

si-sisill,† m. a kind of stone, Edda ii. 494.

si-sona,† interj. see so! thus! in colloquial Icel.

sissa, að, [sess], to seat; hann skal s. honum í öndvegi, N.G.L. i. 33.

SITJA, pres. sit; pret. sat, sazt, sat, pl. sátu; subj. sæti; imperat. sit, sittú; part. setinn; with the neg. suff. sit-k-a, I sit not, Hkv. 2. 34: [Ulf. sitan = καθησθαι; A.S. sittan; Engl. sit; Germ. sitzen; Swed. sitta; Dan. sidde; Lat. sedere; Gr. ἔδος, ἔζεσθαι]:

—to sit; s. á haugi. Vsp. 34, Þkv. 6, Skm. 11; þeir sátu á vellinum, Nj. 114; þar sem búarnir sitja, 110, Grág. i. 4; konungr sat á hesti, Fms. x. 255, 408; hann sat it næsta honum, Nj. 2; ganga til matar, ok sátu þeir um hríð, Eg. 483; svá vildi hverr maðr sitja ok standa sem hann bauð, … ok var rétt at segja at hann væri bæði konungr ok biskup yfir landinu, Bs. i. 67; s. fyrir, to be on the spot, Hm. 1: in greetings, sit heill! sitið heilir, ‘sit hale,’ be seated and welcome, Fms. x. 201, Ísl. ii. 438; nú sittú heill, Sighvat (Ó.H. in a verse); seggi biðr hann s. í frið, Skíða R. 28; s. at mat, to sit at meat, Fms. x. 378; s. at sumbli, Ls. 10; s. at tafli, to sit at chess, Ísl. ii. 359; s. at fé, s. at nautum, to tend sheep, neat-cattle, Boll. 336, Eg. 714, Sturl. i. 77; s. at málum, to sit over a case, debate it, Ld. 18; s. á stefnu, to be in the chair at a meeting, Ó.H. 85: s. upp, to sit up, sit erect; þeir létu hann s. upp í hauginum, Nj. 118: to sit at table, Jökull sat upp ok orti vísu, Ó.H. 191; gékk konungrinn at sjá þá er upp sátu, who sate at table, Greg. 43; Eyvindr hafði mest forráð at veizlunni, ok sat ekki upp, Orkn. 246; þeim sinnum er jarl sat upp (uppi Ed.) mataðisk sveinninn með honuni, Fms. ix. 245: s. úti, to sit outside (at night), of wizards (úti-seta), Vsp. 21, Orkn. 234, 246; þat er úbóta-verk at s. úti, N.G.L. i. 350; svá segja menn at Gunnhildr, fóstra Hákonar, léti s. úti til sigrs honum … en Þórdís skeggja er sú kona kölluð sem sagt er at úti sæti, Fms. vii. 275.

2. with prepp.;

—sitja á svikræðum, svikum við e-n, to plot against, Fms. i. 263, ii. 34; sitja á sér, to control, constrain oneself; Hallgerðr sat mjök á sér um vetrinn, Nj. 25; hann gat ekki á sér setið, he could not keep quiet:

—s. fyrir e-u, to be exposed to, to have to stand the brunt of; s. fyrir ámæli, hættu, afar-kostum, Nj. 71, Fms. v. 71, vii. 125; s. fyrir svörum, to stand questions, be the spokesman, iv. 274, vi. 13, Ölk. 36, Band. 12; s. fyrir málum, to lead a discussion, Fms. ix. 98; s. fyrir e-m, to sit in ambush (fyrir-sát), Nj. 94, 107. Ld. 218: ellipt., Nj. 94, Eg. 577, 743:

—s. hjá, to sit by:

—s. til e-s, to watch for; er þar til at sitja, Nj. 103:

—s. um e-t, to watch for an opportunity; þeir sátu um at rengja, 242; er ætíð sátu um þat at spilla friðinum, Magn. 464: to plot against, s. um sæmd e-s, Fms. v. 273; hann sitr um ríki hans, 293; s. um líf e-s, to seek one’s life, Ld. 40, Fms. i. 223; s. um e-n, to waylay, Landn. 287, Nj. 131:

—s. undir, to sit under one, keep him on one’s knees; s. undir barni, sittu undir mér! s. undir lestri, to ‘sit under’ a preaching; s. undir hlyðni, to be subject to, Sks. 476 B:

—s. yfir e-u, to sit over a thing; s. yfir drykkju, Eg. 6; s. yfir sjúkum manni, to sit up with a sick person, Fms. vii. 166, x. 250; esp. with a woman in labour, iv. 32, viii. 8 (yfirsetu-kona = a midwife); also, sitja yfir málum manna, to attend to (as judge), Ó.H. 86, Fms. vii. 60, Nj. 189; ekki er nú tóm at s. yfir kvæðum, to listen to songs, Ísl. ii. 235; s. yfir varningi sínum, to sit over one’s wares, Sks. 28: to superintend, Fms. viii. 5 (Fb. ii. 533): sitja yfir e-u, to take possession of what belongs to another person; at úvinir mínir siti eigi yfir mínu, Ísl. ii. 146, 224; þeir menn hafa setið yfir eignum várum ok ættleifð, Fms. i. 223; sitr nú yfir fé því Atli inn skammi, Eg. 468; hann sat yfir virðingu allra höfðingja, Nj. 173; s. yfir hlut e-s, 89, Ld. 66, Eg. 512: s. yfir skörðum hlut, to suffer a loss of right, Ld. 266.

II. to abide, stay, sojourn; sitja heima, to stay at home; sitr Gunnarr nú heima nokkuta hríð, Nj. 106; s. heima sem dóttir (heima-sæta); s. heima sem mær til kosta, Sams. S. 6; sat hann þar hálfan mánuð, Nj. 106; þat var engi siðr at s. lengr en þrjár nætr at kynni, Eg. 698; viku var at boðinu setið, Ld. 200; í slíkum fagnaði sem þeir sátu, Fms. x. 260; hann sat at Gufuskálum inn þriðja vetr, Eg. 592; setið hefir þú svá nær, at þú mættir hafa hefnt þessa, Nj. 178; sátu þingmenn Runólfs í hverju húsi, Bs. i. 20; s. kyrr, to remain quiet, stay at home, Grág. i. 163; s. í festum, of a betrothed woman between the espousals and the wedding, Nj. 4: to reside, Haraldr konungr sat optast á Rogalandi, Eg. 367, Nj. 268, Fms. i. 23, Ver. 60: s. at löndum, to reign, Hkr. ii. 3; s. at búum sínum, Fs. 12; sitja búðsetu, to live in a booth, Grág. i. 187, ii. 71; s. strandsetri, to live on the coast(fishing), i. 263, 290; s. slímu-setri, to hang on to a place, living upon other people, Gþl. 200, N.G.L. i. 70; þér munut þurrt hafa um setið allar vitundir, had no part nor knowledge of it, Sturl. iii. 261: to stay, answer not to a call, Grág. i. 447; nú sitr einn hverr lengr niðri, N.G.L. i. 40; s. um stefnu, 344; ef hann sitr svá þrjá vetr at hann geldr eigi tíund sína rétta, K.Á. 94; s. hjá e-u, to be neutral, take no part; hann hafði áðr setið hjá málum þessum, Lv. 9, Ísl. ii. 267, Nj. 84, 97; þú lætr þá menn s. hjá kyrra, remain undisturbed, Ld. 258; s. hjá fé, to tend sheep.

2. a fishing term, to sit fishing on a mið, q.v.; á þær vastir er hann var vanr at s. ok draga flata fiska … þeir váru komnir svá langt út, at hætt var at s. útarr fyrir Miðgarðs-ormi, Edda 35.

3. to tarry; görði liðinu leitt at sitja, Fms. x. 344; s. veðr-fastr, to lie weather-bound, Eg. 482; s. í díblissu, to sit in a dungeon, Fms. ix. 219; s. kyrr, Grág. i. 163; s. fyrir, to remain sitting, Fms. v. 66; sitja til járns, to sit preparing for the ordeal, 308, 311; s. fyrir ádrykkju e-s, to be one’s cup-mate, Eg. 253.

III. with acc.; sitju e-t ór hendi sér, to ‘sit a thing out of one’s hands,’ let it slip through idleness, Fms. v. 276: mod., s. e-t af sér, id.; skulut ér ekki sitja byri því heldr, miss a fair wind, vi. 358; þegjandi sitr þetta Þórir jarl á Mæri, Orkn. (in a verse); hafði annat bréf komit til Lopts á sama sumri, ok sat hann bæði (acc.), he ‘sate it off,’ i.e. did not answer to the call, Bs. i. 726; (so in mod. usage, s. e-n af stokki, to ‘sit him off,’ wait till he is gone;) sátu margir af sínum hestum, many ‘sate off’ dismounted from, their horses, Fms. vi. 211; sitja rétti sínum, to remain inactive until one’s right is prescribed, Grág. ii. 91, K.Þ.K. 26.

2. sitja vel (ílla) jörð, to keep one’s estate in good (bad) order; sal hann þann bæ vel, Brandkr. 57; þessi jörð er vel setin; sátu þessir allir brullaup sitt í Gautavík, Vígl. 33; s. launþing, to hold a secret meeting, Fms. xi. 219.

3. sitja e-t, to put up with an injury; eigi mundu þeir þvilíka skömm eðr hneisu setið hafa, Ísl. ii. 338; þykkisk hann þá lengr hafa setið Sveini þann hlut er hann mundi eigi öðrum þola, Fms. xi. 62; menn munu þat eigi s. þér, ef þú meiðir fé manna, Glúm. 342; s. mönnum slíkar hneisur, Ld. 278; s. mönnum skammir ok skapraunir, Fms. ii. 14; s. e-m frýju, Hkr. iii. 397; er slíkt engum manni sitjanda (gerund.), ’tis not to be endured from any man, Korm. 162.

4. to cut one off from; fyrr munu þér svelta í hel, enn þér sitið oss mat, Fms. vi. 152; hugðusk þeir Sveinn at s. honum vatn, x. 407; ok mundi svá ætla at s. þeim mat þar í Eyjunum, Orkn. 410.

IV. reflex. in recipr. sense; þeir skulu svá nær sitjask (sit so near one another) at hvárir-tveggi nemi orð annarra, Grág. i. 69; er mér lítið um at hætta til lengr at þit sitisk svá nær, Ld. 158.

2. part., nú mun eigi mega sitjanda hlut í eiga, there is no time to rest, Nj. 110.

sitra or sytra, u, f. a little rippling stream;

lækjar-sitra, a little brook.

sizing, sizlingr, m. = suzingull (q.v.), Sks. 403.

SÍ, adv., contracted from sin, [Goth. sinteino = πάντοτε, sinteins = ἐπιούσιος, ὁ καθ ἡμέραν; O.H.G. sin- and sina- in several compds, e.g. sin-vluot, the great flood = the Deluge (whence by corruption the mod. Germ. sünd-fluth and Dan. synd-flod = the sin-flood); A.S. sin-; Lat. semper; see Grimm’s Gramm. ii. 554]:

—ever; it is, however, used singly only in the phrase, sí ok æ, ever and aye, incessantly, but it is used in several compds as a prefixed particle.

II. with part., as sí-étandi, sí-drekkandi, sí-sofandi, sí-talandi, sí-sníkjandi, sí-hlæjandi, sí-grátandi, sí-stelandi, sí-ljúgandi, sí-rennandi, etc.

B. Compds:

sí-byrða, ð, to lay ships alongside, broadside to broadside, in a sea-fight; þeir síbyrðu við öllum skipunum, Orkn. 362; síbyrði hann þar við Járnbarðann, Fms. ii. 317; jarl lá ávallt síbyrt við skipin, i. 174, ii. 317, x. 358.

sí-byrðis, adv. broadside to, Fms. viii. 385.

sí-byrt, n. part. = síbyrðis, Fms. i. 174, ii. 317.

sí-dægris, adv. every day, day by day, Ó.H. 130.

sí-fella, u, f. continuity; í sífellu, adv. continuously, Skálda 173, Fms. x. 353, Al. 70, Bret. 52; í sífellu meðan hann lifði, Post. 656 C. 1; minnask í s., Bs. i. 104; ávallt í sífellu, 131; þjóna e-m í s., Fms. viii. 242.

sí-fleyttr, part. continuous, Al. 23: neut. as adv. continuously,

sí-frjór, adj. ever fertile, yielding crops all the year round.

sí-glaðr, adj. always cheerful.

sí-grænn, adj. [Old Engl. singrene], evergreen, Hb. 6.

sí-hverfr, adj. [O.H.G. sina-hwerpal], = sívalr, Mork. 12.

sí-máligr, adj. always talking, long-winded, Sks. 314.

sí-mælgi, f. talkativeness, Sks. 314 B.

sí-reiðr, adj. always angry, Nj. 210.

sí-soltinn and sí-svangr, adj. always hungry.

sí-vaf, n. winding round; hann vafði henni sívafi, Eg. 579.

sí-valr, q.v.

sí-vefja, vafði, to wind round.

sí-þögull, adj. ever silent, Eg. (in a verse).

SÍA, u, f. any glowing substance, esp. the molten metal in a furnace; sem síor flygi ór afli, Fas. i. 371; en þá er drómundrinn tók at loga, sá þeir svá sem logandi síor (thus, not sjór) hlypi í sjóinn, Orkn. 368; gneistum ok síum, Edda 4; síur ok gneista, 5; sólarinnar … er goðin höfðu skapat af þeirri síu er flaug ór Muspells-heimi, 7, járn-sía; þá tók Geirröðr með töng járnsíu glóandi … ok færir á lopt síuna, 61, Fms. vi. (in a verse); sem eðr lék utan ok innan sem ein sía, Bs. ii. 9.

sía, u, f., qs. síva or sífa, [Engl. sieve; O.H.G. sib]:

—a sieve or strainer, for liquids (sáld for flour): esp. of sieves used in dairies, skyr-sía, mjólkr-sía.

sía, að, to filter; láttú grön sía, sonr, sip it through the beard, my son, Sæm. 120.

SÍÐ, adv., compar. síðr (q.v.), superl. sízt = least, last; but síðarr, síðast in a temp. sense: [Ulf. seiþu = ὀψία, compar. seiþs; O.H.G. sîd; Germ. seit; Old Engl. sith]:

—late; sonr er betri þótt sé síð um alinn, Hm. 71; til síð, too late, 65; síð (i.e. never) muntu ráða hríngum, Hkv. Hjörv. 6; síð (i.e, never) léttir mér stríða, Edda (in a verse); ok varð heldr síð gengit til hámessu, Ó.H. 118; ef hann spyrr svá síð, so late, Grág. i. 109; ef sökin kemr svá síð upp, 373; þeim er svá síð fregna, 96; spurði, hví hann hefði svá síð komit, Eg. 150: phrases, síð ok snemma, early and late, perpetually, Stj. 462, Fms. x. 277, Gísl. 128, Þiðr. 57; ár ok síð, id.:

—with gen., síð dags, late in the day, Fs. 84, Fms. i. 69, Eg. 600; síð aptans, late in the evening, Stj. 6, Hkr. i. 103; síð aptans biðr óframs sök, Sighvat; síð sumars, late in the summer, Eg. 185; síð vetrar, or síð um haustið, late in the autumn, Fær. 128; síð um kveldit, Eg. 149, 600, Fs. 85.

2. compar. síðarr, later; þau svik er siðarr kómu fram, Fms. i. 59; Ásdísi átti síðarr Skúli, i.e. S. was her second husband, Landn. 88; eigi síðarr en nú var talit, Grág. i. 18; síðarr meirr, ‘later-more,’ still later, H.E. i. 414; löngu síðarr, Stj. 6; litlu síðarr, a little later, Fms. vi. 93, Nj. 4, 21; fám vetrum síðarr, a few years later, Landn. 12; tiíu vetrum síðarr en Styrbjörn fóll, Fms. i. 61; hvárt ek dey stundu fyrr eða síðarr, ii. 158.

3. superl. síðast, last; spurðisk þat síðast til hans, Nj. 121; mæltu þat síðast, svá at menn heyrðu, 201; ek ætla þessa veizlu síðast at búa, Ld. 14; orð þau er hann mælti síðast. Eg. 356; þá, skulu þeir síðast fram segja, Grág. i. 38; þessi hólmganga hefir síðast framin verit, Ísl. ii. 259; sá er síðast gengr inn, Fms. i. 16.

II. the word remains as subst. in the phrase, um síð or um síðir, at last; þó varð hann um síð ofrliði borinn, Fms. i. 79, ii. 41; þeir kómu of síðir til þess innis, 623. 39; skal sitt hafa hverr of síðir, Grág. ii. 219; görðisk svá til of síðir, Fms. x. 392; at svá færi um síðir, Eg. 701, Ísl. ii. 268; þó kom svá um síðir, Nj. 267; þó at staðar nemi um síðir, Ld. 306; þó vaknaði hann um síðir, Fms. i. 216;—passim in mod. usage.

SÍÐA, u, f. [A.S. siðe; Engl. side; O.H.G. sita; Germ. seite]:

—a side = Lat. latus; hljóp sverðit á síðuna, Nj. 262; leggja síður sínar við spjóts-oddum, Fms. xi. 30; millum síðu hans ok skyrtunnar, Bs. i. 44; konungr lagði hendr sínar yfir síðu Egils þar er verkrinn lá undir, Fms. iv. 369; reip sveigð at síðum mér, Sól. 37; hafa verk undir síðunni, to have a stitch in the side; síðu-stingr, siðu-verkr, a stitch in the side, side-ache; síðusár, a wound in the side, 625. 80; síðu-sárr, adj. wounded in the side, Str. 47; á síðu hestinum, Gullþ. 72.

2. of meat, a side of meat; nauta-limir hálfr fjórði tigr, síður hálfr þriði tigr, Dipl. v. 18; síður af nauti allfeitar, Fms. x. 303; rauðar runa siður, red-smoked sides of bacon, vi. (in a verse).

3. metaph. side, direction; á allar síður, to all sides, Fas. i. 5; á hverri heimsins síðu, Sks. 194 B; allar heimsins síður, id.

II. a local name, coast, water-side; Balagarðs-síða, Kinnlima-síða, in the Baltic; Jótlands-síða, the west coast of Jutland; Hallands-síða, in Sweden, Fms. xii: or counties bordering on rivers, Temsar-síða, Thames-side, Fms. v. (in a verse); of a sloping county, Síða, in the east of Icel., whence Síðu-menn, m. pl. the men of S.; Síðu-hallr, m. the Hall of S.; Síðu-múli, Kristni S., Landn.; Hvítár-síða, Ægi-síða, map of Icel.

síða, að (?), to side, Stj. 197, v.l.

SÍÐA, a def. old strong verb, of which occur only the infin. pret. seið, Vsp. 25; pl. siðu, Ls. 29; part. siðit; and a weak pret. síddi: [seiðr, seiða]:

—to work a charm through seiðr, q.v.; þeir létu síða í hundinn þriggya manna vit, Hkr. i. 136; stjúpmóðir Dómalda lét síða at honum úgæfu, 20; þá var siðit til þess, at …, 136; hann síddi þar ok var kallaðr skratti, Fms. x. 378; sízt at bræðr þínum siðu blíð regin, Ls. 29; seið hón leikin, Vsp. 25; seið Yggr til Rindar, Kormak, of a love charm; †(from a Runic inscription) síðis(k) sá mannr es þausi kumbl upp brióti, cursed be the man who breaks this cairn! Rafn 205.

síðan, adv. [Old Engl. sithen], since, Lat. deinde; þeir koma allir við þessa sögu síðan, Nj. 30; síðan gékk hón í brott, 2; er eigi greint hvárt þeir fundusk síðan, Fms. vii. 155; ef vér förum frá eyju þessari í haust síðan, 656 C. 21; hón var síðan gipt Eireki, Fms. i. 61; þau dæmi er löngu urðu s., Sks. 469; fóru síðan út til Álptaness, Eg. 593; konungr fór s. út á Heiðmörk, Fb. ii. 192; síðan gékk hann á stefnur, Ó.H. 118; síðan lítr hann til himins, Bs. ii. 103, passim: hvárki áðr né siðan, neither now nor since, Þiðr. 73; enginn konungr áðr né síðan, Stj. 651: followed by acc. (as prep.), þeir höfðu ekki etið síðan laugar-daginn, since Saturday, Fms. ix. 406.

2. þar sem síðan er kallat Tryggva-reyrr, Fms. i. 60; þar var s. gör kapella …, ok hefir sú kapella þar staðit síðan, all the time since, vi. 164; hans ættmenn görðu margir svá síðan, Hkr. i. 2; lengi síðan, for a long time after, id.

3. with the relat. particle either added or understood; síðan er, since that; síðan er tengðir várar tókusk, Ld. 300; síðan er Sveinn jarl mágr hans andaðisk, Ó.H. 111 (Fb. ii. 193 l.c. drops the particle er, as is also the mod. usage); síðan’s = síðan es, Am. 78; síðan er þeir spurðu, Grág. i. 135; en síðan er (ever since) Freyr hafði heygðr verit, Hkr. i. 2; síðan enn = síðarr enn, Gþl. 229; or the particle ‘er’ is left out, ef maðr etr kjöt síðan sex vikur eru til Paska, since that time, N.G.L. i. 342; hón lifði þrjá vetr síðan hón kom í Noreg, Fms. i. 7.

síðari, compar. the later; síðastr, superl. the last; hit síðara sinn, Ld. 58; Maríu-messa in siðari (opp. to in fyrri), Fms. iii. 11 (i.e. the 8th of Sept.); Ólafs-messa in síðari (= the 3rd of Aug.); hit síðara sumar, Grág. i. 467; et siðara sumarit at lögbergi, ii. 152.

2. superl., á síðustu stundu, Fms. vi. 231; í síðastu orrostu, i. 110; á síðastum dögum, K.Á. 56; hins fyrsta skips ok ins siðasta, Fb. ii. 280; fyrstir eða síðastir, Grág. ii. 376; svá munu siðastir verða hinir fyrstu ok fyrstir hinir síðustu, Matth. xx. 16: loc., hinn síðasta sess, Bs. i. 797; hit síðasta (at least) viku fyrir þing, Grág. i. 100; svá it síðasta at sól sé á gjáhamri, 26; at sumar-málum et síðasta, 140.

síðarla, adv. late; svú s. at …, Grág. ii. 105; eitt kveld s., Fms. vii. 201; einn dag s., Hkr. ii. 43.

síðarliga, adv. = síðarla; svá s., Grág. i. 27; eigi má þar s. fara yfir slík höf, late in the year, Sks. 224.

síðasta, u, f.; at síðustunni (at last), Fb. ii. 8, Stj. 62.

síð-búinn, adj. ‘late boun’ to sail, Nj. 281, Landn. 28, Eb. 14 new Ed.

síð-bærr, adj. calving late, Stj. 178.

sídd, f. length, of a garment; cp. vídd, lengd, hæð.

síðerni, n. a kind of garment, Edda ii. 494.

síð-farit, n. part.; varð honum s., he walked slowly, Vápn. 23.

síð-förull, adj. late abroad, out late in the evening. Lex. Poët.

Síð-grani, a, m. = Síðskeggr, Alm. 6.

síð-hempa, u, f. a long gown.

síð-kast,† n. the last throw, of dice; in the phrase, uppa á síðkastið, at the last moment.

síð-kveld, n. late in the evening; á síðkveldum, Fms. vi. 241, ix. 29, Thom. 308.

síðla, adv. (sílla, Hom. 108, MS. 4. 12), late, Grág. ii. 232, Ld. 282, Hkr. i. 86; s. kvelds. Fms. ix. 16.

SÍÐR, sið, sítt, adj. [A.S. síd; Old Engl. side], long hanging, Lat. demissus, of clothes, hair, or the like; hár sítt ok flókit, Fms. x. 192; lokkar síðir til jarðar, vii. 169; sítt skegg, Ó.H. 66; kampa-síðr, Skíða R. 90; vóru honum heldr síð herklæði konungs, Stj. 464; sítt pillz, Fas. ii. 342; síðar slæður, Rm. 26; síðar brynjur, Gh. 7; brynja rúm ok síð, Þiðr. 81; drag-síðr (q.v.), long-trailing; skó-síðr, reaching to the shoes (a petticoat); knésíðr, reaching to the knee; síðar hendr, long arms, Skíða R. 8; síða hjálma, Anal. 219; hann hafði síðan hatt yfir hjálmi, a hood dropping low over the face, Eg. 407; mikla lengju ok síða, Skíða R. 27.

2. neut. sítt; falda sítt, to wear a hood low over the face, Fms. vii. 161, xi. 106.

B. Compds:

síð-faldinn, part. wearing a hood over the face, Mar.

Síð-höttr, m. ‘Long-hood,’ one of Odin’s names, from his travelling in disguise with a hood over his head, Edda.

síð-klæddr, part. in long clothes, Al. 15, Fms. ii. 278.

síð-nefr, adj. long-nose, a nickname, Fas. iii.

síð-skeggjaðr, adj. long-bearded, 655 xiii. B. 3.

Síð-skeggr, m. Long-beard, one of Bragi’s names, Edda.

síð-skota, adj. late-dropped, of animals, Stj. 178.

síðr, compar., answering to síð, q.v. [cp. Goth. seiþs = later]:

—less: litlu síðr (síðarr Ed.) en hann, little less than he, Fb. ii. 23; er menn eigu síðr sakir við menn, Grág. ii. 137; á þeirra dómr at rofna er síðr hafa at lögum dæmt, i. 80; hann var kærr konungi, ok eigi síðr dróttningu, Fms. i. 99; eigi síðr enn þú, 216, x. 179 (in a verse); eigi síðr en í harðræðum, Nj. 263, Fb. ii. 38; engu síðr, no less, Fms. vi. 92; miklu síðr, viii. 21; en at síðr vóru menn sjálfráði fyrir honum, at…, it was so far from it, that even … (cp. Dan. end-sige, changing ð into g), Ó.H. 34; er þér at síðr fært með þessi orðsendingu, at ek hygg at…, 53; eigi at síðr, not the less; þeir héldu fram ferð sinni eigi at síðr, all the same, Fms. i. 228; eigi héldu Væringjar at síðr til bardaga, Fb. ii. 381; eigi því síðr, not the less, Stj. 158; þykki þér athygli vert, bóndi, hvar krákan flýgr?—Eigi er þat síðr, segir bóndi, not the less! (i.e. yes) said the man, Fms. vi. 446.

2. as a conjunction, lest; síðr þú Ásum öfund um gjaldir, Ls. 12; síðr oss Loki kveði lusta-stöfum, 10; síðr þitt (þic?) um heilli halir, lest men bewitch thee, Hm. 130.

II. superl. sízt, the least; er oss gegnir sízt, Fms. viii. 21; sem sízt, not in the least, Eluc. 122 (Ed.), passim.

síðraðr, m. some part of a ship’s tackling; qs. sæ-þráðr (?), sea-thread, a line; bæta eyri fyrir síðrað hvern, N.G.L. i. 100.

síð-skínandi, part. late shining, poët. of the sun, Skv. 2. 23.

sí-fellt,† n. adj. continuously, (mod.)

sífra, u, f. [for. word], a cipher, Alg. 358.

SÍGA, pres. síg, sígr; pret. seig, seigt (seigst), seig; pret. sé, Karl. 523, l. 8, Fb. i. 227, l. 12, Nj. 21; pl. sigu; subj. sigi; part. siginn: [A.S. and Hel. sîgan]:

—to sink down, being let down by a rope or by any slow motion; lélu þeir síga festi ofan í gröfina, they lowered a rope down into the pit, Eg. 234; Ó.H. 152; létu þeir þá síga skipin ofan fyrir hellinn með reipum (in the verse, skip sigu í reipum). Fms. vii. 82; hón lætr hann síga í festi ofan fyrir múrinn, Stj. 470; haim lét stein í festar-augat, ok lét svá síga ofan at vatninu, Grett. 141; létu þá svá síga ofan á sjáinn ór borginni, Orkn. 312.

2. to slide, but of a slow, heavy motion; er betri sígandi arðr en svífandi, Bs. i. 139; höfðu út sigit iðrin í þat sárit er Jómarr hafði veitt, the entrails had slipped out through the wound, Orkn. 458; þar var fjöl ein sigin ofan, Fms. ix. 308; hann lét síga brýnnar ofan fyrir augun, Edda; var þá sigit blóð fyrir augn þeim, Hrafn. 21; sigu saman augun þá er dauðinn for á hann, Fms. xi. 150; seig þá skipit aptr millum skipanna, Grett. 82; þá er orrostan sé saman, Fb. i. 227 (Orkn. 30); hvárigir láta undan síga sín skip, Fms. x. 131; láta síga út skipin frá bryggjum, viii. 95; láta síga aptr til sömu hafnar, i. 303; láta síga á hömlu, 172; þeir létu síga fylkingar sínar ofan með ánni, vi. 406; sígr þá saman orrosta, Hkr. i. 51; þat var síðarla dags er orrosta seig saman, iii. 125; síga saman fylkingar, Stj. 598; láta síga til samþykkis við e-n, to let it slide towards an agreement, let things drift towards it, Sturl. i. 201; létum síga sáttmál okkur, we came to terms, Skv. 3. 39.

3. spec. phrases; seig á hann svefn, Fms. iii. 48; þá seig á hann svefn ok þó lauss, Ó.H. 195; konungi þótti í svefninum síga á sik svá sem nokkurr úmegins-þungi, Fms. iii. 51; þá sé á hann úmáttr, Karl. 523; sé sorti mikill fyrir augu þeim, Nj. 21.

II. reflex. to let oneself sink; lætr hann sígask ór trénu, be let himself drop from the tree, Edda. 45, see the corresponding verse in the Haustlöng; láta sígask af garði, Fms. vi. 368; hann var kominn upp á garðinn, ok lét sígask of inn, hauled himself down, id.; hann lét sígask fast á stólinn, Edda 61; lætr hann sígask niðr af hestinum, he let himself drop from the horse, Ísl. ii. 150; nokkurir menn létu sígask sárir, dropped wounded, Bs. i. 528; sígask lét nú einn hér úti (one dropped), Fb. iii. 450; hans menn létu sígask ofan með díkinu, Fms. vi. 406, viii. 162, v.l.; láta undan sígask, Eg. 287, Fms. xi. 131.

2. part., get ek at héðan af fari þeim heldr síganda, it will go downwards with them, Grett. 176 new Ed.

SÍK, mod. síki, n. a ditch, trench; í ár, lækjar-ósa eðr í sík, Eg. 185; fyrir enda síkisins, Fas. ii. 284; sík er vatn, Edda 126 (síks in the verse); þá reið Þórðr í síki eitt, Sturl. iii. 21; þeir færðu eykina í síki þat sem suðr er frá Grund, Sd. 141.

síkr, m. [Ivar Aasen sik; Swed. sik, små-sik]:

—corregonus lavaretus, a kind of salmon, Edda (GL), Lex. Poët.; hence sík-tól, plur. from tál, in the verse in Kristni S., = the ‘sík-treachcry’ = the bait; halda sík-tólum í boðnar smiðju = to take the bait into the mouth, cp. gína flugu in the next verse.

síl, mod. síli, n. [perh. akin to sili, seil, from its slim shape]:

—a kind of herring, corregonus albula, Fr.; síla-fullr, filled with síl, of a sea-gull, Fs. (in a verse): freq. in mod. usage, where síli is used of any fish of the herring kind, horn-síl, geir-síl, q.v. síla-varp, n. a net for síl, D.N. ii. 762.

SÍLD, f., pl. síldr, Lex. Poët., but síldar, N.G.L. i. 254; [Dan. sild]:

—herring (i.e. in shoals of herrings, but síli of a single herring), clupea harengus; gékk síld upp um allt land, Fms. i. 92, Pr. 431; ausa síld or netjum, N.G.L. i. 254; síldar þær er á liggja, id.; þá kom ok þar um vár við útver nokkur broddr af síld, hann reri þannug sem síldin var rekin … hann keypti síldina til borðs sér, Hkr. i. 185;

meisa-síld, barrelled herring.

compds:

síldar-ferja, u, f. a herring-boat, Fms. ii. 3.

síld-fiski, f. herring-fishery, N.G.L. i. 254, Gþl. 422, 423, 460, Eg. 4, 68, Fms. iii. 18.

sílda-kaup, n. a purchase of síld, Fb. i. 301.

síld-reki, a, m. a ‘herring-driver,’ a kind of whale, Gþl. 460.

síld-ver, n. a place for herring-fishing, Eg. 42; bjarkeyjar réttr er á fisknesi hverju ok í síldveri ok í kaupförum, N.G.L. i. 312.

sílungr, see silungr.

síl-vetni, n. still water, a fish-pond (?); svá at áin varð í auga-bragði sem blíðasta sílvetni, Thom. 303.

SÍMA, n., pl. simu, Hkv. 1. 3, Skv. 2. 14, D.N. ii. 1035, declined like auga; the gen. plur. (símna) does not occur, [popular Norse and Dan. sîme]:

—a rope, cord; þær ór sandi síma (simo or símu?) undu, Hbl. 18; þær um greiddu gullin símo, Hkv. l.c.; örlög-símo, Skv. l.c.; þeir er á lögðu byr-síma (acc. sing.) ok mik bundu, Vkv. 12; silki-síma, Lex. Poët.: in compds,

hár-síma (Dan. haar-sime), a ribbon for the hair, Ragn S. (in a verse);

lík-síma (q.v.), a leech-line;

byr-síma, Vkv. l.c. (uncertain what kind of cord);

brúna-síma = hársíma, Lex. Poët.;

álm-síma, poët. a bow-string, Eg. (in a verse);

varr-síma, ‘water-cord,’ the wake formed by a ship:

cp. also gör-semi, q.v.

sím-bundinn, part. bound with cords, Fms. vii. 216 (of a ship fastened with cordage instead of nails).

síment, n. [for. word], cement, Fms. vi. 153.

SÍN, gen. of the reflex. pron. = Lat. sui; hann lét díkit gæta sín, Eg. 531; hefna sín, to revenge oneself, Grág. ii. 7; eiga sín í at hefna, tala sín á milli, Eg. 541; fara heim til sín, to go home; at sín, at one’s own house, Edda (Ht.); sjálfs sín, oneself; sjálfra sín (gen. pl.); and so in many instances.

sín-girnask, t, dep. to covet, Sks. 532.

sín-girni, f. covetousness, Hom. 17, 27 (= Lat. avaritia), Sks. 669.

sín-gjarn, adj., prop. ‘selfish,’ ‘self-seeking,’ avaricious, covetous, Rd. 232, Hkr. iii. 361, Bs. ii. 160, Barl. 136; ðu síngjarn = Lat. O avare I Hom. 15.

sínka, u, f. [no doubt derived from sinn = síngjarn], greed, avarice, Sks. 451, 585, 665: stinginess, 440, and so in mod. usage.

sínk-gírni,† f. covetousness, Post. 640.

sínk-gjarn, adj. = síngjarn, Barl. 136.

sínkr, adj. stingy, so in mod. usage, but in old writers perhaps covetous; s. ok fégjarn, Sks. 701, Fms. vii. 239; þeir vóru menn sínkir, i. 50.

Síra, m. indecl.; though so spelt, it is by old people in Icel. sounded sera, commonly, however, and less correctly séra, [a Romance word borrowed from the French]:

—sirrah (a word now only used contemptuously), sir, master; the word is in Art. S. used as an address to a knight, Síra Ivent, etc.; but this saga is a translation from the French. In Norway and Icel. the word appears at the end of the 13th century (Arna S., Hák. S. Gamla, Ann. after 1260, Laur. S.), and is then used of priests only, as it is in Icel. at the present day a recognised title of a priest, and with the Christian name only, so that a clergyman is never named without this title,—Síra Hallgrímr, Síra Þorkell; thus in the ditty, Síra Ólafr á Söndum, | sálina og vísur kvað; Síra Hallgrímr hagr | á hróðrar smíðið var; hann Síra Jón, etc.; cp. Old Engl. sir, used of priests, with the Christian name only, as Sir Hugh, etc., in Shakespeare.

sírna, u, f. lethargy.

sírnu-ligr, adj. sleepy, Björn; hence prob.

sírnir, m. the name of a giant, Edda, Ísl. ii. (in a verse).

sí-valr, adj. [prop. the same as the early Dan. si-wal, early Swed. sifwal, si-hwalf; the word is therefore not from völr, but either from hválf (q.v.) or better from hverfa, by turning r into l, answering to O.H.G. sina-hwerpal, sin-werbal]:

—round, of a stock, steeple, or the like; sívalr stokkr, Stj. 251; sívalr fiskr, opp. to flatr fiskr, Vm. 91: = ball-formed, jarðar mynd er sívallt, … sívallt yfirbragð vatns ok sjóvar, Rb. 466 (but rarely).

síval-vaxinn, part. round of growth; lágr maðr ok s., Sturl. iii. 114.

sízt, adv. (síz, sítz), since; síz Hákon fór með heiðin goð, Hkm.; síz, Gm. 48; sítz, Am. 52, Stor. 19; sízt Gunnarr lézk, Nj. 142; síz ek tók at erfð, Grág. ii. 204; sítz Haraldr gráfeldr féll, Fms. x. 387; sítz Magnúss féll, 407; sítz hann kom í land, 398; sítsz þeir bræðr höfðu í Noreg sótt, 382; þeir höfðu ekki etið sízt laugar-dag, ix. 406, v.l.; sízt í hanzka-þumlungi hnúkðir þú, Ls. 60; sízt þik geldu, Hkv. 1. 39; sízt vér misstum skipa várra, Fms. viii. 181, v.l.; sítz þeir Magnúss ok Erlingr gáfu honum þat upp, Pref. xxi.

2. followed by an acc.; sízt mína sonu dauða, since my sons’ death, Vkv. 29.

sjafni, a, m. [akin to sefi], mind, love, affection, poët., Edda.

sjaldan, adv., compar. sjaldnar, sjaldnast (but sjaldar, Barl. 96, 100); in mod. proncd. skjaldan, with a non-radical k: [A.S. seldan; Engl. seldom; Germ. selten; Dan. sjelden]:

—seldom; mjök s., Am. 78; sem sjaldnar kann henda, Fas. i. 158; þá væri hann sjaldar á tali við þik, Barl. 96; miklu sjaldar enn hann vildi, 100; ef prestr syngr þar sjaldnar, K.Þ.K.; sjaldnar verðr sá heim sóttr er fám görir gott, Bs. ii. 98; meira vírðisk þat er sjaldnar verðr = ‘omne ignotum pro mirifico.’ Hom. (St.); það er nýtt sem skjaldan skeðr, a saying (mod.); sem sjaldnast, Hom. (St.); tvá daga í viku it sjaldnasta, at least, Vm. 94; it sjaldnasta á tólf mánudum, at seldomest once a twelvemonth, Bs. i. 168;

ó-sjaldan, not seldom, Vsp. 26.

2. with the notion of never, not; hann s. sitr er hann slíkt of fregn, Vsp. 30; s. verðr víti vörum, Hm. 6; s. hittir leiðr í lið, 65; s. sút ala, 47; s. bautasteinar …, 71; heldr var ek hæg sjaldan, Am. 95; sjaldan hefi ek aðra haft at skildi fyrir mér, Nj. 8; s. fór svá þá er vel vildi, Ld. 290; sjaldnar myndim vér þess iðrask, þó at vér mæltim fleira en færa, one would seldom have to repent having said too little rather than too much, Hrafn. 9; hafðu þat fram s., never put that forth, Am. 38.

compds:

sjald-gæfr, adj. = sjaldgætr. mod.; það er mikit sjaldgæft, this is very rare.

sjald-gætr, adj. seldom gotten; s. ávöxtr, a rare fruit, Stj. 38; sjaldgæt tíðendi, 139.

sjald-heyrðr, part. seldom heard, Fær. 198.

sjald-kvæmr, adj. coming seldom, Fbr. 31; ek em sjaldkvæm til kirkju, 170.

sjald-sénn, part. seldom seen, Fms. iii. 182, Háv. 53, Barl. 17; sjaldsénir hvítir hrafnar, white ravens are a rare sight, a saying.

sjald-stundum, adv. ‘seldom-times,’ seldom, Sturl. iii. 20.

sjatna, að, older form setna (q.v.), Finnb. 336, Fms. ii. 43, Fb. i. 56, [setna, sitja, setja]:

—to ‘settle,’ sink, dwindle, subside, esp. of food, to be digested just after having been taken; fyllask menn ekki af því vatni, sjatnar þat vel, ok rennr í hörund sem mungát, Sks. 163; láta sér sjatna, of resting after a meal.

2. metaph. to subside, abate; væntu þeir at heldr mundi sjatna úfriðrinn, Ísl. ii. 386; ok megi þá s. þessi úþokki er í millum ykkar er, Fs. 158; ílla mun s. újafnaðr þeirra bræðra, Lv. 4; ok vit ef sjatni hennar ofsi, Fas. i. 194; þinn ofsi mun ílla s., 189; þóttusk allir vita at eigi mundi sogurt s., Nj. 141, Orkn. (in a verse).

SJAU, mod. sjö, a cardinal number; [Goth. sibun; A.S. seofon; Engl. seven; O.H.G. sibun; Germ. sieben; Dan. syv; Swed. sju; Lat. septem; Gr. ἑπτά; the Icel. and Scandin. is a contracted form, suppressing the medial labial, cp. Engl. sen in ‘sennight,’ Senhouse]:

—seven, passim;

sjau-vikna-fasta, Lent.

compds:

sjau-fald-liga, adv. (sjau-fald-ligr, adj., Bret. 54), sevenfold, Stj. 43, 46.

sjau-faldr, adj. sevenfold, Al. 35, Stj. 416.

sjau-sinnum, adv. seven times.

sjau-stirni, n. (mod. sjö-stjarna, u, f.), the ‘seven-star,’ Pleiades, Pr. 478.

sjau-vetra, adj. seven years old.

sjaund, f. a period or term of seven, ‘seven-night,’ just as fimmt (q.v.) is used of a summons before a court, so is this word in the old law only used in the metaph. sense of a funeral or even a funeral service; nú er maðr dauðr … komi þeir allir þar at sjaund, Gþl. 254, Jb. 146; at sjaund eða þrítugs-morni, N.G.L. i. 14, D.N. passim, see Fritzner; um sjaundar-görð (a funeral banquet) ok skulda-lúkning, N.G.L. i. 51; en þó mun ek því heita þér at þú komir til nokkurrar hvíldar eptir seond þína = after thy death, Fb. ii. 342 (Fbr. 200).

sjaundi, the seventh, passim: mod. sjöundi.

2. Sjaundi, Sjundi, as a pr. name, freq. in early Dan., see Thork. Dipl.

sjaundungr, m. a seventh part, Rétt 210, MS. 415. 18.

sjau-ræðr, adj. = sjautugr, Fms. i. 14.

sjau-tján = sautjan (sjotjan, Thom. 477), seventeen:

sjau-tjándi = sautjandi, the seventeenth, N.G.L i. 348.

sjau-tugr, mod. sjö-tugr, adj. seventy years old, K.Þ.K. 134, Fs. 160. Bs. i. 77, Stj. 554: of measure, measuring seventy fathoms, ells.

sjautug-faldliga, adv. sevenfyfold, Stj. 46.

sjau-tugti, mod. sjö-tugasti, the seventieth.

SJÁ, pres. sé, sér, sér, pl. sém, séð, sé, or later, sjám, sjáð, sjá; pret. sá, sátt, sáttu (sáttu rhymes with rétti, Fms. vi. in a verse), sá, pl. sám, sáð, sá †(pl. só, Clem.): pres. subj. sé, sér, and later sjá; pret. sæi: imperat. sé, séðú: part. sénn; neut. séð (sét): a medial form sjámk, sámk: with neg. suff. sér-at, sák-a ek, I saw not; sá-at, saw not; sátt-a-ðu, thou sawest not, Eg. (in a verse): the mod. form is,—pres. sé, sér, sér, sjáum, sjáið, sjá; pret. sá, sást, sá, pl. sáum, sáuð, sáu; pres. subj. sjái, sjáir, sjái: pret. sæi; imperat. sjá, sjáðú; part. seðr, keeping the ð throughout: [Ulf. saiwan = ὁραν; A.S. seon; Engl. see; Germ. sehen; Dan. see.]

A. To see; sé þú, Hým. 12; sé þar harm ljótan, faðir, Edda 58; sé hérna, Stj. 22, MS. 656 B. 10; sé nú, seggir, Gkv. 3. 8; sé þar nú, hve fjándinn var djarfr, Fms. ii. 184; séð nú, góðir hálsar, viii. 116, v.l. sé nú; sé hér nú handlín mitt, viii. 308; sé þú nú vandliga á kostina segir jarl, xi. 31; séðú (see thou) hve vel þeir seðu (sewed), Skálda 163; merki minna verka, þau er allir menn síðan um sé (vident), Hbl. 19; sé þér (= séð ér) eigi at Heklungar flýja, Fms. viii. 119; sáttú Sigrlinn, Hkv. Hjörv. 1; nema þú mey sér (videas), Skv. 1. 29; þóttú fagrar sér (videas) brúðir bekkjum á, Sdm. 28; gefit mér rúm, at ek of sé (videam) son minn, 623. 56; at þú sér (videas) hit sanna, 655 xvi. B. 4; eigi var ek svá heimskr at ek sæ(i) (viderem) eigi at ek var fanginn, Finnb. 356; séð ér sagði hann, at lægir seglin þeirra, Ó.H. 182; séð þér eigi (pres. indic.), Fms. iii. 44, l.c. (sjái, v.l.); er þér séð (videatis, = sjáit) yfir þat at ér hittið í váginn, Fms. xi. 124; sá þeir konur úti hjá Rangæinga-búð, Nj. 3; þá er hann hafði séð (seeth Ed.) hana, Fms. i. 185; þangat er opt sénn hauga-eldr, Eg. 767; var þá sénn (seinn Ed.) eldligr stöpull falla af himni, 645. 127; sjá draum, to see a dream, Hom. 155: absol., blindir sjá, haltir ganga, 625. 95; þeir sá eigi heldr augum en hnakka, Hkr. i. 268; FIosi kvað þar gott at sitja ok mega víða sjá, Nj. 224; var konungr sjálfr við ok sá, Eg. 69.

2. to look; konungr sá til hans, Eg. 46; konungr sá við honum ok mælti, Ld. 32; hann hélt upp exinni ok sá á um hríð, Eg. 180; þat var einn morgin snemma at maðr sá út á Hrúts-stöðum (looked out of the door) … hann kvaðsk sjá mann ríða, Ld. 148; Kári spratt upp ok sá út, 152, Fbr. 14; Gunuarr sá í móti tunglinu, Nj. 118; sjá í gaupnir sér, Vápn. 21, Ó.H. 13, Al. 115.

3. with prepp.;

—sjá á e-t, to look on; á þik sjálfan at sjá, Vþm. 6, Hm. 13; sá á skjöld hvítan, Hðm. 21: impers á sér, it can be seen, Am. 40; það sér á: metaph. to take care of, ek mun á sjá þetta mál fébóta-laust, Glúm. 358; at þér sjáið á með Högna, Nj. 113:

—sjá eptir um e-t, to look after, Eg. 536: to miss, ætlu vér at eigi moni aðrir eiga meirr eptir sínum hlut at sjá, Ísl. ii. 384; nær er þat minni ætlan at þeir þvkkisk nokkut eiga eptir sínum hlut at sjá, Ld. 228; þykkisk ér til Hlíðar-enda eiga eptir nokkurum hlut at sjá? Nj. 75:

—sjá fram, to see forwards, Vsp. 40, Hdl. 43:

—sjá fyrir e-u, to provide for, manage, Nj. 14; sjá hverr fyrir sínu skipi, … sjá fyrir skipunum, Fms. x. 146; en þeir er úhræðnastir vóru, sá ekki fyrir því (cared not) þótt honum yrði nekkvat til meins, 655 iii. 3; eigi mun nú fyrir öllu verða um sét, Fms. v. 306; ef þú sér vel fyrir, Nj. 102; sjá þú (imperat. = sé) fyrir, 148; þeir báðu hann fyrir sjá, 259; verðr hverr fyrir sér at sjá, Ld. 264; at fyrir þeirri konu sé vel séð, sem þér er gipt, 22; ef ek gæta vel fyrir mér séð, Nj. 22: ironic., sjái hann fyrir þér, 28: to put out of the way, Al. 131, Fms. iii. 112, Háv. 40:

—sjá í, Hrafnkell sá eigi mjök í kostnað, Hrafn. 22: to see into, sér hann ekki í þetta, Ld. 264:

—sjá til, to look for; sjá til launa, trausts, fulltings, Grág. i. 203, Hom. 130, Fms. i. 190; æ sér gjöf til gjalda, 296, Hm. 146: to see after, take care of (til-sjón):

—sjá um, to see to, take care of, Eg. 543, Fms. x. 116, Nj. 5, 40, 63: ef nokkurr verðr til at sjá um með honum meðan hann er ungr, Fms. i. 256; Höskuldr sá um með honum, svá at hann hélt bústað sínum. Ld. 26; ok bað, at biskup sæi um með honum, Landn. 42;—sjá við, to beware of, Dropl. 25, Fms. vi. 18, Njarð. 382, Háv. 42, Magn. 474:

—sjá yfir, to look over, survey; sjá yfir akra sína, Fms. iv. 35; sjá yfir ráð e-s, Orkn. 418; sjá yfir féskipti. Fms. x. 115; hann skyldi sjá yfir, at þat greiddisk allt vel, 227; sjá yfir, at hann görisk eigi of stórr. Eg. 50; hann sá eigi yfir (he saw no way) at þeir kæmisk til bæja, Biarn. 53; ekki mátti yfir sjá hvern veg hníga mundi, Fms. iv. 97; mega þeir þá eigi yfir sinn hlut sjá (= sjá eptir sínum hlut), Grett. 98 B.

II. metaph. to look out for, detect, and the like; ef hón sæi nokkura útlenda höfðingja vilja ágirnask ríki hans, Fms. i. 76; móðir yðar mun þenna mann hafa fyrir séð (sieth Ed.), 141; má ek eigi á manni sjá, ef þú hefir eigi slíkan hug, Eg. 714; ek sá eigi gátur þær, er …, Fas. i. 532; eigi kann biskup glöggra sjá mann á velli enn ek, Fms. x. 326, ii. 173; skulu þeir sjá þat fé, hvárt þat sé gilt eðr eigi, Grág. i. 392; sjá lögskipti at landi, ii. 254; ef þú sér eigi lögskipti at landi, id.; þá hann riði ofan í Eyjar at sjá verk húskarla sinna, Nj. 107; sjá eiða at mönnum, Fms. x. 161, K.Þ.K. 144, Grág. i. 444; sjá hlut til handa e-m, Fms. ix. 243; má Flosi sjá sinn kost, hvárt hann vill sættask, Nj. 250; sjá ráð fyrir e-u, sá hóm þat at ráði at heitask Þórolfi, Eg. 36; at þú kunnir eigi at sjá sóma þinn, Nj. 77; má þat hverr maðr sjá er nokkura hugsun hefir, 656 A. i. 31; hann sá hverir sauðirnir feigir vóru, Landn. 292; sét (seit Ed.) er nú hversu vera vill, Nj. 202; sét er þat (it is clear) at hvárr-tveggi ykkarr man vera haldinorðr …, Fms. ii. 18; kann ek eigi þat sjá, at ek mona sækja eptir manninum, xi. 152.

III. impers. one sees; þá mátti eigi sjá, Nj. 261; úgörla sá veguna, Eg. 544; at ekki sjái sverðin, Fms. i. 16; var þar gör dys ok sér þess merki, Ld. 152; ef nokkut mátti á sjá, Ld. 30; eðr of sér, now one sees, next in turn, Bragi; brátt sér þat á; Ólafi, at …, Ld. 36; má þat ok sjá, at …, Nj. 88; var andlit hans sem í blóð sæi, 232.

B. Reflex., sjásk, to fear; fátt hygg ek yðr sjásk, Hkv. Hjörv. 12; sá er á sinni æfi sásk aldregi háska, Fms. vi. 413 (in a verse); búendr sásk háska, Hkr. i. 232 (in a verse); menn sásk orm, vi. 362 (in a verse); létt sésk Atli ofu þína, Skv. 3. 33; reiði sásk þeir Húna, Am. 2; Knútr sásk fátt, Ht. R. 69; sásk eigi þeir sverða söng, Fms. v. 228 (in a verse); ætt áttu, er ek sjámk, that I fear, Hkv. 2. 16; þó sjámk frænda reiði, 14; nú sjámk hitt, at …, Eb. (in a verse); meirr sjámk hitt, at …, Ísl. ii. 244 (in a verse); þó sjámk hitt, at …, yet I do fear, Sighvat; þó sjámk meirr um Munin, Gm.; sá sésk fylkir fæst at lífi, he fears not for his life, Hkv. Hjörv. 11; þeirrar sýnar (er) sámk ey, the sight which ever I fear, that never-to-be-forgotten sight, Gkv. 1. 26; sjámk vér hans of hugi, Hkm. 15 (Ed. sjá).

2. with prepp.;

—þeir þögðu yfir ok létu ekki á sjásk, they let nothing be seen, hide it, Hom. 115, Ísl. ii. 247:

—sjásk fyrir, to look before one, to hesitate; sá er ekki sésk fyrir, who never blushes, Edda 16; er svá röskliga vann at ok sásk ekki fyrir, Nj. 270; er Agli of mjók ættgengt at sjásk lítt fyrir, Eg. 226:

—sjásk um, to look about; sásk konungr um, Eg. 43; vera upp á gjár-bakkanum, ok sjásk þaðan um, Nj. 224; sésk um (imperat.) hvat aðrir góðir kaupmenn hafask at, Sks. 21 B; þá litu allir út nema konungr, hann stóð ok sásk eigi um, Ó.H. 119; hann var á bæn ok sásk ekki, Fms. iv. 276, l.c.: impers., at þeim hefði kynliga um sésk, that they had made a queer oversight in this, made a strange blunder, Lv. 23; hón var trúmaðr mikill, þótt henni sæisk lítt um þetta, she was a true believer, although she made an oversight, sinned in this respect, Bs. i. 451:

—e-m sésk yfir, to overlook, by a slip or blunder; mun þeim þetta yfir sjásk, Nj. 231, 234, Grett. 126 A (yfir-sjón).

II. recipr. to see one another; vit munum aldri sjásk síðan, Nj. 202; hann kvað þau Kormak aldri sjásk skulu, Korm. 40; þeir sásk við Barðhólma, Fms. ix. 54:

with prepp., ef þit sjáisk tveir á, if ye fight it out among yourselves, Eg. 715; skulu þér láta þá sjálfa á sjásk, Nj. 147:

—sjásk til, to look to one another; sásk til síðan áðr í sundr hyrfi, Am. 34.

III. pass. to be seen; þeir sásk aldri síðan, were never seen since, Nj. 279; var hann horfinn ok sásk eigi síðan, Fas. i. 328.

IV. part. sjándi (mod. sjáandi); at öllum á-sjándi, in the sight of all, Fms. x. 329; sjánda guð, Hom. 49; Áskell skyldi vera þeim jafnan á-sjándi (help them), Rd. 255; sjáendr eða segendr, Grág. ii. 88; hverir hlutir honum eru veitandi ok hverir viðr sjándi, which are to be granted, and which to be withheld, Sks. 440.

sjánds-váttr, m. an eye-witness, N.G.L. i. 357.

sjá,† the pronoun, see sá, sú. This word or form might have been put under a separate head, it is often used in a pointedly demonstr. sense, like þessi; see the references s.v. sá.

sjáldr (mod. sjáaldr), n. the pupil of the eye, Sks. 43; svá var sem ormr lægi um sjáldrit, Fas. i. 346; sjáldr augna hans, Fms. x. 229; sjáldr var svá bjart í augum hans sem lifanda manns, Bs. i. 112; vildi hón leggja saman augun, svá vóru stirð sjáldrin, at hón gat augna-bránum hvergi vikit, 206; bæði hennar augu sukku með sprungnum sjáldrum, ii. 169; spratt út auga-steinninn annarr, svá at móðirin tók hann með öllu fráskildan sjáldrinu, 170; sakir þess slíms er á sjáldrin leggsk, N.G.L. iii. 282.

sjálf-ala, adj. ‘self-feeding,’ of cattle grazing without a shepherd; (fé) gékk þar öllum vetrum s. í skógum, Eg. 135; ef menn eigu vetr-haga saman er hross eða sauðir eða naut ganga s. í, Grág. ii. 325; er mér sagt gott frá landa-kostum, at þar gangi fé s. á vetrum, Fs. 20; má af því marka landa-kosti þá er í þat mund vóru, at féit gékk allt s. úti, 26, Landn. 47, v.l.; en er hann fór eptir fé sínu því er þar hafði s. úti gengit, 53.

sjálf-birgr, adj. self-sufficient, Fb. i. 462:

sjálf-birgingr, m. a self-sufficient fellow.

sjálf-bjargi (mod. sjálf-bjarga), adj. self-sufficing, self-helpful; vóru þeir ekki s. til lands, Fas. ii. 269; hann varð eigi s., Fms. ii. 270; hann kvað naut hafa stangat Þórð svá at hanu mundi eigi s. vera, Þorst. St. 50.

sjálf-boðinn, part. self-bidden, self-invited; skal þér allt sjálfboðit innan-bæjar, to use it as if it were thine own, Grett. 99; sjálfboðit sé biskupum ok ábótum at sækja norðr til hins Helga Ólafs konung, N.G.L. i. 4; sjálfboðit lét hann Skíða, Skíða R.

sjálf-borgi, adj. = sjálfbirgr, Gþl. pref. iv.

sjálf-dauðr, adj. ‘self-dead,’ having died a natural death, Nj. 56: of cattle = svidda, the flesh of which cannot be eaten, Stj. 61.

sjálf-dáðir, f. pl. ‘self-deeds,’ spontaneous action; in the phrase, göra, segja e-t af sjálfdáðum (mod. af sjálfsdáðum), to do, say a thing voluntarily, to volunteer; hann sagði þat af sjálfdáðum, Ísl. ii. 134.

sjálf-dæmdr, part. ‘self-judged,’ i.e. as a matter of course, Stj. 162.

sjálf-dæmi, n. ‘self-doom,’ absolute power, Greg. 8.

II. as a law term, ‘self-judgment,’ when, instead of submitting a case to arbitration or to the judgment of a court, one party gave it over to his adversary to give judgment himself; this was by the old customs the greatest satisfaction that could be given, and it often was allowed to an injured man; it was also sometimes used as the last appeal to the justice and generosity of a powerful adversary; the Sagas afford many instances, thus, Sturl. i. ch. 26, 27, ii. ch. 35 sqq., viii. ch. 24, Glúm. ch. 7, Eg. ch. 84, 85, Ld. ch. 50, Nj. ch. 36, 51, Gunnl. S. ch. 10; taka s., selja s., Nj. 54, 77, Ísl. ii. 245.

sjálf-eldi, n., in sjálfeldis menn, men who support themselves, but not householders nor griðmenn, K.Þ.K. 144.

sjálf-felldr, part. falling of itself, as a matter of course; segir Kormakr sjálffelt níð á þá, Korm. 202.

sjálf-görr, adj. self-made; með sjálfgörum sigri, with an easy victory, Hkr. iii. 156.

sjálf-hendis, adv. with one’s own hand, 625. 176.

sjálf-hól, n. self-praise, Fms. ii. 267.

sjálf-hælinn, adj. self-praising, Nj. 257, Grett. 133, Þórð. 69.

sjálf-hælni, f. self-glorification.

sjálf-kraf, n. free-will; göra e-t af sjálfkrafi, Barl. 70.

sjálf-krafi (sjálf-krafa), adj. of one’s own accord, of free-will, voluntarily, Bs. i. 702, Stj. 67, MS. 656 B. 3; veita þeim líf er s. ganga upp á þeirra náð, Fs. 11; gefask upp s. í vald konungs, Al. 13, Hkr. i. 85; s. útan nauðsynja, Barl. 111, 114; þá er fé er í land rekit, eðr gangi þat s., Grág. ii. 327.

sjálf-kvaddr, part. ‘self-summoned,’ having to appear without special summons; eru gögn þau öll sjálfkvödd til alþingis, Grág. i. 105.

sjálf-leyfðr (sjálf-lofaðr), part. ‘self-allowed,’ requiring no special licence, H.E. i. 394.

sjálf-lopta, adj. lifted of oneself, Þd. 9.

SJÁLFR, sjálf, sjálft, pron. adj., in old vellums sjálfr, sjólf; only in the indef. form; for the def. sjálfi is never used: with neg. suff., hón sjálf-gi, ‘self-not,’ Ls. 29: [Ulf. silba = αὐτός; A.S. sylf; Engl. self; O.H.G. selb; Germ. selber, der-selbe; Dan. selv; Swed. sjelf]:

—oneself, himself, herself, itself; sjálfir Ásliðar, Skm. 34; sá er sæll er sjálfr um á, Hm. 9; smíðaðu, sem sjálft vill fara, Fms. ix. 55; with the pers. or demonstr. pron. both are declined, thus, þik sjálfan, Vþm. 6; við þik sjálfa, Hkv. Hjörv. 37; þér sjálfum, þér sjálfri, Vkv. 25; hann sjálfan, Vþm. 36; hans sjálfs, honum sjálfum; hón sjálf, she herself, Nj. 6, 24; henni sjálfri, hana sjálfa; sjólf þau, Sks. 503; sjálfra þeirra, D.N. ii. 97, — sjálfum þeim, sjálfum þér, Fms. i. 83; sjálfum sér, Trist. 68; sjálfan sik, sjálfra várra, D.N. iii. 81; sjálfs síns, sjálfrar sinnar, sjálfra sinna (see sinn), sjálfs þíns, sjálfrar þinnar, sjálfra þinna, passim: again, á menn þína (acc. pl.) sjálfs (gen. sing.), = Lat. tuos ipsius, Fms. xi. 59; and sjálfra vár for sjálfra várra, Stj. 392; með sínum peningum sjálfrar, D.N. iii. 45, for sjálfrar sinnar penningum.

II. self, very; þeir náðu eigi sjálfu læginu, Fms. ii. 16; við sjálft borgar-hlið, Stj. 425; skógrinn var við sjálft, the wood was close by, Eg. 584: við sjálft, on the verge of; var við sjálft at þeir mundu berjask, Nj. 221; við sjálft var at kvikfé þeirra mundi deyja, Landn. 206; var þá við sjálft at þeir mundi upp hlaupa, Fms. i. 206; var við sjálft at ek mætta eigi standask, vi. 115, 136, x. 331: just, þeir stukku brott við þat sjálft er borgar-hlið vóru byrgð. just when the gates were closed, Stj. 351.

III. as prefixed, self-, implying voluntary or independent action; sjálf-boðinn, sjálf-dæmdr, sjálf-felldr, sjálf-görr, sjálf-kvaddr, sjálf-kjörinn, sjálf-leyfðr, sjálf-lofaðr, sjálf-sagðr, sjálf-settr, sjálf-stefndr, sjálf-tekinn.

compds:

sjálfs-dáðir, see sjálfdáðir.

sjálfs-elska, u, f. self-love.

sjálfs-völd, n. pl.; in the phrase, af sjálfsvöldum, self-caused, self-inflicted, self-made; ei er í sjálfsvald sett, Pass.

sjálfs-þótti, a, m. pride.

sjálf-ráð, n. ‘self-counsel’ independent judgment; göra e-t at sjálfráði, of one’s own accord, Grett. 162 A.

sjálf-ráði, adj. of free-will, voluntary; hann hafnaði sjálfráði blótum, Landn. 278: s. dó siðan, Skálda (in a verse referring to Christ).

II. the indef. form, sjálf-ráðr, adj. being one’s own master, independent, free, Fms. iv. 85, xi. 242; var fyrir honum engi maðr sjálfráði, Ó.H. 34; en at síðr vóru menn sjálfráða fyrir honum, at engi réð á hver guð trúa skyldi, id.; þeir þóttusk þá vera mundu heldr sjálfráða, Hkr. i. 136; vera s. um alla hluti, Fms. vi. 136; en þegar er lýðrinn varð sjálf-ráða, Ó.H. 46; þó skal maðr s. fyrir fé sínu, free to do with it as he likes, Grág. i. 202, and so in mod. usage.

2. the neut., e-m er e-t sjálfrátt, it is in one’s power if one likes; þótti jarli þeim sjálfrátt at taka hann er hann fór svá úvarliga, Nj. 131: one’s own fault, mér þykkir þer sjálfrátt hafa verit er bátrinn er brotinn, Grett. 131 A: er þér sjálfrátt (’tis within thy power, easy for thee) at leggja til ráð þau er dugi, svá slægr maðr sem þú ert, Nj. 115; hón var allra kvenna fegrst ok bezt at sér orðin um þat allt er henni var ú-sjálfrátt, en allt ílla gefit þat er henni var sjálfrátt, she was of all women the fairest and best in all that was not of her own making (i.e. in natural gifts), but ill in all that was of her own making, 268; thus Icel. call ó-sjálfrátt, what one cannot do for oneself (það er mér ó-sjálfrátt).

sjálf-ræði, n. [Dan. selv-raadighed], ‘self-rule,’ liberty, Sks. 523; s. ok hóglífi, Ó.H. 34: self-will, Sks. 232; at þínu s., as thou likest, Fms. vii. 304; at s. sínu, of one’s own free-will, Grág. i. 128.

sjálf-sagðr, part. ‘self-said,’ as a matter of course; sé hann s. ok útsettr af heilagrar kirkju inngöngu, B.K. 108: in mod., hann er s., he is (to come) as a matter of course, self-appointed, or the like: neut., sjálfsagt, of course! no doubt! Germ. freilich.

sjálf-sáinn (sjálf-sáðr), part. self-sown; akrar sjálfsánir, Þorf. Karl. 420, Rb. 318, Fms. xi. 413.

sjálf-settr, part. ‘self-appointed,’ as a matter of course, Gþl. 177.

sjálf-skapa, adj. ‘self-shaped,’ of one’s own -making; sums ertu s., some is of thy own making, thy own fault, Am. 64: in the phrase, sjálf-skapa-víti, n. pl., sjálfskapat víti, Ld. 140: any self-caused evil (það eru sjálskapa víti), for which no one is to blame but oneself.

sjálf-skeiðungr, m. a clasp-knife.

sjálf-skeyttr, part., see skeyta; sé jörð sjálfskeytt, N.G.L. i. 236, 250.

sjálf-skipan, f. a spontaneous order, Stj. 632.

sjálf-skot, n. a trap or bow going off of itself; ef maðr leggr s. at birni, þá skal hann lýsa at héraðs-kirkju eðr á þingi hvar liggr, Gþl. 446.

sjálf-stefndr, part. ‘self-summoned,’ without special summons; sé honum sjálfstefnt, Gþl. 21; sjálfstefnt skal sökum hans, Grág. ii. 407.

sjálf-tekinn, part.; er umboð sjálftekit af honum, Gþl. 315.

sjálf-valdi, adj. = sjálfráða; e-m er frjálst ok s., N.G.L. ii. 366.

sjálf-vaxinn, part. ‘self-grown,’ home-bred, Sks. 538.

sjálf-vili, a, m. free-will; með (at) sjálfvilja, of one’s own will, Eg. 8, 424, Fbr. 181, MS. 625. 67, Stj. 632.

sjálf-viljandi, part. with one’s own free-will, willing, Fms. i. 104, ii. 46, Sturl. i. 96. Eg. 410.

sjálf-viljugr, adj. = sjálfviljandi, Mar., and in mod. usage.

sjálf-virðing, f. self-esteem, self-opinion, Bs. i. 98.

sjá-ligr, adj. sightly, handsome; s. maðr, Landn. 190, Ísl. ii. 203; hest sjáligan, Nj. 167.

sjándz-váttr, m. an eye-witness, N.G.L. i. 357.

SJÁR, m. the sea, = sjór, sær: in compds:

sjá-byggvar, m. pl. sea-dwellers, coast-people, Fms. viii. 404, v.l.

sjá-dauðr, adj. = sjódauðr, Fms. iii. 170.

sjá-dreginn, part. ‘sea-dredged,’ caught, of fish, Bs. ii. 5, 179.

sjá-drif, n. sea-spray, Fms. ii. 177.

sjá-drifinn, part. sea-splashed, Fms. vii. 49 (in a verse).

sjá-garpr, m. a great sea-cbampion, Stj. 571.

sjá-kyrr, adj. calm, = sjókyrr, Fms. vi. 262.

sjá-kæni, f. sea-skill, Fms. ii. 107, v.l.

sjá-lægr, adj. lying on the sea, of fog, Fms. vi. 261, viii. 178.

sjá-rafz, m. sea-amber, Sturl. ii. 245.

sjá-roka, u, f. sea-spray, Hkr. i. 283.

sjá-róðr, m. a rowing out to sea, to the fishing-ground, Bs. ii. 176.

sjá-tún, n. a seaside-town, Bs. ii. 124.

sjá-vegr, m. = sjóvegr, Bs. ii. 76.

sjá-verkr, m. ‘sea-wark’ i.e. sea-sickness, Fms. x. 75.

sjávar-, gen., see sær.

SJÓÐA, pres. sýð; pret. sauð, sautt (mod. sauðst), sauð, pl. suðu; subj. syði; part. soðinn: [A.S. seôðan; Engl. to seethe; Germ. sieden]:

—to cook; sjóða mat, K.Þ.K. 88; ganga sjóða, Hým. 14; soðinn kálfr, Rm. 5; soðin lifr: Gkv. 2. 23; soðinn mörr, Korm.; láta soðinn, Gm. 18; er lokit var at s., Korm. 34; var ekki soðit, Edda 45; at hverr maðr syði ok matbjöggi, Stj. 293; matgört ok soðit, 167; hann sagði at vér syðim furðu íll slátr, Fms. ii. 139; hann tók eitt kið, slátraði ok sauð, Stj. 390; hann sauð í katli miklum, Nj. 247; tak egg ek sjóð hart (imperat.), Pr. 472.

2. a smith’s term, to fuse steel and soft iron; þótti mér aldri soðit verða járnit til loks en sindraði ávallt ór, Þorst. Síðu H. 177; sára-lauk suðu, Gsp.; afii soðinn, Þd. 15.

II. metaph. to brood over, delay; þat sjóðum vér er vér velkjum lengi í hugskoti váru, Hom. 83; þér meltið slíkt ok sjóðit fyrir yðr svá at ekki verðr af, Nj. 154.

sjóð-feldr, adj. lucrative, Fas. iii. 194.

SJÓÐR, m., dat. sjóð, Ó.H. 157, ll. 2I. 30, but sjóðinum l. 10, sjóðnum l. 35; sjóðinum, Nj. 56; acc. pl. sjóða, Sighvat (Fms. iv):

—a money-bag, Eb. 160; sjám hvat vegi sjóðr sá er ek hefi hér, Ld. 30; Auðr tekr nú féit ok lætr koma í einn stóran sjóð, Gísl. 62; sjóðs eða diguls, Edda 84; draga af annars sjóð. Sks. 78 new Ed.; s. fullr af silfri, Ó.H. 157; hann steypði fram Ensku silfri ór miklum sjóð, 194: þeir Úlfr áttu einn sjóð báðir, they had both one purse. Eg. 2; var með okkr inn kærasti félagskapr ok áttum einn sjóð, Fms. i. 69; nú leggja menn félag sitt saman ok verja ór einum sjóð, Jb. 406: the phrase, bera e-n í sjóði, to carry a person (brother, relative) in one’s purse, i.e. to accept of weregild (or atonement in money) instead of blood revenue, Grett. 102, 104, Fas. iii. 610.

2. = tafl-pungr, Gullþ., Fas. i. (in a verse).

SJÓLI, a, m. [the word is prob. related to Goth. sauls = στύλος; Icel. súl, meaning a prop, stay], a king, prince; this word occurs only once in old poets, viz. in compd himin-sjóli, heaven-prop, heaven-defender (?), an epithet of Thor, Þd. 9; it does not even appear in Edda (Gl.) among the synonyms of kings and heroes; the word then re-appears in Skíða R. 50 = king; and (from that poem?) in Run. Gramm. Island.; it became freq. in mod. lays and rímur, e.g. Úlf. 1. 21; 2. 76, 81, 88, 3. 18, 44, 4. 20, 50, 5. 10, 7. 21.

2. sjóli occurs once as a pr. name on a Swedish Runic stone.

SJÓN, f., in sing. the old writers prefer sýn, q.v. [Dan. syn]:

—sight, vision, the faculty of sight; mál heyrn ok sjón, Edda 6; missa sjónina, to lose the eye-sight; sjóu ok heyrn, Pass. 41. 10; gefa blindum sjón, 655 ix. C. 2; sjón er sögu ríkri, sight goes before hearsay, of an eye-witness, Ó.H. 180; sundr stökk súla fyrir sjón jötuns, Hym. 12.

II. plur. one’s looks; in such phrases as fríðr … sjónum, fair to see, fine-looking, Eg. 486, Hkr. iii. 171.

2. the eyes, esp. in plur.; augu heita sjón, Edda; engi hefir sá séð ógurligar sjónir, er eigi mátti þat sjá er Þórr hvessti augun, 37; hugðisk hann mundu falla fyrir sjóninni einni saman, 28; fjándinn blindar sjónir þeirra, Fms. x. 309; leiða e-n sjónum, to look on, behold, 13; ef ek hann sjónum of sék, Hm. 151; fránar sjónir, Gkv. i. 14; á sjónum skjálfandi, Sól. 43; ok mun hann ekki eigi stað við sjónum hans, Fms. iv. 242; verða e-m at sjónum, to be seen by one, Fas. ii. 315; lýkr hann upp birtandi sjónir, Sks. 43; þrjár hafa þeir sjónir saman (three eyes), Gsp. (Fas. i. 486); hvassar ljóns sjónir, Sighvat; svart-brúnar sjónir, Eg. (in a verse); svart er mér fyrir sjónum, ’tis dark before my eyes, Fas. i. 427 (in a verse): leiða e-m e-ð fyrir sjónir, to place before one’s eyes, expound, Líkn. 46, and in mod. usage; sé þá, minn Guð, fyrir sjónum þér, Sonar þíns pínan megna, Pass. 34. 11; of-sjónir, undr-sjónir, q.v.

compds:

sjónar-berg, n. = sjónar-hváll: poët. the head, Lex. Poët.

sjónar-hváll, m. a ‘scout-hill,’ out-look.

sjónar-váttr, m. an eye-witness, Js. 38, freq. in mod. usage.

sjónar-vitni, n. the testimony of an eye-witness, Js. 34.

sjónar-vætt, f. the share (of a whale or the like) due to the man who first saw it; hence the phrase, eiga sjónarvættina í e-u, of a man who first discovers a thing,

sjónar-vörðr, m. a scout, Fms. viii. 212.

sjón-dapr, sjón-daufr, adj. dim-eyed:

sjón-depra, u, f. dim-sightedness.

sjón-deild, f. an ‘eye-mark;’ in

sjóndeildar-hringr, m. the horizon.

sjón-góðr, adj. having good eye-sight.

sjón-hagr, adj. = sjónhannr, Fb. ii. 14.

sjón-hannr, adj., (sjón-hannarr, Ó.H. 16; sjón-hannr, Fms. iv. 38, l.c.; sjónandr, Hkr. ii. l.c.):

—having an expert, artistic eye; hann var s. um smíðir allar, Ó.H.; see hannr.

sjón-hending, f. the line of sight, a straight line, esp. of boundaries; s. af útanverðu Norðnesi, N.G.L. ii. 265; þeir námu s. ór Múla í Ingjalds-gnúp, Landn. 312; s. millum Arnarstapa tveggja, ok réttsýni í vörðu, Ám. 107; þaðan s. í fuglastapa, D.I. i. 576; skipta með sjón-hendingum, Jb. 193.

sjón-henni, f. the eye-sight; þat er eigi sé í alþýðu viti eðr sjónhenni, Fms. vi. 206.

sjón-hverfiligr, adj. eye-deceiving, of charms, Bs. i. 237.

sjón-hverfing, f. an ocular delusion, worked by spell; Æsir görðu í móti honum sjónhverfingar, Edda 1; verða fyrir sjónhverfingum, Fms. v. 161; honum mátti engar sjónhverfingar göra í augum, því hann sá allt sem var, Ísl. ii. 34; hón görði sjónhverfingar, þvíat þar sem þær sátu á palli sýndisk þeim standa eski þrjú, 78; mart áttusk þeir Óðinn við ok Gylvi í brögðum ok sjónhverfingum, Hkr. i. 10; fjandinn hræri þá með sínu falis ok sjónhverfingum, Fms. i. 304; með sjónhverfing mannligs líkama, ii. 188, Greg. 80, Stj. 250, Barl. 6.

sjónhverfis-hringr,† m. = sjóndeildar-hringr, Vídal. i. 206.

sjóni, a, m. a nickname, [akin to són, q.v., Germ. sühne?], Landn.

sjón-lauss, adj. ‘sightless,’ blind, Ld. 339, Eg. 759.

sjón-leysi, n. blindness, Eg. 762, Fms. ii. 286, Barl. 123.

sjón-vættingr m., N.G.L. i. 309 (a false reading).

SJÓR, im., gen. sjóvar (mod. sjóar), for all three forms, sjór, sjár, sær, as also for the compds, sjóvar-, sjávar-, sævar-, see sær:

—the sea.

B. Compds:

sjó-barinn, part. sea-beaten, Mar.

sjó-blíða,† u, f. a sea-calm, Post. 48.

sjó-borg, f. a sea-town, Orkn., Pr. 140.

sjó-brattr, adj. ‘sea-brant,’ steep, of coast-land, Fb. iii. 408.

sjó-bygð, f. a coast, Fb. ii. 51.

sjó-dauði, a, m. death at sea; sætr er sjódauði, vesall vatns-dauði, a saying.

sjó-dauðr, adj. ‘sea-dead,’ drowned at sea (= sæ-dauðr, sjá-dauðr), Eb. 274, Bs. ii. 182.

sjó-drif, n. sea-spray, Landn. 84, Fas. ii. 78.

sjó-dýr, n. a sea-animal, Al. 174.

sjó-fang, n. ‘sea-take,’ a catch of fish, Eb. 12, Fagrsk. 29.

sjó-ferð, f. a sea-voyage, Fas. iii. 538.

sjó-fiskr, m. a sea-fish, Bs. ii. 179.

sjó-fugl, m. a sea-fowl, Bs. ii. 111.

sjó-færr, adj. fit for travelling on the sea, Gísl. 47, Fb. ii. 401.

sjó-garpr, m. = sjágarpr.

sjó-gyðja, u, f. a sea-goddess, Fas. iii. 241.

sjó-gygr, f. a mermaid, Fas. iii. 241.

sjó-hræddr, adj. ‘sea-afraid’ fearful at sea.

sjó-hræðsla, u, f. ‘sea-fear.’

sjó-íllska, u, f. a bad, rough sea, Vígl. 22.

sjó-jökull, m. hummocks of frozen sea-water, Grett. 125 A.

sjó-klæði, n. pl. sea-clothes.

sjó-kona, u, f. a mermaid, Þiðr. 28.

sjó-kvikendi, n. a sea-animal, Fms. v. 340.

sjó-kyrr, adj. calm, Magn. 486.

sjó-kæni, f. = sjákæni, Fær. 100.

sjó-leiði, n. a sea-way; mikit s., A.A. 276.

sjó-leiðis, adv. by sea.

sjó-maðkr, m. a sea-worm, Þorf. Karl. 438.

sjó-maðr, m. a seaman, mariner, Bs. ii. 179.

sjó-mál, n. the sea-edge, flood-mark, high-water line; fyrir ofan sjómál, Fas. iii. 426.

sjó-mennska, u, f. seamanship.

sjó-myrkr, n. a sea-fog, Fms. ix. 503, 506.

sjó-reitr, n. = mið, Bs. ii. 179.

sjó-riða, u, f. a sea-trembling.

sjó-rok, n. = sjódrif.

sjó-roka, u, f. = sjároka, Fms. ii. 178.

sjó-sjúkr, adj. sea-sick.

sjó-skor, f. a ‘sea-scaur,’ cliff by the sea, Nj. 252.

sjó-skrímsl, n. a sea-monster, Fas. ii. 249.

sjó-sótt, f. sea-sickness, Bs. i. 797.

sjó-vanr, adj. skilled, practiced as a sailor.

sjó-veðr, n. weather on the sea.

sjó-vegr, m. a ‘sea-way,’ a way on the sea, opp. to landvegr, fara sjáveg.

sjó-verkr, m. ‘sea-wark’, = sjósótt, Bs. i. 797.

sjó-vetlingr, m. a ‘sea-glove,’ worn by fishermen.

sjó-víkingr, m. a pirate, Fas. i. 443.

sjó-víti, n. things forbidden at sea in popular superstition.

sjó-volk,† n. a tossing about, fatigue on the sea.

II. in local names, Sjó-land and Sjá-land, Zealand, as also a county in Sweden; whence Sjó-lendingar, m. pl. the men from Zealand, Fms. xii.

SJÓT, n., and sjöt, of which sjöt makes a rhyme with mjöt, Höfuðl. 19; [the word is not derived from sitja, but from sveit, q.v., changing v into j, as in hvel and hjól]:

—a host, assembly, but also home, abode; manna sjöt, a host of men, Höfuðl. l.c.; sótt hefi ek mörg mildinga sjót, I have visited many kings’ men, kingly assemblies, Ad. 2; flotna sjót, a ‘fleet-crew’ mariners, Lex. Poët.; ýta sjót, rekka sjót, id.; ragna sjót, the seat of the gods, i.e. the heavens, Vsp.; tungls sjót, the moon’s home, i.e. the sky, Bragi; sólar sjót, the sun’s land, i.e. the sky, Skv. 1. 52; þursa þjóðar sjót, the giant-land, Fsm. 1; Heljar sjót, ‘Hell-home,’ id.; sjótum görvöllum, to all men, Hdl.

SJÚGA, or better súga, Stj. 270, cp. lúka for ljúka, but in mod. usage inserting a j; pres. sýgr; pret. saug, saugt (mod. saugst), saug, pl. sugu; subj. sygi; part. soginn; a pret. só, Landn. 235, Fs. 176; 2nd pers. sótt, Hom. (St.); cp. smó, ló, from smjúga, ljúga: [A.S. sûcan; Engl. suck; Germ. saügen; Dan. suge; Lat. sugere]:

—to suck; sæll er sá kviðr es þik bar ok þat brjóst es þú sótt, Hom. (St.); sveinninn saug hana dauða, Fs. 144 (só hana dauða, 176 l.c.); var björninn at ok só ór þeim blóðit, Landn. l.c.; þær hafa pípu með hverri þær súga, Stj. 270; þeir átu safa ok sugu birkju-við, Fms. viii. 33; þú hefir opt sár sogin, Hkv. 1. 36; s. brjóst konu, Mar.; lík öldum kálfi sál mín saug, Hallgr.; sýg ek ór söltum ægi sylg, Fms. vi. (in a verse); þar saug Níðhöggr nái fram-gengna, Vsp.

sjúk-dómr, m. [Dan. sygdom], sickness, Fs. 80, Th. 21.

sjúk-fallinn, part. sickly, N.G.L. ii.

sjúk-leikr, m. and sjúk-leiki, a, m., the weak form prevails in old writers:

—sickness, Fms. vi. 156, 158, viii. 443, ix. 501, Rb. 336, Sks. 105, Jb. 114, Anecd. 2, K.Á. 104, passim.

sjúk-ligr, adj. sickly, Bs. i. 810.

sjúkna, að, to sicken, become sick, Sturl. ii. 127.

sjúknaðr, n. sickness, Fms. iii. 172, Sturl. ii. 127, Bs. i. 743, ii. 168.

SJÚKR, sjúk, sjúkt, adj. [Ulf. siuks = ἀσθενής; A.S. seôc; Engl. sick; O.H.G. siuh; Dan. syg; cp. Lat. saucius; the Goth. has a strong root-verb, sjúkan, sauk, = ἀσθενειν; cp. sótt]:

—sick; hann liggr sjúkr heima at búð, Nj. 80; siúkir ymissa sótta, 655 xiv. B. 2; sjúkum kálfi, Hm.; svá s. at hann væri náliga at bana kominn, Fms. xi. 101; Grettir var svá s. at hann mátti eigi á fætr standa, Grett. 153; kéli-sjúkr, q.v.; fjör-sjúkr;

ú-sjúkr, not sick;

líf-sjúkr, life-sick, Lex. Poët.

II. metaph. concerned; sjúkr um e-t, Stj. 422;

hug-sjúkr, mind-sick, anxious.

Sjöfn, f. [sjafni, sefi], one of the goddesses, Edda.

sjötlask, dep. to subside, settle; hark ok háreysti, … en er sjötlaðisk ok hljóð fékksk, Fms. ii. 43; en er úfriðr tók at sjötlask, 655 xiv. B. 1; þar til sem s. þessi mála-ferli, Grett. 112 new Ed.;

ú-sjötlað, unsettled, Grett. (in a verse).

sjötul, f. a settler;

dólgs-sjötul, a ‘strife-settler’, peace-maker, of the peace-mill, Gs., cp. also the verse in Eg. ch. 67.

skaða, að, [see skeðja; Engl. scathe; O.H.G. skadon; Germ. schaden; Dan. skade]:

—to scathe, hurt, in old writers impers. to take hurt, be scathed; ekki skal þik í skaða, Ld. 212; þig skaðar ekki, frændi, ef ek einn mæli þetta, Fb. ii. 194; má ok vera at skikkjuna skaði ekki, Fms. ii. 279; bætti hann þat, svá at ekki skaðaði, vii. 158.

skaða, u, f. a bird, Dan. skade, Edda (Gl.)

SKAÐI, a, m. scathe, harm, damage, Grág. ii. 65; göra skaða, 121, Jb. 421; ef fieiri menn bíða skaða, Grág. i. 459; ér munuð fá skaða bæði farms ok skips, 656 C. 21; henni þótti mikill skaði (great loss) eptir mann sinn, Eg. 36, Nj. 25: in plur., hefna skaða þeirra er oss hafa görvir verit, Fms. ix. 352; varðveita fyrir þjófum, ok við eldi ok við sköðum, 623. 21: death, destruction, veita sér sjálfr skaða, to destroy oneself, Al. 106; verða e-m at skaða, Eg. 114; hversu mörgum dýrum hann hefði at skaða orðit, how many deer he had killed, Fas. ii. 543; verðr hverr öðrum at skaða, Edda i. 190.

compds:

skaða-bætr, f. pl. indemnity, compensation. Fms. vii. 124, Grág. i. 129, 459.

skaða-ferð, f. a disastrous journey, Fms. viii. 180.

skaða-lauss, adj. scathe-less, Grág. ii. 43, Fas. iii. 306.

skaða-ligr, adj. = skaðligr, Fms. i. 156.

skaða-maðr, m. a killer, slayer; verða s. e-s, to slay, Fær. 200, Fms. vii. 202, Al. 106, Js. 30.

skaða-samligr, adj. = skaðsamligr, Anecd. 82, Stj. 86.

skaða-samr, adj. destructive. Fms. v. 345, viii. 205.

Skaði, the giantess or goddess daughter of Thjassi and the wife of Njörð, Edda; declined as masc., gen. Skaða, i. 212, 268.

skað-lauss, adj. scatheless, unscathed, Fbr. 193.

2. without loss, Dipl. ii. 11, iii. 14: neut., at skaðlausu, id., iv. 12.

skað-ligr, adj. ‘scathely,’ hurtful, baneful, Ísl. ii. 225.

skað-ræði, n. a dangerous thing.

skað-samligr, adj. ‘scatheful,’ hurtful, noxious, Stj. 93, MS. 623. 26, Orkn. 348, Sks. 445, Fms. i. 76.

skað-samr, adj. doing harm, Finnb. 264.

skað-semd, f. (skað-semi, Sks. 453), harm, Stj. 24.

skað-vænliga, adv. perniciously, Fas, iii. 78.

skað-vænligr, adj. pernicious, 677. 3.

skað-vænn, adj. destructive, baleful, Fms. vi. 145.

skaf, n. [skafa], a scraping, peeling, esp. of peeled bark used in Norway for fodder for goats and cattle; brjóta hrís ok skaf, D.N. i. 215; þrjú hlóss viðar, ok tvau skafs, Gþl. 344, N.G.L. i. 39, 240; reiða heim skaf, 358; þá er uxa-mat átum inni skaf sem hafrar, Sighvat; hrís ok skaf í mörkinni, D.N. i. 291.

SKAFA, skef, skóf, skófu, skœfi, skafinn; [Ulf. skaban = κείρειν, 1 Cor. xi. 6; A.S. scafan; Engl. shave; Germ. skaben; Dan. skabe and skrabe with inserted r, cp. Engl. scrape; Swed. skafva]:

—to scrape with a blunt instrument (for raka, q.v., is to shave); ef maðr höggr skýli-högg á viði eðr skefr svá at spell sé at, Grág. ii. 296 (of barking trees); mánadag, þá lofar biskup at skafa fyrir naut sín, N.G.L. i. 141 (see skaf): the saying, þat hefir eik er af annarri skefr, Hbl.; þykki mér þat ráð at hér hafi eik þat er af annarri skefr, Grett. 53 new Ed.; þá skefr hann ofan af skæðum sín, he scraped the hair off the skin, Skíða R.; telgdi hann af rúnarnar ok skóf þat í eld niðr, Eg. 567, Bs. ii. 153.

2. to shave, plane; hann skefr (planes) spjót-skepti, Fas. i. 284; hann telgir, skefr ok skapar, Rétt. 2. 10; var þá kistan spánósa svá sem ný-skafin væri, Ó.H. 229:

—skafa af, to scratch off; áðr Hróarr skóf af, Landn. 247; nöfn ykkur eru skafin af lífs-bók, 623. 22, H.E. i. 465; allar (the Runes) vóru af skafnar þær er vóru á ristnar, Sdm. 18: so in the phrase, hann skefr ekki af manni, to be a blunt man, cp. Dan. uhövlet; þú ert höfðingi mikill, ok skefr lítt af manni, Nj. 223; skafa at fastliga, to shave to the quick, to press close, Fms. xi. 94, 443; eyrsilfr drukkit gefr bana, þvíat í hvern lim er þat renn, þá skefr þat innan, Pr. 474: of hair, to shave; skafa sveinar klif knúnu, to shave the head, Skálda (in a verse).

skafa, u, f. a scraper;

horn-skafa, a scraper of horn = brák, q.v. sköfu-leikr, m. a kind of game, Ísl. ii. 70, 71.

skaf-heið, f. a bright sky, Bs. i. 334. skafheið-víkr, adj.

skaf-kafald, n. clouds of snow raised by the wind.

skafl, n. [from skafa], a snow-drift, a mass of snow, Fas, i. 116; standa sumir á skaflinum, Sturl. ii. 118; skafl var lagðr af hamrinum niðr á jöfnu, Þórð. 44; var kominn snjár á jörð í skafla á fjöllin, Fbr. 36; hann tók spjót sín ok rak í skaflinn, Sd. 163; snjó-skafl, passim; metaph. of waves white as drifted snow, báru-skafl, Hallfred; sjóvar-skaflar þeir sem brökuðu öllu megin at skipinu, Fas. ii. 76.

II. the pointed end of a sharp horse-shoe:

skafla-járn, n. a sharp shoe:

skafla-járna, að, to sharpen a shoe:

skafla-járnaðr, adj. sharp-shod:

hence the metaph. phrase, beygja skaflinn, to turn up the mouth in the shape of a horse-shoe, make a wry mouth, hence to cry (in mod. popular phrase, gera skeifu = make a horse-shoe, of children), Fb. i. 566, beygja af; skafl beygjattu skalli, þótt skúr á þik falli, Sturl. iii. (in a verse); hence,

2. the tusk of wild beasts; sökk tann-skaflinn djúpt, og reif með sér mikit af holdinu, Od. xix. 451.

SKAGA, skagi, skagði, skagat (mod. skagar, skagaði), to jut out, project; tönnina er skagði ór höfði Melbricta, Orkn. 12; skögðu tvær tenn fram ór höfðinu, Sd. 147 (skögul-tönn); boginn skagði um herðarnar, Fas. ii. 330.

skagi, a, m. [Shetl. skaw (as the Skaw of Unst)]:

—a low cape or ness (höfði is a high head-land); á lands-enda þann inn norðara eðr skagann, A.A. 276; millum konungs-garðs ok skagans við Ólafs-klaustr, N.G.L. iii. 125; út-skagi: freq. in local names, Vendil-skagi or Jótlands-skagi, the Skagerack; the Skagi, the ness between the Skagafjord and Húnaflói; the Skagi in Akraness: Skaga-strönd, Skaga-fjörðr, whence Skag-firðingar, m. pl. the men from S.; Skag-firzkr, adj.

skak or skakr, n., qs. skvak (?), [Engl. squeak], a noise; göra skak at e-m, to howl at, Ann. 1305 (Hb.); gaf Sverrir konungr þeim gestunum mikit skak, he scolded them, Fms. viii. 143 (skakr, v.l.)

SKAKA, skek, skók, skóku, skekinn, [A.S. scacan; Engl. shake; Swed. skaka]:

—to shake; reyrr vindi skekinn, 625. 95; skekk (skek ek) hér skinnfeld hrokkinn, Orkn. (in a verse); skóku loða, Hðm. 16; þeir skóku klæðin, ok hreyttu moldinni á þá Þóredd, Eb. 100 new Ed.; skak (imperat.) brott ór hofði þér dupt ok ösku, Stj. 208; sumir skóku at þeim vápn, Fms. i. 273; hann skekr at honum sverðit, Ísl. ii. 364; lögðu á spjóts-odda ok skóku, Fms. x. 117; tóku þeir í hurðir ok skóku fjórum-sinnum, Bær. 2; skaka höfuð, to wag the head insultingly (but hrista höfuð from surprise), Eb. 272, Lil. 53, Matth. xxvii. 39; skaka vængi, Sól. 54: metaph., skaka ok skelfa, Stj. 132; allr þróttr væri skekinn ór þeim, Sturl. iii. 237; sannliga er skekinn þróttr ór yðr, Grett. 112; skekr ór liðinu alla æðru, Al. 25; skaka skeilu at hrossi, to shake a rattle, Grág. i. 441; skaka strokk, to shake a churn, to churn; fulla skekna mæling, Luke vi. 38.

II. reflex., hann hefir ekki skekisk í huginum, his courage has been unshaken, Al. 145.

skaka, u, f. the block of butter from the churn (smjör-skaka).

2. = skak; gaf ek henni miklar skökur, Mar.

skakka, að, to balance; in the phrase, skakka með e-m, or. skakka milli þeirra, to interfere between fighters, Fas. iii. 93, Þórð. 52; as also, skakka leik, to interfere between two combatants so as to decide the matter.

skakki, a, m. a disproportion, disparity, odd amount; þann skakka er þar er á millum mun ek bæta, Bjarn. 55; skal Björn lúka Arna í skakka millum fyrr-greindra kúgilda, Dipl. v. 26; þau tvau hundruð hundraða, sem fóru at skakka, the odd hundreds, Sturl. ii. 258; var jafnat sárum manna ok frumhlaupum, en bættr skakki, Eb. 212, Orkn. 224; þann skakka gat Ketill prestr niðrfelldan, Ísl. i. 330.

SKAKKR, adj. skew, wry, distorted (rangr, q.v., is mostly used in a metaph. sense); hvárki vindt né skakkt. Krók. 42; ekki skakkt né hallt, 656 A. i. 33; skakkr eða lami, 656 B. 7; bar hanu jafnan hallt höfuðit síðan, því var hann skakkr kallaðr. Orkn. 364; skakkar tenn, Skíða R.; skakkr á banni, with a sprained leg, Hým. 37: allit., skældr ok skakkr: neut., skjóta augum í skakk, to look awry, Fbr. 71.

II. metaph. unequal; skökk mála-efni, Fms. iv. 332; þótt várir fundir hafi jafnan skakkir verit sakir fjölmennis, viii. 214; at görð sjá sé heldr skökk, unequal, unjust. Eg. 738.

III. as a nickname,

Skakki = Lat. Claudus:

Skakka-skáld, a nickname.

compds:

skakk-borinn, part. ‘skew-born’, illegitimate, Al. 29.

skakk-horn, n. a diagonal; í skakkhorn, diagonally, 415. 18.

skakki-fótr, m. wry leg, Sturl. i. 60.

skakk-tenntr, part. wry-toothed, Bárð. 178.

skakk-ylgðr,† part. threatening, of the waves, Egilsson’s Poems.

skakr, n. = skak, Fms. viii, v.l.

skall or skal, n., qs. skvall, dropping the v, a squall, noise; skal ok kliðr, Mork. 100; menn heyrðu skall mikit ok óp djöfla ok íll læti, Barl. 178.

2. plur. sköll, mocking, derision; við sköll þau er Páli þótti gör at sér, Sturl. ii. 46.

skallat, n. scarlet; see skarlat.

SKALLI, a, m. [Old Engl. scall, scald-head], a bald head, Lv. 50; beran skallann, Fms. xi. 132; strjúka um skallann, Háv. 55; þóttú litaðir á mér skallann, Lv. 109; tók Faxa nú at sárna skallinn, Fas. ii. 451; stíg upp, skalli, stíg upp, s.! Stj. 609 (2 Kings ii. 23); þat sé ek á skalla þeim inum mikla, at …, Eg. 114; †skalli, kom þú á morgin, Post. 250.

2. the thick end of a hammer.

Skalla-Grímr, Grim the Bald, Eg.

skamm, f. = skömm, Skáld H. 7. 63.

SKAMMA, að, [skömm], to shame, disgrace; hraktr ok skammaðr, Sturl. iii. 11; þeir er vinir hennar höfðu drepit ok skammat, Fs. 85: to scold.

II. reflex. to be ashamed, Fms. vi. 302, Hom. 10; skammask e-s, to be ashamed of a thing; skúa ok bróka skammisk engi maðr, Hm. 60, Sks. 744; ek skömdumk at vera nökviðr, 507 B, Bs. i. 469: mod. skammast sín, to blush, Sturl. i. 210; and skammast sín fyrir e-ð.

2. recipr. to scold, use bad language to one another.

skamm-feilinn, adj., in ó-skammfeilinn, impudent.

skamm-fulleikr, m. shamefastness, Mar. 1028.

skamm-fulliga, adv. bashfully, Barl. 59.

skamm-fulligr, adj. [Dan. skamfuld], shamefast, bashful, Stj. 34, Art.

skamm-fyllask, t, to be ashamed, Stj. 34, Barl. 91, 165.

skamm-fylli, f. shame, blushing, Al. 80, 104, Th. 78.

skamm-fylling, f. bashfulness, Stj. 34, Barl. 173.

skamm-færa, ð, [Dan. skamfere], to spoil, cut short; skipit er skammfært ef eigi fylgja árarnar, 673. 59; hestana háðuliga útleikna ok skammfærða, Fas. i. 90 (spoiled by cutting off the manes and tails).

skamm-lauss, adj. shameless, without shame; ætla ek at þú sér s. af þessu, ’tis no shame to thee, Eb. 160; þú góð kona, skammlaus ertú af mér, Bær. 17.

2. neut. not disgraceful; lízt mér þetta skammlaust, Korm. 192; er þat s. at þiggja ok veita stór högg, Fms. viii. 116, Hkr. i. 11: at skammlausu, without shame, Eg. 274.

skamm-liga, adv. shamefully, Sks. 503.

skamm-naktr, adj. shamefully naked, Sks. 504.

skamm-raun, f., Fms. iv. 264; read skapraun, see Ó.H. l.c.

skamm-samliga, adv. shamefully, Fs. 134, Al. 30, Sks. 503.

skamm-samligr, adj. shameful, disgraceful, Fs. 31, Stj. 585, Róm. 149.

SKAMR or skammr, skömm, skamt, adj., compar. skemri, superl. skemstr; usually spelt and sounded with mm before a vowel, but m before a consonant, [cp. Engl. scamped, of carpenter’s work when ill-done]:

—short; var fótleggrinn skamr, Fms. viii. 447, skammar ’ro skips rár (see rá, f.), Hm.; láta e-n höfði skemra, to make a head shorter, i.e. behead, Hým.: as a nickname, Atli inn Skammi, the Short, Eg.: not freq. in a local sense, except in the neut. skamt, en er þeir vóru skamt komnir frá, skála, Fb. i. 540; ok er þeir áttu skamt til garðsins, Eb. 60; hón bjó skamt frá Skalla-grími, Eg. 109; þaðan skamt á brott, 130; skamt í frá honum, Fms. x. 420, Fs. 37, Edda 29; um aðra hluti var skamt milii máls konunga (i.e. they did not dissent much), en þó gékk eigi sættin saman, Fms. x. 132: compar., var sú leiðin skemri, Eg. 576; örskot eða skemra, Grág. ii. 264; hann hljóp eigi skemra aptr en fram, Nj. 29; þykki mér þat opt rjúfask er skemra er at frétta enn slíkt, 259: þar er skemst var milli skógarins ok árinnar, Eg. 276.

II. temp. brief, short; skamma hríð, a short while, Nj. 6; til skamrar stundar, Hom. 107; skamma stund, Fb. ii. 103, passim; skömm ró, short rest, Am. 78 (Bugge); skamt mun nú mál okkat verða, short conversation, Hbl.; þótti Antenor (dat.) skamt mál í munni verða, that A. spoke now this, now that, Bret. 80; eigi skemra mel en viku-stefnu, Grág. ii. 349: neut., skamt segir þú þá eptir líf-daga várra, Fms. i. 211; eiga skamt eptir, skamt eptir ólifat, Sturl. i. 113, Nj. 85; at skamt skyli okkar í meðal, Nj. 114: þá mun þér skamt til afar-kosta, Ld. 222; hann kvað skamt til þess, that would be presently, Fs. 72.

2. adverbially, skömmu, shortly, Hkr. iii. 454; nú var þessi atburðr skammu, Anecd. 78; vildi konungrinn skömmum samfast mæla við hann, short at a time, Ó.H. 71; sat hann skömmum við drykk, Fms. vii. 106; ef þú ert skömmum í sama stað, Al. 4: compar., mundi verða skemrum biskupslaust, ef tveir væri biskuparnir, Bs. i. 159; eigi skemrum en fimm nóttum, not shorter than five nights, N.G.L. i. 42; Gautr er með Þorvaldi eigi skemrum en með Sigurði, Fær. 242: sem skemst, as short a while as possible, Nj. 251: also skemstu, very shortly, only a while ago, þá minning er nú bauð ek þér skemstu, Mar.; fyrir skemstu, recently, Eg. 322, Fms. i. 223; nú fyrir skemstu, Fs. 72.

B. Compds:

skam-biti, a, m. the short cross-beams in the roof.

skam-bragðs, adv. shortly, soon, Hkr. i. 249.

skam-degi, n. the ‘short day,’ Midwinter-day, Lat. bruma, Landn. 140, Bs. i. 350, Fb. i. 539.

skam-fótr, m. short-foot, a nickname, Gísl. 33.

skam-góðr., adj. good for but a brief time; s. vermir, a warmth that will not last long.

skam-háls, m. short-neck, a nickname, Fms. ix. 14.

skam-hygginn, adj. (skam-hyggni, f.), = skam-sýnn, Barl. 55.

skam-höndungr, m. short-hand, a nickname, Landn.

skam-leikr, m. shortness; s. várs lífs, 1812. 20.

skam-leitr, adj. short-faced, Grett. 90 A.

skam-lífi, n. the being short-lived, Fms. vi. 229, Hkr. i. 251.

skam-lífr, adj. short-lived, Fms. xi. 329, Dropl. 6.

skam-minnigr, adj. short of memory, Fms. viii. 241.

skam-mæli, n. short speech, brevity, Stj. 41.

skam-rif, n. pl. the short ribs, the lower part of the breast, the brisket, Dipl. v. 18, Fb. ii. 103:

metaph., skamrifja-mikill, stout, fat, Grett. 148 A.

skam-rækr, adj. having a short memory for revenge, Fms. v. 325, MS. 656 B. 2.

skam-skeptr, part. short-shafted, Sks. 386, Fms. viii. 429, x. 363.

skam-stafa, að, to abbreviate.

skam-stöfun, f. abbreviation.

skam-sýni, f. short-sightedness (only in a metaph. sense), Sks. 11, 302, 623, 667, Gþl. 162.

skam-sýni-ligr, adj. = skamsýnn, Fms. viii. 101, Sks. 276.

skam-sýnn, adj. short-sighted, foolish, only metaph. (nærsýnn in a bodily sense), Fms. viii. 17, Sks. 248, Anecd. 10, Gþl. 44.

skam-sætr, adj. short of stay; skamsæta ætla ek honum þá laug, Sturl. ii. 99.

skam-talaðr, part. short-spoken, Fms. viii. 204, Eg. 62.

skam-vaxinn, part. short of growth, of crops, Ann. 827.

skam-víss, adj. short of wit, foolish, Sks. 292.

skamm-æði, f. a short duration; mun þér þetta draga til skammæðar, it will not last thee long, Þórð. 23.

skamm-æligr, adj. short-lived, fleeting, brief; s. líf, Fms. i. 225; s. gleði, Greg. 42; girndir skammæligra hluta, 677. 4; hann kvað hann skammæligan (short-lived), Sturl. i. 145.

skamm-ær, adj. (-æ, -ætt), short-lived; s. sigr, Fms. ii. 10 (Fs. 90); skamæ lýti, Mkv. 19; skammætt ríki, short-lived power, opp. to everlasting, 677. 7: Teitr varð skammær, Fms. vii. 40; munum skammæir, Am. 29 (Bugge).

skamta, að, [from skammr], to share, dole out, portion, esp. of food at meals to the household; skamta fólkínu; skamta í búrinu; skamta e-m úr hnefa.

skamtaðar-erendi, n., read skapnaðar-erendi (q.v.), Lv. 79.

skamtr, m. [cp. Engl. scant], a share, portion; setja e-m skamt, Róm. 132; skornum skamti, in short measure, scantily, Nikdr. 68; þá hefir hann skamt logit á hendr sér, N.G.L. i. 73.

SKAP, n. [A.S. ge-sceap; Engl. shape; cp. Germ. be-schaffen]:

—prop. shape, form.

II. state, condition; at því skapi, in the same proportion, Rb. 96; nú ferr at því skapi um alla öldina, 62; hélt þat vel skapi, meðan hón lifði, it kept in a good state whilst she lived, Bs. 1. 129; því hefir haldit skapi, it has held its shape, remained unchanged, Jd. 3: under this head come compds denoting lawful, right, skap-drottinn, skap-þing, skap-dauði, skap-arfi, skap-bætendr, skap-þiggendr, see below.

III. condition of mind, temper, mood, Fs. 128; ek kann skapi Hrafnkels, Hrafn. 27; hógværr í skapi, Nj. 2; mitt skap er eigi betra enn til meðallags, Þiðr.; hennar skap er svá stórt, at …, 307; Högni er nú mjök reiðr ok íllu skapi, in an angry mood, 321: mod., í íllu skapi, cp. vesall maðr ok ílla skapi (ill-tempered), Hm. 21, where skapi seems to be used as an adjective; vera við e-s, skap, to be after one’s mind, Finnb. 262; hón svarar sem hennar var skap til, Fbr. 137; er ok varkunn á at þvílíkir hlutir liggi í miklu rúmi þeim er nokkurir eru skapi, Fms. iv. 80; kofarn í skapi, … íllr í skapi, ill-tempered; góðr í skapi, good-tempered; at þeir hafi ílla borit sik, svá at þeim hafi náliga í allt skap komit, áðr enn létti, so that at last they almost cried, Gísl. 39; vera lítill í skapi, of small mind, faint-hearted, Hrafn. 30; ef þeir væri svá litlir í skapi at þeir þyrði eigi, K.Þ.K. 94; hafa ekki skap til e-s, to have no mind to, Nj. 202; nú hefi ek beðit hér þá stund er ek fæ mér skap til, Ld. 256, cp. Ó.H. 47; honum rann í skap, ok reiddisk hann, Fms. vi. 212; ef þat væri feðr hennar eigi móti skapi, Eg. 36, Fms. ix. 244; óvinsæll ok lítt við alþýðu skap, unpopular, Fs. 63; enginn má við mik skapi koma, Lv. 22; þat fannsk á, at henni þótti þetta mjök í móti skapi, Ld. 88; þat væri mér næst skapi, I should have a great mind for, 86; vera e-m vel at skapi, to be to one’s mind, Fs. 16, Fms. vi. 304; göra e-m e-t til skaps, to do a thing to please one, humour him, Eg. 65, Nj. 198; e-m býr e-t í skapi, to brood over, plan, Ó.H. 32.

compds:

skaps-annmarki, a, m. fault of temper or mind, the bad side of one’s character, Sturl. i. 146, Fms. iv. 382.

skaps-höfn, f. mind, disposition; þeir feðgar vóru úlíkir í skapshöfnum, Fms. viii. 447, MS. 655 xi. 2; hann nennti eigi at hafa Erlend suðr þar lengr fyrir skapshafnar sakir, for the sake of his distemper, Sturl. i. 165.

skaps-löstr, m. = skaplöstr, Sturl. i. 146.

skaps-munir, m. pl. mind, temper, disposition, Eb. 110, Sd. 188, Hrafn. 24, Ísl. ii. 12, Fms. iii. 195, v. 341.

B. Plur. sköp, what is ‘shaped’ for one or fated, one’s fate; fár gengr of sköp Norna, Km. 24; eigi má sköpunum renna; sköpum viðr manngi, Am.; fátt er sköpum ríkra, Fs. 23; eigi má við sköpunum sporna, 26; mæla verðr einnhverr skapanna málum, Gísl. 17; íll sköp, ill fate; góð sköp, good luck, Korm. (in a verse); rík sköp, the mighty weird, Kormak; skiptu sköp, doom decided, Sturl. (in a verse); at sköpum = Gr. κατα μοιραν, Ýt. 9, Gg. 4, N.G.L. i. 204; ok gaf honum nær líf með sköpum, he escaped almost by a miracle, had a narrow escape, Fb. ii. 23.

2. a curse, fatality; þá er konunga-börn urðu fyrir stjupmæðra sköpum (curses), Fms. viii. 18; ó-sköp or ú-sköp, an ill fate, fatality, Hm. 97, Korm. 208, 240, Al. 129; verða fyrir ú-sköpum, Edda 11, Fas. i. 130 (of evil spells); ú-skapa verk, an evil deed which one is fated to do, iii. 406:

vé-sköp, holy ordinance, Vsp.

3. sköpin (with the article), the genitals, Fms. v. 346, Ann. 1426, Edda (pref., of Saturn), Barl. 135, Fas. iii. 387, Bs. i. 466.

skapa-dægr, n. one’s fated day of death; engi kemsk yfir sitt s., a saying, Es. 39.

C. = skaf, q.v.; fimm hlöss viðar ok þrjú skaps, N.G.L. i. 240, ii. 110, v.l. 15.

SKAPA, the forms of this word vary much; there was a strong form, skapa, skóp, but defective, for only the pret. (skóp, skópu) remains; the other tenses follow the weak form skapa, að (of the first weak conjugation), which is freq. in old writers, while it is the only form in mod. usage.

2. there are also remains of another weak verb, skepja (answering to Goth. skapjan), to which belong the pret. skapði, part. skapið, skaptr; the infin. skepja, however, only occurs in a few instances, Kormak, D.I. i. 243. l. 31 (H.E. iv. 154), Bs. i. 734; as also the pres. part. skepjandi (in ein-skepjandi): [Ulf. skapjan = κτίζειν; A.S. and Hel. scapan; Engl. shape; O.H.G. skafan; Germ schaffen; Dan. skabe.]

B. To shape, form, mould, which is the original sense; takit einn trédrumb, ok skapit þar af líkneskjur, Barl. 165: the saying, engi skapar sik sjálfr, Grett. 103 new Ed.; á hverfanda hveli vóru þeim hjörtu sköpuð, Hm. 83; Skíðblaðni að skapa, to shape (build) the ship S., Gm. 43; skepja skil, to shape one’s words, Korm. 164 (in a verse).

2. to make; ór Ýmis holdi var jörð um sköpuð, Vþm. 21; áðr væri jörð sköpuð, 29: to create, Guð skóp allar skepnur senn, Rb. 78; Guðs er mik skóp, Fms. i. 3; með þeim hætti er Kristr hefir skapat, iv. 175; sá maðr er Guð skapði fyrstan í heim þenna, Hom. (St.); mörgum þeim hlutum er skapara-spekðin skapði, 677. 2; í upp-hafi skapaði Guð himin og jörð, Gen. i. 1, passim.

3. to shape for one, assign as one’s fate or destiny, as denoting also what is natural or inborn; ek skapa honum þat, at hann skal eigi lifa lengr en kerti þat brennr, er upp er tendrat hjá sveininum, Fas. i. 341; s. e-m aldr, to shape one’s future life, of the weird-sisters; Nornir kómu þær er öðlingi aldr um skópu, Hkv. 1. 2; at eigi skapi Hallgerðr þér aldr (ironic.), Nj. 57; einu sinni var mér aldr skapaðr ok allt líf um lagit, Skm. 13; skapa e-m kaldan aldr, to ‘shape one a cold age,’ i.e. to make life sad, Korm.; var þér þat skapat, at…, Hkv. 2. 26; af þeim væri þat skapað, if that was fated to them, Grág. i. 368; syni þínum verðra sæla sköpuð, bliss is not fated to thy son, Skv. 2. 6; mun engi renna undan því sem honum er skapat, Grett. 159 new Ed.; mér var skapat at eiga hana, Bjarn. (in a verse); láta skapað skera, let doom decide, Fms. viii. 88; láta skeika at sköpuðu, to let things go their own course, ii. 112; vera at sköpuðu, to be according to the course of nature, Eg. 82; mun þat svá fara sem minnr er at sköpuðu, Sturl. iii. 7 (sköp).

4. to appoint, fix; at Þórólfr hafði sjálfr sér þar laun fyrir skapit, Th. had taken the reward himself, Eg. 65 A; ok þar sinn hag eptir skapa, Hom. 68: s. e-m víti, to impose a fine or penalty; sklít víti á honum at s. fyrir þat á sitt hóf sem karlmanni, ef…, Ld. 136; ok væri henni sjálf-skapat víti, self-injlicted punishment, 140; s. honum fimmtar-grið af því þingi ór landeign konungs várs, N.G.L. i. 13; þá skal s. þeim leiðar-lengd, 32; skapði hón svá skæru, Am. 48; þá eina fjár-muni er ek skapa þér, which I grant thee, Hrafn. 21; skapa sinn hug eptir e-u, Hom.; segja svá skapaða sök fram, Grág. i. 39, Nj. 110; berum vér svá skapaðan níu búa kvið, 238.

5. to shape, trim, the beard, hair; var skegg skapat, Rm. 15; breiðleitr ok vel farit andlitinu, optast skapat skegg, Fms. viii. 447; bandingjar ok útlagar láta ekki hár sitt skapa ok skera, Stj. 202; Cato skar aldrei hár sitt né skapaði skegg, Róm. 190; með saurgum búnaði ok ú-skapaðu skeggi, Stj. 538.

6. special phrases; skapa skeið, prop. to ‘shape a race,’ take a run; þetta dýr skapaði skeið at oss, Al. 169; Jökull skapar at skeið, Fs. 51 (see v.l., so undoubtedly the vellum Vh., not skopa); skjaldmærin skapaði skeið, ok ætlaði at hlaupa eptir honum, en er hón kom á bakkann varð henni bilt, Fas. ii. 553; whence in later vellums and in mod. usage, skopa skeið, 283 (l.c.), Gísl. 69.

II. reflex. to take shape, grow; þá mátti hann eigi skilja né skapask til trúar, 655 ix. B. 1; svá skapaðisk ok Kristnin ór síðu ens krossfesta Krists, 656 C. 25; freista, hve þá skapisk, how things will shape themselves, Fms. viii. 421; vildi Þórgautr þá fara aptr, þótti ekki at skapask, iv. 112; Ámundi kvað jarl ú-áhlýðinn ok mun lítið at skapask, little will come out of it, Orkn. 40; hafði mjök skapask um bygðir, Sd. 138; at nú skyli nokkut skapask at með oss, Fms. ix. 509; ef nokkut má at skapask, if any opportunity should arise, Eb. 186.

skapan and sköpun, f. a shape, form; fríðr at allri skapan, Fms. ii. 19; líkr móður sinni at skaplyndi ok sköpun, iii. 195; þú, prestr, spurðir mik, hversu þeir menn væri í skapan sem íllr er sjórinn … sá er gráleitr ok þunnleitr sem þú ert, Bs. i. 797: an order, precept, H.E. i. 386: allit., skapan ok skipan, Stj. 5.

II. creation; Adam ok Eva á fyrsta degi sinnar skapanar, Stj. 41: passim in mod. usage, esp. in the Bible, Pass., Vídal.; sköpunar verk, creation.

skap-arfl, a, m. a right, lawful heir, Grág. i. 177, D.N. iii. 311, 472.

skap-arfr, m. = skaparfi; þá falli undir hennar réttan skaparf, D.N. iv. 469; cp. the phrase, var þá margr óskapa-arfr kirkju-fjánna, the glebes went into wrong hands, Bs. ii. 242.

skap-arfuni, a, m. = skaparfi, K.Þ.K. (begin, in Cod. Reg.)

skapari, a, m. (skaperi, 623. 22), prop. a ‘shaper,’ but only used in a Biblical sense, the Maker, Creator, Edda (pref.), MS. 677. 2: freq. in mod. usage, the Bible, Pass., Vídal., Hymns; e.g. Skapari himins og jarðar, Skapari stjarna Herra hreinn, Einn Guð skapari allra sá, etc.

skap-bráðr, adj. hot-headed, Nj. 219, Valla L. 203; e-m verðr skapbrátt, to lose one’s temper, Grett. 117 A.

skap-brestr, m. a fault of temper or mind, Hkr. iii. 274 (of insanity).

skap-bætendr, part. pl. lawful payers of weregild, Grág. ii. 178.

skap-bætir, m. ‘mind-betterer;’ þat var mælt at hann væri engi s. Hallgerði, Nj. 16.

skap-dauði, adj., prop. dying his destined death; hann er s., Am. 57 (Fas. i. 218).

skap-deild, f. good nature, Nj. 139, v.l.; hann var lítill skapdeildar-maðr, he was but little master of his temper, Grett. 90.

skap-dróttinn, m. a lawful master, a law term, N.G.L. i. 13, 32, 33, 211–213.

skap-erfingi, a, m. = skaparfi, K.Þ.K. 3.

skap-farinn, part. disposed, tempered, Nj. 256, Ó.H. 175.

skap-fátt, n. adj., in the phrase, e-m verðr s., to lose one’s temper, Eb. 198, Ísl. ii. 321, Þorf. Karl. 220, Grett. 116.

skap-feldr, adj. to one’s mind, agreeable, Fms. vi. 110, ix. 35, xi. 78, Eg. 265, Sturl. i. 14.

skap-felligr, adj. id., Nj. 191; s. í andliti, well-shapen in face, handsome, Ísl. ii. 203.

skap-ferð, f. = skapferli, Barl. 27: skap-ferði, n., Fms. vi. 54, Ísl. ii. 217, 373, Nj. 49, 61.

skap-ferli, n. disposition of mind, temper, character, Nj. 60, 61, Fms. ii. 154.

skap-glíkr, adj. alike in character or temper, Glúm. 326: skap-líkr, id., Eg. 175, Nj. 66, Fbr. 16, Ó.H. 15.

skap-góðr, adj. good-natured, gentle, cheerful, Nj. 68; e-m er skapgott, to be in good spirits, Fb. i. 540.

skap-gæði, n. good nature, Sks. 670 B.

skap-gæfr, adj. gentle of mood, Fms. vi. 109.

skap-harðr, adj. harsh of mood, severe, Nj. 16.

skap-heimskr, adj. foolish, Korm. 32.

skap-hægr, adj. meek, gentle, Fs. 34.

skap-höfn, f., esp. in pl. sentiments, disposition, temper, Eb. 88, Clem. 32 (skapshöfn).

skap-illr, adj. ill-tempered, Nj. 32, Korm. 142, Boll. 352, Skíða R. 62.

skap-íllska, u, f. evil-mindedness, Art. 69.

skap-lag, n. a ‘law-due,’ tax; hvárki s. né skyldu, D.N. i. 59.

skap-leikr, m. = skaplyndi, Höfuðl.

skap-léttr, adj. light-minded, cheerful: neut., e-m er skaplétt, to be in good spirits, Ó.H. 58.

skap-liga, adv. duly, fitly, as it ought to be, Am. 75.

skap-ligr, adj. [Engl. shapely], shapely, handsome; kona stór vexti en þó skaplig, Grett. 143 new Ed.

2. suitable, due, meet, Fms. vi. 176; hús svá mikit at þér sé skapligt (suitable) at hvíla i, xi. 4; kenningar hans vóru skapligar ok skemtiligar, his teachings were suitable and instructive, Bs. i. 164; sem skapligt var, as was due, Ld. 32: due, meet, deserved, skapligt erendi, Fms. viii. 90, Eb. 84; hann mun þykkjask eiga við oss skapligan fund, Fms. i. 309 (x. 356).

skap-lundaðr, adj. disposed, tempered, Hkr. i. 47.

skap-lyndi, f. mind, temper, disposition, Nj. 112, Eg. 34, 84, 195, Fms. vi. 431, vii. 113, 150, Ísl. ii. 217, Lv. 24, Ó.H. 32; slíkt er ekki við s. Þorsteins, ’tis not at all to Th.’s mind, Ísl. ii. 216; nær mínu s., Fms. i. 42; hafa ekki s. til, he could not bear, was too proud to do it, Ó.H. 47, Eg. 525; þó at þú görir þik svá fyrir skaplyndar (sic) sakir, for humour’s sake, Háv. 43 new Ed.

skap-löstr, m. a fault in mind, temper or character, Fms. i. 33, Ó.H. 174, 175: depravity of mind, Sturl. i. 146.

skap-mikill, adj. proud of mind, Bret. 80, 92, Fms. vi. 193, xi. 78.

skap-munuð, f. an affection of the mind, Hom. (St.)

skapnaðr, m. a shape, form, freq. in mod. usage.

2. what is due, propriety; mér þykkir jafnt s. at verki komi verka í mót, Bjarn. 46; skapnaðar-eyrendi, a due errand, Fms. viii. 90, 221, Lv. 79; skapnaðar virðing, due honour, Eg. 739.

skap-prúðr, adj. well-disposed, generous, Bs. i. 619.

-skapr, m. [Germ. -schaft], inflexive, see Gramm.

skap-raun, f. ‘a mind’s trial,’ provocation, whatsoever causes grief or indignation; hrelling ok s., Hrafn. 15; til skapraunar við e-n, Rd. 184; göra mönnum s., Fms. ii. 13; hafa s. af e-u, Nj. 68; þola s., Fms. iv. 264; mér er s. að því, I am grieved, indignant at it.

compds:

skaprauna-laust, adj.; ok er mér eigi s., not without cause for provocation to me, Nj. 152.

skapraunar-minna, adj. compar. less offensive, Hrafn. 30.

skapraunar-orð, n. provoking language, Nj. 83.

skaprauna-samliga, adv. in a provoking manner, Sturl. iii. 123.

skap-rauna, að, with dat. (s. e-m), to vex, tease, provoke, Dropl. 15: impers., honum skapraunaði, he was vexed, Háv. 50.

skap-skipan, f. a change of mind, Bs. i. 537.

skap-skipti, n. a change of mind, Hrafn. 17, Sturl. iii. 142.

skap-stórr, adj. proud of mind, Nj. 16, Ld. 22, 286, Eg. 598, Fms. vii. 175, Ó.H. 15, 53, 98.

skap-styggr, adj. irritable, excited, Eb. 258, Grett. 76 new Ed.

SKAPT, n., or better skaft, [A.S. sceaft; Engl. shaft; Dan. skaft; from skafa]:

—prop. a ‘shaved stick,’ a shaft, missile, Hm. 127; skapti réttara, Gsp., Darr. 3, Gm. 9, Rm. 34, Fas. i. 173; this original sense is obsolete in prose (for Fas. i. 173 is a paraphrase from a lost poem), except in the metaph. and allit. phrase, skjóta skapti, Stj. 644, Odd. 22, El. 103; skjóta skapti í móti e-m, to shoot a shaft against, to withstand (cp. reisa rönd við e-m); at engi maðr mundi skapti skjóta í móti honum, Fms. vii. 210, xi. 344, Ld. 214; as also in the law phrase, skipta jörðu með skapti, to measure land with a spear, Gþl. 286.

2. of a shaft-shapen thing, a comet’s tail, Fms. ix. 482: the beam in a weaver’s loom, Darr. 2; skaptið upp af hettinum, of a high-raised hood, Karl. 178, 286: the phrase, sýnisk mér sem hann muni ekki þar lengi gengit hafa skapta muninn, Lv. 35.

3. a handle, haft, of an axe, hammer, knife, the shaft or pole of a spear or the like; var skaptið (of an axe), svart af reyk, Eg. 183: of a spear-shaft, K.Þ.K. 96; hafði Ólafr skaptið (the pole) en Hrappr spjótið (the spear’s head), Ld. 98; sviðu … járnvafit skaptið, Sturl. i. 63; this is the common Icel. sense of the word.

II. in local names, Skapt-á, Shaft-river, [cp. the Scot. and Engl. name Shafto]; whence Skaptár-fell (sounded Skapta-fell, cp. Shap-fell in Westmoreland); Skaptar-fells-þing (sounded Skapta-fells-þing); whence Skapt-fellingar, m. pl. the men from S., Landn.; Skaptár-jökull, Skaptár-fells-jökull. 2. Skapti, a shaft-maker (?), as a nickname, and since as a pr. name, Landn.

skapt-hár, adj. ‘shaft-high,’ above the horizon, of the sun in the early morning; til þess sól er skapthá, K.Þ.K. 94, defined 96. †We suspect that in the phrase ‘skapthá sól,’ of the sun just after sunrise, is concealed another sense; it is not ‘spear-high,’ but akin to A.S. sceaft-mond = half a foot, or six inches, meaning the moment when the sun has got just half a foot above the hills; the definition given by the ancients themselves in K.Þ.K. 96 is artificial and can hardly be etymologically true; the word was perhaps borrowed from the A.S., and so the old Icelanders themselves did not quite understand it; cp. the phrase, ganga skapta-muninn, to walk just, half a pace, Lv. 35 (see skapt I. 2. at the end).

skap-tíðr, adj. to one’s mind, agreeable; þau létu sér skaptítt allt þat er gott var, 625. 83; þess-konar átrúnað sem oss er ó-skaptíðr, Ísl. ii. 391.

skapt-ker, n., the older and truer form is skap-ker, Gm. 25 (Bugge, see the foot-note), Ó.H. 30, Edda i. 128 (Cod. Reg.), N.G.L. i. 31; the later and erroneous form is skapt-ker, Edda (Ub. l.c.), Eg. 24, Gísl. 166. Fb. ii. 33 (a v.l. to Ó.H. 30), Fms. vi. 241: [the word is therefore not derived from skapt, but from skepja = Germ. schöpfen]:

—the large vessel in the hall from which the horns (cups) were filled (= Gr. κρατήρ); þat var horn Þóris ok hafði hann unnit (emptied it) ok ætlaði þú at bera til skaptkers, Fms. vi. 241, cp. Yngl. S. ch. 14; for the other references see above.

skapt-kringla, u, f. a top, Nj. 253, Karl. 255, (mod. skoppara-kringla.)

skapt-lauss, adj. without a handle, Fbr. 96, Stj. 544 (of a spear).

skaptr, part. minded; lítt við alþýðu skaptr (skap?), Krók. 38.

skap-tré, n. (thus in the vellum), a flour-bin (?), into which flour is poured, Gs. 22.

skapular, n. [for. word], mid. Lat. scapulare, Mar.

skap-vandr, adj. difficult of temper; einlyndr ok s., Nj. 384.

skap-vani, adj. lacking in temper, Fær. 245.

skap-vargr, m. a worrier.

skap-varr, adj. wary of temper, discreet, Lv. 23.

skap-þekkr, adj. agreeable, engaging.

skap-þiggjandi, part. a lawful receiver of weregild, Grág. ii. 175; opp. to skapbætandi.

skap-þing, n. an ordinary assembly or parliament; á helgaðu skapþingi, Grág. ii. 96; skapþing þrjú, várþing, alþingi, leið, i. 163.

skap-þungt, n. adj. depressed in spirit; e-m er s., to be depressed in mind, Nj. 11, Fb. i. 451, Fs. 107.

skar, n. the snuff of a candle or lamp; taka skarið af ljósinu, to take the snuff off; blakta á skari, to flicker.

SKARA, að, [skör], to jut out; þá skaraði ofan léinn, Korm. 38; skara fram úr, to stand out, Lat. eminere; fram-úr-skarandi, eminent.

2. to poke the fire; en þeirri ösku sköruðu þeir allri út, they raked the ashes out, Eb. 316; skara eld, to poke the fire, Fas. ii. 109; skara að eldinum, id. (skörungr, a poker); hann skaraði til spjót-skaptinu, he poked with the spear-pole, 558; hann skaraði þá upp undir fótborðit, Gísl. 31.

II. [Shetl. to skare; Dan. skarre], as a shipwright’s term, to clinch the planks of a boat, so that the lower edge of every plank overlaps the upper edge of the plank below it (hence skar-súð, clinch-work).

2. skarað skjöldum, a row of shields (formed like a ‘wall of shields’), Al. 47:

—chiefly used of ships, whose gunwale was lined with shields from stem to stern, var skarat skjöldum milli stafna, Grett. 97, Ld. 68; skipin vóru sköruð skjöldum á bæði borð, Fms. i. 100.

skara, u, f. a little shovel for raking the fire.

skar-band, n. [skör], a ‘head-ribbon,’ fillet, Nj. 46, Fas. iii. 307, Mag. 32.

skar-bendingr, or better skar-mendingr, m. the name of a cope, Bs. i. 77; but skarmandi, 830.

SKARÐ, n. [A.S. sceard; Engl. shard; Germ. scharte; Dan. skaard]:

—a notch, chink in the edge of a thing; skörð vöru fallin í sverðit, Fs. 62; þá beit Egill skarð ór horninu, Eg. 605; skarð í vör, a hare-lip, Fms. x. 88; skarð í vör Skíða, Sd.: of the moon, hvel á tungli er nær sólu, en skarð firr, Rb. 452 (skarðr máni); leysi af með skinni, eðr leysi skarð ór skinni, Gþl. 448.

2. an empty, open place, in a rank or a row; skarð fyrir skildi (see skjöldr), Fas. iii. 42, 43; betra er oss skarð ok missa í flota Ólafs, Hkr. i. 334; nú ef skörð verða á, þá skal ármaðr þau skörð bæta, N.G.L. i. 101; skarð í ætt e-s, Fs. 6; höggva skarð í ætt e-s, Eg. 475 (metaphor from a fence); var nú úhægt at verja þat skarð er þessir höfðu staðit, Fms. x. 361; en ef þeir synja þér manntals, þá máttú telja skörð (loss of right, deficiency) á hendr þeim, N.G.L. i. 98; ef skríða skal í þat skarð sem Ormr reytti af þér, Ölk. 36.

3. [cp. Cumbrian Scarf-gap], a mountain pass, Ölk. 37; vestr yfir skörðin, Fs. 41; austr um skörð, Skíða R.; hamra-skarð, fjall-skarð, q.v.: freq. in local names, Skarð, Skörð;

Skarð-verjar, m. pl. the men from Skarð, Sturl. i. 199;

Skarða-leið, the way through the Skörð, iii. 15;

Skarðs-heiðr, Skarð-strönd, Vatnsdals-skarð, Ljósavatns-skarð, Haukadals-skarð, Kerlingar-skarð, Geita-skarð, Landn., map of Icel.

skarða-lauss, adj. whole, undiminisbed, D.N.

skarði, a, m. a nickname, hare-lip; í efri vör hans var skarð, því var hann kallaðr Þorgils skarði, Sturl. iii. 122, cp. Korm.

II. a freq. Dan. pr. name on the Runic stones.

Skarða-borg, Scarborough, Korm.

skarðr, part. diminished; hinn skarði máni, the crescent moon, Vkv. 6; með skarða skjöldu, with ‘sheared,’ hacked shields, Hkm. 9: the phrase, hafa, bera … skarðan hlut, to have a ‘sheared lot,’ not to get one’s share, to be worsted, Ísl. ii. 315, Am. 100; sitja margir of skörðum hlut fyrir þér, Ó.H. 150; menn munu eigi una svá skörðum hlut við þik, Fær. 160.

SKARFR, m. [Shetl. scarf; Scot. scart]:

—properly the green cormorant, pelicanus graculus, L., Edda (Gl.); topp-skarfr, the crested cormorant, p. ater capite cristato, Eggert Itin. 554; díla-skarfr, the common cormorant, p. carbo, L., Eggert Itin. 556, passim: also of other sea-fowl, grá-skarfr, the grey gull, larus canus, L., Eggert Itin. 555:

—as a nickname, Dropl. 21, Landn., Dipl. ii. 5.

II. freq. in local names, Skarfa-klettr, Skarfa-hóll. skarfa-kál, n., botan. cochlearia, scurvy-grass, Eggert Itin. 321, a plant which grows on rocky sea-shores, good against scorbutic diseases.

skari, a, m. a snuffer, Pm. 31; elda-skari, Magn. Ólafsson.

skari, a, m. [Germ. schaar; Dan. skare], a host, troop, esp. a procession; Spes ok hennar skari, Grett. 161 A, Fas. iii. 359, Bs. ii. 122; engla skari, a host of angels, D.N. ii. 166, freq. in mod. usage.

skari-fífill, m., see fífill.

skark, n. a noise, tumult, Fms. vi. 248, Dropl. 30.

skarkali, a, m. = skark; skarkala mikill, the making a great noise, Fas. ii. 330; spelt skarkjali, iii. 399.

skark-samligr, adj. tumultuous, Edda ii. 428.

skarlat (skarlak, skallat, = skarlat), n., Fb. ii. 75, 273; skarlakan, n. id., D.N. iv. 363, N.G.L. iii. 205, 208, [for. word; Engl. scarlet; Dan. skarlagen]:

—scarlet, Sks. 287, Sturl. iii. 132; kyrtill af skaljati, Fms. vi. 358; hekla gör af skarlati, ii. 70; skarlats kápa, Ld. 330, Ó.H. 31; skarlats klæði, Nj. 48, Ld. 330, Ó.H. 153; skarlas kyrtill, Nj. 24, Fms. vii. 143; skarlats möttull, -skikkja, x. 271, Nj. 48, 169, Bs. i. 636.

skarn, n. [Dan. skarn; cp. Gr. σκώρ, σκατός], dung; einn ók skarni á hóla, Nj. 67: grime, dirt, freq. in mod. usage, þvo af sér skarnið.

skarn-sækinn, adj. shewing dirt:

skörnugr, adj. dirty.

skar-nagli, a, m. a clinch-nail; see skara II.

skarp-eggr, adj. keen-edged, Fbr. 143.

skarp-leiki, a, m. keenness, acuteness, of the mind, freq. in mod. usage.

skarp-leitr, adj. sharp-featured, Nj. 33, Orkn. 66, Fms. vii. 321, Sd. 147, Þiðr. 178.

skarp-liga, adv. sharply; sækja at s., Finnb. 352; skjóta s., Am. 42: keenly, acutely, svara s., freq. in mod. usage.

skarp-ligr, adj. keen, of intellect, freq. in mod. usage.

SKARPR, skörp, skarpt, adj.; [A.S. scearp; Engl. sharp; Germ. scharf; akin to skorpinn, related to a lost strong verb]:

—sharp, prop. scorched or pinched from dryness; með skörpum reipum, with hard ropes (of ropes of skin), Stj. 416; því harðara er hann brautsk, því skarpara varð bandit, Edda 20; skarpar álar, Ls. 62; skarpr belgr, a shrivelled skin, Hm. 135; skörp skrydda, Gd. 34; skarpr skinn-stakkr, Fas. ii. 147; skarpr fiskr (mod. harðr), a dried fish, Bs. i. 209, 365, 367, H.E. ii. 120; skörp skreið, id., i. 457.

II. metaph. sharp, barren (Engl. farmers speak of a sharp gravel); landit er skarpt ok lítið matland, Fms. vii. 78; eiga skarpan kost, to have small fare; það er skarpt um, dearth, want (cp. Engl. sharp-set).

2. sharp, bitter; skörp deila, Stj. 234; hin skarpa skálmöld, Sturl. (in a verse); skarpt él, Edda (Ht.); skörp skæra, Fms. vi. 64 (in a verse); taka skarpara á, to pull sharper, Gs. 19; s. í sókn, Trist.

3. keen, sharp, of a weapon; skörp sverð, Þiðr. 322; skarpr geirr, Gs. 14; skarpr brandr, Rekst. 6; skarpr hamarr, Haustl.:

—keen, acute, of the intellect, hann er skarpr, flug-skarpr;

ó-skarpr, dull, freq. in mod. usage.

III. in pr. names, Skarp-héðinn, prop. ‘parched goat-skin,’ see Nj.

skarp-skygn, adj. sharp-eyed.

skarp-vara, u, f. ‘sharp-ware,’ dried fish. D.N. iv. 152, Munk. 154.

skarp-vaxinn, part. sharp-grown, gaunt and bony, Sturl. i. 8.

skarp-vitr, adj. sharp-witted.

skarr, m. [cp. skæra], a skirmish, tumult; skarr í Dýra-firði, Fb. iii. 573; þótti honum ílla er þeir höfðu farit með skari nokkurum (nokkuru Ed.) at Böðvari, Sturl. iii. 231; görr skarr at Krókálfi í Skagafirði, Ann. 1305:

—the name of a sword, Edda (Gl.)

SKARS, sounded skass (? gender), [cp. skyrsi and skersa], a monster, ogress, giantess, Hdl. 39, Hkv. Hjörv. 23, Hkv. 1. 38:

hjálm-skars, the ‘helm-ogre’ = an axe, Lex. Poët.: in mod. usage of a romping lass, þú ert mesta skass!

skarsl, n. [skara], n. the snuff of a candle (= skar), Konr. 13.

skar-súð, f. [skara], clinch-work (see skara II), opp. to felli-súð, in which the edges are fitted together.

SKART, n. show, finery; búa sik í (við) skart, Fms. vii. 321, Ld. 194; fara með dramb ok skart, Edda 108; höfuð-búnaðar skart, Sks. 225; skarts-kona, a dressy woman; skarts-maðr, a dandy, Eb. 256, Fms. vii. 219; berjask af skarti, Þiðr. 148; skart eðr skraut, Bs. i. 92: as a nickname, Sturl. iii. 184 C.

skarta, að, to dress fine, Bs. ii. 450.

skartari, a, m. a vain boaster, Karl. 284; hence are prob. corrupted the mod. gort and gortari, q.v.

skart-samliga, adv. finely; búinn s., Fas. i. 80.

skart-samligr, adj. showy, dressy, Stj. 142, Fas. iii. 77.

skart-samr, adj. dressy, Str. 9, Fms. ii. 169.

skar-öx, f. a carpenter’s adze, opp. to bolöx.

SKATA, u, f. a skate (the fish), Edda (Gl.), passim in mod. usage; †þegir barnið meðan það étr skötu-fótinn.

compds:

skötu-barð, n. a skate’s flap.

skötu-móðir, f. ‘skate’s-motber,’ a fabulous monster, Ísl. Þjóðs.

SKATI, a, m., pl. skatnar, poët.; [cp. Swed. skata = the top of a tree, a spar, and skat-vegr or skötu-vegr, skat-viða]:

—a towering, lordly man, but only used in poetry, Edda (Gl.); skapleik skata, Höfuðl.; skati enn ungi, Hdl. 9; skatna margra, 21; er at skamt milli skata húsa, a saying, great men are not found at every door, Ad. 21; enginn veifiskati, no open-handed men, Ölk. 34; gull-skati, Edda (in a verse); þjóðskati, a great, lordly man, Höfuðl.: plur. men, skatna vinr, the friend of men, Yngl. S. (in a verse); skatna dróttinn, Skv. 1. 5; skatna mengi, Akv. 31, Skv. 3. 54; as a nickname, Fms. xi. 351.

skatta, að, to make tributary, lay a tribute on; konungr skattaði landit, Fms. x. 192, Fas. i. 451.

skatt-bóndi, a, m. a franklin who has to pay skattr, Bs. i. 834.

skatt-fé, n. tribute-money, Fms. vii. 145.

skatt-færir, m. a ‘tribute-bringer’, = skattkonungr, Lex. Poët.

skatt-gilda, d, to lay tribute on, make tributary, Fær. 189, Fms. i. 29, Ó.H. 57, Eg. 402.

skatt-gildi, n. payment of tribute, Fær. 192, Fms. x. 386.

skatt-gildr, adj. tributary; s. e-m or undir e-n, Stj. 160, Eg. 268, Fms. xi. 30, Sks. 489.

skatt-gjald, n. = skattgildi, Fms. i. 103, MS. 655 xiii. B. 1.

skatt-gjöf, f. the offering of tribute, Hkr. i. 15, 137, Rb. 508.

skatt-heimta, u, f. a craving of skattr, tax-gathering, Eg. 574, Mar.

skatt-heimtan, f. = skattheimta, Ó.H. 128.

skatt-jarl, m. a ‘tributary earl,’ a vassal, Fær. 38.

skatt-kaupandi, part. a nickname, Eb. ch. 29.

skatt-konungr, m. a vassal-king, Edda 93, Fms. i. 110, 111, iii. 14, Eg. 268.

skatt-land, n. a tributary land, Fms. i. 98.

2. a dependency; þeir buðu honum þriðjung af Noregi, en ekki af skattlöndum … þriðjung af Noregi ok skattlöndum, Fms. ix. 263; skattlönd þau er fjarri lágu, Eg. 536.

skatt-penningr, m. tribute-pence, Hkr. i. 13, 185.

SKATTR, m. [Ulf. renders ἀργύριον, δηνάριον, and μνα, all by skatts; A.S. sceat = a coin; O.H.G. scaz, whence mod. Germ. schatz; scatt is an old Danish tax still paid in Shetl.; Dan. skat]:

—tribute, Fms. i. 157, Hkr. i. 58, Nj. 8; svarinn Hákoni ok Magnúsi Noregs konungum land ok þegnar ok æfinligr skattr á Íslandi, Ann. 1262, cp. 1263, 1264: allit., leigt Ísland með sköttum ok skyldum um þrjá vetr, 1361; allan Noreg með sköttum ok skyldum, Fms. i. 3; Róma-skattr, Peter’s pence: the phrase, skatt vel ek honum harðan, pay him hard tribute, Orkn. 20 (ironically, in a verse on piling stones over a slain king): in Icel. the tax paid to the king was levied on the franklins (skattbændr), as described in Jb. 52, 53.

2. in mod. usage any taxes and dues are called skattr.

II. a share or portion of food, a breakfast is in Icel. called skattr, prob. corrupted from skamtr, skamta; skyr og rjóma í litla skattinn.

skatt-skrifa, að, (skatt-skrift, f. a taxing, Luke ii. 2), to tax, Luke ii. 1.

skatt-taka, u, f. = skattheimta, O.H.L. 42.

skatt-varr, adj. liable to skattr; s. eyrir, taxable property, N.G.L. i. 44, 82; skattvarar-eyrir, 70.

skatt-yrðask, t, dep., or skat-yrðask (?), to bandy high words, to rail, rant, Ísl. ii. 317, 383, Orkn. 312, Fms. vi. 153.

skatt-yrði, n. pl. (skat-yrði?), foul language, ranting, Gísl. 53; cp. skæting.

skatt-þing, n. an assembly where taxes are levied, D.N.

skatu-vegr, m. a tram-way for carrying heavy loads, D.N. ii. 770.

skat-viða, u, f. large spars of wood; en sperrur eða skatviðu yfir þann veg at færa fyrir-bjóðum vér, D.N. i. 595.

skat-yrnir, m. the ‘top-sky,’ ether (see skati), Edda (Gl.)

SKAUÐIR, f. pl. [A.S. sceâð; Engl. sheath; Germ. schote; Goth. skauda in skauda-raip = ἱμάς; Dan. skede]:

—prop. a sheath, but only used of a horse’s sheath; fúnuðu af hestinum allar skauðirnar, Bs. i. 319, 145.

II. sing. a poltroon, a word of abuse, Edda (Gl.); þú ert skauð at meiri, Fær. 30; ekki man at ykkrum skauðum gagn, Bs. i. 712; muntú vera skaud ein, Ísl. ii. 66: in mod. usage neut., mesta skauð!

compds:

skauð-hvítr, adj. ‘sheath-white,’ of a horse’s disease, N.G.L. i. 75.

skauð-menni, n. a poltroon, Bret. 134.

skauð-mígr, adj. of a horse’s disease, N.G.L. i. 75.

SKAUF, n. [A.S. sceâf; Engl. sheaf; O.H.G. scoub], prop. a sheaf of corn; it exists in Dan. local names, e.g. Skevinge; this sense is, however, obsolete, and the word is used,

2. metaph. a ‘sheaf-like’ tail, a fox’s brush; refinum er nú dregr skaufit með landinu, Fagrsk. 47.

skauf-hali, a, m. ‘sheaf-tail,’ one of the names of Reynard the Fox in the tale, Fms. viii. 314, 319, Edda (Gl.) ii. 489: Skaufhala-bálkr, the name of an old unpublished Icel. poem, a popular Reynard the Fox of the 15th century, beginning thus,—Hefir í grenjum | gamall skaufali, | lengi búið | hjá lágfælu.

skauf-uggar, m. pl. the hinder fins of a fish, opp. to eyr-uggar.

SKAUNN, m., poët. a shield, Edda (Gl.); prop. a ‘protector,’ akin to Germ. schonen; skaunar seil, the shield strap, Þd. 9. The word also occurs in þing-skaun, the ‘þing-sanctuary’, asylum, within the holy bounds vé-bönd (= þing-helgi?), Fms. ix. 419.

II. Skaun is a freq. local name in Norway, always of fertile meadow-land; [Ulf. skauns = ὡραιος; Germ. schön, whence mod. Dan. skjön is borrowed. This ancient Teut. root word is otherwise quite extinct in the old Scandin. languages, see Munch’s Norg. Beskr. pref. xvi.]

skaup, f.(?), a plug; en í blegðunum ætla ek vera skaup, Krók. 56 C.

SKAUP, n. mockery, ridicule; skaupi gnegr, Ad. 2; þat varð hlaup at skaupi, Kormak; hafa at skaupi, to mock, scoff at, Clem. 43, Fms. iv. 259; hann görir af mikit skaup, Sks. 247; skaup ok skemmt, Fms. ii. 142; skaup eðr atyrði, Fs. 72; hafa í skaupi ok hlátri, Bs. i. 812; draga þeir glott at ok mikit skaup, 647; verða at skömm ok at skaupi, Stj. 569: mod. skop.

SKAUT, n. [Ulf. skauts = κράσπεδον, Matth. ix. 20, Mark vi. 56, Luke viii. 44; A.S. sceât; Engl. sheet; O.H.G. skoza; Germ. schoss; Dan. sköd]:

—the sheet, i.e. the corner of a square cloth or other object; hann sá niðr síga dúk mikinn af himni með fjórum skautum, 656 C. 8 (Acts xi. 5); hann var borinn í fjórum skautum til búðar, Glúm. 395, Fbr. 95 new Ed.; var hann fluttr heim í fjórum skautum, Vígl. 24; feldr fimm álna í skaut, a cloak of five ells square, Korm. 86: of the heaven, þeir görðu þar af himinn ok settu hann yfir jörðina með fjórum skautum, with four ‘sheets,’ i.e. corners (east, west, north, south), Edda; whence

himin-skaut, the airts, four quarters of the heavens; or

heims-skaut, the poles,

norðr-skaut or norðr-heims-skaut, the north pole;

jarðar-skaut, the earth’s corner, outskirt of the earth, Edda (in a verse).

2. the sheet, i.e. the rope fastened to the corner of a sail, by which it is let out or hauled close, N.G.L. ii. 283; þeir létu landit á bakborða ok létu skaut horfa á land, Fb. i. 431; skautin ok líkin, Hem. (Gr. H. Mind. ii. 662): the phrase, beggja skauta byrr, a fair wind (right astern), Bs. ii. 48, freq. in mod. usage.

3. the skirt or sleeve of a garment; of a cloak, hann hafði rauða skikkju ok drepit upp skautunum, Fms. vii. 297, cp. Eb. 226; skikkju hlaðbúna í skaut niðr, Nj. 48, 169; hence, bera hlut í skaut, to throw the lot into the skirt of the cloak, Grág. i. 37, Eg. 347 (see hlutr; or is skaut here = a kerchief (skauti) tied together to make a purse?); ef fé liggr í skauti, Karl. 170: hann hafði und skauti sér leyniliga handöxi, Fms. x. 397: whence the phrases, hafa brögð undir skauti, of a cunning person (cp. hafa ráð undir hverju rifi), Bs. i. 730; hafa ráð und skauti, Sturl. i. 35 (in a verse); hann mun verða yðr þungr í skauti, heavy in the flap, hard to deal with, Fb. ii. 130: hence the bosom, Dan. skjöd (cp. Lat. sinus), hvern dag sitr hann ok liggr í hennar skauti, ok leikr sér, Mar.; Abrahams-skaut, Bible. A new-born infant used to be taken into the ‘skaut’ of his parents, and was thenceforth counted as legitimate; hence the phrases, sá maðr er borinn er skauta á meðal, skal taka slíkan rétt sem faðir hans hafði, N.G.L. i. 212: the same ceremony was also a token of adoption, þann mann skal leiða á rekks skaut ok rýgiar, 209; möttul-skaut, q.v.

4. of a head-dress, a hood, thrown round the head with the ends hanging down; klæði með hettu ok mjófu skauti bak ok fyrir, Mar.; skaut eða húfu, Karl. 60; síðfaldin skaut á höfði … lyptir hón skautinu brott ór höfðinu, id.; haf þat þér fyrir skaut ok höfuð-dúk, Stj. 127; kasta af höfði þér skautum ok höfuð-dúk, 208; krúsat skaut, D.N. iv. 359, 363; skaut, höfuð-dúkr, 217; kvenna-skaut, Bs. ii. 358; hálsa-skaut, a ‘neck-sheet,’ the flap of the hood, Vtkv. 12 (in a riddle); Ránar skaut, poët. of the waves, Edda (in a verse).

compds:

skauta-faldr, m. the hood worn by ladies in Icel. (= skaut), see faldr.

skauta-segl, n. a square-sail, and

skauta-sigling, f. square rigging, in western Icel.

skaut-björn and skaut-hreinn, m. the ‘tack-bear,’ a ship, Edda.

skaut-fagr, adj. ‘fair-sheeted,’ poët. epithet of a ship, Lex. Poët.

skaut-feldr, m. a ‘sheet-cloak,’ square cloak, Glúm. 336.

skaut-gjarn, adj. an epithet of the giant Thiassi, Hdl. 29 (prob. a false reading).

skaut-hetta, u, f. a hood with a flap, Bárð. 179.

skauti, a, m. a kercbief used as a purse by knitting all four corners together so as to make a bag (see knýti-skauti), Háv. 43, Bs. i. 337, 340.

2. the square piece of wood fastened on an oar where it moves in the rowlock so as to keep the oar from rubbing is in western Icel. called skauti; það er einn skautinn af árinni.

skaut-kistill, m. a chest to keep kerchiefs in, D.N. v. 69.

skaut-konungr, m. ‘sheet-king,’ the nickname of the Swedish king Olave who was an orphan child and was carried about by the Swedes, as the tale is told in Fas. i. 511, cp. Ó.H. ch. 15; but may not the name be derived from his having been an adopted son of the old king? See the references s.v. skaut (3).

skaut-reip, n. the ‘sheet-rope,’ of a sail; við s. hvárt-tveggja, N.G.L. i. 199, Edda (Gl.)

skaut-toga, að, to tug at the skirt of one’s cloak, to handle roughly, Fms. vi. 203, Edda (Gl.)

skaut-vanr, adj. ‘sheet-fitted,’ an epithet of a ship, Lex. Poët.

ská, adv. [cp. Dan. skraa; Germ. schräge], askew, askance; and á ská, id.; hence ská-hallr, adj. sloping.

skáðr, part. askew, Lat. obliquus; á skáðum veg til suðrs, Sks. 50 new Ed., for 427; see skjáðr.

skái, a, m. relief, of pain; ok þótti henni nekkverr skái verða á hverju dægri á sínum mætti, Bs. i. 352; varð engi skái á hans meini, 336; var fyrst með ská (= skáa acc.), it was at first with some relief, Þiðr. 248; cp. skána, skárri.

skák, f. [of Persian origin], chess, Vm. 177; tefla skák, Gsp.

compds:

skák-borð, n. a chess-board.

skák-maðr, m. a chess-man, Skíða R. 164: a chess-player.

2. [O.H.G. scâb-man; Germ. schächer], a robber, highwayman, Þiðr. 100 (v.l.), 125 (v.l. 14), 353. skák-tafl, n. a game of chess, Ó.H. 167, Fas. i. 523, Fms. xi. 366 (year 1155), Bs. i. 635 (year 1238), ii. 186, D.N. (in deeds of the 14th century). There is no authentic record of chess in Scandin. before the 12th century, for Fas. l.c. is mythical, and as to Ó.H. 167 see remarks s.v. hnefi. In Icel. there is still played a peculiar kind of chess, called vald-skák, where no piece, if guarded, can be taken or exchanged.

II. metaph. a seat, bench; in the popular phrase, tyltu þér á skákina, take a seat!

skáka, að, to check. Fms. iv. 366, v.l. (skekði, Ó.H. l.c.), freq. in mod. usage:

—the metaph. phrase, skáka í því skjóli, to check one in that shelter, i.e. to take advantage of (unduly).

SKÁL, f., pl. skálir and skálar, Vkv. 24, 35 (Bugge), and so in mod. usage; [Germ. schale; Dan.-Swed. skål]:

—a bowl; skál fulla vatns, Stj. 392; skál full mjaðar, Fms. vi. 52; þær skálir er Þórr var vanr at drekka, Edda 57.

2. a hollow, whence as a local name, Landn.

II. [Engl. scale], scales, 643 B; eyri fyrir bein hvert er ór leysir, ef skellr í skálum, N.G.L. i. 67; taka skálir ok vega gullit, Fms. vii. 145; skálir góðar, xi. 128; leggja í skálir, Fb. ii. 79; vega í skálum með metum, Gþl. 523; skálir ok met, Fms. vi. 183; þá verðu vit at leita at skálum ok vega hringinn, 249.

2. metaph. phrase, stóð sú ógn af honum, at engi lagði í aðra skál enn hann vildi, Ó.H. 111; engir menn gátu nær í aðra skál lagt enn þeir vildu, þar sem þeir stóðu einn veg at málum, Bs. i. 716; þorðu þeir ekki orð í aðra skál at leggja enn konungr vildi, Fb. i. 549: gull-skálir, Bret. 59; meta-skálir, q.v.

compds:

skála-glam, a nickname, see Jómsv. S. ch. 42; whence Skál-eyjar, Landn.

skála-mark, skála-merki, n. the sign Libra, Rb.

skála-pund, n. a weight, Dan. skaal-pund, Rétt.

skála-veginn, part. weighed in scales, D.N.

SKÁLD, n., pl. skáld; the word is in poetry rhymed as skald (with a short vowel), skald and kal da, aldri and skaldi, Kormak, and so on; but the plural is always spelt skáld, not sköld; the mod. Dan. skjald is borrowed from the Icel.: [the etymology and origin of this word is contested; Prof. Bergmann, in Message de Skirnir, Strasburg, 1871, p. 54, derives it from the Slavonic skladi = composition, skladacz = compositeur; but the earliest usages point to a Teutonic and a different root. In the ancient law skáldskapr meant a libel in verse, and was synonymous with flimt, danz, níð, q.v.; the compds skáld-fífl, leir-skáld (q.v.) also point to the bad sense as the original one, which is still noticeable in popular Icel. usages and phrases such as skálda (the verb), skáldi, skældinn (libellous), see also skáldmær below. On the other hand, skálda, Germ. schalte, means a pole (see skálda, skáld-stöng below); libels and imprecations were in the ancient heathen age scratched on poles, see the remarks s.v. níð, níðstöng. The word is therefore, we believe, to be traced back to the old libel-pole, ‘scald-pole;’ if so, Engl. scold = to abuse, Germ. schelten, may be kindred words; the old Lat. phrase (of Mart. Capella) barbara fraxineis sculpatur runa tabellis may even refer to this scratching of imprecations on pieces of wood.]

B. A poet, in countless instances; þeir vóru skáld Haralds komings ok kappar, Fas. i. 379; forn-skáld, þjóð-skáld, níð-skáld, hirð-skáld, leir-skáld, krapta-skáld, ákvæða-skáld, as also sálma-skáld, rímna-skáld; in nicknames, Skáld-Helgi, Skáld-Hrafn, Skáld-Refr, Landn., names given to those who composed libellous love-songs (?); Svarta-skáld, Hvíta-skúld. Some of the classical passages in the Sagas referring to poets, esp. to the hirð-skáld, are Har. S. hárf. ch. 39, Hák. S. Góða ch. 32, Eg. ch. 8, Gunnl. S. ch. 9, Ó.H. ch. 52–54, 128, 203, 205, O.H.L. ch. 57, 58, 60–62, Har. S. harðr. (Fms. vi.) ch. 24, 101, 108, 110. The Egils S., Korm. S., Hallfred. S., Gunnl. S. are lives of poets; there are also the chapters and episodes referring to the life of the poet Sighvat, esp. in the Fb., cp. also Sturl. 1. ch. 13, 9. ch. 16; for imprecations or libels in verse see níð.

compds:

skálda-gemlur, f. pl., see Ísl. Þjóðs. ii. 557.

skálda-spillir, m. ‘skald-spoiler,’ the nickname of the poet Eyvind; the name was, we believe, a bye-word, a ‘poetaster,’ ‘plagiarist;’ we believe that this nickname was given to this poet because two of his chief poems were modelled after other works of contemporary poets, the Háleygja-tal after the Ynglinga-tal, and the Hákonar-mál after the Eiríks-mál; (as to the latter poem this is even expressly stated in Fagrsk. 22); the word would thus be the same as íll-skælda, a word applied to a poet for having borrowed the refrain of his poem, Fms. iii. 65.

Skálda-tal, n. a List of Poets, a short treatise affixed to. the Cod. Ups. of the Edda and the Cod. Acad. primus of the Heimskringla.

skálda, u, f. [O.H.G. scalta; mid. H. G. schalte], a pole or staff, whence a flute, pipe; skálda með tönn, a flute made of walrus tusk, D.N. iv. 359.

2. [mid. H. G. schalte], a kind of boat, Edda (Gl.)

II. Skálda, a contr. form of Skáldskapar-mál (List of Authors C.I), but usually applied to the old collection of Philological Treatises affixed to the Edda, (List of Authors H. I.)

skálda, að, to make verses, but in rather a bad sense.

skálda, að, [cp. Engl. scall or scald], to rot, fall off, of hair; skáldaðr.

skáld-eik, f. [Germ. schalt-eiche], the holm-oak, ilex, Þd. (the MS. has skal-eik).

skáld-fé, n. a ‘skald-fee’ reward for a poem, Ad.

skáld-fífl, n. a poetaster (perh. originally a libeller), Edda 49.

skáldi, a, m. a poetaster, a nickname given in Icel. to vagrant, extemporising verse-makers; thus in this century Páll skáldi (a vagrant priest and verse-maker); and in the 16th century Bjarni skáldi; the word is never applied to really good poets.

2. as a nickname, Baut. (on Runic stones).

skáld-kona, u, f. a ‘skald-quean,’ a poetess, a nickname of a woman, for which the reason given is this; hann átti Þórhildi skáldkonu, ‘hón var orðgífr mikit ok fór með flimtan,’ she was a ‘word-witch,’ and made libels, Nj. 49.

skáld-ligr, adj. (skáld-liga, adv.), poetical, Fms. ii. 50.

skáld-maðr, m. a poet; skáldmenn miklir, Ísl. ii. 191.

skáld-mær, adj. a ‘skald-maid,’ poetess, a nickname of the poetess Jórunn, Fms. i. 13; the name of her poem Sendibít looks as if it had been of a ‘biting’ libellous kind.

skáld-pípa, u, f. a ‘skald-pipe,’ a flute (?), Clar. 135.

skáld-skapr, m. ‘scaldship,’ poetry:

I. a libel in verse; eigi skal lýsa legorðs-sök um skáldskap, Grág. i. 351; ef maðr kveðr skáld-skap til háðungar manni, … ok varðar þat skóggang, skal sækja sem annan skáldskap, ii. 151, see the whole chapter in Kb. ch. 238, inscribed, um Skáldskap, of Libels; the word is therefore used synonymously with danz and flimt, níð, q.v.

II. poetry in a good sense, Edda passim; Sighvatr var ekki hrað-mæltr maðr í sundr-lausum orðum, en s. var honum svá tiltækr, at hann kvað af tungu fram svá sem hann mælti annat mál, Ó.H. 171; ok kom þar brátt talinu at þeir ræddu um skáldskap, þótti hvárum-tveggja þær ræður skemtiligar, Eg. 686; skáld-skapar grein, skáld-háttr, poetical metre, Skálda 183, 210; skáldskapar laun = skáldfé, Eg. 152. Skáld-skapar-mál, n. pl. poetical diction, Edda 49, Skálda 195; hence the name of the second part of the Edda, the ancient Ars Poetica, containing the rules and laws of ancient poetry.

☞ Skáldskapr in old writers refers to the ‘form’ (metre, flow, diction), not to the contents; even in such phrases as, ekki var mikill skáldskapr í því kvæði, there was not much ‘scaldship’ in that poem, it was a bad composition, Fms. vii. 38.

skáld-stöng, f. a ‘libel-pole,’ a pole with imprecations or charms scratched on it; ef maðr reisir stöng ok kallar s., þá hefir hann fyrir-gört hverjum penningi fjár síns, N.G.L. i. 430.

skálgi, a, m. a fish of the carp kind (?), Edda (Gl.)

skál-hús, n. = skáli, 655 xxx. 9.

SKÁLI, a, m. [cp. Scot. shieling; Ivar Aasen skaale = shieling]:

—prop. a hut, shed, put up for temporary use; this is the earliest Norse sense, and it is still so used in Norway; þar sér enn skála-tópt þeirra ok svá hrófit, Landn. 30; skála vist at Rauðabjörgum, of a fisherman’s hut, Vm. 147; skála búi, a hut dweller = a robber, Fs.; hence, leik-skálar, play-shielings, put up when people assembled for sports; gufu-skálar, ‘steam-shieling’ a local name, of bathing-sheds (?), Landn.; fiski-skálar, fishing shielings; it also remains in local names as Skála-holt. II. a hall (höll is only used of the king’s hall), see Orkn. ch. 18, 70, 115, Gísl. 29, Dropl. 18, 28, Fms. i. 288–292, Korm. 58, Bs. i. 41, Fbr. ch. 13 new Ed, Nj. ch. 78, Gunnl. S. ch. 11; in Landn. 1. ch. 2, 2. ch. 13, the skáli is a detached building; drykkju-skáli, a drinking hall; svefn-skáli, a sleeping hall. In Grág. i. 459 distinction is made between eldhús and skáli; in the Sturl. skáli is distinguished from stofa; and it seems that the men were seated in the former, the women in the latter. At still later times, and so at present, the skáli is an apartment near the entrance, a kind of for-skáli, q.v.; til þess er sér mann ór skála-dyrum ór fjöru í Nesdal, Vm. 87.

III. compds,

skála-búnaðr, the hangings of a skáli, Glúm. 325;

skála-dyrr, skála-endi, skála-gluggr, skála-gólf, skála-hurð, the doors, end, window, floor, hurdle of a skali, Fms. i. 292, iii. 81, Vm. 87, Nj. 201, Landn. 154 (cp. Nj. 114), Krók. 39 C;

skála-görð, skála-smíð, the building a skáli, Vm. 87, Fms. i. 290, Ld. 138, Rd. 245;

skála-tópt, skála-veggr, skála-viðr, the quadrangle, wall, timber of a skáli, Landn. 30, 136, Ld. 252, Hrafn. 20, Nj. 282.

skálk-heiðr, m. mockery, Stj. 63, 122, 127, 241, 263.

SKÁLKR, m. [Ulf. skalks = δουλος, skalkinon = δουλεύειν, skalkinassus = δουλεία; A.S. scealc; Germ. schalk; the word remains in siniscalc, seneschal; mariscalc, mar-shall = a horse-groom]:

—prop. a ‘slave,’ ‘servant;’ skálka þeirra er skjöld bera, Fas. i. (in a verse); but that sense is else lost.

2. a rogue, yet with some notion of a ‘mocker,’ cp. skelkja and skálkheið, Dan. skalk-agtig; leiðr s., Clar.; ljúga sem skálkr, Rétt. 61, and so in mod. usage, Pass. 8. 19; skálka mark, a brand, 7. 13; skálka-pör, roguery. It is freq. in Germ. pr. names, as, Godi-scalk, whence mod. Icel. Gott-skalk, which appears in Icel. in the 15th century.

skálm, f. a short sword, Hom. 14, Gkv. 2. 19, Fas. ii. 229, Ld. 214, Hkr. iii. 150, Fb. i. 259, ii. 138, Fas. i. 56 sqq., Fms. vi. 402, Grett. 140, Band, (in a verse); ryð-skálm.

II. one part of a cloven thing; hann tók upp birki-rapt mikinn, ok reiddi um öxl svá at hann hélt um skálmirnar, … raptrinn gékk í sundr í skálmunum, Eb. 324;

skálma-tré, a cleft tree, Pr. 421;

buxna-skálm, one leg of a pair of breeches.

III. [cp. skálpr; old Swed. skafl], a bean-pod; bauna-skálmir, Barl. 46.

IV. a pr. name of a mare, Landn.

V. the word occurs in the local names, Skálmar-dalr, Skálmar-fjörðr, Skálmar-nes, Landn.; but may not such names be derived from the cloven shape of the firths or the fells?

skálma, að, to stride with long paces, Hallfred (Fs. 106, where reflex.): freq. in mod. usage, hann gékk burt og skálmaði stórum, Od. xi. 539.

skálm-öld, f. the ‘sword-age,’ Vsp. 46; at margir góðir menn mundu verða drepnir í s. þeirri, Clem. 28.

skálp, f., qs. skvalp, mod. skolp, prop. scullery-water, wash.

II. metaph. ‘wishy-washy stuff,’ thick talk; mál heitir skálp, Edda 110; mál-skálp.

skálp-grani, a, m. [Dan. grön-skolding], a greenhorn, Fms. ii. (in a verse).

skálp-hæna, u, f. the name of a bird (?), a hen; †the scaup-duck, anas marila, see Bewick.; a nickname, Landn.

SKÁLPR, m. a leather sheath; varð laust sverðit, Sigurðr héit um skálpinn, Sturl. iii. 163; þeir átu skálpana af sverðum sínum, Fms. viii. 436; drag sverðit ór skálpinum, Karl. 72; skálp-hús, in a pun, Krók.

II. a kind of boat or ship, Edda (Gl.); hence perhaps, Skálp-eið, the name of an isthmus in the Orkneys, Orkn.

SKÁN, f. a thin membrane, film; hann laust hann með líkþrá, svá at ein skán var alt af hvirfli ofan ok niðr á tær, Hom. (St.);

myki-skán, a cake of cow-dung, Þorf. Karl. 430.

2. esp. the skin on cooked milk, porridge, or the like; mjólkr-skán, grautar-skán, a common word in Icel.; cp. skæni, skeini.

skána, að, [skái], to get better, of illness and the weather; mér er farið að skána, and veðrið er farið að skána.

Skáni and Skáney, f.; the gen. Skáneyjar occurs as early as in a poet of the 10th century, the syllable -ey answering to the Latinised -avia:

—Scania, a local name, the Scandia or Scandinavia of Pliny and succeeding geographers, mod. Dan. Skaane; from the Saga time downwards the name of a county formerly belonging to Denmark, but since 1658 to Sweden; it is said to mean border-land, and may be akin to skán. Skáni forms the southernmost point of the great northern peninsula, and was accordingly the first district in the peninsula known to the Romans, whence in Latin writers it became the general name for the whole of the north; but not so in Icel. vernacular writers, who use it only in its proper sense of the county Skáni, Fms., Fb. passim.

Skánungar, m. pl. the men of Skáni, Fms.

skápr, m. a case or drawer with shelves; klæða s., a clothes-drawer;

bóka-skápr, a book-case;

matar-skápr, a pantry.

SKÁR, adj. [ská, skátt; cp. Ulf. us-skaws, 1 Thess. v. 8, and us-skawjan = ἀνανήφειν; whence A.S. sceawjan; Germ. schauen]:

—open; only used in the compds

opin-skár, made public;

her-skár, open to inroads, of a country, see herr (p. 259).

skári or skárri, a compar., superl. skástr, with no corresponding positive, [skái]:

—better, best; þat mun þér ráð skást, it will be most advisable for thee, Fas. i. 421.

skári, a, m. [skera], a swathe, the sweep of a scythe in mowing; as also

skára, að, to make a swathe.

skári, a, m. a young sea-mew, Edda (Gl.) ii. 489; má-skári: hence a nickname, whence Skára-staðir, a local name, Þórð.

ské, ð, [from Germ. ge-scheben; Dan. skee], to happen; it appears first in the 15th century, í Licia skeði litlu síðarr, Nikdr. 51; þar af hefir opt mikil óhæfa skét, H.E. ii. 168 (seems to be due to a transcript, as are also passages such as Ísl. ii. 66, v.l. 4); after the Reformation the word became freq. in the N.T., Pass., Vídal., cp. also Safn i. 31, 32; in

má-ské, kann-ské, may be!

SKEÐJA, pres. skeðr; pret. skaddi; the subj. skeddi does not occur; part. skaddr, skatt; [see skaða]:

—to scathe, hurt, with acc.; skeðja líkami þeirra, H.E. ii. 68; ok vilda ek aldri skeðja, Fas. i. 209; ef maðr skeðr þar jörð, Grág. ii. 229; s. þá jörðu, 216; eigi á þá jörðu at s. (to violate) til þess at grafa lík, K.Þ.K. 22; þær þora ekki mýss skeðja, Pr. 474.

2. to do scathe to, damage, with dat.; iðrumk ek er ek skadda klæðum hans, that I spoiled his clothes, Sks. 720; þá á landeigandi þá sök, ef jörðu er skatt, Grág. ii. 337; svá at þú skeðir (subj.) jörðunni, Sks. 89 B; er hvergi s. hári sínu, Al. 68; s. váru ríki, 120; ekki má vápn s. henni, Karl. 461; engu hári var skatt, Fms. xi. 309; s. lífi þínu, Sks. 721; s. líkömum þeirra, H.E. i. 464; en þá er skorit er skeðr beini eðr brjóski, Grág. ii. 11; axi var skatt, one ear of corn was damaged, Fas. iii. 13.

skefill, m. [skafa], a scratcher;

eyrna-skefill, an ear-picker.

II. = skemill, fót-skemill by changing m into f, Bs. i. 155.

III. a pr. name, Rd. 289; of a mythol. king, Edda.

skefjar, f. pl. a sheath (?); only used in the phrase, hafa sig í skefjum, to restrain oneself.

skefju-maðr, m. a wary person, one who restrains himself, Grett. (Ub.) 95.

skefjur,† f. pl. scrapes, rough handling; (ungar) svá, styrknaðir at þeir megi skefjur þola, Post. 636.

SKEFLA, ð, [skafl], to be drifted together, massed, of snow; það skeflir yfir það, it was covered with snow: of the waves, haflauðr (acc.) skeflir, Edda (Ht.)

SKEGG, n. [Engl. shaggy is akin, but in the sense of the beard the word is peculiar to the Scandin. languages, which use barð (q.v.) in a different sense; Dan. skæg; Swed. skägg]:

—a beard, prop. originally = shagginess, Þkv. 1, Rm. 15; honum óx eigi skegg, Nj. 30, Fms. ii. 59; stutt skegg ok snöggvan kaup, … jaðar-skegg, Sks. 288; kanpa ok skegg, K.Þ.K.; hón sér undir skegg Hagbarði, Korm. 12: phrases, Úlfarr vatt við skegginu, Eb. 164; skríða undir skegg e-m, to hide behind another’s beard, Fs. 31; konu skegg, a woman’s beard, Germ. Kaisers-bart, cp. Edda 19; höggva skeggi niðr, to bite the dust, Fms. xi. (in a verse); meðan upp heldr skeggi, as long as we can stand upright, Orkn. (in a verse); höggvask til skeggjum, to put beards together, Grett. (in a verse).

II. = barð (q.v.), the cutwater, beak, of a ship; var skegg á ofanverðu barðinu, Fms. ii. 310; flaugar-skegg.

III. in pr. names, Skeggi, Járn-skeggi, Skegg-broddi, Landn., Ó.H.; Skegg-bragi, Skegg-ávaldi or Ávaldi skegg, Fs.

B. Compds:

skegg-barn, n. a ‘beard-bairn,’ bearded baby, a name given to a man by a giant, Fas. ii. 517.

skegg-broddr, m. bristles of the beard; þeyta skeggbroddana, Fb. i. 296 (the skeggröddina and skeggraustina, Fms. i. 303, is prob. only a false reading for skeggbroddana).

skegg-brúsi, a, m. an earthen jug.

skegg-hvítr, adj. white-bearded, Karl. 416.

skegg-karl, m. = skeggbrúsi; skyldir erum við skeggkarl tveir, Hallgr.

skegg-lauss, adj. beardless, Nj. 52, Landn. 283.

skegg-maðr, m. a bearded man, Fas. i. 150.

skegg-síðr, adj. long-bearded, Þiðr. 18.

skegg-staðr, m., mod. skegg-stæði, n. the bearded part of the face, Fb. i. 530, Fas. ii. 256.

skeggi, a, m., pl. skeggjar, in the compds, eyjar-skeggjar, ‘island-shaggies,’ i.e. islanders, freq. in the Sagas, prob. originally a sort of soubriquet, owing to the notion that islanders were more rough and wild in their habits than other men; the word is particularly used of the Faroe islanders, Fær., Ó.H.: cp. Götu-skeggjar, the name of a family from Gata in Faroe; Mostrar-skeggr, the nickname of Thorolf of Moster, an island in Norway, Eb., Landn.; cp. hraun-skeggi, the man of the wilderness, Fs.

skeggja, u, f. a kind of halberd, also called barða (q.v.), Edda (Gl.)

skeggjaðr, part. bearded, Greg. 74, Fb. i. 134;

ú-skeggjaðr, beardless, Sighvat.

skegglingr, m. a kind of bird, Engl. shag or green cormorant (?), Edda (Gl.); mod. skeggla.

skegg-öx, f. = skeggja or barða, Sks. 388, Eg. 189.

SKEIÐ, f., pl. skeiðr, Fb. i. 532. l. 1, ii. 42. l. 4, Fms. iv. 135, vi. 78, x. 54 (in a verse); the form skeiðar (see Lex. Poët.) seems to be erroneous: [akin to skíð and skeið, n.]:

—a kind of swift-sailing ship of war of the class langskip, but distinguished from dreki, freq. in the Sagas; Erlingr átti skeið mikla, hón var tvau rúm ok þrjátigi, Fms. iii. 41, Ó.H. passim, cp. Fms. i. 46, vi. 308; tuttugu langskip, tvær skeiðr ok tvá knörru, v. 169, cp. snekkja.

II. the slay or weaver’s rod, with which in former times the weft was beaten; sverð var fyrir skeið (cp. skulum slá sverðum sigrvef þenna), Nj. 275; vind-skeið, q.v.

2. a spoon, Dan. skee, freq. in mod. usage; a spoon made of silver is skeið of horn spónn, of wood sleif; the word is mod., but occurs in D.N. i. 895, ii. 627 (of the begin, of the 15th century).

compds:

skeiðar-kinn, skeiðar-nef, a nickname, from the beaks of swift ships, Landn.

skeiðar-kylfi, n. a club or beak on the skeið, Ó.H. 40 (Fb. ii. 44, where kylfa, f., as also in Sighvat’s verse).

SKEIÐ, n. a race; renna skeið við e-n, to run a race with one, Edda 31; ríða á skeið, to ride at full speed, Ísl. ii. 252; hleypa (hesti) á skeið, id.; renna at í einu skeiði, in one run, one bound, Glúm. 386; taka e-n á skeiði, to overtake, Karl. 431; þeir tóku þá skeið (gallopped) ofan eptir ánni, Sturl. iii. 23; skapa skeið (or skopa skeið, Fas. ii. 283, Gísl. 69, FS. 51), to take a run, Fas. ii. 553, Al. 169, Edda 31; renna skeið at kastala vegginum, Sturl. ii. 144, Fær. 110; göra skeið at vegginum, Eb. 310; hann görði skeið at dyrunum, Sturl. i. 143; hlaupa á skeið, to take a run, Njarð. 370; taka skeið, Orkn. 416; reyna skeið, Fms. vii. 170.

II. a course, of space; var þar gott skeið at renna eptir sléttum velli, … til skeiðs enda … á mitt skeiðit, Edda 31; er þeir kómu á skeið þat er síðan er kallað Dúfuness-skeið, … á miðju skeiði, Landn. 194; skamt skeið, a short way, Fms. viii. 34; fór hann nökkuð skeið með Rafni, Bs. i. 766: langt skeið, Edda 54: = Lat. stadium, Stj., Rb., Eluc.

2. of a space of time; þat var eitt skeið, it was one space of time that …, Fas. ii. 408; Njáll þagnaði nokkut skeið, a while, Nj. 65; um skeið, for a while, Fms. vii. 339; hann hafði niðri aðra hendina á jörðu, ok bregðr henni annat skeið (every now and then) at nösum sér, Fær. 170; hann lagði sverðit um kné sér ok dró annat skeið til hálfs, Eg. 304: of the time of day, um sólar upprásar-skeið, dagmála-skeið, lýsingar-skeið, miðmunda-skeið, nón-skeið, náttmála-skeið, sólarfalls-skeið, dagsetrs-skeið, miðnættis-skeið, passim; see dagmál, nón, miðmundi, etc.: of the seasons, miðsumars-skeið, vetrnátta-skeið, Leiðar-skeið, see miðsumar, etc.: of life, vera á æsku skeiði, in the prime of life; á léttasta skeiði aldrs, id., Eg. 536.

III. in local names, Skeið, Skeiðar-á, Landn. Skeiða-menn, m. pl. the men of S., Sturl.

skeiða, að, [skeiðir], to sheath a sword, knife, Fas. i. 460.

II. [skeið, n.], to gallop, passim.

skeið-brímir, m. the name of a mythical steed, Edda.

skeið-gata, u, f. a broad causeway (to ride on), Ísl. ii. 339.

skeið-hestr, m. a race-horse, also of a horse that ambles (skeið II).

skeiðir, f. pl. [Engl. sheath; Dan. skæde; Germ. scheide]:

—a sheath; ná knífi ór skeiðum, Bs. i. 385; taka kníf ór skeiðum, 229, Háv. 49 new Ed.; mér sýnisk sem réttindin skríði nú í skeiðir, Róm. 116.

skeið-kollr, m. a nickname, Sturl.

skeið-reitt, n. part. a broad way for riding; þá var allt s., Sturl. iii. 23.

skeifa, u, f. [skeifr], a horse-shoe, Þiðr. 105; hálf-skeifr, a broken horse-shoe; skafla-skeifr, a sharp-shoe: metaph., það er skeifu-mynd á e-u, it is in the shape of a s., it is crooked, askew, goes wrong, Sturl. ii. 93 (in a verse); mod., það er skeifu-lag á því: as a nickname, Sturl. ii. 120: skeifa is rare in old writers, but is the common word in mod. Icel. use; the ancients said skór, a shoe.

skeif-höggr, adj. cutting askew, using a hammer or axe awkwardly.

skeif-ligr, adj. askew, awry, wrong, D.N. iii. 153: skeif-liga, adv., Karl. 478.

SKEIFR, adj. [Engl. skew; Germ. schief; Dan. skjæv]:

—askew, oblique; ör Jonate fló aldri vint né skeift, Stj. 495; koma skeift við, to go crookedly, Bret. 174: of the feet, skeifum fæti, Fms. vi. (in a verse);

inn-skeifr = Lat. varus;

út-skeifr = Lat. valgus:

Skeifr, a nickname, Orkn.;

Fjöru-skeifr, a nickname, Fms.

SKEIKA, að, [Dan. skeje; Swed. skeka], to go askew, swerve, deviate; hann stýrði svá at landi at aldri skeikaði, Bs. i. 326; þar skeikaði mjök stjórnin, 726: the phrase, láta skeika at sköpuðu (see skapa), Fms. ii. 112, Eg. 90, Ó.H. 146, Gg. 4:

with prep., skeika af, to swerve from; af trúnni svá aldri skeiki, a hymn.

SKEINA, d, [provinc. Swed. skeina = to cut with a scythe], to scratch, wound slightly; hefir þú skeint þik? Ó.H. 72; ef maðr höggr til manns ok skeinir klæði hans, N.G.L. i. 164; nú hyggr hann at, hvar hann væri skeindr, Rd. 240.

2. reflex. to get a scratch, a slight wound, Grág. ii. 65, Korm. 62, Fms. ii. 82, Sturl. i. 148, Ísl. ii. 258, Fas. ii. 407; skeindusk iðrin, Bs. i. 330.

skeina, u, f. a scratch, slight wound; kalla ek þetta skeinu en ekki sár, Nj. 205, Háv. 50, Fms. ix. 497, Róm. 239; var skeinan saman hlaupin, Grett. 152.

compds:

skeinu-hættr, adj.; vera s., to be one who gives good scratches, dangerous, Fb. i. 352, 566, 571, Vígl. 29.

skeinu-samr, adj. id., Eg. 293, Finnb. 352.

skeini-samt, n. adj.; verðr honum þá skeinisamt, he was then much exposed to being wounded, Eb. 190; varð þeim þat s., 214.

skeina, d, [skeini, skán, skæni], to wipe, tergere foramen.

skeini, n. [skæni, skán], folium tergendi.

skeitan, f. vanity (?), Hom. (St.)

skekill (better skekkill with kk), m. dimin., [skiki: akin to Engl. shank]:

—the shanks or legs of an animal’s skin when stretched out, hence út-skekill, an outskirt, of a land or field, tún-skekill, land-skekill, q.v.

II. as a nickname, Sturl.: the mythol. name of a sea-king, Edda.

skekkja, t, [skakkr], to set askew, displace.

skekkja, u, f. obliquity.

SKEL, gen. skeljar, pl. skeljar, [Ulf. skalja = κέραμος, Luke v. 19; A.S. sceala; Engl. shell; cp. Germ. schale]:

—a shell, of flat or spoon-formed shells, as opp. to kúfungr (of whorled shells); báru-skel, gymbr-skel, kú-skel, öðu-skel (aða), kráku-skel; skurn eðr skel, Stj. 88, Mag.; Skelja-karl, id., Skíða R.:

kné-skel, the knee-pan.

compds:

skelja-brot, n. = skelja-moli.

skelja-hrúga, u, f. a mound of shells, Mag.

skelja-moli, a, m. a sherd, broken shell, Sturl. i. 119.

skel-eggliga, adv. briskly, in a sweep, Fms. xi. 128.

skel-eggr, adj., cp. mod. skel-þunnr; the form skeligr (skjalligr) in some Editions and paper transcripts is merely a false reading, for the vellums, even such later ones as the Fb., spell ‘-eggr;’ the derivation in Lex. Poët. s.v. is therefore erroneous:

—shell-edged, thin-edged, keen, hence metaph. dauntless; ef þú hefir viljann skeleggjan, Al. 4; skeleggjum hugum (Cod. scelegiom), 677. 5; oss er úsigrinn víss, nema vér sém skeleggir sjálfir ráða-menninir, Ó.H. 214; snarpir ok skeleggir, id., as also Fb. ii. 350, l.c.; vóru formenn skeleggir (skeligir Ed.) um allt, Sturl. iii. 217; þeir vóru allir skeleg(g)ir í því at skilja eigi við hann, i. 41; þeir svara fá um, ok vóru í engu skeleggir (skéligir Ed., skjalligir C.), iii. 315; ef menn eru skeleggir til móts, Fb. i. 140; jafn-skeleggr til orrostu, Al. 183; skulu vér nú ok skeleggir á vera héðan í frá, Fb. ii. 552.

SKELFA, ð, a causal to skjálfa, q.v.:

—to make to shake, give one a shaking; skeifa lind, Rm. 34; s. aska, 39; hann rétti gullrekit spjót at Armóði ok skelfði við, Orkn. 328; Bengeirr skelfði sverðit, Fms. viii. 317; skelfðan græði, the troubled waters, Fms. vi. (in a verse); hann fær eigi steinvegginn sundr skelfdan, Sks. 410; þat er skelfi þína hamingju, Fms. x. 223.

II. to make tremble, frighten; eigi skal einn þeirra skeifa mik, Fas. i. 73; lát þik þat ekki s., Al. 5; okkr skelfa eigi brögð þeirra, 655 xiii. B. 1; s. e-n af e-u, to deter, Al. 15:

skelfdr, frightened, Bs. i. 786;

ó-skelfdr, dauntless.

skelfi-ligr, adj. (skelfi-liga, adv.), terrible.

skelfing, f. ‘shaking,’ terror, Th. 25, freq. in mod. usage: as adv. = awfully, skelfing er að tarna fallegt, awfully fine!

skelfir, m. a shaker, Lex. Poët.: a pr. name of a mythical king, Edda.

skel-fiskr, m. a shell-fish, Edda (Gl.), Stj. 88.

skelfr, adj. trembling, Al. 76, Fas. ii. 192; ó-skelfr, undaunted, Fb. ii. 8, 351: compar., at ek skula tala lægra eðr skelfra, with a lower or more faltering voice, 296.

skelgjask, d, dep. [skjálgr], to come askew; augu skelgjask, the eyes squint, Anecd. 6.

skeliga, adv. = skeleggliga, Sturl. iii. 147, Hkr. iii. 383.

skeljungr, m. a kind of whale, a sword-fish (?), Edda (Gl.), Sks. 132.

skelkaðr, part. frightened.

skelking, f. mockery, Arna-Magn. 234 (vellum).

skelkinn, adj. mocking, Lex. Poët.

SKELKJA, ð, [skálkr], to mock; s. at e-m, Stj. 363, Al. 153, Fas. iii. 37 (in a verse); s. at Guði, Stj. 363; þeir gengu fyrir krossinn ok skelktu at líkneskinu, Bs. i. 147; þá mun hann ei ok ei (aye and aye) s. at oss, Karl. 374: reflex., Guð lætr eigi skelkjask, Hom. 144 (Gal. vi. 7).

II. [skelkr], to frighten, Fms. vi. (in a verse), but rare.

skelkni, f. mockery, [Shetl. skeelkin], Hom. (St.)

skelkr, m. [mid. H. G. schellech; Engl. skulk], fear; only in the phrase, e-m skýtr skelk í bringu, one is taken by fear, loses heart, is frightened, Fb. i. 418, Ld. 78, Fms. viii. 43, 350, Ó.H. 108, 121, Eg. 49, with a mocking notion, see skálkr, q.v.; or e-m slær skelk í bringu, Stj. 372.

skel-kussi, a, m. ‘shell-bullock,’ a kind of shell = kúskel.

SKELLA, d, causal of skjalla (q.v.), to make to slam, clash; skelldu skip mitt er ek skorðat hafðak, knocked my ship, Hbl., Sturl. i. 177; hann skelldi þeim saman, beat them together, Landn. 84; s. sverði í skeiðin, Eg. 304; s. aptr hurðu, to slam the door, Fb. i. 258, Fms. viii. 341: to smack, s. á lærin, to smack the thigh with the palm; skella lófum, to clap with the hands, Merl.; s. hrömmum yfir, to clutch, Ld. 52; spor svá stór sem keralds botni væri niðr skellt, footprints as great as if the bottom of a cask had been thrown down, Grett. 111.

2. with prepp.,

skella af, to strike clean off; hann skellir af honum höndina, Al. 40; s. fót undan, Am. 48; skálmin hljóp inn í bergit svá at skellisk við heptið, Fas. i. 56:

skella upp, or s. upp yfir sik (skelli-hlátr), to burst out into roaring laughter, Dropl. 31, Sturl. ii. 136, Fms. iii. 113; hón skelldi upp yfir sik ok hló, Grett. 148:

skella á e-n (Dan. skælde paa een), to scold one; var þá skellt á Þorstein, at honum hefði ílla tekizk, Orkn. 264; þeir er opt á mik skella, Bs. i. 667 (in a verse):

rass-skella, to flog behind, punish children.

skella, u, f. a rattle for scaring horses; skaka skellu, Grág. i. 441.

skelli-brögð, n. pl. merry pranks, Fb. iii. 241 (in a verse).

skelli-hlátr, m. roaring laughter, Fas. iii. 572.

skelli-hurð, f. a door that slams of itself, Háv. 39.

skellr, m., pl. skellir, a loud splash; er hann heyrði skellina, the splash of one diving, Fær. 172: a smiting, beating, sá hlaut skellinn er skyldi, Nj. 141; hón skell um hlaut fyrir skillinga, Þkv. 32:

rass-skellr, a flogging behind.

skelmir, m. [Dan. skjelm = Germ. schelm], a rogue, devil; drepa skelmi þann, Boll. 352; skelmirinn, of the devil, Th. 76, Fb. i. 417, Bs. ii. 81; hann spratt upp ok spurði hvat skelmi þat væri, Grett. 66 new Ed.; hvat vill skelmir þinn! Fs. 52; þinn skelmir! 166; skelmir sá, Bjarn. 32.

compds:

skelmis-drep, n. a plague, murrain, Stj. 326, 344.

skelmis-skapr, m. devilry, Gísl. 31.

skelpa, u, f. [skálpr], a wry face; in the phrase, göra skelpur, to make a wry mouth, in crying, Fb. i. 566.

skel-þunnr, adj. ‘shell-thin,’ thin as a shell, of an edge, Eg. (in a verse), freq. in mod. usage.

ske-maðr, see skímaðr, Fb. i. 448 (see skí).

skemill, m. [Engl. shambles; Scot. skamyll, a bench; Dan. skammel = a foot-stool]:

—prop. a bench, whence a foot-stool; see fót-skemill.

skemma, u, f. [prop. from skamr = short], a small detached building in an ancient dwelling, for sleeping in or for a lady’s bower; hann átti eina litla skemmu ok svaf hann þar jafnan, Fær. 259; þau vóru öll í svefni í skemmu einni, Gísl. 7. Ísl. ii. 38; sá hann Steingerði sitja í skemmu einni, Korm. 228; skemmu-búr, a bower, Eg. 560; skemmu-dyrr, skemmu-gluggr, skemmu-hurð, skemmu-veggr, Fms. ii. 125, iii. 67, iv. 335, Fær. 144, Fas. i. 197; skemmu-seta, sitting in a skemma, of ladies, iii. 68, Fms. ii. 90.

2. in mod. usage, a store-house used for keeping things in, an out-house; í skemmu þrettán dýnur ok tuttugu, átján skinn-beðir, hálfr fjórði tugr hæginda, Dipl. iii. 4. skemmu-mær, f. a chamber-maid, Fas. i. 193.

SKEMMA, d, [skömm, skamm], to put to shame, Sks. 702, Barl. 54, 55, 125, 146.

2. reflex. to blush, Barl. 36, v.l.; skernmask naktra líma, Sks. 534, 549.

II. [skamr], to shorten; skemma svá samstöfur at göra eina ór tveim (i.e. by contraction), Edda i. 610; vél (common Engl. to skimp) skar aptan ok skemdi fjaðrar, Gsp.; skulu þeir af kili höggva, ok s. svá skip þeirra … göra eigi skemra en …, N.G.L. i. 99; s. líf sitt, Al. 43; þá er tveir eru skemdir, degi hvárr, shortened each by a day, Rb. 526: impers., en er dag tók at skemma, Fms. i. 67; er nótt dimmaðisk en dagr skemdisk, Fb. i. 71, Sks. 230.

2. to damage, spoil; skemma vápn manna, Al. 168; eigi er enn öllu skemt, Band. 39 new Ed.; vera skemdr, to be hurt, Bs. i. 287; ó-skemdr, unhurt, unscathed, id.: freq. in mod. usage, skemdu það ekki, þú hefir skemt það, thou hast spoiled it; or also, það er skemt, it is damaged, in a bad condition.

skemmd, f. shame, disgrace, Barl. 115, 129, Ver. 5, 26, MS. 655 v. 1, 623. 31, Rb. 382; þola þeim allar skemmdir, Anecd. 12; skemmdar auki, Boll. 354;

skemmdar-orð, skemmdar-verk, skemmdar-víg, a villainous word, deed, slaughter, Fms. vi. 33, N.G.L. ii. 49; skemmdar fullr, disgraceful, 623. 6, Fms. ii. 47, Fb. i. 512;

skemmdar-lauss, without disgrace, Al. 48: neut., Hom, 111: without hurt, unscathed, Rd. 247;

skemmdar-maðr, a villain, Fms. vi. 32, D.N. iv. 228.

skemmi, f. shame, = skemmd, Hom. 17.

skemmi-liga, adv. shamefully, Fas. iii. 143.

skemmi-ligr, adj. shameful, Háv. 45.

skemmingr, m. a kind of seal, the smallest species, Sks. 177: as a nickname, Sturl.

skemr, adv. compar., superl. skemst, [from skamr], shorter: of space, þeir sögðu at konungr hefði skemr farit en líkligt þætti til Oslóar, Fms. ix. 529: er skemr hefir búit í því héraði, Grág. i. 423; lifa skemr, Al. 15; alldri s. en þrjár nætr, Rb. 566; hann lifði skemst þeirra bræðra, Ó.H. 92; á einum degi, ok láta sem skemst á meðal, Grág. ii. 124.

2. of time, lengr eða skemr, for a longer or shorter time, Finnb. 328; at hann væri þar lengr enn skemr, the longer the better, Ld. 162, Al. 105; hvárt sem þeir töluðu lengr eða skemr, Fms. i. 80; hirði ek alldri hvárt þú verr þik lengr eða skemr, Nj. 116.

skemt, f. [Dan. skjemt], an amusement, = skemtan, Pass. 21. 2.

SKEMTA, t, but að, Fms. x. 226, 281, [prop. from skamr = to shorten]:

—to amuse, entertain, with dat. of pers.; skemta sér, to amuse oneself, play, Nj. 129; þeir drukku ok skemmtuðu sér, Fms. x. 281; skemtaði hann sér á hverjum degi, 226; hón gékk um gólf ok skemti sér, Eg. 48; vér erum kátir ok skemtum oss, Fms. viii. 354. 357:

—so also of other persons, sveinn þeirra er inni, ok skemtir þeim, Ísl. ii. 348; þótti ok vel skemt, a good entertainment, Fms. viii. 207.

II. esp. to entertain people at meetings or festivals with story-telling or songs; Björn skemtir vísum þeim, er …, Bjarn. 46; frá því er nokkut sagt hverju skemt var, i.e. what the entertainment was, Sturl. i. 23; þessi saga var skemt Sverri konungi, this story was to amuse king Sverri, id.

2. absol. to amuse, entertain people; þat er eigi, segir konungr, þvíat vetr-gestr þinn skemtir vel … en er konungr var í sæng kominn, skemti Stúfr ok kvað flokk einn, konungr vakti lengi, en Stúfr skemti, … hverjum skaltú s. með drápunum þínum? Fms. vi. 391; hann kvaðsk kunna nokkurar sögur. Konungr mælti, þú skalt vera með hirð minni í vetr ok s. ávallt, … þat er ætlan mín at nú muni uppi sögur þínar, þvíat þú hefir jafnan skemt, 355; ok er menn lögðusk til svefns, þá spurði stafnbúi konungs hverr s. skyldi… Sturla inn Íslenzki, viltú skemta? … segir hann þá Huldarsögu, Sturl. iii. 304; þar var Skíði af skötnum kenndr, ok skemti af ferðum sínum, he gave amusement by telling of his journey, Skíða R. 19; skemtask með skrök-sögur, H.E. i. 584.

skemtan (skemtun), f. an entertainment, Edda 25; hafa s. af e-u, to amuse oneself with a thing, Eg. 232; at henni þætti s. at tala við Óláf, Ld. 72; at þú eigir fá skemtanar daga (days of joy) héðan í frá, 154; skemtanar-ganga, a pleasure-walk, promenade, Sks. 371; skemtanar líf, a life of pleasure, 619; hafa skemtanar ræður, to have a chat, Fms. vii. 119.

II. amusement, entertainment, by story-telling or the like; þat var eitt sinn at þeir áttu hesta-þing, þá var Þórðr beðinn skemtanar, en hann tók því ekki fjarri, en þat var upphaf at hann kvað vísur þær er hann kallaði Daggeisla-vísur, … Björu hlýddi skemtan hit bezta …, Bjarn. 46; hvárr þeirra kvað allt þat er hann hafði kveðit um annan var sú s. sum ein áheyrilig, 56, Fms. vi. 391; ok má þá sitja skömmum við at hlýða skemtaninni, 355; tóku menn þá umtal mikit um skemtanina, id., cp. Sturl. passim; kvað vill Skíði húsgangs-maðr, hafa fyrir s. sína? Skíða R. 22;

sagna-skemtan, story-telling, see saga.

skemtunar-samligr, adj. amusing, Sks. 379.

skemtan-ligr, adj. amusing, pleasant, Sks. 379.

skemti-liga, adv. amusingly, pleasantly; segja frá vel ok s., to tell a story well and pleasantly, Fbr. 146; svá sem skemtiligast, Mar.

skemti-ligr, adj. amusing, interesting, pleasant, Fms. ii. 22, vi. 350, Ísl. ii. 212, Stj. 91;

ó-skemtiligr, dull, uninteresting.

skenking, f. the serving drink at the table; því næst kómu inn sendingar (dishes), þar næst skenkingar, Ó.H. 86; ekki starf skulu þeir hafa fyrir s. um Jól, N.G.L. ii. 447.

2. a present, Germ. geschenk.

SKENKJA, t, [Dan. skjœnke; Germ. schenken, einschenken], to serve drink, fill one’s cup, often with dat. of pers.; Orkn. 216; hann skenkti honum með fríðu horni búnu, Fms. iv. 49; drekka silfri skenkt it fagra vín, Edda (H.); Freyja fór þá at s. honum …, eða hví Freyja skal s. honum sem at gildi Ása, Edda 57; s. mjöð, 76; þann mann er þar hafði skenkt um kveldit, Eg. 557; s. drykk, Flóv. 12; öll minni þau er bændr skenktu, Fms. i. 37; at hann skyldi s. sjálfum honum, Stj. 201; hann lét standa fyrir borði sínu skutil-sveina at s. sér með borðkerum, Fms. vi. 442, N.G.L. ii. 447: to give drink, skenkta ek þyrstanda, Sks. 632: mod., skenkja kaffé, to give one a cup of coffee.

II. to make presents, mod.

skenkjari, a, m. a cup-bearer, Stj. 200, 571, N.G.L. ii. 413, 415, 447, Sturl. iii. 182.

skenkr, m., pl. skenkir, the serving of drink at a meal; ok er menn höfðu matask um hríð kom iunar skenkr, Sturl. iii. 182 C.

II. [Germ. geschenk; Dan. skjenk], a present, mod.

SKEPJA, skapði, see skapa.

skepna, u, f. [skapa; Dan. skabning], a shape, form; með hverigri skepnu sem er, K.Þ.K. (begin.); eptir réttri skepnu, Fms. v. 347, Hom. 115.

2. fate, destiny (Dan. skjebne), MS. 4. 8 (but rare).

II. a created thing, creature; sá Guð at þetta var allt saman góð skepna, Stj. 15; hann greindi skepnuna í tvær greinir, Rb. 78; Dróttinn Guð sá er allri skepnu stýrir, 623. 25, Lil. 6; alla skepnuna, … öll sýnilig skepna, Stj. 29, 30; englar … er æztir váru allrar Guðs skepnu, 656 C. i; skepnu en eigi skapara, Ver. 47; Guð skóp allar skepnur senn, Rb. 78; góð skepna, 677. 10; á enni sömu skepnu gékk Pétr þurrum fótum, of the sea, Greg. 58:

compd., skepnu-dagr, the day of creation, Ver. 7.

2. in mod. usage esp. cattle, livestock; fara vel með skepnurnar, engin lifandi skepna;

skepnu-laus, without livestock;

skepnu-höld, the keeping of livestock, and so on.

skeppa, u, f. [Dan. skjeppe; Engl. skip], a measure, bushel, N.G.L. i. 136, ii. 166. v.l. 35, 366, D.N. v. 77.

SKEPTA, t, [skapt]; skepta örvar, to make shafts to arrow-heads, Rm. 25; s. geira, to make spear-shafts, Akv. 37; skepta spjót, Fs. 64, Krók.:

—to furnish with a handle, ramliga skeptar öxar, Gþl. 104: metaph., hann bað hann þá ekki um skepta = skipta, he begged him not to meddle, Fms. viii. 27.

skepta, u, f. a shaft, = skeptiflétta, Fms. x. 357.

II. in einskepta, fer-skepta (q.v.), from a weaver’s rod.

skepti, n. a shaft; tvennar tylptir örva, skefla eðr brodda, N.G.L. i. 201; var skeptið langt at spjótinu, Gísl. 101.

compds:

skepti-flétta, u, f. a kind of shaft with a cord, Sks. 389, Fms. vi. 77, Ó.H. 217, Hallfred.

skepti-smiðr, m. a shaft-maker, Hm. 127.

skepti-völr, m. a kind of pike, Hkr. iii. 313.

II. a handle; höggva sax af skepti, Grett. (in a verse);

kníf-skepti, a knife-handle.

skeptingr, m. a kind of head-gear, Edda ii. 494.

skeptr, part. shafted, of arrows, spears; skeptar örvar, dörr álmi skept, Lex. Poët.; auð-skept spjör, Ad.

SKER, n., gen. pl. skerja, dat. skerjum; [Dan. skjœr; Swed. skär; Engl. skerry]:

—a skerry, an isolated rock in the sea; í hólma eðr í sker, Grág. ii. 131; upp á skerit, Fær. 171; til þess er þraut sker öll, Eg. 128, Eb. 12, 236–240, passim; as also in local names, Skerja-fjörðr: for the saying, sigla milli skers ok báru, see sigla; eyði-sker, a desert skerry; blind-sker, a sunken skerry: also in the phrase, að flaska á því skerinu, to split on that rock. skerja-blesi, a nickname, Dropl.

SKERA, sker, pret. skar, pl. skáru; subj. skæri; part. skorinn: [A.S. sceran; Engl. shear; Germ. scheren; Dan. skjære]:

—to cut; skera með knífi, klippa með söxum, Str. 9; þeir skáru böndin, Fms. iv. 369; hann skar af nokkurn hlut, x. 337; s. tungu ór höfði manni, Grág. ii. 11; hann skar ór egg-farveginn ór sárinu, Þórð. 54 new Ed.; þann flekk skera ór með holdi ok blóði, Fms. ii. 188; s. á háls, Nj. 156; skera ór út ór, to cut sheer through, 244, Fms. i. 217.

2. to slaughter, Gr. σφάττειν; skera sauði, kálf, kið, geldinga, Landn. 292, K.Þ.K. 134, Bs. i. 646, Hkr. i. 170, Sturl. i. 94, Eb. 318; hann skar síðan dilkinn, þess iðraðisk hann mest er hann hafði dilkinn skorit, Grett. 137; þá höfðu þeir skorit flest allt sauðfé, en einn hrút létu þeir lifa, 148; Þóroddr hafði þá ok skorit í bú sitt sem hann bar nauðsyn til, Eb. 316; s. gæss, Korm. 206, 208; skera niðr kvíkfé, Vápn. 30; skera af, id., Korm.; kýrin var skorin af.

3. to cut, shape; skorinn ok skapaðan, Barl 166: of clothes, klæði skorin eða úskorin, Grág. i. 504; óskorin klæði öll, N.G.L. i. 210; var skorit um pell nýtt, Fms. vii. 197; veittú mér þat, at þú sker mér skyrtu, Auðr, Þórkatli bónda mínum … At þú skyldir s. Vesteini bróður mínum skyrtuna, Gísl. 15; skikkju nýskona, Fms. vi. 52: of the hair, þá skar Rögnvaldr jarl hár hans, en áðr hafði verit úskorit tíu vetr, ii. 189; hann hafði þess heit strengt at láta eigi s. hár sitt né kemba, fyrr en hann væri einvalds-konungr yfir Noregi, Eg. 6; hann skar hár hans ok negl, Ó.H.; ef maðr deyr með úskornum nöglum, Edda 41; s. mön á hrossum, Bjarn. 62.

4. [Scot. shear, of reaping], to shear, cut, reap; skera akr eða slá eng, to ‘shear an acre’ or mow a meadow, Gþl. 360; ax úskorit, Gkv. 2. 22; sá akra yðra ok skera, ok planta vingarða, Stj. 644; skera korn, K.Á. 176; sær ok skerr, Gþl. 329.

5. to carve, cut; glugg einn er á var skorinn hurðinni, Fms. iii. 148; s. jarðar-men, Nj. 227; skáru á skíði, Vsp.; var á framstafninum karls-höfuð, þat skar hann sjálfr, Fagrsk. 75; skar Tjörvi þau á knífs-skepti sínu, Landn. 248; skera fjöl, kistil, brík, as also skera út e-ð, to carve out (skurðr); skornir drekar, carved dragon-heads, Lex. Poët.; skera hluti, to mark the lots, Fms. vii. 140 (see hlutr); skera or skera upp herör, to ‘carve out,’ i.e. to despatch a war-arrow, like the Scot. ‘fiery cross,’ Eg. 9, Fms. i. 92, vi. 24, x. 388, Gþl. 82, Js. 41; s. boð, id., Gþl. 84, 370, 371.

6. special phrases; skera e-m höfuð, to make faces at one, metaphor from carving the pole, see níð; hann rétti honum fingr ok skar honum höfuð, Grett. 117 A; skera af manni, to be blunt with one (see skafa); þarf ekki lengr yfir at hylma, né af manni at skera, Mork. 138; þú ert röskr maðr ok einarðr, ok skerr (v.l. skefr) lítt af manni, Nj. 223; skerr hann til mjök (he begs, presses hard) ef Hneitir legði leyfi til, Sturl. i. 11: allit., skapa ok s., to ‘shave and shear,’ i.e. to make short work rf a thing, decide, Eg. 732, Hrafn. 29; láta skapat skera, to let fate decide, Fms. viii. 88.

7. skera ór, to decide, settle (ór-skurðr); biskup skerr ekki ór um skilnað, Grág. i. 328; ef eigi skera skrár ór, 7; föru-nautar hans skáru skýrt ór, Ölk. 36; þótti þá ór skorit, Ld. 74; s. ór vanda-málum, Str. 30; nú er þat vili várr, at einn veg skeri ór, to end it either way, Fb. ii. 57.

II. reflex. to stretch, branch, of a landscape, fjord, valley; sá fjörðr skersk í landnorðr frá Steingríms-firði, Ld. 20; sá þeir at skárusk í landit inn firðir stórir, Eb. 5 new Ed.; fjörðr skarsk langt inn í landit, Krók.; höfðarnir skárusk á víxl, the headlands stretched across, overlapped one another, id.; í dal þeim er skersk vestr í fjöll, milli Múla ok Grísar-tungu, Ld. 146; vág-skorinn, a shore with many bays; skorið fjörðum, scored with many fjords; þar skersk inn haf þat er kallask Caspium mare, Stj. 72.

2. phrases, hón skarsk í setgeira-brækr, Ld. 136; ef nokkut skersk í, happens, Gþl. 20, Fbr. 102 new Ed.; Þórðr sagði eitthvað skyldu í skerask, Þórð. 67; þat skarsk í odda með e-m, to be at odds, Fbr.

3. to yield so much in meat and so much in tallow, of cattle when killed; skerask með tveim fjórðungum mörs, með tíu mörkum, sauðirnir skárust vel, ílla.

4. skerask ór e-n máli, to withdraw from a cause, Nj. 191; betra hefði þér verit at renna eigi frá mágum þínum ok skerask nú eigi ór sættum, 248: skerask undan e-u. to refuse, decline, Hrafn. 12, Stj. 425, Róm. 362; ef þú skersk undan förinni, Ld. 218; ef þeir játa þessi ferð, þá mun ek eigi undan skerask, Fms. iii. 70; þeir fystu hann í at sættask, en hann skarsk undan, Nj. 250; at ek munda eigi undan s. þér at veita, 180.

5. pass., boga-strengrinn skarsk, Fas. ii. 537; klæðin skárusk, Fms. v. 268; tré-ör skal út skerask í bygðir, Gþl. 13

sker-auki, a, m. a nickname, Gísl. 3.

sker-borð, n. a dish, plate; eins og s. reist á rönd, rambar þar til dettr, Tíma R.

skerða, ð, [skarð], to diminish; þá skal s. jafnt alla aura … skerða mundinn, Grág. i. 125, 126; þat er hvárki skerði verð né leigu, Gþl. 503.

skerðingr, m. a shark (há-skerðingr), as a nickname; whence Skerðings-staðir, in western Icel.

skerðir, m. a diminisher, Lex. Poët.

skerfr, m. [Dan. skjœrv], a share, portion.

sker-garðr, m. [Dan. skærgaard], a reef of rocks in the sea near shore, Bs. i. 842, Trist. 8, Rafn. S. (in a verse).

sker-gípr, m. a kind of bird, Fas. iii. 230.

skerja, u, f., prop. a cow = skirja, akin to skars, skersa, a romping lass; að skerjan þessi skyldi mér … snuprur nógar veita, Grönd.

skerjóttr, adj. full of skerries, Fms. ii. 16, Ld. 142.

skermsl, n. pl. [akin to sker], rugged, broken, rocky ground; halda þangat fénu at þeir fái versta haga ok skermsl eru mest, Ísl. ii. 181.

sker-nár, m. a person left to die on a skerry, Grág. ii. 185; see nár.

skerpa, t, to sharpen.

skerpa, u, f. [skarpr], sharpness: = skorpa, lota, með fyrstu skerpu, in the first charge, onslaught. Thom. 482.

skerpingr, m. a sharp effort; róa undan í skerpingi, Krók. 59 C: a sharp frost.

skerpla, u, f. the second month in the summer, Edda 103; see Icel. Almanack, May 25, 1872.

skersa (skessa), u, f. [skars], a giantess, Fb. i. 258: freq. in mod. usage of an unlady-like woman.

skersi-ligr, adj. monstrous, Pr. 403.

skettingr, m. [skattr]. a kind of coin, B.K. 91, 97.

Skeynir, m. pl. the men from the county of Skaun in Norway, Ó.H.

skeypa, ð, [skaup], to mock; skeypa at e-n, Konr.

skeypi-liga, adv. (skeypi-ligr, adj.), [skaup], mockingly, Bs. i. 340.

SKEYTA, t, [skaut; Dan. sköde], a law term derived from the symbolical act used in transferring land by donation or bequest; the donor put a sod from the land into the new owner’s lap (for the reference from N.G.L. i. 96, see s.v. mold); hence skeyta land, to convey a piece of land to another; nú kaupir maðr jörð í fjölda manna, þá eigu þingmenn at skeyta honum jörð, … þá eigu þingmenn honum með vápna-taki jörð at s., … þat skal jamt halda sem á þingi sé skeytt, N.G.L. i. 96; skeyta jörð undir e-n, Munk. 79, 139, D.N. iii. 250, 253; konungr skeytti honum jarðir austr við lands-enda, Fms. vi. 432; taka þeir fasteignir kirkjunnar ok s. ok skipta sem þeim líkar, K.Á. 232: of a person, vera skyldr ok skeyttr undir e-n í öllum hlutum, or vera e-m skyldr ok skeyttr, to be bound, subject to one, Fms. vi. 53, vii. 315; jörð brigð ok skeytt undir mik ok minn ættlegg, Gþl. 296, 302; skeytti hann (the king) jarðir miklar til kirkju, Ó.H. 168; þá var skeytt þangat Hernes mikla á Frostu, Fms. vii. 196; nú kaupir maðr jörð til skeytingar ok vill hinn eigi s. er seldi, N.G.L. i. 93; skeyta e-m forvitni, to satisfy one’s curiosity, Ld. 98, Ísl, ii. 375.

2. skeyta saman [skauti], to join together; gékk í sundr skip-rá þeirra … vill þú skeyta rá vára saman, Fbr. 81 new Ed., freq. in mod. usage.

II. metaph., s. um e-t, to care for; þeir skeyttu ekki um þá, Sturl. ii. 100; ef sá vill sem fyrir verðr, en ef hann skeytir eigi um, þá á konungr ekki á því, N.G.L. i. 334: freq. in mod. usage, e.g. Matth. xxii. 16.

skeyti, n. [skjóta]. a shaft, missile; honum selr Fjölnir í hönd eitt skeyti … hann berr þessa ör fyrir hvern mann, Fms. xi. 71; með s. sín, Lv. 66, Fms. ii. 332; skafa s., Rm. 39; skaðleg s., Fms. ii. 198; þung s., Magn. 468, Skv. 3. 54: shafts or arrows were used for tokens or messages (cp. Swed. budkafle, her-ör, q.v.), hence the Icel. popular phrases, eg heti ekki fengið nein skeyti, I have received no notice; hann hefir ekki sent mér nein s., he has sent me no message.

skeyting, f. the conveyance of an estate, see skeyta; kaupa jörð til skeytingar, N.G.L. i. 93, Gþl. 302; skeytingar vitni, N.G.L. i. 223;

skeytings-aurar, a fee for the conveyance, D.N. iv. 120, 147, 880.

2. metaph. heed, care; in the compds,

skeytingar-laus, adj. Dan. sködeslös, heedless, reckless; and

skeytingar-leysi, n. negligence.

skeytingr, m. = skæting, taunts, Bs. ii. 123.

skiki, a, m., qs. skikki (?), [akin to Engl. shank; Germ. schinken]:

—a strip, lap, skirt, of skin, cloth, land; bak-skiki (q.v.), land-skiki; hann hefir skilið eptir lítinn skika, passim in mod. usage.

skikka, að, [from Germ. schicken], to order, ordain, Fb. iii. 337 (the third hand), Fas. iii. 295, 337 (of the 15th century); for in Sks. 803 the old vellum B has skipaðr, Bs. ii. 306 (verse 8).

skikkan, f. an ordinance, order, Pass., Vídal.

skikkan-ligr, adj. (skikkan-liga, adv.), orderly, well-behaved, (mod.)

SKIKKJA, u, f. a cloak, mantle, Am. 47, Nj. 22, Eg. 213, 318, 579, Fms. ii. 280; skikkja and möttull (q.v.) are synonymous, thus, hann gaf honum ‘skikkju,’… hann sá altaris-klæði þat er gört var ór ‘möttlinum’ (both referring to the same garment), Fms. vi. 164; skikkjur þær er feldir heita, Krók.; skikkju verð, Fms. x. 199; skikkju kaup, id.

compds:

skikkju-bönd, n. pl. the mantle straps, Fms vi. 348.

skikkju-lauss, adj. cloakless, Fms. vii. 143, Sks. 289, Ld. 168.

skikkju-rakki, a, m. a lap-dog, Orkn. 114, Fas. iii. 544.

skikkju-skaut, n. the lap of the s., Fms. iv. 137, Mag.

skikkja, ð, to put on a cloak; skikkja sik, to cloak oneself; þá tók konungrinn einn gráfeldinn ok skikði sik, Hkr. i. 180; varar-feldir nýir ok úskiktir, not worn, N.G.L. i. 75.

SKIL, n. pl. [skilja; Engl. skill; Dan. skjel; a word borrowed from the Norse]:

—a distinction, of eyesight and hearing; menn sá varla handa sinna skil, one could hardly distinguish one’s own hands, Eb. 260; sjá varla fingra sinna skil, Bs. i. 352; nema orða-skil, to catch the distinction of words, Eb. 28; kunna daga-skil, Sks.

2. a weaver’s term, the space between the threads.

II. metaph. discernment, knowledge; kunna góð skil á e-m (e-u), to have favourable knowledge of, to know distinctly, well, Ld. 22; vita skil á e-u, id., K.Á. 108, Gþl. 25; kunna skil e-s, Am. 9; Snorri vissi góð skil á honum, Eb. 142.

2. an adjustment, fair dealings, due, Dan. skjel; segja skil á e-u, to declare, Ld. 234; göra skil á e-u, to give an account of, Grág. i. 440; at skilum ok at lögmáli réttu, Gþl. 306; stefna e-m til skila, to cite a person to answer in court, Grág. i. 175, 179, ii. 227; færa mál til skila, to put a case right, Fms. v. 324; verða at litlum skilum, to be of little account, come to naught, Fms. ix. 297; svara skilum fyrir e-t, vii. 127; sá arfr skal at skilum fara, Jb. 156; koma öllu til skila, Ísl. ii. 131; hann sendi konunginum einn fríðan hest, ok kom sá vel til skila, Bs. i. 710; þar sem þryti silfr skyldi borðbúnaðinn fyrir gefa, svá at allir hefði góð skil, so that all should have their due, Fms. x. 147; hann átti engan erfingja þann er skil væri at, he had no trusty heir, Sturl. i. 45.

3. as a law term, pleading, public speaking; leysa öll lögmælt skil, Grág. i. 28, Nj. 232.

4. a despatch, message.

compds:

skila-boð, n. pl. a message.

skila-dómr, m. a Norse law term, a private court of adjustment, like the Icel. görð, q.v.; cp. mod. Germ. ‘schieds’-richter, N.G.L. i. 87; halda skiladómi fyrir kaupi sínu, Gþl. 496 (Js. 119), Dipl. ii. 12; halda s. fyrir jörðina (acc.), iii. 11; halda skiladómi fyrir, ok njóta vátta sinna, at hann tók fyrri, Gþl. 335; halda (landi) til skiladóms, Dipl. ii. 6.

skila-dottir, f. = skilgetin dóttir, D.N.

skila-lítill, adj. = skillítill, Sturl. i. 56.

skila-maðr, m. a trusty man, Sks. 20, Rd. 260, Gþl. 25; ó-skila maðr, an untrustworthy man.

skila, að, to perform a duty; fylgd ok vörðr skal boðinn vera snimma dags, ok skilaðr í seinsta lagi þann tíma sem konungr gengr til borðs, N.G.L. ii. 414; at ekki sé eptir ú-skilat eðr úgört, Hom. 84.

2. skila e-u, to bring back, return a thing; hann skilaði aptr yxnunum, Rd. 257; at þú skilir aptr stóðhrossunum, Vápn. 19; fé skilisk eptir fyrra skil-orði, Gþl. 311: to deliver a message, skila e-u, því ana ek at s. til þín, at…, id.

II. = skilja, to decide; til viðr-tals um þá hluti er eigi vóru enn skilaðir þeirra í milli, Bs. i. 773; þeir áttu eigi um at skila málit, Nj. 87; meðan þau vóru eigi andliga skiluð, Hom. 79; ok öllu því máli var þá skilat er áðr hafði í milli farit, Eg. 346; enda eigi þeir um einn hlut at skila, Grág. (Kb.) i. 68.

2. to expound, give reason for, explain; vilda ek at þú skilaðir þessa ræðu, Sks. 327 B; at þér skilit þetta meðr nökkurum orðum, 685 B (or from skilja); enda skil ek eigi áðr enn ek heyri þetta görr skilat fyrir mér, 36; at sjálf decreta skili þat síðan, hversu …, Anecd. 18.

skil-borinn, part. lawfully-born, born in wedlock, Fms. i. 193.

skil-dagi, a, m. a condition, stipulation, terms, Nj. 81, Ó.H. 47, 98, Gþl. 494, Fms. i. 22, 80, vi. 293, vii. 92, 147, Vm. 129, K.Á. 224, passim.

2. a term, Icel. Almanack, 10th and 14th May, 1872.

skildingr, m. = skillingr, D.N., in deeds of the 14th century.

2. in mod. usage, of a small coin.

skildi-vöndr, m. a reed-wand, Fb. i. 405 (in a verse).

skil-fengin, part. f. lawfully wedded; móðir s., Gþl. 215, 232; s. kona, N.G.L. i. 151; s. barn = skilgetið barn, Rétt. 44; dróttningar skilfenginnar, Fms. vii. 306.

skilfingr, m. [either from skelfa = the shaker, or, it may be, akin to Germ. schilf = a reed]:

—the name of a mythical royal family, a prince, lord, Edda, Lex. Poët.; dauða skilfingr, the prince of Death, Niðrst. 6.

skil-getinn, part. lawfully begotten, born in wedlock; s. sonr, dóttir, arfi, Nj. 154, Orkn. 318, Fms. ix. 242, 328, Vm. 131:

—s. móðir, = skilfengin, N.G.L. ii. 75. v.l. 17.

skil-góðr, adj. trustworthy, worthy; s. bóndi, Magn. 536, Sturl. i. 8; framkvæmdar-maðr ok s., 38; skilgóðir menn, Eb. 264.

skil-greiði, a, m. promptness, = greiðskapr, Nj. 18, v.l.

skiling, f. a disposition, Skálda 197.

skilinn, adj. [skilja; Scot. skeely], distinct; skilin orð, clear, distinct words, Hm. 135; tala hátt ok snjallt ok skilit, Konr. 56; svá skýrt ok skilit, Bs. ii. 16; til þess at þá verði skilnari frásögnin, Róm. 108; snjallr ok skilinn í öllu framferði, Mar.

SKILJA, pres. skil, skill, Grág.; pret. skilði, skildi; part. skiliðr, and later, skildr and skilinn; neut. skilið and skilt: [the original sense, viz. to cut, Lat. secare, appears in Goth. skilja = a butcher; A.S. scylan = to separate.]

A. To part, separate, divide; Tanais skilr heims-þriðjunga, Al. 131; sú er nú kölluð Jökulsá ok skilr lands-fjórðunga, Landn. 251; Gautelfr skilr Noregs-konungs ríki ok Svía-konungs, Rb. 330:

—to break off, break up, þessi sótt mun skilja vára samvistu, Ld. 286; mun sá einn hlutr vera at s. mun með okkr, Nj. 112; mun þat s. með okkr, Fs. 16: segja Rúti at betra mun at s. ykkr, of fighters, Nj. 32; Höskuldr skildi þær, Ld. 36; þá er barsmíð skilið, Grág. ii. 114; s. ræðu, s. talit, to break off the conversation, Ld. 36, Fms. ii. 262, Nj. 48, Bjarn. 22; s. boðinu (dat.), Gísl. 116, is prob. an error; skilja hjúskap, to divorce, K.Á. 6; váru skilið ráð þeirra Sigríðar, Fms. x. 219; skilr hann flokk sinn, then he divided his band, viii. 59; þá skildi ekki nema hel, vii. 233.

2. with prepp.:

—s. frá, to separate, Fms. xi. 350, Blas. 42; frá skildr, excepted, Dipl. v. 22, K.Á. 182; frá skiliðr, Grág. i. 16; skilja mik frá trú, Blas. 42; at engu frá skildu, nothing excepted. Dipl. v. 22; eiðar frá skildir, K.Á. 182; sá maðr er nú var frá skiliðr, Grág;. i. 16, 17:

—s. sundr, to put asunder, Nj. 42:

—s. við, to part with, put away; s. við konu, s. við bónda, 686 B. 14, Þórð. 46 new Ed.; at ek vilja s. við félaga minn, Grág. i. 326; ok sé hann skildr við (have forfeited) ábúð jarðar, Gþl 337:

—s. eptir, to leave behind, Mag.: passim in mod. usage, eg skildi það eptir heima.

3. to part company, leave; svá skildu vér næstum, at…, Nj. 49; eptir þat skildu þeir, 98; skildu þeir með mikilli vináttu, 138; hefir þú mér heitið, at vit skyldim aldri s., 201.

4. impers. one parts; hence followed by acc., one parts a thing, i.e. it branches off, is separated; þar skilr Spán inn Kristna ok Spán inn heiðna, Fms. vii. 80; þar er leiðir skildi (where the roads parted) þá skildi ok slóðna, there the tracks too parted, Eg. 579; mundi skilja vegu þeirra, their ways would diverge, 126; með þessu skilr skipti þeirra, thus ended their dealings, Ísl. ii. 274; er þat nú bezt at skili með oss, Finnb. 334; skilr þá með þeim, Nj. 112.

β. it differs; at mikit (acc.) skili hamingju okkra, there is a wide difference between, Eg. 719; hvat skilr þær ástgjafar, 656 A. i. 12; þvíat mennina skildi, Sks. 733 B.

γ. it falls out, comes to a difference; even with a double acc. of person and of thing, e-n skilr á um e-t; þá skildi aldri á orð (acc.) né verk, Nj. 147; ef þá skill á, Grág. ii. 70; þeir skyldu sik láta á, skilja um einhvern hlut, Ld. 60; þeir urðu missáttir, ok skildi þá (á) um eignina á Auslrátt, Fms. ix. 458; skildi þá ekki (acc.) á ek Rúnólf, they and R. disagreed in nought, Nj. 178; hver-vitna þess er menn skilr á um sætr, N.G.L. i. 42; nú skilr menn á (um) markteig, id.; ef menn skilr á (um) merki, id.; hann (acc.) hafði skilt á við gesti jarls, Fms. ix. 449; ek vil at þú látir þik á skilja við einhvern húskarl minn, Rd. 318; ef skrár skilr á, if the scrolls differ, Grág. i. 7.

B. Metaph. usages:

I. [Old Engl. to skill], to distinguish, discern, understand; vóru svá skilið nöfn með þeim, Ísl. ii. 332; eru þeir hér svá, at þeir megi s. mál mitt (hear it), Eg. 735; spilltisk svá sýnin at eingi þeirra mátti s. hann, Hom. 120; s. ljós frá myrkum, Sks. 626 B; kunna drauma at skilja, to know how to ‘skill’ dreams, Fms. iv. 381: to understand, þat er at skilja (that is to say) á vára tunga, Anecd. 16, 18; konungr skildi at þetta var með spotti gört, Fms. i. 15; vér þykkjumk hitt s., at …, Ld. 180; ef þat er rétt skilt, sem þar kveðr at, Grág. ii. 37; hón skildi þó raunar hvat hann mælti til hjálpar manninum, Fs. 76; kunnu vér alira þjóða tungur at mæla ok skilja, 656 A. ii. 10: very freq. in mod. usage, skilr þú þetta? eg skil ekki hvat þú segir, það er ó-skiljandi.

II. as a law term, to decide; skildi konungr erendi Sighvats svá, at …, Fms. v. 180; þá er kviðir eigu at s. mál manna, Grág. i. 49; skulu heimilis-búar hans fimm skilja þat, hvárt …, 58; allt þat sem lögbók skilr eigi, Gþl. 18; enir sömu búar skolu um þat skilja, Grág. i. 43; at þeir eru þess kviðar kvaddir er þeir eigu eigi um at s., 55; skulu vetfangs-búar s. um hvárt-tveggja, ii. 37; tólflar-kviðr átti um at s., Eb., Nj. 238.

2. to set apart, reserve; þat skil ek er ek vil, Nj. 55; þessu sem nú var skilt með þeim, Fms. xi. 100; nú hefir maðr kú skilt í skyld sína, Gþl. 503; þat var skilit í sætt vára, Nj. 257; þat var skilið í sæll þeirra Þóris föður míns ok Bjarnar, at …, Eg. 345; var þat skilit til brigða um áðr-nefnt kaup, Dipl. iii. 10; hann skildi af sér (declined responsibility) um fyrnd á kirkju alla ábyrgð, iv. 4; þat er stórmæl ok skilit (express) boðorð, Anecd. 46; nema þat væri skilt (expressly reserved), Fms. x. 447: eiga skilit, to have reserved, stipulated; þat átta ek skilit við þik, at …, ii. 93; sem Hrani átti skilt, iv. 31; at hann vill hafa gripina svá sem hann átti skilit, vi. 60: hence the mod. phrase, eg á það ekki skilið, ’tis not due to reserve this for me, i.e. I do not deserve it; hann á það skilið, it is owing to him, it serves him right:

—s. sér e-t, to reserve to oneself, Fas. i. 527, Fms. v. 293, ix. 323, Landn. 304; Njáll kveðsk þat vilja s. undir Höskuld, to make a reservation, reserve it for H., Nj. 149; þeir sem gáfu, skildu æfinlig forræði þeirra undir sik ok sína arfa, reserved it for themselves and their heirs, Bs. i. 689.

3. esp. with a prep.;

—s. á, fyrir, til, undan, to stipulate, reserve; vil ek s. á við þik einn hlut, Hrafn. 6; skaltú s. þat á við hann, Fms. x. 334:

—s. fyrir, hversu var skilt fyrir félagi þeirra, Grág. i. 330; ok skili þeir þá fyrir þegar, 118; skal einn maðr s. fyrir (pronounce) en aðrir gjalda samkvæði á, i. 2; at svá fyrir-skildu (so stipulated), Dipl, v. 19; handa-band þeirra var svá fyrir skilit, iv. 9; þá skilði Sverrir konungr fyrir eidstafinum (dictated it), Fms. viii. 150; er hann hafði fyrir skilt heitinu, made (said) the vow, 55:

—þann hlut vilda ek til s., at vér værim austr hér. Nj. 149; þat vil ek þá s. til, segir Hallr, at …, 156; þat vil ek ok til s. við ykkr bræðr jarla mína, at …, Ó.H. 98; megu þeir eigi aðra göra sekð hans en til var skilit fyrir váttum, Grág. i. 118:

—s. undir eið, to take an oath with reservation, Grág. i. 56, Sturl. i. 66:

—s. undan, to reserve, make a reservation; s. undan goðorð, utanferðir, sektir, Ld. 308, Sturl. ii. 63.

C. Reflex. to separate, break up; skildisk þá ok riðlaðisk fylkingin, Fms. vii. 277; at þau væri skild, Grág. i. 307; vóru þau þá skilið, Nj. 268:

—s. við e-n, to part from; sá er skiliðr við konuna, Grág. i. 33; segja skilið við, konu, bónda, to declare oneself separated from, Nj. 14, 50; ef kona skilsk við bónda sinn (divorces), 656 A. 15; hvar hann skildisk við Þórólf, Ld. 44: to forsake. Fms. i. 34, Nj. 250; s. við mál e-s, Ld. 308, Nj. 177; þeir er ekki vildu við skiljask (leave off) ok láta af heiðninni, Fms. iv. 144.

2. recipr. to part company; at vit skilimk í orrostu, Eg 293; þótt vit skilimk, Korm. 88; þeir skiljask fóstrar, Fms. xi. 99; skildusk þeir með blíðskap. feðgar, Eg. 790.

β. to be divorced, Grág. i. 325, 326, K.Á. 116.

II. impers., e-m skilsk e-t, ‘it skills one’, one perceives; honum hafði þat skilisk, Eg. 715; haun kenndi honum atferli—Nú skaltú vita hvárt mér hafi skilisk, Ísl. ii. 206; konunginum skildusk vel orð jarls, Fms. xi. 13; má mér þat eigi skiljask, Sks. 61; hón lét sér þat ok vel skiljask, to make up one’s mind to it, Hkr. ii. 88; Barði lætr sér skiljask at svá er, Ísl. ii. 327; þú vill þér ekki skiljask (láta) þat er á mót er þínum vilja. 625. 68.

III. part. skilinn, q.v.

skiljan-liga, adv. distinctly, Mar.

skiljan-ligr, adj. distinct, Skálda 174: intelligible, Sks. 157;

ú-skiljanligr, unintelligible.

skil-kvángask að, dep. to marry lawfully, Rétt. 44.

skillingr, m. [Goth. skilliggs; A.S. scilling; Engl. shilling; Dan. skilling], a shilling, Þkv. 32, Eg. 278, 280: as a rendering of the Hebr. shekel, Stj. 363. 396, 461, 534, Mar. 1202; gull-skillingr, Ó.H. 22.

skil-lítill, adj. not very truthful, Sturl. i. 56, 193.

skil-máli, a, m. a condition, term, stipulation, Eg. 35, Stj. 38, 173, freq. in mod. usage.

skil-merki, n. [Dan. skjelle-mærke], a land-mark, Gþl. 452. skilmerki-ligr, adj. (skilmerki-liga, adv.), distinct.

skilmi, n. [Dan. skimmel; Shetl. skilm], mustiness; and

skilma, að, to be covered with mouldiness, (Oldn. Ordb.)

skilnaðr, m. a separation, Grág. ii. 13, 114: a separation, divorce, i. 378, Fms. x. 348: a parting, Stj. 479; at skilnaði, at their parting, at last, Eg. 574, 575, Nj. 106, Fms. viii. 258.

II. distinction, Stj. 271.

skilning, f. (in mod. usage skilningr, m.), a separation, division; einn Guð þrennr í skilningu, Hom. 146; Guð görði himna í skilningu, Eluc. 9; s. millum íllra hluta ok góðra, Sks 502; þær þrjár skilningar er einn Guð, Gþl. 40.

II. discernment, understanding, intellect, Barl. 23, 45; skilningar andi, Sks. 611; skilningar himinn, Fas. iii. 665; leiða til fullrar skilningar, Sks. 309 B; fá skjóta s. á e-u, Fms. i. 97: koma skilningu á e-t, Mar.; eptir honum hurfu margir menn í skilningu, Ver. 95; rétta skilning, kunna góða s. á e-u, Sks. 51, 493 B; mikla s. ok minni, Stj. 70; vit ok s., Skálda 169.

3. sense, meaning; ek hefi hina s., at …, but I think, that…, Nj. 142; meðr annarri s., Stj. 53; þessor er ráðning ok s. draums þíns, 200; hann bauð þeim gæta hverja skilning þeir skildi á hverju hafa, Barl. 22; eigi skaltú þvilíka s. hafa á þessu máli, 45; án skilning þeirra orða, Anecd. 2.

compds:

skilningar-lauss, adj. senseless, without understanding, Sks. 246 B: a brute, s. skepna, 45.

skilningar-vit, n. pl. mother-wit, sense, instinct, Stj. 98, 101: the (five) senses, 20, freq. in mod. usage.

skilningr, m. = skilning, sense, meaning, understanding; þann skilning, Stj. 2; skilningi, id.; andaligr s., 25, 50; var í bréfinu sá s., Bs. i. 803, 838; þessi o:ð bera þann skilning, ii. 42; þat er minn s. at sú skipan á at standa, i. 827; tvenna skilninga, Skálda 207, and so in mod. usage:

skilnings-góðr, clever;

skilnings-laus, skilnings-lítill, adj. senseless, of small understanding,

skil-orð, n. a condition, stipulation, terms (= skildagi), Jb. 282, Gþl. 307, 483, K.Á. 112, Fms. vi. 19, passim: a regulation, fjár s., N.G.L. i. 75: a decision, með sex manna skilorði, ii. 142.

skil-rekki, n. an account, proof, evidence; með skynsemd ok s., Stj. 142, 150, 163, cp. 23, v.l.

skil-rekkr, adj. trustworthy, respectable; skilrekkir menn, Stj. 90, 142.

skil-ríki, n. a proof, evidence, = skilrekki; sýna s. til e-s, Grett. 121 A; sýna e-t með s., Jb. 170; sýna fullt s., Dipl. ii. 16; með fullu s., Th. 4; skrár ok s., Pm. 68; eptir því sem góðra manna s. þar um vátta, 46; fyrndar s., a proof of prescription, Dipl. ii. 5.

2. of a deed (as a document), Ann. 1361; bréf ok skilríki (plur.), Bs. i. 818, freq. in mod. usage, but skilrekki seems to be the older and truer form.

skil-ríkliga, adv. clearly, conclusively, Gþl. 18 (Jb. 48), Karl. 554; frankly, H.E. i. 487.

skil-ríkr, adj. = skilrekkr; s. maðr, Nj. 235, Fms. xi. 101, K.Á. 208, Gþl. 58, Grett. 90 A; s. bóndi, 110.

2. conclusive; skilríkt bréf, s. skript, Stat. 274, Bs. ii. 131; tjá skilríkt, to tell distinctly, 121.

skil-samr, adj. (skil-semi, f.) = skilríkr.

skil-vangi, a, m. = skildagi, N.G.L. i. 136, 151.

skil-vísi, f. an account; göra s. fyrir kaupum, Gþl. 493.

skil-vísliga, adv. clearly, conclusively, with despatch, promptly, Gþl. 66, Dipl. ii. 13, Anecd. 66, Sks. 57, 282 B, 315.

skil-vísligr, adj. trustworthy, authentic, Stj. 17, Anecd.; öll bréf eiga á sér s. mörk, marks proving their authenticity, 88.

skil-víss, adj. = skilríkr, trustworthy; s. maðr, Ld. 274; í skilvísum bókum, Stj. 17, 41, 58.

skil-vænn, adj. = skilvíss, K.Á. 52.

skil-yrði, n. = skilorð, Fms. vi. 194, D.N., freq. in mod. usage.

SKIMA, að, to look all around, of a restless and eager look; hann skimar at fé sínu, Fas. i. 7; s. í allar áttir; see skuma.

skimuðr, m., poët. a he-goat, Edda (Gl.)

SKIN, n. [skína; †in provinc. Germ. the moon is called schein, Grimm’s Dict.], sheen, shining, of the sun, moon, stars; skin sólar ok tungls, 623. 21; hann ræðr fyrir regni ok skini sólar, Edda 16; einn dag var skin heitt, Fms. i. 118, vi. 411; þann dag var fagrt veðr af skini, x. 344; höfðu þeir skorpnat í skininu, Háv. 47, passim:

sól-skin, sunshine;

tungl-skin, moonshine; a poët. name of the moon, Alm.

2. show = Germ. schein; yfir-skin, mod.

compds:

Skin-faxi, a, m. Sheen-mane, name of the sun-horse, Edda.

skin-hringr, m. a nickname, Fms. viii.

skingr, n. a kind of cloth; Grönl. H.M. iii. 96, Flóv., D.N.

skininn, part. bleached, withered; s. bein.

SKINN, n. [a specially Scandin. word, not known to the Saxon and Germ., unless Germ. schinden (= to flay) is of the same root; the Engl. skin is probably a borrowed Norse word, esp. as sk is not represented by sh]:

—a skin; húð af nauti, skinn af sauði, N.G.L. i. 420; bera (fall) af skinni, K.Þ.K., passim; sauð-skinn, sheep-skin; skinna tíund, N.G.L. i. 462.; †the naut. phrase,leið eigi lengi áðr skinna-köst fóru að koma á sjóinn, till the sea began to be lashed, of gusts or squalls of wind lashing the sea before a gale; the metaphor is from the game of skinnleikr, Ísl. Þjóðs. ii. 129.

II. plur. skins, of fur or a furred cloak, Fms. vii. 34; grá skinn, 352; hvít skinn, Rétt. 2. 10; hann tók þá skinn sín er hann hafði á herðum sér, ok lagði undir höfuð Knúti konungi, 368; hann gaf honum skinn góð ok klæddi hann vel, 397; þat var skikkja ok pelldregin yfir skinnin, Lv. 41; cp. ‘axlede han sit skin’ in Dan. ballads.

Skinna-björn, a nickname, from fur-trading in Russia (Hólmgarðr), see Landn. 3, ch. 1.

skinns-litr, m. complexion of skin, Nj. 219, Bárð. 164, Fms. iii. 189.

skinna-vara, u, f. ‘skin-ware,’ peltry, fur-ware, Eg. 69, Fms. x. 75, Ó.H. 134, Landn. 169, v.l. 7.

B. As adj. of skin: skinn-beðr, m. a bed in a skin case, Dipl. iii. 4, 18. skinn-brækr, skinn-fat, skinn-feldr, skinn-hosa, skinn-hjúpr, skinn-húfa, skinn-kápa, skinn-klæði, skinn-kufl, skinn-kyrtill, skinn-ólpa, skinn-rokkr, skinn-sokkr, skinn-stakkr …, skin (or leather) breeks, garment, cloak, hose, jacket, cap, etc. …, Bs. i. 355, Fbr. 139, Mart. 123, Sturl. ii. 120, Dipl. v. 18, Fms. v. 183, vi. 305, 422, x. 204, 401, Sks. 549, Orkn. 326, Hkr. iii. 166, Þorf. Karl. 430, Sturl. iii. 147, Fas. ii. 93, iii. 471 (Skinn-húfa is also the name of a giantess), Greg. 59, Glúm. 351, Fs. 52, Eb. 68 new Ed., 192, MS. 4. 8, Nj. 356, Boll. 356, Finnb. 222, in mod. usage.

skinna, u, f. a skin, piece of vellum, in compds, Fagr-skinna, Morkin-skinna, Grá-skinna, Hrokkin-skinna, Gull-skinna, Rauð-skinna, see prefaces to Icel. Edd. of Sagas.

skinnari, a, m. a skinner, tanner, 656 C. 8.

skinn-bjartr, adj. bright-skinned, of complexion, Lex. Poët.

skinn-dráttr, m. ‘skin-pulling,’ an athletic game, uncertain what; ef maðr gengr til fangs eðr skinndráttar at vilja sínum ábyrgist sá sik sjálfr at öllu, N.G.L. ii. 59.

skinn-dreginn, part. lined with fur, Ísl. ii. 223.

skinn-hvítr, adj. white-skinned, = skinnbjartr.

skinni, a, m. a nickname, a skinner, Vápn. 5.

skinn-klæðast, d, to put on one’s skin clothes, of fishermen.

skinn-klæði, n. a suit of skin clothes; see skinn B.

skinn-lauss, adj. skinless, with abraded skin, Fas. iii. 393.

skinn-leikr, m. a ‘skin-game,’ = skinndráttr, Sturl. iii. 188, Háv. 54, Fbr. 140, Bs. i. 648, 680.

skinn-ræstinn, adj. white-skinned.

skinn-sokkr, m. skin-socks, worn by fishermen; see skinn B.

skinn-spretta, u, f. a scratch of the skin.

skinn-stakkr, m. a skin cloak, used by fishermen; see skinn B.

skinn-vefja, u, f. a nickname, Bárð.

skinn-þaktr, part. skin-thatched, skin-covered, Stj.

SKIP, n. [Ulf. skip = πλοιον; a word common to all Teut. languages, ancient and modern]:

—a ship; it is the generic name, including ships of every size and shape; lang-skip, a long ship, a war ship (including dreki, skeið, snekkja); kaup-skip, a merchant ship (including knörr, buzza, kuggr); even of ferry-boats on lakes, rivers, channels, hafa skip á á (river), Grág. ii. 267; haf-skip, a sea-going ship; segl-skip, róðrar-skip, N.G.L. i. 335, Ld. 300, Hkr. i. 152, Fms. i. 38; ríða til skips, Nj. 4, and in countless instances: of a ship-formed candlestick, járn stika með skipi, Dipl. v. 18. For the heathen rite of burying a man in a ship, see Landn. 81, Ld. 16, Gísl., cp. also Yngl. S. ch. 27; Skjöld. S., of king Ring in Arngrim’s Suppliments (MSS.)

II. compds:

1. with gen. plur.:

skipa-afli, a, m. a naval force, Sturl. iii. 65, Fms. vii. 248.

skipa-búnaðr (skipa-búningr, Fms. x. 119), m. the fitting out of ships, making ready for sea, Fms. viii. 380, ix. 215.

skipa-farir, f. pl. = skipa-ferð, Orkn. 428, Fms. iv. 50, Þiðr. 249.

skipa-fé, n. a ship-tax, Rétt. 1. 5, H.E. i. 414, Jb. 459.

skipa-ferð, f. = skip-ferð, Gullþ. 67, Fms. vi. 321.

skipa-fjöldi, a, m. a multitude of ships, Magn. 450.

skipa-floti, a, m. a fleet of ships, Fs. 16, Nj. 8.

skipa-gangr, m. = skipaferð, Fms. vi. 238, 321, Bs. ii. 131.

skipa-görð, f. ship-building, Fms. ii. 107, viii. 105, Rétt. 42.

skipa-herr, m. a naval force. Eg. 13, 31, Fms. iii. 74.

skipa-kaup, n. the trading with a ship in harbour, Grág. ii. 406.

skipa-kostr, m. = skipaafli, Eg. 117, 527, Fms. i. 20, Orkn. 380.

skipa-lauss, adj. without ships, Fms. xi. 180.

skipa-leið, f. the ‘ship-road,’ way by sea, Fms. x. 92.

skipa-leiðangr, m. a levy in ships, Rétt. 81.

skipa-leiði, n. = skipaleið. Fms. x. 85.

skipa-leiga, u, f. the hire of a ship, H.E. i. 394.

skipa-lið, n. a naval force, Eg. 7, Fms. i. 147, vi. 225.

skipa-lýðr, m. shipmen, seamen, Fb. i. 122.

skipa-lægi, n. a berth, Landn. 54, Fms. vii. 122.

skipa-maðr, m. a shipman. mariner, pl. a crew, Grág. i. 451, Nj. 133, Rd. 227, Fms. x. 244.

skipa-meðferð, f. shipping business, Grág. ii. 394.

skipa-orrosta, u, f. a sea-fight, Sks. 395.

skipa-reiði, a, m. a ship’s rigging, Skálda 194.

skipa-saumr, m. [Dan. skibs-stöm], ship-nails, Fms. ix. 377.

skipa-smiðr, m. a ship-wright, Eg. 135.

skipa-smíð, f. ship-building, Stj. 570.

skipa-stóll, m. a supply of ships, fleet, Fms. vii. 292, viii. 163, 177, x. 414, Stj. 346.

skipa-tollr, m. a ship-tax, Rétt. 42.

skipa-uppsát, n. the right of laying a ship ashore, Grág. ii. 401.

skipa-viða, u, f. ship-timber, Fr.

skipa-vöxtr, m. the size of ships, Fms. ii. 299.

2. with gen. sing.;

skips-bátr, m. a ship’s boat, Fbr. 103.

skips-borð, n. a ship’s board, gunwale, Vkv. 31, Skálda 192, Fms. xi. 140.

skips-brot, n. = skipbrot, Grág. ii. 389, Gþl. 482, Fms. ii. 80, Edda 131.

skips-bryggja, u, f. a ship’s bridge, gangway.

skips-dráttr, m. ship-launching, Grág. ii. 401, Gþl. 371, Fms. ix. 402, Fs. 157.

skips-dróttinn, m. a ship’s master, skipper, 655 x. 2.

skips-flak, n. a wreck, Fms. ii. 246, Hkr. i. 303.

skips-görð, f. = skipgörð, N.G.L.

skips-háski, a, m. danger at sea, Jb. 402.

skips-höfn, f. a ship’s crew, Fms. ii. 246, vii. 298, Landn. 56, Ld. 118, passim: a harbour, berth; kirkja á s. í Herdísar-vík, Vm. 14.

skips-lengd, f. a ship’s length, Grág. i. 209, ii. 399.

skips-prestr, m. a ship’s priest, Sturl. i. 117.

skips-reiði, a, m. a ship’s tackling, Greg. 76.

skips-sátr and skips-uppsát, n. a berth, Gþl. 98, 113.

skips-verð, n. a ship’s worth, N.G.L. i. 198.

B. Prop. compds:

skip-batr, m. a ship’s boat, cock-boat, Fms. vii. 82.

skip-borð, n. = skipsborð, Hkr. i. 314.

skip-bót, f. a ship’s repair, Pm. 133.

skip-brot, n. a shipwreck, Grett. 98 A, Ísl. ii. 245; vera í skipbroti, to be shipwrecked, Fb. i. 341: wreck drifted ashore, Grett.

skipbrots-maðr, m. a shipwrecked person, Hkr. i. 310.

skip-buza, u, f., Ann. 1349; see buza.

skip-búinn, part. ‘boun,’ ready to sail, Bs. i.

skip-búnaðr, m. a ship’s fittings, Eb. 100.

skip-dráttr, m. a ship-launch, Gþl. 113, Fms. vi. 202.

skip-dróttinn, m. a skipper, captain, N.G.L. i. 209.

skip-erfð, f. an inheritance among the ship’s company, see the remarks to mis-för, p. 430, N.G.L. i. 50.

skip-farmr, m. a ship’s cargo, Sks. 231.

skip-ferð, f. [Germ. schiff-fahrt], a sea-voyage, Fms. i. 222, xi. 263.

skip-fjöl, f. a ship’s plank; only in the phrase, stíga á s., to go on board, Ld. 318, Fbr. 186.

skip-flak, n. a wreck. Fas. ii. 538, Ann. 1419.

skip-færr, adj. navigable for a ship; veðr hvasst ok eigi skipfært, Eg. 482; lagði fjörðinn svá at ekki var skipfært, Fbr. 79 new Ed.

skip-för, f. a sailing, Eg. 220: a voyage; vera í skipförum, 73; banna skipfarar upp í landit, Hkr. ii. 12.

skip-gengr, adj. ‘ship-going,’ navigable, of a channel, river, or the like, Eg. 482.

skip-görð, f. ship-building, Gþl. 78, Hkr. iii. 118.

skip-herra, m. a skipper, ship-master, captain, Fms. xi. 426, Sturl. iii. 61.

skip-hlutr, m. the ship’s share of a catch, Jb. 329.

skip-hræ, n. the wreck of a ship, Fms. viii. 259, Jb. 392.

skip-hræddr, adj. = sjóhræddr, Al. 140.

skip-kaup, n. the purchase of a ship, Lv. 97.

skip-kostr, m. = skipakostr, Eg. 202, Sturl. i. 77.

skip-kváma (skip-koma), u, f. the arrival of a ship, Grág. ii. 405, Nj. 4, Ld. 62, Fms. ii. 68.

skip-kænn, adj. skilled as a seaman, Stj. 571.

skip-lauss, adj. shipless, Fms. viii. 371.

skip-leggja, lagði, to bury in a ship, Landn. 81.

skip-leiga, u, f. the hire of a ship, Gþl. 507, Jb. 383: a ship-tax, N.G.L. i. 257.

skip-lesting, f. damage to a ship, N.G.L. i. 336.

skip-leysi, n. a lack of ships.

skip-maðr, m. a shipmate, one of the crew, Fms. xi. 430.

ski-prestr, m. a ship’s chaplain, Sturl. i. 117.

skip-pund, n. [Dan. skib-pund], a weight; fjórar vættir ok tuttugu skulu göra s., Gþl. 523; tíu s. í lest, tólf lestir í áhöfn, 732. 16; but, tólf s. í lest, Bs. i. 545; hann kvað á at ekki s. skyldi vera dýrra en hundrað vaðmála, Fms. vi. 266; sex s. af gulli, six talents of gold, vii. 96.

skip-pundari, a, m. a ship-pound steelyard, Gþl. 522.

skip-reiða, u, f. ‘ship-levy;’ in Norway the country for the purposes of levy was divided into ‘skipreiður,’ tvá menn skal nefna ór hverri skipreiðu, Gþl. 10; var þá rannsakat útboð í hverri skipreiðu, Ó.H. 148; skipta í skipreiður, Hkr. i. 146.

skip-reiði, a, m. a ship’s rigging, Fms. i. 102.

skipreiðu-menn, m. pl. the franklins of a skipreiða, Gþl. 91.

skipreiðu-þing, n. a husting in a s., Gþl. 86.

skip-reiki, a, m., corrupt for skipreki or skip-vreki, a shipwreck, Fas. iii. 529, passim: in mod. usage, verða í skipreika.

skip-rúm, n. a ‘ship-room,’ berth, esp. of fishermen; veita e-m s., to take one among the crew, Sturl. i. 11.

skip-sala, u, f. a ship’s sale, Þorst. hv. 40.

skip-saumr, m. ship-nails, Fms. viii. 199, Fas. iii. 301.

skip-sátr, skip-sát, n. the right of beaching a ship, Vm. 136, 164.

skip-skeggja, að, in a pun, Krók. 64.

skip-skrokkr, m. an old hulk.

skip-sleði, a, m. a ‘ship-sledge,’ roller for launching a ship, Fb. i. 22.

skip-smiðr, m. a ship-wright, Fms. ix. 377.

skip-smíð, f. ship-building, Bs. ii. 78.

skip-sókn, f. = skipsögn, Fagrsk.

skip-stafn, m. a ship’s stern, Fms. vi. 402, viii. 217.

skip-stjóri, a, m. = skipherra.

skip-stjórn, f. the steering or command of a ship, Fms. vi. 246, vii. 287, Eg. 253.

skipstjórnar-maðr, m. a ‘ship-steerer,’ captain, skipper, Eg. 33, Fms. vii. 256.

skip-sveinn, m. a ship-boy, Bs. i. 842.

skip-sýsla, u, f. = skipreiða, N.G.L. i. 153, ii. 382.

skip-sögn, f. a ship’s crew. Fms. vii. 43, ix. 319, x. 296, 390, Fær. 194, Hkr. ii. 226, passim.

skip-taka, u, f. the seizing of a ship, Fms. v. 74.

skip-tapi, a, m. the loss of a ship (at sea), Fms. ix. 427.

skip-tjón, n. = skiptapi, Fms. xi. 237, Ann. 1227.

skip-tollr, m. a ship’s toll, Fs. 153, 157.

skip-töturr, m. a hulk, Sturl. iii. 71.

skip-uppsátr, n. = skipsátr, Jm. 2.

skip-verð, m. a ship’s worth, Fms. vi. 248.

skip-veri, a, m. one of a crew, in sing., Eg. 128, Landn. 68: esp. in plur.,

skip-verjar, the crew, Grág. ii. 60, Eg. 100, Nj. 281, Ó.H. 56 (spelt skipverar), Fms. vi. 248, passim.

skip-viðr, m. a ship’s timbers; nú bera menn skipviðu eða draga langviðu, N.G.L. i. 65: of a wreck, Grág. ii. 387; sumir fylgðu skipviðum ok komu allir lifandi til lands, 656 C. 22.

skip-vist, f. = skiprúm, Sturl. i. 11: the right of laying up a ship, = skip-sátr, Vm. 154.

SKIPA, að, [from this word has come the Fr. équiper; Engl. equip]:

—to give order or arrangement to things, with dat., i.e. to draw up, place in order, arrange them, of seats, lines, rows; hann skipaði mönnum í skjaldborg, Ó.H. 206; þá fylktu þeir liði sínu ok skipaðu, 205; þeirra hverr á at skipa tveim mönnum í Lögréttu, öðrum fyrir sér, en öðrum á bak sér, Grág. i. 5; Gunnarr hafði marga boðsmenn, ok skipaði hann svá sínum mönnum, hann sat á miðjan bekk, en innar frá Þráinn … þá var skipat konum í annat sinn, sat þá Þorgerðr meðal brúða, Nj. 50, 51; svá var skipat sessum, at …, Fms. x. 16; Egill skipaði svá mönnum þeim er merkit báru, Hkr. i. 150; skipaðu höfðingjar herinum til atlögu, Fms. ii. 303; jarl skipaði svá atlögunni, ix. 430; þeir skipaðu svá sinni ferð, at …, 468; konungr skipaði Haraldi í sína sveit, vi. 168; Gizurr skipaði Oddi yfir Skaga-fjörð, x. 60; hann skipaði sonum sínum til landa, Rb. 316; skipuðu Ribbungar þar öllum sýslum, Fms. ix. 393; bændr ok þingu-nautar skyldu fyrst gunga á þingit ok skipa dómum eptir lögum, vii. 138; hann skipaði allri bygð ok skipti í skipreiður, Hkr. i. 146; er skipat í þáttu allri skrá þessi, Rb. 4.

2. metaph. to explain; skipa draumi, to read a dream, Fms. xi. 6; skipaði konungr fyrst þeirra máli, ix. 396; ok skipuðu málum þeim sem nauðsyn bar til, x. 32: in the phrase, of a song, eg kann kvæðið, en kann ekki að skipa því, I know the song by heart, but cannot give the order of the verses.

II. with acc. to take up, occupy; konur skipuðu pall, Nj. 11; Haraldr ok hans lið skipaði langbekkinn, Fms. vi. 193; hann skipaði öndvegi, Vígl. 52 new Ed.; skipa fylking sína, to draw up one’s line of battle, Eg. 292; Vagn ok Björn skipa annan arm, Fms. xi. 126: part., vágrinn var skipaðr herskipum, ix. 360; var skipuð öll höllin, Nj. 269; hirð hans er skipuð afreks-mönnum einum, Eg. 19; höllin var skipuð hæverskum höfðingjum, Fms. vi. 3; vóru skipaðir þrettán stólar, x. 16; var skjöldum skipat allt húsit um veggina, the walls all hung with shields, vii. 147.

2. to establish, ordain, appoint, the place or office given being in acc.; þá skipaði hann lög, … ok setti þat í lögum, at …, Fms. i. 6; skipaði hann héraðit sínum félögum, Landn. 57; skipuðu þeir löndin Arnfinni jarli, Fms. i. 201; skipaði hann nú allt land sínum sýslu-mönnum, viii. 244; vóru þeim skipuð ríki þau á Íslandi sem konungr hafði þá heimildum á tekit, x. 45; skipa klerkum kirkjur, K.Á. 232; skipaði konungr ríki sín um öll Upplönd, ix. 410; Skúli hertogi hafði skipat allar sýslur fyrir norðan Staði, 478; fór hann inn í Sogn ok skipaði allt ríkit, x. 189; ok er skipat var ríkit með þessum hætti, Fas. i. 376; hann fékk honum umboð sitt at s. jarðir sínar, Eg. 590; Geirmundr skipar jarðir sínar á laun, Ld. 112; láta drepa stórmenni en hefja upp lítilmenni, hafa þeir verr skipat landit, Fms. vii. 183; hann skipaði dalinn vinum sínum, Gullþ. 44.

3. to compose, arrange; skipa bækr, Sks. 568; skipa máldaga (acc.), Nj. 4; skyldi Ólafr frálsliga mega skipa þenna skurð til hverrar jarðar sem hann vildi, Dipl. iv. 12; at hann skipaði (settled matters) milli þeirra, Fms. vii. 270:

—skipa til e-s, to arrange; skipa til um fylkingar, ix. 489; skipa til atlögu, vii. 357; þeir skipuðu til bús með Sigríði, Eg. 94; at s. þar til bús, Nj. 54; skipuðu þeir til á hverju skipi, 8; s. til búa sinna, to put one’s household in order, 219, 251, 259; um daginn eptir var þar skipat til leiks, Ld. 196; s. til um fylkingar, Ó.H. 215; þó mun eigi of skipat til ánna, there will not be too many rams for the ewes, Fms. xi. 149.

4. to man; skipaði konungr hana (i.e. the hall) hraustum drengjum, Fms. vi. 3; ek skal s. húskörlum mínum annat skipit en bóndum annat, Nj. 42; skipuðu þeir skipin sem bezt, Fms. ix. 401; hverr skal þau (the ships) skipa, Nj. 42; sex skip, öll vel skipuð, Eg. 87; tré alskipað af epluni, Stj. 73.

III. to bid, command, Lat. jubere: s. e-m e-ð, freq. in mod. but not found in old writers; hann skipaði mér að fara.

B. Reflex. to take a seat or place, draw themselves up; gengu þeir þá inn allir ok skipuðusk í dyrrin, Nj. 198; er menn skipuðusk í sæti sín, Eg. 248; þar var fjöldi fyrir boðs-manna, skipuðusk menn þar í sæti, Nj. 11; víl ek at menn skipisk í sveitir, … skipisk menn nú í sveitir, en síðan skal sveitum skipa í fylking, Ó.H. 205 (skipta, Fms. v. 53, v.l.); þá skipaðisk jarl til atlögu, Fms. i. 169.

2. to undergo a change, sometimes with the notion for the better, to be improved; hugr yðvarr hefir skipask, 656 C. 42; mart hefir skipask í Haukadal, ok vertú varr um þik, Gísl. 20; ok er hann hafði þessa vísu kveðit, skipask nokkut hugr þeirra bræðra, Fas. i. 267; hví skipaðisk svá skjótt hugr þinn um málin í dag? Fs. 75; hefir þu mikit skipask síðan vit sámk næst, Fms. vi. 303; kvað eigi son sinn hafa vel skipask, Fas. i. 528; litr hennar skipaðisk á engan veg, Hkr. i. 102; hversu skipaðisk máttr konungsins, Fms. ix. 214: skipask á betri leið. Eg. 416: the saying, mart skipask á manns æfinni, Ó.H. 139, Fms. vii. 156; skjótt hefir hér nú skipask, 148; hvegi er síðan hefir skipask, Grág. i. 227: skipask við e-t, to yield to, be moved by; ekki er þess ván, at pit skipisk við framhvöt orða, ef þit íhugit ekki …, Ld. 260; skipask við fortölur e-s, Fms. i. 285; konungr skipaðisk við fortölur Magnúss, vii. 210, Eg. 167; skipask við orð e-s, id., Fms. ii. 134, xi. 38, Ó.H. 48; s. við orðsending e-s, to answer to one’s call, Fms. xi. 29; hann hét þeim dauða ok meiðslum, þeir skipuðusk ekki við þat, Hkr. i. 277; þenna kost görðu vér Hákoni, skipaðisk hann vel við, he took it in good part, Fms. ii. 35; of health, var heitið fyrir henni ok skipaðisk henni ekki viðr, it took no effect, Bs. i. 791; lagði Hrani um hana beltið ok skipaðisk skjótt við, Fb. ii. 9.

II. pass., þeir skipuðusk múrr ok skjöldr, Mar. (a Latinism).

III. part. fit, meet; vel skipaðr til klerks, Fms. x. 88; skipaðrar þjónustu af Guði, ii. 199; til-skipað sacramentum, xi. 443.

skipa, að, [skip; Dan. skibe], to unload a cargo, skipa upp; Vigfúss skipar upp gózit, Fms. xi. 430; þeir tóku land ok skipuðu þar upp, Ísl. ii. 246; þeir lágu þar í lægi ok skipuðu upp, 217; skipit hélzk ok var upp skipat, Sturl. ii. 117.

skipan and skipun, f. order, arrangement, disposition, of men; Aðalsteinn sagði hver s. vera skyldi fyrir liði hans, A. said how his troops should be drawn up. Eg. 292; þessi var skipan á göngu konungs til kirkju, this was the order of the royal procession, Fms. x. 15; þeir höfðu séð lið Hákonar ok alla skipan þeirra, vii. 256; varð orrosta eigi löng áðr s. raufsk á skipi Hákonar, 289; þá þynntisk skipun fyrir framan merki konungs, Ó.H. 217.

2. the manning of a ship, a crew; sex skip skipud fullri skipan, fully manned, Fms. x. 58; Eiríkr skipaði hann (i.e. the ship) sínum mönnum með þrennum skipunum, manned her with a threefold crew, 368; svá létu þér sem várt skip myndi eigi verr skipat enn Ormrinu langi var, en svá sýnisk mér sem skipti muni á vera um skipanina, vii. 11; ef háseti rýfr skipan, if one of the crew breaks the crew, by absenting himself or deserting, N.G.L. ii. 276, 278 (Jb. 387); Lögréttu-skipan

II. an appointed place, position; ganga til sætis síns sem hann á gang réttan ok skipan, Sks. 370; Haraldr fór þá austr til Svíþjóðar ok leitaði sér skiponar, Ó.H. 11: = skiprúm, hired service on board a ship, as a mate, fisherman; hann tók sér s. (took hire) með þeim manni er Þórólfr hét, Ld. 38; er þat siðr manna at fá sér slíka hluti áðr menn taka skipun, … Hneitir átti nú hlut í at hann varni honum eigi skipunar, Sturl. i. 11; í Örfirisey eiga múnkar skipun (the manning of a boat) ok allan viðreka, Ám. 111; ein skipan, 112; allir kaupsveinar hafa sér ráðit skipan, Fms. vi. 238.

III. metaph. order, position; af tungu-bragði ok skipun varranna, position of the lips, Skálda 170; héraðs-vöxtr ok lands-skipan (landscape), Fs. 22;

borga-skipan, town geography, 32;

landa-skipan geography;

orða-skipan, the disposition of words, syntax.

2. due order, due course, disposition, arrangement; tólf mánaða tiða-bækr en þó ekki eptir s., Vm. 100; vér sungum vers at skipun, unz lokit var, 623. 32; bæna-hald með þvílíkri s., Sks. 617: hann segir s. þá sem hann vildi á göra um ríkit, Fms. i. 46; lét hann upp lesa bréf um s. ríkisins, viii. 445; í millum annarra greina í sinni s. segir hann svá til prestsins. xi. 443; Kardinallinn görði þá s. þar á, at, x. 22: in mod. usage, order, command, = boð, til-skipan, an ordinance; tala um s. ok setning þá er vera á landa þeirra á meðal, Sks. 277 B.

3. care, charge; at þaer eignir skuli vera undir leikmanna s. ok forsjó, … allar kirkju-eignir sé undir hans (the bishop’s) s., K.Á. 30.

4. orders; þeir beiddusk skipanar af konungi, Sturl. iii. 137; skipan sú er menn göra á síðastum dögum heitir testamentum, K.Á. 50, 56; göra s. sína, to make one’s last will, N.G.L. i.

IV. a turn, change; var nú betri s. á komin um lund hans, his temper had taken a better turn, had improved, Hrafn. 35; var þá orðin s. mikil á hennar hag, honum sýndisk á henni grísar-höfuð, Odd. 28; þeir sá enga s. á hans yfir-bragði, 655 xiv. A. 2; mun honum þykkja góð s. á komin, Nj. 14; hversu mátti svá mikil s. verða á einni nótt? 623. 62; skipan er hér á vorðin, eldrinn er nú meirr fölskaðr enn ek hugða, Fs. 6: with the notion of change (for the better), s. er þá á orðin ef konungr mælir vel til mín, Fms. vii. 24.

compds:

skipanar-bók, f. a book of statutes, H.E. i. 516.

skipanar-bréf, n. a writ, Sturl. iii. 138.

skipanar-brigð, n. trespass against an order, Sks. 592.

skipari, a, m. [Dan. and Engl. skipper], a mariner, Eg. 373, Fms. ix. 319, Jb. 382, Hkr. ii. 83; skipara-stefna, Fms. iv. 298.

skipt, f. [from Lat. excubitum; Byzan. Gr. ἐσκύβιτον], the camp of the Varangians at Constantinople, Fagrsk. 111.

SKIPTA, t, [A.S. scyftan; Engl. shift; Dan. skifte]:

—to make a division of a thing, with dat. of the thing; to part, share, divide; skipta e-u í hluti, Eluc. 8; s. hrepp í fjórðunga, Grág. i. 443; s. liði í sveitir, Fms. ix. 511, x. 268; skipta þeir nú félagi sínu, Ld. 192; s. arfi, Eg. 197; s. með sér úmögum, Grág. i. 237 sqq.; sumum mönnum skiptu þeir með sér til ánauðar, Fms. i. 77; tóku þeir at herfangi allt fólk ok skiptu milli skipanna, vii. 195; s. vatni með mönnum, Grág. ii. 290; s. landi með okkr, 254; konungr skipti landi með sonum sínum, Fms. i. 6: s. e-u við e-n, to share it with another, Eg. 333, Fms. vii. 176; s. sundr, to part asunder, divide; ef sundr er skipt lögunum, þá mun sundr skipt friðinum, Nj. 164: to share, nornir skipta geysi-újafnt, Edda 11; enda skipti Guð með okkr, Nj. 165; látum s. Guð giptu, Fms. viii. (in a verse).

2. so in the phrases, vil ek mér engu af skipta, I will take no share for myself, will take no part in, Bs. i. 7, Band. 9 new Ed.; skipta sér lítið af e-u, Hom. (St.), Fas. iii. 529; s. mér engu af við þik, to leave thee alone, Fms. ii. 162; Þorgils bað hann sér ekki s. af við hana, heed her not, vii. 219; Glúmr skipti sér ekki af um búsýslu, Glúm. 335; þat er hann skipti sér af um mál manna, when he took part in men’s affairs, Ld. 98.

3. acc., skipta bækr í kapítala, Skálda 174; jörðin var í brott skipt, Stj. 26; s. föng sin, Hom. 151; s. fé sitt, 152: this usage is due to the influence of Latin, and is rare in classical writings, old or mod., cp. Grág. i. 84; s. sitt líf í betra efni, Mar.

II. to shift, change, also with dat.; skipta litum, to change colour, Rb. 354; s. göngu sinni, 100; s. nafni, Fms. xi. 416; s. skapi, Nj. 217; s. skaplyndi, Fms. vii. 113; s. um trúnaði sínum, to turn to the other side, x. 125: rarely with acc., skipta í ýmis kvikendi (cp. skiptingr), Barl. 25.

2. skipta e-u, to be of importance to a matter, to change or alter it; eigi skiptir þat arfi, it does not change the inheritance, Grág. i. 183; eiga máli at s. um e-t, to be concerned about a thing, Nj. 87, 240; þótti henni allmiklu máli s., it concerned her much, Ó.H. 31, 97; þat skiptir engu, it does not matter, Fms. vi. 14; þykki mér þat miklu s., Eg. 714; kveðsk ok engu máli þykkja s., it did not matter to him, Ísl. ii. 350; mik skiptir öngu, Nj. 33; ek ætla mik öngu s. hverr þú ert, Fms. x. 295; eigi þykki mér s. (’tis indifferent to me) í hverjum flokki ek em, Ó.H. 204; þik mun litlu s. um mína liðsemd, thou wilt get but little good from my help, Eg. 722; ef máli skiptir, if it be of importance, Skálda 162; hitt skiptir hana enn meira, it is of more moment for her, Ld. 136; þik mun þat eigi (engu?) skipta, 72; hvat mun þik þat s., dæmðr ertú nú til dauða, Fs. 96; eigi mun þat nú s., Nj. 134; til alls er jarli þótti skipta, Fms. xi. 128; þat skiptir hverr byðr, it makes all the difference, i. 181; þá skipti hversu gott væri mitt yfir-bragð, ef mikit er, Fb. i. 391; þat mun tveimr skipta, one of the two, of two extremes, Ld. 34, Fms. vii. 95; sér Pálnatóki, at mun tveimr um skipta, it must turn one way or the other, of the decisive moment, xi. 96; um þenna mann mun stórum s., Ó.H. 140; eigi skiptir þat (þá at) högum til, ’tis not as it should be, Fb. 1. 331, Fs. 79: þat skipti mörgum hundraðum, it is a matter of many hundreds, amounts to several hundreds, Eb. 328, Bs. ii. 56; sitr Ólafr nú at búi sínu svá at vetrum skipti, for several years, Ld. 110; matlausir svá at mörgum dægrum skipti, Fms. ii. 97, Bs. i. 339, Fb. i. 431; það skiptir tugum, etc.

3. þannig skipti til (it so turned out, it came to pass) sem úlikligra mundi þykkja, Fms. vii. 161: skipta til = skipa til, to arrange, dispose, Bjarn. 61; skipta um, to come to a crisis, turn one way or other, Glúm. 369; skjótt mun um skipta, Ó.H. 209; láta þann verða fund okkarn, at um skipti með oss, 94.

III. to exchange; skipta e-u við e-n, to exchange with another; s. höggum við e-n, Ó.H. 214; s. orðum við e-n, Nj. 62; skipta jörðum í aðrar, to exchange them with others, Gþl. 60, Barl. 4, 75, 106; vildi Sveinn skipta hornum við nafna sinn, Orkn. 246; s. orðum við e-n, s. til, undarliga skipti ér til, ye make strange shifts with things, turn them up and down, Ó.H. 67; s. um e-t, to exchange; s. um bústaði, lánar-drottna, namn, Nj. 29, 57, Fms. xi. 426, Rb. 300; hann skipti þar um er honum þótti þurfa, Nj. 122 (um-skipti).

IV. absol. to change, come about, happen; ef þeir eigu nokkuru at s., Sks. 252 B; ef því er at skipta, if that is to happen, if it comes to that, Eg. 426; þótt því sé at s., Nj. 168, Fms. vi. 416, Ó.H. 33; þvi er at skipta þó, it will however turn out so, Fær. 32.

B. Reflex. to divide themselves, disperse; skiptusk þeir, snöru sumir norðr, Fms. v. 44; skiptask til landa, Hom. 129.

2. to turn oneself, change; náliga mátti kalla at hann skiptisk í allan annan mann, Sturl. i. 125 C; líkamir várir skiptask til meiri dýrðar, Eluc. 43; nema fleira hafi skipzk (= skipask) um hagi þína, Fas. i. 72; þar skiptisk stórum sólar-gangr, varies much, Sks. 200 B; þá skiptusk tungur (changed) á Englandi, er Vilhjalmr bastarðr vann England, Ísl. ii. 221; þá er tungur skiptusk, Rb. 340.

II. recipr., skiptask e-u við, to make an exchange; skiptask gjöfum við, to exchange presents, Eg. 250, Njarð. 362, Fms. xi. 224; skiptask orðum, málum við, Ld. 38, Fms. vii. 138; s. höggum við, Eg. 221; skiptask við um róðr, to row by turns, 362: mod., skiptask á um e-t, id.; skiptask drottins-dagar á stöfum, to change alternately, Rb. 488; skiptask til vöku, to take turns in watching, Stj. 394.

III. pass., skiptast manna á milli, Sks. 442.

skipti, n. a division, distribution, sharing; þegar í áttir er skipt úmögum, þá skal þat s. halda, Grág. i. 237; þér hafit lítið af ríki, en erut margir til skiptis, Fms. i. 52; þessa skiptis mun ek opt iðrask, Eg. 294; ok er þeir fundusk um skiptin, orðu þeir vel ásáttir, Þorst. Síðu H. 117.

2. a shift; þat munu Danir kalla at betra skipti sé at drepa heldr vÍking Norrænan en bróður sinn Danskan, Fms. i. 85: a change, mörgum þótti þetta s. mjök á móti skapi, Eg. 64.

II. exchange, dealings, transactions, as also contests, disputes, fights, only in plur.; í þvílíkum skiptum konunganna fannsk þat á, at …, Fms. i. 17; þau ein s. munu vit eiga, Nj. 141; fórn þeirra s. svá, at…, 196; s. vár sona. Eiríks, Eg. 524; með þessu skilr s. þeirra, Ísl. ii. 274; hafa þeir fengit minna hlut í várum skiptum, Fms. vii. 256; mæltu menn at hér væri makliga um þeirra s., Ld. 148; ef hinn sári maðr segir öðrum frá þeirra skiptum, Grág. ii. 33; við-skipti, af-skipti, dealings; um-skipti, a change; see also the compds, missera-skipti, síða-skipti; hesta-skipti, a change of horses; all these compds being used only in plur.

III. time; í bæði skiptin both times; eitt s., once. skipta-vinr, m. a customer.

skipti-liga, adv. shiftingly, in parts, 677. 8.

skipti-ligr, adj. divisible, 677. 11, Skálda 203.

skipting, f. a division, dividing, Grág. i. 242, ii. 342, Alg. 356 (of arithmetic), passim.

2. a shifting, change, Skálda 182, 209. skiptingar-tíund, f. = skiptitíund, K.Þ.K. 162.

skiptingr, m. a changeling (Germ. wechselbalg), an idiot, believed to have been substituted for the right child by fairies, Sks. 296, Fms. xi. 56, 445, Fas. ii. 341, Mar., Stj. 475; for the popular superstition see Maurer’s Volksagen.

2. gramm. = semi-vocalis, the letters i and u, Skálda 170.

skipti-tíund, f. a tithe, thus called from being divided into four parts, between the church, bishop, priest, and poor, K.Þ.K. 162, Bs. i. 834, Vm. 84, H.E. ii. 89.

skipu-lag, n. order, disposition.

skipu-liga, adv. orderly, Fms. ii. 147, Sturl. i. 9, ii. 1.

skipu-ligr, adj. orderly, Sturl. ii. 174.

skirfl, n., mod. skrifli, [Germ. scherbe], a hulk, an old dilapidated thing; skjaldar-skirfl, Band.; skip-skirfl, bát-skirfl, freq. in mod. usage.

skirpa, t, to spit; hann skirpti við, er þeir riðu brott, Sturl. i. 177; s. e-u fram úr sér, to spit it out.

SKIRRA, ð, [skjarr], to ‘bar’, prevent, with dat.; s. vandræðum, to prevent strife, Orkn. 162; ek hefi allan mik vid lagt at skirra vandræðum þeirra, Eg. 738; kvað þeim þat mikit happ of þeir mætti s. vandræðum svá miklum, Ld. 220; þó vóru þeir sumir er s. vildu vandræðum, Bs. i. 21.

II. reflex. skirrask, to shun, shrink from, with acc.; skirrask manndráp, Sks. 576; skirrask slík vandræði, Róm. 198, Hom. (St.): the mod. phrase, skirrast við e-t, to shrink from.

skirvir, m. the name of a dwarf, Vsp.:

skirvill, a nickname, Ann.

skita, u, f. [cp. skíta], diarrhoea,

skitu-leitr, adj. pale, thin, Grönd.

skitinn, part. [Dan. skiden], dirty, Skíða R. 123.

skit-ligr, adj. dirty, paltry, Rd. 239.

skitna, að, to become dirty.

skitraðr, m. a nickname, Fms. ix. 421.

SKÍ, n. jugglery, legerdemain; undr ok argskap. skí ok skrípi ein, Gsp. (Fas. i. 487): hence the compd, skí-maðr or ske-maðr, m., prop. a juggler, impostor, by which word the ancients rendered the ‘hypocrite’ of the N.T.; eigi skulu þér hryggvir vera sem skímenn, … þeir hryggjask svá sem skímenn, Hom. 74; ér skímenn, hverr yðvarr leysir oxa sinn af bási á þváttdegi? Greg. 48 (Luke xiii. 15): in secular writings, enn Eirekr faðir hans sagði svá, at þat var samskulda er Leifr hafði borgit skipshöfn manna í hafi, ok þat er hann hafði flutt skæmanninn til Grænlands, þat var prestrinn, Frissb. 157, cp. Fms. ii. 246 (Hkr. i. 304 l.c. spells skemann).

SKÍÐ, n. [A.S. scide; Germ. scheite; the root verb is the Goth. skaidan; Germ. scheiden; Lat. scindere, pf. scīdi; Gr. σχίζειν]:

—a billet of wood (a tablet, Vsp. 20), fire-wood; kljúfa skíð, Nj. 130, Fas. ii. 117; bátr hlaðinn skíðum, Fms. vii. 31; þurra skíða, Hm. 59; þeir báru skíðin á eldinn, Edda 82; konungr tók þá skíð eitt ok skelldi á þilit, Fas. iii. 125;

skíða-fang, an armful of logs, Fms. v. 92.

compds:

skíða-hlaði, a, m. [Germ. scheiter-haufen], a pile of fire-wood, Dropl. 29, Fs. 5, Fas. ii. 424, Landn. 179.

skíða-viðr, m. fire-wood, Kd. 232.

II. [cp. Engl. skid, the drag applied to a coach-wheel], of snow-shoes, such as are used by the Finns, Norsemen, and Icelanders in the north-east of Iceland (also called öndurr or andrar); ferr hón mjök á skíðum ok með boga, Edda 16, Ó.H. 185; allra manna bezt færr á skíðum, Eg. 73: stíga á skíð, Ó.H. 153, Eg. 545; kunna vel á skíðum, Fms. i. 9; skríða á skíðum, Orkn. (in a verse), Fms. vii. 120; renna á skíðum, Fb. iii. 405; for descriptions of running in skíð see Ó.H. ch. 78, 131, Hem. þ. (Fb. iii. 408–410): allit., á skipi eðr skíði, Grág. ii. 171: from the likeness of a war-ship (cp. skeið) to snow-shoes a ship is called skíð sækonunga eðr sævar, sævar-skíð. lagar-skíð, Edda; as also,

blá-skíð, brim-skíð, býr-skíð, haf-skíð, sæ-skíð, unn-skið, varr-skíð, etc., i.e. a ship: again,

fólk-skíð, her-skíð, etc., i.e. weapons, swords, Lex. Poët.

compds:

skíða-ferð, f. a running on snow-shoes, Fms. v. 337, Hem.

skíða-geisli, a, m. the balancing-staff used by sliders, Fms. v. 337.

skíða, u. f., gen. pl. skíðna, Gþl. 381: a splint, stick, Fas. iii. 125, Mar. 1055; klauf hann Þór í skíður einar, Fms. ii. 163; taka skíður í hönd sér, Bs. i. 634.

skíðna-garðr, m. = skíðgarðr, Gþl. 381.

II. the name of a county in Norway, mod. Skien, Fms.

Skíð-blaðnir, m. the name of the famous mythical ship of the god Frey, Gm., Edda.

skíð-færi, n. a passage on snow-shoes; þar til at snjófa görði ok gott s., Fb. i. 21, Fms. viii. 400.

skíð-færr, adj. good at running on snow-shoes, Edda 18, Fms. iii. 18, ix. 233.

skíð-garðr, m. wooden palings, a wooden fence, Eg. 80, 232, Ó.H. 135, Fb. i. 545, Fms. ix. 521; skíðgarðs-hlið, iii. 67: a yard, 656 C. 4.

skíði, a, m. a kind of bird, Edda (Gl.)

II. a pr. name, Landn. Skíða-Ríma, the Lay of Skiði: Skíðungar, a nickname, Sturl.: in plur. the name of an old family, the descendants of S, Korm.

skíði, n. [A.S. scǽð, sceað; Engl. sheath; Germ. scheide; Dan. skede], a sheath, Hðm. 16.

skíði-járn, n. a ‘sheath-iron,’ dirk, id.

skíðing, f. = suzingull, Sks. 403.

skíð-kjálki, a, m. = skíðsleði, Fb. ii. 169.

skíð-lægr, adj. level, horizontal; þar skíðlægt yfir, Bs. ii. 81.

skíð-sleði, a, m. a snow-sledge shaped like a snow-shoe, Ó.H. 85.

SKÍFA, u, f. [Germ. scheibe], a shaving, slice, passim in mod. usage; a nickname, Fms. x.

SKÍFA, ð, to cut into slices, slice; skífða hjálma, Fas. i. 158; s. sem hvannir, Bær. 8, Háv. 13 new Ed.; skífðu hnappinn or grindinni, Lv. 65; skífði frá síðuna, Flóv.; s. undurn, to carve meat, Km. 2.

skíma, u, f. a shimmer, faint gleam of light; dags-skíma, ljós-skíma

skí-maðr, m. a juggler, hypocrite; see skí.

SKÍMI, a, m. [Ulf. skeima = φανή, John xviii. 3; Germ. schimmer; A.S. scîma; Engl. shimmer]:

—a gleam of light; nokkurir skímar af hennar geislum, Sks. 205; at af þeim geisli þessi skími, 206; með bleikum skíma, 627; leiðir fram dökkvan skíma, 229 B.

SKÍNA, pres. skínn, Nj. 146; þú skínn, 623. 18: mod. skín (with a single n); pres. skein, skeint (mod. skeinst), skein, pl. skinu; subj. skini; part. skininn: [Ulf. skeinan = λαμπειν, ἐξαστράπτειν; common to all Teut. languages]:

—to shine; sól skínn, Grág. ii. 170; nú skínn sól í sali, Alm.; sól skein sunnan, Vsp. 4; veðr var fagrt, skein sól í heiði, Ó.H. 216; geislar skinu, Ór. 60; er sólin skínn á, Nj. 146; s. með mikilli birti, Fms. i. 77: the phrase, skína í jarteinum, 623. 18; or, s. jarteinum, of a saint, Bs. passim; ok er hann skein í þvílíkri dýrð, Fms. x. 231; þeim er skein í heims prýði, 656 A. ii. 2; heilög Krisini hefir skinit með björtum blóma, Bs. i. 237; skínanda klæði, shining, glittering clothes, of gold-embroidered stuff, Dipl. iii. 4, v. 18, Vm. 52, 55.

2. to glimmer, gleam; skínu við tólf spjót ok skildir nokkurir, Eg. 742.

II. part. skininn, bleached, withered; skininn hross-hauss, Fas. ii. 300; hvítr ok skininn.

SKÍRA, ð; a distinction is made between skíra (with í) = to purify, and skýra (with ý) metaph. = to explain; but that both words are identical is shewn from the Goth.: [Ulf. skeirjan = ἑρμηνεύειν, skeireins = ἑρμηνεία, skeirs = clear]:

—to cleanse, purify; s. silfr, Hkr. i. 185; þat skírir ok birtir augu, … þat bætir myrk augu ok skírir, Pr. 472, 473; skíra sik, to cleanse oneself.

2. of an oath or ordeal, to clear, purge; skíra sik með tylptar-eiði, Gþl. 151; ok skíri hón sik, ok handsala faðerni ef hón verðr skír, Lv. 77; er þó ván at þú skírir þik í hreinsunar-eldi, Fms. vii. 38.

II. eccl. [as translation of A.S. fullian = to cleanse], to baptize, christen; skíra barn, K.Þ.K., N.G.L., Fms., Nj., Bs., in countless instances, old and mod.

2. reflex. skírask, to be baptized; láta skírask, Jb. 10, Fms. i. 23, 129.

skírari, a, m. [cp. A.S. fullere], the Baptist, N.T., Vídal.

skír-borinn, part. ‘pure-born,’ born in wedlock, Grág. i. 288, Fms. x. 265.

Skír-dagr, m. Maundy-Thursday, Bs. i. 168, 247, ii. 167, Ld. 324, Rb. 358, Fms. ix. 500, Sturl. i. 25, 114, iii. 203:

Skíri-dagr, id., Gþl. 177:

Skíri-Jón, John the Baptist, Gd.

Skíri-Þórsdagr, id., N.G.L. i. 10, Gþl. 177, Fms. ix. 500, Karl. 469.

skír-dræpr, adj. dazzling; lét hann tjalda svörtum tjöldum til þess at þá væri síðr skírdræpt, Ó.H. 156 (Fær. 213).

skír-getinn, part. born in wedlock, Fms. ix. 250, Grág. i. 171.

Skíri-dagr, m. = Skírdagr.

skíri-faðir, m. a ‘baptism-father,’ one who has baptized one, Sturl. i. 75.

skíri-nafni, a, m. a namesake, Sighvat.

skíring, f. a clearing;

skíringar-vitni, a compurgatory witness, N.G.L. i. 207.

2. a christening = skírn, N.G.L. i. 375, 392.

Skíri-Þórsdagr, m. = Skírdagr.

skír-leikr, m. (skír-leiki, a, m.), purity; at slá slíkt silfr at skírleika sem várr vili verðr til, N.G.L. i. 446; sakir orða gnóttar eða skírleiks, MS. 15. 1: mostly in a moral sense, s. andarinnar, Stj. 34, 142, Mar.

skír-leitr, adj. pure of countenance, Gm. 39, Akv. 35; bjartari ok skírleitari, MS. 234. 80.

skír-liga, adv. purely, Sól. 10.

skír-ligr, adj. = skírleitr; s. í yfirbragði, Sturl. ii. 189; s. at yfirlítum, Fb. ii. 431 (MS. skýrligr, less correct).

skír-lífi, n. a pure life, chastity, Mar.

skír-lífr, adj. pure-lived, chaste, HE. i. 469, MS. 625. 78, passim.

skírn, f. [as a translation of the A.S. fulluht, which prop. means cleansing, cp. Engl fuller = bleacher]:

—eccl. baptism, christening; skírn görir alla hreina ok skíra, 655 i. 1, K.Þ.K., Bs., in countless instances, old and mod.;

heima-skírn, christening at home;

skurðar-skírn, circumcision;

halda barni undir skírn, to stand godfather, Fb. ii. 264; skírnar-hald, the standing godfather, Str. 17;

skírnar embætti,

skírnar-þjónosta, Fms. i. 148, H.E. i. 473, Karl. 204, Stj. 377;

skírnar-dagr, 677. 15;

skírnar-brunnr (skírnar-bruðr), the fount of baptism, Fms. iii. 168, MS. 656 A. ii. 2;

skírnar-dropi, Hom. 56;

skírnar-ketill, skírnar-munnlaug, a font, Vm. 17, 109;

skírnar-Sár, a baptismal font, H.E. i. 473, Vm. 1;

skírnar-klæði, baptismal clothing = hvíta-váðir (q.v.), a white garment, Fms. x. 244, Stj. 49, Ó.T. 25, 29;

skírnar-nafn, a baptismal name, Bær. 6, Stj. 139;

skírnar-steinn, a font, Vm. 38;

skírnar-vatn, baptismal water, 655 vii. 2.

skírna, að, to become clear; vatn sem betr hefði skírnat ok setzk, Stj. 290; þá tekr þat ljós at skírnask ok birtask, Sks. 204.

Skírnir, m. the Bright, the name of the messenger of Frey, the god of light, Edda. Skírnis-för (in mod. Edd. called Skírnis-mál), Sæm.

skírr, adj., compar. skírri, superl. skírstr, Sks. 138 new Ed., MS. 15. 5; [Goth. skeirs; A.S. scîr; Engl. sheer; Germ. schier; Dan. skjær; cp. also skærr and skýrr]:

—clear, bright, pure, of glass, water, sky, light, etc.; gler allra hreinst ok skírst, MS. 15. 5; skírt vatn, Hb. 544. 39; skír ok úskír vötn, Rb. 352; skír veðr eðr úskír, Stj. 15; þrjár merkr gang-silfrs móti einni skírri, 732. 16; skírt silfr, id.; sýndisk honum eigi skírt mála-silfrit, Fms. vi. 243; átta hundruð marka skírra, x. 92; drykkr skírri hverju víni, id.; getinn af skírri meyju ok flekklaussi, 625. 70.

2. metaph. cleansed from guilt, esp. referring to an ordeal; hreinn ok skírr, 655 i. 1; emk skírr um þat, I am clear of that, Sighvat; verðr hón af járni skír þá er hón sýkn saka, N.G.L. i. 351; þá varð sá skírr er undir jarðar-men gékk ef torfan féll eigi á hann, Ld. 58.

3. með skírri raust, wfth a clear voice, Sks. 138 new Ed.

skír-skota, að, to appeal, a law term, with dat.; the word is prob. derived from the appeal to ordeal; s. e-u undir e-n, to appeal to; s. þessum órskurði undir þá menn alla, … ok skírskotaði til þeirra laga er gengu á Uppsala-þingi, Ó.H. 86; því s. ek undir þik, Arinbjörn, ok þik, Þórðr, … at …, Eg. 352; s. skal hann undir vátta svörum þeirra, N.G.L. i. 348; konungr skírskotaði þá fyrir þeim er hjá vóru, at Símon gékk við, called them to witness, upon that S. confessed, Fms. ix. 358; þá er hann réttlauss ok hefir hann því skírskotað, N.G.L. i. 74.

skírsl, f., prop. purification, an ordeal; for the ordeal see the remarks s.v. bera A. III, jörð A. in fine, ketill I. 2; as also the words járn-burðr, ketil-tak, jarðar-men; göra skírslir, Fms. x. 418; Guðs skírslir, ‘God’s ordeal,’ is opp. to manna skírsl, man’s ordeal (i.e. an oath), N.G.L. i. 389; göra e-m stefnu til þings, ok njóti þar skírsla sinna, Js. 38; hann skal eigi eiga hverft til manna skírsla ef hann býðr fyrri Guðs skírslir, i.e. if a man first offers God’s ordeal he shall have no right afterwards to man’s ordeal, the oath, N.G.L. l.c.

compds:

skírslar-eldr, m. [Dan. skers-ild], purgatory, Mar.

skírsla-þing, n. a meeting for an ordeal, N.G.L. i. 459.

II. a christening = skírn, q.v.; um Guðsifjar ok skírsl (skísl Ed.), N.G.L. i. 339;

skírsla-stefna, the fixing a time for christening, 340.

skírsla, u, f. a purification, ordeal, see skírsl, Fms. vii. 164, ix. 284, K.Þ.K. 168, Grág. i. 341, 361: in a heathen sense, of passing under a jarðarmen, Ld. 58: metaph., göra skírslu til e-s, to put to the test, Fms. xi. 95, Orkn. 356.

skír-teini, n. [cp. jartein], a proof, evidence (documentary or personal), freq. in mod. usage:

skír-teinn, m. the name of a charmed sword, which shewed the guilt or innocence of one who touched it, Hem.

skíta, skeit, skitu, skitið, [A.S. scitan; Engl. shite; Germ. scheissen; Dan. skide; now only vulgar]:

—cacare, (i.e., to shit) Grág. ii. 133, Fms. vii. 21; þeir fuglar er í sitt hreiðr s., that foul their own nest, Sturl. iii. 253: part. skitinn (q.v.), dirty.

skítr, m. merda, N.G.L. i. 29, passim.

compds:

skít-holt, n. (cp. ganga til trés), a privy, a low word of abuse; skítholtið þitt!

skít-karl, m. a dirty fellow, Fas. ii. 211, Mag. 73.

skítugr, adj. dirty.

skjaðak, n. [Norse skjak = lolium temulentum, Gunnerus Flora Norwagica]:

—a kind of weed, darnel; stundum spillir s., of a field, Sks. 322.

2. of an ill-flavoured or poisonous brewing, as of a drink made of darnel; mungát þat er s. var í, Bs. i. 64; þá kom s. í mungátið … tók þá þegar alla úþekt ok s. ór mungátinu, 316; þar var mungát heitt … ok görði síðan af dám ekki góðan, ok þótti halda við váða, at s. möndi í koma, 340.

skjal, n. [= skval, dropping the v], windy, empty talk, gossip, Edda 110; s. ok hégómi, H.E. i. 475; hann kvaðsk eigi heyra skjal þeirra, Fms. v. 327; verða at skjali einu, Fas. iii. 181; skrum ok s., Skíða R. 7; alþýðu skjal, Hom. (St.)

B. [A different word; from skil, Dan. skjel, cp. spell and spjall], a written deed, document, adduced as proof in a lawsuit, D.N. i. 605, iv. 538. 550, freq. in mod. usage.

compds:

skjala-safn, n. archives.

skjala-vörðr, m. a keeper of archives;

leyndar-skjal, a secret deed.

skjala, að, to prate, swagger, Fas. iii 273, 284, Grett. 89 new Ed.

SKJALD-, the form taken by skjöldr in compds:

skjald-blætr, m. a shield worshipper (?), Yngl. S. (in a verse).

skjald-borg, f. a ‘shield-burgh,’ wall of shields, an old battle array, Ó.H. 206, Nj. 274, Eg. 92, 532, Fms. ii. 319, vi. 416, 418, vii. 262, described in Har. S. Harðr. ch. 117 (Fms. vi 413).

skjald-fimr, adj. quick with one’s shield, Lex. Poët.

skjald-hvalr, m. a kind of whale, from its particoloured skin, Sks. 124.

skjald-kona, u, f. = skjaldmær, Lv. 63.

skjald-kænn, adj. = skjaldfimr, Lex. Poët.

skjald-mær, f. a ‘shield-maid,’ amazon, Akv. 17, Al. 121, Fas. i. 140, 177, Odd. 22, 26.

skjald-rim, f. the ‘shield-rim,’ i.e. the line of shields along the gunwale of a ship (skip skarat skjöldum), Orkn. 104 (in a verse), Fms. vi. (in a verse), xi. 140 (read skjaldrimna).

skjald-steinn, m. ‘the shield-stone,’ the upper stone of a hand-mill (?), Gísl. (in a verse).

skjald-sveinn, m. a ‘shield-boy,’ shield-bearer, Sks. 705, Korm. 118, Stj. 631.

skjalda, að, to enclose in a fence of shields, Fms. x. 78; skip skjaldat með stöfnum, viii. 233; al-skjaldaðr, of a ship, Landn. 156 (see skjöldr): skjaldaðr, shielded, of a person, Fær. 81, Bb. i. 204, Karl. 377.

skjalda, u, f. a particoloured cow, Ísl. Þjóðs.

skjaldari, a, m. a targeteer, Gþl. 103.

skjald-bálkr, m. (N.G.L. i. 84), and skjald-þili, n. (should be spelt skjal-, not skjald-, from skilja, not from skjöldr?), [Norse skjel-tile]:

—a wooden partition-wall, Eg. 90, 233, 235, Fms. v. 338, viii. 172, Grett. 98 A, Orkn. 110, N.G.L. ii. 245 (skjælldili).

skjald-brík, f. = skjaldbálkr:

skjald-bríkja, t, to wainscot, D.N.

SKJALL, n. the white membrane of an egg, Edda 12; hvítr sem skjall, white as s., id.; skjalli hvítara, Gsp.

2. a membrane, the white skin stretched over a round frame (skjár) and used for a window; hence the phrase, vera sem skjall á skjá, to be like a skjall on a frame, of a fickle, shifty person, cp. the mod. ‘brittle as glass:’ the phrase in N.G.L. i. 384—en ef hann svarar, at nú gengr eigi skjall á skjá = but if he answers, ’tis no matter, never mind!—is somewhat obscure,

skjall-hvítr, adj. white as skjall, Gd. 68 (of a lily).

skjall, n., qs. skval (q.v.), empty, vain flattering.

SKJALLA, skellr, skall, skullu, skylli, skollinn; an infin. skella is used in mod. writings, but hardly occurs in old writers (except Ob. l.c.); the older form skjalla is analogous to skjálfa, hjálpa, bjarga, q.v.:

—to clash, clatter, hann lætr skjalla honum höggit, Fms. xi. 149; láta hamarinn skjalla honum, Edda i. 168 (skella, Ob. l.c.); láta hnefa skjalla, Hd.; en á hælum hringar skullu, clattered, Hým. 34; áin skall þegar á brjóst honum, Grett. 140; hnefar Þórs skullu út á borðinu, Edda 36; enda skellr þar nú láss fyrir búrin Reykdæla, Sturl. ii. 53; hurðin skall í lás, the door slammed to: skella á, to burst out on, break out, of a gale, storm; veðr, hríð, stormr skall á; skall nú bardagi á þeim, burst upon them, Fms. xi. 23: impers., skall þar e-m, there was one struck, iii. 188: metaph., hjörtu skullu, were stricken with fear, Fms. vi. 39 (in a verse).

skjalla, að, [skvel, skvaldr], to swagger, talk loud; vér verðum at tala meðan ungmennit skjallar, Mork. 90, cp. Fms. vi. 335.

2. mod. to flatter; s. e-n.

skjallari, a, m. a flatterer.

skjal-lauss, adj. without swagger or cant, Mag.

skjall-fili (spelt skjæll-fili) = skjaldþili, N.G.L. ii. 245, v.l. 27.

skjall-hvítr,† adj. white as skjall, q.v.

skjal-ligr, adj. documentary, authentic; skjalligt próf, D.N. ii. 580.

skjall-kænliga, adv. in a swaggering manner, Grett. 131 A.

skjallr, adj. [skjalla], loud, clashing, shrill; s. brestr, Bs. i. 798; lesa snjallt ok skjallt, 220; kalla skjallt, 623. 35; hann skelldi miklu skjallast, Fas. iii. 125: the phrase, hann kvað sér vera ekki einkar skjallt, he said he did not feel well, Gísl. 47.

skjal-semi, f. swaggering, Hom. (St.)

skjambi, a, m. = skjanni, (conversational.)

skjanni, a, m. [akin to kinn?], the side of the head, Fas. ii. 451 (but coarse)

skjanna-ligr, adj. gaunt-faced.

skjappa, u, f., mod. skeppa, [Dan. skjeppe; East Engl. skip], a bushel; skjöppur ok vágir, N.G.L. i. 126; fjórar skeppur, 136: a nickname, Fms. vii. 215.

SKJARR, adj. [Engl. shy; Germ. scheu], shy, timid, of animals, deer; skjarra sauði, Nj. 27, Bs. i. 330; skjörr hross, Hrafn. 7: skjarrt hross, Gþl. 504; sauðfé þat er skjarrast var, Ld. 96.

2. metaph., skjarr við e-t, shunning; skjarr við skot, Ls. 13; gör þér sem leiðust öll manndráp ok ver skjarr við, Sks. 382; skjörr á skeið(i), shy, faltering in the race, but the passage is obscure or corrupt, Fm. 5;

dag-skjarr, shunning the day, of a dwarf, Ýt. 2;

flug-skjarr, flót-skjarr, shunning flight;

bleyði-skjarr, bold;

læ-skjarr, fraud-shunning, Lex. Poët.

skjarr-sýnn,† adj. quick-eyed. Post. 636, v.l.

skjá, ð, to stretch the membrane skjall over a window-frame; glyggi smá ok alla skjáða, Sks. 427; konu-tetrið öngan gluggan skjáði, Hallgr.

skjáðr, m., Edda ii. 610; read skrjóðr.

skjálf, f [Engl. shelf], a shelf, seat; remains only in hlið-skjálf, q.v.

II. a pr. name, Yngl. S. (Skjálfar-bóndi).

SKJÁLFA, skelf, skalf, skulfu; subj. skylfi; part. skolfit (skolf = skalf, Barl. 53):

—to shiver, shake, quiver; honum þótti s. bæði jörð ok himin, Nj. 194; með skjálfandum beinum, Fms. x. 314: svá þat skylfi af hræðslu, Fbr. 12; s. sundr, to shake so as to burst, Sks. 412; þeyg henni hendr skulfu, Am. 48; hann skalf mjök, Lv. 59; griðkona kom inn ok skalf mjök, Orkn. 326; sá skal vita er á strengnum heldr hvárt hann skelfr, Fb. ii. 129; s. sem hrísla:

skjálfandi, shivering;

ú-skjálfandi, steady, firm, Lex. Poët.

skjálfa = skelfa, to make to shake; s. ok hræða e-n, Barl. 197.

skjálf-henda, u, f. a kind of metre, Edda (Ht.) 35, 129, 130; for the origin of this metre see Edda l.c.

skjálf-hendr, adj. in the metre skjálfhenda, Edda.

2. [hönd], with trembling hand.

II. [önd], tremulous, with faltering voice; hærra né lægra né skjalfhendra (= skjálfendra), Fms. vii. 227.

skjálfra, ð, to shiver, shake; hann skjálfraði allr, Fms. x. 314.

skjálf-raddaðr, part. with faltering voice.

skjálfti (skálpti), a, m. a shivering, shaking, Orkn. 326 (shivering from cold), Gullþ. 8: pass., land-skjálfti, jarð-skjálfti, an earthquake.

compds:

skjálfta-fullr, adj. shivering, Fms. i. 162, Bs. i. 39.

skjálfta-lauss, adj. not shaking, Bs. ii. 159.

skjálg-leiki (spelt skjágleiki), m. wryness, Rb. 476.

skjálgr, adj. [Engl. shallow, although in an altered sense]:

—wry, oblique; með skjálgum skotum, Sks. 383: the phrase, skjóta augum í skjálg, to look askance, Fbr. 71.

2. squinting, as a nickname, Þórólfr Skjálgr (Fms.), the father of Erling Skjálgsson (Ó.H.), whence it became a pr. name; fé-skjálgr. see fé.

skjálgr, m. the crescent moon, Edda (Gl.)

II. the name of a fish, Edda ii. 564.

SKJÁR, m. (the older form was prob. ské, analogous to lé, klé, q.v.):

—a window (the opening). In old dwellings the openings were round, fitted with a hoop or frame (called skjá-grind), which had a membrane (skjall) stretched over it, and this was used instead of glass, and could be taken out at pleasure-; such windows are still found in Icel. farm-houses, all such openings being in the roof, not in the walls, cp. Nj. ch. 78 (init.); and when the frame was taken out, these openings served as outlets for smoke. †Skjár is prop. the bladder stretched on frames and used for glass, as still used in Norway, thus skjaa-lykta = a lantern of bladder, opp. to a glass-lantern; in Icel. the word has since come to mean the window or opening; whilst the bladder itself is called líkna-belgr. In some instances skjár seems to be used synonymously with ljóri (q.v.); the hlið-skjár (q.v.), or ‘side-skjar,’ would then answer to the window or opening in mod. Icel. dwellings; hristust skjáir (chimney-pot = mod. strompr. q.v.) á húsum sem fyrir vindi hvössum, Ann. 1341; Þorbjörn þreif upp stokk ok reisti undir skjáinn ok fór þar út, Gullþ. 19; taka af skjána ok láta leggja út reykinn, Fbr. 99 new Ed.; ef menn sitja í húsum þeim er skjáir eru á, þá er svá ljóst inni, at hverr maðr kennir annan, Sks. 47 new Ed.; konungr hafði gört skjá fyrir stofuna, Fms. vii. 34; fara upp á stofuna ok taka af skjáinn (i.e. the frame), Fbr. 170; hann kastaði því inn um skjáinn, Fas. ii. 81; brutu þeir stofuna um skjána, Sturl. i. 168; hlið-skjár, Sturl. ii. 85; hann hlörar við hliðskjáinn er á var stofunni, Bs. i. 628: the phrase, nú gengr eigi skjall á skjá, N.G.L. i. 384 (see skjall); krumminn á skjá, skjá, skekr belgi þrjá, a nursery rhyme.

compds:

skjá-gluggi, a, m., opp. to a glass window.

skjá-grind, f., see above.

skjá-vindauga, n. a skjá window, Sturl. i. 168, Orkn. 250.

skjáta, u, f. a piece of scorched skin; skinn-skjáta

skjátla, að, impers. mér skjátlar, one falters, misses; see skjóplast.

skjóð, f. a skin bag, N.G.L. ii. 248.

skjóða, u, f. [akin to skauð], a small skin-bag, H.E. i. 473, Edda ii. 314, 430; nafra-skjóða, skjóðu skrúð, Fms. vi. 374, freq. in mod. usage.

skjóðu-pungr, m. a skin-purse, Þjorf. Karl. 374.

SKJÓL, n. [Dan. skjul], a shelter, cover, Fms. iii. 112, xi. 36; in Icel. also used of any cover or hollow under a fence, a stone, or the like, where sheep seek shelter against storm and cold: the phrase, nú er fokit í öll skjól, all shelters are covered with snow, no refuge is left, the metaphor being taken from a snow-storm, Nj. 258; kirkja á fjöru-tigi sauða höfn í Múlafjall, ok skjól í Máríu-helli, Vm. 65; reka skal smala þaðan til skjóla í Vatns-hlíð jafnan er vill, Pm. 110; í mitt skjól ok húsa-skyggni, Stj. 121; flýja undir skjól e-s, Fms. i. 264; skjóta skjóli yfir, to give shelter, Ld. 40, Gísl. 40, Fs. 37: in mod. usage also, skjóta skjóls-húsi yfir e-n. skjóls-maðr, m. a shelterer, protector, 655 xxiii. 1.

skjóla, u, f. [North. E. and Scot. skeel or skeil, a milk-pan], (gen. pl. skjólna, Dipl. v. 18, Lv. 98):

—a pail, bucket, Sturl. ii. 86, Dropl. 34, N.G.L. ii. 248 (v.l.), passim in old and mod. usage: of a measure, Lv. 98, Grág. i. 501, Dipl. v. 18; katlamáls-skjóla, see ketill.

2. of a Constellation, Rb.

skjól-eygr, adj. [A.S. sceôl-eâge; Dan. skel-öjed], goggle-eyed, squinting, Bárð. 178.

skjól-garðr, m. a sheltering fence, Vm. 64.

skjól-góðr, adj. giving good cover, warm, of cloth.

skjól-samr, adj. sheltering, Merl.

skjól-stæðingr,† m. a client, (mod.)

skjómi, a, m. [Ivar Aasen skjoma = to flicker], a flickering light.

2. metaph., skjómi daltangar, the ‘ray of the hand,’ i.e. a drawn sword, Landn. (in a verse): a sword, Lex. Poët.: a nickname, Fb. iii.

skjóni, a, m. a pieball horse, i.e. black and white [see skjóttr];

skjóna, u, f. of a mare.

skjóplask, að, dep., not to be spelt skjöplast, as is seen both from the spelling of the vellum (o, not au, or ), and also from the mod. popular form skjátla, which is a corruption from skjápla, a form which occurs in Norske Saml. v. 158:

—to be upset, fail, at eigi skjóplisk, Sks. 86 new Ed.; at engi skjóplisk í einorðinni við annan, Ó.H. 61; svá at aldri skjóplaðisk (skjöpl- Ed.) okkur vinátta, Fms. vii. 64; kvað Sigmundr hann skjóplaz (skjöpl- Ed.) hafa í ferðinni til Noregs, ii. 114; mun Óðinn vilja skjóplaz í sigrgjöfinni við mik, Fas. i. 380; aldri síðan skal ek skjóplask í yðvarri þjónustu, Fms. via. 369.

skjór, m. [Dan. skjære], the magpie, corvus pica, Edda (Gl.), Karl. 460.

SKJÓTA, skýt, pret. skaut, skauzt (skauztu rhyming with laust, Fms. vi. in a verse), skaut, pl. skutu; subj. skyti; imperat. skjót, skjóttú; part. skotinn: [A.S. sceôtan, scyttan; Engl. shoot and shut; Dan. skyde; Germ. schiessen.]

A. To shoot with a weapon, the weapon being in dat.; skjóta öru (örum), spjóti, fleini, skutli, kesju, kólfi …, Fms. i. 44, x. 308, 362, Eg. 380; þeir þykkjask eigi hafa skotið betra skot, Fms. vii. 211; vera skotinn spjóti í gögnum, shot through with a spear, Nj. 274: the object shot at in acc., skjóta dýr, fugla, sela, Edda 16, Nj. 95, Ld. 56, Fms. x. 356, 362, and passim: also, s. til e-s, to shoot at; s. til fugls, Orkn. 346; s. til hæfis, to shoot at a mark, Fms. ii. 268; s. kesju at e-m, Eg. 380; allir skutu at Baldri, Edda 37.

II. to shoot, to push or shove quickly; skjóta loku fyrir (or frá) hurðu (dyrum), to shoot the bolt, lock the door; s. frá lokum, to unlock, Lv. 60; hann lagðisk niðr ok skaut fyrir loku, Eg. 601; skaut hann þá frá lokum, Fms. vi. 189; þeir lögðu hann í kistu ok skutu síðan fyrir borð, and shot the chest overboard, Eg. 127; skaut Egill yfir brúnni, E. shot the bridge over the ditch, 531; s. brú af, to draw the bridge off or away, Fms. xi. 370; s. skipum á vatn, to launch the ships into water, ix. 501; s. báti, to launch a boat from the shore, Nj. 133; s. útan báti, to shove out a boat, 272; brauð þat er hón hafði í ofninn skotið, Hom. 114; menn er í ofn vóru skotnir, 117; var þeim skotið í eld brennanda, Eg. 232; then in all kinds of relations, s. hesti undir e-n, to put a horse under one, mount him, Eg. 397, 602, Fms. vii. 21; var mér hér skotið á land, I was put ashore here, Nj. 45; s. e-m upp á land, id., Fms. i. 131; s. barni heim af fóstri, to send back a bairn from the fóstr, Grág. i. 276; s. e-m brott, to let one escape, Fms. ix. 420; s. e-m undan, id., vi. 116, vii. 250; s. niðr úmaga, to leave a pauper behind, place him there, Grág. i. 296, 297; s. fé á brott (undan), to abstract, embezzle money, 334; þetta líkar Þórdísi ílla ok skýtr undan peningunum, Korm. 150; skjóttú diametro sólarinnar í tvá staði, divide it into two, Rb. 462; þá skaut Guð því ráði í hug þeim, put this rede into their mind, 655. 3; s. upp hvítum skildi, to hoist a white shield, Fms. x. 347; s. upp vita, to light up the beacon, Hkr. i. 148; þá varð engum vita upp skotið, Orkn. 266; vita-karlinn skaut eldi í vitann, lighted up the beacon, Fms. viii. 188; s. land-tjaldi, to pitch a tent, Nj. 157; var skotið um hann skjaldborg, 274; s. á skjaldborg, to draw up a s., Fms. vii. 70; s. á fylking, to draw up in battle array, Ó.H. 209; s. á húsþingi, to call a meeting together, Eg. 357; s. á eyrendi, to make a speech, Fms. i. 215; skýtr or skýtsk mjök í tvau horn um e-t, see horn B. I. 2; s. fótum undir sik, to take to one’s heels, to run, Fms. viii. 358; hann skaut sér út hjá þeim, shot out, escaped, vi. 189; harm hljóp upp á altarit, ok skaut á knjám sínum, ix. 462; barnit skaut öndu upp, the bairn began to breathe, Hkr. ii. 199; s. skildi fyrir sik, to put a shield before one, Eg. 378, Nj. 156; s. skjóli yfir e-n, to protect (see skjól); Máriusúðin skaut lykkjunum, she (the ship) shivered, Fms. viii. 199; þá segisk, at hann skyti í fyrstu þessu orði, eldisk árgalinn nú, he is said to have let this word slip, to have said, vi. 251; s. e-u of öxl, to throw it off one’s shoulder, Gg. 6; s. e-u á frest, to put off, delay: skjóta augum, to look askance, Eg. (in a verse), from which the mod. gjóta augum is a corruption.

III. metaph. to shift or transfer a case to another, appeal; skutu þau til ráða Ólafs, Ld. 74; s. þrætu til ór skurðar e-s, Fms. vii. 203; því skýt ek til Guðs, i. 3; s. sínu máli á Guðs vald, x. 103; s. þessu máli til Frosta-þings …, þeir skutu þangat sínu máli, i. 32; vér tólf dómendr, er málum þessum er til skotið, Nj. 188; s. máli á fylkis-þing, N.G.L. i. 21; skýt ek því til Guðs ok góðra manna, Nj. 176; menn þá er hann skaut ráðum undir, whom he took as his counsel, Fms. vii. 308.

IV. [A.S. scot; Engl. shot, scot, see skot, I and II]:

—to pay; rétt er at fimm búar virði gripinn, ok skal hann þá skjóta í móti slíku, er þeir virða gripinn dýrra enn hans skuld var fyrir öndverðu, Grág. i. 412; skjóta fé saman, to club money together, make a collection, Mar.; þeir skutu saman fjár-hlutum sínum hverr eptir efnum, Hom, 123 (samskot); hann skaut einn fyrir sveitunga sína alla (he paid their scot) þá er þeir sátu í skytningum, Ld. 312 (see skytningr).

V. impers., e-u skýtr upp, it shoots up, emerges, comes forth; upp skýtr jörðunni þá ór sænum, Edda 44; skaut upp jörðu dag frá degi, the earth appeared day by day (as the snow melted), Fms. ii. 228; þó at þér skyti því í hug, though it shot into thy mind, occurred to thee, Band. 37 new Ed.; þeim skaut skelk í bringu, they were panic-stricken, Ld. 78, Eg. 49, Fb. i. 418 (see skelkr); mjök skýtr mornar vakri, she is much tossed, Hallfred; sveita skaut á skjaldrim, the shield-rim was blood-shot, blood-stained, Orkn. (in a verse); sem kólfi skyti, swift as a dart, Fms. ii. 183.

B. Reflex. to shoot, start, move, slip away; Skíði frá ek at skauzt á fætr, S. started to his feet, Skíða R. 52; Björn skauzk aptr síðan at baki Kára, B. shot or slipped behind Kári’s back, Nj. 262; at menn hans skytisk eigi frá honum, lest they should slip away, abscond, Fms. vii. 49; vildi ljósta Gretti, en hann skautzk undan, started away from the blow, Grett. 91 A; þeir fálmauðu af hræðslu, ok skutusk hingað ok þingat undan geislum hans, Niðr. 5; þó at fé hans skjótisk fyrir garðsenda, to slip through by the end of the fence, Grág. ii. 263; nú skýzk maðr undan tali (evades,) N.G.L. i. 97; kemr í hug, at hann mun skotisk hafa undan, ok vilja eigi fara, Ísl. ii. 334: skjótask yfir (impers.), to skip, slip over; mér hefir skotisk yfir að telja hann, þeim hafði yfir skotisk um þetta, they had made a false calculation, Ld. 100; þá skjótumk ek mjök yfir, then I am much mistaken, Skálda (Thorodd); skýzt þeim mörgum vísdómrinn sem betri ván er at, Grett. 25 new Ed.: skjótask e-m, to fail; margir skutusk honum, many forsook him, Fms. i. 22; skutusk þá margir við Þórð í trúnaðinum, many proved false to Thord, Sturl. iii. 75 C; vildi dýrið ljósta þeim hramminum seni heill var, ok skauzk á stúfinn, and stumbled, reeled on the stump of the other leg, Grett. 101 A; hann var nokkut við aldr, ok skauzk á fótum (and tottered on his legs), ok þó hinn karlmannligsti, Háv. 45: also in the law phrase, hafa e-u fyrir skotið, to have a case forfeited, N.G.L. i. 52, 53; ef hann stefnir eigi … þá er þeim váttum fyrir skotið, then the witnesses are valueless, 54 (cp. Dan. for-skyde).

2. reflex., in the mod. skjótask, to go on a short errand, pay a short visit; viltu ekki skjótast með bréfið að tarna? eg ætla að skjútast inn sem snöggvast, bíddu meðan eg skýzt inn, and the like.

II. recipr., skjótask á, to exchange shots, Fms. i. 93, vii. 54.

III. part., of corn, to shoot; rúgakr al-skotinn, Þiðr. 180.

skjótaðr, part. mounted, furnished with a horse or vehicle (skjótr, m.); þó ek sé verr skjótaðr, en hann fyrir vanheilsu sökum, although I am less well mounted, Fms. vii. 275.

skjótandi, part. a shooter, Edda 56.

skjót-fall, n. the neglecting to provide a vehicle or horse, N.G.L. ii. 336.

skjótla, adv. = skjótliga, Hom. 109.

skjót-leikr, adj. fleetness, Edda 31, Landn. 194, MS. 4. 18, Sks. 82.

skjót-liga, adv. swiftly, quickly, Nj. 130, Fms. vi. 31, vii. 342: soon, skaltú nú ok vita s., Ld. 50; sofna s., 156.

skjót-ligr, adj. ‘shot-like,’ fleet, quick, alert; s. í viðbragði, Fms. vii. 175; s. til karlmennsku, Nj. 183; hann var hinn skjótligsti at sjá, Fær. 256: sudden, s. dauði, Sks. 231.

SKJÓTR, adj., skjót, skjótt, swift, fleet; hefir þú skjótara hest séð? Fms. vii. 169; þeir hljópu at þeim, ok varð skjótastr Moðúlfr, Nj. 262; s. til góðra verka, Skálda 169: skjótt, opp. to seint, Edda 127.

2. of time; skjótari skilning, Fms. i. 97; skjótan órskurð, 42; skjótar sölur, Ísl. ii. 126; þat er skjótast at segja, in short! Fms. vi. 84; rifhrís er skjótara er at rífa upp, it is sooner picked, Grág. ii. 288; mjólk ok aðra hluti þá er þeim vóru skjótastir til lífs, Finnb. 234; skjót samstafa, a short syllable, Edda (Ht.)

3. neut. skjótt, speedily; hón bjó sik skjótt, Nj. 11; búa sik sem skjótast, Fms. i. 73; þeir sjá skjótt (soon) logann, Ísl. ii. 152; birta skjótt sinn vilja, Ld. 186; sofna skjótt, Fms. i. 9; líf mannligt endast skjótt, Hallgr., Pass. 8. 17, 14. 1.

B. Compds:

skjót-fara, adj. swift-going, Sturl. i. 84.

skjót-færi, fleetness, Edda 34.

skjót-fættr, adj. swift-footed.

skjót-görr, part. soon made, Fms. vi.

skjót-hendr, adj. swift-handed, Fas. i. 100.

skjót-keypt, n. part. a hasty bargain, Bárð. 30 new Ed.

skjót-kjörinn, part. soon chosen, Fms. ii. 79, Fas. ii. 188.

skjót-látr, adj. quick, alert, Ísl. ii. 6.

skjót-leikinn, adj. nimble, Finnb. 352.

skjót-litið, n. part.; göra s. e-t mál, to hurry, be rash in a thing, Ld. 186.

skjót-lyndr, adj. impatient, Sks. 641.

skjót-mælgi, f. a rash speech, Barl. 108.

skjót-orðliga, adv. in a few words, Hkr. iii. 104.

skjót-orðr, adj. quick-spoken, ready of tongue, Bjarn. 14, Nj. 38, Ó.H. 113, 201.

skjót-ráðit, n. part. hastily decided, Edda 127.

skjót-ráðr, adj. quick in resolving, Ó.H. 201.

skjót-ræði, n. rashness, Fms. i. 74, vi. 104, 133, Njarð. 378.

skjót-svarinn, part. rashly sworn, Sks. 607.

skjót-tíndr, part. soon picked up, Sks. 7.

skjót-yrði, n. hasty words, Fms. v. 253.

skjótr, m. [Swed. skjuts = a post-horse; Ivar Aasen skjot]:

—a vehicle, esp. a horse; hann segir honum at búinn var skjótrinn, Fms. iv. 35: in Sweden and Norway the word specially means the conveyance (skyds) of a public person or message as by law required, en sá sem fellir þenna skjót, K.Á. 22; ok sérliga um skjót sem ér erut mínum herra biskupinum skyldugir at lögum, N.G.L. ii. 336; farar-skjótr, reið-skjótr, q.v.

skjót-skipti, n. the change of a horse, N.G.L. ii. 336.

skjóttr, adj. [contracted qs. skýj-óttr? see skjóni], skewball (i.e. brown and white), only of a horse, Ísl. ii. 62; rauð-skjóttr, jarp-skjóttr, mó-skjóttr, kinn-skjóttr, q.v., cp. skjóni.

skjögr, n. limping as if palsied.

skjögra, að, to limp as if palsied, esp. of animals dragging their legs after them.

skjökta, að, to wag to and fro.

skjöldóttr, adj. dappled, skewball, of cattle; rauð-skjöldóttr

SKJÖLDR, m., gen. skjaldar, dat. skildi; an old dat. in poets skjaldi,—hjaldrs á mínum skjaldi, Eb. 27 new Ed. (in a verse); haldorð í bug skjaldi, Fms. vi. (in a verse); haldir fast ok skjaldi, Kormak: plur. skildir; acc. skjöldu, mod. skildi: [Ulf. skildus = θυρεός, Ephes. vi. 16; Dan. skjold; Swed. sköld; common to all Teut. languages: it is commonly derived from skjól, shelter, although the short root vowel and the final d of skild speak against this: ‘skillingr’ or ‘skildingr’ (a shilling) may be a derivative from ‘skildus,’ from the shape, and from the painted or scratched ‘ring’ on the shields; see below: in fact, an old poet (Bragi) calls the shield ‘the penny of the hall of Odin.’]

A. A shield, the generic name; the special names are, rönd, rít, baugr, targa, lind; þeir höfðu ekki langa skjöldu, Fas. i. 379; góðan skjöld ok þjökkan á hálsi, Sks. 407; skjöld á hlið, Bjarn. 62, and so in countless instances.

II. special phrases; halda skildi fyrir e-m (e-n), to hold one’s shield, as a second in a holmganga, Glúm. 332, Korm. 88; or, fyrir e-n, Ísl. ii. 257; era héra at borgnara þótt hæna beri skjöld, Fms. vii. 116: hafa e-n at skildi, to have another as one’s shield, i.e. seek shelter behind him, Nj. 8; bera efra skjöld, to carry the highest shield, gain the day, Fas. i. 383, Fms. x. 394: þjóna undir þann skjöld, to serve under that shield, that standard, vii. 293; þjóna undir sama skjöld, viii. 109: binda öllum jafnan skjöld, to tie the same shield to all, treat all in one fashion (metaphor from a withy-shield?), Clem. 44: leika tveim skjöldum, to play with two shields, play a double game (metaphor from the red and white shields, see B), Am. 70, Hkr. i. (in a verse): koma í opna skjöldu, to fall into the open (hollow) shield, to attack in flank (from the left), Fms. vi. 408, Stj. 365, Eg. 295, Fb. ii. 123; rennir sá maðr í kirkjugarð, ok sækir þingat skjöld, and seeks protection there, N.G.L. i. 352; múrr ok skjöldr, Mar.

III. of any shield-formed thing; tólgar-skjöldr, a round piece of tallow; also of shield-like spots on cattle or whales: of a white tablet in churches, Vm. 142, 162, 168, Ám. 55, Pm. 17:

brjóst-skjöldr, a round brooch.

IV. a pr. name, Nj., Hkr. (of the son of Odin, the ancestor of the Danish kings); Skjöldungar, Edda; Skjöldr Skánunga goð, Fb. iii. 246.

compds:

skjaldar-band, n. a shield-strap, a nickname, Fms. ix. 249.

skjaldar-bukl, n. the shield-boss, Al. 40.

skjaldar-fetill, m. the shield-strap (mid. H. G. scilt-vezzel, Gr. τελαμών), Bjarn. 36, Sks. 407.

skjaldar-jötunn, m. ‘shield-giant,’ a war-engine, Sks. 430.

skjaldar-rönd, f. the shield-rim, Fms. i. 266, Korm. 120, Sks. 385.

skjaldar-skirfl, n. pl. old worn-out shields, Band. 33 new Ed.

skjaldar-sporðr, m. the ‘shield-tail,’ the lower part of an oblong shield, Ld. 78, Glúm. 333, Fas. i. 515.

B. Remarks on the shield.—A shield was raised as a signal in time of war; a red shield betokened war (rauðr skjöldr, her-skjöldr), a white shield peace (hvítr skjöldr, friðar-skjöldr, a peace-shield); in a battle the red shield was hoisted, Hkv. 1. 33; but, bregða upp friðar skildi, to hoist the (white) shield of peace, was a sign that the battle was to cease; hann lét skjóta upp skildi hvítum, Fagrsk. 61, Fms. vii. 23; hence also the phrase, bera herskjöld, or, fara herskildi, to harry, overrun a land with the ‘war shield,’ see frið-skjöldr and her-skjöldr (s.v. herr). War ships were lined from stem to stern with a wall of shields,—skip skarat skjöldum, or skjaldat skip; hann kom í Bjarnar-fjörð með al-skjölduðu skipi, síðan var hann Skjaldar-Björn kallaðr, Landn. 156. The halls of the ancients were hung all round with a row of shields, Gm. 9, Edda 2, Eg. 43, see the curious story in Fas. iii. 42. For the shield-wall in battles see skjald-borg. Ancient sayings; nú er skarð fyrir skildi, now there is a gap for a shield, a breach in the fence, of a heavy loss, such as the death of a person, nú er skarð fyrir skildi, nú er svanrinn nár á Tjörn, Jón Þorl.; höggva skarð í skildi e-s, to cut a notch in one’s shield, inflict a severe blow, Orkn. (in a verse). Shields were furnished with a painted or carved ‘ring’ representing mythological or heroic subjects; these rings are the earliest works of Northern art on record, hence come the names rít, baugr, rönd, of which rít points to scratching (whereas Bragi used ‘fá’ = to paint); rauðum skildi, rönd var ór gulli, Hkv. 1. 33. Such shields were a lordly gift, and gave rise to several ancient poems treating of the subjects carved or painted on the shield, such as the famous Haustlöng by Thjodolf, the Ragnars-kviða by Bragi, the two Beru-drápur (Shield-songs) by Egill; these ‘shield-lays’ were afterwards the sources of the writer of the Edda, but only a few fragments are preserved; (cp. the Greek lay on ‘the shield of Heracles,’ and the lay on Achilles’ shield in the Iliad.)

Skjöldungar, m. pl. the famous lineage of the kings of Denmark, from Skjöld, the son of Odin, Edda, Yngl. S. The Danish legend derives the name from his being found in infancy in a bed of reeds to which he had floated on a shield; but in fact the name is derived from the ancient Teutonic custom of electing the king by lifting him on a shield in the assembly. Skjöldunga-ætt, f. the kin of the S., Fas. ii. 10.

skjöldungr, m. a bird, the sheldrake, from the shield-like band across his breast, Edda (Gl.)

skjölug-leikr, m. wordiness. Fas. iii. 372, v.l.

sko, interj. see! behold! qs. skoða, skoðaðu.

SKOÐA, að, [Swed. skåda; early Dan. skode; the Germ. schauen and Goth. skawjan are kindred words]:

—to look after, view; skoða augum, Hm. 7, Skíða R. 196; er málit var skoðat, Grett. 102 A, H.E. i. 387; veri sýslumaðr skyldr at s. þetta á hverjum tólf mánuðum, Gþl. 526; s. nauðsyn mannsins, K.Á. 76; svá at vér allir megim s. hvárt …, Dipl. ii. 14; höfu vér iðuliga skoðat hana, revised it (the book), Gþl. (pref. v); hón býðr at s. í höfði honum, Ld. 156; at líta ok eptir at s. um landamerki, Dipl. ii. 19.

II. skoðask um, to look about, Hm. 1.

skoðan, f. a viewing, Stj. 299, H.E. i. 584, Bs. i. 703; undir skoðan ok yfir-sjón Gunnsteins ábóta, Dipl. iii. 4.

skoffin, n. an animal, said to be a hybrid between a she-cat and a fox, Ísl. i. 612.

skokkr, m. a trunk, chest; skokkr var á gólfi, a carpenter’s chest, Rm. 15; þeir höfðu með sér skokka (skrokka Cod.) ok í dýra-merg, Þorf. 430, v.l.: a ship’s hulk, Fms. vi. 141, 252 (in a verse), Orkn. 104 (in a verse), Pd. 20, 38: mod. skrokkr = a trunk.

skol, n., qs. skvál, [Engl. scullery], washing water.

skola-vatn, n. scullery water.

SKOLA, að, to wash; skola handklæði, H.E. i. 489; s. í vatni, MS. 544. 39; sjór skolar kjöl, Edda (in a verse): impers., skolar til hafs öllu ór skipinu, it was all washed away, Sturl. i. 120; alda skolar kjöl, Edda ii. 492 (in a verse).

skol-beinn, adj. brown-legged, a nickname, Fms. x. 123.

skol-brúnn, adj. the etymology and exact sense of this word is uncertain, either from skol and brúnn = scullery-brown, or from skálpr or skolptr, qs. ‘scalp-brown’ swarthy, perhaps the latter; †the best Engl. rendering would be olive, of complexion; svarteygr ok s., Eg. 305; svartr á hár, skarpleitr, nökkut s., Orkn. 66; nökkut s., hvítr á hár ok rétthár, Glúm. 335; s. ok skarpleitr, Sd. 147; hárr í skeggi ok s. mjök, Ld. 274; rauðbleikr á hár, skolbrúnn, eygðr mjök ok vel, Eb. 30; Hallfreðr var s. nökkut, jarpr á hár, Fs. 86; rauðskeggjaðr, skol-brúnn. ok heldr íllmannligr, 101, Hem. (of earl Tosti).

SKOLLA, skollir, skolli, skollat, to hang over, dangle; belg þann er skollir með skrám, Hm. 135; þar er þú skollir við ský uppi, Vkv. 35; Bjarni skoldi við tré, dangled in the tree, Fms. vi. 304 (in a verie); gull-mörkuð vé skollu (skolldu), the standard floated, Fagrsk. (in a verse); ek læt skeiðr skolla við sker, I make the ships hover among the skerries, Fms vi. (in a verse); létum tjöldut skip s. fyrir landi, we made the ships hover off the ness, Sighvat: in mod. usage, treyjan (the coat) skollir upp á herðar blöðum, of a short, ill-fitting jacket.

2. metaph. to skulk away, keep aloof; þá skolli þér svá at mér mun seint verða at taka af yðr hjálp. Edda 20: skolla við e-m, to forsake, prove false to; þó lætr Gerðr í Görðum gollhrings við mér skolla, she turns a deaf ear to me, Fms. vi. (in a verse.)

skolli, a, m. the ‘skulker,’ a fox, Reynard, Edda (Gl.); esp. used in nursery tales and in games, e.g. skolla-leikr, the fox-game, blind-man’s-buff, in which every man in turn pats the skolli (the blindfolded man) on the shoulder, shouting, klukk, klukk, skolli minn, klukk, klukk! and then turns round; hann hleypr upp at selinu ok spurði hvárt skolli væri inni, whether the fox were in? Ld. 278, Sturl. iii. 218; hann gaf stór högg á dyrnar ok spurði hvárt skolli væri inni …,—answer, Inni er skolli ok ekki hræddr | bittu til þess að hann er klæddr, Safn i. 53: in the phrase, skella skolla-eyrunum við e-u, to turn a ‘fox-ear’ (deaf-ear) to a thing.

2. the evil one, a word used in swearing; hvaða skolli! skollans! hence in

compds:

skolla-brækr, f. pl. devil’s breeks:

skolla-hráki, a, m. ‘devil’s-spittle’ = the jelly-fish, see Maurer’s Volks.:

skolla-fingr, botan. = lycopodium selago, a kind of fern:

skolla-leikr, m. (see above):

skolla-reipi, n., botan. ‘devil’s rope,’ the bramble, = rubus:

skolla-fótr, m., botan. = equisetum, horse-tail, a plant akin to the ferns:

skolla-kál, n., botan. goat-weed = aegopodium, Hjalt.

skollkini, m. [cp. Engl. skulk], poët. a wolf, Edda (Gl.); no doubt akin to skolli.

skollr, m. [Ivar Aasen skæll = a fog], = skolli, a fox, Edda ii. 490.

2. skulking, deceit; byggja um skoll, Fms. xi. 365; s. var í skapi búandkarla, viii. 44.

compds:

skoll-laust, adj. guileless, Sighvat.

skoll-víss, adj. skulking, wily, Hkv. 1. 37.

skoll-valdr, m. a skulker, deceiver, one of the names of Odin, Edda (Gl.); but more probably belonging to some ancient fable about Reynard the fox.

skolp, n., qs. skvalp, [cp. Dan. squalpe], scullery water.

SKOLPR, m. [Ivar Aasen skolpe-jarn], a turner’s chisel; skolpa ok nafra, Sks. 30.

skolptr, m., spelt thus, Fms. vi. 180 (in a verse), and ii. 259, v.l.; sounded and spelt skoltr; [akin to the preceding word]:

—a snout, of a dog, dragon, or the like; skeið bar skolpt inn rauða, Fms. vi. (in a verse); gnöptu skoltar, ii. 259 (in a verse); hann lýstr á skoltinn hesti sínum, Þorst. St. 48; kom broddrinn í auga hestinum, ok hljóp augat út á skoltinn, … augat var frosit á skoltinum, Bs. i. 608: of the human face, hón var steinblind … hón bar vatnið upp í skoltana, ok þóttisk linan af fá er kallt var, ii. 169; ljótan skolt, langa trjónu, Fas. iii. 37 (in a verse); Skíða sló á skoltinn enn, Skíða R. 142.

skona, að, to serve, attend, with dat.; skona ok því allir oss með út-greiðslu ok mikilli hlýðni, N.G.L. ii. 426.

skonnorta,† u, f. a schooner, (mod.)

skon-rok, n. [Dan.], a biscuit, (mod.)

skons, n. [Lat. ab-sconsa], a sconce, lantern, Bs. i. 847.

skonsa, u, f. a dark nook.

skop, n. = skaup, railing, mocking, Fas. iii. 37. skop-ligr, adj.

skopa, að, = skeypa; skopast að e-u, to scoff, mock.

II. [see skapa], to take a run; in the phrase, skopa skeið (skapa skeið), Gullþ. 57, Gísl. 69, Fas. ii. 283, Fs. 51.

skopan, f. railing, Hom. (St.)

skoppa, að, (skopp, n.), [cp. Engl. to skip], to spin like a top.

skoppara-kringla, u, f. a top (the toy).

skoppr, m. a top (?), a nickname, Sturl. iii. 153.

SKOPT, n., better skoft, mod. skott, q.v.; [Ulf. skufts = τρίχες; O.H.G. skuft; Germ. schopf]:

—hair; skopt heitir hár, Edda 109; skopt it svarta, Fbr. (in a verse); þó heilagt skopt, Edda (in a verse); only in poets; it remains in the pr. name Skopti, Hkr., Landn.

skopta, skopti, to float atop (like hair); skopta ek upp, I rose to the surface, emerged, Fbr., Fb. ii. 215 (in a verse); this certainly is the sense, and not as explained in Lex. Poët.

skor, f., pl. skorar, a score, notch, incision; setja þrjár skorar á dyra-stoð, N.G.L. i. 55; bera, þola skor, to ‘thole a score,’ stand a cut, of a good silver coin (bad coins were merely silvered over), Grág. i. 392, 500; hvítr í skor, white in the cut, of silver, Hkr. i. 185.

2. [North. E. scar, scaur], a rift in a rock or precipice; hleypr hann ofan fyrir skorina, Gísl. 158; er þú vatt þá sjau í skorinni, Nj. 146; svelta sem refr í skor, Fas. iii. 180, 636; fóta-festi í einni lítilli skor, Barl. 56; Skorar-geirr, a nickname, Nj.: the name of a cloven mountain north of Broadfirth in Icel., milli Skorar og Jökuls: berg-skor, hellis-skor, kletta-skor.

II. a tally or stick for counting, a score or notch being made for every twenty; ef skip skal skipa … þá skal skorar (they scored the roll) selja ármanni í hönd, ok augljós nef þau öll göra at bryggju-sporði, er skorat er fyrir, N.G.L. i. 202; hence,

2. a score, a tale of twenty; ellefu skorar af karlmönnum, sjau skorar af börnum, 415. 16.

SKORA, að, (but skorðu, Gs. 14), [Engl. to score], to make a score, incision; járnin skoruðu mjök at beini, Fms. xi. 288; af annan fótinn en skoraði mjök annan, Sturl. ii. 158; þar skorðu vit (we scored) blóð ór benjum, Gs. 14; þeir skora sundr vegginn með bolöxum, Al. 148; skora sundr í miðju, Fas. iii. 343; þeir skoruðu af spjótskapti (scored a piece off) ok görðu þar af hæl, Slurl. ii. 181; þeir skora fætr á fílunum þar til er þeir falla, Al. 143.

II. skora e-m hólm, prop. to ‘score’ or mark out a field for battle, hence to challenge to single combat, (rísta reit, to scratch the limits of a batile-fdd, see Korm. S.); skora á e-n, to challenge; s. á e-n til hólmgöngu, Dropl. 36, Fs. 137; hann skoraði á Þorfinn til landa, Landn. 80; skora á mann til e-s hlutar, Eg. 494: also, skora e-m á hólm or hólmgöngu, to challenge to fight, Nj. 15, 36, Gísl. 78: skora e-n (acc.) á hólm, Grett. 40 new Ed., is less correct.

2. to call on, summon; hann skorar á Þorgerði, Fms. xi. 134; at þú skorir á hann, at hann rétti þitt mál, Dropl. 20: to urge, fast skorar þú þat, Ld. 334; konungr skorar þetta mál við hana sjálfa, Fms. xi. 4; skaltú s. við hann fast, 113; skorar konungr til við Hákon, hvárt …, 20; þótt þessir hlutir skoraði samvizkur manna á fornum landskap, Bs. i. 733; þat skorar Búi í sættina, at …, Fms. xi. 86; einn er hlutr skoraðr til þess, 30; skoraði því Biskup þessa hluti, Bs. i. 736; Þorvaldr skoraði þat í mót.

III. to score, count by tallies; en er skorat var lið vóru nær þrettán hundruð, Fms. vii. 295; hann lét þá s. liðit, ~~viii.~~* Orkn. 416, ix. 382 (v.l.); þá lét hann menn ganga undir stöng (he made the men pass under a pole), var lið skorat, *Fms. viii. 320 (this and the following references refer to the Sverris Saga); skoraðir vóru sex tigir hundraða, 311; var þá skorat nær fjórir tigir hundraða manna, vii. 275; þá, var skorat tuttugu hundrað manna, 324; var skorat á hana (her, the ship) tvau hundruð manna ok átta tigir, viii. 198; þar vóru fyrst til skoraðir (mustered out) hirðmenn, Hkr. i. 310; skolu bændr skora görðir á hendr honum, to impose a levy on them. N.G.L. i. 200; var áðr skorat at hverjum Þórðr vildi ganga, Sturl. iii. 27.

IV. reflex., skorask undan, to refuse, decline a challenge, Bárð. 179.

skora, u, f. a score, notch, incision, passim in mod. usage. skoru-kefli, n. a ‘score-stick,’ tally (used in keeping accounts); þó skal búandi hverr augljós nef hafa á bryggju-sporði á skorukefli fyrir ármann, each franklin (in paying his levy) is to shew his tally to the king’s steward, N.G.L. i. 200.

skoran, f. a scoring; þriggja marka ból at s., D.N. iv. 279;

á-skoran, a challenge.

skor-bíldr, m. a score-axe, Km. (for skeribíldr); in the phrase, skor-bíldar ganga í e-u, the axe has been shaving off much, i.e. we have had great losses, Ld. 60.

SKORÐA, u, f. a stay, prop, esp. under a ship or boat when ashore, Grág. ii. 39;, Edda 91; setja skorður undir skip. Fms. x. 98: metaph., reisa (setja) rammar skorður við, to put a stop to, take precautions against, Eb. 262, Nj. 88, Fms. vii. 28; vera (standa) í skorðum, to be well propped, all right.

skorða, að, to prop; þvertré er skorða staflægjur, Hom. 96: of a ship, skorða skip, Hbl. 39, Sd. 141, freq. in mod. usage.

skorin-orðr, adj. [from skora II. 2], clear-spoken; heill ok s., Hom. 114, Mar.: mod. out-spoken, tala skorinort, to speak out.

skor-kvikindi, n. an insect, (mod.)

skorningr, m. a strip of cloth, Vm. 127, Pm. 7.

skoron, f. a pomegranate, ‘malo-granata,’ Stj. 391 (Numb. xx. 5).

skorpa, u, f. [Dan. skorpe], a crust, as a nickname, Fms. vii. 304; skorpu-skalli, a nickname, 253: = skerpa (q.v.), vinna skorpu, í einni skorpu.

skorpinn, adj. [skarpr], shrivelled, Fas. i. 60; skorpit skinn, iii. 571.

skorpna, að, to be shrivelled, Barl. 81; húð skorpnuð við eld, Nj. 208; þeir (the shoes) höfðu skorpnað í skininu, Háv. 25 new Ed.; skorpnar skór at fæti mér, Fms. vi. 45: metaph., það skorpnar at e-m, to be hard pressed, Fas. iii. 80.

skorri, a, m. a bird, the pie (?), = skærr.

II. a nickname, Landn.: in local names, Skorra-staðir, Skorra-dalr, Landn., map of Icel.

skor-steinn, m. [Germ. schornstein], a cbimney, Fms. xi. 367, Boldt.

skort, n. part., see skorta.

SKORTA, t, [Engl. short; Dan. skorte], to be short of, lack; eigi mun þik karlmennska skorta, Fms. xi. 232: mostly impers., e-n skortir e-t (acc.), þar skorti eigi vápn (acc.), Eg. 236; at engan hlut skyrti, Fms. iv. 194, cp. Ó.H. 83; svá at þá skyrti eigi svá lengi sem þeir vildu drekka, Eg. 557; menn skorti bæði hey ok mat, Nj. 73; mik skortir eigi hug, Eg. 719; s. fé, 76; eigi skortir mik afla, Fms. i. 75; skorti hann tvá vetr á sextigi, 219; eigi mundi þar s. lausafé, Eg. 236; ok skorti eigi hálft hundrat manna, Gísl. 27.

II. part. skort, used as an adverb; þeir vóru þar lítið skort viku, little short of a week, Sturl. iii. 2150; lítið skort fjóra tigu manna, Ann. 1360; honum þótti sik skorta við oss, to fall short of, Nj. 90; ok hafi (hann) þó allar íþróttir skort, Fær. 152; var auðsætt at hann mundi skorta við þenna mann, Ó.T. 33; þat skortir (skortar Ed.) yðr herra, Fas. i. 76; skorta á (í); þat er á skorti, what is lacking? Hkr. iii. 98; ef áðr hefir nökkut á skort, Fms. vii. 19; allt þat er honum (sic) skortir í, Grág. i. 214.

skortr, m. a shortness, want; sitja fyrir skort, Hrafn. 9; engum skort eðr þurð, Fms. iv. 162; frama-skortr, Fb. ii. 296; bú-skortr, fé-skortr, orða-skortr, lack of words, Gd.

SKOT, n. [from skjóta; A.S. scot; Engl. shot and scot; Germ. schoss; Dan. skud]:

—a shot, a shooting; skjóta langt skot af handboga, Landn. 288; þóttisk hann eigi hafa skotið betra skot, Fms. vii. 211; hann féll við skotið, Nj. 247, and passim; hand-skot, boga-skot, and byssu-skot, (mod.): plur. shooting, sund ok skot, Fb. i. 368; skotum ok spjóta-lögum, Ó.H. 183.

2. the thing shot, a missile = skeyti; hval ef eigi er skot í … ef skot eru fleiri í hval enn eitt … leita skots, … at hann átti þat skot, … ef fleiri menn kalla til skots en einn, Grág. ii. 367–371; smíða sér skot, Þiðr. 87.

II. metaph. usage, a scot or shot, [in the phrases to pay one’s scot, scot and lot, scot-free], contribution; halda sínu skoti upp, Grág. i. 239; sam-skot, scot and lot, portion; hálfs bolla skot, Gþl. 80; plóga-skot, Ólafs-skot, Hallvarðar-skot, a kind of tax in Norway, N.G.L. ii. 336, cp. i. 459.

2. as a law term, an appeal; mega skoti orka, N.G.L. i. 88; fullt skot, a lawful appeal, 21; er til hans miklu minna skot en margir láta yfir, there is less appeal to or worth in him than folks say, i.e. he will not do much, Ó.H. 57; ráða-skot.

3. cheating, fraud; arf-skot, q.v.; kné-skot, ‘knee-service,’ humiliation.

III. a narrow dark passage, running (inside or outside?) along the wall of the ancient halls; separated by a partition wall from the seats (set); skot er um var elda-húsit, en dyrr vóru fram ór skotinu at setum innan-verðum, Egill gékk fram í setið, Eg. 397; nú finnr Steingerðr at hón er sén, hón snýr í skotið, ok sér undir skegg Hárbarði, Korm. 12; hann skyldi leyna þeim mönnum í skotinu hjá sér … nú hleypr ofan þilit ok menninir fram (viz. into the part where the seats were), Rd. 313; skálinn var algörr ok skot umhverfis, Fms. i. 290; skot vóru um húsit ok lokhvílur, ok ór einni lokhvílu mátti hlaupa í skotið, Fs. 72; cp. the passage, elda-húsit var svá lagat … ok vóru þat laundyrr, Ísl. ii. 294, 295, where the lost original prob. used the word skot:

—of a church, skotið kirkjunnar, Fms. ix. 492; Guðmundr var í skotinu, þviat hann átti eigi kirkju-gengt, Sturl. ii. 42 (kirkju-skot): of a temple, hann setti allt grindum eðr skotum, Stj. 562, 1 Kings vi. 5; for-skot = a vestibule, id.

2. in mod. usage a dark nook, corner, skúma-skot.

B. Compds:

skot-áss, m. a kind of catapult, Fb. ii. 23.

skot-bakki, a, m. a ‘shooting-bank,’ the butts against which the target was set up; fara í skotbakka, Fær. 46; vera á sundi eðr í skotbökkum, Fas. ii. 505; Oddr fylgdi þeim þar til er þeir Ásmundr höfðu átt skotbakka, 558.

skot-blað, q.v.

skot-bógr, m. the shoulder, a perquisite of the shooter or harpooner, N.G.L. i. 47, D.N. iv. 268.

skot-broddr, m. a missile, Lex. Poët.

skot-eldr, m. a shooting of fire, of Greek fire, Fms. vii. 97, Fb. ii. 299, Þiðr. 179, Fas. iii. 90: mod. bombardment.

skot-eygr, q.v.

skot-fé, n. a shooter’s or harpooner’s fee, Grág. ii. 374, 377.

skot-fimi, f. skill in archery, Fms. ii. 100.

skot-fimr, adj. skilful as an archer.

skot-færi, n. shot-range; koma í s., to come within shot, Nj. 72, Gísl. 51, Al. 33; liggja í skotfærum við, to be within bow-shot, Fms. ii. 327: shooting weapons, Stj. 86.

skot-færr, adj. good as an archer, Fas. ii. 266.

skot-henda, q.v.

skot-hlutr, m. a shooter’s share, Grág. ii. 387.

skot-hríð, f. a shower of missiles, Fær. 73, Fms. viii. 289.

skot-hvalr, m. a dead whale with a marked harpoon in it, Grág. ii. 358, 366.

skot-hyrna, u, f. a kind of axe, D.N.

skot-maðr, m. a shooter, harpooner, Grág. ii. 358, 367, Am. 4, Pm. 69, Róm. 270.

skot-mál, n. a range; langt s., a long range, Fms. ii. 271; koma í s., to come within range, Nj. 108, Fms. viii. 40, x. 43; liggja í skotmáli, 353.

skot-penningr, m. ‘scot-money’ = Dan. tære-penge, pocket-money, Fms. xi. 202, Al. 18, Fas. 1. 450.

skot-silfr, n. ‘scot-silver,’ Gullþ. 46 (Ed.), Fms. vii. 319, Ó.H. 55, Orkn. 416 new Ed., Grett. 49 new Ed.

skot-spánn, m. a target; setja at skotspæni, Fms. ii. 271: the phrase, hafa e-n at skotspæni, Fs. 39, Nj. 222, Fær. 30.

skot-teinn, m. a stick used as a mark, Sks. 379, cp. Fb. iii. 405.

skot-vagn, m. a catapult, Sks. 421.

skot-vápn, n. a missile, Fms. i. 45, Sks. 386, Fb. ii. 19, passim.

skot-vöndr, m. a wand to be shot, Þiðr. 370.

skot-ögn, f. a barb, Sks. 419, v.l.

skota, u, f. a nickname, Fms. x. 123.

skota, að, = skotra, to shove, with dat., Edda (in a verse); marr skotar knerri, Hallfred.

skotan, f. a shoving; skýfing eða s., N.G.L. ii, D.N. iv. 90.

Skotar, m. pl. the Scots:

Skot-land, n. Scotland, Landn., Fms., passim:

Skotzkr, adj. Scottish, Ld. 12, 274, Eg. 266, Landn. 112.

☞ In some passages of the Landn. Skotar and Skotland seem to be used of the Irish and Ireland.

skota-kollr, m. a nickname, Landn.

skot-blað, n. the sheath of an ear of corn before it opens, Edda ii. 491.

skot-eygr, adj. restless of eye, like a hunted deer, Bárð. 38 new Ed.

skot-henda, u, f. a half rhyme (as in land lenda), Edda (Ht.) 135, 139; in the old dróttkvæði the half rhyme was used in the odd lines, but aðal-henda (a full rhyme) in the even.

skot-hending, f. = skothenda; jörð fyrð, … þessa setning hljóðstafa köllum vér s., Edda 121, 139.

skot-hendr, adj. composed in the metre s., Edda (Ht.) 52.

2. in mod. usage a bad rhyme; skáldskapr þinn er skothent klúðr | skakk-settum höfuð-stöfum með, Jón Þorl.

skoti, a, m. a shooter; in and-skoti, q.v.

skotna, að; impers., e-m skotnar, to get a piece of good luck or gain, Lex. Poët.: mod., e-m á skotnast, to gain;

á-skotnast, to gain, have a piece of good luck.

skotnaðr, m. a gain, piece of good luck, Ó.H. (in a verse).

skotningr, m. the name of a sword, Edda (Gl.)

skotra, að, to shove against, with dat., Grett. 98.

skott, n., qs. skoft or skopt (q.v.), by way of assimilation; [Ulf. skufts; Germ. schopf; Engl. scut, of the tail of a hare or rabbit]:

—a fox’s tail; tóu-skott, passim in mod. usage.

skotta, að, qs. skofta, which form occurs in the verse Fbr., see skopta, [skopt]:

—to dangle, wag to and fro (like hair or a tail); hann lét skotta við skip sín, ok lagði ekki til orrostu, Fms. ii. 310; þeir skotta nú við útan, Fas. i. 10, see skopta.

skotta, u, f. [skott], the popular Icel. name for a female ghost, since, as she roams about, her head-gear streams behind her like a fox’s tail, Maurer’s Volks.; Hvítárvalla-skotta, Leirár-skotta:

Skotti, a, m. a nickname, prop. a ghost (?), also used of a horse whose body and tail are of different colours.

skot-yrði, n. pl. [cp. skatyrðask], scoffs, taunts, Fms. vii. 20, Sturl. iii. 199.

skozkr, adj. [skotta], nimble, alert, of a boy or puny person; hann er skolli skozkr.

II. Scotch, see Skotar.

skóa, að, to shoe:

skóaðr, shoed, see skúa.

skóari, a, m. a shoemaker.

skó-bót, f. a shoe-patch, cobbler’s patch.

skó-broddr, m. a sharpened shoe, Eb. 238, Fms. viii. 405.

SKÓÐ, n. [skaði and skóð point to a lost strong verb], scathe, bale, a noxious thing; hjálma skóð, randar s., skjaldar s., the scathe of helmets, of shields, i.e. a weapon; mær skóð, the bright weapons, Hallfred; Hildar s., id.: in compds, ben-skóð, víg-skóð, val-skóð, remmi-skóð, i.e. weapons, Lex. Poët.; the word is only used in poetry.

skóf, f, [skafa], the singed crust or scraps at the bottom of a pan or kettle; grautar-skóf, mjólkr-skóf

2. botan., geitna-skóf, a kind of lichen.

skó-föt, n. pl. (skó-fatnaðr, m.), ‘shoe-gear,’ shoes, Vm. 56.

skóg-barn, n. a wood-bairn, a dwarf-child, Ísl. ii. 437.

skóg-björn, m. a wood-bear, Landn. 91.

skóg-dýr, n. a wood-deer, Stj. 463, 560, Mar.

skóg-gangr, m., prop. a ‘wood-going;’ used as a law term for outlawry (from an outlaw being banished to the woods), Grág. i. 90.

compds:

skóggangs-maðr, m. a ‘wood-man,’ outlaw, Grág. i. 137, 143, passim.

skóggangs-stefna, u, f. a trial for outlawry, Sturl. ii. 2.

skóggangs-sök, f. a case of outlawry, Grág. i. 3, 58, ii. 229, Nj. 88.

skóggangs-þýfi, n. theft punishable with skóggang, Grág. ii. 137.

skóg-land, n. wood-land, Hrafn. 22, Grág. ii. 211.

skóg-lauss, adj. woodless, barren, Eg. 580, Hkr. i. 45.

skóg-óttr, adj. woody, Fas. iii. 119, Stj. 325, Fb. i. 541.

SKÓGR, m., gen. skógar (skógs, Gþl. 145, Fms. vi. in a verse), dat. skógi, pl. skógar,—the acc. pl. skógu, Gísl. 128, in a paper transcript, is prob. an error: [North. E. and Scot. schaw or show; Dan. skov; Swed. skog; perh. akin to skuggi, of a shady place]:

—a shaw, wood, mörk being a forest; var þá skógr milli fjalls ok fjöru, Íb. 28; þá var þar svá stórr skógr, at hann görði þar af hafskip, Landn. 47; gengu sumir í fen ofan sumir í skóginn, Nj. 21; brenna kol í skógi, 57; skógr mikill, Eg. 276; skóg þykkvan, Ísl. ii. 43; til fjalls eða skógs, til fjöru eða skips, Gþl. 145; rjóðr í skóginum, Ld. 96; fara í skóg, to go foresting, Js. 49, Fb. i. 252; hann lét skera torf ok hafði þat fyrir eldi-við, þvíat engi var skógr í Orkneyjuin, Hkr. i. 105 (Orkn. 16).

2. the wood or desert was the abode of the outlaw, hence various law phrases; stefna e-m til skógar, to cite a person to stand trial for outlawry, Grág. ii. 63, 192; sækja sök til skógar, 33; kaupa sik ór skógi, to buy oneself off from outlawry, N.G.L. i. 164, 165; leysa e-n ór skógi, Nj. 193; er hann útlagr ok öllu fyrir-gört er hann á, nema jörðu sinni einni, ok því er hann kemr í skóg með sér, N.G.L. i. 165.

II. in local names, Skógr, Skógar, Skógar-strönd, Skógar-götur, Þykkvi-skógr, Landn., map of Icel.

B. Compds:

skógar-björn, m. a wood-bear, Grág. ii. 33, Landn. 35, 345.

skógar-braut, f. a road broken through a wood, wood-path, Fas. ii. 197, iii. 587, Ísl. ii. 44.

skógar-brenna, u, f. a wood-fire, Ölk. 34.

skógar-búð, f. a wood-booth, but in a wood, Gþl. 449.

skógar-búi, a, m. a ‘wood-neighbour,’ dweller near a wood, Grág. ii. 300.

skógar-dýr, n. a wood-deer, Stj. 219, Bret. 194.

skóga-fullr, adj. woody, Stj. 337.

skógar-gata, u, f. a wood-path, Sturl. iii. 23, Fms. iii. 74: plur.

Skógar-götur, a local name in western Icel.

skógar-geit, f. a wood-goat, Fms. ii. 309 (x. 351).

skógs-hagi, a, m. a wood-hedge, hawthorn, D.N.

skógar-háls, m. a forest-hill, Eg. 544, Stj. 485.

skógar-hjörtr, m. a hart of the forest, Stj. 560.

skógar-holt, n. a ‘wood-holt,’ ridge, hill, Eg. 744.

skógar-horn, n. = skógarnef, Karl. 98.

skógar-hryggr, m. a wood-ridge, Dipl. iii. 6.

skógar-hunang, n. wild honey, 625. 89.

skógar-hús, n. a hut in a wood, Stj.

skógar-högg, n. [Dan. skov-hugst], tree-felling, Grág. ii. 295, Vm. 80.

skógar-kaup, n. the purchase of a wood, N.G.L. i. 81, 169.

skógar-kjörr, n. pl. brush-wood, a holt, Eg. 546, Fms. vii. 56, Róm. 183.

skógar-klettr, m. a wood-rock. Eg. 717.

skógar-leiga, u, f. the rent of a wood, H.E. i. 394.

skógar-maðr, m. a ‘wood-man’ an outlaw, Nj. 110, Grág. i. 72, 87, 119, 137, 139, 178, ii. 136, 159, Grett. and the Laws and Sagas passim,

skógar-mark, n. a wood-mark, land-mark of a wood, Grág. ii. 300, Sturl. ii. 57.

skóga-merki, n. id., Grág. ii. 219, Sturl. ii. 57.

skógar-nef, n. a ‘wood-neb,’ jutting outskirt of a wood, Fms. vii. 69, Karl. 104, Thom. 473, Eg. 376, 377: as a nickname, Nj.

skógar-partr, m. a share in a wood, Vm. 144, Dipl. v. 3.

skógar-rjóðr, m. (see rjóðr), Fs. 69.

skógar-runnr, m. a division of a wood, Eg. 219, Fas. i. 4, Róm. 236.

skógar-skipti, n. a division of a wood, Grág. ii. 293, 294.

skógar-spell, n. damage done to a wood, Vm. 153.

skógar-spottr, m. a spot, piece of a wood, Vm. 103.

skógar-staða, u, f. the place on which a wood stood, Jb. 240.

skógar-strönd, f. a woodland-coast, Stj. 90, v.l.

skógar-súra, u, f. wood-sorrel, Pr. 472.

skógar-teigr, m. a strip of wood, Vm, 11, 138.

skógar-tré, n. a tree in a wood, Stj. 256, 274.

skógar-ull, f. [Germ. baum-wolle], ‘wood-wool’ cotton, Al. 166.

skógar-vöndr, m. a wand, Fas. i. 333.

skógar-þröstr, m. the throstle or thrush.

skógar-öx, f. a wood-axe, Rétt. 3. 10.

skóg-skipti, n. = skógarskipti, Grág. ii. 393.

Skóg-strendingar, m. pl. the men from Skógar-strönd, Eb.

skóg-sök, f. = skóggangssök, Nj. 232, v.l.

skóg-teigr, m. = skógarteigr, skógartré, Vm. 138.

skóg-tré, n. = skógartré, Stj. 399.

skógungr, m. a nickname, Sturl. i. 76.

skóg-vaxinn, part. overgrown with wood, Stj. 615.

Skóg-verjar, m. pl. the men from Skógr, Ld. 332.

skóg-viðr, m. = skógtré.

skóg-vöndr, m. = skógarvöndr, Njarð. 370.

skó-hljóð, n. ‘shoe-sound;’ þekkja e-n á skóhljóðinu, to know a person by his step.

skó-klæði, n. pl. = skóföt, shoes and stockings, Ld. 36, Stj. 259, Fb. i. 547, Edda 21.

skó-lauss, adj. shoeless, Landn. 215, MS. 655 xii. 3, Bs. i. 669.

skó-leðr, n. shoe-leather.

skó-leistr, m. (see leistr), Bs. i. 322.

skó-lemja, lamði, to tread on, Eluc.

SKÓLI a, m. [Gr. -Lat.], a school; vera í skóla, Fms. ix. 245; góðan skóla, Sks. 246; halda skóla, Mar.; fara í skóla, to enter a school; fara úr skóla, to leave a school; skipa e-m í skóla, Fms. xi. 427, 428;

barna-skóli, a school for children;

Látinu-skóli, a grammar-school;

há-skóli, a high school.

compds:

skóla-bók, f. a school-book, Vm. 61, Dipl. v. 18.

skóla-bróðir, m. a school-fellow; hann er s. minn, við erum skóhbræðr.

skóla-genginn, part. one who has been at a grammar-school.

skóla-kennari, a, m. a teacher.

skola-klerkr, m. a ‘school-clerk,’ scholar, Bs. i. 793, Mar., D.N.

skóla-meistari, a, m. a school-master, Bs. i. 793, 850, Fms. x. 33, Sturl. ii. 49.

skóla-nafn, n. a school-nickname, Bs. i. 824.

skóla-piltr, m. a school-boy (in a grammar-school), D.N. i. 410, and mod. skóla-röð, f. a list of the boys at a grammar-school after the examination.

skóla-stúka, u, f. (see stúka), Boldt 174.

skóla-sveinn, m. a school-boy, Sturl. ii. 49.

skólmr, m. = skólpr (?), a nickname, Landn.

skónaðr, m. = skóföt, Ant. Russ. ii. 416.

skó-nál, f. a ‘shoe-needle,’ cobbler’s needle, Skíða R. 10, Bs. i. 377.

SKÓR, m., gen. skós, dat. and acc. skó; older plur. skúar, gen. skúa, dat. skóm, acc. skúa; later plur. forms are, skór, skóa, skóm, skó, and so too in mod. usage: [Ulf. skohs = ὑπόδημα; A.S. sceô; Engl. shoe; O.H.G. scuob; Germ’ schuh; Dan.-Swed. sko]:

—a shoe; skúa (skuo Ed.) á fótum, Gísl. 113; skúar (skuor), 115; loðnir kálfskinns skúar, Sturl. iii. 199; uppháfir skúar, Fms. vi. 440; uppháfir ok lágir skúar, Rétt. 112; nppháfa svarta skúa, Nj. 184; hann hafði uppháfa skó, bundna at legg, Fms. iv. 76; háfa skúa, Ó.H. 30, l.c.; hann lét skera húð til skóa (gen. pl.) föru-nautum Þorvalds, Bs. i. 669; skylda ek skreyta ok skúa binda hersis kván hverjan morgin, Gkv. 1. 9; hann kippti skóm á fætr sér, Nj. 28; hann hafði leyst af sér skúa sína … hann batt skó sinn, Eg. 719; skúar, Hom. 85 (twice); gera skó (acc. sing.), stíga í skó, N.G.L. i. 31: referring to the ceremony of adoption, see hemingr.

2. a horse-shoe; skórnir, skóna, aur-skór, Fb. i. 524; þótt skúarnir hryti undan hestum þeirra, Fms. vii. 95;

hest-skór, a horse-shoe.

☞ The proper shoeing of horses was probably unknown to the ancients even of the Saga time; they used to cover the hoof with a kind of low shoe, whence the name; this may be seen from the description in Fms. v. 181, vii. l.c.; as also from words as hóf-gullinn, golden hoof.

3. the tip of a sheath, as in dögg-skór, q.v.

II. phrases, hafa slitið barns-skónum, to have worn out one’s bairn’s-shoes = to be past one’s youth; hann slítr ekki mörgum skónum, he will not wear out many shoes, of an old man on the verge of the grave, as in the story of the merman (marmennill, q.v.) and the ‘fey’ man with the bundle of shoes, Ísl. Þjóðs. i. 132, compared with the Engl. Romance of Merlin, p. 434.

skó-sala, u, f. a shoe-sale, Rétt.

skó-síðr, adj. reaching down to the shoes.

skó-smiðr, m. a ‘shoe-smith,’ of farriers, Hm. 127.

skó-sveinn, m. a shoe-boy, servant, Nj. 5, Fms. i. 45, vi. 178, Ó.H. 83, Bs. i. 635, Gullþ. 46.

skó-varp, n. the ‘shoe-warp,’ binding of a shoe; upp í skóvarp.

skó-vátr, adj. ‘shoe-wet,’ wet-footed, Fms. ii. 273.

skó-þurka, u, f. a shoe-wiper, mat to wipe the shoes.

skó-þvengr, m. a ‘shoe-thong,’ shoe-string, latchet, Nj. 74, Þorst. St. 53, Mar., Matth. iii. 11; skúfaða skóþvengi, Eb. 220.

skraddari, a, m. [Dan. skræder], a tailor, Dipl. iii. 4, N.G.L. iii. 15.

SKRAF, n. a chat, talk, Edda 110, Vígl. 34, Fas. i. 14, iii. 221, Grett. 79 new Ed., Skíða R. 62.

skrafa, að, to prate, chat, Háv. 42; það má kalla hyggins hátt að heyra mart en s. fátt, Hallgr.: recipr., skrafask við, Fas. i. 505; þeir skröfuðusk við, 63.

skrafari, a, m. a chatterer, a nickname, Sturl. iii. 281.

skraf-finnr, m. a chatterbox, Bárð. 41 new Ed., and so in mod. usage; perh. better skrá-finnr, a book-worm.

skraf-karl, m. = skraffinnr, Háv. 38 new Ed., v.l. (skratta-karl.)

skramsa, að, to scream, Hkr. ii. 253 (in a single MS.)

skran, n. rubbish, marine stores, Dan. skramleri.

skrap, n. a clattering, Mag. 71: tittle-tattle, með skrökligu skrapi, 90: scraps, trifles, Boldt 167; leikligt skrap, veraldligt skrap, Mar.; orða-skrap, Fas. iii. 99; vara-skrap, Sks. 438.

skrap-eyrir, m. scraps, D.N. iv. 90.

skrapa, að, [Engl. scrape], to scrape, clatter; beinin skrapa í skinuinu, Fas. ii. 252; skrapanda hagl, Sks. 229; öxin skrapaði við, Grett. 88 A; járnit skrapar við tennr, Mar.; penningar skrapa lítt í pungi, Bs. ii. 223.

2. to scratch; ú-skrapat bréf, D.N. iv. 304; upp gefa, né af sínum skrám skrapa, Thom. 192.

skrapla, að, to grate, clatter, Grett. 83.

skrapr, m. a tattler, Edda (Gl.)

SKRATTI, older form skrati, as seen from rhymes, latr skrati; [akin to Swed. skratta = to laugh loud and harshly; Dan. skrade = crepare]:

—a wizard, warlock; sú segir spár sínar sem völfur ok skrattar forðum, Blanda; seið-skratti (q.v.), a wizard who works charms; the Swed. skratta refers to the strange noises with which the enchanter works (seið-læti); skratta-sker, the name of a rock on which wizards were exposed to die, Fms. ii. 142; hann síðdi þar ok var kallaðr skratti, x. 378.

2. a goblin, monster; in vatna-skratti, a water-sprite, sea-monster, see Ísl. Þjóðs. i. 138, provinc. in the south of Icel. for sjó-skrímsli: a giant, ogre, Edda (Gl.); in mod. usage a devil, imp, skrattinn fór at skapa mann, a ditty; skratta-atgangr, Fas. ii. 519; skrattans- so and so, in oaths;

karl-skratti, an evil churl, Háv. 38 new Ed.;

kvenn-skratti, a hag, fury.

skratt-hanki, a nickname, Fms. viii.

Skrauma, u, f., or Skraumu-hlaups-á, the name of a river, Landn.

skraumi, a, m. a ‘screamer,’ Lat. scurra, Edda 213.

SKRAUT, n. an ornament; s. ok skrúð, Stj. 188; lítið skraut, Orkn. (in a verse), Gd. 67, freq. in mod. usage.

compds:

skraut-búinn, part. richly dressed, Grett. 139 A, Fms. vi. 273, Hallfred.

skraut-girni, f. showiness in dress, Fms. v. 181.

skraut-gjarn, adj. showy (?), Hdl.

skraut-leikr, m. show, splendour, 656. 624.

skraut-liga, adv. richly; s. búinn, Fms. vi. 389.

skraut-ligr, adj. showy, rich, splendid, Fms. ii. 261, vi. 179, Ld. 28, 114, Fbr. 143, Háv. 58: of colours, uxi mikill ok s., a brindled ox, Vápn. 21.

skraut-menni, n. a showy person, Nj. 123, 139, Vápn. 7.

skrauti, a, m. a nickname, Nj. 174: the name of a ship; of a brindled ox, and

skrauta, of a brindled cow.

SKRÁ, f., gen. skrár, pl. skrár, skrá, skrám, a scroll, dry skin; þann er hangir með hám, ok skollir með skrám, Hm.

2. a scroll (written); lög sem á skr́m standa, Grág. i. 7; á skrá þeirri er Hafliði lét göra, id.; göra máldaga á skrá, K.Þ.K.: setja á skrá, to set in a scroll, commit to writing, Bs. i. 59; setja nöfn á skrár, to set a name in a scroll, Rb. 412; í þessari skrá, in this scroll, Bs. i. 59; í skrá þessi, Rb. 4; sjá skrá, this scroll, id.; skrár ok skilríki, Pm. 68; kirkju-skrá, Dipl. ii. 19: önnur skrá, Jm. 36; fánýtar skrár, Pm. 10, 86; á fornri skrá sextán heilagra manna sögur, 94; saltara-skrá, 134; skrá töturr, a shred of a scroll, 129.

II. a lock; skrá fyrir kistu; hurðar-skrá; lykillinn stendr í skránni, the key stands in the lock;

skrár-gat, a key-hole.

skrá, ð, to put on a scroll, to enter, 656 A. i. 13; skrá nöfn þeirra allra, Fms. v. 277; var á þeim bréfum skráð öll mál, Sks. 643; hann lét ok skrá um allt konungs ríkit, at …, 464, Jb. 288, Fms. x. 146; hann lét lesa upp hverir skráðir vóru á skipit, vii. 287.

2. reflex. to be entered on a list; skrásk skal hverr farar-maðr, svá einyrki sem annarr maðr, N.G.L. i. 199.

II. = skrapa; skrá (skrapa) þetta af, Grett. 163 A.

skráfa (skrjáfa), að, to grate, of shrivelled skin.

skráma, u, f. [Dan. skramme], a scar, Grett. 71.

skráma, ð (?), to glare; ávalt er ek lít þangat skrámir ljós í augu mér, Sturl. i. 5.

skrám-leitr, adj. looking scared, Sturl. iii. 105, Bárð. 178.

skrámr, m. [Swed. skrämma = to scare], the name of a monster giant.

skrápr, m. [akin to skrapa], a shark’s skin, shagreen, Ísl. ii. 113;

skráp-skór, shoes of shark’s skin:

skrápi, a nickname, Fms. viii. 163.

skrá-setja, setti, to put on a scroll, enter, Sturl. iii. 91; hann var skrásettr í skip (enrolled), 304.

skrá-setning, f. an entering on a scroll, B.K. 18.

skrá-veifa, u, f. a scare-crow, bogle; göra e-m skráveifur: a nickname, Ann. 1362.

skrá-þúrr, adj. parched from dryness.

SKREF, n. [Dan. skrev], a pace; á hlaupanda skrefi, Sks. 374; í einu skrefi, Þiðr. 99; taka skref mikit, Grett. 153 A: as a measure = Lat. passus, Rb. 482, MS. 732. 5.

II. skref = skrá, in Finn-skref, q.v.: for skref-hárr, adj., Bjarn. 63, read skrúf-hárr (?):

skref-hlaup, n. a leap, Pr. 476.

skrefa, að, to stride, Pr. 415, Mar. 1055, Bs. ii. 26.

SKREIÐ, f. [skríða], a shoal of fish (A.S. scâlu; provinc. Engl. school), this is the Norwegian sense, see Ström Söndmor’s Beskr. i. 317; hence, skreið varga, a flock of wolves: þar dreif at honum varga skreið mikil, Bret. 150; this sense is obsolete in Icel., where it is only used of

2. dried fish, as food and as an export (prop. ellipt. for skörp skreið), Eb. 272, 316, Grett. 98 new Ed.; skreið ok huðir, Eg. 69; s. ok mjöl, Nj. 16; skörp s., Fms. viii. 251; Háleysk skreið, Munk. 51; skreið var þá eingin flutt, Bs. i. 842;

skreiðar-garðr, a platform for drying fish, Vm. 14;

skreiðar-hlaði, a pile of skreið, Eb. 276; skreiðar-kaup, Fb. 348;

skreiðar-tíund, skreiðar-tollr, Vm. 47, Ám. 10 D. N. iii. 30.

skreiðask, d, dep. [skríða], to creep, slink; s. ór rúmi, Lv. 60; s. fyrir borð, Nj. 136; skreiðisk hón undan höfði honum, Ld. 156, Stj. 418; hann skreiddisk fram með landinu, Fms. viii. 437; hann skreiðisk upp með berginu, Róm. 148; s. aptr af hestinum, to slip down, Fs. 65.

skreið-fiski, n. a fishing (skreið = a shoal); hann hafði menn sína í síldveri ok svá í skreiðfiski, Eg. 42; hann hafði menn í s. í Vágum, en suma í síldfiski, 68, Gullþ. 5.

skreið-færi, n. implements for snow-travelling, Fms. viii. 400.

skreiði, n. = skreiðfæri; ef maðr tekr s. manns ef hann ferr til þings, N.G.L. i. 227.

skreiðingr, m. a subterfuge (?), Sturl. iii. 30.

skreiðr, adj. sliding; in ör-skreiðr.

skreið-ver, n. = skreiðfiski; skreiðver ok síldver, Eg. 42, v.l.

skrenkr, m. [cp. Engl. shrunk], a nickname, Ann. 1184.

skreppa, u, f. [Dan. skreppe; Engl. scrip], a scrip, bag, Stj. 464, 616, Fms. vi. 374, viii. 26, Barl. 104, Skíða R. (of the beggar’s skrip): allit., stafr ok s., of pilgrims; taka staf ok skreppu ok fara til Jórsala, H.E. i. 243, Fms. vi. 303, Fagrsk. 93, Karl. 467 (v.l.), Symb. 17: a mouse-trap, sem mús í skreppu, Fms. vii. 21.

SKREPPA, skrapp, skruppu; subj. skryppi; part. skroppinn:

—to slip; skruppu honum fætr, his feet slipped, Fms. viii. 75, 393, Nj. 114; honum urðu lausar hendrnar ok skruppu af fanga-stakkinum, the hands slipped, lost hold, Ísl. ii. 447; ermarnar skruppu af höndunum fram, Fms. viii. 358, v.l.; skruppu ór tennr fjórar, Skíða R. 142.

2. to slip away, absent oneself; þá er mín er vandligast gætt, þá skrepp ek í brott, MS. 4. 22; margir bæjar-menn skruppu inn í garða sína ok í hús, skulked away into their houses, Fagrsk. 165; hafa skroppit þar um lyng, Hkr. iii. 376, v.l. (= kropit): in mod. usage, to start, move quickly, eg ætla að skreppa inn snöggvast, bíddu meðan eg skrepp inn at sækja vetlingana, and the like.

skreyja, u, f. [Dan. skryde], a brayer (?), bragger, a nickname, Hkr. i.

skreyta, t, [s-kraut], to ornament, dress fine; skylda ek skreyta (= Dan. pynte), Gkv. 1. 9; skreytask við körlum, to dress fine to please the men, Bs. i. 453; skreyttr inum beztum klæðum, Fms. i. 149; skreytt orð, Róm. 301; s. sína undir-hyggju, Magn. 484.

skreyting, f. ornament, embellishment, Stj. 24.

skreytinn, adj. [prop. adorned in one’s speech, cp. Dan. forblommet]:

—untruthful; and

skreytni, f. a falsehood.

skribla, u, f. from the grating sound (?), the name of a hot spring near Reykholt in Iceland.

SKRIÐA, u, f., gen. pl. skriðna, Ann. 1171; [skríða]:

—a land-slip, on a hill-side; fyrir skriðum eða vatna-gangi, Grág. i. 219; skriða brast upp í fjallit, Fb. ii. 72; hljóp skriða á bæinn, Hrafn. 1; skriða hljóp í Geitdal, Ann. 1186; hljóp ofan skriða mikil með grjóti ok leiri, Hkr. i. 47; í þessi skriðu týndisk Magnúss, of an avalanche, Bs. i. 640: also used of the black streaks on a mountain-side from old slips, hann keyrir undir honum hestinn upp á skriðuna, Bs. i. 625; er hann kom á skriðu þá er Geirvör heitir, Eb. 218, 226, 232, Sturl. iii. 83.

II. freq. in local names, Skriða, Skriðu-klaustr, Skrið-dalr, Rauðu-skriður, Landn., Nj., map of Icel.

compds:

skriðu-fall, n. an avalanche, Ann. 1390.

skriðu-hjalli, a, m. a shelf in a s., Fbr. 88.

skrið-bytta, u, f. a lantern.

skrið-kvikendi, n., collect. creeping things, reptiles, worms, etc. (Dan. kryb), Stj. 19, 317, Fb. ii. 78; foglar, ferfætingar ok s. jarðar, Post. 656 C. 8.

skrið-ligr, adj. creeping; s. kvikendi, a reptile, Stj. 18.

skrið-ljós, n. a ‘creeping light,’ lantern, Nj. 153, Ám. 6, Fms. iv. 168 (skrilljós), xi. 66, Bs. i. 635, Thom. 455.

skriðna, að, to slip, slide, Bret. 92, Fb. i. 414, ii. 87, Mar. 1146; þá fellr torfa ór garðinum ok skriðnar hann, Ísl. ii. 357; skriðnaði hann öðrum fæti, Edda 77; skriðnuðu honum fætr, Fas. ii. 135; þá skriðnar þat á brott, slips away, Mar.; hvers manns líkami skriðnar í jörðina, 656 C. 8.

skriðnan, f. a slipping, Bs. ii. 151.

skrið-ormr, m. a ‘creeping worm,’ reptile, Konr.

skriðr, m., gen. skriðar, a creeping or sliding motion, of a reptile; beina þeir sinn skrið, Stj. 98; til skriðsins ok rásarinnar, id.: of a ship, vóru þeir Gunnsteinn langt komnir er skriðr var á skipi Þóris, Ó.H. 137; á skip skal skriðar orka, Hm. 81; tók skridinn af skipinu, the ship stopped, Fms. ii. 305; þegar er festi ok skriðinn tók af, vi. 168; með fullum skrið, Bs. ii. 30; tekr nú buzan góðan skrið, 47; frýr skutrinn skriðar, Grett. 125; renna á, skrið, to slide, of a sledge, Mar.

skrif, n. a writ, writing, (mod.)

SKRIFA, að, [from Lat. scribere; the Germ. schreiben and Dan. skrive, though borrowed from the Lat., take strong forms]:

I. to scratch, as also to paint, embroider; this is the earliest sense, for painting and engraving are older than writing, and the word was adopted by the Teutons before writing had begun (cp. the use of the Gr. γράφειν); sögur þær er skrifaðar vóru á eldhúsinu, Ld. 114; salrinn var skrifaðr innan ok mjök gulli búinn, Fas. i. 179; á fornum skjöldum var títt at skrifa rönd þá er baugr var kallaðr, Edda 87; skjöldrinn var skrifaðr fornsögum, Eg. 698, see the remarks s.v. skjöldr; skjöld, ok var skrifat á leo með gulli, Mork. 155; yrk, skáld, um þat er skrifað er á tjaldinu, of tapestry, Fms. v. 234; várir forellrar hafa svá skrifat hana, at hón sé fótlaus en hafi hendr ok vængi, Al. 134; allt hans bak er sem skrifat með skínandum dropum, Stj. 97, 179; sem penturinn skrifaði þetta skrímsl. Mar. 1174: even of sculpture, eru þar skrifuð margs-konar forn tíðendi, Æsir, Gjúkungar, Völsungar, steypt af kopar ok málmi, Fms. vii. 97.

II. to write; þá skrifaða ek þessa (bók) of et sama far, Íb. (pref.); at lög ór skyldi skrifa á bók, 17; þat finnsk skrifat, Fms. i. 231; eptir því sem fróðir menn hafa skritat, fyrst Ari prestr enn Fróði …, Landn. (Hb.) 320; þetta bréf gört ok skrifat at Stað, Dipl. iii. 8; hann skrifaði nökkurar bækr, Stj. 48; skrifa ok í bók setja, Sks. 6: of penmanship, skrifa vel, illa; skrifaðu bæði skýrt og rétt, | svo skötnum þyki að snilli, | orðin standa eiga þétt | en þó bil á milli, a ditty.

III. recipr., skrifast á, to correspond.

2. pass. to be entered, H.E. i. 516.

3. part. skrifandi, able to write; læs og skrifandi, hann er ekki s., he cannot write.

skrifan, f. a picture. Mar., Stj. 179;

skrifunar-fjöl, a tablet, 307.

skrifari, a, m. a painter, Bs. i. 132, Eluc. 675. 26.

2. a writer, transcriber, Bs. i. 248, 420 (v.l.), 832; a secretary, as a title, ii.

skrif-knífr, m. a penknife (?), Mar. 1143.

skrifl or skrifli, n. a hulk; see skirfli (arkar-skrifli, see örk).

skrifliga, adv. in writing.

skrifligr, adj. written, Fas. iii. 421.

skrifnask, að, [skrifa, cp. skript III], dep. it is imposed (of penance); skript s. e-m, shrift is laid on one, Sighvat.

skrif-samligr, adj. painted, Stj. 307.

skrika, að, qs. skriðka [skriðr], to slip; mér skrikar fótr.

skrikan, f. slipping, stumbling, Barl. 48.

skrimsl, skrim, see skrímsl.

skrimta, t, = skolla; jamt læt ek við ský skrimta, Sd. (in a verse): in mod. usage, það skrimtir við að tarna (= Dan. slæber af).

skringi-ligr, adj. (skringi-liga, adv.), strange, grotesque; s. búningr, Fas. iii. 653 (v.l.), freq. in mod. usage.

skript, skrift, f. [skrifa], a picture, drawing, tapestry; skjöldrinn var skrifaðr fornsögum, en allt milli skriptanna vóru lagðar yfir spengr af gulli, i.e. the subjects represented on the shield were separated by golden spangles, Eg. 698; höfðu vit á skriptum þat er skatar léku, ok á hannyrðum hilmis þegna, of tapestry, Gkv. 2. 15; seglit var sett með fögrum skriptum, Fms. x. 77, see the remarks s.v. segl; hence a sail is poët. called hún-skript, the ‘mast-picture,’ Fms. ix. (in a verse): a painted tablet in a church, í krossum, líkneskjum, skriptum, Bs i. 132; stendr frúin frammi fyrir skriptinni með hreinum bænum, Mar.; Maríu-skript, Ólafs-skript, Þorláks-skript, Jóns-skript, Andreas-skript, Cecileu-skript, the picture of the Virgin Mary, St. Olave, Thorlak, John, etc., Vm., D.I. i. passim.

II. a writ, scripture (Dan. skrivten); heilög skript, Stj. 1, Bs. ii. 40; í skriptinni, Stj. 147 (but ritning, q.v., is more usual).

2. penmanship; skriptin mín er stafa-stór … það er einsög kattar-klór, a ditty.

III. eccles. confession, Vm. 37; veita mönnum skript, Fms. viii. 11, xi. 339, K.Þ.K. 72; ganga til skripta, Bs. i. 446, Fb. ii. 342, Sturl. ii. 34; bera mál til skripta, N.G.L. i. 152, passim.

2. shrift, penance; setja e-m skript, Bs. i. (Laur.); taka skript (skriptir) af biskupi, K.Á. 116, 136; henni var þat boðit í s. sína, Fms. viii. 12, N.G.L. i. 152; veita s., Fms. xi. 339; inna s- sína, 156; rjúfa skript, Mar.; stórar skriptir ok mikil meinlæti, Sks. 486; svara stórum skriptum, Gþl. 169.

3. metaph. a penalty, in a secular sense, ætla ek, at henni hafi þat engi s. verit, it has been no penance for her, Vígl. 33; fá makliga skript, to receive deserved punishment. Fas. ii. 116.

compds:

skriptar-ganga, u, f. confession, Hom. 79, Fms. viii. 114.

skriptar-gangr, m. id., Fms. iii. 175, v. 219, Sturl. ii. 34, Gþl. 41.

skripta-boð, n. an episcopal ordinance as to shrift, D.I. i, MS. 655 xi. 2, 673. 61.

skripta-dóttir, f. a ‘shrift-daughter,’ a female confessor, H.E. ii. 190.

skripta-faðir, m. a ‘shrift-father,’ confessor, Karl. 545, Bs. i. 440.

skripta-lauss, adj. unshriven, Fms. viii. 103, MS. 655 xxiv. 2.

skripta-maðr, m. a man under penance, Bs. i. 855.

skripta-mál, n. pl. confession, K.Á. 208, H. E, i. 483, Grett. 162 A.

skripta-prestr, m. a ‘shrift-priest,’ confessor, Fms. v. 214.

skript, f. = krypt, a crypt, Thom. 493.

skripta, að, to shrive, hear confession; gékk biskup til Ásbjarnar ok skriptaði honum, Ó.H. 118; sá maðr er skriptað var, K.Á. 148.

2. to enjoin penance; skripta e-m at vatnfasta, Sturl. ii. 252; skal biskup skripta henni af landi brott, N.G.L. i. 376.

3. to punish, in a secular sense, vóru sumir háls-höggnir en sumum annan veg skriptað, Fms. x. 96, v.l.; Annes bað þá Skotana at skripta Hrólfi, Fas. iii. 355, so in mod. usage in a comic sense.

4. to confess; skripta sínar syndir, Stat. 300.

II. reflex. to go to confession; hann skriptaðisk við Sigurð djákn, Sturl. ii. 228; ok skriptaðisk síðan vandliga, Bs. i. 317:

skriptaðr, part. shriven, K.Á. 22, Sturl. ii. 134.

skript-bera, bar, to bring to confession; s. synd, to shrive a sin, H.E. i. 484;

skript-borinn, confessed. 483.

skript-rof, n. the breach of a penance, K.Á. 148, N.G.L. i. 153.

skript-rofa, adj. (skript-rofi, K.Á. 148), failing to fulfil one’s penance; verða s., N.G.L. i. 152, 429.

SKRÍÐA, skríð, skreið, skriðu, skriðinn; neg. suff. skríði-at, Hkv. 2. 30, [Dan. skride; Germ. schreiten]:

—to creep, crawl, of reptiles; hvert kvikendi þat er skríðr á jörðu, Stj. 317; hann brast í orms líki ok skreið í nafars-raufina, Edda 49; þá er hann (the serpent Fáfnir) skreið til vatns, Sæm. 133; þeir skríða á húðinni, Stj. 98; skriðit um lyng, Fms. vii. 251: of vermin, skríða kvikr, see kvikr.

2. generally, to creep; hann skríðr heldr en gengr, Clar.; skriða á höndum ok á knjám (mod. skríða á fjórum fótum), Mar.; svá mátt-dreginn at hann varð at s. á land, Fas. iii. 383; hann gat skriðit upp um síðir, … hann skreið upp í fjöruna, Fær. 175; en á skreið (advanced) þá er brimit hratt at, Bs. i. 424.; hann skreið þar upp á grjót, Fbr. 160; hann bað þrælana skríða brott, Fms. vii. 298; in the phrases, saman níðingar skríða, ‘birds of a feather flock together,’ ix. 389; skriða undir skegg e-m, to creep under another’s beard for shelter, Fs. 31.

II. metaph. to glide, of a ship; skip skríðr, Grág. ii. 170; er þú skynjar eigi fyrir hræðslu sakir hvárt skipit skríðr undir þér eðr eigi, Orkn. 402; skríði-a þat skip er und þér skríði, Hkv. 2. 30.

2. to slide in snow-shoes (skíð); Fiðr skríðr, Grág. ii. 170 (Ísl. ii. 381); þá skreið Egill at leita Ölrúnar, Sæm. 89; hann skreið þar eptir allan dag, Ó.H. 85; skreið Arnljótr þá svá hart sem hann færi lauss, 153; þeir skriðu ok veiddu dýr, Sæm. 88: metaph., láta skríða til skara, ‘to slide to the edge of the ice,’ to fight desperately, Fms. xi. 15 (the metaphor seems to be taken from sliding); skríða í skarð, to ‘slide into the notch,’ fill it up, Ölk. 36.

skríkja, u, f. [Engl. shrike], a shrieker; in the compd, sól-skríkja, the shrike or butcher-bird, Eggert Itin. 582.

2. a twittering, skríkjur: the name of a giantess, Edda (Gl.)

skríkja, t, [Engl. shriek], to twitter, of suppressed laughter; það skríkti í honum, hvað ertú að skríkja?

skríll, m. [cp. Skrælingi; Dan. skræl = parings of apples, potatoes]:

—a mob, freq. in mod. usage.

2. a nickname, Sturl. iii. 117.

skrím, n. [cp. skími and skrímta], a glimpse; með svá miklu myrkri, … sá ekki skrím úti heldr en menn væri blindir, Ann. 1341; náliga myrkt útan þat lítið sk(r)ím, Mar. 1051.

skrímingr, m. = skrím; þar í afhaugnum var s. lítill sá, Ísl. ii. 46.

SKRÍMSL, mod. skrímsli, n. [cp. Dan. skræmsel; Swed. skrämsel = scarecrow]:

—a monster; s. heldr enn menn, Al. 94, Mar. 1158; kyn fiska eðr s., Sks. 74: hann ærðisk at skrímsli nökkuru, Bs. i. 170; hljópu þeir upp allir ok lutu því skrímsli, Ó.H. 109; eitt s. er menn kalla margygi, Sks. 169; Skrímslið góða, the good Beast, in the tale of Beauty and the Beast;

sjó-skrímsl, a sea-monster.

SKRÍN, n., skríni. Bs. i. 134 (paper MS), [Lat. scrinium], a shrine, of a saint, 124, 134, Ó.H. 235, 246, passim: poët., skyja skrín, byr-skrín, leiptra-skrín, the shrine of the clouds, wind, lightning, i.e. the heavens, Lex. Poët.

compds:

skrín-brot, n. a broken shrine, Pm. 131.

skrín-dúkr, m. a shrine-cover, Dipl. v. 18.

skrín-görð, f. a shrine-making, Bs. i. 134, 325.

skrín-kista, u, f. a shrine-chest, Mar. xl.

skrín-klæði, m. = skríndúkr, Vm. 46.

skrín-lagning, f. enshrinement, Magn 513.

skrín-leggja, lagði, to enshrine, Magn. 512.

skrín-smiðr, m. a shrine-smith, Sturl. i. 146, Bs i. 144.

skrína, u, f. a shrine-shaped chest, in which fishermen keep butter and the like; matar-skrína, smjör-skrína

SKRÍPI, n., mostly only in plur. a grotesque monster, a goblin, phantom (with notion of absurdity, unreality, scurrility); stundum dreki, stundum ormr eðr önnur skaðsamlig skrípi, Fas. iii. 342; verði s. ok undr mikit, Nj. 20; skí ok s., Gsp.; þegar myrkva tók, sýndisk honum hverskyns skrípi, Grett. 115: þeir þoldu mikla skömm ok s., Stj. 436; hann var fjölkunnigr ok görði mörg s. ok undr, Bret. 14; þessu kvikendi … er þetta s. berr, glæpafull s., Gd. 3, Fas. iii. 620; ek hefi eigi séð meira s. en þú ert, 654;

sel-skrípi, a monster seal;

orða-skrípi, scurrilous language, buffoonery.

compds:

skrípa-höfuð, n. a monster-head, Mag.

skrípa-lát, n. pl. (mod. skrípa-læti), buffoonery, scurrilous gestures, Fms. viii. (in a verse).

skrípa-tal, n. scurrilous language.

skrípindi, n. = skrípi, Post. 29.

skrípr, m. a monster, Edda 238.

skrítinn, adj. funny, witty, full of humour; segja skrítna sögu, það er skrítin saga; or of persons, hann er smá-skrítinn.

compds:

skríti-liga, adv. funnily, merrily.

skríti-ligr, adj. funny, amusing.

This word and derivatives, which are very freq. in mod. usage, seem not to occur in old writers, unless it be Post. 26 (paper MS.)

skrítlur, f. pl. merry tales, oddities, = Germ. schwänke.

skrjá, ð, to skulk like a coward (skræva); þeir sóttu at Kormaki, Narfi skrjáði um it ytra, Korm. 48.

skrjáfa, að, to clatter like shrivelled skin.

skrjóðr, m. [Ulf. dis-skreitan = διαρρηγνύναι; A.S. screadian; Engl. shred, i.e. to cut into small pieces; to this root belong the Icel. skrjóðr, skrydda, skræða]:

—a shred, see Bs. i. 76, v.l.: chiefly used of an old folio torn to shreds.

2. as a term of abuse, a ragamuffin, Edda ii. 547.

skrjúpr, adj. [Ivar Aasen skryp; Swed. skröplig; Dan. skröbelig]:

—brittle, frail, Merl. 1. 65, Skálda 202 (in a verse): as a nickname, Landn.

SKROF, n. snow-ice, full of holes and bubbles, passim in mod. usage: as a nickname, skrof, skrofi, skrofuðr, Landn. 47, 117.

skrofa, u, f. a bird, pelicanus minimus.

skrópan, f. = skrópar; s. ok látæði, Mar.

skrópar, m. pl. [akin to skrípi?], a juggle, sham, hypocrisy; hræsni ok skrópar (rendering of hypocrisis), Hom. 27, Mar. 220: in mod. usage a feigned illness or the like, það eru ekki nema skrópar.

compds:

skrópa-maðr, m. a hypocrite = hypocrita, Hom. 23, MS. 655 xxv. 4.

skrópa-sótt, f. a feigned illness, Fms. vi. 32, Thom. 160, Stj. 199.

skrudda, u, f., see skrydda.

skruðningr, m. [cp. Dan. skryden = braying]:

—a rattling sound, as of thunder.

skrugga, u, f. thunder, a clap of thunder; dunaði skrugga, Snót.

skruggu-veðr, n. a thunder-storm.

skrukka, u, f. [skrokkr; Dan. skrog], an urchin (?), in skrukku-ker, the shell of a sea-urchin; s. er móðir mín átti, gylta rós ok spón, D.N. ii. 255.

2. an old shrimp; kerlingar-skrukka: as a nickname, Fms. ix.

skrum, n. swaggering talk; hól ok skrum, Nj. 258; s. ok skjal, Skíða R. 7; far í brott með s. þitt, Fms. ix. 282.

skruma, að, to swagger, Grett. 144 A: to chatter, Fb. i. 211, 253.

skrumari, a, m. a swaggerer, bragger, Þórð. 29 new Ed.

SKRÚÐ, n. [A.S. scrûd; Engl. shroud; cp. Norse skrúd = shrouds, tackle, Ivar Aasen], collect. the shrouds of a ship, standing rigging; nú liggr skrúð várt (our shrouds, referring to the ships left behind) at skipum niðri, Fms. vi. (in a verse); generally, tackle, gear, appendages; skrúði því er hann vill ór selinu færa, K.Þ.K. 80; skjóðu-skrúð, a bag’s fittings, straps; skreppu-skrúði, Skíða R.; loptlig skrúð, Sks. 627; himin, jörð ok sæ með öllu sínu skrúði, Hom. 56; schema er kallat á Girsku en skrúð á Latínu, Skálda 190; sett í skáldskap fyrir sakir skrúðs, 201: an ornament, skrýddr konungligu skrúði, Fms. vii. 107; skraut ok skrúð, Stj. 188.

2. furniture of a church; þeir ræntu hana (the church) öllu sínu skrúði, Fms. xi. 194; Josúa reisti upp sáttmáls-örk Dróttins með öllu skrúði sínu, Stj.; liggi þat kirkju til bráðs ok til ljóss ok til skrúðrs (sic) er fyrir öndverðu var til skipat, Anecd. 60; þat skrúð hennar allt er hveru dag þarf at hafa, Grág. i. 460.

II. a kind of stuff; sem af skrúði einu væri gör seglin, Orkn. 464; skrúð ok lérept, Bs. i. 453; með kaprúni af skrúði. Jb. 187; skrúðnýtt ok úskorit, N.G.L. i. 76.

skrúð-grænn,† adj. bright-green, of the grass in the early spring.

skrúð-hosa, u, f. [skrúð II], hose of skrúð, Sturl. iii. 147; opp. to skinnhosa.

skrúð-hús, n. [skrúð I. 2], a vestry, Fms. viii. 258, ix. 280, 430, Dipl. iii. 4, Stj. 310, Bs. i. 847.

skrúð-hyrna, u, f. a nickname, Fms. vii.

skrúði, a, m. = skrúð; ef maðr ferr með tré, reiði eðr viðbönd, eðr hverrgi skrúði (tackle) sem er, K.Þ.K. 88: an ornament, esp. of church vestments, í fögrum skrúða, Bs. i. 317; skrýðask biskups-skrúða, … eigi sviðnuðu hinar minnstu trefr á skrúða hans, 42; berr eigi heilög kirkja sinn dýra ok hátíðliga skrúða, Stj. 52; þrjú goðin, ok ór öllum skrúðanum, Nj. 132. skrúða-kista, u, f. a chest for church ornaments, Jm. 12; skrúða stokkr, id., Vm. 177.

skrúð-klæði, n. a suit of fine stuff, [skrúð II], dress suit, Fms. vi. 208, Grett. 135 new Ed.; s. ný, Grág. i. 504; skera e-m s. ok skarlat, Finnb. 318; maðr í skrúðklæðum, Eb. 214; skrúðklæða-burðr, skrúðklæða-búnaðr, Jb. 187.

skrúð-kyrtill, m. a kirtle of fine stuff, Jb. 187.

skrúð-refill, m. a hanging of fine stuff, Ám. 71.

skrúð-sokkr, m. = skrúðhosa, Bs. i. 453.

skrúð-víking, f. for this word or pun, see Orkn. 464 and Mr. Dasent’s Burnt Njal ii. 376.

SKRÚF, n. a hay-cock, corn-rick, Edda (Gl.) ii. 493: the phrase, það er ekki hátt á því skrúfið, the hay-cock is not high, of a low and humble thing.

skrúfa, að, to screw, Fas. iii. 417.

skrúfa, u, f. [Dan. skrue; Germ. schraube], a screw.

skrúf-hárr, adj. curly-haired, Ld. 274, Fms. x. 420, Bjarn. 63.

skrúfr, m. = skrúf; yglir brúnum undir fólgnum skrúfi, Sks. 226.

skrydda, mod. skrudda, u, f. a shrivelled skin; fátækr í skarpri skryddu, Gd. 34.

2. an old scroll.

skrykkjótt, n. adj., see skrykkr.

skrýða, d, [skrúð], to clothe, put on; Krist skrýdduð ér, Hom. (St.): to adorn, embellish.

2. reflex. to dress, skrýðask hárklæðum, sorgar-búnaði, loðkápu, Stj. 356, 642, Sks. 226; skrýddr konunglegu skrúði, Fms. vii. 107; skrýddir dýrligum klæðum, 623. 53; eru nú margir staðir skrýddir (adorned) af þeim görsemum, Fms. vii. 100, v.l.

skrýðing, f. apparel, Stj. 304; skrýðingar-kufl, Dipl. iii. 4.

skrýðir, m. an adorner, Lex. Poët.

skrýfa, ð, [skrúf], to stack corn, s. korn, Bjarn. 22: metaph., hann bar tjöru í höfuð sér ok skrýfði sem mest hárinu, Fms. vi. 375.

Skrýmir, m. the name of a giant, Edda.

skrýtingr, m. a shrite, missel-bird, Edda ii. 289.

skræða, u, f. an old scroll, worn old book, Th. 78.

skræfa, u, f. a coward, Fms. ii. 47, vi. 34, Fb. i. 532, Al. 30, Karl. 63, Edda 213; mann-skræfa

skræfast, að, dep. to lose heart like a coward, Vápn. 26.

SKRÆKJA, t, [Engl. to screech], to screech, shriek, Fms. viii. 432, Edda 46: of a raven, Greg. 79, Fb. i. 412.

skrækr, m., pl. skrækir, a shriek, yell, Edda 61; reka upp skræk, Eb. 326; með skræk, Fbr. 212; skræki stóra, Bs. ii. 110.

skræk-hljóðaðr, adj. shrill-voiced.

skrækta, t, to shriek, yell, Fas. iii. 129, Hom. 69, Fms. vi. 446.

skræktan, f. a shrieking, Am. 60, Fms. i. 218.

Skrælingjar, m. pl. the Esquimaux, the name given them by the old Norsemen, Ib. 9, Eb. 252, Þorf. Karl. passim, Fb. i. 545, Ann. 1379.

skrælna, að, to be shrivelled by the sun; grasið er skrælnað.

skræl-þurr, adj. ‘Shrivelling dry’ of hay.

skræma, d, [Swed. skrämma; Dan. skræmme], prop. to scare away; in the compd, af-skræma sig, to make a wry face;

af-skræmast, to be disfigured.

2. reflex., skræmdisk hann undan þeim tveimr, he extricated himself from the two, Fms. viii. 75.

skræmi, n. a ‘scare-crow,’ monster; in af-skræmi (q.v.), af-skræmisligr, monstrous.

skræmi-hlaup, n. a ‘scaring-leap,’ a ruse, sudden onset, Fms. viii. 320, v.l.

skræpa, ð, i.e. skrœpa, [skrópar], to feign; þeir skræpa at þeir hafi eigi heyrt, 673. 48.

skræpa, u, f. [akin to the preceding], a kerchief with faded colours; hence skræpu-ligr, adj.

SKRÖGGR, m. [cp. Engl. scraggy], one of the names of the fox, Edda ii. 490, and as a nickname, Sturl. iii. 228.

2. in mod. folk-lore a monster giant or goblin famous in Icel. nursery tales, a son of the Grýla (q.v.) and Leppa-Lúði.

compds:

Skröggs-kvæði, n. a popular nursery song, a pendant to Grýlu-kvæði, see Ísl. Þjóðs. i. 220, 221.

skröggs-ligr, adj. scraggy, gaunt and ugly.

SKRÖK, n., dat. skrokvi, [Early Swed. skruk]:

—a false story, fable, falsehood; hvárt þat væri skrök eðr sannindi, Fms. ii. 185; hégómi ok skrök, Hkr. (pref.), Stj. 484: sing., ok verðr þat at skrökvi, and if it prove a story, N.G.L. i. 13; trúa því skrökvi, Hom. 123; bera saman skrök, Hkv. 1. 37; samna skrökvi, to pick up fables, stories (cp. North. E. to samm it up), Ó.H. (in a verse).

compds:

skrök-berendr, part. pl. tellers of fables, Ad. 2.

skrök-laust, n. adj.; þat er s., ’tis no exaggeration, Fms. ix. (in a verse).

skrök-ligr, adj. false, fictitious, Stj. 90.

skrök-maðr, m. a romancer, story-teller, Hom. (St.), Krók. 36.

skrök-mál, n. a story, falsehood, Sturl. iii. (in a verse).

skrök-mála-samr, adj. mendacious, Fas. ii. (in a verse).

skrök-saga, u, f. a false story, tale, fable, Stj. 85, 87; með sínum skemtiligum skroksögum, Fms. ii. 142; segir Ovidius í sínum skröksögum (in his Metamorphoses?), 732. 17.

skrök-samligr, adj. false, Róm. 300.

skrök-semd, f. a story, falsehood, Thom. 448, Magn. 484.

skrök-váttr, m. a false witness, N.G.L. i. 32, Jb. 441, Fas. iii. 157, Hom. 20.

skrök-vitni (skrök-vætti, Róm. 332), n. false witness, Hom. 86, Gþl. 547.

skrökva, að, to tell or invent a story; lokleysa sem kátir menn s. sér til gamans, Fas. iii. 193, v.l.; margir hyggja þat satt sem skrökvat er, Sturl. i. 23, v.l.: with dat., s. e-u, eg s. því ekki, Skíða R. 130; s. e-u upp, to invent a falsehood; skammi mig ef eg skrökva! This word is much used in mod. speech, being gentler than ljúga, to lie.

skrölta, t, [A.S. scralletan; Engl. shrill], to jolt:

skrölt, n. a jolting sound.

SKUGGI, a, m. [Ulf skuggwa = ἔσοπτρον, 1 Cor. xiii. 12; Dan. skygge; Swed. skugga]:

—a shade, shadow, Sks. 41, 219; manns s., Ld. 252; bar skuggann á sæinn af fjöllunum, Fms. viii. 188; s. jarðarinnar, Rb. 108; hundrinn hleypr á brúna ok sér skugga sinn í vatninu, Hem.; bar hvergi skugga á, it was all light, without a spot of shadow anywhere, Nj. 118; þá bar skugga í dyrrin, Fb. i. 545; undan skugga hattarins, from the hat’s shade, Fms. vi. 60.

2. a shadow, spectre, leiðiligan skugga, Mart. 115, Post. 645. 69, Bs. i. 256, Mar.

3. in the phrase, ganga ór skugga um e-t, ‘to go out of the shade’ as to a thing, to shew one’s mind, Ld. 170; hann bað Halldórr ganga ór skugga (speak out clearly) hvárt hann vildi unna honum landkaupsins, 322: mod. to get a thing clearly before one, eg vil ganga ór skugga um það, I wish to have no misgivings about it; also in the phrases, sem hann stæði í skugga nokkurum, in some doubt, Bs. ii. 41; hann sagði sér vera mikinn skugga á, hvat Magnús mundi ætlask fyrir, he said he felt much misgiving as to what M. had in mind, Fms. vii. 3; skuggi er honum í málum ykkrum, Valla L. 211.

4. skuggi (foreshadowing) ok spár þess ins ílla, er …, Hom. 119.

B. Compds:

skugga-baldr, m., in popular tales a mysterious animal, a hybrid between a cat and a fox, Ísl. Þjóðs. i. 612, 613.

skugga-lauss, adj. shadowless, Sks. 630.

skugga-ligr, adj. (skugga-liga, adv.), shadowy, dusky, suspicious-looking; s. karl, Fas. i. 6.

skugga-mikill, adj. shadowy, dark, Fb. i. 527.

skugga-samligr, adj. shadowy, Fbr. 138.

skugg-sjá (or skugg-sjó), f. a ‘shade-show,’ mirror, Gd. 6, Stj. 215, Karl. 217, 324, Hom. 3; í skírri skuggsjá, Sks. 8; hrein s., Nikdr. 83; Konungs s., the name of a work, Sks. 8, List of Authors (H. II).

skugg-sjón, f. = skuggsjá, 671. 22, Stj. 142, Sks. 8.

skugg-sýnn, adj. gloomy, dark, dusky.

skukka, u, f. [skokkr], a pot; þeir hrukku lítt meðan full var s., as long as the pot was full, Fms. ix. 439 (in a verse; skrukka, v.l.)

II. [cp. Engl. to shrink, shrunk], a wrinkle, = Lat. ruga; gullknapprinn görr með þungum skukkum gullsmiðligs hagleiks, Karl. 286; eitt klæði, þat er með sínum skukkum leynir hennar kviðar-vöxt, Mar. 447; gékk jörðin undir þeim skukkum, the earth rolled in waves under their feet, Edda i. 144 (Cod. Worm.); †skukkum ok hrukkum, Thom. 355.

skukkóttr,† adj. wrinkled, in folds, Thom. 355.

skukkr, m. = skokkr, a hulk, Fms. vi. (in a verse).

SKULD, f. [skulu; A.S. scyld; Germ. schuld; Dan. skyld]:

—a debt, due; gjalda skuld, N.G.L. i. 52, Nj. 182; skuldir allar ok landaura gjald, Fms. x. 410; kaupa í skuld, to buy on trust, Hrafn. 4; ganga í skuld við e-n um e-t, Dipl. iv. 7; ganga í skuld fyrir e-n, to be bail for another; hann gékk í skuld fyrir Kálf ok gaf fé fyrir landit, Bs. i. 507.

2. in the oldest law skuld means a kind of serfdom or bondage in payment of debt, like that of an ‘obaeratus’ or nexus in the Roman law; engi má konu svá taka í skuld nema hafi frænda ráð við, N.G.L. i. 36; nú ef maðr selr skuldar-mann mansali, nema hann hlaupi ór skuld, id.; engi maðr á at seljask arfsali frá ómögum sínum, þeim er hann á at ganga í skuld fyrir, Grág. i. 205; ef hann a eigi fé til þá skal hann ganga í skuld fyrir móður sína, 232; kost á maðr hvárt sem hann vill at ganga í skuld fyrir börn sin eðr selja þau ella, 234.

II. the name of one of the three works, Vsp., Edda, Gg.

B. Compds:

skulda-bréf, n. a bond, Róm. 250.

skulda-dagr, m. pay-day, the term for paying a debt, K.Þ.K. 70: the saying, það kemr að skulda-dögunum.

skulda-dómr, m. a court of payment, for liquidation of debt after a person’s death, Grág. i. 408.

skulda-far, n. a calling in debts; hann átti norðr-ferð at skuldafari ok eyrendum, Fb. i. 421.

skulda-ferli, n. pl. = skuldafar, Fms. ix. 481, v.l.

skuldar-fólk, n. kinsfolk, family; frændr ok s., Stj. 190.

skulda-gildi, n. payment of debts, Grág. i. 302.

skulda-heimta, u, f. a calling in debts, Eg. 202, Njarð. 366.

skulda-hjón, (skulda-hjún), n. a household, family, Grág. i. 142, ii. 42, Jb. 52.

skuldar-kona, u, f. a woman in bondage for debt (skuld l. 2); ef s. leggsk með þræli, þá á ármaðr ekki á henni fyrr en hón hefir goldit hina skuld, N.G.L. i. 36.

skulda-lið, n. = skuldahjón, Ld. 158, Eb. 6, 8, Fms. i. 107, xi. 406, Hrafn. 30, Orkn. 184.

skulda-lúkning, f. payment of debts,

skulda-lykting, f. id., Jb. 351 B, H.E. i. 520.

skuldar-maðr, m., q.v.

skulda-mót, n. = skulda-þing, Grág. i. 396, K.Þ.K. 70.

skulda-nautr, m. = skuldu-nautr, a ‘debt-mate,’ debtor, Js. 84.

skulda-skipan, f. a discharge of debts, Gþl. 254.

skulda-staðr, m. an investment, deposit of money; gefa fé eðr aðra hluti á skuldarstöðum, Grág. i. 406; játa, taka skuldarstað, Ld. 212, Gþl. 511, Dipl, i. 11, Lv. 46, Fær. 233.

skuldar-tollr, m. a due, tithe, Anecd. 48.

skulda-þing, n. = skuldamót, Grág. i. 108.

skuldari, a, m. a debtor, Hom. 5.

skuldar-maðr, m. a person in bondage for debt, Lat. obaeratus; á þingi skal skuldarmann taka … nú ef maðr selr skuldarmann mansali, … nú skal hann neyta skuldarmann sinn sem þræl sinn, etc., N.G.L. i. 36 (ch. 71); um innihafnir skuldarmanna, Grág. i. 73; Þorsteinn skuldarmaðr, Lv. 86.

2. a creditor, Stj. 613, N.G.L. i. 63, Gþl. 254.

skuld-binda, batt, to engage: part. duty-bound, obliged, Al. 151.

skuld-binding, f. an obligation.

skuld-fastr, adj. ‘debt-fast,’ seized for debt, Lat. obaeratus, Grág. i. 233.

skuld-festa, t, to seize a person for debt, take him as a ‘skuldarmaðr,’ Grág. i. 233, 362.

skuld-festr, f. the act of seizing a person for debt, Grág. i. 363; segja til skuldfesti á alþingi, 73.

skuld-gengr, adj. of money, current, lawful as tender, D.N. ii. 411.

skuldingi, a, m. the nearest of kin on whom the duty of alimentation devolves; þá á til síns skuldingja hverr at hverfa, Grág. i. 250.

skuld-lauss, adj. ‘debtless,’ free from debt, N.G.L. i. 32: of property, unincumbered, Grág. i. 444; fé skuldlaust, Gullþ. 8: metaph., e-m er e-t skuldlaust, ’tis no business of one’s, uncalled for, Nj. 185.

skuld-leikr (skuld-leiki), m. relationship, prop. duty, obligation devolving from kinship, Grág. i. 153, 247, 343, Ld. 40.

skuld-seigr, adj. ‘debt-tough,’ reluctant to pay, Sturl. i. 223.

skuld-skeyta, t, to transfer a debt to another; nú heimtir maðr skuld at manni … ef hann skuldskeytir hánum við annan mann, þá hefir hann lokit þeirri skuld, N.G.L. i. 29: mod. with acc., s. e-n við e-n, or hann skuldskeytti okkr (acc.) saman.

skuld-skeyting, f. the transfer of a debt, Gþl. 511.

skuldugr, adj. [Germ. schuldig], in debt, owing; s. e-m e-t (or um e-t), Dipl. iv. 7.

skuldu-nautr, m., prop. a customer, used of a creditor, N.G.L. i. 51: of a debtor, Grág. ii. 216, Mar. 1202: eccl. in the Lord’s Prayer, fyrir-gef oss vorar skuldir, svo sem vér og fyrir-gefum vorum skuldunautum.

skuldu-neyti, n. the relation of debtor and creditor, Lv. 103 (the passage is somewhat corrupt).

skuld-varr, adj., in ú-skuldvarr, Njarð. 366.

skulka,† að, to mock, = skelkja, Post. 119, v.l.

SKULU, a verb whose present is in a preterite form, see Gramm. p. xxiii; pres. skal, skalt (skaltú), skal, pl. skulum, skulut, skulu; pret. skyldi and skyldu; subj. pres. skyli, skuli; pret. skyldi and skyldu; pres. infin, skulu; pret. infin. skyldu; skyli as a kind of imperat., Hm. i, 14, 32, 41, 53–55, Og. 22. In the oldest vellums o is used throughout instead of u, skolu, skolom, skolot, skolo: with the pers. pron. suffixed, skal’k = skal ek, skola’g, skyla’g, skylda’g: with neg. suff. skal’k-at, I shall not; skal’k-a, Fms. vi. 417 (in a verse); skal-at, he shall not; skal-a, Hm. 29, 34, 37; skal-at, Ó.H. (in a verse); þú skalt-at, Kormak; skal-at-tu, Hm. 130, Sdm. 29, Skv. 1. 22, Plac. 37 (skala-þu); skulu-t, Sighvat; skyli-t, Hm. 6, 39; skyldo-at, Am. 2, 3, see Bugge (foot-note), and -at, p. 2. In mod. usage and in less correct paper transcripts of vellums or Editions the pret. infin. skulu, skyldu are replaced by the subj. skuli, skyldi; in such cases the infin. is to be restored, as, hann kvaðsk skuli, skyldi koma = skulu, skyldu koma; see munu: [Ulf. skulan = ὀφείλειν and μέλλειν, but not freq.; A.S. sculon; Engl. shall, should; O.H.G. skolan; Germ. sollen, with elided k; Dutch zullen; Dan. skulle; Swed. skola.]

B. Shall, must, denoting fate, law, bidding, need, necessity, duty, obligation, and the like, therefore the use is more positive than that of shall in Engl.; of weird or fate, skyldi, Ýt. 1, 3, 5, 7–9, 11–13, 16; deyja skal hverr um sinn, því ek land um sté’k at ek lifa skylda’k, Gh. 12: in the saying, ungr má en gamall skal, young may, old must (viz. die): of law, menn skyldi eigi hafa höfuð-skip í hafi, en ef hefði, þá skyldi þeir af taka höfuð, … baugr tvíeyringr skyldi liggja í hverju höfuð-hofi á stalla, þann baug skyldi hverr goði hafa á hendi sér til lögþinga allra þeirra er hann skyldi sjáltr heyja, … Hverr sá maðr skyldi áðr eið vinna, nefni ek í þat vætti, skyldi hann segja, hjálpi mér svá Freyr … sem ek man (not skal, which however here might be used),… skyldu vera þrjú þing í fjórðungi, … þeir skyldu nefna dóma … hverr maðr skyldi gefa toll til hofs, Landn. (Hb.) 258, 259; and in the commandments, þú skalt ekki stela, elska skaltú Dróttinn Guð þinn, N.T.: of an oath, til þess legg ek hönd á helga bók, ok þat játtar ek Guði, at ek skal svá ráða, H.E. i. 561: of bidding, ganga skal, skala gestr vera, Hm.; gáttir allar um skoðask skyli, 1; þagalt ok hugalt skyli þjóðans barn ok vígdjarft vera, glaðr ok reifr skyli gumna hverr, 14; vin sínum skal maðr vinr vera, 41; geði skaltú við þann blanda, 43: of a promise, skal ek auka mikit þína sæmd, ef…, Nj. 102: mixed references, nú skulu vér enn við leita, let us try, Ísl. ii. 367; þá er ganga skyldi undir jarðar-men … skyldi endar torfunnar vera fastir, sá maðr er skírsluna skyldi flytja, skyldi ganga þar undir, Ld. 58; prestar skulu eigi fara með sundr-görðir, K.Þ.K.; hann skal fara til þings, … hann skal rétta vættið, Grág. i. 115; nú skal þat göra, Eg. 458; hann strengði heit, at hann skyldi þess manns bani verða, Hrafn. 5; nú skalt þú deyja, Nj. 64; þá skaltú trúa, Fms. ii. 268; mæla, at eigi skyli eiga við Héðin, Nj. 32; skyldi Unnr sitja í festum, … skyldi boð vera eptir mitt sumar, 4; skaltú þiggja af mér, Fms. ii. 246; þá skaltú vera frjáls, 268, etc.

2. special usage, denoting purpose, doubt, etc., often rendered in Engl. by will; skaltú veita mér bæn þá er ek man biðja þik, wilt thou grant the request I am about to ask thee? 26; þeir Egill kröfðu dagverðar, Þorfinnr bóndi lét heimolt skyldu þat, Eg. 564; skaltú, segir Skapti, nefna fimmtar-dóminn … þrennar tylptir í fjórðungi hverjum? Nj. 150; hvat skaltú sveinn í sess minn? Eg. (in a verse); hvat skaltú, Konr ungr, kyrra fugla, Rm.; hvat skal ek hánum?—Drepa skaltú hann, Nj. 53; spurði Gunnarr hvat hann skyldi, what he was for, 57; engi vissi hvat þat skyldi, Fms. viii. 45, Al. 124; hvat skal þér afgamall þræll, of what use will he be to thee? Fms. iii. 158; hvat skal þér klumba sú? xi. 129: periphrast., þat mun íllt til frásagnar, ef ekki skal mega sjá á ykkr, at (if one shall not be able to see that…) it hafit í bardaga verit, Nj. 97; ílla hefir dóttir mín brotið odd af oflæti sínu, ef þú skalt eigi þora, 94; Sveinn mátti eigi heita gildr konungr, ef hann skyldi eigi (unless he) erfa föður sinn fyrir enar þriðju vetr-nætr, Fms. xi. 69; skaði mikill er þat er Þórólfr skal eigi vera tryggr mér, Eg. ch. 13; gefsk þú upp, segir Þórðr,—Eigi skal þat, segir Þórðr, I will not, Nj. 64: heill skaltú, ‘hail shalt thou!’ of welcome, Gm. 3, Hkv. i. 55; hón skyli morna, be a curse on her! Og. 32; él eitt mun verða, ok skyldi langt til annars sliks, may it be long ere such another happens, Nj. 200; sem aldri skyldi, which I never should, Fms. vii. 179.

3. so also in phrases like, görðu svo vel að koma á morgun—answer, Eg skal koma, Eg skal göra það, where the Engl. has, I will.

II. in the infin., áttú enskis annars af ván, enn þú munt hér deyja skulu, Eg. 414 A; ok muntú nú deyja skulu, þursinn, and now thou shall die, thy last hour is come, Fas. i. 385; grið man sjá maðr skolu hafa um helgina, Ó.H. 148; at Haraldr myndi skulu hafa hálfan Noreg, Fms. vi. 177; skemta mun þá fleira (dat.) skulu, 366; hafa munu þeir skulu frið um helgina, xi. 290; grunar mik at þetta muni skolu vera njósn, 333; er Guðs götur mundi fyrir skulu búa, at hann mundi leið skulu vísa, 625. 87; ek ætla mik skulu af honum hljóta inn mesta frama, it is fated to me, Eg. 19: poët. infin. skyldu, hann sagði barnit Johannem heita skyldu, 625. 86; hann kveðsk ríða skyldu, Nj. 55, Eg. 257, Ld. 116, passim.

skuma = skima; hafr er úti hvítr í túni, skumir augum. Hem.

skumpr or skunpr, m. a boar, Edda (Gl.):

skuppr, a word of abuse, Skáld H.

SKUNDA, að, to speed, = skynda; with dat., hón skyldi skunda prestinum til sín, forward the priest at once, Str. 76; skunda ferð sinni, Fms. ix. 298; skunda fé saman, to make a collection, v. 216.

2. absol. to hasten; þeir skundaðu þangat til, Fms. ii. 185, Stj. 181; skundar út með Þóri, Skíða R. 52; and so in mod. usage, see skynda.

skundan, f. a speeding, Stj. 41.

skundi, a, m. speed; með skunda, Fms. ii. 223, vii. 134, Stj. 479.

skunza, að, [cp. Engl. shunt], to shake, ruffle; eptir þat skunzaði Einarr honum í svölunum, D.N. ii. 295.

skupla, u, f. a woman’s hood hiding or shading the face, chiefly worn by old women; skuplu ok skammfyllingar = ‘velamen oculorum’ of the Vulgate, Stj. 127. Gen. xx. 16, freq. in mod. usage; enda er faldrinn yðar fallegr, það er munr að sjá krókfaldana en skuplurnar sem ekki eru fyrir aðrar en afgamlar kerlinga-hrotur, … hafði hún ekki gáð að því að Ingveldr var þar ok hafði skuplu, Piltr og Stúlka 34; see skypill.

skupla, að, to wear a skupla; brúðirnar falda sitt svá at úgörla má sjá þeirra yfirlit, en um morguninn eptir þá eru þær vel kátar, ok skupla þá ekki, Fms. xi. 106.

skura, u, f. [skera], a score, trench; skurn ok skurur, Karl. 279; engar skurur (diggings?) skulu þeir göra út í megin-forsinn frá veiði herra Finns, D.N. iv. 156.

skurð-goð, skurð-guð, n., spelt skurgoð and sounded skúrgoð, a carven image. Fms. x. 255, 318, Stj. 102, 181, Pass. 26. 5; heiðin skurðgoð, Fms. i. 97; hof yðvart ok skurðgoð, 623. 24; skurðguðir, MS. 4. 31; skurgoð, 623. 24, 45, Rb. 400; skurgoð, skurgoðinu, skurgoðs, Stj. 311, 312, Barl. 124; skurðgoða blót, idolatry, Stj. 26. 404, Fas. iii. 672; skurðgoða dýrkan (mod. skúrgoða-dýrkan), idolatry; skurðgoða-villa, id., Nj. 164, Fms. i. 282, Edda (pref.)

skurð-hagr, adj. skilled in carving, Lex. Poët.

SKURÐR, m., gen. skurðar, pl. skurðir, [skera], a scoring, cutting, carving; skurð ok skipti á hvalnum, Grett. 88 A; hón (the church) á skurð (has a share of whales driven ashore) um öll þing sín … ok skurð í öllum þeim rekum, er…, Ám. 3, Pm. 133; manns-hlut í flutningu ok fullan skurð, Ám. 33; kirkja á skurð fullan milli Ormsár ok Tungu-reka af hverjum hval sem kemr, Pm. 69: of cutting peat, skurðr torfs, Dipl. iii. 6; göra skurði um torfvöllu, iv. 12: a cut, wound, skera sig djúpan skurð, þver-skurðr: fé til skurðar, cattle for slaughtering, Fms. vii. 218, viii. 60;

skurðar-fé, sheep fit for slaughter.

2. carving (of art); silfri var rennt í skurðina, Fær. 102; stafnar útskornir ok víða í skurðina silfri smellt, Fas. iii. 426; gull-görvar með inum fegrstu skurðum, Str. 4; villa skurða, idolatry, worship of carven idols, 655 ix. B. 2; skurðar gluggr, a carved window, Str. 70.

3. a ditch, channel, Fas. iii. 449; þessi skurðr svá breiðr ok djúpr at þar mátti vel skipum halda, Fms. v. 167: hence the metaph., hvat sem gengr í skurðinn, cost it what it may; Gísli kvaðsk þó aldrei mundu Kolbeini eið sverja hvat sem í skurðinn gengi, Sturl. iii. 3 (the metaphor from filling up a ditch or perhaps from enamelling, cp. renna í skurðina, above).

compds:

skurðar-maðr, m. a carver, Grág. ii. 370, Jb. 324.

skurðar-skírn, f. circumcision, Stj. 14.

skurðar-öl, n. harvest-ale, D.N. ii. 673.

skurfir, m. a kind of bird, Edda (Gl.)

skurfur, f. pl. scurf on the head, Hjalt.

skurka, að, to roll off with a rattle and noise; lét hann s. út, let him roll out, i.e. flung him out. Fas. ii. 341.

skurmsl, f., mod. skurmr, n. an egg-shell, = skurn, Mork. 220, see Fms. vii. 225, l.c.

SKURN, f. (cp. Fas. iii. 215, Clar., but erroneously), an egg-shell or nut-shell: ostram, þat köllu vér skurn eðr skel, Stj. 88; hafði konungr skurnit (sic) fyrir borðker, Fas. iii. 215; eggit, var brotin rauf á skurninni, id.; skurn ok kjarni, Karl. 279;

egg-skurn, an egg-shell, Edda.

2. an ornamented shell-box (?); hvít skurn gyllt, með loki brotin, Dipl. v. 18; skurn búin, Vm. 109; skurnir átta svartar, ok er ein með loki, Dipl. v. 18; skurnir níu ok tvær lokaðar, iii. 4; ein skurn búin, B.K. 31, D. N. passim;

valhnotar-skurn, a walnut-shell, Fms. vii. 225.

skurtla, að, dimin. to graze, cut slightly.

skussi, a, m. [see skyrsi], a slovenly follow; þú ert mesti skussi.

compds:

skussa-legr, adj. slovenly, weak.

skussa-skapr, m. slovenliness, sluggishness.

skut-breiðr, adj. broad-sterned, Thom. 378.

skut-bryggja, u, f. a stern-gangway, by which people went on board or went ashore. Fms. vii. 143, Eg. 121, Fbr. 130.

skut-byggi (skut-byggvi), a, m. the ‘stern-mates.’ the sailors set in the stern of a ship, Fms. vi. 143, viii. 224.

skut-festr, f. a cable from the stern, stern-moorings; bera á land skutfestar, to take the stern-moorings ashore. Fms. vii. 260, viii. 216.

skutil-diskr, m. [see skutill B], plates on which dishes were served. Eg. 238, Þiðr. 87, v.l.

SKUTILL, n., dat. skutli, [skjóta; cp. End. shuttle]:

—an implement shot forth.

2. a harpoon, Gþl. 466, Landn. 148, Fbr. 144;

sel-skutill, a seal-harpoon, id.; hval-skutill.

3. a bolt or bar, whence

skutla-hlið, a ‘bar-gate’ D.N. ii. 735. v. 752.

B. [A.S. scutel; Engl. scuttle; Germ. schässel; Icel. skutill, etc.;—all probably from Lat. scutellum, and therefore a different word]:

—a plate, trencher, or even a small table; af helgum skutli, Haustl.; fram setti hón skutla silfri varða, Rm. 28; bar hón meir at þat miðra skutla, 4; hón gaf Sveini konungi ágætan skutil. allan gullbúinn ok settan dýrum steinum. Fms. vi. 232; tekr hann upp borð ok setr fyrir Butralda, Þorkell mælti, skammr er s. minn, Fbr. 37; eigi mundi verða síðan einn skutill svá veglega skipaðr sem þá er þrir svá voldugir konungar snæddu af einum diski, Bs. i. 37: the table (bjóðr) and the skutill are distinguished in the Rm.

skutil-sveinn, m. a page at a royal table: as a title of honour, Fms. vi. 304, vii. 158, 168, ix. 362. 426, x. 15, 80, 93, Orkn. 246, Sturl. ii. 124. In Norway the skutilsveinar and other royal pageantry were introduced about the time of king Olave the Quiet (a.d. 1067–1093), see Fagrsk. 150; its occurrence in Fms. ii. 133 is therefore an anachronism, whereas the word is freq. in the lives of the kings of the 12th and 13th centuries, as also in the Hirðskrá (N.G.L. ii): a bishop’s skutilsveinn, 472.

skutla, að, [cp. Engl. to scuttle a ship], to harpoon.

II. [Germ. schütteln], to squander; skutla staðarins gózi, H.E. i. 561, Bs. ii. 82, Thom.

2. reflex. to be scattered; skutlask í tvá staði, Bs. ii. 3.

skutlan, f. a squandering, Dipl. iii. 1.

skutlari, a, m. a harpooner.

skut-menni, n., Sturl. ii. 192, v.l. (prob. only a bad reading).

SKUTR, m., gen. skutar, pl. skutir, [from skjóta, from shooting or launching a ship into the water, cp. North. E. scut = the tail of hares or rabbits]:

—the stern, Höfuðl. 1; aptr í skut, Hym. 21; réri Grettir í skut, Grett. 125 A; skaltú ganga at framstafni en ek at skut, Finnb. 254; var rekkju-maðr í skut, Lv. 98; setja augu sín aptr um skut, to look back, Al. 12; hann bað Ketil ganga fyrir skut, ok setja á (and push on) Fas. ii. 112; leggja land fyrir skut, to pass by, Edda (in a verse): in plur. including stem and stern, opp. to midship, skip minna til skutanna en um mitt, Fms. viii. 197; skipit var lítið til skutanna en breitt um miðbyrðit, Grett. 88; í hvárn-tveggja skutinn, O.T. 67.

skut-stafn (skut-stamn), m. the ‘tail-stem,’ the stern, Fms. ii. 71, vii. 256, x. 348, xi. 110, Ld. 76, MS. 656 C. 22, N.G.L. i. 203, ii. 283; opp. to framstafn.

skut-þilja, u, f. the poop-deck; jamlangt stýri, aust-keri ok skutþilju, N.G.L. i. 59.

SKÚA, að, [skór], to shoe; vel hosaðr ok skúaðr, Sks. 286; fætr þína skúar þú, Barl. 83.

2. of a horse; at hann léti með gulli skúa hesta sína, Fms. vii. 94; var svá mikill ofmetnaðr hans, at hann vildi skúa hest sinn gullskóm sem konungrinn sjálfr, so proud was he that he wished to shoe his horse with golden shoes like the king himself, O.H.L. 48; hesti skúaðum, Fbr. 19; skúa þú hann vel ok fastliga, Sks. 374; Styrr hafði skúaðan hest, Ísl. ii. 294 (in the extracts); vóru skúaðir (skóaðir, járnaðir, v.l.) tuttugu hestar, Fms. viii. 182; see the remarks s.v. skór:

—ásar skúaðir neðan með járni, iron-shod beams, Sks. 425;

ú-skúaðr, unshod, Fms. v. 196.

skúfa, að, = skýfa, Fas. ii, 60;

út-skúfa, to turn out.

skúfaðr, part. tasselled; skúfaða skóþvengi, Eb. 220; skildir skúfaðir af skeytum, örum, Fms. ii. 332, ix. 528, x. 361.

SKÚFR, m. a tassel, Eb. 216; dúk með fjórum skúfum, Post. 16.

2. the hip-tendon.

II. a sea-bird = skúmr (q.v.), Edda (Gl.), Lex. Poët., Eggert Itin.

2. a pr. name, Fbr.: a local name, Skúf-ey, Fær.

skúf-slitinn, part. with the hip out of joint.

skúlka, að, to mock, = skelkja, Fas. ii. 343.

SKÚMI, a, m. [Dan. skummel, skumring, = twilight], shade, dusk; dagr myrkra ok skúma, Barl. 37, Sks. 229, v.l.

skúma-skot, n. the dusk, twilight; þegar í skúma-skotinu, Barl. 190: a dark nook, skríða í skúma-skot, Mar. 1056.

II. skúma, a nickname.

skúmr, m. the skua or brown gull, larus catarractes, also called skúfr: metaph. a chatterer, gossip.

2. a pr. name, Landn.:

skúma, u, f. a nickname, Fms. xi.

SKÚR, f., but originally masc. as in other Teut. idioms, which gender is still preserved in the north of Icel.; it is thus masc. in Run. Gramm. Island.; so also Pal Vídal.,—Norðlinga kennum vér af ‘generibus vocum’ svo sem skúr er hjá þeim karlkennt, en kvennkennt hjá Sunnlingum, Skýr. 126; †Runolf, a native of northern Icel., in Gramm. Island., has it masc.; so in later times the poet B. Gröndal, a native of Mývatn, sól og myrka skúra (acc. pl.), in a ditty of 1790. [A.S. scúr: Engl. shower; Germ. schauer]:

—a shower; fyrir élum ok skúrum, Hom.; regn eða skúr, Edda i; dropa eða skúrir, 350; þau ský er skúrum blandask, Alm.; skúr, 656 B. 12; blóði hafði rignt í skúrinni, Eb. 260; hvervetna gengu skúrir við annarstaðar í nónd, Bs. i. 339; skúrum ok regnum, Stj. 30; himins í dimmu skúr. Pass.

2. metaph. a shower of missiles; þessi skúr leið skjótt yfir, Fms. viii. 222: poët. tears are skúr augna …, the shower of the eyes; vúpna, hjálma skúrir, the weapon-shower, helmet-shower; as also, meil-skúr, álm-skúr, dyn-skúr, skot-skúr, nadd-skúr, i.e. a shower of missiles, Lex. Poët.

compds:

skúra-drög, n. pl. drizzling.

skúra-veðr, n. showery weather, Ld. 56, Bs. i. 349.

skúrr, m. [Dan. skur], a shed.

skúr-fjalir, f. pl. shed-deals, Fms. viii. 329.

skúr-samr, adj. showery, Rb. 104.

skúr-ván, f. the clouds, poët., Alm.

skúr-örðigr, adj. an epithet of a ship, Edda.

SKÚTA, u, f. [Dan. skude], a small craft or cutter; a number of such used to accompany a fleet for use in rivers or on the coasts; they were distinguished from the byrðingar or ships of burden, which carried the supplies; þeir höfðu sex langskip. fimm skútur, en þrjá byrðinga, Orkn. 256; hann fór með skútu alskipaða norðr í Fjörðu, Eg. 155, Fms. i. 60; gakk á skútu er hér liggr útborða langskipinu, Eg. 354; skútur ok róðrar-ferjur, id.: hann hafði skútu er hann átti, ok á þrjá tigi manna, 23; hrundu þeir fram skútu ok hljópu þar á sex karlar, Nj. 18; þá reyri skúta at skipi jarls, Fms. vi. 317: kom borð skútunnar á kinnung karfans, Eg. 386; ganga á skútur ok sigla vestr til Orkneyja, eðr allt til Suðreyja, Fms. viii; skútu góða, réru á borð tíu menn eða tólf, Ó.T.; hann lét búa snekkju tvítug-sessu ok með skútu fimtán-sessu, ok enn vista-byrðing, Fms. vii. 310; skútu fimmtán-sessu með öllum reiða, Hkr. i. 201; hann spurði at Varbelgir vóru fyrir sunnan á þremr skútum, Fms. ix. 474: létti-skúta, hleypi-skúta, róðrar-skúta, lagnar-skúta

compds:

skútna-herr, m. a fleet of s. (manned); en er skútnaherrinn reyri ofan eptir ánni, Fms. vii. 259, viii. 376, ix. 6.

skútna-lið, n. the crew on the s., Fms. viii. 127.

skútna-menn, m. = skútna-lið, Fms. viii. 376.

skúta, pres. skútir, pret. skútti, to jut out, so as to form a shade or cave, of rocks or the like; fjallit sýnisk skúta yfir fram sjóinn, Fms. x. 313; bjargit skútti yfir fram, vii. 81; þeir (the glaciers) skúttu fram yfir dalinn, Grett. 141 new Ed.; þær (the trees) skúttu svá langt, at lauf þeirra ok limar lágu á jörðu, Konr.

skúta, u, f. (skúti, a, m., Fms. l.c.), a taunt; eigi ætla ek þér nú allgóðan þykkja beinann fyrir skútu þessa, Glúm. 354; drepa e-m skúta, to taunt one with; áferli þat sem konungr drap oss skúta um, Fms. iv. 310 (in Ó.H. 140, l.c., the passage is omitted).

skút-yrði, n. pl. taunts, reproaches.

skúti, a, m. a cave formed by jutting rocks; hverr s. við annan … þar hittir hvergi skúta, Glúm. 312; inn í bergit er skúti ok fellr þar úr lítill lækr, Ó.T. 26; það er íllr skúti, sem ekki er betri enn úti, a saying; hellis-skúti, q.v.

II. a pr. name, Rd., see the pun in Glúm. 354.

skútu-hvalr, m. a kind of whale, Edda (Gl.)

skvaðra, u, f. a nickname, qs. skvaldra, cp. Swed. squallra = a jackdaw, Ann. for Nord. Oldk. 1846, p. 166.

skvak† or skvakk, n. a gurgling sound; hafs-skak, Egilsson’s Poems.

skvakka, að, to give a sound, as of water shaken in a bottle; sökk öxin ok skvakkaði við, Grett. 16 new Ed., v.l. skvatta, see skvetta.

skval, n. [Engl. squeal and squall; cp. skjal and sköll]:

—a squalling, noisy talk, Edda 110; horna-skvol, Eb. 13 new Ed.

skvala, að, [North. E. squeal], to squeal, bawl out; risinn tók at s. með mikilli raust, Fas. ii. 517.

skvaldr, n. [Dan. skvalder; Swed. sqvaller], a squalling, bawling, Fms. iv. 112, vi. 287, Bárð. 176.

skvaldri, a, m. a ‘squaller,’ bawler, a nickname, Fms. vii.

skvali, a, m., in hornum-skvali, the name of a he-goat, Edda (Gl.)

skvampa, að, to paddle in water.

skvetta, t, to squirt out, throw out, prop. of the sound of water quickly thrown out of a jug; skvetta úr fötunni, freq. in mod. usage; tók hún vatn úr læknum, ok skvetti framan í það, Kveldv. ii. 176; hann (the brook) skvetti á mig, Jónas 322.

skvettr, m. a gush of water poured out.

skvíari or skýari, a, m. [French], an esquire, Thom. 100, Dip., v. 18.

skygðir, m., poët. a sword, Edda (Gl.)

skyggðr, part. [skuggi], bright, polished, transparent, so as to throw a light; dýrs-horn skyggt vel, sá görla í gegnum, Fms. vi. 241, Hkr. i. 90; hjálmr s. sem gler, Fas. i. 138; s. skjöldr, Lex. Poët.; s. steinn, Mar., Magn. 450; í skyggðum línkyrtli, Sturl. i. 96 C; fagr-skyggðr, svart-skyggðr, Lex. Poët.

SKYGGJA, older skyggva, ð, to overshadow; skyflókum skyggðar ok huldar, Stj. 30; þegar skyggva synda-myrkr andar-ljós, Eluc. 17; s. e-t við sólu, to screen it from the sun, Rb. 348; also skyggja fyrir, Sks. 208 B; s. sér við sólar-hita, Rb. 344, Þiðr. 215; skyggja yfir, to overshadow, Luke i. 35.

II. to polish; skyggja sverð, Þiðr. 16; hálf ertug fyrir hjálm en (i.e. er) hann skyggir, N.G.L. iii. 15.

skygn, adj. seeing; tvan skygn augu, Mar.; skygn báðum augum. Fms. vi. 235; hann hafði fengit sýn sína ok var þá skygn maðr, Ó.H. 224;

heil-skygn, hale-sighted, i.e. with good sight;

ú-skygn, dim-sighted.

2. sharp-sighted; Einarr var einsýnn ok þó manna skygnstr, Orkn. 16, Ísl. ii. 83, Eg. 740 B; skygnastr, Ld. 278; frár ok skygn ok glögg-þekkinn, Finnb. 334; hón er svá skygn, at hón sér …, Best. 53; hvöss ok skygn hugsunar-augu, Skálda 160; skygnan ok greiniligan, Th. 12.

3. in mod. popular tales skygn denotes second sight, the power of seeing goblins, elves, etc. through hills and stones, and whatever is hidden from the common eye (= ófreskr in the old writers), see Maurer’s Volks. and Ísl. Þjóðs.; baptismal water sprinkled in the eyes of an infant is said to prevent his becoming skygn.

skygna, ð, to spy, pry; skygna um e-t, to spy after, Sks. 501 B; þar skygnir hverr um annars athæti, 278; s. um siðu sjálfs sín, 9; gakk þú út ok skygn um kaup þín, id., Hom. 46: skygna egg, to hold an egg (fresh from the nest) up to the eye, to see if it is new.

II. reflex., skygnask um, to look out, Hm. 1; skygndisk hann um fast, ok hyggr at, Fms. ii. 180; kom ormrinn fram ok skygndisk um, vi. 352; hann skygndisk víða um, Fas. ii. 91, Fs. 42.

skygni, n. [cp. Germ. scheune], the shade of a cap.

2. a shed or cover, Bs. i. 204.

skygning, f. a looking out, Sks. 43.

skygn-leikr, m. the eyesight, Bs. ii. 148: með hjörtum skygnleik, Ó.H. 251; s. hugskotsins, H.E. i. 511, Nj. 258, Hkr. iii. 367.

skygnur, f. pl. wide open eyes; Hallbjörn rak þá skygnur á landit, Ld. 154; hann rekr upp skygnurnar, the eyes wide open, Háv. 54; hann hafði síða hettuna ok rak undan skygnur. Band. 16 new Ed.

skykkjum, adv., a dat. pl. [cp. Engl. shock], tremulously; varð landskjálpti mikill, gékk jörðin uudir þeim skykkjum, the earth went rocking under them, of an earthquake, Edda i. 144 (skukkum v.l.); svá gékk skykkjum (skrykkjum the Ed. 34) hallar-gólfit undir fótum honum sem bylgjur á sjó, Konr. (vellum MS.): akin to this is the mod. phrase, e-ð gengr skrykkjótt, qs. skykkjótt, it goes up and down, i.e. it is rather bad.

skyla, pres. skylr, see skola, [Dan. skylle], to wash; dröfn skylr stál, Edda ii. 493 (in a verse); hefring skylr (skilr Cod.) hlýr, 534.

SKYLD, f. another form for skuld (q.v.), a tax, due; með sköttum ok skyldum, Eg. 280: an incumbrance, outgoing, on an estate or the like, hann lagði þessa skyld á heima-land, … bóndi skal greiða, etc., Vm. 112; Heggstaði gaf Herra Ketill með þeirri skyld, at bóndi skal lúka …, 116; sú er skyld á Tjörn, at þar skal vera prestr, Jm. 25; kenni-manna skyld, obligatory maintenance of a person; þar er tveggja presta skyld, Vm. 13; skyldir úloknar, dues unpaid, Gþl. 276.

II. sake, [Dan. skyld]; fyrir mina skyld, for my sake, Fms. i. 3 (skuld, Grett. 102 A); fyrir Guðs skyld, for God’s sake, Dipl. iv. 8; fyrir þann (sic) skyld, Stj. 125 (þann skuld, Grett. 143 A).

III. gen. skyldar-, = due, obligatory, prefixed to another noun: skyldar-embætti, Sks. 125, 485, 487; skyldar-eyrendi, business. Eg. 319; skyldar-farleiga, Gþl. 415; skyldar-gisting, Bs. i. 807; skyldar-maðr = skuldarmaðr; skyldar-mál, Sks. 285; skyldar-nauðsyn, 636; skyldar-reiða, 494; skyldar-sýsla, 258, 600; skyldar-vápn, Jb. 187.

skylda, d and að, to bind in duly, oblige, enjoin; allra þeirra orða, er yðr skylda lög til um at bera, Nj. 208; er þá skylda lög til, Grág. i. 8; en þat skyldar mik til at ríta, Bs. i. 59; konungr skyldaði þá til at flytja líkin til graptar, Fms. viii. 231; ek em skyldaðr til at blóta, 656 B. 9; vera til skyldaðr, H.E. i. 471: hverrgi má skylda annan til garðlags, Grág. ii. 262; skylda ek ykkr heldr til þessa enn aðra menn, at …, Fms. i. 189; því skyldi ek þik til blóta, 656 B. 4; hann skyldir mik at fella tár, Eluc. 56; nauðr skyldi yðr til, urged you, Bjarn. 54: láta þeir sem eingu ætti við aðra at skylda, as if they had no concern with one another, Band. 4 new Ed.

II. reflex., því skyldumk vér, 671. 3, Stj. 151, H.E. i. 410; skyldask um e-t, to be made responsible for, K.Á. 82: to be prescribed, þá hluti er eigi skyldask tiundar-görð af, which are not subject to a tithe, id.; hverjar pínur skyldask á þá menn, 224, Stj. 46.

skylda, u, f. a due, tax, tribute; þeir (the kings) fengu engar skyldur í Þrándheimi, Fms. i. 49; þangat liggr tíund, lýsi-tollar, … öll önnur skylda liggr til Hváls, Vm. 96: = skyldleikr, N.G.L. i. 350. But usually skyld is the legal and skylda the moral term.

II. one’s duty, Fms. i. 52, vii. 280, K.Á. 134; er þat vist hans skylda, it is his duty, Sks. 599; and so in countless instances, esp. in eccl. writers, skyldan við Guð, s. við náungann.

compds:

skyldu-embætti, n. = skyldarembætti, Sks. 126.

skyldu-hjón, n. pl. = skuldahjón, Grág. ii. 42.

skyldu-hlýðni, f. due obedience, homage, Fms. vii. 22.

skyldu-lauss, adj. having no business or duty, Nj. 185, v.l.

skyldu-liga, adv. in duty; bjóða s., Stj. 148, 277, H.E. i. 472: dutifully, obediently, K.Á. 202, Bs. i. 165, Sks. 603 B: necessarily, þurfa s., Fms. viii. 398.

skyldu-ligr, adj. obligatory, Mar.

skyldu-söngr, m. the rubrical, official mass, Vm. 74.

skyldan, f. an obligation, Stj. 38.

skyld-bundinn, part. duty-bound, Fms. xi. 74.

skyld-fólk, n. kinsfolk.

skyld-leikr (skyld-leiki), m. relationship, = skuldleikr, N.G.L. i. 49, Stj., freq. in mod. usage.

skyld-liga, adv. duly, dutifully, Hom. 80; þurfa s., to stand in pressing need of, Grág. i. 334, Fms. viii. 398 (skylliga): becomingly, þó þeir léti s. hvárir við aðra, xi. 108.

skyld-ligr, adj. in duty bound, Sks. 45, 636: important, urgent, 686 C. 1, (spelt skylligr).

skyld-menn, n. relations, kinsmen.

skyldr, adj., compar. skyldri, skylztr, but usually skyldari, skyldastr, see below:

—due bounden, obligatory, skyldr þjónustumaðr e-s, Edda 28; vera s. undir stjórn e-s, Sks. 270 B; sá er skylztr at færa lik hans til kirkiu, Grág. i. 192; þú mant þykkja skyldastr at bæta fyrir konu þína, Nj. 76, Fs. 36; vera s. til at göra e-t, Eg. 225; or, s. við at göra e-t, N.G.L. i. 352; skyldr e-s, Fms. ix. 23: of an action, due; veita konungi skylda þjónustu, 432; skylt tal, a due, proper talk, Sks. 12; ú-skylt tal, uncalled-for, out of the way talk:

—pressing, urgent, skyld nauðsyn, Gþl. 266, skylt erendi, Eg. 29, Ld. 176; mitt erindi þykki mér skyldast, Fms. vi. 205: of debt, due, owing; vera e-m skyldr um e-t, to owe to another.

2. neut. due, bounden, necessary; enda er eigi skylt þá (one is not bound) at beiða á fleiri skip, Grág. i. 90; þat mun konungi skylt þykkja, at ek fara, Eg. 10; skyldra ætla ek mér at ganga til messunnar, en á hirðstefnuna, Fms. ix. 426; er þér ok skyldra, at sækja …, Nj. 182; þat er rétt en eigi skylt, ’tis right, but not obligatory, Grág. i. 373; ef ek upp sem mér þykkir skyldast, Fms. vii. 146.

II. related; skyldr frændi, a near kinsman, Eg. 98, Fms. vii. 281, x. 32; s. at frændsemi, related by kinship; þeir er Kjartani eru skyldari at frændsemi en ek, Ld. 242: absol., leaving out ‘frændsemi,’ mér er maðrinn skyldr, the man is near akin to me, Nj. 51; s. drottningunni, Sks. 463; at hann viti eigi skyldari samhéraðs, … ef sá maðr finnsk er skyldri er, Grág. i. 246; hinn skyldasti maðr, the nearest kinsman, 339; bónda þeim er skylztr er, 154, freq. in mod. usage: skyld frændsemi, near kinship, Fms. vii. 64; er þá frændsemi ef þriðja bræðra er eðr skyldara, kinship is from third cousinship upwards. Grág. i. 246;

ó-skyldr, not related.

skyld-samliga, adv. = skyldliga, dutifully, Bs. i. 338.

skyld-semi, f. relationship; frændsemi eðr s., N.G.L. i. 355.

skyldugr, adj. [Dan. skyldig], bound, obliged; s. at göra e-t, s. at halda eið, Gþl. 62, K.Á. 8, 22; hón var eigi skyldug at lúka, not bound to pay, Dipl. iii. 13; s. til e-s, s. til hollustu ok hlýðni, Js. 17; sem vér erum skyldugir við yðr, H.E. i. 342; s. e-m e-u, hverju prestr er s. bændum, which are his duties towards them? N.G.L. i. 346: of a thing due, skyldug hlýðni, K.Á. 226; nú er skyldugt, it is obligatory, 330: due, skyldug pína, id.

2. owing, of debts; s. e-m, to owe to one. Stj. 151; er hann s. kirkjunni fimm aura, Vm. 9: gen., svá, mikils góðs s., Dipl. ii. 8: in need of, s. e-s, Sturl. i. 218 C.

skylfa, ð, to shove, push, = skýfa; skýf mér ekki, sagði sira Guthormr,—Ekki vil ek þér skylfa, D.N. i. 359.

skylft, n. adj. expensive, craving much (men or money); in the compds. fé-skylft, lið-skylft, bú-skylft, qq. v.

Skyli, a, m., gen. Skylja, poët. a ‘protector,’ king, Edda, Lex. Poët.: a pr. name, usually Skúli, Fms., and freq. in mod. usage.

skylmask, ð, dep. to fence with a weapon; hann hafði sverðit undir buklaranum sem þá er menn skylmask, Sturl. ii. 221 C; talaði maðr einn um, hvárt þeir berðisk,—‘Skylmask menn þar,’ segir hann, var því ekki til hlaupit, Bs. i. 505 (skylmar með mönnum þar, Sturl. ii. 18 C, erroneously); í hringinum innan vóru tveir menn með vápnum, ok skylmðusk, Ísl. ii. 265; þeir skylmðusk, ok vildu svá reyna vígfimi sína, Al. 137; vandi hón sik burtreið, ok skylmask með skjöld ok sverð, Fas. iii. 68; sumir ríða sumir skylmðusk, Karl. 486, Skíða R. 128.

skylming, f. fencing, Fms. ii. 100, Trist. 5, Art. 15.

SKYN, n. and f., skynjar, f. pl.; in sing. this word is mostly neut., but in old writers also fem.

α. fem., nökkura skyn, O.H.L. 5; mesta skyn, Edda i. 174; með náttúrligri skyn, Thom. 383; slíka skyn, K.Á. 194; fulla skyn, Clar.

β. neut., gott skyn, Lv. 43; lítið skyn, Nj. 69 (in a verse), Róm. 145; skyns ok skilningar, Cod. Arna-Magn. 234 (vellum); at skyni sjálfs sín, Eb. 248; fullt skyn, Clar. (vellum 657); nokkut skyn, Skáld 11. 63; lítið grasbíta skyn, Nj. (in a verse), and so throughout in mod. usage; the Dan. skjön is also neut.: in other instances when the word stands single in acc. and without an adjective the gender cannot be ascertained.

2. plur., neut., lítil skyn, Fms. vi. 276: fem. skynjar, Sighvat, Fms. v. 209, Fb. i. 207, ii. 332, Sturl. ii. 22 (in a verse), but it is obsolete.

B. Sense, perception, understanding; þessar stjörnur sagði Plato hafa lif ok skyn, Skálda 174; vita, kunna, hafa skyn á e-u. to have a sense of, understand, know; en þessir hafa svá út komit at menn hafi helzt skyn á vitað, Bs. i. 64; Flosi kvaðsk eigi vita skyn á hverir lögmenn væri mestir, Nj. 223; meðal N.N. ok N.N. sonar, sem ér vituð skyn á, Grág. ii. 167; þeir vissu litið skyn a Rómverjum, Róm. 145: líkligt at konungr myndi lítil skyn á mér kunna. Fms. vi. 276; mönnum er vér vitum eigi skyn á, xi. 323; hann kunni allra skyn í borginni, knew all the people in the town, vi. 410; vissi hón skynjar (skyn, i. 186, l.c.) á honum ok ætt hans, Fb. i. 207; gékk hann út um nætr ok sá himintungl, ok hugði at vandiiga, ok kunni þar á. gott skyn, Lv. 43; en Oðinn bar þeim mun vest þenna skaða, sem hann kunni mesta skyn (he knew best) hversu mikil aftaka ok missa Ásunum var í fráfalli Baldrs, Edda 37, O.H.L. 5; öngar skynjar höfðu þau á heilagri trú, Fb. ii. 332; kunna mestar skynjar e-s, to understand best, Sighvat; veit ek á þvi skynjar, Sturl. ii. 22 (in a verse); bera skyn yfir e-t. to have perception of a thing, understand, perceive it, Fms. xi. 438; sagði skyn á öllum gripum, explained all the objects, Edda i. 342; gjalda skyn fyrir. to give reason for, account for, Bs. i. 198; skal þá hverr gjalda skyn fyrir sín verk ok vilja, Barl. 124; áðr Geirr góði fann þat af skyni sjálfs; síns at honum fakkuðusk skotvápnin, Eb. 248.

II. in the phrase, í e-a skyni, with that meaning, intention; í góðu skyni, with good intent; ek gaf þér bókina í því skyni, at þú skyldir læra hana.

skyn-bragð, n. understanding, sense.

skynda, d, [Dan. skynde], to hasten, with dat.; vér viljum svá s. oss af akri ok eng, N.G.L. i. 348; konungr skyndi þá, ferð sinni, Fms. ix. 390: skynda at e-u. to speed with a thing, Grág. i. 39: ef maðr dvelr ferð sína eðr skyndar hann, ii. 53.

2. absol. to hasten, go quickly; at þeir skyklu skynda á skóginn, Eg. 236: skyndum þá, let us make haste! Fs. 41; skynd þú (imperat.) til at bjarga honum. Blas. 41; skynda þ:á allir lýðir til hans, 656 B. 11; bað hana skynda. Fms. ix. 396.

skyndi, a, m. = skundi; meðr skynda, 732. 15.

skyndi, u. speed, haste:

compds, a hurried thing:

skyndi-brullaup, n. a hasty wedding, cp. ‘a Scotch marriage,’ Eg. 24, Fas. i. 37.

skyndi-kona, u, f. a loose woman, harlot, Fms. xi. 54.

skyndi-kross, m. a hasty making the sign of the cross, Skíða R.

skyndi-ráð, m. a hasty deed, Sturl. iii. 245.

skyndi-ræði, id., Orkn. 438.

skyndi-liga, adv. in haste, of a sudden, speedily, Nj. 205, Fms. i. 163, vii. 288, Fær. 261, Eg. 81, 320.

skyndi-ligr, adj. sudden, Al. 23.

skynding, f. speed, haste, Skálda 167; með (af) skyndingu, Fms. viii. 175. x. 266, 281, Sturl. i. 25, (af skyndingi, masc., Fms. ix. 377, is less correct.)

skyndir, m. one who speeds, Sks. 453, Lex. Poët.

II. haste, Fms. viii. 57.

skyn-fullr, adj. reasonable, Mar.

skyn-góðr, adj. intelligent.

skynja, að, [skyn; cp. Dan. skönne; Swed. skönja], to perceive, make out, understand, of the senses; þú skynjar ekki fyrir hræðslu sakir, hvárt skipit skríðr undir þér, Orkn. 402; þeir skynja skjótt, hverir höfðingjar vóru vinir Magnúss konungs, Fms. vi. 11; ef ek sé í augu manni, at ek mega þá s. háttu hans, hvers-háttar maðr hann er, Fb. ii. 295; skynja hvat þetta táknaði, Fms. i. 228; þó kann ek einna sízt at s. þat er þér kallit kveðit, vii. 60; hann kvaðsk eigi s. drauma, Fas. i. 372 (cp. Dan. jeg skjönner det ikke).

2. to search into, enquire, look out; síðan fór konungr út á báti at s. vörð Eyjar-skeggja, Fms. viii. 287; hann lét vörðu halda um nætr, hann skynjaði optast sjálfr um þá, Róm. 133, 266; en reyndar skaltú s. hverr sá maðr er, Fms. i. 188; skyldi hann vera úti með sólsetrum, ok s. alla þá hluti er þér bera fyrir augu ok eyru, Lv. 43; Vígi skynjaði hvers manns hagi þess er á bæinn kom eða brott færi, Korm. 58; er hann hefði skynjað liðs-fjölda hans ok ráða-görðir, Fms. xi. 263: Haraldr konungr reið um fylking sína, ok skynjaði hveru veg fylkt væri, vi. 414; hón bað hann skynja um sveinana, Landn. 121; vér höfum sét ok skynjat opit bréf, … vér höfum séð ok skynjat máldaga kirkjunnar, Dipl. i. 5, ii. 13.

skyn-lausligr, adj. senseless, irrational, Mar.

skyn-lauss, adj. senseless, irrational; s. skepna, skynlaust kykvendi, an irrational being, a brute, animal, Sks. 46, Barl. 165, MS. 623. 18; skynlaus rödd, an irrational sound, Skálda 170; s. maðr, Sks. 246; s. snápr, Barl. 165.

skyn-leikr, m. intellect, insight, Mar.

skyn-leysi, n. senselessness, want of reason, Sks. 776, Barl. 133, 180.

skyn-lítill, adj. small of intellect, Bs. i. 99.

skyn-samliga, adv. sensibly, rationally; hlýða s., Fms. x. 296; fara s. með e-u, Edda 28.

skyn-samligr, adj. rational; s. kvikendi, Skálda 104; s. skepna, Barl. 100, Greg. 33.

2. wise, sagacious, discreet, 656 B. 6; af skynsamligu viti, Skálda 160; skynsamligt orða-lag, Fms. ii. 18; skynsamlig frásögn, x. 374; þat er eigi skynsamligt, H.E. i. 421.

skyn-samr, adj. rational; allt mannkyn þat er skynsamt var skapat, Greg. 48.

2. wise, sagacious; vitr maðr ok s., Fms. vi. 239, Barl. 101: kona félítil ok skynsöm, Fms. v. 182; með skynsamra manna ráði, K.Á. 14; skýran ok skynsaman, 625. 79; inna skynsamastu manna, Gþl. (pref.); dyggr, góðfúss, skynsamr, Bs. i. 850; skynsamari, Barl. 165.

skyn-semd, f. reason; með lítilli s., Barl. 21; með engarri skynsemd, Gþl. 276; virða e-t með skynsemd, reasonably, K.Á. 174; þá er vér erum údruknir ok með fullri s., Fms. ii. 262; svara s., fyrir sik, Sks. 788 B; fulla s. eða vissu, Fms. i. 138; kunna litla s. til e-s, ix. 331; upp á s. mína. upon my reason, upon my word, i. 102; skilrekki ok s., Stj. 150; þá muntú synja þess með s., deny it, giving reasons for it, Nj. 80; sakir þriggja skynsemda, for three reasons, Stj. 49: hver s. er til þess? Sks. 305; krefla e-n skynsemdar, to ask for reasons, 652; flytja þitt fals fram með nokkurum skynsemdum, Barl. 6; gjalda skynsemd e-s, to give reasons for, 687; gjalda Guði s. af öllum sinum verkum, MS. 671. 5.

2. with gen. prefixed; skynsemdar-atferð, a rational proceeding. Mar.; skynsemdar atkvæði, Anecd. 80; skynsemdar álit, regard to reason, Sks. 668; skynsemdar geymsla, Fms. ii. 33; skynsemdar gjald, a giving reasons, Stj. 151: skynsemdar grein. discernment, Fms. i. 97; skynsemdar leitan. a seeking for reasons. Mar.; skynsemdar mál, arguments, Sks. 798; skynsemdar rödd, the voice of reason, Mar.; skynsemdar skilning, rational insight, 19; reason, meaning, 148; skynsemdar skipan, rational order, Anecd. 68; skynsemdar svar, a rational ansiver, Sks. 674. 740.

skyn-semi, f. = skynsemd; in old usage skynsemd prevails, in later times skynsemi: móti skynseminni, Stj. 35; aumri skynsemi ætla of hátt, aldrei til skilnings koma. Pass.; af skynsemi ok sannindum, Fms. ix. 451; hafa ærna s. at leysa ór því er þeir spurða, x. 374; með þeirri s. ok viti sem Guð hefir oss léð. Dipl. ii. 5; mikil s. er at rifja vandliga þát, it is a vast amount of knowledge, Edda 14; konungr bað hann at taka rétta trú, ok sagði honum marga skynsemi, Fms. ii. 167; ér allir er skilja megut rétta skynsemi, 656 A. ii. 14; þá tók Páll at sýna þeim s. fyrir sik, 656 C. 20; gjalda s. fyrir e-t, to give reasons for, Skálda 205; gjalda s. fyrir þik, 623. 17.

2. in compds an s is inserted; skynsemis mál, ræða of skynsemis mál, to speak of rational subjects, Clem. 44: and so in mod. usage, skynsemis-trú, rationalism.

skynugr, adj. (skynjugr, Stj. 95), sagacious; vitr ok s., Fas. iii. 75.

skypill, m. = skupla (q.v.), Edda ii. 494.

SKYR, a. [skjör-ost in Fünen in Denmark], curdled milk, curds, stored up for food; þeir vóru þyrstir mjök ok supu skyrit, Eg. 204; askar fullir af skyri … tókn þeir askana ok drukku ákaft skyrit, 548, 549; graut, ost, ok skyr. Korm. 150; Rindill hafði (see hefja A. 2) skyr ok mataðisk skjótt þvíat skyrit var þunnt, … skyrit sprændi ór honum, Lv. 64; í skyrbúri skyr níu tigir skjólna, Dipl. v. 18, cp. Grett. 107; þeir höfðu skyr ok ost, curds and cheese (for supper), Eb. 244; ostr ok skyr var at náttverði, Bjarn. 53; skyr ok rjómi, curds and cream; berja-skyr, blackberries and curds: the saying, þeir verða að sletta skyrinu sem þat eiga. Skyr is quite a national dish of the Northmen and the Icelanders of the present day, as it was of the Teutons in more ancient times; for it doubtless was the ‘lac concretum’ of Tacit. Germ. ch. 23, cp. Virg. G. 3. 463.

compds:

skyr-askr, m. a curd-bowl, Eg. 204.

skyr-búr, n. a ‘curd-bower,’ dairy. Dipl. v. 18, Sturl. iii. 191.

skyr-hnakkr, m. a nickname, Sturl. iii. 97.

skyr-ker, n. a curd-vessel, Sturl. iii. 97.

skyr-kyllir, m. a ‘curd-bag;’ skyr í húðum ok bundit fyrir, þat kölluðu menn skyrkylla, Grett. 107 A.

skyr-kýll, m. = skyr-kyllir, Grett. l.c.

skyr-bjúgr, m. [the etym. perh. from A.S. sceorfa, Engl. scurf, and bjúgr (q.v.), which word Icel. use of any tumor which sinks when touched, e.g. vind-bjúgr, vatns-bjúgr, skyr-bjúgr. In Dutch skyrbjúgr is called scheur-buyk, in Engl. scurvy, scorbutic, and in both the word may well be of northern origin]:

—scurvy; tekr hann skyrbjúg í hafi, Þorst. Síðu H. 38; hann fékk mikinn skyrbjúg í munninn, Bs. i. 781 (also at sea); þrútnuðu upp á honum fætrnir, en skyrbjúgr hljóp í búkinn, 820.

skyrigr, adj. bedabbled with curds, Grett. 107.

skyrsa, proncd. skyssa, u, f. a monstrous blunder; mér varð á skyssa í dag, það var ljóta skyssan! this mod. phrase is derived from the following word; see also skussi.

SKYRSI, n. [akin to Ulf. skohsl = δαιμόνιον; Germ. scheusal]:

—a portent, phantasm, as also mischance arising from witchery; þeir þóttusk náliga brenna ok óttuðusk þann atburð sem skussi (= skyrsi), as a bad omen, Fms. x. 416; ho, ho, skyssi mikit, segir hann, thou monster! Al. 42; margir eru dauðir þeir er til hafa komit at brjóta, eðr ella hafa þeim orðit önnur skyrsi (mischances), Gullþ. 6; brott rekr hann frá manni skyssi ok hégómlega drauma, phantasms and dreams, MS. 544. 39. skyrsi-ligr, adj. monstrous, abnormal; skyssiligar ásjónur, … skyrsiligar ok hræðiligar, Stj. 75, 79; skyrsilig skurðgoða-blót, 26; sá hinn skyrsiligi ok hræðiligi hlátr, 101; af skyssiligri mynd, 96.

SKYRTA, u, f. [Engl. shirt; Dan. skjorte; Germ. schürz]:

—a shirt, a kind of kirtle, Ísl. ii. 343; skyrtu þröngva, Rm. 15; ætla góðan mun styttri skyrtu þína enn kyrtil, Sks. 287; á kyrtlum ok skyrlum, Fms. vii. 321; skyrtu ok brautargangs-höfuðsmátt, Ld. 134; í skyrtum einum, Gþl. 540: jarl var uýstaðinn upp ok var í skyrtu einni ok línbrókum, Orkn. 182: in the phrase, slíta eigi mörgum skyrtum, to wear out few shirts, have but a short time left to live, Þorst. St. 53: in poets, hring-skyrta, a ring-shirt, a coat of mail; Hamðis s., id., Lex. Poët.; fyrir-skyrta, an apron.

2. a night-shirt, so in mod. usage.

compds:

skyrtu-blað, n. a shirt-lap, Þorst. St. 49.

skyrtu-ermr, f. a shirt-sleeve, Fms. v. 317.

skyrtu-görð, f. the making a shirt, Fas. ii. 198, 202.

skytari, a, m. [Engl. shooter], = skyti, Barl. 137.

skyti, a, m., old gen. skytja, [Dan. skytte], a marksman, shooter, archer, Vkv. 4. 8; mesti bogmaðr ok hinn bezti s., Stj. 128; skytanum, Hkr. iii. 312, Fms. vii. 192; skyti allra manna beztr, x. 362; hundrað skyta (gen. pl.), Ann. 1393: a harpooner, Jb. 326; hval-skyti, id.: a nickname, Sturl. ii. 178;

ú-skyti, a bad marksman; ú-skytja ör, Fms. vii. 262, Fas. ii. 358, v.l.

skytja, u, f. = skyti, mod. skytta, [Dan. skytte], a marksman, shooter;

ú-skytja = ú-skyti, Fas. ii. 358, Hkr. iii. 388 (Cod. Fris. l.c.)

2. [skot], a little nook, D.N. vi. 84.

skytningr, n. [skot], a ‘scot-house,’ an inn or club, where each guest paid or contributed his own scot or shot (skot), whence the name; skytning and hjúkólf are synonymous, whereas gildi is different, cp. höfu vér fyrir-boðit samdrykkju eða gildi … útan skytningar viljum vér at haldisk eptir fornum siðvanda, Rétt. 6. 3; hann tók sér skytning í bænum, Fms. vii. 113; drekka í skytningum, 242; hann veitti allri hirð sinni mat ok mungát, svá at engi maðr þurfti í skytning at ganga, Orkn. 80, O.H.L. 35; gengu skipverar í skytninga at skemta sér, Orkn. 206; fór Kali í hinn sama skytning til Unnar húsfreyju, 210; þat var eitt kveld at Þórðr drakk í skytningi, Bs. i. 635; þann tíma er menn vóru komnir í skytninga, Fms. ix. 44; hann skaut ok einn fyrir sveitunga sína þá er þeir sátu í skytningum, Ld. 73; skytnings-stofa, an inn, tavern, Fms. ix. 478, D.N. passim; hann hélt skytning alla tólf mánuði ok veitti sínum mönnum, Ó.H. 48; hann lét sér sverð búa af gulli ok sýndi í skytningi, O.H.L. 48; konungr gékk frá skytningi til aptan-söngs, Fms. vii. 152; hann (the king) drakk aldri svá í skytningum, at eigi drykki húskarlar hans með honum, 242; þeir (the soldiers) dreifðusk ok skipuðu til skytninga hvar hverir skyldi drekka um kveldit, viii. 408; þat var í þann tíma er menn vóru komnir í skytninga (viz. the evening), ix. 44. All the above refer to Norway; in records referring to Icel. there is only one instance, ef hann vildi fara ofan á Grund til skytnings, Glúm. 373, and this looks suspicious.

SKÝ, n., gen. pl. skýja, dat. skýjum; [Dan. Swed. sky; cp. Engl. sky, although different in sense]:

—a cloud, Alm. 18, 19; ský dökkt ok dimmt, Fms. xi. 136; svart ský, þrumu-ský, a thunder-cloud; ok sýnir regnboga þinn í skýjum, Blas. 47; þóttusk menn sjá, at regn mundi í skýinu, Eb. 260; tungl veðr í skýjum, the moon wades in clouds; skýjum efri, above the clouds, Edda; skýja deild, Skálda 162; skýja-rof, a rift or break in the clouds. For the notion that the fleeting clouds were the scattered brains of the giant Ýmir, see Gm. 41.

2. a cloud on the eye (causing blindness), cataract; drepr honum aldregi ský í augu. Hom. 47; það er ský á auganu.

compds:

ský-bólstr, m. a ‘bolster’ or bed of clouds.

ský-drúpnir, m. ‘cloud-dripper,’ poët. the air full of clouds, Sól.

skýja-fall, n., botan. tremella.

skýja-ferð, f. a cloud-drift, Pr. 385.

ský-fjall, n. a ‘sky-fell,’ mountain of clouds, Sks. 229.

ský-flóki, a, m. a ‘sky-flock,’ pack of clouds, Eb. 260, Fas. iii. 471, Bárd. 169, Stj. 30, 594, Hem.

skýja-glópr, m. a ‘cloud-gazer,’ a fool.

ský-lauss, adj. cloudless, K.Þ.K. 138: metaph. clear, certain, það er skýlaust, vita e-ð skýlaust.

ský-pílarr, m. = skýstólpi, Stj. 286.

ský-skafa, u, f. a ‘shaving’ or streak of cloud; þá vas heið ok sá hvergi skýsköfu á himni, Greg. 65.

ský-stólpi, a, m. a pillar of cloud, Stj. 326.

ský-svipan, f. the ‘waving of a cloud,’ a moment; í þeirri s., Fms. v. 80.

ský-þakðr, part. cloud-covered, Sks. 225.

skýfa, ð, [Dan. skubbe; Engl. shove], to shove, push; skýfðr ok rekinn, Stj. 9; út skýfðr. expelled, 275; mod. út skúfaðr: with dat., látið mik vera kyrra ok skýfit mér hvergi, Grett. 160; þat skýfir brott skotum ok járni, Stj. 86: pass., skýfast brott, to be shoved away, id.

2. with acc.; hann skýfði goðin af stöllunum, Fms. ii. 163, Fb. i. 321; en ef þik berr skjótt fram hjá, þá skýfðú (imperat.) þegar hnappinn úr hrips-grindinni. Lv. 65; þeir ætluðu hirðirinn brott at skýfa, Bs. ii. 73.

II. to cut, slash, slice; hann hjó hart ok tíðum ok skýfði forkinn sem hvannir, Háv. 43.

skýfing, f. a shoving; með s. eða skotan, N.G.L. ii. (Hirðskrá).

skýja, að, to cloud; skýja ok skyggva fyrir ljósit, Sks. 208; ek hefir himininn skýja látið, Stj. 62; skýjat ok ú-skygnað, 142: vel hefir þú einurð haldit hér til, en nú skýjar á heldr, but now it clouds over, Glúm. 367: part. clouded, Sks. 226; skýjað veðr, Ó.H. 108: shaded, of a helmet, Sks. 42.

skýja, u, f. cloudiness; ef þú ferr enga skýju fyrir honum, Konr.

SKÝLA, d, [skjól; Dan. skjule], to screen, shelter, with dat., Fms. i. 136, 274, Stj. 565; skýla við e-u, Hkr. i. 26, Fas. ii. 116.

skýla, u, f. a veil, cover.

skýli, n. a shelter, MS. 4. 12: a shed, passim in mod. usage.

skýlis-hús, n. a shed, D.N. iv. 370.

skýli-högg, n. a cross with an axe, so as to spoil a thing; ef maðr höggr s. á hafskip manns, Grág. ii. 403: ef maðr höggr s. á viði, 296; ok setti í borðit ofan hvert s. af öðru, … telgði borðin svá at ór gengu öll skýlihöggin, Fms. ii. 218, 219; þar lá tréstobbi mikill, ok í s. mikil, Ó.H. 72.

skýling, f. a screening, Mar. passim.

SKÝRA, ð, [Ulf. skeiran = ἑρμηνεύειν; see skíra]:

—to explain, tell, expound, interpret, set forth; kveðsk skýra mundu fyrir honum, ef hann vildi vita, Fms. xi. 12; þá er þat nú skýranda, ’tis now to be told, Sks. 522; skýrir ritningin heimsins görð, Stj. 2; ok er þó rétt at hann skýri þat eigi meirr, enn hann segisk, he is not bound to more particulars than that, Grág. ii. 88; svá sem skýrir Decreta, Anecd. 38 C; skýra spurdaga, to solve a question, Fms. x. 377; þá skýrði hann (interpreted) bók Jobs, Rb. 368; skýra ritningar, Al. 10; ráða ok skýra drauma, Stj.; ok spyrja síðan alla lögréttu-menn at skýra þat hvat hverr þeirra vill, Grág. i. 8; skal dóttir konungs sitja hjá ok skýra (to decide) hvárir vinna, Fas. ii. 546; nema váttar skýri, unless witnesses decide, Grág. ii. 226 A; út-skýra, to comment on, Mar.

2. reflex., í þessu má þat skýrask, 677. 37; framarr enn skýrask megi með nokkurum framburði, Th. 21.

skýring, f. an elucidation, explanation, Sks. 522; s. eða glöggvari greining, Skálda 205; til sanns vitnisburðar ok skýringar, H.E. i. 508; skýringar meistari, an interpreter, Stj. 542, 559; skýringar laust, without commentary, 236;

skýringar-grein, an explanatory note, foot-note.

skýr-ligr, adj. intelligent, clever, discreet; því mun skýrligri sem þú ert maðr vitrari, Fs. 121; skýrligr at yfir-bragði, Sturl. ii. 189 (Ed.)

skýrr, adj. clear, evident, manifest; með skýrum sannindum, Fms. ii. 298; með skýrri skipan, H.E. i. 462; skýrar jarteinir, Glúm. 357; önnur skýrari tilraun, Lv. 78; Broddi kvað þat skýrst at göra svá sem hann vildi, Ölk. 72 new Ed.; á því þingi var þat skýrt gört, 625. 48.

2. clever; skýrr ok glögg-þekkinn, Ld. 274; skýran ok skynsaman, 625. 79; Sighvatr var síðan skýrr (Ed. skírr) maðr, Fms. iv. 89 (skýrr maðr ok skáld gott, Fb. iii. 243, l.c.); kona skýr ek sköruglynd, Fms. vi. 102; Guðríðr þótti skýr kona, Gísl. 74 (160).

3. neut. as adv., skýrt, distinctly; þegar möndi hvert barn mæla skýrt, Eluc. 25; kalla hátt ok skýrt, 623. 35; Arnórr kveðr skýrt á þetta, Ld. 334; ein bók ágæt kveðr skýrt á, Fms. i. 142; svá sem hann mælti þetta skýrra (more distinct), Hom. 51; ef maðr handsalar sekð sína skýrt, Grág. i. 119 B.

II. = skírr, pure; drykkr skýrri hverju víni, Sks. 633 B.

skýrsla,† u, f. a report, written report, (mod.)

skæða, d, to furnish with shoes; skæða sik ok vápna, Þiðr. 129.

skæði, i.e. skœði, n. pl. [derived from skór], the piece of leather cut square for making a pair of shoes; þar liggr léskrápr, taki hann sér þar af skæði, Ísl. ii. 113; var þá skorin yxnis-húðin til skæða, 71, Skíða R. 23, 24, 26, 32, 38; il-skæði, Od. xiv. 24. skæða-drífa, u, f. flakes of snow. skæða-tollr, m. a ‘shoe-tax,’ a kind of church-tax; s. af hverju bænhúsi, Vm. 92; s. ok osttollr, 74; hey-tollr, ljós-tollr, ost-tollr, skæða-tollr af ellifu bæjum, en af Arnar-vatni osttollr ok s. at eins, Pm. 76.

skæði, n. [skæðr], scathe, damage;

tungu-skæði, ‘tongue-scathe,’ bad language.

skæð-leikr (skæð-leiki), m. ‘scathefulness,’ ferocity, Mar., Stj. 236, 581.

SKÆÐR, i.e. skœðr, adj. [skaði and skóð], scatheful, noxious, Hkv. i. 38; skæðr ok skaðsamligr, Stj. 23, Ld. 278; skæðir við hesta, Stj. 71; skæðar tungur, Nj. 264, Barl. 165; skæðir vargar, wild beasts, Fms. i. 273, x. 362, Magn. 494;

auð-skæðr, easily hurt;

mann-skæðr, q.v.

skækja, i.e. skœkja, [Dan. sköge], a harlot, Stj. 197, Hm. 86, Karl. 173, Rb. (1812) 17;

skækju-sonr, a whore-son, Fas. iii. 556.

skækja, ð, [skák], to check, Fms. iv. 366, v.l.

skæla, d, [Dan. skjele; Germ. schielen], to make a wry face; skaela sig, Fas. iii. 471; hann er allr skældr og skakkr: to cry, of children, vertu ekki að skæla! skældu ekki!

skæla, u, f. the making a wry face, crying: a nickname, Fms. ix. 479.

skælda, að, [skáld], to make verses.

skældinn, adj. skilled or versed in poetry, Hkr. iii. 319, Bs. i. 593.

skæll, m. a dog-tooth, = skögultönn.

skæ-maðr, m., see skí and skímaðr.

skæni, n. [skán, skeini], a skin, membrane:

skæningr, m. a film, of ice.

skær, m., gen. skæs, dat. and acc. skæ, [skæva, skævaðr], a racer, steed, Höfuðl. 12, Orkn. (in a verse), Ísl. ii. 229: metaph., s. skorðu, sunda, = a ship, Lex. Poët.; skir (= skær), Hým. 36; only used by poets.

skæra, i.e. skœra, f. a fray, quarrel, Am. 48: esp. in pl., skærur þeirra vestr í sveitum, Sturl. ii. 38; skærur Arnórs ok Sveins, 116; sennur ok skærur, Greg. 6.

skæra, u, f. [Dan. skjær in dag-skjær], twilight; um skærur, Fms. v. 177 (in a verse);

aptan-skæra, evening twilight, Sighvat;

morgun-skæra, morning twilight, dawn.

skæri, n. pl. (or dual), a pair of shears, Bjarn. 66, Fms. vi. 106, Barl. 136, Dipl, v. 18.

compds:

skæra-húsi, a, m. a shears’ case, Gullþ. 22.

skæra-knífr, m. = skæri, Dipl. iii. 4.

skær-leikr, m. brightness, Stj. 142.

skær-liga, adv. (skær-ligr, adj.), purely, Mar.

SKÆRR, adj. [Dan. skjær; Engl. sheer; see skírr]:

—bright, clear; skært lopt, veðr, Stj. 69, Pr. 415; skærar sem cristallus, Mar.; skært vatn, Stj. 208; skært ljós, Bs. ii. 93; skærr himinn, 29; skær ásjón, Pr. 406; skærir silfr-penningar, Fms. ii. 93; skærr kolorr, Stj. 72; skærasta gull, með skæru ljósi, hit skærasta viðsmjör, Mar.; skær rödd, skær raust, Bs. i. 830, Sks. 632: pure, skær iðran, skærar bænir, með sönnu ok skæru hugskoti, Mar.; skær jungfrú (Dan. en skjær jomfru), a pure maid, id., Stj. 70, 207; hina skærustu mey, Magn. 466; hin skærasta mær Máría Th. 21.

skæting (skœting), f., mod. skætingr, m. [Engl. skit; cp. skúta, skat-yrðask; the skœt- refers to a lost strong verb skat, skót]:

—a skit, scoff, taunt; af skætingu viltú svara oss ok spotti, Rd. 311; svara þér skætingu, Ld. 34; alls þú mér skætingu einni svarar, Hbl. 59: cp. the mod. phrase, hann svaraði mér í skætingi.

skætingr, m. = skæting; at honum muni skammt til skeytings ef hann snertir þeirra hoferan með fátæki sínu, Bs. ii. 123.

SKÆVA, að, [Ulf. skewjan = ὁδον ποιειν, Mark ii. 23]:

—to stride, absol. and only in poetry; hón skævaði skýjum efri, Hkv. 2. 3; hón skævaði (she strode) veigar þeim at bera, 35; þá kom in arma út skævandi, Og. 32; skæva vér létum, Am. 96.

skævaðr (skævuðr), m. a racer, steed, Edda (Gl.), Lex. Poët.

sköflungr, m. (mod. sköfnungr), the skin; framan á knjánum ok sköflungunum, Sturl. iii. 192.

sköfnungr, m. a kind of weapon; sköfnungs-öx, Fbr. 12: the name of the sword of king Rolf Kraki, Landn. 169, Fas. i, Korm., Ld.

2. = sköflungr.

sköfu-, see skafa.

Skögul, f. (gen. Sköglar, Km.), one of the Valkyriurs, Edda, Gm.

skögul-tönn, f. [a corrupt form, qs. skæltönn?], a dog-tooth.

SKÖKULL, m., dat. skökli, [Swed. skakel; Dan. skagle; from skaka]:

—the pole of a cart or carriage, Hým. 37, Þkv. 21; ef maðr höggr festi, sela, beisl, tauma eðr skökla, Gþl. 359; leysa sköklana frá okinu, Al. 19: a nickname, Landn.

2. a horse-yard.

sköll, f. and n. pl., Sturl. l.c. [cp. skval, skjall], mockery, loud laughter; þeir görðu at þessu mikla sköll (fem, sing.) ok hlátr, Eb. 60; but sköll þau (neut. plur.), Sturl. ii. 46.

sköll, m. a name of the mock sun, supposed to run like a wolf behind the sun, Gm. 39; akin to skolli, skollkini, q.v.

sköllóttr, adj. [skalli; Dan. skaldet], bald, Háv. 41 new Ed., Eg. 84, Ld. 274 (v.l.), Fms. vi. 302 (v.l.), passim.

SKÖMM, f., gen. skammar, pl. skammir; skamm, n. also occurs, but rarely, Fb. i. 411; mesta skamm, Bs. ii. 494 (a poem of the 16th century); but the fem. still prevails in speech and writing with a double m, as seen from Fms. vi. 386,—heyr þjóð-skáldit, kvattú svá, gröm skömm, ekki eru þær hendingar jafnhávar, hrömm skömm þat væri jafnhátt, en hitt er málleysa: [A.S. sceamu; Engl. shame; Germ. scham; Dan. skam; in these and other cognate languages the m is single, cp. Ulf. skaman in skaman sik]:

—a grave bodily hurt, but rare in this sense.

II. a shame, outrage; skammir eðr skapraunir, Fs. 63, Fb. i. 303; skamm (sic) né úvirðing, 411; vil ek eigi lifa við skömm, Anal. 131; er þat s. ef ek sit hjá, 123; mun þín s. lengi uppi, Nj. 116; þola skammir bótlaust, 186; reka skammar, 68; fá bana eðr aðrar skammir, N.G.L. i. 122; færa skammir at e-m, Eg. 210; verða at skömm, Gísl. 3; þola skömm á sér (of lewdness, see serða), Gþl. 192.

2. a shame, disgrace, passim in mod. usage.

compds:

skammar-erindi, n. a shameful errand, Fb. iii. 315.

skammar-víg, n. = níðingsvíg, Nj. 253.

SKÖP, n. pl. weird, fate; see skap.

SKÖR, f., gen. skarar, [skara], a rim, edge; allt út að skörinni, the rim of ice, Eb. 236; víða um ísinn … þeir lendu útan at skörinni, Fms. viii. 404: = tjald-skör, hljóp konungr ór lyptingunni, var hann svá reiðr at hann hljóp út um skarirnar, Fas. i. 373; spretta skörunr, ii. 187, 206, Bs. ii. 108: the phrase, skríða til skarar, to slide to the very edge, to fight it out, Sd. 189; skal nú til skarar skríða með okkr Knúti bróður mínum, Fms. xi. 15, the metaphor prob. from running or racing to the edge of the ice.

2. the joints in a ship’s planking, see skara and skarsúð; þá er skipit hljóp af stokkunum bilaði í skarar nökkurar, Fms. viii. 196; húfr skörum hvelfðr, a hull covered with skarar, vi. (in a verse); þunn skör, the thin planks, Lex. Poët.

3. a row of benches or steps; it appears from this word that in the ancient halls the seats sloped upwards, in tiers, as in a theatre; skyldi sá sitja á skörinni fyrir hásætinu, on the bench next before the high seat, Hkr. i. 49; sitja í hásæti, skör lægra enn konungr, one bench, one step lower, Fms. i. 7, Fb. ii. 137; sem hann er lauss, þykkir honum skör rýmra, Fas. ii. 225; var konungr í sömu stofu ok sömu skör um vetrinn, Fms. x. 1, v.l.; fót-skör, a foot-stool; or skör fóta = fótskemill.

4. = skari (better skor), Þiðr. 288, 291, 311, 350.

5. the hair, prob. from being cut so as to make a rim round the head, cp. brúna-skurðr: skör nam at dyja, Þkv. i; skör var fyrir enni, hair cut into a forelock on the forehead, Rm. 15; skör jarpa, Hðm. 21; skarar jarpar, Gkv. 2. 19; þær skálar er und skörum vóru, Vkv. 23, 33; döglings skör dreyra runna, his gory locks, Gkv. 1. 13; alda gengr of skör drengjum, Kormak; háfjall skarar, skarar fjall, skarar haugr, the high mount of the hair, the ‘knoll of the hair,’ = the head, Hým. 23, Hkr. i. (in a verse), Lex. Poët.: skör is used of men’s hair only, not of women, hence in the law, ef kona klæðisk karlklæðum eða skerr sér skör, eða ferr með vápn, þat varðar fjörbaugs-garð, Grág. i. 358: the word is obsolete in prose, except Grág. l.c., or in the saying, skömm eru skarar lýtin, cp. Mkv. 19: and in the phrase, mun Guðrún eiga at búa um rauda skör Bolla, G. will have to dress B.’s gory locks, Ld. 244; cp. vinna skarar rauðar, Ó.H. (in a verse); svá segir mér hugr um at rautt mun sjá í skörina, my mind tells me that there will be bloody locks, Valla L. 210: skapa skor (i.e. skör?) ok jafna ú-jafnað, to shape the cut, and make even the uneven, Fbr. 16 new Ed.,

skarar-fagr, adj. fair-haired, Fms. x. (in a verse).

skörðóttr, adj. [skarð], notched, Skálda 170, Þiðr. 16.

skörug-lyndi, n. a noble character, Magn. 480.

skörug-lyndr, adj. noble, authoritative, frank-minded, Fms. vi. 102, Bs. i. 326.

skörug-samr, adj. = sköraligr; skörugsöm híbýli, Lv. 73.

sköru-leikr, m. = skörungskapr, Fagrsk. 1.

sköru-liga, adv. bravely, frankly, with authority; mæla vel ok s., Nj. 24, Fs. 18, 91; hefna s., Fms. ii. 6, vii. 33; fremja, vinna s., v. 308, vii. 164; fara s., Boll. 344.

sköru-ligr, adj. brave, frank, bold, manly, imposing in appearance; mikill maðr vexti, s., Fms. vii. 102; s. maðr, a fine, stalwart man, Eg. 28, 199; ekki fríðr maðr sýnum en þó inn sköruligsti í yfirbragði, Ld. 18; vænn maðr at áliti, meðalmaðr at vexti, kvikligr ok s., Bs. i. 80; manna sköruligastr at sjá, Fb. i. 539; Magnús konungr var sköruligastr ok skjótligastr, Fms. vii. 63; mikill ok s., Finnb. 334; vex upp sveinninn, s. með miklu mannviti, O.H.L. 4: of a lady, hón var væn ok ætt-góð ok skörulig, Lv. 73; mikil kona ok s., Fs. 54, 86.

2. of manners or things, fine; með sköruligum flutningi, with a manly pleading, Hrafn. 18; skörnlig ræða, a fine speech, Fms. vii. 102; sköruleg veizla, magnificent, Eg. 44; veita hit sköruligasta, Fms. i. 247; all-skörulig ferð, Fs. 85.

skörung-lyndr = sköruglyndr, Þiðr. 175, Hkr. iii. 87.

skörungr, m. (skarungr, O.H.L. 4), [skara]:

I. a poker, freq. in mod. usage.

II. metaph. a foreman, leader; nema hann görðisk s. fyrir þessu máli, Eb. 126; eigi man ek þessu máli skjóta til annarra manna, má ek hér vera s., 210.

2. a prominent, brave, noble-looking person, referring to heart and character, as also to appearance and manner; a very expressive word, used of both men and women; Arinbjörn var allra manna örvastr ok mestr skörungr, Eg. 517, 598, Bs. i. 86; vitr maðr ok s. mikill, Fms. vii. 144, Orkn. 46; þat er mál manna, at eigi hafi meiri s. verit ok stjórnsamari í Noregi, 150; hafði auð fjár ok var sjálfr inn mesti s., 238; félítill, en s. mikill ok drengr góðr, Eg. 691, Hrafn. 14; s. inn mesti ok stórmenni, O.H.L. 4; víst ert þú s., Sigurðr, þvi at þú hefir þat ráð upp tekit er öllum oss gegndi bezt. Fms. vii. 144: of a lady, kvenna vænst ok s. mikill, Eg. 2; munt þá nú segja, ef þú ert s., hvárt þat er nökkut nær þínu skapi, Nj. 24; hón var ok s. mikill í vitsmunum, Ld. 20; kvenna fríðust ok s. mikill, Hkr. i. 28; þótti hón (the queen) inn mesti s., 4; hón var s. ok skapstór, Ísl. ii. 477, cp. 6; Jófríðr var s. mikill, 192.

skörung-skapr, m. nobleness, manliness, generosity; með miklum ríkdóm ok skörungskap, Fms. xi. 317; líkligr til mikillar framkvæmdar ok skörungskapar, vii. 76; þú færðir þik með skörungskap í þína ætt, Glúm. 338; um ráða-görðir, vitsmuni ok allan skörungskap, Fs. 15.

skötu-, see skata, skati.

slabb, n. dirt from sleet and rain.

slafak, n. rank grass and weeds that grow near farm-houses.

slafast, að, to slacken, become slovenly; s. þegar byrleiði, Bs. ii. 48.

slafra, að, (slafr, n.), to slaver, like a cow when grasing.

slafsi, a, m. slaverer, a nickname, Fms. ix. 232.

SLAG, n. [slá; A.S. slæge; Germ. schlag; Dan. slag], a blow, stroke; slag undir kinnina, Fms. viii. 414, Skíða R. 136: blows, a fight, eigask slög við, to come to blows, Ó.H. 321.

II. metaph. a blow, defeat; veita, gefa e-m slag, to defeat, Fms. viii. 82, ix. 238: mostly plur., slaughter, loss; þeir gáfu þeim mörg slög, Fms. ix. 313; fá stór slög ok koma á flótta, vii. 325, Ó.H. 84.

2. a skirmish, opp. to a pitched battle (orrosta); jarl átti tvær fólk-orrostur, en mörg slög ok manndráp, Orkn. 94, Fms. ix. 288.

3. slaughter; slaga-sauðr = slátr-sauðr, Ó.H. 208.

4. medic. a stroke, apoplexy.

5. of time, the nick of time; í þessu slagi koma þeir af sér akkerinu, Sturl. iii. 67; annat slagið, the one moment.

B. slag, n., a different word (?), [Swed. slagg], wet, water penetrating walls or houses, = slagi; hlífa svá, at eigi komi slag á veggi, protect the walls from damp, N.G.L. ii. 106 (skott eða slag, vegg-slag, v.l.)

slaga, að, to tack, cruise, Fms. x. 71.

slaga-kollr, m. the brisket, bringukollr: a nickname, Landn.

slag-á, f. (slaga-sauðr, m., Fb. l.c.), a ewe or sheep to be slaughtered, O.H.L. 64, 67.

slag-álar, f. pl. cruppers, Orkn. 12, 404.

slag-bellir or slag-brellr, a nickname, Orkn. 180 (note 2).

slag-brandr, m. a bolt, bar, of a door, Fms. ii. 223, Dropl. 29, 30, Ó.H. 135, MS. 655 ix. B. 2: a war-engine, Sks. 388.

slag-dúkr, m. a packing-cloth, wrapper, N.G.L. iii. 209.

slag-hamarr, m. a sledge-hammer, Vm. 82.

slagi, a, m. [slag B], dampness; hrá-slagi.

slagna, að, to flow over, be spilt; ketillinn vellnndi slagnaði á hana (scolded her), Bs. 1. 351; ok slagnaði á sveininn ór katlinum, 366; glerker féll á steina ok brotnaði eigi, ok slagnaði eigi niðr viðsmjörit, Mart. 126; ef vatn slagnask á fæzlur yðrar, Stj. 317.

slag-net, n. a fowler’s net, Art. 49.

slagningr, m. a dust-cloak or rain-cloak, Fb. iii. 465, Fms. i. 78; karl í svörtum slagningi, Karl. 72.

2. = slag B; s. og raki í húsi, wet and damp.

slagr, m., pl. slagir, [slá], = slag, a blow, defeat, Karl. 172; svá harðan slag, 176.

2. [cp, A.S. slegel, a plectrum], a tune, air, played on a stringed instrument, see the remarks s.v. drápa; konungr spurði, hvárt hann kynni eigi fleiri slagi… hann segir at eptir væri enn nökkurir slagir, sló hann þá Gýgjar-slag … sló hann þann slag er Falda-feykir heitir … skipti hann um slaginn, Fas. iii. 222; Gunnars-slagr, i. 318; því næst kómu inn margir slagir hljóðfæra, iii. 191; (cp. Dan. slags = kind; mange-slags = ‘many-kind,’ manifold; samme-slags = ‘same-kind:’ metaph. from the ‘tune.’)

slag-tog, n. a tow-rope, in the phrase, vera í slagtogi með e-m, (slang.)

slagæð, f. an artery, Dan. pulsaare.

slakki, a, m. [North. E. slack, a hollow of sinking in the ground; cp. Dan. slank; Germ. schlank]:

—a slope on a mountain edge; slakki í brúninni, í fjallinu. Slakka-gil (spelt Selakka-gil), a local name, D.I. i. 475: a nickname, Bs. i. 424.

slakna, að, to slacken, get slack.

slakr, slök, slakt, adj. slack, almost used as in Engl., e.g. reipið er slakt, slack, not tight-stretched; vaðr vilgi slakr, Bragi (of a fishing-line): also the phrase, slá slöku við, to slacken one’s exertion, to idle; the word is very freq. in mod. usage.

slamma, að, to shamble along, walk like a bear.

slamra or slambra, að, to slam, = slæma, q.v.

slan-baugr, m. a ‘sloth-fine,’ the fine due to the king from a person who looks on at an assault without interfering, N.G.L. i. 68.

slandri, a, m. [from Fr. esclandre; Engl. slander; Lat. scandalum; Gr. σκάνδαλον], a nickname, Fms. viii. 112.

slang, u. the eatable inwards of an animal, (the word is freq. in mod. usage, but in Ármanns S. 13 it is misapplied both in gender and spelling.)

slanga, að, to sling.

slanga, u, f., gen. slöngu, a sling, Sks. 380, 464, Rb. 382, passim.

2. a catapult, Fms. i. 127, ix. 10.

slöngu-steinn, m. a sling-stone, Pr. 80.

slangi, a, m. [Germ. schlange], a serpent; ormr sá er s. heitir, Þiðr. 175 (but rare).

2. a landlouper, tramp; þú inn vondi s., Skíða R. 190; slinni, slangi (flangi Cod.), Edda ii. 495.

slangr, m. a going astray, of sheep; komast í slangr.

slangra, að, to sling; s. stóru grjóti, Sks. 410.

2. to stray, of sheep in pastures straying into another flock.

slapa, að, to hang loose as a flap.

slapparðr,† m. a name of the fox, Edda (Gl.)

slappi, a, m. a lump-fish; see grá-slappi: as a word of abuse, Edda ii. 496: a nickname, Sturl. ii. 150, Dipl. ii. 5; Höllu-slappi, Ld.

slark, n. a drunken riot, drunken gibes, Fbr. 173:

slarka, að, to be noisy like a drunkard:

slarkari, a, m. a drunken noisy fellow.

slasa, að, see slys; slasa sig, to have an accident.

slatta, að, = slamma, †Skáld H. 6. 1.

slattari, a, m. [see slöttr], a landlouper, tramp, Rétt. 55.

slaxa (qs. slagsa), að, to make a babbling noise, like water shaken in a bottle; slaxaði í sárinu, Fs. 167.

SLÁ, pres. slæ, slær, slær; pl. slám (m. sláum), sláið, slá: pret. sló, slótt, slóttú (mod. slóst, slóstu), sló; pl. slógu (slósk = slógusk, Sturl. ii. 208 C): subj. slægi: imperat. slá, sláðú: part. sleginn: a pret. sleri or slöri occurs as a provincialism in the old vellum Ágrip—sløru, Fms. x. 403; sleri, 394; slæri, i.e. slöri, 379: [Ulf. slahan = τύπτειν, παίειν; A.S. sleân, slæge; Engl. slay; Dan.-Swed. slaa; O.H.G. slahan; Germ. schlagen.]

A. To smite, strike, Dropl. 13; slá með steini, Fms. viii. 388; slá e-n til bana, ii. 183; slá e-n högg, kinnhest, i. 150, ix. 469, 522, Ld. 134; slá knött, Vígl. 24; slá til e-s, to strike at one, Finnb. 306, Sturl. ii. 24 C; slá í höfuð e-m, Fms. v. 173.

2. slá hörpu, fiðlu, to strike the harp, fiddle, Vsp. 34, Edda 76, Am. 62, Bs. i. 155, Fb. i. 348, Fms. vii. 356 (in a verse), Sks. 704, Grett. 168 (hörpu-sláttr); slá hljóðfæri, Fms. iii. 184; slá slag, to strike up a tune; hann sló þann slag, … sló hann þá Gýgjar-slag… þann streng er hann hafði ekki fyrr slegit, Fas. iii. 222, 223, cp. drápa and drepa: slá leik, to strike up for a dance or game to begin, hann sá at leikr var sleginn skamt frá garði, Sturl. ii. 190; so in embroidery (see borð), slá danz, 117, Karl. 52: slá eld, to strike fire, Fms. ix. 234: slá vef, to strike the loom, in weaving, xi. 49, Darr.; slá borða, Fas. i. 193, 205.

3. to hammer, forge; slá hamri, Vkv. 18; slá sverð, Þiðr. 21; slá þvertré af silfri í hofit, Landn. 313; slá saum, Fms. ii. 218, ix. 377, Stj. 451; hann sló gull rautt, Vkv. 5; slá herspora, Fms. vii. 183; sleginn fram broddr ferstrendr, Eg. 285; slá öxar eða gref, Stj. 451: to mount, járnum sleginn, Fms. v. 339, Fas. iii. 574: to strike off, of coin.

4. to mow, cut grass; slegin tún, Nj. 112; þrælar níu slógu hey, Edda 48; ek mun láta bera út ljá í dag ok slá undir sem mest … slá töðu, Eb. 150, Fb. i. 522; slá teig þann er heitir Gullteigr, Ísl. ii. 344; slá afrétt, Grág. ii. 303; slá eng, 281, Gþl. 360: absol., þeir slóu (sic) allir í skyrtum, Ísl. ii. 349, Grág. ii. 281.

5. to slay, smite, kill, Stj. passim, but little used in classical writings, where drepa is the word; sverði sleginn, 656 C. 4; slá af, to slay. Bs. ii. 56, 89, Stj. 183; slá af hest, to kill a horse, send it to the knacker: to smite with sickness, slá með likþrá, blindleik, blindi, Stj.; harmi sleginn, Fms. iii. 11.

II. metaph. phrases; slá kaupi, to strike a bargain, Ld. 30, Fms. ii. 80; slá máli í sátt, to put it to arbitration, Fms. x. 403; slá kaupi saman, Fb. ii. 79: slá fylking, to dress up a line of battle, Fms. viii. 408; slá öllu fólki í mannhringa, x. 229; slá hring um, to surround, Nj. 275. Fas. ii. 523; slá manngarð, mannhring, to form a ring of men round, Eg. 80, 88, Fms. viii. 67, x. 229; eldi um sleginn, Sól.: slá í lás, to slam, lock, Sturl. i. 63: slá eldi í, to set fire to, Fms. vii. 83, xi. 420, Hdl. 47; slá beisli við hest, to put a bridle in a horse’s mouth. Fas. ii. 508: slá landtjöldum, to pitch a tent, Eg. 291, Fms. ii. 264; or also, to strike a tent, take it down, Fær. 147; slá landtjalds-stöngunum, to loosen them, Hkr. i. 26; slá festum, to unmoor a ship, ii. 222, Fms. viii. 288, 379; slá undan höfuð-bendunum, to slacken the stays, Al. 67; slá netjum, to put out the nets. Bs. ii. 145; slá hundum (or slá hundum lausum, Fms. ii. 174, x. 326), to slip the hounds, Hom. 120.

2. with prepp.; slá e-n við, to display; slá við segli, to spread the sail, Fas. ii. 523; þá var slegit við öllum búnaði, all was taken into use, Fms. x. 36; ek hefi þó náliga öllu við slegit, því er ek hefi í minni fest, I have put forth all that I recollected, Bs. i. 59: slá e-n upp, to spread a report (upp-sláttr), Fms. viii. 232, ix. 358: slá niðr, to throw down, Hom. 110; hann sló sér niðr, he lay down, Fms. ii. 194; hann slær sér niðr (takes to his bed) sem hann sé sjúkr, Stj. 520; nú er niðr slegit allri vináttu, an end to all friendship, Fms. vi. 286, xi. 72: slá út, to throw out, N.G.L. i. 31; slá út eitrinu, to pour it out, Edda 40: slá saman liðinu, to join the army, Fms. x. 268: slá upp ópi, to strike up, raise a cry, viii. 414, Fb. ii. 125: slá í sundr kjöptunum, ii. 26: slá á e-t, to take to a thing; slá á glens ok glímur, he took to play and sport, Fms. ii. 182; hann sló á fagrmæli við þá, begun flattering, Nj. 167; slá í rán, to betake oneself to robbery, Stj. 400: slá á heit, to take to making a vow, Fs. 91: slá á, to take on oneself; slá á sik sótt, to feign illness, Fms. vi. 32; slá á sik úlfúð, to show anger, ill-will, Eb. 114; skaltú ekki slíku á þik slá, at þrá eptir einni konu, do not betake thyself to that, Ísl. ii. 250: slá e-u af, to put off; eg hefi slegið því af.

III. impers., it strikes or breaks out to a thing, i.e. the thing happens; loganum sló út um keröldin, flames broke out round the casks, Fms. i. 128; þá sleri ljósi fyrir hann sem elding væri, x. 394; sló á hann hlátri, he was taken in a fit of laughter, vii. 150; sló ópi á herinn, the men fell a-shouting, viii. 225; þá sleri á uþefjani ok ýldu, x. 379; sló þá í verkjum fyrir brjóstið, Sturl. ii. 127 C. Bs. i. 119; sló þá felmt ok flótta á liðit, the men were panic-stricken and took to flight, Fms. i. 45; þótt þunga eðr geispa slái á hana, vi. 199; sló mikilli hræðslu á konu þá, viii. 8; sló ifa í skap honum, 655 xii. 3, Stj. 424; því slær á (it so happens), at hann réttir höndina í ljósit, Bs. i. 462; slær þegar í bardaga, it came to a fight, Fms. xi. 32; sló með þeim í mestu deilu, x. 99; í kappmæli, Fb. i. 327; hér slær í allmikit úefni, Nj. 246; var mjök í gadda slegit, at hann mundi fá hennar (cp. Dan. klapped og klart), 280; þá sló því á þá, at þeir fóru í á með net, Bs. i. 119.

B. Reflex. to throw oneself, betake oneself; slósk hón at fram eldinum, she rushed to the fireside, Fms iv. 339; slásk á bak e-m, to go behind another, Sturl. i. 197 C; slásk aptr, to draw back; gæta þess at eigi slægisk aptr liðit, Ó.H. 214; þeir kómu í Valadal, ok slósk (sic = slógusk) þar inn, broke into the houses, Sturl. ii. 208 C; þá slógusk í Suðreyjar víkingar, Vikings infested, invaded the islands, Fms. i. 245; slásk í för með e-m, to join another in a journey, xi. 129; ef nokkurr slæsk í mat eðr mungát, ok rækir þat meirr enn þingit, Gþl. 15; hann slósk á tal við Guðrúnu, entered into conversation with G., Nj. 129; slásk í sveit með e-m, Ó.H. 202; slásk á spurdaga við e-n, to ask questions, Sks. 302 B; slásk á svikræði, Fms. vi. 179.

☞ The slæsk in Ld. 144 is an error for slævask, see sljófa.

II. recipr. to fight; hann slóst við Enska í hafi, Ann. 1420, cp. Dan. slaaes, but it is unclass., for berjask is the right word.

III. part. sleginn; með slegnu hári, with dishevelled hair, Finnb. 250: hón var mörgu sleginn, whimsical, Gþl. 3 (= blandin):

sleginn, surrounded, Akv. 14, 29; sleginn regni, beaten with rain, Vtkv. 5:

sleginn, coined, N.G.L. i. 5.

slá, ð, to bar; ok sláð rammliga, Fms. i. 104.

slá, f. [Engl. a weaver’s slay], a bar, bolt, cross-beam, Fms. i. 179; slá um þvert skipit, Nj. 44, 125; slárnar eða spengrnar, Stj. 45; hann renndi frá slánum, þeim er vóru á virkis-hurðunni, ok lauk upp virkinu, Bs. i. 672.

slá-járn, n. an iron bar, Fms. ii. 179.

sláni, a, m. a gaunt and clownish boor, Edda ii. 496; sláni, strákrinn þeirra hann Indriði, Piltr og Stúlka 36. slána-legr, adj.

slápr, m. a word of abuse, of a good-for-nothing, Edda ii. 496.

SLÁTR, n. [slag, slá, a contr. form, cp. Engl. slaughter]:

—butcher’s meat, K.Þ.K. 102, K.Á. 190, Nj. 75, Ísl. ii. 331, Ó.H. 33; limr slátrs, Gþl.; slátr allt ok beinin með, eta s. allt af beinum. Edda 31; ný slátr er hér nú at höndla, Sturl. i. 169.

compds:

slátr-diskr, m. a plate with meat, Fms. vii. 160.

slátr-fé, n. cattle fit for slaughter, Fær. 248, Eg. 220, Orkn. 334, Gullþ. 67.

slátr-fórn, f. a bloody sacrifice, 625. 177.

slátr-föng, n. pl. provision of butcher’s meat, Bs. i. 549.

slátr-gripr, m. a head of cattle for slaughter, Fb. iii. 453.

slátr-mangari, a, m. a ‘slaughter-monger,’ butcher, N.G.L. ii. 204.

slátr-sauðr, m. a sheep for slaughter, Fær. 160, Hkr. ii. 349.

slátra-störf, n. pl. slaughtering, Korm. 34.

slátr-tollr, m. a butcher’s toll, Gþl.

slátr-trog, n. a trough with butcher’s meat, Fs. 72.

slátr-vist, f. butcher’s meat. Fms. ix. 360.

slátra, að, to slaughter cattle, with dat. or absol., Am. 20, Karl. 330, Bs. i. 646, Grág. i. 147.

slátta, u, f., prop. a ‘smiting,’ mowing; sjau daga s., Pm. 77; viku s., Dipl. v. 5; dag-slátta, q.v.

2. the mowing season; þat var um öndverðar sláttur, Grett. 107 A.

3. of a field; þar er mætisk slátta ok sina, … eigi skal í sláttu æja, Grág. ii. 291; þar vóru sláttur í ok sæði, meadows and corn-fields, Bjarn. 22; sláttur þær er í almenningi eru, Gþl. 454; ef tveir menn ganga í eina sláttu, go to mow in the same field, 455; hann hafði þar sláttu, Lv. 84.

II. money struck or stamped, coin;

Haralds-slátta, the bad coin of king Harold, Fms. vi. 243;

silfr-sátta, silver coining.

compds:

sláttu-kaup, n. mowers’ wages, Finnb. 344.

sláttu-maðr, m. a mower, Sturl. iii. 103.

sláttu-tími, a, m. the mowing season, Grett. 66 new Ed.

sláttr, m., gen. sláttar, dat. slætti:

—a smiting, mowing; vera at slætti, Ísl. ii. 346; leið nú til þess er tekið var til sláttar, Grett. 121 A: freq. in mod. usage = slátta, túna-sláttr, engja-sláttr, the season for mowing the home-field and the out-field.

3. the striking an instrument = slagr; drepa strengi til sláttar, Stj. 458.

sledda, u, f. a large knife, scimitar, Ann. 1393.

SLEÐI, a, m. [Old Engl. sled (‘the sledded Polack,’ Hamlet, and so still in North. E.); Engl. sledge; Germ. schlitte; Dan. slæde, cp. Engl. slide]:

—a sledge, Sdm. 15, Grág. ii. 295, N.G.L. ii. 118, 121, Landn. 94, Eg. 543, Eb. 188, 190, Fs. 55 Ó.H. 85. Gísl. 37, passim; sleða-menn, Fms. ix. 352; sleða-höfuð, Mar.

compds:

sleð-færi, n.; s. gott, good sledging, Fas. ii. 5.

sleð-meiðr, m. (see meiðr), Eb. 190.

slefa, u, f. slaver (Lat. saliva), Edda 20, Sks. 229;

slefu-speldi, a bib or tucker round the neck of children.

2. poët. a serpent, from its slime: a nickname, Hkr.

slefu-mæltr, part. drawling in talking.

sleggja, u, f. [from slá, slag; A.S. slecge], a sledge-hammer, Bs. i. 346, Dipl. iii. 4, Vm. 154, Þiðr. 166; með hömrum ok sleggjum, Al. 171; the phrase, verða milli steins ok sleggju, to come between the hammer and the anvil, Fas. i. 34; rek-sleggja, a sledge-hammer; fiska-sleggja, járn-sleggja: in Icel. the sleggja is often a round stone with a hole for the handle:

sleggju-nef, a club-nose.

2. sleggja, a nickname, Vd.

sleif, f., pl. sleifar, [Dan. slæv], a ladle, esp. a wooden ladle to stir with.

sleiking, f. licking, Greg. 23.

SLEIKJA, ð and t, [Dan. slikke; Lancashire slaak; cp. Engl. lick, American slick, Germ. lecken; Lat. linguere; Gr. λείχειν]:

—to lick, Stj. 601, Al. 166, N.G.L. iii. 258; kýrin sleikti steinana, Eb. 316; hón (the cow) sleikti hrímsteina er saltir vóru, Edda 4; s. blótbolla sína, Fms. ii. 309 (x. 353); s. sár, Greg. 23; þar kómu hundar og sleiktu hans sár. Luke xv. 21: with dat., Fms. viii. 410; s. um e-t, Eb. 320; var-at af vöru, sleikti um þvöru, Fs. 159.

sleikja, u, f. a lump (of porridge, etc.)

Sleipnir, m. the ‘slipper,’ the name of Odin’s eight-footed steed, see Edda, Sdm., Gm.

sleipr, adj. [North. E. slape], slippery, Vígl. 31; háfa steinstrætið heimsins sleipt, hefir mér opt í vanda steypt, Pass. 34. 14, freq. in mod. usage.

sleita, u, f. backsliding; með ofrkappi ok sleitum, Sks. 341; lögkrókar ok sleitur, 439; vinna mál með sleitum, Fas. iii. 196; drekka við sleitur, to drink unfairly, in a drinking-bout = Gr. κλεψιποτειν, Eg. 258.

compds:

sleitu-dómr, m. a sham court, law quirks, Anecd. 12.

Sleitu-Helgi, a nickname, Landn.

sleitu-laust, n. adj., in drekka s., to drink without heel-taps, Eg. 552, Fms. vi. 241 C.

sleitu-liga, adv.; drekka s., Gr. κλεψιποτειν, Orkn. 246.

slekt, f. [Dan. slægt; from Germ. ge-schlecht], kind, order; riddara-slekt, Edda (pref.), Bs. ii. 10, 122; konungs garðs s., Stj. 1; ef eg skal dæmdr af Danskri slekt, | og deyja svo fyrir Kongsins mekt, Jón Arason; the word is unclass.

slembir, m. [akin to slæmr], a nickname, also

slembi-djákn, m. a sham deacon, Fms. vii.

slembra, u, f. a clot; in grautar slembra, a small spoonful of porridge.

SLEN, n. sloth; nú muntú verða at draga slenit af þér, mannskræfan, Grett. 91: also medic. dullness, slen ok máttleysi, slen og doði.

compds:

slen-skapligr (slen-samr, slen-samligr), adj. slothful, N.G.L. ii. 417 (note 15).

slen-skapr, m. slotbfulness, laziness, Al. 34, 42, N.G.L. ii. 418.

slengja, d, to sling, with dat.; see slyngja, slöngva.

slensía, u, f. = slen, sloth.

slentr, n. sloth, idle lounging, Grett. 100 A.

slepja, u, f. slime, viscous matter, esp. on the skin of fishes and snakes.

slepjugr, adj. dabbled with slime, slimy.

SLEPPA, slepp, slapp, sluppu, slyppi, slyppinn, [A.S. slipan; Engl. slip]:

—to slip, slide; sleggjan slapp (slipped) ór hendi honum, Bs. i. 342; sluppu honum fætr, his feet slipped, Fms. viii. 393; ál svá hálan, at hann sleppr manni, an eel so slippery that it slips out of one’s hands, Stj. 69.

2. to slip away, escape; ef Þórólfr skal sleppa, Boll. 342; láta e-t s. hjá sér, Fas. i. 92; hinir hafa refsingar-lausir undan sloppit, N.G.L. i. 123.

3. to slip, fail, miss; vera má at fleiri sé sátir á skóginum ef hin fyrsta slyppi, may be there will be more ambushes if the first should fail. Eg. 568; ef yðr sleppr at festa hendr á Birni, if you fail to get hold of Bjorn, Bjarn. 52.

sleppa, t, [Dan. slippe], the causal of the preceding word:

—to make slip out of one’s hand, let slip, with dat.; Þorgils hafði sleppt öxinni, Th. had laid the axe away, Fs. 131: freq. in mod. usage, slepptu mér, let me go.

sleppa, u, f. a nickname, Fms. ix. 294 (= slappi?).

sleppi-fengr, adj. butter-fingered, of one who lets slip, Grett. 137.

sleppr, adj. slippery; af-sleppr, taper-formed, so that it slips out of the hand; með því at þeim hafði svá sleppt til tekizk, i.e. they had made a mess of it, missed it, Eb. 162.

sletta, t, [from slá, slag, as a kind of iterative], to slap, dab, with dat.: of liquids—skvetta, taka spann fullt vatns ok sletta á þau, N.G.L. i. 358; hann þreif upp skyrkyllinn ok sletti framan í fang hans, Grett. 66 new Ed.; hann sletti í munn sér skegginu, he slapped the beard into his mouth, Dropl. 25; heir slettu eptir henni svipu, Bs. i. 453; hann sletti flötu sverðinu um herðar honum, slapped him with the flat of the sword, Sturl. ii. 60, Fas. iii. 102, Þorf. Karl. 428; slettust fitjarnar um hellis-gólfit, Fas. iii. 386: þeir mega sletta skyrinu sem það eiga, see skyr: in mod. usage sletta expresses bespattering with slabby matter, skvetta with pure fluids.

sletta, u, f. a dab, spot;

blek-sletta, a blot of ink;

bak-sletta, q.v.

slétta, t, [Engl. slight; Germ. schlichten], to make plain, level; lítill blær sléttir ok hylr þá vegu, Stj. 16; slétta tún, to level, smooth a field: metaph., slétta yfir e-t, to smooth over a thing; hafit ér vel yfir slétt vanhyggju mína, Ísl. ii. 201, Fms. i. 74; s. um e-t, Clar.

slétta, u, f. a plain, level field. Eg. 230, 528, Barl. 209.

slétti-baka, u, f. ‘smooth-back,’ a kind of whale, balaena mysticetus L., Edda, Sks. 128.

sletti-reka, u, f. an intruder, meddler.

SLÉTTR, adj. [Ulf. slaihts = λειος, Luke iii. 5; a word common to all Teut. languages, but in the Scandin. the h is lost, as Dan. slet; but in Germ. schlicht and schlecht, in Engl. slight, etc.]:

—plain, flat, even, smooth, level; sléttr steinn, Eg. 141; á sléttum velli, Fms. i. 137, ii. 319, Edda 31; slett land, Fb. i. 431; vellir sléttir, Ó.H. 134; sléttr sjór, a smooth sea; þar sem slétr er, Fms. vii. 297; ú-sléttr, uneven, rough: metaph., segja sínar (farar) eigi sléttar, to tell of one’s journey not having been smooth, i.e. that it had all gone wrong, Orkn. 68, Eg. 75, Nj. 254, Ld. 64, Fms. i. 75: gengu þeir slétt (straight) út af borðunum, Fms. ii. 319.

2. neut. slétt, just, precisely; þat nægðisk öllum slétt, Stj. 293: smonthly, well, eigi mundi ferðin takask slétt, the journey would not go smoothly, Fms. ii. 127; tala slétt, to talk smoothly, Hkr. i. 10; mæla slétt, Hom. 151; hyggja því flárra sem hann talar sléttara, Bjarn. 21.

II. [Germ. schlecht; Dan. slet], slight, trivial, common; tvenn bakstr-járn ok in þriðju slétt, Vm. 58; Maríu-líkneski tvau ok þriðja slétt, Pm. 1, (but rare.)

compds:

slétt-fjallaðr, adj. smooth-skinned, Fas. iii. 77.

slétt-lendi, n. a flat land. Fms. vii. 70, Stj. 371.

slétt-lendr, adj. flat, of land, Stj. 94.

slétt-máll (slétt-máligr, Nj. 89, v.l.), adj. smooth-spoken, Nj. 84, Bjarn. 71.

slétt-mæli, n. smooth language, Thom.

slétt-orðr, adj. = sléttmáll, Fms. vii. 120.

slétt-smíðaðr, part. smooth-worked, and slétt-smíði, n. ‘smooth work,’ goldsmith’s work, and the like, smoothed with the hammer, Rétt. 2. 10, 49.

slétt-yrði, n. smooth words, Barl. 121, 164.

sleyma, u, f. a scamp, a term of abuse, Edda (Gl.) ii; cp. slæmr, adj.

slig, n. strain, a horse disease, Bs. i. 389.

sliga, að, to strain a horse: reflex. to be strained:

sligaðr, strained.

slinkr, a nickname, Fms. x. 123.

slinni, a, m. a clownish fellow, boor, Edda ii. 495.

slinna-ligr, adj. clownish.

slit, n. [slíta], a slit, tear; kápa komin at sliti, a worn-out cloak, Band. 5; rif ok slit, Bs. ii. 143; það er ekki til slits;

kvið-slit, hernia.

2. metaph. in pl. a rupture, breach, Þiðr. 94; sifja-slit, frið-slit, flaum-slit, q.v.

slita, u, f. ‘cismos,’ þat er ‘slita’ at váru máli, Skálda 184.

slitna, að, (neut. of slita), to be rent, break, of a cord, rope, string, or the like (rifna, being used of cloth, etc.); festr mun, s., Vsp. 41, Am. 35, Fms. vii. 13, Grett. 101, MS. 656 C. 31, Karl. 450; slitnaði skóþvengr hans, Nj. 74: medic. of hernia, kviðrinn slitnaði, Bs. i. 121, 208: metaph. to end, break up, Lv. 11, Fs. 21: kaupmáli slitnar, Þiðr. 85.

2. to be torn in tatters.

slitr or slitri, n. shreds, tatters, Grett. 101, 114 A; klæða-slitr, Vm. 77, Pm. 133, Finnb. 246.

slitti, n. tatters, = slitr, Clar.

slitt-mæli, n. a reproach for slothfulness, Sturl. ii. 192.

Slittungar, m. pl. the name of a rebel party in Norway, Fms. ix.

slíð, f. [Ulf. sleiþa = ζημία], punishment, the name of one of the rivers of hell, a place for the wicked, Vsp.

SLÍÐR, adj., the r is radical, [Ulf. sleiþis = χαλεπός, cp. sleiþis = κίνδυνος; A.S. slíð, slîdor]:

—fearful; hefndir slíðrar ok sárar, Gh. 5; í slíðri Súðvík, in the fatal Southwick, of a place of battle, Ó.H. 19 (in a verse).

compds:

slíðr-beittr, adj. sharp as a rasor, Akv. 22, Eb. (in a verse).

slíðr-fengligr, adj. dire, fearful, Gh. 1.

slíðr-hugaðr, adj. atrocious, Lex. Poët.

slíðr-liga, adv. savagely; eta s., Haustl.

slíðrug-tanni, a, m. ‘the boar with the awful tusk,’ the name of Frey’s boar, Edda.

slíðra, að, to sheath, put in the scabbard, Nj. 185, Fas. i. 529, 576, Þórð. 49 new Ed., Al. 44, Karl. 240, Pass. 7. 5.

slíðrar, f. pl. (slíðrin, n. pl., Eg. 304), [Engl. slither, sliver]; slíðr, as well as skeiðir, prop. means a lath or ‘slither,’ used to make cases for knives and swords, see Fritzner, s.v.; whence

2. a sheath, scabbard; slíðrar, Karl. 331 (slíðrir, v.l.); sverð brugðið í miðjar slíðrar, Bs. i. 660 (slíðrir, Sturl. ii. 23 C. l.c.); slíðrirnar, Edda i. 606 (slíðrar, Ub. l.c.); ganga, draga, bregða, renna, ór slíðrum, Korm. 84, 242, Eg. 30, Band, (in a verse), Fas. i. 57 (in a verse), Orkn. (in a verse), Nj. 159, Sd. 159: in poetry names for a sword,

sliðra-tunga, scabbard-tongue;

sliðr-áll, scabbard-eel;

slíðr-logi, ‘scabbard-lowe;’

slíðr-vöndr, sliver-wand:

slíðr-dreginn, slíðr-toginn, epithets of a sword, Lex. Poët.

slíki-steinn, m. a ‘sleek-stone,’ a fine whetstone, D.I. i. 255, Vm. 6.

slíkisteins-auga, n. the eye or hole of a whetstone, a nickname, Ld.

slíkja, u, f. a smooth, thin texture.

slíkju-ligr, adj. smooth, of a kerchief.

slíkr, adj. sleek, smooth; hrognkelsi líkr, | var á holdi slíkr, flabby-fleshed, of a lump-fish, Bjarn. (in a verse).

SLÍKR, adj., prop. a compd. qs. svá-líkr, so-líkr; [Ulf. swa-leiks = τοιουτος; A.S. swilc, i.e. swa ylc = so like; Early Engl. silk, whence mod. Engl. such, with the l dropped; Scot. sic; Germ. solch; Dan. slig; Swed. slik]:

—such; slíkr maðr, such a man, Fms. i. 99; slíkr maðr sem, Eg. 759; slíkan sem, Fms. i. 21; slíkt sems, Am. 103; slíks úfriðar, sem …, Ísl. ii. 242; slíkt lið sem hann fékk, Fms. i. 74: slíkr svá, such-like; með slíkum svá fortölum, Al. 33; meira enn slíkt svá, Fms. v. 303; at slíkum svá, mönnum, vi. 99: slíkt ok it sama, Post. 645. 66, Stj. 356: neut., ef slíkt skyldi þreyta, Fms. ii. 176; er hann slíkt um fregn, Vsp. 30.

2. similar; slíkan löst, Hm. 97: neut., átt þú slíkt at frétta, the same news, Am. 78, Rekst. 8; svara slíku, to answer in such wise, Ó.H. (in a verse); annat slíkt, Akv. 6; slíks var þar ván, Fms. i. 74; slíkt megu vér nú reyna, Nj. 97.

3. this, that, it; þér skulut slíku ráða, Eb. 46 new Ed.; fylgðit saðr slíku, Am. 45; slíkt er válaðs vera, Hm. 10.

II. neut. slíkt, as adv. in such wise, so; slíkt sem annar-staðar, Ó.H. 47; slíkt er þér líkar, as it likes thee, 114; hann var slíkt íllr sem faðir hans, just as bad as his father, Stj. 585, 588, 625; slíkan, id.; hygg ek at slíkan mun hafa farit um annat, just so, Eg. 61; at slíku, id., Stj. 82.

SLÍM, n. [A.S. slîm; Engl. slime; Germ. schleim, etc.]:

—slime; dró af slímit augunum, Bs. i. 315, H.E. i. 513, Mar.: passim.

slíma, u, f. sliminess. slímu-setr, n., in the phrase, sitja slímusetr; in olden times, when wayfarers were hospitably entertained, a man who remained as guest above a certain time (three days at most, and for a stranger a single night) was said to sitja s., and was regarded as a vagrant or cosherer, and might be punished, N.G.L. i. 72, Gþl. 200; cp. þat var engi siðr at sitja lengr en þrjár nætr at kynni, it was not manners to stay longer than three nights in a visit, Eg. 698: exactly the same is still said in Scotland, see Lockhart’s ‘Life of Sir W. Scott,’ 1871, p. 589, in a foot-note.

slípa, t, [Germ. schleifen; Dan. slibe; Swed. slipa], to whet.

II. reflex. to be slim and sleek; þó slípist jór og slitni gjörð, slettunum ekki kvíddu, hugsaðu hvárki um himin né jörð, en haltú þér fast og ríddu, Pál Vídal.

slípari, a, m. [Germ. schleifer; Dan. sliber], a whetter, N.G.L. ii. 204 (v.l. 23), Rétt. 2. 10.

SLÍTA, slít; pret. sleit, sleizt, sleit. pl. slitu; subj. slíti; imperat. slít, slíttu; part. slitinn: [A.S. slîtan; Engl. slit; Dan. slide]:

—to slit, break, of a string, rope (rífa, of cloth); snara er slitin, 623. 36; slíta þráðu, reip, bönd. Sól. 37, Stor. 7; s. í sundr svá mjótt band, Edda 20; þeir sýndu honum silki-bandið ok báðu hann slíta, id.; þær fá nú varla svá títt spunnit örlaga-þráð sem ein slíta, Al. 141; hann tók Mistiltein ok sleit upp, Edda 37; sleit hann af sér slæðurnar, Fms. vii. 149; Steinarr vildi s. hann af sér, threw him off, Eg. 747; sleit hann undan veðr, the gale drove him out of his course, Landn. (Hb.) 27.

2. metaph. to break, break off; slíta skipan, Al. 109; s. þing, to break off a meeting, dissolve, Fms. i. 34, vi. 193 (þinginu v.l.); s. félag, Gísl. 13; s. samnað, to disperse, Fms. ix. 369; þá var niðr slegit ok slitið samhald þat, vi. 286; ef þó væri baði þing áðr slitin, divided, Grág. i. 116; slíta sáttir. Am. 67; s. málstefnunni, Ó.H. 33.

β. with dat. to break with a thing, i.e. break it up, dissolve; munu þér slitið fá flokki Bagla, Fms. ix. 267; slíta þingi, to dissolve a þing altogether, Grág. i. 116; áðr þinginu sé slitið, before it be dissolved, Fms. i. 34, Hrafn. 19; var slitið veizlunni, Ld. 32; slitu þeir handlaginu, Ölk. 36; s. tali, Ld. 320; s. gildinu, Eg. 23; s. bardaganum, Fms. xi. 96; slíta búi, N.G.L. i. 201; s. svefni, Helr. 9.

II. to rend, tear; brynja haus var slitin til únýts, Fms. i. 173; sár hef ek sextan, slitna bryniu, Fas. i. 427 (in a verse): to tear like a wild beast, Vsp. 45; slítr nái nefför, 50; hrafnar slitu sjónir ór höfði þeim, Sól. 67; ef dýr eða foglar s. hræ manna, Eg. 580; jarl lét s. hold hans með ullar-kömbum, Blas. 44: s. sundr, to break asunder; þat mun satt, es vér slitum í sundr lögin, at vér monom slíta ok friðinn, Íb. 12; klæði sundr slitin, torn asunder, Grett. 115; ísar með sundr slitnum vökum, Sks. 175 B; hendr með sundr slitnum fingrmn, with separated fingers, i.e. not webbed, 169.

2. to tear and wear out, of clothes; hann mun eigi mörgum skyrtunum slíta, he will not wear out many shirts, not live long, Þorst. hv. 53; slitnir skór, worn-out shoes, Ísl. ii. 80; slitinn sekkr, Stj. 366; dúkr slitinn, Pm. 62; bjórr slitinn, 108; Ingjaldr svarar, ek hefi vánd klæði, ok hryggir mik eigi þó ek slíta þeim ekki görr, I have bad clothes, and care not whether I wear them out or not, i.e. I am an old man, and care not for my life, Gísl. 50; s. barns-skónum, see skór; slitinn skrúði, Dipl. v. 18; slitið klæði, Vm. 21; með slitnum hökli.

III. metaph., slíta ór e-u, to decide; hann kvað lögmann ór þessu s. skyldu, Nj. 237; en konungr slítr eigi ór því svá brátt, Fbr. 119 (ór-slit): berr hann upp þetta mál við þá, þeir slíta þat ór, at …, Róm. 321.

IV. impers. one breaks off a thing, i.e. it is torn off, from its moorings or fastenings; sleit af honum mann á báti, Landn. 28; ef fjósir (acc.) slítr út fyrir honum eða bein, ok rekr á annars manns fjöru, Grág. ii. 360; um allt þat er fémætt slítr út af hval … ef urgur eru í þjósum þeim er út slítr, Jb. 320.

2. to be cut short, end; munu því allir verða fegnir várir menn, at slíti þessa þrásetu, that it shall come to an end, Fms. viii. 441; with dat., slítr þar tali þeirra, Fms. xi. 112; slítr þar hjali, 47; sleit Fróða frið, Hkv. i. 13; borgir ok kastalar ok þorp, svá at hvergi slítr, in an unbroken line, Fms. vii. 94; at slitið væri friðinum milli Norðmanna ok Dana, Hkr. iii. 176: þar til er ór slítr með mönnum, till it comes to an end, Nj. 105; hann vill fylgja þér, þar til er ór slítr með ykkr Hrafnkatli, Hrafn. 19.

V. reflex., slítask, to tear oneself loose; slítask or höndum e-m, Sks. 598; Þórólfr sleitzk ór þessi þröngu brott, Fms. viii. 249: part., klukka slitin af ryði, Ísl. ii. 459.

sljákka, að, qs. sljófga, to abate.

sljófa, að, to blunt, make blunt, Mar.; but usually in

II. reflex. sljófask, sljófgask, to grow slow, dull, blunt, of a sword, Fas. i. 507; sýn (the sight) sljóvask, Stj. 86, Fms. ii. 286; minnit sljófast, Bs. ii. 110; sýn sljófask, Stj. 16, Fb. i. 471;

sljófaðr, blunted, dull, Dan. slövet, Mar.; sljóvaðisk grimmleikr margra, Al. 126; sljófgaðisk skap jarlsins, was blunted, smoothed, Sturl. ii. 55.

sljófga, að, sljófgast = sljófast, Fas. i. 507, Sturl. ii. 25.

sljó-leikr, m. dulness, Bs. ii. 126.

sljó-liga, slæ-liga, adv. slowly, dully, carelessly, opp. to briskly, Al 34, Stj. 531; reiða sverð s., Fms. x. 360 (sljáliga, ii. 322, Hkr. i. 343, l.c.); róa slæliga, Fms. ix. 301;

ú-slæliga, deftly, xi. 277.

sljó-ligr, slæ-ligr, adj. blunt, slow; er þá för vár sljólig, Fs. 66.

SLJÓR, sljó, sljótt; before a vowel the v appears, sljóvan, sljóvum, … (also spelt with f); the older form is slær, slæ, slæ, slætt (slævan, etc.), or even sljár, Ld. 312, v.l.; analogous to snjór, snjár, snær: sjór, sjár, sær; mjór, mjár, mær: [A.S. sláw; Engl. slow; Dan. slöv]:

—blunt, Lat. hebes; sverð sljó ok brotin, Fms. ii. 322; þó at sverðin sé slæ, x. 360; sljó öx. Fs. 184; sverð vár eru slæ, Hkr. i. 343; með slævu sverði, Fm. 30; slætt sverð, Fbr. (in a verse); með hljóði sljófu, a dull sound, Skálda 160.

2. metaph., hann hvessir sljófa en hrýnir hugrakka, Al. 33; þótti honum hann í öllu slær, Sturl. iii. 117; at hann hefði verit mikilsti slær, er hann hefði eigi bannsettan Rafn, Bs. i. 775; gefa enum slævurum sigr, Ls. 22, 23.

slóðra, að, slöðra, as it is spelt in editions, is less correct, for the mod. slóra, q.v., is a contracted and corrupt form of sloðra (oð = ó); [cp. Ulf. slauþjan]:

—to drag or trail oneself along; sloðruðu þeir þá vestr af heiðinni, Sturl. iii. 158; þeir sloðruðu svá til lands, 163; flestir gátu fengit bakkann ok sloðruðu svá at landi, Fb. ii. 511 (slöðruðu, Orkn. 456, l.c., but less correct); hefir ek ekki spurt til sanns hverjum þá sloðraði (sloþraðe Cod.), Ölk. 36.

slok, n. [Engl. sluice; Dan. slug; cp. Germ. schlucht], the sluice by which the water is led to the wheel of a water-mill, B.K. 81, D. N. iv. 536; hann var mylnu-vörðr ok hafði vaktað slok (sloa Ed.) undir mylnurnar, Post. 246 (the printed Ed.)

sloka, að, [Dan. sluge], to slop.

slokna, að, [Dan. slukkes; N. Lancashire slocken; Engl. slake], to be extinguished; brennr … sloknar, Hm. 50; ljós (log, ekir) sloknar, Rb. 352, Fms. iv. 28, xi. 35, Fb. ii. 8, 129, Gísl. 29, Gullþ. 50; sloknar hann aldregi hvárki af vindi né vætum, Stj. 86; gaus upp stundum eldrinn en stundum sloknaði niðr, Nj. 204: part., þá er sloknaðr var eldrinn, Edda (pref.)

slokr, n. the slaver, saliva, from the mouth of animals.

sloppr, m. [A.S. and Engl. slop; Germ. schleppe; akin to Dan. slæbe], a slop, gown, a loose trailing garment; brynja undir sloppi, Fms. vi. 158; vaðm;áls sloppr, Bs. i. 674: esp. of a priest’s white gown, skrýddr sloppum ok kantara-kápum, 186, Vm., Pm., D.I., Dipl. passim;

slopp-slitri, a tattered gown, Pm. 133;

slopp-töturr, id., 124 (spelt slof-töturr, Bs. i. 565).

slor, n. the offal of fish, used as dung:

slorugr, adj. bedabbled with slor.

slot, n. abatement; vind-slot, Alm.; veðra-slot, bylja-slot.

II. = Germ. schloss, Dan. slot, but mod. and rare.

SLOTA, að, slotir, Hom. (St.); the pret. would be slotti, but is not found (cp. þora þorði þorað); mod. usage distinguishes between slúta = to hang down, and slota = to abate; [cp. Germ. schliessen and schluss]:

—to hang down, droop; láta slota hendr niðr með síðu ok höfðusk ekki at, Fms. ii. 229,; láttú slota hattinn, Nj. 32; hann var í kufli ok lét slúta hattinn, Sturl. ii. 230, Fas. i. 61 (both paper MSS.): slota við, to slink away; ok er ekki at slota við eða svara skatyrðum, Fms. vii. 20; þat þú þegir við ok slotir, Hom. (St.)

II. impers. it abates, of wind, gale; veðrinu slotar, the wind abates.

sló, f. the bone in the hollow of the horns of animals.

SLÓÐ, f. [cp. Ulf. slauþjan; Engl. sleuth, slot, in sleuth-hound], a track or trail in snow or the like; slóð Fáfnis, Sæm. 133; kómu á manna-för, ok lá sú slóð framm á skóginn, Eg. 578; þá skildi ok slóðina, 579; hann seri því eptir í slóðna, Ó.H. 135; skuluð ér nú fara at slóð þessi, Fms. iv. 340.

II. plur. slóðir. a ship’s wake; þá, velkti úti lengi í hafi, ok kómu þeir ekki á þær slóðir sem þeir vildu, Þorf. Karl. 390.

slóð-gata, u, f. a track-way, Fas. (in a verse).

slóði, a, m. [slóð], a truss of fagots trailed along; draga slóða, to drag a slot or trail; and metaph. to leave a slot behind, be fatal; slóða mun draga, at því er ek hygg, Band.; má annars staðar meiri slóða draga enn hér, Nj. 54.

compds:

slóða-hrís, n. a truss of brushwood, Grág. ii. 338 (Jb. 218).

slóða-stöð, f., slóða-vegr, m. a track-way., tram-way, D N.

II. of a person, a sloven, slothful fellow.

slóða-legr, adj. slothful.

slóða-skapr, m. slothfulness.

slóg, n. the eatable inwards (liver etc.) of a fish.

slókr, m. [North. E. slotch], a slouching fellow, Edda ii. 495.

slóra (slórir, stórði, slórt), contr. from sloðra, [Engl. slur], to trail or lounge about; hvað ertu að slóra þarna! see sloðra.

slóttugr, adj. sly, wily; ú-slóttigr, guileless, Hom. 148; eigi s. ok einfaldr, Hom. (St.)

sludda, u, f. [cp. Dan. slud = sleet; North. E. slutch], a clot of spittle or mucus; hor-sludda

slumsa, að, to slop and swill, like swine.

slund-samliga, adv. flabbily (?), Eb. 37 new Ed.

slunginn, part. as adj., see slyngva.

slungnir, m. the name of a mythical steed, Edda.

slúta, t, to project, hang down; see slota (I), as also skúta.

slydda, u, f. [Dan. slud], sleet, cold rain, wet.

slyðra, u, f. a flabby lump; blóðugar slyðrur, Grett. 153 new Ed.

slyðrask, að, qs. sloðrast; ymsir fóru á kné eða slyðruðust fyrir öðrum, Grett. 167 new Ed. (in Cod. Upsal.)

slyndra, u, f. = slyðra;

mör-slyndra, of a lean animal.

slyndru-laust,† n. adj., as adv. ‘slothlessly,’ deftly, Ísl. Þjóðs. i. 437.

slyngr, adj. versed, skilled; s. við íþróttir, Fas. iii. 195: slyngum þeim sláttu-manni, Hallgr.; e-m er e-t slyngt, to be expert in a thing, Grett. 118 A.

2. as a nickname, Fms. x. 123.

SLYNGVA or slöngva, pres. slyng; pret. slöng or slaung, slungu: part. slunginn; this strong verb, however, is defective in its tenses and persons, and is chiefly used in poets, but rarely in prose; and later it was displaced by the weak slöngva, ð (or mod. slengja, ð), except in the part. slunginn, which remained: [Dan. slynge; A.S. slingan; Engl. sling]:

—to sling, fling, throw, with dat. as Engl. to throw with a thing:

I. strong forms:

α. poets; Sinfjötli slöng upp við rá rauðum skildi, Hkv. 1. 33; eik slaung und þér, the ship swung away under thee, Fms. vi. 174 (in a verse); sungu or slungu snúðga steini, they swung and slung the rolling mill-stone, Gs. 4; but weak, svá slöngðu (for slungu) vit snúðga steini, 12 (in the same poem); döggu slunginn, bedewed, Hkv. 2. 36; slunginn vafur-loga, encircled in a wavering flame, Fsm.

β. prose; þeir slungu þar landtjöldum sínum. Fms. xi. 371, v.l.; því næst slyngr (but slöngvir v.l. from a vellum) Surtr eldi yfir jörðina ok brennir allan heim, Edda i. 192; var þessu kaupi slungit, the bargain was struck, Ld. 96: with the notion to twist, nú er svá félagi, at í vandkvæði er slungit, we are ‘in a twist,’ in difficulties. Fms. vi. 114; slungit gull, twisted, coiled gold, Lex. Poët.; horna-tog var slungit af silfri, of a cord, twisted of silver, Fb. i. 320: slunginn, as adj. versed, cunning, s. við e-t, Bárð. 164: freq. in mod. usage as adj. slungnari, more cunning: slungnastr, most cunning.

II. weak forms:

α. in poetry, Gs. 12, but better slungu.

β. in prose; hann skaut í slönguna ok slöngði síðan, Stj. 465; tóku þeir brandana ok slöngðu út á þá, Nj. 201; slöngvir hann þá stokkinum, 202; ok slöngði frá durunum, Fms. ii. 160; slógu menn eldi í keröldin, ok slöngðu at virkinu, i. 128; slöngvit mér at borginni, sling me from the catapult into the burgh, ix. 10; slöngja stóru grjóti, Sks. 410 B; þat grjót, er þeir vilja slöngva, 422 B; hann hafði slengt (better slöngt) hringnum útanborðs, Fas. i. 27 (paper MS.)

slyppr, adj. [sleppa, sluppu], prop. unarmed, weaponless; ek hugðumk ganga hér ór garði einn saman ok slyppr, Glúm. 375; gengu þeir á land upp slyppir, Eg. 81; gakk eigi slyppr, Fbr. 58; sumir gengu slyppir á vald biskups, Sturl. ii. 7 C, Orkn. 114; engi þorði at honum at ráða þó at hann væri s., 105; at þú bærir vápn, en færir eigi slyppr sem konur, Ísl. ii. 407; haf þú saxit í hendi, ok ver eigi s., Fbr. 58; brast sverðit sundr undir hjöltunum,—Nú kalla ek, at Hrafn sé sigraðr, er hann er s., Ísl. ii. 258.

SLYS, n. a mishap, mischance, accident; slys mun þat þykkja, er hann hjó hönd af konu sinni, Eb. 60; vóru fallnir niðr hlekkir ór söðli hennar, ok var þat bæði slys ok fjár-skaði, Bs. i. 341; sigrask af slysi e-s, Korm. 90; Dofra þótti þá mikit orðit slys sitt, ef hann hefði drepit piltinn, Fb. i. 565, Bs. ii. 175; Þorgils bað þá gæta sín við slysum, Ld. 280 C.

2. a mischief; hefir hann miklu slysi á oss komit, Fms. xi. 151 C; erfitt mun þér verða at bæta öll slys Hallgerðar, it will go hard with thee to mend all H.’s mischief, Nj. 54; mér þykkir þú ráðinn til nökkurra slysa, Fs. 42.

compds:

slysa-för, slys-ferð, slys-för, f. an ill-fated journey, Fbr. 31 new Ed., Th. 76, Fas. ii. 437.

slysa-gjarnt, adj. ill-fated; e-m verðr s., Grett. 115 A (slys-gjarnt, 86 new Ed.)

slysa-laust, n. adj. without mischance, accident, Grett. 150 A, Fas. iii. 187.

slysa-vænt, n. adj. unlucky, Fms. v. 254.

slysast, að, dep. to suffer mischance.

slysinn, adj. mischievous, bringing ill-luck; maðr s. ok rógsamr, Eb. 44: in mod. unlucky (like Germ. fatal), of an awkward fellow who always is blundering, having a broken bone, a cut, or the like.

slys-liga, adv. fatally, Fas. i. 460, Band. 14 new Ed.

slysni, f. fatality:—see slysinn.

slytti, n. [slý], a flabby lump, wet rags or the like; hann er einsog s.!

slytti-mákr, m. a lazy fellow, laggard, Grett. (in a verse).

slyttinn, adj. flabby, sluggish; s. ok linaflaðr, Fb. i. 521.

slyttu-mannliga, adv. flabbily, sluggishly, Mag.

SLÝ, n., botan. water-cotton, byssus lanuginosa; af sefi eðr slýi, Stj. 253: it was dried and used as tinder, Bs. i. 616 (wrongly spelt slij), freq. in mod. usage.

slæða, ð, i.e. slœða, [slóð], to trail; fax svá sítt at slæddi jörð, that it trailed along the ground, Sks. 100; hann slæðir fótspor sín með halanum, Stj. 71.

2. to ‘trail the field,’ spread manure; ganga um fjall um sinn, ok slátra, ok s. um vár, Grág. i. 147.

3. to drag a river.

II. reflex., það hefir slæðst ofan á gólf, of thread or the like swept away and lost.

slæður, f. pl. a gown, that trails along the ground; s. af silki, pelli, Eg. 516, 702, Fms. iv. 164, vii. 149, viii. 149, Nj. 149, Fs. 51, 52: the train of a lady’s dress, Rm. 26.

slæfa, að, to slacken = sljófa, q.v.; slævuðu þær maegður mjök liðveizlu þeirra feðga, Sturl. ii. 61 C.

2. reflex., slævaðisk skap jarlsins, his wrath abated, Sturl. ii. 55 C; slævast fyrir bæn e-s, Bs. i. 756; Þorleikr slævast nú (slæsk Ed.) nú í málinu, ok þóttu honum fögr hrossin, Ld. 144.

slægð, i.e. slœgð, f. slyness, cunning, Nj. 241, Edda 18, Fms. i. 215, 221, x. 269, Stj. 366, Barl. 103, 175; lastar hann Loka með slægð sína ok vélar, Clem. passim.

slægðar-maðr, m. a sly fellow, 655 iii. 2.

slægja, ð, [slóg], to clean out fish; s. þorsk, silung, lax.

II. [slægr], metaph. to ‘clean out,’ i.e. to cheat a person or steal a thing; hann þann (the devil) fló þangat ok vildi slægja öndina frá honum, and would steal his soul from him, Niðrst. 5; hversu hann vildi pretta mik ok slægja (to entice) með sínum fagrgala, Barl. 97; s. hug e-s ok hjarta, to entice, ensnare one’s heart and mind, 150.

2. impers., eigi slægir mik hér til langvista í Noregi, it tempts me not here to linger in Norway, Grett. 206 new Ed.

3. reflex., slægjask til e-s, to grope or seek for a thing, of gain, the metaphor prob. from cleaning fish; hér er til lítils at slægjask, but little profit to be had, Lv. 46; Þórðr unni henni lítið, hafði hann mjök slægzk til fjár, Th. loved her not, and had married her for her money’s sake, Ld. 124.

slægja, u, f. profit; mun yðr ekki svá mikil s. at drepa mann þenna, Finnb. 350; þykkir svá mikil s. til mægða við Bolla, Ld. 186: kveðsk miklu meiri slægja (slægr, Fb. l.c.) þykkja til vináttu hans, enn í fé, Orkn. 428.

slægju-lauss, adj. unprofitable, Grett. 120 A.

slægja, u, f. [from slá], a mown field, = slátta (q.v.), freq. in mod. usage:

ó-slægja, the unmown part, in a half-mown field; siðan gékk hann út aptr á völlinn og stráði orfunum til og frá með ó-slægjunni, along the edge of the unmown part of the field, Ísl. Þjóðs. i. 12.

2. plur., gjalda slægjur húskörlum sínum á haust, Fbr. 201 (of a kind of Icel. harvest-feast, at mowing time).

compds:

slægju-land, n. meadow-land.

slægju-lauss, slægju-lítill, adj. having little or no land in grass.

slægleikr, m. sly, cunning, Nj. 35, 241, Stj. 357.

slægliga, adv. slily, cunningly, Barl. 90.

slægligr, adj. sly, cunning, Háv. 55, Fms. x. 358, Barl. 152.

slæg-pungr, m. a purse to hold one’s gains. Fas. iii. 194.

SLÆGR, m. a profitable thing, gain, Fas. iii. 194, Orkn. 424, v.l.; segja þeir hversu mikill slægr var til fjárins, Band. 20 new Ed.; vil ek sjá hann, ok virða fyrir mér hverr s. mér þykkir í vera, consider what I think he is worth, Fs. 11; þykki mér þó meiri slægr til hans, Nj. 42, Hem.: hón kvað nú vera slæg í at hitta Hólmverja, Ísl. ii. 77.

SLÆGR, i.e. slœgr, adj., compar. slægri, but slægari, Barl. 24, and so in mod. usage; acc. slægjan, Hkv. 2. 10: [Old Engl. sligh; Engl. sly]:

—sly, cunning; slægr í skaplyndi, Nj. 38; grályndr ok s., 85; ormrinn var öllum kvikindum slægri, Sks. 501, Barl. 24; veit ek engan mann slægra, Fms. vi. 18; eigi mun hittask annarr slægri, Band. 35 new Ed.; ú-slægr, Nj. 102.

slægr, adj. [slá], kicking, vicious, of a horse.

slæg-vitr, adj. ‘sly-wise’, crafty, Ísl. ii. 72, Fms. x. 420, xi. 254.

slæki, n. [Germ. schlank; Engl. lanky], a slender, tall person; þú ert mesta slæki: hence perh. slæki-drengr, a nickname of a lady, Landn. (from her slender stature).

slæ-liga, see sljóliga.

SLÆMA, i.e. slœma, ð, to slam, i.e. to swing a weapon, to strike at an object almost out of reach; hann slæmir til hans öxinni, Nj. 155; Barði slæmir á síðu honum, Ísl. ii. 365; Sigurðr slæmir til hennar sverðinu ok höggr af henni höndina, O.H.L. 42; slæmdi hann á fót Hrolleifi, Fs. 33; hann fékk brugðit sverðinu, ok slæmir eptir honum, 65.

slæmr, adj., without compar. and superl., prop. ‘slim,’ but only used,

II. metaph. vile, bad, very freq. in mod. usage, but not found in old writers; it is a gentler expression than ‘vándr’ or ‘íllr;’ used both of men and things, þú ert slæmr, það er slæmt, ’tis a pity.

slæmr, m. [akin to sleyma], the ‘slim end,’ only used as a technical term for the third and last subdivision of an old poem: these poems consisted of three parts, viz. the ‘Introduction,’ the ‘Middle with the burdens’ (Stefja-mál), and the ‘Slæmr;’ hef ek slæm, enn lýk stefjum, I begin the Slæm and finish the Burdens, Rekst. 24, Gd. 41, Harms. 46, Leiðarv. 24; see as specimens the Edit. of the poems in Bs. ii. 196, 215.

slæpast, t, dep. [slápr], to lounge:

slæpingr, m. a slouching fellow.

slær, adj. (see sljór), blunt, Fm. 30, Sturl. iii. 117, Bs. i. 775, Ls. 22, 23, Fms. x. 360 (Hkr. i. 43), Fbr. (in a verse); for the references in full see sljór.

slætringr, m. mown grass; ef maðr stelr slætringi af jörðu manns, N.G.L. i. 85 (in ii. 171 spelt sltringr).

slæva = sljófa, see slæfa.

SLÖKVA, originally a strong verb, of which there remains only the part. slokinn; in all other parts weak, slökvi, slökði or slökti, slökt; in mod. terms usually spelt and sounded with double k (slökkvi), but less correctly; thus slecþi, i.e. slökði, MS. 625. 70; slökþ, Fms. x. 389; slækva, Barl. 135; but slökkva, Fb. i. 435, l. 34; and slecqua, 625. 70: a strong pres. indic. slökkr has, strangely enough, been restored in mod. language instead of slökkvir, which is always found in the vellums and old writers: [Dan. slukke; cp. Engl. slake]:

—to slake, extinguish, esp. of fire; ganga frá sloknum eldi, Gþl. 377; ok var nú allr (the fire) kaldr orðinn ok slokinn, cold and slaked, Fms. xi. 35; Reginn slökkvir nú ljósin öll, Fas. i. 12 (slökkr Ed. from a paper MS.): jafn-skjótt sem þat er slökkt, Stj. 123; þótti mér slökt hit sætasta ljós augna minna, Nj. 187; svá sem vatn slökvir eldinn, 655 xi. 4; hón slökvir svá hans synd sem vatn slökvir eld, K.Á. 76; tekr sefvisk, kastar í ljósit ok slökvir þat, Gísl. 29; s. þrysvar eldinn, 7; þeir fengu eigi fyrr slökt, Fms. viii. 341; báru konur sýru í eldinn ok slöktu niðr fyrir þeim, Nj. 199: metaph., ætt öll farin ok slökð, extinct, dead, Fms. x. 389.

2. to slake, quench, of thirst; slökvir hann þorsta í munni hafðr, Hb. 544. 39; s. andar þorsta, Hom.; slökva hungr sinn, Barl. 35, Fb. i. 435; hann slœktti (sic) þar nú þorsta sinn, Barl. 198.

slökvir, m. a slaker, one who extinguishes, Barl. 175, Lex. Poët.: in compds, slökkvi-tól, slökkvi-vél, fire-engines.

slöngva, ð, to sling; see slyngja.

slöngvan-baugi, a, m. ring-slinger, the nickname of a king, Fms.

slöngvir, m. one who slings away, Lex. Poët.

slöp, n. pl. the slimy offal of fish; see slepja.

slöttr, m. a heavy, log-like fellow; hann er mesti slöttr.

smakka, að, [A.S. smæcigan; Dan. smage; Germ. ge-schmack; Engl. smack]:

—to taste; the word is mod., for in Sks. 163 it is only in the late vellums; the old B l.c. has þefjat; but it is freq. since the Reformation, Pass. 33. 1, 3, 43. 1, Vídal. passim; see smekkr.

smala, að, to tend sheep, act as a shepherd, esp. to collect and drive home the flock for milking; with dat., smala fénu, farðu að smala.

SMALI, u, m. [from an obsolete adjective smals; A.S. smæl; Engl. small; Germ. schmal]:

—prop. small cattle, esp. sheep, but also goats, Rb. 80; málnytan smala, milch cattle, Grág. i. 158; þá var ok drepinn allskonar s. ok svá hross, Hkr. i. 139; bæði svínum yðrum ok öðrum smala, Fms. xi. 224; tvau kýrlög í smala, two cows’ worth in small cattle, Munk. 67; smala-kýrag, id., B.K. 55; smala sínum (sauðum ok lömbum), Barl. 35; ef maðr nýtir þann smala er svá verðr dauðr, N.G.L. i. 341.

2. gener. = cattle; hann sá djöful sitja á baki henni …, far braut, þú úvinr, frá smala manna (of a cow), Mart. 123; ekki er þat sem annarr smali, engi skaptr fyrir ars aptr hali, Sturl. ii. (in a verse); smali var rekinn eptir ströndinni, Ld. 56; s. skal eigi fara með heimboðum, Gþl. 406, N.G.L. i. 41; hans s., naut ok sauðir, hverfr einn griðungr brott ok kemr eigi heim með öðrum smala, Mar.; búsmali.

II. a shepherd, abbreviated from smala-maðr; Gunnarr sér smala sinn hleypa at garði, Nj. 83, freq. in mod. usage, the first sense having almost fallen into disuse.

compds:

smala-ferð, smala-för, f. tending sheep in the pastures, Sd. 139, Hrafn. 6, Grág. i. 147.

smala-gangr, m. a sheep-walk, Boldt 132.

smala-gollur, m. sheep’s-caul, for this word see Ísl. Þjóðs. ii. 579.

smala-hestr, m. a shepherd’s horse, Nj. 83.

smala-hundr, m. a sheep-dog.

smala-maðr, m. a ‘sheep-man,’ shepherd (= sauðamaðr), Grág. ii. 224, Nj. 83, Rb. 382, Bs. i. 45, passim.

smala-mennska, u, f. the tending of sheep.

smala-nyt, f. sheep’s milk, Grág. i. 333.

smala-sveinn, m. a shepherd-boy, Magn. 510, Landn. 178, Ld. 138, Al. 31.

smala-þúfa, u, f. a shepherd’s mound, used in the phrase, sitja á smalaþúfunni, to sit on the shepherd’s mound, tend sheep, Konr. 23.

smalki, a, m. = smælki, smáka, Sks. 8 new Ed. v.l.

smal-menni, n. = smámenni (see smár), Nj. 188. (Lat. Ed.), in the vellum fragment.

smal-vamm, n. a small fault, Hom. (St.)

smaragðr, m. [for. word, from Gr. σμαραγδός], an emerald, Bb.

smaragð-ligr, adj. emerald-like, Sks. 48 B.

SMÁ, ð, [Dan. for-smaae; Germ. schmähen], to scorn; smá e-n í orðum, Fms. iii. 110; þó at þú smáir hann með úfögrum verka, ii. 248; hatrliga smáðr, Bs. i. 45 (for-smá, q.v.)

smáka, u, f. a trifle; í smáku, in detail, Sks. 8 new Ed.

smán, f. a disgrace, shame, Fms. ii. 130, Háv. 46, Nj. 210, Vígl. 59 new Ed., passim.

compds:

smánar-lauss, adj. not disgraceful, Grett. 118 A, Fas. iii. 305.

smánar-ligr, adj. (smánar-liga, adv.), disgraceful.

☞ Gg. 7 reads sinnum for smán, see Bugge l.c.

SMÁR, smá, smátt: gen. smás, acc. smán, dat. smám, smá: pl. smáir, smár, smá, dat. smám, acc. smá, smár, smá: mod. bisyllabic smáan, smáum, smáa: compar. smæri; superl. smæstr. The Icel. form ‘smá’ instead of ‘smal’ of the Germ. and Saxon is peculiar to all the Scandin. languages, and also prevails in Scotland and North. E., but the words are one; ‘smá’ is only a contracted form, as is seen by the fact that ‘smal’ remains in the words smali (q.v.), smalki, smælingr; and (although as ἅπ. λεγ.) in smalvamm, smalmenni, q.v.: [Ulf. smals = Germ. schmal, Engl. small, etc.; but Dan.-Swed. smaa; Scot. and North. E. sma’.]

A. Small, little, of size, stature; mörg skip ok smá, Vápn. 8; smæri skip, Fms. i. 93; vúru þau öll smæst, viii. 255; sumir smáir, sumir stórir, Sks. 442; keppask til smára hluta, Ó.H. 87; hann ræðr öllum hlutum, stórum ok smám, Edda 3; höfðingja ok smæri menn, Fms. x. 266; hin smæri sár, Grág. ii. 29; smá tíðendi, small tidings, Lv. 33, Fms. ix. 477; þau (mál) er smæst eru, Js. 5; skógr þykkr ok smár, a wood thick but dwarf, Fms. i. 136; smáir sandar, small sand, a beach of fine sand, Eg. 141; melja mergi smæra, Ls. 43; hann lamði hausinn í smán mola, Edda 58; ok var brotinn fótrinn svá smátt sem skelja-moli, Bs. i. 423; litlir menn ok smáir, Landn. 145; smás fylkis niðs, Sighvat; smaestir fuglar, id.; kaupa smám kaupum sem stórum, Fb. ii. 75; sás girði eðr smæri, Grág. ii. 338; opt hefir þú mér hallkvæmr verit, en eigi má nú smæstu ráða, thou hast often been good to me, and this is not the smallest instance, Lv. 42.

2. neut., hann seldi smátt varninginn, he dealt in ‘small wares,’ sold by retail, Vápn. 7; höggva smátt, to strike small blows, Ísl. ii. 265: hann kvaðsk eigi mundu smátt á sjá, he said he would not look minutely into it, i.e. that he would deal liberally, Ld. 50; miklu vex hón hinnig smærum, much less, Sks. 71; þeir skulu skipta vikum eða smærum, divide by weeks or less, Grág. ii. 350; selja smærrum saman, in lesser quantities, N.G.L. iii. 123: smám, nema hón seli svá smám landit sem áðr var tínt, Grág. ii. 214; en er hann var á leiðinni ok fór smóm (slowly, bit by bit) þá er hann mátti svá, Bs. i. 344; smám ok smám, bit by bit, Fms. x. 366; reiddi hann silfrit smám ok smám, Hkr. ii. 244, Al. 23: smám þeim, by degrees; vaxa smám þeim, Stj. 200; eptir þat hrærðu þau sveininn sm́m þeim, Bs. i. 337 (smám, 318, l.c.): in mod. usage, smám-saman, sounded smá-saman, gradually; smátt og smátt, bit by bit.

II. in mod. usage smá- is prefixed to verbs, denoting little by little, by degrees; honum smá-batnaði, he recovered little by little; það smá-liðkast, það smá-batnar, smá-líðr á daginn, það smá-styttist, smá-lengist, smá-breiðkar, smá-dýpkar, smá-hækkar, smá-víðkar, smá-kólnar, smá-hitnar, smá-fækkar, smá-fjölgar, etc.

B. In compds, smá- is often used simply as a diminutive, as there is no dimin. inflexion in the language; it is rarely prefixed to any but plur. or collective nouns.

smá-atvik, n. pl. details.

smá-bátar, m. pl. little boats, Fms. vii. 224, Sks. 174, Ó.H. 137.

smá-bein, n. pl. small bones, N.G.L. i. 172.

smá-bjöllur, f. pl. little bells, Vm. 47.

smá-borinn, part. of low birth, Hkr. i. 106, Fms. vii. 8.

smá-búendr, m. pl. = smábændr, Ó.H. 101.

smá-búsgögn, n. small house-implements, Dipl. v. 18.

smá-byrðingar, m. pl. little ships of burden, N.G.L. ii. 251.

smá-bækr, f. pl. little books, Pm. 82, Vm. 23.

smá-bændr, m. pl. small farmers, Grett. 127, Bs. ii. 143, Fb. iii. 458.

smá-börn, n. pl. little bairns, Fms. i. 263, x. 117, Stj. 25, N.T.

smá-djöflar, m. pl. petty devils, imps, Sturl. ii. 221.

smá-dúkar, m. pl. little kerchiefs, Vm. 47.

smá-dýr, n. pl. ‘small deer,’ small animals, Stj. 572, Barl. 41.

smá-eyjar, f. pl. little islands, Fms. x. 5.

smá-fénaðr, m. small cattle, Gþl. 393.

smá-ferjur, f. pl. small ferries, Fms. x. 153.

smá-fiskar, m. pl. small fishes, Fas. ii. 112.

smá-fuglar, m. pl. small birds, Grág. ii. 346, Al. 132, Fms. vi. 153.

smá-geislar, m. pl. faint beams, Fms. i. 140.

smá-gjafar, f. pl. small gifts, Stj.

smá-gjarn, adj., Valla L. 201 (false reading for sín-gjarn, q.v.)

smá-greinir, f. pl. small matters, Bjarn. 3.

smá-grjót, n. smal-grit, pebbles, Sturl. ii. 210, Sks. 422.

smá-hlutir, m. pl. trifles, Ld. 286, Fas. i. 112, Bs. ii. 167.

smá-hringar, m. pl. small circles, rings, Stj. 80, Fas. iii. 45.

smá-hrís, n. a shrubbery, Fms. vi. 334.

smá-hundar, m. pl. small dogs, Flóv. 34.

smá-hús, n. pl. small houses, Pr. 119.

smá-hvalir, m. pl. little whales, Vm. 91.

smá-kertistikur, f. pl. small candlesticks, Vm. 171.

smá-kirkjur, f. pl. small churches, N.G.L. ii. 241.

smá-kjörr, n. pl. scrub, brushwood, Fms. vi. 334.

smá-klukkur, f. pl. small bells, Vm. 64.

smá-kofar, m. pl. small huts, Bs. i. 240.

smá-konungar, m. pl. kinglets, Fms. iv. 26, x. 283, Sks.

smá-koppar, m. pl. small cups, hollows, Fb. ii. 284.

smá-kornóttr, adj. small-grained, Stj. 292.

smá-kvistir, m. pl. small twigs, Barl. 81, Bs. ii. 183.

smá-kvæmr, adj. of low descent, Fær. 236.

smá-látr, adj. content with little, Vápn. 7, Al. 6.

smá-leikar, adj. smallness, Finnb. 262, Fas. iii. 393 (sing., Fms. iii. 192).

smá-leitr, adj. small-featured, Al. 52, Bs. ii. 11.

smá-lérept, n. fine linen, Pm. 123.

smá-ligr, adj. trifling, Sks. 30 B.

smá-líkneski, n. pl. small images, Pm. 80, 120.

smá-lyginn, adj. petty lying, Rb. 310.

smá-lærisveinar, m. pl. little disciples, Bs. i. 219.

smá-læti, n. stinginess (opp. to stórlæti), Vápn. 10.

smá-lönd, n. pl. small lands (islands); öll s. í hafinu, Fas. i. 347; a local name of the Danish islands, Fms. vi. 56, 31: cp. the county Småland in Sweden, Fms. xii.

smá-mannligr, adj. mannikin-like, Landn. 121.

smá-menn, m. pl. = smámenni, Fms. vi. 14, Dropl. 18.

smá-menni, n. small people, Nj. 94, Eg. 770, Fms. vii. 124, Barl. 169.

smá-meyjar, f. pl. little girls, Nj. 2.

Smámeyja-land, n. the land of the dwarf maidens, mythical, Sams. S.

smá-munir, n. pl. trifles, Ld. 286.

sma-mæli, n. pl. small cases, Anecd. 46.

smá-mæltr, part. ‘small-spoken,’ lisping, Sturl. iii. 278 (where a nickname), freq. in mod. usage.

smá-neyti, n. ‘small neats,’ calves, and the like: mart s., Lv. 91.

smá-piltar, m. pl. small boys, Stj. 123, Fas. iii. 124.

smá-rakkar, m. pl. small dog’s, Mar., Fms. viii. 207, Stj. 99.

smá-ráðr, adj. aiming at small things, Ld. 172, Fms. ii. 32.

smá-regn, n. small rain, drizzle, Stj. 14 (sing.)

smá-rekar, m. pl. small jetsums or waifs, Vm. 60, Pm. 69.

smá-ríki, n. pl. petty kingdoms, Fms. ii. 190.

smá-róar, m. pl. small relief, Bs. i. 351.

smá-sakar, f. pl. petty suits, Hrafn. 4.

smá-sandar, m. pl. fine sand, plains of fine sand, Eg. 141.

smá-sauðr, m. (sing.), a little sheep, Stj. 516. smá-skip, n. pl. small ships, Fms. ii. 302, vii. 266, N.G.L. ii. 252.

smá-skitligr, adj. tiny; s. í andliti, tiny-faced, Fb. i. 540; lítill ok s., Fas. ii. 247.

smá-skógar, m. pl. copsewood, Landn. 68.

smá-skútur, f. pl. small craft, Fms. iii. 1, vi. 402, vii. 234, Eg. 341.

smá-smíði, n. hardware, opp. to stór-smíði, N.G.L. iii. 15 (cp. Low Germ. klein-smied).

smá-smugall, smá-smogall, adj. penetrating through every pore, Rb. 334: metaph. minute, subtle; vitr ok s., Mar., Barl., Str.; smásmugul ok hvöss ok skygn augu, Skálda 160: compar. smásmuglari, 159: mod., in a bad sense, hair-splitting, fault-finding,

smá-smugliga, adv. subtlely, minutely, Stj. 155, Bs. ii. 52.

smá-smugligr, adj. minute, Sks. 637: hair-splitting.

smá-smygli, f. minuteness, Str. 2, Bs. ii. 42.

smá-spengr, f. pl. small spangles, Nj. 142.

smá-straumr, m. and smá-streymt, n. adj. a neap-tide.

smá-sveinar, m. pl. small boys, Eg. 188, Fms. vii. 158, Stj. 121: sing., smásveini einum, Bs. i. 45.

smá-sveinligr, adj. boyish; s. nám, Bs. i. 219.

smá-svik, n. pl. petty tricks, Fms. vi. 383.

smá-syndir, f. pl. petty sins, 677. 9.

smá-tennr, f. pl. small tusks (of a walrus), Sks. 179.

smá-tíundir, f. pl. small tithes, Vm. 89, H.E. ii. 167.

smá-tölur, f. pl. (smá-talna), small numbers, Rb. 114.

smá-varningr, m. small wares (sing.), Nj. 75.

smá-váfur, f. pl. tiny ghosts, imps, Grett. 79 new Ed.

smá-vegis, adv. trifling.

smá-vendir, m. pl. small wands, Sks. 443.

smá-verplar, m. pl. small casks, N.G.L. iii. 15.

smá-viði, n. a shrubbery, Eg. 580.

smá-vofrur, f. pl. = smáváfur, Grett. 112.

smá-þarmar, m. pl. [A.S. smæl-þearmas], the small gut, also the lower abdomen, Nj. 262, Fas. ii. 255, Sturl. i. 196, Fb. i. 301, Mar., passim; smáþarma-mein, Bs. i. 825.

smá-þing, n. a small object, Thom. 301.

smá-öxar, f. pl. small axes, A.A. 270.

smári, a, m., botan. clover, freq. in mod. usage.

smá-saman, adv. little by little; see smár.

smátka, að, to make small, Sks. 105 new Ed.

smátt, f. [from smjúga; Ivar Aasen smotta], the opening for the head, in a shirt or smock-frock not open at the breast; see höfuð-smátt.

smátta, u, f. [Norse smotta], a narrow lane, Karl. 152.

smeita, u, f. fat steam, as from cooking; see smita.

smeittr, part. [for. word, qs. smelt, q.v.], enamelled; s. söðull, Ld. 274; s. hjálmr, skjöldr, bitull, El., Flóv., Karl.

smekkr, m. [see smakka; from Germ. ge-smack; Dan. smag]:

—taste; a mod. word, as also deriv. smekk-laus, tasteless; smekk-ligr, tasteful:

—the ancients seem to have had no exact word for Lat. gustus, for even bragð (IV) is not found in old writers; the Germ. has kosten, which answers to Lat. gustare, but the Norse kosta (q.v.) is never used in that sense.

SMELLA, smell, pret. small, defect.; [Swed. smälla; Ivar Aasen smella; Dan. smælde]:

—to smack, crack, as a whip; the word is freq. in mod. usage, but not found in old writers.

smella, d, a causal to the preceding, to make to crack, with dat.

smellr, m. a smacking or cracking sound; hundrað rasta heyrði smell, Skíða R. 150.

smelt, n. [Ital. smalto; Fr. émail], enamelling, B.K. 84; smelta-kross, Ísl. i. 391.

smelta, t, [Germ. schmalzen], to melt; this word is hardly used except in the derivatives smolt and smeltr, q.v.

smeltr, adj. enamelled; s. með gulli, Ann. for Nord. Oldk. 1850. 83, Fas. iii. 273; s. skjöldr, Trist. 7, Fas. iii. 610, Grett.; bitullinn settr smeltum steinum, Ó.H. 30, Hkr. iii. 293; s. kross, Ám. 34, 76, Vm. 21, 29, 55, 110.

smetta, u, f. [akin to smjúga; Ivar Aasen records a verb smetta, smatt = to dart quickly, start, like a mouse; Dan. smutte, smut-hul; but these words are not preserved in Icel., cp. however smátt]:

—a nickname, Fms. ii. 252.

smeygi-ligr, adj.; í-smeygiligr, insinuating.

SMEYGJA, ð, a causal to smjúga, q.v., [Germ. smeicheln; Dan. smöge], to make slip, with dat.; hann smeygði fjötrinum af niðr, Fms. vi. 15; smeygði hann lykkjunni á háls sér, … s. tauginni af hálsi sér, he slipped the loop off his neck, 368; hann smeygði á sik brókunum, pulled the breeks on, Hkr. iii. 323; smeygja sér inn, to insinuate oneself.

II. reflex. to rid oneself; smeygðisk Egill af stafnum. Eg. 233; smeygjask undan e-u, to slip away from, Fms. ix. 333.

smeykinn, adj. [smeygja, smjúga, cp. Germ. smeicheln], prop. ‘insinuating,’ cringing, sleek; Snorri bauð þá sínum herra smeykinn heim í holtið Reykja, Gd. 22.

2. in mod. usage smeykr, timid.

smeykligr, adj. insinuating, cringing, Al. 153.

smið-belgr, m. a smith’s bellows, Eluc., Fms. vi. (in a verse) Þiðr. 80.

smiðja, u, f. [A.S. smiððe Engl. smithy; Dan. smedje], a smithy, Vkv. 32, Eg. 141, Fms. xi. 427, Ísl. ii. 350, Þorst. Síðu H. 177, Gþl. 454, Þiðr. 75, Niðrst. 3, Skíða R. 103, passim.

compds:

smiðju-belgr, m. = smiðbelgr.

smiðju-búð, f. a booth used as a smithy, Gþl. 454: as a local name, Fms. viii. 376, ix. 516.

smiðju-drumbr, m. a ‘smithy-drum,’ anvil-stock: a nickname, Landn. 102.

smiðju-hús, n. pl. = smiðjubúðir, Fms. ix. 510.

smiðju-mór, m. a kind of clay, used in Icel. as mortar in putting up a forge.

smiðju-sveinn, m. a smithy boy, Þiðr. 65, Fas. i. 155.

smiðju-tól, n. pl. smithy-tools, D.N. i. 321.

smiðju-verk, n. smithy-work, Eg. 142.

smið-kona, u, f. a ‘smith-woman,’ a nickname, Ísl. ii. 7.

smið-ligr, adj. (smið-liga, adv.; A.S. smiðlice), workman-like, Krók.; ó-smiðligr.

SMIÐR, m., gen. smiðs, old plur. smiðar, acc. smiða; thus goll-smiðar, goll-smiða, smiðarnir, Mar. (xxxvi, xxxvii, in an old vellum fragment); but smiðir, 733 sqq. l.c.; smiðar, Hkr. i. 293; acc. smiða, 185, Grág. i. 149: the mod. usage is smiðir, smiði: the acc. smiðu, Stj. 362, l. 3, Fms. ix. 377, is less correct: [Ulf. smiþa; A.S. smið; Engl. smith; Dan.-Swed. smed; Germ. schmied]:

—a smith, craftsman, wright, of workers in metals and wood, ship or house-building; járn-smiðr, tré-smiðr, stein-smiðr, gull-smiðr, skip-smiðr, knarrar-smiðr, skó-smiðr, skepti-smiðr, höfuð-smiðr, frum-smiðr, q.v.; himna-smiðr, the artificer of the heavens, Fbr.; þá kom þar s. nokkurr ok bauð at göra þeim borg, Edda 25, 26, Fms. ix. 55; hann var stafna-smiðr at skipinu, Hkr. i. 293; vóru þá smiðar þar áðr komnir, id., Fms. v. 74; ens hæsta smiðs, Greg. 20, Eluc. 7; ú skulu smiðir fé taka, Gþl. 80; smiðar þeir er hús göra, Grág. i. 149; fá smiða til at skíra silfrit, Hkr. i. 185: the saying, fár er smiðr í fyrsta sinni, none is ‘smith’ (master) the first time; and leggja smiðs-höggið á e-ð, to give the smith’s stroke, the master’s stroke, i.e. the finish to a thing; †smiðir hafa spánu versta, smiths have the worst spoons (speaking of ornamental spoons), i.e. smiths keep the worst for their own use.

II. Smiðr, a nickname and pr. name, Landn. (cp. Rm. 21, Ann. 1362, Engl. Smith); Smið-kell, Smið-Skeggi, Landn.

smið-reim, f. the ‘smith’s edge,’ the rim running along the back of a scythe-blade to give it strength; ljár máðr upp í s., Fb. i. 522.

smið-vélar, f. pl. a smith’s artifice, Stj. 23, 134, Sks. 51, Bret. 94.

SMITA, að, [Ulf. smeitan = ἐπιχρίειν; A.S. smîtan; Engl. smite; Germ. schmeissen; Swed. smeta; for the change from ‘smear’ to ‘flog’ see the analogy in ríða B, p. 499, col. 1]:

—to steam from being fat or oiled.

SMÍÐ, f., old plur. smíðir, mod. smíðar; [smiðr and smíð are related to a lost strong verb smíða, smeið]:

—craft, smith’s work, work of skill or art; ríss sú smíð síðan í verki, Eluc. 7; ef smíðin únýtisk, Fms. vi. 214; Bifröst er gör með list ok kunnáttu meiri enn aðrar smíðir, Edda 8; öll sjá smíð (edifice) er studd með stólpum, Eluc. 2; er þar vönduð mjök smíð á, Fas. ii. 541; hús vandað at efnum ok smíð, Fms. vii. 100; til þeirrar smíðar, Bs. i. 134; hann skal hefja smíð upp, K.Þ.K.; taka til smíðar, Fms. ix. 55; var hann þar at smíðinni, he was at the work, vi. 215; vera í smíð, to be ‘on the anvil,’ in hand; hón var í smíð tíu tegi vetra, áðr algör yrði, Ver. 8; hús þat var í smíð sjau vetr, 27 (mod. í smíðum); frum-smíð, a beginner’s work: in the saying, flest frum-smíð stendr til bóta: járn-smíð, gull-smíð, tré-smíð, and metaph. hug-smíð = the ‘mind’s work,’ imagination.

☞ Mod. usage distinguishes between smíð (sing.), the working, and smíði, the work; bar-smíð, beating, battle.

compds:

smíða-blástr, m. ‘smithy-blast,’ forging. Eg. 141.

smíðar-emni (smíðar-efni), n. the materials, Ísl. ii. 353, Fms. vi. 214.

smíðar-kaup, n. wages for work, Hkr. i. 185, Edda 26, Gþl. 78, Bs. i. 81.

smíðar-kol, n. pl. smith’s coals, Fms. viii. 201.

smíðar-lýti, n. a flaw in the workmanship; sjá s. á e-u, Ó.T. 40.

smíðar-tól, mod. smíða-tól, n. pl. a smith’s tools, tools of a blacksmith or carpenter, Eg. 399, Fs. 177, Stj. 563, Ísl. ii. 81, Skálda 162, passim.

smíðar-öx, f. a carpenter’s adze, Sks. 30.

smíða, að, [Dan. smede], to work in wood or metals; fara upp í smiðju ok s. þar, Ísl. ii. 315; auð smíðuðu, Vsp. 7; belti ok kníf… ek lét s. þessa gripi í Englandi, Fb. ii. 76; hagliga smíðað, Fms. vi. 217; konungs-garðrinn var þá eigi upp smíðaðr, ix. 338, Stj. 50; smíða skála, s. kirkju, Anal. 203; hann smíðaði himin ok jörð, Edda (pref.): mun ek yfir þann stein s. (build) Kristni mína, 656 C. 3: metaph., smíða sér ráð, Fms. xi. 445.

II. reflex. to proceed, turn out, take shape, in a smith’s hands; þá tók hann ok smíðaði, ok smíðaðisk ekki sem hann vildi, hann mælti, aldri smíðaðisk mér svá fyrr, sagði hann, Gestrinn mælti, smíðaðu sem sjálft vill fara, Fms. ix. 55.

smíði, n. smith’s work, a work of smith-craft; eigi má geisii skína gögnum þat smíði, Hom. 128; gler er gagnsærra enn annat s., MS. 15. 5; þeir þóttusk eigi hafa sét fegra smíði, Fms. vi. 216; leit hann á smíðit ok lét vel yfir, i. 291; s. þetta, Clem. 50; þá er þetta s. var svá mikit orðit, Edda (pref.); þú skalt hafa héðan smíði, Nj. 32: workmanship, skrifat smíði, Greg. 26; þat s. var svá vel vandat, Bs. i. 134; vandaðan at efnum ok smíði, 132; mis-smíði, q.v.

compds:

smíðis-gripr, m. a work of handicraft, Nj. 34.

smíðis-kaup = smíðarkaup, Sturl. i. 87 C.

smjaðra, að, to flatter;

smjaðr, m. adulation:

smjaðrari, a, m. a flatterer.

smjalsa, að, to smack with the lips.

SMJÚGA, pres. smýg; the ancients prefer the pret. smó (smótt, smó); the mod. is smaug, which occurs in Km. 7; pl. smugu: subj. smygi; part. smoginn: [A.S. smugan; Dan. smyge; Ivar Aasen smjuga]:

—to creep through a hole, opening, or narrow space; at s. út um glygginn, Fms. xi. 277; þá smugu þeir milli spalanna, Edda 30; hann hefir smogið inn, garðr með hjarra-grind fyrir ok rimar í, svá at fénaðr megi eigi smjúga, Jb. 262; smýgr hann þá niðr undir hjá henni, creeps under the blankets, Háv. 54; ræð ek, at þú smjúgir undir þar hjá stokkinum í nótt, Gísl. 100: to put a garment on which has only a round hole to put the head through (cp. A.S. smygel), smugu í guðvefi, Hðm. 17; gullbrynju smó, Skv. 3. 45; cp. smokkr and smátt.

II. to pierce; kom lásör í brúnina ok smó þegar í gögnum, Sturl. i. 180 C; örin kom aptan í bak dýrinu ok smó fram í hjartað, Fas. ii. 246; rækyndill smaug rauðar rítr, Km.; oddr smó brynjur, Fms. vi. (in a verse).

III. part. smoginn;

gren-smoginn, of a fox;

maðk-smoginn, worm-eaten.

SMJÖR, an older form smör, esp. in Norse vellums, cp. mod. Dan., Swed., and Norse smör; smörs, Gþl. 99, 110, Sks. 123; smœr, id., D.N. passim: old dat. smjörvi, 623. 1; gen. pl. smjörva; in western Icel. sounded smér (cp. mjöl and mél, kjöt and ket, gör and ger), and rhymed thus, e.g. ef þú étr ekki smér | eða það sem matr er | dugr allr drepst í þér | Danskr Íslendingr, Eggert: again, smjör rhymes with kjör, Skíða R. 104: [Ulf. smairþr = πιότης, Róm. xi. 14; as also A.S. and Hel. smere; Engl. smear; Dan. smør; O.H.G. smero; Germ. schmeer]:

—prop. grease (fat, oil); þat smjör rennr af þeim hvölum, Sks. 123; við-smjör, ‘wood-smear’ = oil;

smjör-bakr, smear-back, a nickname, Fms. ix, but usually,

II. butter; brauð ok smjör, Eg. 204; Þórólfr kvað drjúpa smjör af hverju strái á landinu, því er þeir höfðu fundið, því var hann kallaðr Þórólfr ‘smjör,’ Landn. 31; fraus drykkinn ok smjörit svá at eigi mátti klína brauðit, hann sá at menn sumir bitu annan bita af brauði, en annan af smjöri, hann tók smjörit ok vafði í brauðinu, svá bindu vér nú smjörit, Fms. ix. 241; mjöl ok s., Landn.; smjör ok tin, Fs. 22. The ancients used to store up butter for years, see Debes in his book on the Faroe Islands; hence, þrífornt s. = butter three years old, Skíða R. 197; fornt s., súrt s., sour, old butter.

III. local names, Smjör-hólar, in Skarð in the west of Icel., ‘Butter-hillock,’ where the lady Oluf stored her butter: Smjör-sund, Smjör-vatn, Landn., map of Icel.

B. Compds:

smjör-askja, u, f. [Dan. smøræske], a butter-bowl.

smjör-gildr, adj. payable in butter, D.N.

smjör-gæði, n. a good produce of butter, Sks. 191 B.

smjör-görð, f. butter-making, Sks. 191.

smjör-kaup, n. purchase of butter, Bs. ii. 134.

smjör-kengr, smjör-kollr, smjör-kringr, smjör-magi, smjör-reðr, m. nicknames, Landn. 211, Rd. 260, Fms. viii. 396, ix. 29, 40.

smjör-laupr, m. a butter-chest, Fms. ii. 164.

smjör-lauss, adj. short of butter, Skíða R. 105.

smjör-pund, n. a ‘butter-pound,’ a kind of weight, Gþl. 524.

smjör-pundari, a, m. a steelyard for weighing butter, Gþl. 523.

smjör-skip, n. a butter-ship, a ship laden with butter, Ann. 1394.

smjör-spann, n. a measure of butter, Bs. ii. 134.

smjör-trog, n. a butter-trough, Fas. iii. 404.

smjör-tunna, u, f. [Dan. smørtønde], a butter-cask, Fms. x. 204.

smjör-svín, n. ‘butter-hog,’ the beggar’s scrip, Skíða R. 13.

smjör-valr or smjör-valsigill, m. the name of a little sheep-bone, Ísl. Þjóðs. ii. 554.

smjörr, adj. buttered; smjörvan graut, Fms. vi. (in a verse).

smjörugr, adj. greased, fat; var smjörug haddan (from cooking meat), Hkr. i. 143: buttered.

smokka, að, [smjúga], to put on a shirt, sleeve, loop, or the like, with dat.; smokkaðu því upp á handlegginn: reflex., það hefir smokkast fram af.

smokk-fiskr, m. = kolkrabbi (q.v.), a cuttle-fish, Eggert Itin.

smokk-ormr, m. a kind of insect in pools.

smokkr, m. [Swed. smog], a smock with an opening in front; smokkr var á bringu, she wore a smock on the breast, of a lady, Rm. 16.

smolt, n. [smelta; Ivar Aasen smolt; Germ. schmalz], the grease swimming on the surface of hot water.

smortr, m. a smart fellow, Edda ii. 496.

smótti,† a, m. a loop or hole, = smátt; in tjald-smótti, from smjúga.

smuga, u, f. [smjúga], a narrow cleft to creep through, a hole; hann gat ekki eina minnstu smugu fundit, Fas. i. 393, iii. 318; mörgum tómum smugum, Sks. 148; í neðstu smugur helvítis, 605.

smugall, older smogall, [cp. Engl. smuggle], penetrating, 656 A.I. 34; see smásmugall.

smug-ligr, adj. penetrating; smugligir vindar, Sks. 148; smá-smugligr

smurning, f. anointing, Stj. 306, MS. 655 i. 1, Gd. 62, Nikdr. 59, Bs. ii. 156: pass., hón síðasta s., extreme unction, Mar.;

smurningar-klæði, the dress in which one receives extreme unction, Bs. i. 145.

smyl, n. = gröm, the evil one; far þú nú þar er smyl hafi þik! Sæm. 42 (the prose introd. to the poem Gm.), a ἅπ. λεγ.

smyrill, m., dat. smyrli, a kind of hawk, the merlin, Fr. émérillon, Grág. ii. 346, K.Þ.K., Edda (Gl.)

SMYRJA, older smyrva, pres. smyr; pret. smurði; subj. smyrði; part. smurðr: [smjör; A.S. smyrian; Dan. smöre: Swed. smörja]:

—to ‘smear,’ esp. of kings, to anoint; smyrja konung til veldis, Fms. vii. 306; hafði Samuel áðr smurðan hann til konungs, Sks. 704; at hann væri smurðr, of the extreme unction, Fms. x. 148; sjau nóttum fyrir andlát sitt, lét biskup olea sik, ok áðr hann væri smurðr, mælti hann mjök langt erendi, Bs. i. 296; smyrva með viðsmjörvi miskunnar, 623. 1; Drottins smurði, the Lord’s anointed, Bible.

smyrsl, n. pl. [Dan. smörelse], ointment; ilmr smyrsla ok jurta, Magn. 530; búa s., Rb. 82; dýrlig s., spices, N.T., Vídal.: for wounds, Fms. iii. 73, Fas. ii. 116, Barl. 136; smyrsla-buðkr, Fas. iii. 309.

smyrslingr, m. a shell, = sandmigr.

smælingi, a, m. (smælingr), a small man, poor man; varisk nú smælingjar reiði Guðs, Stj. 495 (Sks. 729); sjaldan hefir réttr smælingsins við þat batnað, at margir hafa yfirboðarnir verit í senn, N.G.L. ii. 403. In the Icel. N.T. ‘little ones’ is rendered by smælingjar.

smælki, n. small pieces, chips, opp. to large pieces; það er ekki nema smælki; see smalki.

smætta, mod. smækka, smáttka, Sks. 105 new Ed. v.l. [smár]:

—to grow small; smækka tekr nú smíði gátu, Gsp., passim in mod. usage; smættisk þá með hans hyski, sundr-þykkjask ok smættask, … smættask allar ættir, Sks. 77 new Ed.

snafðr, part. from an obsol. snefja, snafði:

—sharp-scented; s. til at fregna ~~aðr~~* eðr spyrja ný tíðendi, sharp-nosed for news, 645. 90 (Acts xvii. 21).

snaga, u, f. a ‘snag-axe,’ a kind of halbard-like axe, = tapar-öx (?), Edda (Gl.) †It was a kind of Lochaber-axe, see Scott’s Waverly, ch. 16.

snag-hyrndr, adj. ‘snag-horned’ (see snaga), epithet of an axe, Eg. 180, Fær. 110, Njarð. 358, Valla L. 208, 212.

snagi, a, m. [Engl. snag], a clothes-peg; hengja upp á snaga: a nickname, Sturl.

snaka, að, [Ivar Aasen snaka; Dan. snaga]:

—to rummage, snuff about; at Ingjaldr snakkaði um hús hennar, Ld. 44; hann spurði, hví snakar þú hér, Önundr? D.N. i. 349.

snakkr, m. [akin to snákr, a snake], a snake-formed imp, as described in popular superstition, made of a man’s rib swaddled in wool; then under a wizard’s spell, it was sent out to suck the ewes and cows of his neighbours and to bring home the milk to his master or mistress; butter made of this milk (snakk-smér) breaks up if marked with a cross; the snakkr is also called til-beri (q.v.), Maurer’s Volksagen. There is a similar legend among the Finns, who call the imp ‘para,’ see Ihire’s Diet, and Castren’s Finn. Mythol.

snapa, ð, pres. snapir, to snuffle, like a dog picking up crumbs on the floor; ok snapvist snapir, Ls. 44; snapir ok gnapir, órn á aldinn mar, Hm. 62.

snap-víss, adj. snuffling, parasitical, like a dog under the table, Ls. 42.

SNARA, að, [Engl. to snare], to turn quickly, twist, wring; hann snaraði skjöldinn, Nj. 43, 262, Valla L. 213; hann snarar (wrings) af honum höfuðit, Finnb. 228; Bárðr snaraði glóvana sundr milli handa sér, Fms. ii. 148; strengr var snaraðr at fótum þeim. i. 179; hann snaraði, svá at fætr vissu upp, Eg. 508; Hrappr tekr báðum höndum um fal spjótsins, ok snarar af út, Ld. 98; snaraði hann hárit um hönd sér, Landn. 152; snaraði hann at sér klæði, Fms. iii. 77; snaraði Þorkell höttinn at höfði honum, Landn. 146; snaraðr ok snúinn, wrung and twisted, Bs. i. 560: to translate a book, snara bók upp í Norrænu, Stj. 1, 40; hér byrjar sögu OÓlafs konungs er Bergr ábóti snaraði, H.E. i. 591.

2. to throw, fling; hann snaraði hallinum ok broddinum, Fms. iii. 193; þá var snarat út ór hólnum einum krókstaf, 176; snaraða ek síðan í lopt upp, Pr. 411; snarandi í lopt upp, of water, bubbling up. Mar.

3. [A.S. snyrian], to make a quick turn, step out quick; hón snarar þegar inn hjá honum, Nj. 153; þeir snara þegar á þingit, Fms. xi. 85; eitt skip snarar fram hjá hólminum, Mar.; hann snaraði þá inn í stofuna, Fms. vi. 33; þessi maðr snaraði fram fyrir konung, 66.

II. reflex. to turn oneself quickly; nema þar snarisk stærri menn í bragð, Fms. vi. 254; hann snarask (= snarar) fram hjá þeim, Háv. 52; Skjálgr snarask þá út ór stofunni, Fms. iv. 263; snörumk ór sem skjótask, ok göngum til skripta, Hom. 71; snaraðisk öxin ofan á herðarnar, the axe rebounded, Fms. vii. 325; þau vötn er snarask í lopt upp, that bubble up or gush into the air, Rb. 354.

2. snarask í karlföt, to dress in man’s clothes, Ld. 276.

snara, u, f., pl. snörur, [A.S. sneare], a snare (prop. a ‘hard-twisted cord’). Fms. i. 206, MS. 623. 36; egna snöru, Grett. (in a verse), Mar.; eigi sá hann snaruna, O.H.L. 53; ek mun sitja í snörunni, Fms. vi. 13; leggja snörur fyrir e-n, ix. 309; þá fann hann í hverja snöru hann hafði gengit, Ó.H. 232: a halter, Mar.; dæma e-n til snöru, Pr. 413.

snar-brattr, adj. very steep, of a brink.

snar-brekka, u, f. a steep brink.

snar-brýna, ð, to whet keenly, Fas. i. 232.

snar-eygr, adj. keen-eyed, like an eagle, Stj. 225, Fms. xi. 205, Nj. 30, Ó.H. 16; snareygja (acc.), 656 B. 11.

snar-fari, a, m. the swift, smart man, a nickname, Landn.

snarfla = snörgla, O.H.L. 84.

snarka, að, to sputter, fizzle, of a light when the wick is damp.

snar-kringla,† u, f. a top; snúast einsog s., (mod.)

snarl, n. = snörgl:

snarla = snarfla (Ó.H. 84), = snörgla, q.v.

snarla, adv. = snarliga, Lex. Poët.

snar-leikr, m. quickness, sprightliness, MS. 4. 5.

snar-liga, adv. [A.S. snearlice], quickly, Boll. 360: temp., níta s., MS. 4. 5, passim.

snar-ligr, adj. keen, quick; snarlig augu, Fms. i. 102: sprightly, lítill maðr ok s., vi. 416; snarligt ok snöfurligt, Band. 16 new Ed.

snar-lyndr, adj. quick of mind, Skv. i. 43.

snarp-eggjaðr (snarp-eggr, Fbr. 13 new Ed.), adj. keen-edged, Sks. 645, Fas. i. 202.

snarp-leikr (snarp-leiki), m. roughness; afl trésins ok s. næfra, the roughness of the bark, 677. 14: severity, s. frosts, Mar.; s. hirtingar, H.E. i. 404, Bs. i. 276: a dash, s. í orrostum, Fms. ii. 107.

snarp-liga, adv. with a dash, sharply; berjask s., Fs. 138, Ísl. ii. 195; ganga fram vel ok s., Nj. 96; rísa s. gegn e-m, Stj. 143.

snarp-ligr, adj. sharp, dashing; með fylktu liði ok snarpligu, Fms. xi. 85.

snarp-mannligr, adj. = snarpligr, O.H.L. 17.

SNARPR, snörp, snarpt, adj. rough to the touch, opp. to linr; snarpr átöku, hárklæði ok snarpa yfirhöfn, Barl. 97; mostly used metaph.

II. keen, of a weapon; snörp öx, Sturl. ii. 230; með snarpri ör, Mar.; snarpt sverð, Sturl. iii. 63; snörp egg, Skv. 3. 58; s. tindr, Bs. ii. 87; snarpir ok hvassir, Hom. (St.); snarpt auga, Þiðr. 179, opp. to linr; lina eða snarpa, Skálda 175; linan anda eða snarpan, 179.

2. dashing, smart, of a person; inn blauði sem inn snarpi, Róm. 273; snarpir sveinar, Orkn. (in a verse); manna snarpastr í orrostum, Fms. vi. 60; inn snarpasta hund Víga, Fb. i. 387: of an action, snarpari bardagi, Fms. x. 314; snarpa atgöngu, Gullþ. 12, Karl. 247; snörp vörn, Fms. vi. 156; snarpasta orrosta, Eg. 297, Fb. ii. 44; inn snarpasti kuldi, smartest cold, Fms. ii. 228; snarpr dauði, Magn. 486; snarpr vetr, Róm. 259; land svá íllt ok snarpt, Sks. 21 new Ed.

SNARR, snör, snart, adj. [this word with its derivatives is akin to snúa, pret. snöri; Engl. snarl, of cord]:

—prop. hard-twisted, of a string; snarr þáttr, hard-spun cord, Stor. (snar-þáttr, Lex. Poët.); þráðrinn er snarr: chiefly used,

II. metaph. swift, [A.S. snear]; snarir vindar, the swift winds, Hdl. 41; snör brögð, gallant deeds, Skv. i. 10: used as an epithet to a wrestler, fighter, snar glímu-maðr.

2. keen; snör augu, keen, flashing eyes, Fas. i. 200; augu snör, Þiðr. 178; snart auga-bragð, Fms. ii. 174: adverbially, smartly, rann hann at sem snarast, Eg. 532; berjask snart ok hraustliga, Ld. 222.

III. temp. soon, Dan. snart; kom aptr snart, Fms. xi. 266: in poët. compds, geð-snarr, böð-snarr, fólk-snarr

snar-ráðr, adj. quick and resolute, Fms. vi. 264.

snar-ræði, n. presence of mind, a dashing-, smart feat. Fms. viii. 392; þetta verk þótti it mesta s., Lv. 110; Gísl (acc.) rak þat til þessa snarræðis, this rash deed, Bs. i. 156.

snar-skygn, adj. keen-eyed, a nickname, Landn. 201.

snar-spjót, n. a javelin, Ísl. ii. 450.

snar-sýnn,† adj. keen-eyed, Post. 636.

snar-völr, m. [provinc. Swed. snar-wral], a ‘turning-stick,’ a tourniquet, a stick by which a cord is tightened; lét hann reka at honum marga snarvölu, Fas. iii. 568: in mod. usage, a twitch, i.e. a cord twisted round the upper lip of a vicious horse while being shod, það er bezt að setja á hann snarvöl!

snati, a, m. [snatta], the name of a dog, Bárð.: a nickname, Sturl.

snatta, að, (snatt, n.), prop. to ‘snuffle about,’ to roam idly from house to house, roam without aim or business:

snattaðar-maðr, m. a lounger, N.G.L. i. 327:

snattari, a, m. a roamer, rover, Rétt. 56.

snauð-leikr, m. poverty, Barl. 196, v.l.

snauð-ligr, adj. stripped, poor; var þar mjök snauðligt tilkvámu, Bs. i. 839.

SNAUÐR, snauð, snautt, adj. [North. E. snod; cp. Germ. schnöde; akin to snoðinn = smooth, of hair; referring to a lost strong verb, meaning to strip]:

—stripped, bereft, poor; híbýli snauð ok svívirðilig, MS. 4. 27; konur snauðar, beggar-women, Nj. 142; fáir eru vinir hins snauða, a saying; ungr ok gamall, snauðr ok sæll, El.; þér eruð menn snauðir, Fms. viii. 20; þeir fóru snauðir í land, Valla L. 227; margr sá er áðr var fullsæll gékk snauðr í brott, Fms. viii. 361; s. at fé, penniless Ísl. ii. 124; hinir auðgu hugðusk leysa mundu en hinir snauðu höfðu ekki fé til, Orkn. 20: sá maðr var ávallt síðan s., ok aldri festisk fé við hann, Fms. v. 194; snauðir menn, poor men, Nj. 53, Bs. i. 355.

snauta, að, = snáfa, Korm. (in a verse); snautaðú sjálfr eptir þeim, þú dofni hundr, go for them thyself, thou lazy dog! Fjölnir ii. 57.

snáð, n. food, meat; snáð ok drykk, Fms. viii. 411, v.l.

snáði, a, m. a parasite; til rúms mér fylgði snúðuligr snáði, Hallgr.; það er fallegr snáði! (conversational.)

snáfa, að, to slink, go snivelling; in the phrase, snáfaðu burt, begone!

snák-ligr,† adj. snaky, snake-like, Post. 572.

snákr, m. [A.S. snácu, snæce; Engl. snake; Dan. snog], a snake, only in poetry, Merl. 2. 16, 22, 89, Fms. ii. 18 (in a verse); snáka stríð, ‘snake-bale,’ i.e. the winter; snáka jörð, stígr, ‘serpent-path,’ ‘snake-litter,’ i.e. gold; snák-hauðr, snák-rann, id., Lex. Poët.

II. a nickname, Fms. x.

snáldr, n., snjáldr, a snout, of a serpent, Konr. v.l. (mod.)

snáp-leikr, m. clownishness, Barl. 196, v.l.

snáp-liga, adv. clownishly, like a dolt; þér sitið s., úfriðr er kominn at bænum, Fms. ix. 217; hann eyddi öllu fénu í fúllífi svá s., at …, Barl. 46; víst reið ek nú s., Þiðr. 244, v.l.

snáp-ligr, adj. clownish, harlequin-like; hann lék nöktr sem einn s. trúðr, like a vile juggler, Stj. 505; héldu sumir fyrir Guð, sumir hund, sumir enn snáplegari hluti, Barl. 139.

SNÁPR, m. [? vulgar Engl. snob; N. Lancashire snape], a dolt, with the notion of impostor or charlatan; in the ancient law a person who attacks an innocent man, e.g. who falsely boasts of having dishonoured a woman, was called snápr, and was to be punished as if really guilty, and his fine was called snáps-gjöld or ‘snob’s fine,’ þar sem heimskir menn ok snápar ráða upp á saklausa menn, N.G.L. i. 20; nú vænisk maðr því at …, gjaldi slíkan rétt, sem hann væri sannr at því máli, ok heiti maðr at verri, þat heita snáps-gjöld, Gþl. 204: in mod. Icel., when a priest or a married man breaks the seventh commandment, and to escape degradation and punishment hires another person to bear the blame, this latter is called snápr; hence it has become a by-word, a dummy, dolt, idiot; þessir menn munu vera snápar ok hafa ekki komit fyrr í önnur lönd, Fms. ii. 64; þér sofit sem snápar, Edda (Gl.), Str. 71, Fas. ii. 225; skynlauss s., Stj. 473; at snápar snubbi þik, 423; viltir snápar, 418: an impostor,

laga-snápr, a ‘whipper-snapper,’ pettifogger;

orð-snápr, a ‘word-snob,’ babbler, Acts xvii. 18; sem margr snápr hefir svarat hér til, Gþl. 172.

II. the pointed end of a gimlet, pen, pencil, or the like, which may be the primitive sense of this word.

snáp-skapr, m. the being a snápr, Skálda 208.

snefgir, adj. pl. fleet, swift, epithet of ships; snefgir kjólar, Hkv. 1. 48.

snefill, m. a slight scent; hafa snefil af e-u.

snegða, u, f. a wench, Björn.

snegla, u, f. a weaver’s shuttle, Björn: in the nickname Sneglu-Halli, Fms. vi.

sneið, f. [sníða; A.S. snæð], a slice, Nj. 76; brauð-sneið, ost-sneið, fleski-sneið, q.v.: metaph. a taunt, hverr á þessa sneið, who owns to this cut? who is meant by this slight? Ó.H. 87; stinga. e-m sneið, to cut with sarcasm, Eb. 56, Grett. 102 A, Fms. iv. 311.

SNEIÐA, d, [sníða], to cut into slices, Fas. iii. 24 (in a verse); s. brand, ost: metaph., s. e-m = stinga e-m sneið, sneiða honum fyrir sína elli, Þiðr. 339; slíkt or ílla mælt, at s. honum afgömlum, Nj. 190; ekki vilju vér honum s., Fms. vi. 15; hann sneiddi ræðunni á hendr þeim bræðrum, hinted at them, Hkr. ii. 288; Gregoríus ræddi um fám orðrum, en sneiddi svá til (hinted) sem …, Fms. vii. 258; in Vápn. 5 read svaddi, cp. Fs. 66.

2. to walk zig-zag; sá maðr er bratta brekku sneiðir, Bs. i. 750: s. hjá, to pass by; Katla mælti at Þormóðr skyldi þar ekki hjá garði sneiða, Fbr. 37 new Ed.; hann sneiddi hjá þeim, Niðrst. 4; eigi mun ek hjá þeim kosti s., decline it, Fær. 252, Bs. ii. 48.

II. part. n. sneitt, sliced, a sheep’s mark, cutting a slice aslant the ear; sneitt framan hægra, sneitt aptan vinstra.

sneiði-gata, u, f. a zig-zag path up a fell-side, Ísl. ii. 175, Mar. 1055.

sneiðingr, m. = sneiðigata.

SNEIS, f. [A.S. snâs = a spit; Ivar Aasen sneis = a twig], a skewer, by which a long sausage is skewered into a coil; Hann spurði hvar Ögmundr sneis væri?—Answer, þat er likara at þú hittir oddinn á hjalta-sneisinni (the hilt-spit, i.e. the sword’s blade) áðr sjá. dagr líðr af, Bs. i. 568; dó Bersi þar, ok fann svá sneis, er hann leitaði um daginn, 569 (a pun, for the man Ogmund was surnamed sneis); ek þóttumk hafa mörbjúga-hlut í hendi, ok var af sneisar-haldit, a sausage from which the ‘spit-hold’ had been torn off, Sturl. ii. 132; fá mér annat vápn sterkara, ok skal mér ekki sneis þessi, this switch! Sd. 118 (but in the interpolated mod. part.)

II. in Dan. snees, [A.S. snâs], means twenty, prob. from the use of tallies to score by.

sneisa, t, to ‘spit’ a sausage, coil it up; ok úsýnna at þú sneisir mör þinn optarr, Bs. i. 568.

SNEKKJA, u, f. [A.S. snace; Engl. smack; snakkr or snákr]:

—a kind of swift-sailing ship, belonging to the kind of ‘langskip;’ thus called from its swift ‘snake-like’ movement in the water; Ásbjörn átti langskip, þat var s. tvítug-sessa, Ó.H., Fms. v. 337; hann lét reisa langskip mikit, þat var s., skipit var þrítugt at rúma-tali, ii. 50; snekkjurnar flutu þar ekki, Eg. 362; hann lét búa snekkju tvítug-sessu ok með skútu fimmtán-sessu, ok enn vista-byrðing. Fms. vii. 310: þeir höfðu þangað snekkju tvítug-sessu vel skipaða. Eg. 28; tvær snekkjur, ellifu snekkjur, Fms. i. 27, where the verse has skeið, so that skeið and snekkja seems to be synonymous; tvau skip, var annat ‘langskip’ en annat skúta … ok hleypti ‘snekkjunni’ í kaf undir jarlinum, O.H.L. 16 (the verse has here ‘skeið’ Hákonar): snekkja is distinguished from dreki, tvau skip, var annat dreki góðr en annat s., Fb. i. 154; Vinda-snekkjan, Fms. ii. 308.

snellask, d, dep. to talk in a high-pitched voice; á hvern snelldisk þú? Stj. 644. 2 Kings xi. x. 22.

snellt, n. adj. harshly, in a high-pitched voice; Önundr segir þá snellt, þú ert furðu-djarfr. Eg. 337; hann mælti við þau snellt, i. 70; svara snellt, Ó.H. 115; mjök var Skaði í máli snelld, Völs. R. 60.

SNEMMA, adv., older form snimma; the Cod. Reg. of Sæm. spells it with e and a double m, see the references below (from Bugge); fimm snemma, Jd. 5 (skothending, according to the metre of that poem); but fimm hundraða snimma (aðalhending), Kormak; fimr snimma, Ht. R. 29; the compar. snemr (snimr) and superl. snemst are obsolete: [A.S. sneome]:

—early = árla, q.v.

1. gener. of time; borinn snemma, Vsp. 32; hve ér yðr s. til saka réðut, Skv. 3. 34; sáttir þínar er ek vil snemma hafa, Alm. 6; veðr mun þar vaxa verða ótt snemma, Am. 17; þat erumk sennt at s., sonr Aldaföður vildi freista …, Bragi; sá sveinn var snemma mikill ok fríðr sýnum, Fms. i. 14; görðisk þegar iþróttamaðr snemma, Hkr. i. 72; snemma fullkominn at afli, Eg. 146; s. mikill ok sterkr, Fs. 86; systir fann þeirra snemst, she was the first who saw them, Akv. 15; snemr enn þú hyggir, sooner than thou thinkest, Skv. 3. 54; hón var snemr (ere) numin lífi. Edda (in a verse); hvé snemst (how soonest) vér fám snekkjur búnar, Fas. i. 268 (in a verse); urðu snemst barðir, Bragi; þeirrar mildi ok góðvilja er hann téði oss nú enn snimst (lately) er hann var í Níðarósi, D.N. ii. 87.

2. of the day, early; snemma kallaði seggr annan, Vkv. 23; ganga snemma at sofa, Hm. 19; mikilsti snemma, 66; síð eða snemma, Þiðr. 57; síð ok snemma, Fms. x. 277; í nótt eða snemma á myrgin, viii. 397, v.l.; snemma um morguninn, Nj. 23; þriðja dag snimma, Ld. 266; Álfr konungr gékk opt snimma sofa, Hkr. i. 28.

3. with gen., snimma orrostunnar, Fms. viii. 388; einn aptan snimma Jólanna, vii. 268; þat var ok snemma orrostu er Óláfr konungr féll, x. 399; snemma dags, Am. 67.

snemm-búinn, part. ‘early-boun,’ ready, of a ship bound for sea, Nj. 163, Eg. 404, 158, Ó.H. 128 (snembúinn with a single m).

snemm-bærr, adj. early lambing or calving, Stj. 178; snemmbær kýr, opp. to síðbær.

sneimm-endis, adv. early; s. um morguninn, Ld. 324; býsk konungr s. í braut, Fms. xi. 52; Hallr lét skirask snimhendis, at an early stage, Íb. 10; hann lét skirask snimendis, Fms. x. 397; sendi hann þá út s., early in the summer, 97, Nj. 47; hann var snemendis mikill ok sterkr, Ld. 20, Bs. i. 640; s. mikill hermaðr, Fms. i. 8, ii. 7: with gen., s. sumars, Ísl. ii. 264; s. biskupsdóms síns, Bs. i. 67.

snemm-grær, adj. early-cropping, Stj. 274.

snemt, adv. early; honum þótti heltlr snemt at rekja herinn, too early, Ó.H. 207;

of-snemt, too early, passim in mod. usage.

snepill, m. a snip, flap; skinn-snepill, torfu-snepill;

eyra-snepill, the ear-lobe, N.G.L. iii. 263, mod., eyrna-snepill: a nickname, Landn.

sneri-látr, adj. smart, an epithet of a woman = Dan. væver, Bjarn. (in a verse).

sneri-ligr, adj. smart; s. karl! Bs. i. 603.

snerill, m. = snarvölr, q.v.; þeir settu í sneril, ok sneru at strenginn, Hkr. iii. 365: in mod. usage the handle outside a door which is turned round to lift a latch.

snerkja, t, (mod. snarka, að), [cp. Dan. snorke = snore], to sputter, of a light when the wick is damp; með snerkjanda nefi, Sks. 228.

2. to make a surly face; hann sat uppréttr ok var snerktr mjök, Eg. 304; hann snerkir kinnr, Sks. 230.

snerpa, t, [snarpr; Ulf. at-snarpjan = θιγγάνειν, Col. ii. 21]:

—to whet; s. öxar sínar, Bs. ii. 94: to raise, quicken; s. róðrinn: impers., enn er s. tók leiðit, as the wind grew brisker, Fas. ii. 73: reflex., snerpask við, to bestir oneself, Lv. 91.

snerpa, n, f. = skerpa, the smartness of a thing:

snerpi, n. sharpness; s. þessa frosts, 623. 34.

snerra, u, f. a smart shock, onslaught; allhörð snerra, Fms. ix. 516; hann drap fjögur hundrað heiðingja í einni snerru (= einni lotu), Stj. 509; veitti herrinn Davíðs konungs harða snerru, 534: poët. a fight, battle, Lex. Poët.

snerrinn, adj. vigorous, Lex. Poët.

snerrir or snerir, m. a smart, sharp-witted person; hann var ú-svífinn í æskunni ok var hann snerir kallaðr, ok eptir þat Snorri, Eb. 30.

SNERTA, pres. snertr, Pr. 427; pret. snart, plur. snurtu, Helr. 9; subj. snyrti, Mar. 528; part. snortinn: a medial form, snertumk, Landn. (in a verse), Korm. 246 (in a verse): in mod. usage mostly weak, pres. pret. snerti, part. snertr; the strong form is, however, freq. in the Bible, snortið, Luke viii. 46, 47; hver snart mig, 45; hún snart fald hans klæða, 44:

—to touch; snart oddr sverðsins kvið Hrómundar, Fas. ii. 375; sveiflandi einu saxi sem fyrst var ván at snyrti, Mar. l.c.; snertumk harmr í hjarta hrót, grief touches the heart’s core, Landn. (in a verse); snertumk hjörr við hjarta, Kormak; hafa snortið hjarta e-s, Bs. i. 769; þótt hann sé nokkuð snortinn, ii. 88; snart hann þó með engu móti borðit, Stj. 210; ú-telgðum steinum þeim sem ekki járn hafði snortið, 366; sem hann snart bein hins helga manns, 634; ó-snortin móðir = the Virgin-mother, Mar.

2. s. við, to touch on; hann hefir sigr hvar sem hann snertir við, Al. 136; ef vér snertum eigi við þá hluti, H.E. i. 461; síkr snart við sæþráð, the fish snapped at the hook, Skálda (in a verse); ok snart við klæði þau, er …, Bs. i. 311.

II. metaph. to touch, concern; mála þeirra er okkr snerta, Lv. 74; þetta sama snertr marga of mjök, Pr. 427.

snerta, u, f. = snerra, í þessi snertu, Fms. viii. 230: of a short distance, Barði var í skóginum, ok snertu eina frá þeim, Ísl. ii. 355; Haraldr jarl tjaldar langa snertu upp frá sjónum, Fb. i. 170 (stund þá, Fms. xi. 85, l.c.)

snerta, t, to quaff off quickly; ok snerti Hrungnir ór hverri (skál), Edda 57.

snerti-bráðr, adj. impatient; verit hefir þú stundum snertibráðari, Lv. 107.

snerti-róðr, m. a smart, short pull, Edda 35.

Snertlingar, m. pl. the descendants of Snörtr, Landn.

snertr, m. a touch, slight attack, of illness or the like.

SNEYÐA, d, [snauðr], to bereave one of; s. e-n e-u, sneyddu þeir borgina nautum ok sauðum, Stj. 188; s. (to cheat) sér órikri menn, 656 A. ii. 2.

sneyði-liga, adv., Grett. 88 new Ed. (read sneypiliga, p for þ).

sneyði-ligr, adj. destitute. Mar.

SNEYPA, t, [the original sense, = castrare, remains in Swed. snöpa; and Scot. snib, cp. Engl. to snip]:

—as a law term, to outrage, dishonour; ef maðr sneypir dóttur manns eða konu, N.G.L. i. 232: to disgrace, mjök em ek svívirðr ok sneyptr, MS. 4. 30; svívirðiliga sneypandi (gerund.), Fb. i. 89: in mod. usage to chide (a boy or child), þú mátt ekki sneypa barnid svona: the phrase, ríða sneyptr, to ride in slovenly fashion, i.e. to ride with the horse’s tail hanging loose and untrimmed, instead of being bound up neatly into a knot (gyrðr í tagl).

sneypa, u, f. a disgrace, ignominy; mun sjá s. jafnan uppi, Glúm. 389; mun ek sneypu fá af mönnum um tal okkart, Ld. 44; sveinninn vendi aptr með sneypu, Fms. x. 394 (snaupu); bíða mikla sneypu, Hrafn. 19; skömm ok sneypu, Nj. 186; flýja með mikilli sneypu, Fagrsk. 170.

sneypu-för, f. a disgraceful journey, Nj. 79.

sneypi-liga, adv. disgracefully; fara s., to be snubbed, Þórð. 44, Bret. 10, Þiðr. 244, Mag.; tala s. til e-s, to use bad language, Grett. 88.

sneyping, f. = sneypa, Barl. 55, 165, MS. 4. 27.

sneypir, m. as a nickname, a snipper (gelder?), Landn. 204.

snið, n. [sníða; Germ. schnitt], a slice; meitla af endanum til sniðs fyrstu róarinnar, Mar.; nú skal hann þiggja af-snið þyrnisins, the cut-off piece, Karl. 546: a cut, of clothes, fata-snið: the phrase, á snið, askance; höggva á snið, to cut aslant.

2. plur. the cut edges of a book; bók í gyltum, rauðum sniðum, a gilt-edged, red-edged book.

sniða, að, to go zig-zag; hann sniðar upp fjallið.

snidda, u, f. a cut slice of turf.

sniddari, a, m. [Germ. schneider], a tailor, N.G.L. ii. 246, iii. 14.

snið-glíma, u, f. a wrestler’s term, a hip-trip, Fms. iii. 189.

snið-hvass, adj. keen cutting: metaph., Fms. viii. 134.

sniðill, m. a pruning-knife, D.N. i. 321; sniðil at höggva upp þorna, Greg. 62; sniðrli (= sniðli), Gþl. 58.

compds:

sniðil-egg, f. the edge of a s., Fas. iii. 626.

sniðils-varp, n. a ‘cast of the pruning-knife;’ a person was entitled to land so far outside his fence as he could throw his sniðill, Gþl. 453:

sniðill, the name of a sword, Fas. ii.

sniðugr, adj., [Dan. snedig], clever, cunning, (mod.)

snifinn, part. of a lost strong verb, = Gr. νιφόμενος, snowed-on; var ek snifin snjóvi, ok slegin regni, ok drifin döggu, Vkv. 5.

snigill, m. [A.S. snegel; Engl. snail; Dan. snegl], a snail, Fas. iii. 12 (as also the verse); brekku-snigill, freq. in mod. usage.

snikka, að, qs. sniðka, to nick, cut, esp. as a mason’s or carpenter’s term; telgja eðr s., Fms. xi. 431.

snikkari, a, m. [Dan. snedker], a carpenter, (mod.)

SNILLD, f. [snjallr], masterly skill, eloquence; orðhegi, snilld ok skilning, Sks. 438; vitra ok s., Mar.: kom hann svá sínu máli, at þat þótti öllum áheyrilegt, bar til þess s. haus, Fms. xi. 219; lauk drottning með því sinni tölu, at allir lofuðu hennar s. ok vitrleik, i. 141; ok völðusk til þrír hinir snjöllustu menn at tala á þinginu, ok vóru þessir ágæztir bæði at viti ok snilld, x. 278; með s. sinna orða, 279; vitrleik, s. ok hyggju, Barl. 12; í þeirri helgu snilld (in the holy text) mælir svá, Hom. 155; orða-snilld, Lil. 64;

mál-snilld, eloquence; snilldar-orð. Gd. 41;

snilldar-framr = Lat. disertus, Lex. Poët.

2. gener. excellency of art, skill, Sks. 630; það er gört með mestu snilld.

compds:

snilldar-bragð, n. prowess, Fms. x. 258; stórvirki ok s., iv. 84.

snilldar-legr, adj. (snilldar-liga, adv.), masterly.

snilldar-maðr, m. a great orator, a master, Hkr. iii. 27; s. til mælsku, Sks. 475.

snilldar-verk, n. a heroic deed, prowess, Fms. vi. 38, vii. 87, Ó.H. 33; a masterly work.

snilli, f. = snilld; mál heitir s., Edda 110.

2. prowess; spurði, ef hann væri jam-snjallr honum | Glúmr kvaðsk eigi vita um snilli hans, Glúm. 338; eigi ætla ek þik þykkjask jafn-snjallan gyltunni … Ekki jafna ek snilli okkarri gyltu saman, Valla L. 203;

snilli-fimr = disertus, Leiðarv. 6; snilli-kenndr, við ærna snilli, Lex. Poët.

snilli-bragð, n. an exploit, Flóv. 43.

snillingr, m., prop. a master of speech, Edda (Gl.): in mod. usage a master in art, skill, or writing; þjóð-snillingr, ráð-snillingr, a wise man.

2. a heroic man; nú í hvert sinn er ek berjmnk, þá em ek fyrstr, ok þykkja þeir nú snillingar er jafn-fram fara mér, Fms. viii. 410.

snippa, að, to sniff with the nose.

snitti, n. [sníða], a flap or lobe; ræna hann hverju snitti, Mar. 597.

SNÍÐA, sníð, pret. sneitt, sneið, pl. sniðu; imperat. sníð, sníddu; part. sniðinn; a weak pret. sníddi (analogous to líddi from líða), Fas. iii. 21 (in a verse), 356, l. 1: [Ulf. sneiþan = θερίζειν; A.S. snîðan; Germ. schneiden; Dan. snyden; Shetl. sny]:

—to slice, lop, cut, prop. to prune trees, as the Gothic shews, cp. sniðill, Al. 120; burt sníð þú grein lastanna, Pass.; sníðu vér löstu af verkum várum, Greg. 32; sumir orm sniðu, Bkv. 4; sníðit or hann sina-magni, cut his sinew-power, ham-string him, Vkv.; skör sniðin hjörvi, Edda (Ht.); skeið sneið, she cut the waves, Fms. vi. (in a verse); hann sníðr hann sundr í miðju, Nj. 97; sneið Karkr höfuð af jarli, Fms. i. 217; svá at sneið í sundr kjálkana ok barkann, vii. 191; sneið Egill af honum skeggit. Eg. 564: sniða um, to circumcise (um-sniðning), Stj. 353, MS. 625. 86; sniða, líma ok niðr-setja, of masonry, Fms. xi. 428: to cut cloth, of tailoring, sníða skyrtu, Gísl. 97; so also sniða skó or skæði: metaph., s. af, hann sneið af neðan þat er saurugt hafði orðit, Fs. 51; bjórar er menn sniða ór skóm sínum fyrir tá eðr hæli, Edda 42; so in mod. usage, s. fat, klæði, dúk: sniða til, to make a cut; hvar til skyldi s. um kvánfangit, Finnb. 296.

sníkinn, adj., an obsolete part. ‘sneaking,’ i.e. covetous, hankering; sinkr ok sníkinn, Barl. 136.

SNÍKJA, t, [Engl. sneak; Dan. snige, although in a different sense]:

—to hanker after; sníkja til mútu, Gþl. 175; mútur eða gjafir … þeir er til slíkra hluta sníkja, Barl. 32.

2. mod. to beg for food silently, esp. used of a dog.

sníkjur, f. pl. begging.

sníkju-gestr, m. a parasite, = Dan. snylte-gjæst.

snípa, u, f. a snipe; in mýri-snípa.

snjall-mæltr, part. fine-spoken, Hkr. iii. 87, Nj. 229.

SNJALLR, snjöll, snjallt, adj. [A.S. snel = quick; Germ. schnell; Hel. snell = strenuus; Dan. and Norse snild = good]:

—prop. swift; this sense, however, has disappeared, and it is used,

II. metaph. eloquent, well-spoken; hverr var þessi inn snjalli maðr? Fagrsk. 139 (mál-snjalli, Fms. vi. 415, l.c.); s. at máli, Sks. 72 new Ed., Róm. 312; fá menn til at eiga þing við Knút, þá er snjallir sé ok slægir, Fms. xi. 219; völdusk til þrír hinir snjöllustu menn á þinginu at tala, x. 278; snjallara mál, vii. 158; tala langt eyrendi ok snjallt, Nj. 250, Fms. x. 278: mál-snjallr, q.v.

2. good, excellent; snjallara ráð ok vitrligra, Fms. i. 104; hit bezta ráð ok snjallasta, vi. 417.

3. valiant, doughty; snjallr ok vel hugaðr, Lv. 52; at hug hafa hjörum at bregða eru hildingar hölzti snjallir, Hkv. 1. 22; hví namtú hann sigri þá, ef þér þótti hann s. vera? Em. 6; ef hann er snjallari en geit, Fb. ii. 223; snjallr í sessi, brave when in shelter, Ls. 15; vera jamn-s. e-m, one’s equal in courage and valour. Glúm. 335, 336, Valla L. 203; jamn-snjallr sem geit, Bjarn. (in a verse): passim in Lex. Poët. as an epithet of kings, even as an epithet of God, and in various poët. compds;

ú-snjallr, the unwise, Hm. 15, 47; ú-snjallara (more cowardly) kvað hann mik enn gyltuna, Valla L.

III. as pr. names, Snjallr, Landn.; Snjall-steinn, id.: in Dan. local names, Snolde-löv.

snjall-ráðr, adj. wise in counsel, Lex. Poët.

snjall-ræði, n. a wise counsel, plan, course, taken in an emergency, Ó.H. 54, Fær. 204, Fms. v. 47, viii. 392.

snjall-talaðr = snjallmæltr, Stj. 261, Bs. i. 641, v.l.

snjá-hvítr = snjóhvítr, Fms. ii. 281.

snjáldr, n. = snáldr.

snjár, m., see snjór.

snjáva, að, = snjófa, q.v.

snjóigr, adj., contr. snjófgir, snowy, Sturl. iii. 158.

snjór, m. snow; for the various forms, snær, snjór, snjár, see snær.

compds:

snjó-byrgi, n. a snow-shed, Sd. 159.

snjó-drif, n. a snow-drift, snow raised by the wind, = snjó-fok or skaf-kafald, Hkr. iii. 138.

snjo-drifinn, part. drifted, Sks. 230.

snjó-fall, n. a fall of snow, Bjarn. 51, Stj. 88, Bs. i. 381.

snjó-föl, n. a thin cover of snow, Fbr. 59, Sd. 167.

snjó-fönn, f. a snow-drift. Fas. i. 115, Dropl. 23.

snjó-hríð, f. a snow-storm, Ann. 1336.

snjó-hvítr, adj. snow-white, Sks. 92, Fms. ii. 254, viii. 8.

snjó-kerling, f. a ‘snow-carline,’ snow-man:

—in time of heavy snow the Icel. amuse themselves by building a great snow-man, and this is called ‘hlaða snjókerlingu.’

snjó-lauss, adj. ‘snowless,’ free from snow, Gísl. 117, Eg. 548, Fbr. 36; snjá-lauss, Jb. 193 C.

snjó-ligr, adj. snowy, Sks. 230.

snjó-minna, compar. less snow, Fs. 25.

snjó-nauð, f. ‘snow-need’ a strong snow-gale; ísar eða s., N.G.L. i. 405.

snjó-samr, adj. snowy, Al. 41.

snjó-skafl, m., see skafl.

snjó-skriða, u, f. a snow-slip, Sturl.

snjó-titlingr, m. a snow-bunting.

snjó-vetr, m. a snowy winter, Ann. 1313.

snjóva or snjófa, snjáva, Fms. i. 235, mod. snjóa, að, to snow, Gr. νίφειν; snjávaði á fjöll, Fms. i. 235; áðr hafði snjófat nokkut, vi. 334; þann tíma er snjóva tæki, viii. 431: impers., snjófar þá á fyrir þeim, ok vetrar, Fær. 40.

snoðinn, adj., prop. a part. [cp. snauðr], bald; Egill görðisk enn snoðinn, Eg. 334; snoðinn ok strý-hærðr, Sturl. i. 20.

snoðir, f. pl. scent, in hunting; in the phrase, komast á snoðir um e-t.

snoðra = snuðra, Finnb. 214.

snoppa, u, f. the snout, of animals, cows, horses, = skolptr, q.v.; á snoppu Brún (a horse), Vígl. 21, Konr.; fá högg á snoppu, Skíða R.

compds:

snoppu-fríðr, adj. ‘fine-faced,’ (slang.)

snoppu-langr, adj. long-snouted, a nickname, Sturl.

snoppungr, m. a buffet, a slap on the snout.

SNOR or snör, f. [A.S. snoru; O.H.G. snuor; Germ. schnur; Lat. nurus]:

—a daughter-in-law; snor heitir sonar-kván, Edda 109; snor né dóttir, Gh. 18 (Bugge); snr, Rm. 23 (Bugge), Edda ii. 491; frá Noemi ok snorum hennar tveim … hvártveggi snr hennar, … snr sína Orpham, … af þinni snr, Stj. 420, 421, 426.

Snorri, or better Snori, a pr. name, see snerrir, Eb. Snorrungar, m. pl. the descendants of Snorri the Priest, Sturl. i. 55, ii. 82.

SNOTR, adj., the r is radical, fem. snotr, neut. snotrt; [Ulf. snotrs = σοφός; A.S. snotor = sapiens]:

—wise, a word noticeable for its use in the old Hm. (where it is used of the ‘wise’ man, ú-snotr of the ‘fool’), Gr. σοφός, Lat. sapiens, cp. Hebr. הכם; ok með snotrum sitr, Hm. 5; snotrs manns hjarta, 54; til snotr, 55; hveim snotrum manni, 94; ó-snotr maðr, 23–26, 78, 160; meðal-snotr, 53–55; al-snotr, all-wise, 54; ráð-snotr, 63; otherwise of rare occurrence in old writers, snotr kona, Edda; ef hann vill snotr heita, Sks. 317; ósnotr, 449; Sturl. iii. 241,—lögðu menn á þat eigi fullan trúnað er hann sagði, þvíat Björn var nokkut snotr (ú-snotr?) ok svá nokkut grályndr kallaðr—is a dubious passage and prob. corrupt.

II. in mod. usage snotr means neat, handsome; það er snoturt, hann er snotr.

snotra, að, to make wise; seint er afglapa at snotra, Fas. iii. 585.

Snotra, u, f. the name of one of the minor goddesses, Edda.

2. as appell., in húsa-snotra, ‘house-neat,’ see hús.

snotr-ligr, adj. (snotr-liga, adv.), clever; mæla sannara eðr snotrligra, Valla L. 206.

snókr, m. [Dan. snog], a snake; see snákr: a nickname, Sturl. iii.

Snóks-dalr, a local name in Icel., from the pr. name.

snópa, pres. snópir, to idle about dismally (destitute and hapless); sitr ok snópir, Hm. 32; snópa snauðr, Fas. iii. 12 (in a verse); so in the mod. phrase, snópa úti í kulda.

snót, f. [snotr], a gentlewoman, Edda 109; snótar úlfr, the ‘lady’s wolf,’ i.e. Loki, who carried off the goddess Idun, Haustl.; snótum öllum, opp. to jörlum öllum, Gh. 21, Rm.; the word is poët., and in prose only ironical, þessar snótir, these dames, Al. 153.

snubba, að, [Old Engl. snybbe; Engl. to snub], to snub, chide. Stj. 423; hón frúin snubbaði hann, Karl. 53; s. e-n um e-t, Mar.; hence mod. snupra, q.v.

snubban, f. a snub, chiding, Mar.

snubbu-ligr, adj.; s. orð, snubbing words, Mar.

Snubbóttr, adj. snubbed, nipped, the pointed end being cut off; það er snubbótt fyrir endan.

snudda, að, = snuðra; s. eptir e-u.

snuðra, að, (snoðra, Finnb. 214), to snuff, scent, like a dog, Vd. 126 old Ed.; hann ferr ok snoðrar um hvern stein, Finnb. l.c.

snugga, pres. snuggir, defect. in other forms, [Swed. snugga = Icel. sníkja]:

—to hanker after; snæliga snuggir kváðu Finnar, it snuffs of snow, quoth the Finns, Fms. vii. 20; horfa ok snugga heljar til, to throw a hankering look towards Hel, Skm. 27; Judæi skyldi eigi þurfa til þess at snugga, at nokkurn tím komi undir þá konungdómrinn, they need not hanker after that, Stj. (MS.)

snugg-íllr, adj. dismal; var heldr snuggíllt veðr, chilly weather, Grett. 111 A.

snupra, að, to snub, chide a child; and

snuprur, f. pl. chidings.

snurða, u, f. a knot in hard-twisted thread = Dan. en kurre paa traaden.

snus, f., see snös.

SNÚA, pres. sný, snýr (snýrðu), snýr; plur. snúm, snúit, snúa: pret. snöri, sneri (also spelt sneyri); subj. snöri and sneri: imperat. snú, snúðú: part. snúinn: [Ulf. sniwan; Dan. snoe.]

A. To turn, with dat.; sný ek hennar öllum sefa, Hm. 162; ek fékk snúit mínum hesti, Fms. ix. 382; himininn snýr sólu frá austri til vestrs. Rb. 474; hón lét hann mala ok s. kvern, Fas. ii. 377; þeir snúa skipum sínum ok láta framstafna horfa frá landi, Fms. xi. 101; Baglar vildu snúa Rauðsúðinni, viii. 378; hann hafði snúit út skinnunum, vii. 34; snýr jarl þangat herinum, Nj. 127; komask fyrir þá ok snúa þeim aptr, Al. 30: snúa umb öllu því er í er húsinu, Greg. 33; um snýr þú (to turn up and down) öllum sæmdunum, Ölk. 37; snúa sínu ráði áleiðis með sæmd, to proceed well, take a good turn, Fms. vii. 21; mikit (better miklu) þótti mér þeir þá hafa snúit til leiðar, Edda i. 52; s. máli til sættar, Fms. x. 413; þá snýrðu öllum vanda á hendr mér, Nj. 215; sný ek þessu niði á hönd Eiríki, Eg. 389; at öngri hefnd sé til hans snúit, Nj. 266; snúa vináttu sinni til e-s, Fms. x. 51; s. úfriði á hendr e-m, to turn upon a person, begin hostilities, ix. 436; s. e-m til samþykkis við sik, vii. 307; snúa at brullaupi, to prepare for, Ld. 70, Fms. x. 105; s. til seyðis, Edda; nú skiptir miklu hversu þú vilt til snúa, what turn wilt thon take? Gísl. 58; snúa aptr ferð sinni, to turn back, Fms. vi. 89.

2. to turn on a journey; göra þá ráð sitt, hvert hann sneyri (subj.) þaðan, … snéri konungr þá með þat lið austr, Fms. v. 24: snúa aptr, to turn back; þeir snéru aptr til Kvenlands, Eg. 59, Fms. vii. 289, viii. 378; at þeir snöri (subj.) heimleiðis … vildu þeir við þetta heim snúa, Rb. 261; sneyru þau suðr, Landn. 77; skipin snéru hér ok hvar undir nesit, Fms. ix. 314; snöri hann þá frá, Stj. 401; þá snéru þeir undan, drew back, Fms. ix. 216; snúm at þeim, let us turn upon them, Nj. 245; snéri hann þá í móti honum, 8; hann snýr í móti honum, 125; sólin snýr um jörðina, turns (passes) round the earth, Rb. 488.

3. to change, alter; hann snéri siðan namni sínu, Fms. ix. 272; nú skulu vit snúa vísum þeim er mest eru ákveðin orð, v. 173; s. skapi sínu, Fas. i. 339; snúa þingboði í herör, Hkr. i. 270: sneri hón því í villu er hann hafði mælt, Nj. 161; sneri hann manns-líki á sik, 623. 35: to turn, translate, snúa Látinu-bréfinu í Norrænu, Bs. i. (Laur. S.); Rodbert ábóti sneri ok Hakon konungr … lét snúa þessi Norrænu-bók, El; snúa þeim lögum í Norrænu. K.Á. 122; s. ór Franzeizu í Norrænu, Art.

II. to turn, twist, absol.; fá, mér leppa tvá ór hári-þínu, ok snúit þit móðir mín saman til boga-strengs mér, Nj. 114: with acc., lét hann snúa hinu ramligustu blýbönd, Fb. i. 564; vóru snúin þar fyrir speld, a shutter for the window, Nj. 114; var vöndr snúinn í hár þeim, Fms. xi. 147; snúa e-n undir, to throw down by a turn or twist, in wrestling, 656 B. 9: so also, snúa e-n niðr, to throw down, Stj. 346;

harð-snúinn, hard-twisted;

margsnúinn, many-twisted,

cp. snúðr, snúðigr; snúa vélar ok svik, to twist, contrive, Sks. 349.

III. impers. it is turned; þá. snéri um sæti því, it was upset, Sks. 110 B: acc., þá snéri um höll konungsins ok öll önnur hús, 648 B, less correct; henni snýr frá austri til vestrs, Rb. 480; snéri þá mannfalli í lið Kirjála, Eg. 59; sneri mannfalli á hendr Ribbungum, Fms. ix. 313; brátt sneri fjárhaginum fyrir Teiti, Sturl. i. 131 C; ef konur hengja klæði út … en ef um snýr, if they be turned up and down, N.G.L. i. 349.

B. Reflex. to turn oneself; hafði Gunnarr snúizk í hauginum, Nj. 118; snerisk hann á hæli, 253; allir Þrændir snérusk til hans, Fms. i. 55.

2. snérisk hann suðr aptr, he returned, Fms. xi. 417; snýsk Jörmungandr í jötunmóði, Vsp.: en þegar eptir snýsk fram Viðarr, W. comes forth, Edda i. 192; snerisk sá maðr fyrir honum inn í höllina, wheeled round into the hall, Edda 34; snúask undan, Nj. 129; snúask at e-m, í móti e-m, við e-m, to turn upon, face about, to meet an attack or the like, 84, 115, 129. Eg. 380, 583, passim: snúask um, to turn up and down; snýsk jörðin um fyrir sjónum þeirra. Fms. i. 9; snúask í hring, to spin round, rotate, Rb. 100; svá snerisk (it turned out so) at þér kómusk í engan lífs-háska, Eg. 45; þá snýsk veðrátta á inn hægra veg, Rb. 100; vatnið snýsk til loptsins svá, sem þat þynnisk, Stj.; þó er líkast hann snúisk til várrar ættar um vinfengit, Nj. 38; snúask til leiðar, to turn towards the right, Fms. vii. 136; snúask til hlýðni við e-n, i. 232; þú neitaðir Guði ok snérisk aptr (returnest to sin), … þú tókt við skírn ok snérisk til Guðs, Hom. 151: vér snörumk frá Skapara órum, turned away from our Maker, Greg. 38; at þeir snúisk ok fram heilsu anda sinna, 623. 26; snérisk allr lyðr í sút ok sorg, Stj.: pass., snúask um, s. niðr, he turned up and down, Sks. 110 B.

II. part., for snúandi, Bs. i. 139, l. 28, read suiuandi, i.e. svífandi.

2. past part. snúinn, turning to, bent on; snúinn til fégirni, Fms. v. 35; snúinn til vináttu við e-n, xi. 350; lýðr s. Guði til handa, 656 B. 8; konungr var mjök snúinn á þat at sigla til Írlands, enn menn hans löttu, Fms. x. 142, v.l.

snúan-ligr, adj. that can be turned, Stj. 40.

snudda,† u, f. a small scrap or rag, e.g. of paper or the like; bréf-snudda

snúðga, að, prop. to ‘twist,’ win, gain; at ek snúðgaða honum margan mann. 625. 27.

snúðigr, adj., contr. snúðga, [A.S. snúd = quick, agile], twirling, wheeling; snúðga steini, Gs. 4, 12.

2. neut., in the phrase, ganga snúðigt, to walk at a swinging pace, Ld. 62, 148, Valla L. 212, Fas. ii. 558, Fbr. 115; fara snúðigt, id., Nj. 100.

snúðr, m. [snúa; Scot. snood], a twift, twirl; það er harðr snúðr, linr snúðr; þeir knýttu saman ok görðu snúða (v.l. snýð = snúð) á endunum, and twirled it into a clew at the ends, Fms. iv. 335 (noða, i.e. hnoða (q.v.), Ó.H. l.c.)

2. the head-piece of a spindle (snælda); á snældu er snúðr og hnokki, Hallgr.; hence the allit. phrase, snúðr ok snælda, N.G.L. i. 92: the allit. phrase, hann vill hafa nokkuð fyrir snúð sinn og snældu, he will get something for his twirl and distaff, i.e. some return, see the legend Ísl. Þjóðs. ii. 508.

II. profit, gain, for spinning and twisting betoken wealth and gain; hvern snúð sjá þeir sinn í þvi? Sks. 251; hvat snúð (dat.), 266 B; til snúðar ok ávaxtar, Ó.T. 36; þat er lítið til snúðar, a small profit, 655 xi. 3; ráð er slikt til snúðar, Bjarn. (in a verse); fé-snúðr, money-making, Band.; þat er minn snúðr, that is my gain, ’tis a good turn for me, Fms. vi. (in a verse).

snúðu-liga, adv. quickly, Hom. 120.

snúin-brók, f. ‘twisted-tartan.’ a nickname of a lady, Landn.:

snúin-brúni, a, m. ‘twirl-eyelash,’ a nickname, Sturl.

snúna, að, to turn; hve mun æfi s. mér, what turn will my life take? Skv. 1. 6; e-m snúnar e-t, to succeed, Ó.H. (in a verse); hversu snúnuðu yðr konur yðrar, how did your wives comfort you? Hbl. 16.

snúnaðr, m. a good turn, windfall, gain, Vellekla.

snúning, f. a turning, rotation, Rb. 480: in mod. usage masc. snúningr, (freq.)

snúra, u, f. a lace, from Germ. schnur.

snyðja, snyð, snuddi, a def. verb; [A.S. snyðjan; Ivar Aasen snydia; Engl. sniff]:

—perh. prop. to go sniffing, a metaphor from hounds; hann fór snyðjandi at leita Þórólfs, he went sniffing in search of Th., Fs. 50.

2. metaph., láta snekkjur snyðja, Edda (Ht.); ek lét (skip) snyðja ór Sogni, Fas. ii. 72 (in a verse); láta sverð snyðja í ben, Ísl. ii. 362 (in a verse); veglig flaust snuddu víða, Fms. x. (in a verse); slög (the shafts) snuddu, vii. (in a verse); cp. snoddu (better svoddu), Fs. 66, v.l.

snykr, m. = fnykr, Bs. ii. 5.

snyrta, t, to trim; in the phrase, snyrta til. (conversational.)

snyrti-, [from snotr, qs. snytri-], neat, elegant:

snyrti-liga, adv. neatly, búask s., Str. 81; snyrti-ligr, adj., Konr.:

snyrti-maðr, m. a gentleman, Edda (Gl.);

snyrti-drengr, snyrti-freyja, snyrti-gátt, snyrti-gerðr, snyrti-grund, all poët. epithets of gentlemen and women. Lex. Poët.

snyrtir, m. a polisher, Lex. Poët.: the name of a sword, Saxo.

snýpr, m. [akin to sneypa], the penis, (vulgar.)

SNÝTA, t, [cp. Dan. snyde, Engl. snot], to blow the nose; snýta sér; hence snýta blóði, Fas. ii. 320 (in a verse); snýta rauðu, to get a bloody nose, Fms. iii. 147, Karl. 149.

II. metaph., snýtt hefír þú sifjungum, thou hast destroyed thy kinsman, Am. 82 (cp. Dan. snyde = cheat).

snýta, u, f. a ‘snot,’ worthless fellow; vesalar snýtur, Fas. ii. 550.

SNÆÐA, d, [snáð], to eat, take a meal, with dat.; sem vit höfum snætt þessu, Stj. (mod. with acc.): absol., þeir snæddu báðir samt, Fms. i. 216; s. af einum diski, 259; er konungr hafði snætt at dagverðar-borðum, vi. 150; þeir hvíldusk ok ætlaði konungr at snæða, ix. 404.

snæði, n. a meal, = snæðing, Fms. ix. 404, v.l.

snæðing, f. (snæðingr, m., Fms. ix. (v.l.), MS. 4. 24, and so in mod. usage), a meal, the taking a meal; snæðingunni, Fms. ix. 404; sitja í snæðingu, to sit at meals, Korm. 232; s. ok samsæti, Sks. 632; taka snæðing, Sd. 161, Fms. viii. 411; veita e-m snæðing, to give a dinner, vii. 97.

snæfr, adj., the r is radical, [Norse snæv; Dan. snæver], tight, narrow; höfðu þeir kyrtla styttri ok snæfrari en hjörtu betri. Fms. viii. 336.

II. metaph. tough, vigorous; snæfrir vinir, Fms. ix. 440 (in a verse); hér var snæfrt um siglu, a close, tough, tight tug, Fas. ii. 76 (in a verse); ok hafði hann eigi verit snærri (= snæfri), he had never been ‘tighter,’ more hale and hearty than then, Sturl. i. 150.

snæfr-leikr, m. alertness, Fbr. 145.

snæfr-liga, adv. deftly, Hkr. iii. 252.

snæfr-ligr, adj. deft, alert, Fms. vii. 343; s. ferð, Ld. 284: rash, er yðr eigi einn hlutr vel gefinn, at svá er allt snarligt ok snöfrligt um yðr, Band. 16 new Ed.

snæfr-mannligr, adj. deft, Hkr. iii. 338 (Cod. Fris. snæfr-).

snælda, u, f. [akin to snjallr], a spindle; suúðr ok snælda, N.G.L. i. 92.

snældu-hali, a. m. a ‘spindle-tail,’ Bret. 32.

II. the prop supporting the seat in a boat; sjór upp í miðjar snældur, the boat is full of water up to the middle of the s.

snældingr, m. [snáldr], poët. a serpent, Edda (Gl.)

snæ-ljós,† n. the snow-light; að flýja undan mannsins valdi undir Guðs reiði það er að hlaupa undan snæljósinu til að verða fyrir reiðar-slaginu, Vídal. i. 336.

SNÆR, m., this word has three different forms, snær, snjár, snjór; (analogous to sær, sjár, sjór; slær, sljár, sljór; mær, mjár, mjór); of these snær is the oldest, snjár rare, snjór prevalent in mod. usage: gen. snæs; acc. snæ, snjá, snjó: before a vowel the v (also written f) appears, snjófar, Bs. i. 198; dat. snævi, 656 A. ii. 8; snjávi, 623. 3; snjófi, Vtkv. 5, Dipl. ii. 14; nom. pl. snjóvar, Hdl. 41, Bs. i. 198, etc.; acc. gen. pl. snjófa, Lv. 25, Dipl. ii. 14; snjáva, Fms. ii. 97; dat. pl. snævum (snjávum, Fms. ix. 233), snjávum, snjóvum: in mod. usage the v has been dropped, dat. snjó, pl. snjóar, snjóa; this shortened form also occurs in old writers, esp. before the suffixed article, snænum, K.Þ.K. 6 (Kb.); snæ (dat.), Grág. ii. 88; snjánum, K.Þ.K. 12 B; snjónum, Bs. i. 198: [Ulf. snaiws; common to all Teut. languages, as also to Gr. and Lat., though without the initial s.]

A. Snow; snævi hvítara, 656 A. ii. 8; snjávi hvítari, Niðrst. l.c.; hvítar sem snjár, Hkr. i. 71; hafði snjá lagt á fjöllin, 46; en er váraði ok nokkut leysti snjó ór hlíðum, Fs. 25; sem sólskin snæ lægir, Anal. 283; snjór var á jörðu, Gísl. 32; er snjó lagði á heiðar, Orkn. 4; snjó ef snjór er, sjó et sjór er, N.G.L. i. 339; snjór var fallinn, Fms. viii. 171; lagði á þá snjáva ok úfærðir, ii. 97; nú náir eigi vatni, getr snjó, K.Þ.K. 6 (Kb.); með snjófi ok frosti, Dipl. ii. 14; þá vóru snjófar miklir, Eg. 543; sakir frosts ok snjóva, Dipl. ii. 14, and passim.

II. in pr. names, mostly the older form Snæ-, Snæ-björn, Snæ-kollr, Snæ-laug (spelt Snjó-laug, Bs. i. 285, note 4): contr., Snjólfr, qs. Snæ-úlfr.

snjóvar-fullr, adj. full of snow, Bs. i. 198.

B. Compds:

snæ-blandinn, part. blended with snow, Bs. i. 198.

snæ-fall, n. a fall of snow, Fms. viii. 52, Finnb. 312.

Snæ-fjöll, n. pl. Snæfell, a mountain in Icel.

snæ-fugl, m. the snow-bunting, emberiza nivalis, Edda (Gl.); whence Snæfugls-staðir, a local name in Icel.

snæ-fölva, u, f. = snjóföl, Ld. 204.

snæ-hús, n. a snow-house dug in the snow, Bs. i. 324.

snæ-hvítr, adj. = snjóhvítr, Hom. 80.

snæ-kollr, m. a mound of snow, a nickname, Fms. ix.

snæ-kváma, u, f. a fall of snow, Bs. i. 669.

snæ-kökkr, m. (snjó-kökkr), a snowball, Fms. vii. 230, Dropl. 22.

Snæ-land, n. Snowland, the first name given to Iceland, Landn. 26.

snæ-lauss, adj. = snjólauss; fjöll snælaus, Landn. 175.

snæ-liga, adv. snowy, Fms. vii. 20.

snæ-lítill, adj. with little snow. Fms. xi. 7.

snæ-ljós, n. a ‘snow-light’ snow-blink, Eggert Itin. 121.

snæ-mikit, n. adj. much snow, Landn. 324, Finnb. 242.

snæ-nám, n. a thaw, Fms. iv. 42 (snjá-nám, Hkr. l.c.), D.N. ii. 35.

snæ-skafa, u, f. the whirling of snow, mod. skaf-kafald, Ísl. ii. 87.

snæ-skriða, u, f. a snow-slip, Bs. i, Gísl. 33.

snæ-vetr, m. a snowy winter, MS. 415. 19.

snæ-þryma, a nickname, Landn.

SNÆRI, i.e. snœri, n.; [snúa; Ulf. snorjo = σαργάνη; O.H.G. snuor; Swed. snöre; Germ. schnure]:

—a twisted rope, of hemp, esp. such as is used for fishermen’s lines and the like; hann kom snærinu á akkeris-hringinn, Lv. 99; lögð s. umhverfis, Eg. 340; þeir týndu snærum sínum, their fishing-lines, Gd. 51: the thong of a javelin, Lat. amentum; þeir fengu fingrum í snæri, they fingered their thongs, Am. 42, cp. ‘inserit amento digitos’ of Ovid; grípa í bug snæum, Jd. 26.

compds:

snæri-dörr, n. pl. a javelin with a thong. Lex. Poët.

snæris-spjót, n. a javelin, Eb. 310, Rd. 267, Hkr. iii. 38, Fas.

snæri-ligr, adj. brisk, Fms. x. 393.

snæugr, adj. snowy; skór snæugir, Gísl. 31; snæfgum höndum, Fb. ii. 334 (in a verse).

snöfr-ligr, adj., see snæfrligr.

snögg-klæddr, part. ‘snug-clad’ i.e. in under-clothing.

snögg-liga, adv. suddenly, Landn. 85.

snögg-ligr, adj. sudden; s. viðburðr.

SNÖGGR, adj., the v appears before a vowel, snöggvan, etc.; compar. snöggvari; superl. snöggvastr: [Engl. snug, but metaph. = smooth]:

—bald or short, smooth, of wool, hair, crop; á loðna ok lembda en aðra snöggva ok gelda, Vm. 33; snöggvar ær, Grág. i. 505; nauts rófa snögg, Eb. 272; snöggvan belg, Landn. (in a verse); stutt skegg ok snöggvan kamp, Sks. 288; þeir bitu allt gras at snöggu, bit it close, Fms. xi. 6: freq. in mod. usage, esp. of grass, það er snöggt, túnið er snöggt.

II. metaph. sudden, brief; orrosta hörð ok snögg, Vígl. 26; snöggr verki, hasty work, Geisli.

2. neut. snöggt, soon, at once, Finnb. 226; þá, dró svá snöggt undan, Fb. ii. 15; cp. the phrase, það er snöggt-um betra, by far better; superl. snöggvast, for a moment; eg fer burt sem snöggvast.

snökta (snökt, n. whining), t, to sob, whine; ér látið ílla, snöktið eða syrgit, Fms. viii. 234; með snöktandi röddu, i. 264.

snöp, f. [snapa], a ‘nip,’ scanty grass for sheep to nibble at in snow-covered fields; það er ekki nema litil snöp.

snör, see snor.

snörgl, n. (sounded snörl), a rattling sound in the throat, Fs. 144, Sturl. ii. 67 C.

snörgla, ð, to ‘snarl,’ rattle in the throat, Hom. 121, Fms. v. 213.

snörtr, m., gen. snartar, [Ivar Aasen snart = a stick burnt at one end]:

—a nickname, Landn.; hence Snartar-tunga, a local name.

SNÖS, f. [Ivar Aasen snos], a projecting rock; þeir höfðu þar tjald hjá snösinni, Gullþ. 8: freq. in mod. usage, kletta-snös, fram á snösina; berg-snös, Eg., Gullþ., Hom.

2. a pot-hook; gullkaleikr með gyltum snusum (= -snösum), Vm. 52: heill og sæll hór minn eg skal kyssa snös þína ef þú græðir vör mína, Ísl. Þjóðs. ii. 553.

snöttungr, m. [snatta], a rover, Fas. ii. 357.

so—svá. (q.v.), so;

soddan, svoddan, such.

soddi, a, m., mod. suddi, [soð], dampness, steam, as a nickname, Fms. ix.

SOÐ, n. [sjóða; mid. H. G. sot], the broth or water in which meat has been seethed or sodden, Stj. 390, Fms. i. 35, Mag. 157, passim: swill, gefa svínum soð, Hkv. 2. 37, Vígl. 17.

compds:

soð-áll, m. a flesh-hook, rendering of Lat. fuscinula in the Vulgate, Stj. 308, 315, 430.

soð-fantr, m. a cook, Clar.

soð-fullr, adj. full of sod, Mag.

soð-greifi, a, m. a ‘cooking-lord,’ cook (ironic.), Fbr. 194, Róm. 333.

soð-hús, n. a ‘seethe-house,’ kitchen, Korm. 34. Bs. i. 357, Pm. 133, Dipl. v. 18.

soð-ketill, m. a cooking-kettle, Stj. 291, Nj. 247, 248.

soð-krókr = soðáll, Sturl. iii. 176 (a nickname).

soð-reykr, m. ‘seething-reek’ steam from cooking, Fb. i. 87.

soðinn, part. boiled.

soðna, að, to become sodden, cooked, boiled, Edda 45, Str. 28.

soðning, f. a soddening, seething, boiling; vera at s., Rd. 260, Sturl. iii. 101, Krók.: a thing to be cooked, Stj. 620.

SOFA, pres. sing. sefr, older søfr, Hom. 152; pl. sofum, sofit, sofa: pret. svaf, svaft (mod. svafst), svaf; pl. sváfu, svófu, or eliding the v, sófu; subj. svæfi or sœfi; imperat. sof, sofðu; part. sofinn: [Dan. sove, Swed. sofua; a word common to the Teut. and class, languages, if indeed, as Grimm thinks, Goth. slêpan, Engl. sleep, Germ. schlafen, are the same word in different forms; cp. svefn, Engl. swoon.]

B. To sleep; mart um dvelr þann er um morgin sefr, Hm. 59 (Bugge); sjaldan getr sofandi maðr sigr, 58, Vápn. 25; sofa svefn, Fb. i. 550; s. af nóttina, 348; s. af nótt þá, Ísl. ii. 350, Fms. iii. 92; þeir sváfu um nóttina. Eg. 560; hann svaf, Fs. 6, Fms. i, 12; sefr hann þrjár nætr í húsinu, xi. 5; sá er ávalt søfr, Hom. 152; sofa fast, Fms. i. 9; hve fast hann svæfi, Fs. 6; s. sætan, to sleep sweetly. Sól., Sdm.; sem þá at hann svæfi, Ó.H. 219: the phrase, ok sofi yðr þó eigi öll vá, woe shall not sleep for you, shall lie wide awake at your door, Eb. 160; sofa lífi, to sleep one’s life away, Hðm.

II. reflex., hann spyrr hversu þeim hafi sofizk, … hann lætr sér vel hafa sofnazt, he asked how they had slept, … he said he had slept well, Þiðr. 319.

III. part. sofinn, asleep, Hm.; hverr lá sofinn í sínu rúmi, Fb. i. 290, Mag. 154, Clar.

sofari, a, m. a sleeper, Játv. S. 20.

sofendr, part. pl. sleepers; sjau s., the seven sleepers, Ann.

sofna, að, (somna, Bs. i. 340, l. 5; sopna, 673. 2), to fall asleep, Fms. i. 9, xi. 5, Fs. 6, Nj. 33, 273, N.G.L. i. 102; margir líkamir heilagra dauðra manna, er sofnat höfðu, risu upp, Niðrst. 10; hann sofnaði til Guðs, Bs. i: to abate, Al. 54.

2. in mod. usage reflex., mér hefir sofnast vel, I have slept well, cp. Þiðr. 319, passim.

SOG, n. [sjúga], an inlet; yfir skerin þar sem vága-sogin vóru mest, ok þvi skeri næst var sogit miklu breiðast, Bs. ii. 181.

2. in compds, að-sog and út-sog in Icel. the ‘inrush and outsuck’ of the surf; lenda með að-soginu; en með út-soginu skall það á honum aptr, og rak hann langt út á sjó, Od. v. 428.

II. a local name for the outlet of the Lake of Thingwalla.

soga, að, to suck, of the surf; aldan sogaði að sér skipið.

Sogn, n. and Sogn-sær, m. the name of a fjord in Norway, perh. akin to sog from the inlet-like shape of this fjord: hence Sygnir, m. pl. the men of Sogn, Fms.

so-guru, so-goru, so-gurt, so done (see göra F. III); enda siti um sogurt, let it remain as it is, Skáda (Thorodd); at soguru, as things stand, Ó.H. 202, Skv. 1. 24. 40; at eigi mundi sogurt sjatna, Nj.; á sogurt ofan, to boot, Bs. i. 178, Ölk. 36; þeir fóru heim við sogort, 655 vii. 4; fara heim með soguru, [= Gr. ἄπρακτος], Glúm. 332: the full form, svágörvu, Eg. 155, or svágört, Fas. i. 85, is due to editors or late transcribers, and is not idiomatic.

sokka, u, f. and sokki, a, m. a horse with white legs:

Sokki, a. m. a nickname, Landn., Fs, Orkn.

sokkning, f. [sökkva], a sinking, Ann. 1254.

sokkr, m. [from Lat. soccus?], a sock, Ld. 36, Bs. i. 342.

compds:

sokka-band, n. a garter, Fas. ii. 374.

sokka-leistr, m., see leistr; ganga á sokkaleistunum, to walk in socks, Dan. gaae paa hose-fodder.

soldan, m. (sultan, Fms. viii. 236, 261), [for. word], a sultan. Fms. x. 116.

soll, n. (mod. sull), qs. svill, with an elided v, [Norse sull = a sop; Dan. sul]:

—swill; teygja tikr at solli, Hkv. 1. 31, 40;

hræ-soll, carrion-swill, i.e. blood. Lex. Poët.

sollr, m. [from soll], a rout, a drunken company; íllr sollr, í veraldar vonzku-solli, velkist eg, Pass. 11. 17.

solmr, m., poët. the swell, of the sea, Lex. Poët.

son-lauss, adj. sonless, Fms. v. 132, Grág. ii. 70, Hkr. ii. 149, Fb. i. 560, Róm. 121.

son-leysi, n. the having no son.

SONR, m., gen. sonar, dat. syni, pl. synir, acc. sonu, and mod. syni, which form occurs in vellums of the end of the 13th century (Cod. Fris.), Sks. 329 B: an acc. sing. sunu, Thorsen 335 (a Dan. Runic stone). The forms syni, synir refer to an older nom. sunr, which is freq. in Norse vellums; on the other hand, Icel, vellums now and then have dat. søni, pl. sønir, Grág. ii. 174; senir, 656 C. 14; Guðs senir, id.; even spelt seyni, seynir, Bs. i, Rafns. S.; the ø (ey) representing the vowel change of o. When sonr is suffixed to a name, the Icel. (but not Norsemen) drop the r, e.g. Snorri Sturlu-son (not sonr); it is in Edd. written in one word, Árni Magnússon, but in the vellums in two words, as in the list D.I. i. 185, 186 (Fiðr Halls son, Hjalti Arnsteins son …): [the root is sunu; cp. Goth. sunus, A.S. sunu, whence Engl. son, Dan. sön, but sen when suffixed, as Peter-sen.]

B. A son; skilgetinn sonr, laun-sonr, bróður-sonr, systur-sonr, dóttur-sonr, sonar-sonr, Grág. i. 171; sonar-dóttir, id.; sonar-kona, sonar-kvon, a daughter-in-law, N.G.L. i. 350, K.Á. 142; sonar-synir, a son’s sons, grandsons, Eg. 591; sona-torrek, a son’s loss, the name of an old poem, Eg.; sonar-dauði, sonar-missir, Stj.; sonar-bani, slayer of one’s son, Háv. 44, Fms. vi. 106; sonar-bætr, the weregild for a son, Nj. 21, Fms. i. 194; sonar iðgjöld, engi getr s. nema sjálfr ali, Stor.; sona-eign, Ld. 236, Fas. ii. 112; sonar-gjöld = sonar-bætr. Eg. 311; sonar-hefndir, Grett. 150.

☞ We may notice the brief way of stating a pedigree upwards with a running genitive; e.g. móðir hans hét Þórgerðr ok var dóttir Þorsteins ins Rauða, Óláfs-sonar ins Hvíta, Ingjalds-sonar, Helga-sonar, … Th. was the daughter of Th. the Red, son of Olave the White, son of Ingjald, son of Helgi; … Auðr var dóttir Ketils Flatnefs, Bjarnar-sonar Bunu, Grims-sonar hersis or Sogni, A. was the daughter of K. Flatnose, son of Bjórn Buna, son of Grim Hersir of Sogn, Nj. 2, see the Landn. passim.

sopi, a, m. [súpa], a sop, sup, mouthful; drekka tvá sopa, Fas. i. 70; hann saup á þrjá sopa, Bs. i. 394; einn sopa víns, Þiðr. 167.

soppa, u, f. a sop; soppu af víni, Karl. 56.

soppr, m. = svöppr (q.v.), the v being dropped, a ball; slá sopp, Mar. 1034; hann sló augat ór einum með soppinum, Fas. iii. 196.

compds:

sopp-drepr, m. a bat, Vígl. 24.

sopp-leikr, m. a game of ball, Fas. iii. 196.

SORG, f. [Ulf. saurga = μέριμνα, λύπη; A.S. and Dan. sorg; Engl. sorrow; Germ. sorge]:

—sorrow, care, bereavement; the original sense is care (harmr being ‘sorrow’); sorg etr hjarta, Hm. 122; kveykva sorg, Hðm. 1; ala sorg, Orkn. (in a verse); hug-sorg, mind’s grief; búk-sorg, worldly care: allit., sorg ok sút, Hm. 147; snótum öllum sorg at minni veri, Gh. 21; með sorg, Fms. ii. 223, passim: plur. cares, sorrows, lægja sorgir, Rm. 41; at sorgum, Fms. vi. (in a verse); segja sorgir, Am. 84; minar eru sorgirnar þungar sem blý, an old ditty, Sturl. iii. 317; sorgar-búnaðr, sorgar-búningr, a mourning dress, Barl. 20, Stj.: in old vernacular writings the only records of mourning are the phrase ‘to wear a black hood’ (falda blá) in Heiðarv. S. (in a verse), and the hanging the hall with black in the celebrated passage in Jómsvík S., see Sir Edmund Head’s ballad ‘The Death of old King Gorm;’ neither is black used for mourning in Icel., as it is the national colour.

compds:

sorg-bitinn, part. sorrow-bitten, distressed.

sorg-eyrr, adj. grief-healing, Haustl.

sorga-fullr, adj. sorrowful, full of care, Hm. 115: sorrowful, Barl. 20, Bs. i. 193.

sorg-fullr, adj. sorrowful, Gkv. i. 1, Fb. ii. 387, Fms. i. 263.

sorga-lauss, adj. free from care, Skv. 3. 24.

sorg-lauss, adj. free from care, Hm. 55.

sorg-liga, adv. sadly.

sorg-ligr, adj. sad, distressing, Str. 573, Bs. ii. 76.

sorg-móðr, adj. distressed, Bs. i. 178, Gkv. 2. 40, Og. 14, Th. 9.

sorg-mæði, f. distressed. Bs. i. 180. Clem. 47.

sorg-samligr, adj. (sorg-samliga, adv., Stj. 90), melancholy, Sks. 546, 547, Stj. 50.

sorgar-samligr, adj. sad, Pr. 351.

sorga, að, to sorrow, (rare): to be concerned for, s. fyrir e-u = Dan. sörge for noget, (mod.); cp. Germ. sorgen.

sori, a, m. [cp. saurr, súrr], dross, esp. of metals, but. also lees.

sorp, n. sweepings, from houses, the floor, etc., Ísl. ii. 367; bera sorp á eld, Fbr. 168; haninn rótar haugi í, og hittir perlu í sorp í því, a ditty.

compds:

sorp-haugr, m. a mound of sweepings; leyndisk gimsteinn í sorphaugi, Greg. 37.

sorp-hæna, u, f. a top, Ivar Aasen: a hen without a cock, Björn.

sorp-trog, n. a dust-bin, Fms. vi. 366.

sorta, að, [Dan. sort], to dye black, N.G.L. iii. 282.

sorta, u, f. a black dye, B.K. 83.

compds:

sortu-lita, að, to dye with black heather.

sortu-litan, f. a dying black with sorta.

sortu-lyng, n. ‘black ling,’ a kind of dyer’s weed.

sorti, a, m. [svartr], a black cloud; skuggi eða s., Fms. v. 172, vii. 163; sé sorti fyrir augu þeim, Nj. 21; sorti á sólu, Rb. 108.

sortna, að, [Dan. sortne], to grow black, Vsp. 57, Stj. 240, Fms. xi. 414, Rb. 346, Fbr. 114; e-m sortnar fyrir augum, of faintness, cp. Dan. det sortner for mine öjne.

sot-dript, f. (sotdrupt, D.N. i. 590, iv. 328); [a for. word, from Lat. sudarium?]:

—a costly veil to cover relics, pictures, or other sacred things in a church; s. blámerkt, Ám. 59; s. hringofin yfir Martino, Vm. 22; s. yfir Pétrs skript, 83; s. yfir altari, Pm. 137; s. yfir heilögum krossi, Vm. 14.

SÓA, að; this heathen word remains in only four passages of the old poems Hm. and Ýt., and in those only in the infin. and part. sóit; from these, however, a strong inflexion may be inferred; in mod. usage (in sense II) it is a verb of the 1st weak conjugation (að): [the etymology is doubtful; not from sá = to sow; it is more likely that sóa is the root word to són, an atonement. The passages in Hm. and Ýt. leave no doubt as to the original sense]:

—to sacrifice, make an offering, but in a specific sense, for Hm. makes a distinction between blóta and sóa; veiztú hve blóta skal … veiztú hvé sóa skal, … betra er ósent en sé of sóit, Hm. 145, 146; þá er árgjörn Jóta dólgi Svía kind um sóa skyldi, Ýt. 5 (where the prose is, at þeir skyldi honum ‘blóta’ til árs sér); at Bölverki þeir spurðu ef hann væri með böndum kominn eðr hefði honum Suttungr um sóit, or if S. had sacrificed him, put him to death, Hm. 109.

II. in mod. usage the word is freq. in the sense to squander, with dat. and declined; sóa fé sinu, og þá hann hafði nú öllu sóað, það hann átti, Luke xv. 14; cp. Lat. dapes, an offering, and Gr. δαπάνη, a squandering.

sóan, f. a squandering; fjár-sóan, Bs. i.

sóunar-samr, adj. a spendthrift.

sóði, a, m. a dirty fellow, a slut.

sóða-ligr, adj. (sóða-liga, adv.), sluttish.

sóða-skapr, m. dirtiness.

sófl, m. a broom; sópa með sóflum, 623. 36.

SÓKN, f. [sækja: A.S. sôcen; Dan. sogn]:

—an attack; í orrostum ok sóknum, Fms. ii. 106, vi. 59; harðr í sóknum, 24; tóksk harðasta sókn, Eg. 125; Guð gaf honum sigr hvar sem hann átti sóknir, Ver. 26, passim.

2. a law term, an action, esp. the prosecution, as opp. to vörn (the defence); sókn skal fara fyrr fram hvers máls enn vörn, Grág. i. 59; dómar skyldu fara út til sóknar, Nj. 87; sækja með lands-laga sókn, to raise a lawful action, Bs. i. 749; biskups sókn (action) um kristnispell, H.E. i. 251; ok á slíka sókn hverr maðr til síns fjár sem goðinn á, Grág. i. 141.

II. the assemblage of people at a church, meeting, or the like; nú er sókn mikil í Skálholt um allt Ísland, því skaltú fyrir hugsa þik um sermon á morgin, Bs. i. 809; görðisk þá þegar mikil sókn at Guðmundar-degi, 829; til-sókn, at-sókn, skip-sókn, a ship’s crew; sókn eru sautján, Edda 108.

2. a parish, Dan. sogn, answering to the secular hreppr or sveit; af hverri (jörð) sem í sókninni liggr, Vm. 140, passim in mod. usage; kirkju-sókn; sókna prestr, a parish priest: of a diocese, Dipl. ii. 14; þing-sókn, q.v.

III. a drag, grapnel, to drag the bottom of the sea, only in plur.; hvalrinn hljóp á sjó ok sökk, síðan fóru menn til á skipum ok görðu til sóknir, ok vildu draga hvalinn at landi, Bs. i. 641; ef maðr dregr upp akkeri með sókn eðr kafar til, N.G.L. ii. 284; sóknir góðar skaltú jafnan minnask at hafa á skip með þer, Sks. 30; fóru hvern dag margir menn meðr sóknir at leita líkanna, Fms. viii. 231, v.l.

2. in mod. usage sóknir means a big iron hook by which sharks are caught.

compds:

sóknar-aðili, a, m. the prosecutor in a suit, see aðili, opp. to varnar-aðili, Grág., Nj., passim.

sóknar-dagr, m. a suit-day, court-day, K.Á. 180.

sóknar-fólk, n. the parish-folk, H.E. i. 472.

sóknar-gögn, n. pl. the proofs for a prosecution, Grág., Nj.

sóknar-kirkja, u, f. a parish-church, H.E. i. 490, K.Á. 40.

sóknar-kviðr, m. a verdict, Grág. i. 55, 255.

sóknar-maðr, m. a kind of overseer (?) in the old hreppr; ef hann vill eigi, þá er s. sakar-aðili, ef hann vill eigi, eðr er eigi s. tekinn í hrepp, þá á hverr er vill sökina, Grág. i. 297; rétt er at þeir sé eigi land-eigendr er sóknarmenn eru í hrepp, 444, cp. Js. 31, Jb. 13, 54: mod. a parishioner,

sóknar-mál, n. an action (lawsuit), H.E. i. 237.

sóknar-prestr, m. a parish-priest, K.Á. 68.

sóknar-vitni, n. a witness for a prosecution, Gþl. 306.

sóknar-þing, n. a parliament with courts and pleading, a session, Grág. i. 99; lengr er s. er laust, þó skulda-þing sé fast, 108; aðrir eru at dómum, þvíat s. var, Gísl. 92; hann tók af Vöðla-þing, skyldi þar eigi s. heita, Sturl. i. 140.

sóknari, a, m. [cp. Dan. sagsöger], = sóknarmaðr, Grág. i. 448.

sókn-djarfr, sókn-harðr, adj. martial, Fas. iii. 233, Fms. iii. 17.

SÓL, f., dat. sól, and older sólu; acc. with the article sólna, Edda 41, Ó.H. 216; sól is the Scandin. word, ‘sunna’ being only used in poets: [in Ulf. sauil occurs twice, Mark i. 32, xiii. 24; in A.S. poets sôl occurs once, see Grein; Dan.-Swed. sōl; Lat. sōl; Gr. ἥλιος.]

A. The sun, Vsp. 4. 5, 57, Gm. 38; úlfrinn gleypir sólna. Edda 41; vedr var heitt af sólu, Ó.H.; sól skein í heiði, 216; nú vil ek heita á þann er sólina hefir skapat, Fs. 59; hann lét sik bera í sólar-geisla í bana-sótt sinni ok fal sik á hendi þeim guði er sólina hafði skapat, Landn. 38.

2. various phrases as to the sun’s course; fyrir sól, before sunrise, Bs. ii. 241; einn morgin við sól, with the sun, about sunrise, Eg. 717; með sólu, id., Bs. ii. 243; sól rennr á fjöll, K.Þ.K.: or mod., sól kastar á fjöll, the sun appears on the fells; or sól roðar, það roðar af sólu; sól rýðr, or rýðr fjöll, the sun reddens the fells, Fms. xi. 438 (sólar-roð), all denoting the moment before sunrise: of the sunrise, þá rann sól upp, Ó.H. 109; þá er sól ridr upp, N.G.L. i. 218: early in the morning, sól skapthá, shaft-high, Grág.; sól lítt farin, Ó.H.; sól lítt á lopt komin, Ld. 36: of noon, sól hátt á lopti, sól hæst á lopti, sól í suðri, sól í landsuðri, Landn. 276, Sturl. iii. 70, Al. 51: of the afternoon and evening, er sólina lægði, Eb. 172; lágr veggr undir sólina, a low wall under the sun (cp. skapthá sól, in the morning), Sturl. iii. 70: of the sunset, er sól settisk (sól-setr), Eb. 172; sól gengr (rennr) í ægi, the sun sinks into the sea, the phrase suits a coast-land towards the west, Fms. ii. 302, Al. 67; or sól rennr á viðu (or til viðar), towards the wood, in a wooded inland country, Hkr. iii. 227; sól affjalla, ‘the sun is off the fells,’ i.e. is after sunset.

3. of the seasons; cp. the old Dan. phrase, solen bjerges, the sun is ‘mountained,’ sets over the fells; þá tognar dagr en sól vex, Sks. 234 (see sólar-gangr).

4. sól = day; in the law phrase, fyrir ina þriðju sól, before the third sun, within three days, Grág. ii. 20, 24, Eb. 222, Eg. 723; til hinnar þriðju sólar, Fas. i. 20; er þrjár sólir eru af himni, when three suns are off the heaven, three days hence, Nj. 206.

5. hann skyldi snemma upp rísa, ok fylgia sólu meðan hæst væri sumars, Lv. 43; þeir skyldi um nætr berjask, en eigi undir sólu, Fms. vii. 296; á þann bekk er vissi móti sólu, towards the south, Fms. vi. 439.

6. at sólu, following the sun’s course, in due course, prosperously, opp. to andsælis (q.v.), ‘withershins;’ þér skyldið rétt horfa á sólina, ok draumr þinn skyldi þér at sólu ganga, Fb. ii. 298; Páll biskup var svá mikill gæfu-maðr, at honum gengu náliga allir hlutir at sólu (sölu = s́lu, Ed.) hinn fyrra hlut æfi sinnar, Bs. i. 137: er náliga mun komið á enda æfi minnar, ok gengit áðr mart at sólu, 70; but wizards used to make a ring or walk against the sun’s course, saying charms, which was thought to work evil, see andsælis: gýgjar-sól (q.v.), a mock-sun, Sól.; auka-sólir, ‘eke-suns,’ mock-suns: a beam gener., skínn af sverði sól, Vsp. 51.

II. the Sun-goddess. the sister of Máni and daughter of the giant Möndilföri, Vþm., Gm., Edda.

☞ The sun as an object of worship and reverence:—the heathen Thorkel Máni, when on his death-bed, had himself carried out into the sun, and commended his spirit to the god who had made the sun, Landn. 38, see the citation above; sól ek sá … henni ek laut hinnsta sinni ægis-heimi í, I saw the sun and louted to him the last time in this world, Sól. So in Icel. at the present day children, immediately after getting out of bed in the morning, are made to run out of doors bare-headed, there to say a short prayer or verse, and when they return ‘bid good-day,’—a ‘good-day’ being not allowable till this is done; this is called to ‘fetch the good-morning,’ sækja góðan-daginn; the verse Pass. 3. 12 is set apart for this use; but the very words of this verse—á morni hverjum þá upp stend eg, fyrst eg stíg niðr fæti á jörð, færi eg þér hjartans þakkar-görð—were evidently suggested to the poet’s mind by, this beautiful and time-honoured custom then general, but now perhaps fast dying out.

B. Compds:

sólar-ár, n. a solar year, Rb.

sólar-áss, m. the sun-god, of Apollo, Greg. 80.

sólar-bruni, a, m. the burning of the sun, Hkr. i. 5, Stj. 93, Barl. 198.

sólar-fall, n. sunset, Ó.H. 238, Fms. viii. 228, Orkn. 234.

sólar-gangr, m. the sun’s course between sunrise and sunset; en er váraði ok s. var sem mestr, Grett. 113; þá merkðu þeir at sólargangi, at sumarit munaði aptr til vársins, Íb. 7; lítill dagr ok lítill s., Sks. 66.

sólar-geisli, a, m. a sunbeam, Fas. i. 423, Al. 174.

sólar-glaðan, f. ‘sun-gladdening,’ the sunset, Fas. i. 518.

sólar-goð, n. the sun-god, Apollo, Bret., Stj., Post,

sólar-hiti, a, m. solar heat, Hkr. i. 26, Magn. 430.

sólar-hringr, m. the ‘sun-ring,’ orbit, ecliptic, Rb. 458, 462; krabba-mark er norðast er í sólarhring, 476: mod. the circuit of the sun (day and night together); einn sólarhring, tvo sólarhringa, one, two whole days.

sólar-hvarf, n. = sólhvarf; 1812. 34.

sólar-lag, n. sunset; this is the mod. Icel. word.

sólar-lítill, adj. with little sun; sólar-litlir dagar, Maurer’s Volksagen.

sólar-ljós, n. sun-light, Rb. 110.

sólar-rás, f. the sun’s race or course, Sks. 217.

sólar-roð, n. sun-reddening, the moment before sunrise, Fms. x. 258; konungr stóð upp í sólarroð, viii. 132; um morguninn í s., Ísl. ii. 266.

sólar-seta, u, f. = sólarsetr, El.

sólar-setr, n. sunset, Fms. vi. 411, Fas. i. 518.

sólar-sinnis, adv. ‘with the sun,’ from east to west (opp. to andsælis = withershins), Dropl. 10, 11; †the Scot. deasil, Scott’s Waverley, ch. 24.

sólar-skin, n. sunshine, 656 A. ii. 2.

sólar-steinn, m. a sun-stone or loadstone, = leiðarsteinn, used by sailors to find the place of the sun on a cloudy day, Fms. v. 341, Bs. i. 565, 674, Ám. 52, Pm. 20, 81.

sólar-suðr, n. the solar meridian, Stj. 96.

sólar-tal, n. = sólaröld, 1812. 71.

sólar-tár, n. the ‘sun’s tear,’ i.e. amber. Al. 165.

sólar-uppkoma, u, f. = sólarupprás.

sólar-upprás, n. sunrise, Ísl. ii. 334, Eg. 593, Fas. i. 497, MS. 656 B. 8.

sólar-öld, f. the solar cycle (twenty-eight years), Rb. passim.

sól-baka, að, to bake in the sun.

sól-bjartr, adj. [A.S. swegel-beorht], sun-bright, Hkv. 2. 43.

sól-borð, n. = sólbyrði, Bs. i. 583, Edda (in a verse).

sól-bráð, n. and f. a ‘sun-thaw;’ s. mikil, Hkr. i. 71; í sólbráðinu, 72: fem., blíðar sólbráðir, Fms. ii. 228.

sól-brunninn, part. sun-burnt, Art., Rm. 10.

sól-byrði, n. the ‘sun-board,’ i.e. the gunwale; gékk báran inn á bæði borð, ek tók frá sólbyrðin, Bs. i. 484, ii. 50.

sól-eyg, f. (proncd. sóley), botan. ‘sun-eye,’ a buttercup.

sól-gangr, m. the sun’s course, 1812. 38.

sólginn, part. [svelgja], greedy, Hm.

sól-heiðr, adj. sun-bright, Akv. 16.

sól-hvarf, n. the ‘sun’s turn,’ solstice; s. á vetr, s. á sumar, Rb. 90, 454, 456: in popular usage in plur. sól-hvörf, fyrir sólhvörf, Grág. i. 420, ii. 306; nú liðr fram at sólhvörfum, Grett. 162 new Ed.;

sólhvarfa-hringr, the ‘sun’s turn-ring,’ the tropic, Rb. 472.

sól-hvítr, adj. ‘sun-white,’ an epithet of a lady, Hm.

SÓLI, a, m. [Ulf. sulja = σανδάλιον; Engl. sole; Dan. saale; Swed. sola: Germ. soble; Lat. solea]:

—a sole of a shoe; á berum sólum, Fms. viii. 405: sólinn var stökkr, en brúkit var hált, þá rasar Sturla, Bs. i. 527.

Sól-konungr, m. [A.S. Swegl-cynig], the King of the Sun, God, Lex. Poët.

sól-lauss, adj. sunless, Hb. (1865) 38.

sól-mark, sól-merki, n. a zodiacal sign, 1812; 51, Rb. passim; sólmarka-hringr or sólmerkja-hringr, the zodiac, Rb. 104, 112.

sól-mánuðr, m. [A.S. sôl-monað = February], the sun-month, Rb. 104, Edda i. 512 (also sel-mánuðr); in the Northern Calendar it is the third month in the summer, and begins this year (1872) on the 24th of June, see Icel. Almanack.

sól-myrkvi, a, m. a solar eclipse, Icel. Almanack.

sól-punktr, m. a ‘sun-point,’ quarter of an hour, Rb. 114.

sól-sekvía, u, f., botan. the common avens, geum rivale.

sól-setr, n. pl. sunrise and sunset; milli sólsetra, from sunrise till sunset, Eb. 190; várlangan dag sólsetra millim, Landn. 264, v.l.; hann skyldi vera úti með sólsetrum, all day long. Lv. 43.

sól-skin, n. sunshine, Lv. 14, 50, Fær, 227, Nj. 143, Fms. vii. 68, Ó.H. 108.

sól-skríkja, u, f. the shrike, butcher-bird, lanius.

sól-spjald, n. a sun-dial, Icel. Almanack.

sól-staða, u, f. a solstice, 415. 10, Rb. 470: usually in plur. sólstöður, nú líðr fram at sólstöðum, Grett. 145 (Cod. Ups.)

sól-tíð, f. a ‘sun-tide,’ season; fjórar sóltíðir, Rb. 480.

sól-tími, a, m. the sun-time, the natural day, opp. to the astronomical day, Icel. Almanack.

SÓMA, ð, subj. sæmði, Korm. 58, Ld. 32, [Dan. sömme], to beseem, become, befit; ef hann kann eigi sjá hvat honum sómir, Ísl. ii. 160, Fms. ii. 244; sómir þér konungum at þjóna, … er konungum sómði at hafa, 656 B. 8; láta sér sóma, 623. 28, 50; at henni sæmði góð klæði, Ld. 32; at hón sæmði þér, were a fit match for thee, Korm. 58.

sómi, a, m. honour; vil ek eigi drepa hendi við sóma mínum, Nj. 71; þeir bræðr þökkuðu konungi þann sóma er hann veitti þeim, Eg. 96; leiðangrs-görða ok annars konungligs sóma (due, honour) er þér erut honum skyldir at veita, Fms. vii. 19; eigi er á kveðit hve mikit fé henni skyldi heiman fylgja, en likligt at vera mundi góðr sómi, Ísl. ii. 393; margs var alls sómi, manna tiginna, abundance of all things. Am. 92.

compds:

sóma-för, f. an honourable journey, Eg. 107.

sóma-góðr, adj. creditable, suitable, Fms. v. 336: decent-looking, Sturl. ii. 134.

sóma-hlutr, m. an honourable share, Flóv. 24, Fms. xi. 55, Sturl. i. 100.

sóma-kona, u, f. a respectable woman,

sórna-lauss, adj. discreditable, Al. 61.

sóma-ligr, adj. (sóma-liga, adv.), honourable, Odd. 6.

sóma-maðr, m. an honourable, respectable man, Ld. 32, Fs. 12.

sóma-samliga, adv. beseemingly, befittingly, Al. 113, Fas. i. 223. Sks. 447.

sóma-samligr, adj. decent, proper, respectable, Fs. 21, Fms. v. 284, Magn. 434.

sóma-spell, n. lack of property, Sks. 338.

sóma-sæmd, f. dignity, Fms. i. 259.

SÓN, f. [Germ. sühne, ver-söhnung]:

—an atonement, sacrifice, of the heathen age; this ancient Teut. word remains in the Norse only in a few compds:

sónar-blót, n. an atonement-sacrifice, and at the same time an oracle; Dagr konungr … gékk hann þá til sónar-bloós til fréttar, Hkr. i. 24. Fas. i. 532.

sónar-dreyri, a, m. the blood of atonement (the blood of the sónar-göltr, q.v.), Hdl.

sónar-göltr, m. the ‘atonement-boar,’ consecrated to the sun-god Frey.

The ancient sacrifice of atonement (sónar-blót) was thus performed:—the largest boar that could be found in the kingdom was on Yule-eve led before the king and his men assembled in the hall; the king and his men then laid their hands on the boar’s bristly mane and made a solemn vow, strengja heit at Braga-falli. The animal being sacrificed, divination took place, probably by chips shaken in the boar’s blood; for descriptions see Herv. S. ch. 10 (Fas. i. 531, 532), Hkv. Hjörv. (the prose), Yngl. S. ch. 21 (ganga til sónar-blóts til fréttar). The boar’s head at Yule-tide in Queen’s College, Oxford, is probably a relic of this ancient heathen sacrificial rite.

II. Són was the name of one of the vessels in which the blood of Kvasir (the mead of wisdom and poetry) was kept, Edda; hence poetry itself is called fyllr Sónar, id.: orða-sáð Sónar, the word-seed of Són, i.e. inspired poetry, Kormak. This whole myth belongs to the mysteries of the heathen poets.

sóna, að, to sound, = Lat. sonare. Mar.

sónn, m. [from Lat. sonus], a sound; með sætum són, Fb. ii. 26, Pass. 25. 13; láta sónin ganga, to go on trumpeting.

SÓPA, að, [A.S. swapan; Engl. sweep; Scot. soop, the oo = wn]:

—to sweep, the thing swept in dat.; ok sópaði á ofan moldu, Fms. i. 213; hann sér sópat snjánum, Glúm. 329: acc., norðan-vindr sópar burt alla illviðris-klakka, Sks. 234: griðkonan sópar saman léreptunum, Hrafn. 25; hann sópaði þeim af sér, Fms. vi. 110: s. vatni frá andliti sér, Bs. i. 355.

2. to sweep, a house, floor: sópa húsin ok tjalda, Nj. 220; var sópat allt þat er blóðugt var, Ó.H. 116.

3. in phrases; láta greipr sópa um, to make a clean sweep, carry off all, Grett. 127 A; þótti þeir sópa ekki hagliga um tún, Fms. viii. 353; sópa höndum um hirzlur bónda, 235.

II. reflex., sópaðisk hón um fast ok tók beinin ok allt þat er henni þótti ætt, ok sló í munn sér, Ó.H. 153; Þórólfr sópask mjök um föng, Eg. 42; sópask um til vista. Fms. viii. 435; sópast um um útstrandir landsins, áðr vér fengim jafnmikit fé, vi. 150; sópask at um menn, Fbr. 167; brott var sópat öllum vistum, Fs. 145.

sópi, a, m. a nickname, Sturl.

sóp-limi, a, m. a sweeping-broom; sóplimum prýtt. Luke xi. 25, in the N.T. of 1540.

sópr, m. a ‘sweep,’ besom, freq. in mod. usage.

SÓT, n. [Engl. soot; Dan. sod], soot, Edda (Ht.); sóti svartari, blacker than soot, Karl. 341, and passim. (mod. svartr einsog sót.)

sóti, a, m. a soot-coloured horse, like sótrauðr. Lex. Poët., and mod. usage: poët., lög-sóti, the water-steed; griðar-sóti, the ogress-steed, i.e. the wolf, Lex. Poët.

sótigr, adj. sooty; hann svaf aldri undir sótkum ási, Hkr. i. 43; þat var þrjá vetr er hann lá úti á herskipum svá at hann kom eigi undir sótkan rapt, so that he never came under a sooty rafter, Orkn. 478; both passages refer to the old laws of Wikings and warriors, and resemble in sense and phrase the words of Ariovistus, ‘tectum non subissent,’ in Caesar B.G. i. 36.

sót-raftr, m. a sooty rafter.

sót-rauðr, adj. ‘soot-red,’ dark-red, Vsp.

sót-svartr, adj. soot-black.

SÓTT, f. [from sjúkr, by way of assimilation; Ulf. sauhs = ἀσθένεια, νόσος; Dan. sot]:

—sickness, illness, disease, Hm. 94; taka sótt, to fall sick, Eg. 201, Nj. 29, Fs. 12, Ld. 102; kasta á sik sótt, to feign illness, Nj. 14; sóttum sjúkr, 623. 50; utan sóttar burdarins, without birth-pains, K.Á. 104: the phrase, sótt elnar, the illness (fever) increases, Eg. 126, Band. 14, Bs. i. 69, Fas. ii. 162 (where of the pangs of childbirth), 504; sóttin rénar, the fever abates; kenna sóttar, to feel the symptoms of illness or fever, be taken ill, Fs. 21; hón kennir sér sóttar, ok elr sveinbarn, Sd. 176; drottning fær sótt ok fæðir son, Mirm.; at sú mær hafði miklar sóttir, throes of pain, Og. 2: bráðar sóttir, paroxysms, 5; sóttar-brími, the brunt of fever, Stor.; eldr tekr við sóttum, Hm. 138 (see eldr).—Sótt has thus a double sense, generic = Lat. morbus, and special = Lat. febris or angina: in popular phrases and usages this latter sense is very freq., see the remarks in Fél. x. 39, 40.

2. freq. in compds, land-far-sótt = epidemic; ána-sótt, skrópa-sótt, hug-sótt, bana-sótt; it is esp. suffixed to the names of sicknesses followed by strong fevers, thus,

bólna-sótt, small-pox;

kvef-sótt, a cough-fever = influenza;

tak-sótt, a stitch in the side; létta-sótt,

jóð-sótt, throes of childbirth;

þunga-sótt, a severe fever;

stein-sótt, the stone;

bráða-sótt, sudden death;

riðu-sótt, ague;

ámu-sótt, erysipelas;

bit-sótt, a ‘biting illness,’ cancer (?), Hm. 138, Ýt. 17.

3. diarrhoea, (mod.)

compds:

sóttar-far, n. the condition of one’s sickness, Nj. 14, Fms. iii. 27, ix. 434.

sóttar-ferði, n. id., Sks. 710 B.

sóttar-kyn, n. a kind of illness. Mar.

sótta-lauss, adj. free from sickness, Eluc. 25: without fever.

sóttar-leiðing, sóttar-umleitan, f. the burden of an illness.

sóttall, adj. causing illness, contagious, Sks. 96 B.

sótt-bitinn, part. sickness-bitten, struck down by illness, opp. to vápn-bitinn, Orkn. 178.

sótt-dauðr, adj. sickness-dead, struck down by sickness, opp. to sæ-dauðr, vápn-dauðr, Edda 18. Sdm. 33, Eg. 770, Fms. i. 18, vii. 229.

sótt-hættr, adj. dangerous, causing sickness, Sks. 96.

sótt-lauss, adj. not ill; enn er hann kom, var Ottarr s., Fms. ii. 12: without fever.

sótt-lera, adj. prostrate from sickness or fever.

sótt-ligr, adj. sickly, Fas. iii. 642.

sótt-lítill, adj. slightly ill or not very feverish; eru þær þá nökkuð sóttminni enn áðr, Fms. ii. 200.

sótt-næmr, adj. apt to be taken ill, Ld. 102: contagious.

-sóttr and -sóttligr, adj., from sækja (sótti); in compds, auð-sóttr, tor-sóttr, q.v.

sótt-sjúkr, adj. fever-sick, feverish, Fél. x. 40.

sótt-tekinn, part. taken ill. Bs. ii. 140.

SPAÐ, n. a stew of meat or fish; brytja hænginn til spaðs, Fas. ii. 131; lamba-spað, hænsa-spað.

compds:

spað-biti, a, m. a bit of mutton.

spað-súpa, u, f. stew and soup, freq. in mod. usage.

spaði, a, m. a spade, freq. in mod. usage.

2. the check pattern used in hand-weaving; tróður hafa á spöðum, Hallgr.; hence the phrase, hafa á spöðunum, to be all busy and bustling, id.

3. the spade in cards.

spak-frömuðr, m. an ‘oracle-framer,’ soothsayer, sage; valteins s., the soothsayer of the chosen chip, Ýt.; see hlaut.

spak-látr, adj. gentle, quiet, Stj. 213.

spak-leikr, m. wisdom, prophecy, Sks. 561.

spak-liga, adv. peaceably, quietly; friðsamliga ok s., Fms. vii. 312; fara s. ok göra eigi hervirki, Ó.H. 206, Fb. ii. 330; þeir fiórn at öllu sem spakligast, Fms. xi. 358; þeir sögðu ekki spakliga konungs orð, vi. 123.

2. wisely, like a wise man; göra spakliga, Fms. iv. 82; s. tungan spáði, Pass. 10. 6.

spak-ligr, adj. wise, sage, Vsp. 23; spaklig fræði, Skálda 161; spaklig ræða, Sks. 237; tala spakliga hluti, Finnb. 236.

spak-máligr, adj. wise, Þiðr. 174.

spak-mæli, n. pl. a wise saying; s. þau er vitrir menn hafa saman sett. Skálda 200: a prophetic saying, þetta virðusk mönnum s., Sturl. ii. 78.

SPAKR, spök, spakt, adj. [Dan. spag], quiet, gentle; s. ok siðugr, Fms. xi. 97; vertú sjálfr sem spakastr, Sks. 31; hann var ekki til s. við drykkinn, Bs. i. 634; ali-sauðr spakr, a gentle pet-lamb, Stj. 516; hvalir spakir ok hóg-værir, Sks. 132; spök hross, quiet horses, that graze quietly without running astray, Fms. iii. 145.

2. a nursery term for infants, quiet, not crying or restless; spakt skyldi hit elzta barn, Skálda 162: and so in mod. usage, hann er spakr; and ó-spakr, restless, crying.

II. wise, = Gr. σοφός, Lat. sapiens; by the ancients the word is used with the notion of prophetic vision or second sight; ek á uxa þann er ek kalla spámann, þvíat hann er spakari en flest naut önnur, Fms. ii. 193; var Achilles vitrastr, Nestor spakastr, Al. 8; hann var s. at viti, Eg. 25; s. formaðr, Ísl. ii. 398; spaks geta, Fb. i. 201; Isidorus biskup, spakr ok heilagr, Bs. i. 266; Sverrir konungr, er bæði var merkr í máli ok s. at mannviti, 100; hón (Þuríðr) var spök at viti, Ó.H. (pref.); get-spakr, draum-spakr, q.v.

III. as a soubriquet of several wise men of the Saga time, Spak-Böðvarr, Spak-Bersi, as also Gestr inn spaki, Ljótr spaki, Ósvifr spaki, Þórarinn spaki, Þorsteinn spaki, Þorleifr spaki; of women, Þuríðr in Spaka, Landn., Íb.; Danish, Eirekr spaki = Eric Ejegod the Danish king (died a.d. 1103): of later times, Sveinn spaki the bishop (died a.d. 1476); the last man to whom the name was given is Oddr spaki (died a.d. 1556), the translator of the Icel. N.T.

spak-raðugr, adj. giving wise advice, Fas. iii. 104.

spak-ræða, u. f. a wise speech, Mag.

spak-vitr, adj. wise, Hallgr. (spakvitrir spáðu).

spaldenera, m. [mid. Lat. spadula], armour for the back, N.G.L. ii.

spana, að, to provoke; see spenja.

spangól, n. and spangýlur, f. pl. howlings.

spangóla, að, [ýla], to howl, of a dog.

spaning, f. [spenja], a temptation, Hom. (St.)

SPANN, n. [Dan. spand], a pail; s. fullt vatns, N.G.L. i. 358, ii. 248, v.l. 13: a measure, esp. of butter, spann smjörs, Ó.H. 227, N.G.L. i. 100, Fms. x. 398, Fb. ii. 529: also used of grain, D.N. passim, but not in Icel. writers, see Fritzner.

spanna, að, [spönn], to span with the hand.

spannar-, see spönn.

SPARA, pres. spari; pret. sparði; subj. sperði; part. sparat; imperat. spari; but also sparar, sparaði, sparat, which prevails in mod. usage: [A.S. sparjan; Dan. and Engl. spare; Germ. sparen]:

—to spare: hann sparir eigi penninga Þórólfs, Fms. i. 290; ok sparði þó aldri penninga at nauðsynjum, Bs. i. 74; hirðir hann eigi at eins fé sitt ok sparar, 656 A. ii. 2; því spari ek minn mat, at þér sparit yðvarn mat, Fs. 145; ef þeir sperði svá mat sinn, at …, Fms. viii. 66; Geirríðr sparði eigi mat við menn, Landn. 100; nú spari ek eigi mat við ykkr, Fms. ii. 105; ek sparða aldri við yðr nytsamligar kenningar, 656 C. 17; ek hefi engan hlut til þess sparat, Eg. 423; skal ek eigi mitt til spara, Nj. 3; sparar hann bæði við sik ok aðra, 656 A. 2: s. e-m e-t, to leave to another; opt sparir leiðum þat hefir ljúfum hugat, Hm.; spörum þetta verk öðrum, Ld. 144.

2. metaph., partly of things; þat hygg ek, at meirr komi þar til lítilmennska enn þú sparir at ek henda gaman at deilu ykkarri, Eb. 170; spari ek eigi goð geyja, Nj. 160; at þeir mundi eigi af s. at rægja Þórólf, Eg. 59; viltú kaupa þræl at mér?—þat spari ek eigi, segir Gunnarr, I am not unwilling to do that, Nj. 73; viljum vér, at þú sparir ekki af við Þorgrím, Gísl. 26; mun hér ekki af sparat at veita oss, Fms. xi. 341; spara e-t við sik, to shrink from; sá er eigi sparir þat ú-happ við sik, shrinks not from such a crime, Fms. vii. 270: partly of persons, ok sperða ek þik til þess, I would fain spare thee from that, Band. 30 new Ed.; ek spari þik til harðra álaga fyrir okkarn vinskap, Fs. 18; en sjá kveðsk hón, at þeir spörðu hana eigi til erfiðis ok skaprauna, Eb. 126.

II. reflex. to spare oneself; þat orð flytzk af, at þú sparisk við, thou sparest thyself, dost not use all thy strength, Gísl. 26; sparðisk hann ekki sjálfr við orrostuna, Fms. ii. 328; muntú eigi sparask til eins drykkjar meira, Edda 32.

2. to shrink from, forbear; hefi ek lengi til þessa sparask, Gísl. 43; tók fátækis-fólkit at gráta er þat mátti eigi þat skjól sækja er þat hafði lengi til sparask, long pined for, Bs. i. 332, 356.

sparð, n., pl. spörð, sheep’s droppings:

sparða, að, to drop, of sheep.

sparða, u, f. [cp. Lat. sparus], a kind of (Irish) axe, Orkn. 50, Fms. vii. 72, x. 139.

spari-, spare, reserved, used in spari-föt, spari-treyja, spari-pilz …, of a spare suit, jacket, petticoat for holidays only, opp. to hvers-dags-, every-day clothes.

spark, n. a kicking, trampling, Ísl. ii. 139.

sparka, að, to kick, Fs. 31.

sparkr, adj. [cp. common Engl. spark; akin to sprækr, sprakki]:

—lively, sprightly; sparkar konur, Hbl.;—a ἅπ. λεγ.

sparlak, n. a curtain; tvau sparlök, Vm. 58, 119, Vígl. 30.

spar-liga, adv. sparingly, Hom. 15, Mart, 111; ó-sparliga.

spar-mæli, n. ‘sparing words;’ in the phrase, reka s. við e-n, to spare, deal sparingly with, Sturl. iii. 264, Grett. 154 A.

sparnaðr, n. a sparing, saving, passim in mod. usage: sparing, sparnaðar maðr, a person deserving to he spared, Fs. 46.

spar-neytinn, adj. moderate in food.

spar-neytni, f. the being sparneytinn; s. matar ok drykkjar, Bs. ii. 14, Hom. (St.)

sparr, adj. [spör, spart], sparing; mér hefir verit son þinn sparari til úsæmdar, I would fain have spared him, Eg. 728; at þú værir mér sparr undir öxi, Fs. 38; ú-sparr.

sparra, að, to furnish a house with spars (sperra), Boldt.

sparr-haukr, m. a sparrow-hawk, El., Str., Karl., Art., Edda (Gl.)

sparri, a, m. a spar or gag; setja sparra í munn, N.G.L. i. 80;

góm-sparri, a mouth-gag, Geisli, Edda: a spar of timber, D.N. iii. 871.

spar-samr (spar-semi, f. saving), [Germ. sparsam], adj. saving.

SPÁ, ð, pres. spái; pret. spáð: [a contr. form; Scot. spae; cp. Germ. spähen; Lat. spec-, spicio]:

—prop. to pry, look, but only in

II. metaph. to spae (Scot.), prophesy, foretel, the person in dat., the thing in dat. or acc.; eigi vil ek þess spá, Sd. 160; spá mun ek þeim þess, at …, Fb. i. 548; spá ú-orðna hluti, 656 C. 6; spá fyrir ú-orðna hluti, Fms. i. 96; spá mér slíkar spár, Nj. 82; þat spáði mér Þórir félagi minn, 98; kemr nú í hug hvat konungrinn hafði spáð homun, Fms. xi. 83; spásaga er spáð var, viii. 240.

spá, f. a spae (Scot.), prophecy; spá mér slíkar spár, Nj. 182; sjaldan hafa spár mínar átt langan aldr, Grett. 116 A; sínar spár, Al. 65; spáin Finnanna, Fs. 25; leggja hug á spár, 19; segja spár, Edda, passim.

2. as names of poems, Völu-spá, Merlinus-spá.

spá-dís, f. a spae-sister, Fas. i. 144.

spá-dómliga, adv. prophetically, Stj. 230, 236.

spá-dómligr, adj. prophetical, Stj. 432.

spá-dómr, m. ‘spae-dom,’ prophecy, Bret. 62, Fb. i. 77, Stj. 230; Oðinn hafði spádóm (divination), Edda (pref.); spádóms andi. Fb. i. 121, Stj. 63; spádóms fræði, 471; spádóms gjöf, 6; spádóms orð, 63.

spá-farar, f. pl. soothsayings, vaticination, Gþl. 137.

spá-gandr, m. ‘spae-charms,’ Vsp.; for this word see gandr.

spá-kona, u, f. a ‘spae-qneen,’ spae-wife, prophetess, Fms. x. 223; s. sú er sybil hét, Edda (pref.); kona sú er Anna hét, hún var s. Mar. 35; cp. þar var Anna spákona dóttir Phanuels af kyni Asser, Luke ii. 36.

2. as a nickname, Þórdís s.; whence Spákonu-fell, a local name, Landn.

spá-leikr, m. ‘spaeing,’ divination. Ver. 26, Rb. 384, Völs. R. 5: a prophecy, Sturl. i. 121, Bret. 43: spáleiks andi, a prophetic spirit, Sks. 561, Stj. 6, Fb. i. 121; spáleiks sýn, a vision, MS. 623. 62.

spá-ligr, adj. prophetic; ú-spáligr, Fbr.

spá-maðr, m. a ‘spae-man,’ soothsayer, prophet, Fms. i. 145; Chalkas s., Al. 52; ek á uxa þann er ek kalla spámann. því at hann er spakari, en flest önnur naut, Fms. ii. 193; spámenn, galdramenn, H.E. i. 522; seiðmaðr, þat er s., Fms. x. 378.

2. esp. in a Biblical sense; Guðs spámaðr, Sks. 690, Stj. 6; fyrir munn Davíðs spámanns, Bs. i. 265; Lög ok Spámanns, the Law and the Prophets, Niðrst. 8: passim in the Icel. Bible, spámanns orð, the words of the prophet, Bs. i. 728, Hom. 105, N.T., Pass., Vídal., passim.

spámann-ligr, adj. (spámann-liga, adv.), prophet-like.

spá-mæli, n. pl. prophetic words, Sturl. i. 223, Gísl. 94, Fms. v. 322.

spá-mær, f. = spákona, Eb. (in a verse); in Norway spaa-möy is a knuckle in a cow’s foot (the same double sense as in Icel. vala?), used in the game of playing the wizard or prophet, Ivar Aasen.

spán-bakki, a, m. = skotbakki, Fms. ii. 271.

spán-brjóta, braut, to shiver, break into splinters, Ann. 1343.

SPÁNN and spónn, m., gen. spánar, dat. spæni, pl. spænir, acc. spánu, spónu, Fms. i. 128, 290, N.G.L. ii. 131: the mod. form is spónn, spóns, acc. pl. as well as dat. spæni: [A.S. span, spoon; Germ. spann; Dan. spaan; Engl. spoon]:

—a chip, shaving, made by a plane, knife, axe; þó at miklir spænir væri af telgdir, Bjarn. 14: spánn af krossinum helga, Fms. vii. 91; spánu nokkora … hann sópaði spánunum öllum í hönd sér … lét brenna spánuna í lófa sér, Ó.H. 197; spánu þá er þeir telgdu, Fms. xi. 34; ok fylldu upp af spánum, i. 127: tjörgaða spónu. 128; afhógg ok spónu, 290; til þess er snjór kemr á spónu, N.G.L. ii. 131; hrjóta spænirnir upp í móti honum, Edda; lokar-spænir, spána-hrúga, Krók. 52 C: in the phrase, brotna í spán, to be ‘broken into matchwood,’ of a ship, Eg. 405, Nj. 267, 282, cp. Kristni S. (in a verse).

II. metaph. usages,

—a target; setja spán í bakka. Fms. ii. 271; skot-spánn, q.v.:

—the gilt beaks, of dragons’ heads on ships (enni-spánn), bera goldna spánu, Edda (in a verse); enni-spánn, q.v.:

—of a sword’s sheath, sverð með umgerð ok spónum, Þiðr. 80:

—shingles for thatching, D.N. iii. 409, v. 387, 637 (spón-þak):

—chips used for soothsaying, cp. Lat. sortes, féll honum þá svá spánn sem hann mundi eigi lengi lifa, Yngl. S. ch. 42 (see blót-spánn); þeir felldu spán til byrjar, ok féll svá, at Óðinn vildi þiggja mann at hlutfalli at hanga, Fas. iii. 31.

2. a spoon; eta spón-fastandi, Pr. 475; horn-spánn, Fms. vi. 364; Þórdís bar inn grautar-trygla á borð ok hélt með á spónum, Eb. 36, Gísl. 72; allr borðbúnaðr af silfri, diskar ker ok spænir, Ísl. ii. 436;

spóna-trog, a trough or tray in which the spoons were served at table, Gísl. 72.

Spánn, m. Spain, Fms. vii. 78 sqq., x. 92: Spán-land, n. id., Stj. 92 (Spána-land, id. v.l.): Spán-verjar, m. pl. Spaniards, Mirm.: Spán-verskr, adj. Spanish, Karl. 449: mod. Spánskr.

spán-nýr, adj. (spelt spánýr), [Engl. span in ‘spick and span’], span-new, very freq. in mod. usage; vín spánnýtt at drekka, fresh wine, Þiðr. 15, v.l.

2. metaph. quite fresh, not exhausted, Eg. 585, Fms. viii. 405, 413; spánnýjar sakir, Ld. 144; hann strýkr af sér eitrið allt ok verðr þá spánýr eptir, Hom. (St.)

spán-ósi, adj. span-new, of ships just launched; þau (the ships) vóru spánósa ok nýbrædd, Fms. viii. 382; kista s. svá sem nýskafin væri, Ó.H.

spán-þak, n. a shingle-roof, Edda.

spán-þaktr, part. shingle-thatched, Fms. v. 331.

spár, adj., spá, spátt, [spá]:

—prophetic; í hjarta spás manns, Hom. 58; þat er spátt, er spakir mæla, Bs. i. 264: also spá (fem. adj.) er spaks geta, Grett. 72 new Ed., Fms. xi. 154: sann-spár, for-spár, veðr-spár, q.v.

spá-saga, u, f. a ‘spae-word,’ prophecy; nú kom fram spásagan Gests, Ld. 286, Sturl. ii. 78: plur., góðar þykkja mér spásögur þínar, Nj. 146; þessi s. er nú fram komin á várum dögum, Fms. viii. 240, Al. 65.

spá-sögn, f. = spá saga, Fms. ii. 285, Stj. 240.

spázera, að, [from Germ. spazieren], to walk, Fms. xi. 430, Stj. 138, Bs. ii. 57.

spázia, u, f. the margin of a book, skrifa á spázíuna.

spéa (spjá), að, [Dan. spea], to mock; og spéar hann upp í há völd, Hallgr.; … spjöðu hann, Pass.:

spé-, n. mocking:

spé-koppar, m. pl. dimples:

spé-hræddr, adj. fearing ridicule:

spé-skorinn, part. with short-cropped hair.

spegill, m. [Dan. speil; Germ. spiegel; Lat. speculum.], a mirror, Stj. 9, Fms. iii. 543, Mar. 1032, Pm. 87, 98.

spegla, að, to look in a glass.

speingr, m. a spy; sínum speingum ok galdra-mönnum, Hb. (1865) 30, as also in

arg-speingr, a spy, Dropl. (in a verse).

speja or spæja, að, [Germ. spähen; Dan. speide], to spy: hafa spæjat (spejat v.l.) ok rannsakat, Stj. 145; hann leyndisk ok vildi speja um húsfreyju, Grett. 200.

spejari, a, m. a spy, Stj. 219. Rétt. 8 (D.N. i. 87).

SPEKI, f. [spakr], wisdom (= Gr. σοφία, Lat. sapientia); sú speki er hann sagði fyrir ú-vorðna hluti, Fms. i. 146; eilíf speki, Ann. 1848. 372; speki ok vísdómr, … af speki Salomonis, Stj. 560; speki-meistari = spekingr, id.; get-speki, heim-speki, q.v.

compds:

speki-andi, a, m. the spirit of wisdom, Rb. 80.

speki-maðr, m. = spekingr, Glúm. 388.

speki-mál, n. pl. words of wisdom, Greg. 20.

speki-ráð, n. a wise counsel, Fas. i. 171.

spekingr, m. a wise man, a sage; Sigurðar Hlaða-jarls er allra spekinga var mestr, Fms. i. 20; heyrit, ér spekingar, orð mín, ii. 240; Einarr bjó þá at þverá, s. mikill, Lv. 36; hann var inn mesti s. at viti, Eb. 26; Osvifr var s. mikill, Ld. 122; Gestr var s. at viti, framsýnn um marga hluti, 124; síðan fór hann til spekings eins ok sagði honum drauminn, Nj. 121.

2. the counsellors of kings were called so; nú ræðsk Haraldr konungr um við sína spekinga, Fms. xi. 42; sem þá var konungum títt, at hafa gamla spekinga til þess at vita forn dæmi ok siðu forellra sinna, Fagrsk. 150; cp. the A.S. witenas.

spekja, ð, [Dan. spæge], to calm, soothe, keep quiet; s. menn sína, Flóv. 26: reflex. to be calmed, muntú þá spekjask, þótt eigi spekisk þú svá brátt, 677. 12; lét setja hann í járn ok hugði at hann mundi spekjask, Fms. vi. 291.

II. þeir er mest eru spaktir (endowed with wisdom) af Guði, Hom. 136.

spekjur, f. pl. [A.S. spæc], parley; aðrar váru okkrar spekjur, Gkv. 3. 4 (a ἅπ. λεγ.)

spekt, older form spekð = speki, quietness, peace; gæta e-s með spekt, Sks. 126; spekðar ok hógværis, Fms. x. 408;

spektar-maðr, a peace-loving man, K.Á. 48.

2. wisdom, Sks. 294, Fms. i. 117, vi. 144; miklaði hann spektina, svá at þeir skildu alla hluti, Edda (pret.); spektar-andi, the spirit of wisdom, Stj. 348; spektar brunnr, Sks. 604; spektar gyðja, Al. 42; spektar ljós. Greg. 30; spektar íþrótt, Al. 42; spektar manr, komask á spektar mun við e-n, to outwit, Lv. 49; spektar nám. Sks. 15; spektar mál, wise words, Fb. ii. 249, Mirm.

speld, mod. speldi, n. a square tablet; gluggar, ok snúin fyrir speld, Nj. 114; undir söðulfjölinni sprettir hann upp speldi, tekr þar upp bréfit, Sturl. iii. 295: a tablet to write on, ríta á speldi, Fas. ii. 551.

spelkja, að, to stuff, of skins; síðan lætr Oddr troða belginn ok s., Fas. ii. 516.

spelkur, f. pl. [A.S. spelc], a splint for binding up broken bones; hann setti við fætrna, ok batt við spelkur, Fas. iii. 309, passim in mod. usage; lætr hann flá af því belg, siðan lætr hann setja spelkur (spjalkir v.l.) í munn því, ii. 181.

SPELL, n. pl. [A.S. spell], a flaw, damage; ábyrgjask landit við öllum spellum til fardaga, Grág. ii. 216; ábyrgjask e-t við spellum við kaupanda, 249; áðr menn sjá at með spellum ferr, N.G.L. i. 54: a flaw, fault, allmikil spell, Fms. viii. 53, v.l.: a breach, frændsemis-spell, sifja-spell, sakar-spell, etc. spella-lauss, adj. faultless, N.G.L. i. 232.

spella, að (?), = spilla; fæðask af spellaðum hlutum, Stj.; ok hafi svá spellask = spilzk, 290; öll veröldin var spellað, 55: hann hafði spellat sinn veg, 56; ~~úspellaðr~~* úspellað mál, uncorrupt, N.G.L. ii. 78, 81.

spellan, f. defilement, Stj. 24, 290.

spell-reið, f. the damaging a horse by overriding him, Grág. i. 435.

spell-verk, n. a misdeed, the doing damage, Grág. ii. 327.

spell-virki, n. mischief-working, damage; verða sekr (fjörbaugs maðr) um s., Grág. i. 88, 129, Gþl. 241; göra spjallvirki eða rán búum, Grág.; höggva bú eðr taka aðra vist en göra eigi annat spellvirki, id.; göra skaða ok spjöllvirki, Eg. 196; nú höggr maðr í borð skipi manns framan eðr aptan, þat er s., N.G.L. i. 46.

spell-virki, a, m. (spell-virkjar), a mischief-worker, highwayman, Nj. 183, Fms. ii. 83; hugðu þeir at spellvirkjar mundu vera, i. 226, Fs. 6; björn gengr um eyna ok er sá inn mesti s., Eg. 375; spellvirkja bæli, a robber’s den, Fms. ii. 81, Matth. xxi. 13.

spell-virkni, n. the doing damage, Grág. ii. 327, Fbr. 99 new Ed.

spélni, f. [spé], a gibing.

spen-bólga, u, f. a swelling of the teat or dug, Pr. 471.

spen-drekkr, m. a sucking child; þat barn er s. er, Grág. i. 240.

spengi-legr, adj. tall and fine, of stature.

spengja, ð, [spöng], to spangle; borðit var spengt járni, Fas. ii. 64; exi forna ok spengda, Sturl. ii. 170.

SPENI, a, m. [A.S. spana], a teat, dug, esp. of animals: grís er drukkit hafði spenann, Fs. 71; fjórar mjólkár runnu ór spenum hennar, Edda; ýla þegar er þeir missa mjólkr ór þurrum spenum, Al. 31; þat var gyltr ok spenar á, Fms. vi. 216; fjórir hanga spenar, Gsp.; þat skrímsl hefir á brjósti sér stóra spena, Sks. 169; hann kom hverju lambi á spenann, Od. ix. 245.

spena-barn, n. a sucking child, Fas. ii. 328.

SPENJA, pres. spenr; pret. spandi; subj. spendi; part. spanit; cp. spana: [akin to speni; A.S. spanjan]:

—prop. to draw the teat, but only used

2. metaph. to attract, allure; spenr í sælu sína, sín börn jöfurr stjörnu, Skálda 248; hefi ek menn spanit ór þinni hirð, of allan heim hefi ek spanit menn til Guðs, 656 C. 33; hann spandi út hingað með sér Sæmund, brought S. back with him, Bs. i. 240; hann mon deyja, ok mon ek hann þá hingat s., Niðrst. 2; þeir spönðu lið undan konungi, Fms. vii. 248; hann fékk honum lausa-fé; mikit at s. lið undir þá, Ó.H. 25; þar sem hann fann sterka menn eðr spekinga at viti þá spandi hann alla til sín ok görði sér kæra, Fms. x. 293; s. frá honum þá er honum vóru hollir, ix. 262; honum þótti þar megin landsins, ef hann fengi þar undir sik spanit, meðan jarl væri í brottu, iv. 105 (komit, Ó.H. l.c.)

SPENNA, t, [A.S. spannan], to span, clasp; s. sverð báðum höndum, Fms. viii. 363; spenna árarnar fjórir hverja, 384; á langskipunum spenntu tveir eina ár, ix. 310; spenntu tveir hverja ár, 303, v.l.

2. to span; lín svá mikit at spennt fengi um mesta fingri, to span with the thumb and the middle finger, Ó.H.; hjálm á höfði enn ekki spennt (clasped) kinnbjörgunum, Grett. 118; spennt gullhlaði at höfði sér, Fms. ii. 264; s. um sik beltinu, xi. 272; Egill spennti gullhring á hverja hönd honum, Eg. 300; ok er hann spennir þeim um sik, Edda 15; þeir spenntu næfrum at fötleggjum sér. Fms. vii. 320; hann hafði spennt af sér (unclasped) beltinn, xi. 290; spenn af mér belti ok knífinn, iv. 27; s. höndum um háls e-m, to clasp the hands round one’s neck, Ísl. ii. 343; hann spennti um hann stúfunum, Gullþ. 59; s. karls dóttur, Fas. i. 50; prestr nokkurr gékk á land, Birkibeinar spenntu hann, clasped, caught him, Fms. viii. 358; harðliga spenntr, in hard straits, Grett. 158 A: spenna boga, to draw a bow, Þiðr. 39.

II. to spend, enjoy; meiri Sæmd en hann hefði fyrr því lika spennt, Th. 18; eptir ár liðit skal ek segja þér hvat þu spennir, Fms. xi. 423; upp spenna góz e-s, N.G.L. iii. 245.

III. = spenja, Fms. ix. 262, v.l.

spenna, u, f. spasm; slikum spennum ok únáðum, Ísl. ii. 63: medic. a fit of vomiting, fá harðar spennur: a grasping, hrygg-spenna, q.v.

spenni, n. a locket, D.N.

spennill, m., in Eir-spennill, Brasen-clasp. the name of a vellum MS.

spennir, m. a grasper, compasser, Lex. Poët.

spenni-töng, f. a ‘clasp-tongs’, forceps, Ó.H. 223, Eb. 244.

spennsl, n. a clasp; s. bandanna, El. 2: esp. of books, mod. spennsli.

spen-volgr, adj. warm from the cow, of milk.

sperðill, m. a kind of sausage; bjúgu og sperðla, Hallgr.

SPERNA, d, (of an older strong verb there only remains the pret. sparn), [cp. A.S. spurnan; Engl. spurn]:

—to spurn, kick with the feet; hann spernir til risans með fæti, Þiðr. 186; þo at þeir vili sperna yðr frá þeim tagnaði. Barl. 44; þeim sem hann fær spernt frá hirðvist, N.G.L. ii. 422; þá er Haraldr sparn á mörnar mó, Hkr. i. (in a verse); ok er hann sparn gálgann, Eb. 34 new Ed. v.l. 1; er Egill sparn gálgann, Hkr. iii. 199; álmr spann (= sparn) af sér odda, the bow spurned the shafts off, Jd.

sperra, u, f. [Engl. spar], a spar, rafter, of a roof.

compds:

sperri-leggr, m. a spar-stick, Fms. vii. 72.

sperru-tær, f. pl. the ‘spar-toes,’ i.e. the ends of a spar in a roof.

sperru-vegr, m. a ‘spar-way,’ tram-way, D.N. i. 577.

sperra, ð and t, to raise the spars in a house, D.N. i. 477.

2. to stretch out the legs like rafters; hrossit sýktisk ok sperrði frá sér fætr, Bs. i. 614.

II. reflex. to struggle by putting the feet out like spars; hann sperrisk við fast í sætinu, Th. 76; siðan gengu þeir á land, en hón sperrðisk við, ok tók annarr í hár henni ok leiddi hana, Sd. 185: upp spertr, strutted (better stertr), Hrafn. 18.

spez-skór, m. a kind of shoes, Fms. viii. 358.

SPIK, n. [A.S. spic; called by the English whale-fishers speck]:

—blubber, the fat of seals, whales; sel-spik, hval-spik, finnanda-spik, N.G.L. i. 252; spik ok rengi, Grág. ii. 362, Ám. 32.

compds:

spik-feitr, adj. seal-fat.

spik-hvalr, m. whale-blubber, Vm. 143.

spikaðr, adj. fat as a seal.

spiki, a, m. [A.S. spic-máse], a bird, the tit, parus L., Edda (Gl.)

spil, n. a tablet, = speldi; hann þildi alla veggi með spjöldum eða spilum, Stj. 563. 1 Kings vi. 15.

II. [Germ. spiel], a game;

barna-spil, a child’s game, Bb.; leik-spil, mansöngs-spil, Skáld H.

2. plur. cards, (mod.)

spila, að, [Germ. spielen], to play; the word occurs in the 14th century; hann spilar fingrum at Rómi, Fbr. 198 (in the text of the Fb. the old phrase is leika fingrum, see Rm.), passim in mod. usage.

2. also, to spend; s. út eigum sínum, of a spendthrift;

út-spilan, squandering.

3. to play at cards.

spilda, u, f. [speldi], a flake or slice; hér er skjöldr er ek vil gefa þér—Ærnar á Grímr fóstri minn flagspildur, Ísl. ii. 32; spilda af ísi, a flake of ice.

spildingr, m. = spilda.

SPILLA, t, to spoil, destroy, with dat.; brutu niðr hof ok spilltu blótum, Fms. i. 51; þeir spilltu því er þeir máttu eigi með fara, Eg. 385; spilt var slæðunum, 703; spilla íll mál góðum siðum, Bs. i. 271; s. máli e-s, Eg. 418; s. okkru vinfengi, Nj. 49; s. sér í saurlífi, Stj. 55; s. fyrir e-m, to spoil one’s condition, do one harm, Eg. 255, esp. of harming by slander.

II. reflex. to be spoiled, damaged, grow worse, Grág. ii. 288, Hom. 120; spillask við, to get worse, Eg. 566; trú spilltisk, Landn. 117; mun mikit hafa um spilzk, taken a turn for the worse, Ísl. ii. 369; spilltisk skjótt árferð, Fms. i. 51; spillask þá sakarnar, Grág. i. 373:—

part. spellandi, a spoiler, Ó.H. 114; um-spillendr:

spilltr, spoiled, corrupted.

spilli-dýr, n. a noxious animal, Fb. ii. 78.

spilli-ligr, adj. corruptible, Bs. ii. 183.

spilling, f. corruption, Mar., passim in mod. usage and eccl. writings.

spillir, m. a spoiler; spillir bauga, Fm., Lex. Poët.; skálda-spillir, q.v.

spinka, að, to sprawl; þeir draga hann fram at gálga … hversu hann spinkar, Thom. 472.

SPINNA, spann, spunnu, spunnit; [Ulf. spinnan = νήθειν; a word common to all Teut. languages]:

—to spin; Katla sat á palli ok spann garn, Eb. 92, 94; ek hefi spunnit tólf álna garn, Ld. 224; drósir suð-rænar dýrt lín spunnu, Vkv. 1; Grima sat á þreskeldi ok spann, Fbr., passim in old and mod. usage.

spík, f., pl. spíkr, [Engl. spike; Dan. spig], a spike, sprig;

fjala-spíkr, board-splinters, Pr. 415; skyldi ek sundr bjóta hverja spík er í þeim er, Mirm. 70:

in mod. usage of a thin worn-out scythe, ljá-spík, Ísl. Þjóðs. i. 11; hann hafði aldri annan ljá en spíkina álf konu-naut, 12.

spíra, u, f. a spar, N.G.L. iii. 204, Edda ii. 482; spíru-viða, a spar-timber, N.G.L. iii. 207: a stilt, Stj. 95.

II. a kind of beaker or vessel in church furniture, Dipl. iii. 4, Vm. 58, B.K. 84, 130, D.N.

III. the town Spira, Symb.

spítal, n. (spítali, a, m., Symb. 30, Fms. x. 153, xi. 202, 301; not specially for the sick); [for. word; mid. Lat. hospitale]:

—a spital or hospital for the poor or strangers, Symb. 28, Fms. x. 153; lærðra manna spítal, Ann. 1308; for lepers, Dipl. ii. 16, 94; spítals-prestr, D.N. ii. 16.

spítalskr, adj., spít-elska, u, f. [Dan. spedalsk], leprous, for the old hospitals were established for incurable lepers.

spíz, n. [for. word; Ital. spezie], spices, B.K. 88, Rétt. 49, Mar.

spíza, að, [for. word; Germ. speisen], to furnish with provender; vel spízaðan, Clar., Bláus S., (unclass. and obsolete.)

spjað,† n. part., from spéa. Pass. 14. 17.

SPJALD, n., pl. spjöld, [Ulf. spilda = πινακίδιον, πλάξ]:

—a square tablet; með spjöldum ok spilum, Stj. 563: a tablet in a church, brík yfir altari, spjöld tvau, Vm. 149; spjald ok á crucifixio. Ám. 58: the square wooden board in the binding of a book, átta bækr í spjöldum, Vm. 177; hálfr fimti tugr bóka í spjöldum, Dipl. v. 18: spjalda-laus, without a cover, id.: the phrase, spjaldanna á milli, from one cover to the other; eg hefi lesið bókina spjalda á milli, i.e. all, every word of it: vax-spjöld, wax-tablets, Sturl. iii: for writing, Lat. cera, skrifa á spjald, Stat. 275; kirkjunnar lög rituð á spjali(d) ok upp-fest, H.E. i. 501: the squares made in weaving by ladies, hlaða spjöldum, to make, weave, check, Gkv. 2. 26; hence a woman is in poets called spjalda gná, the fairy of the tablets, Skáld H. 6. 48; spennti eg miðja spjalda gná spriklaði sál á vörum, a ditty.

spjald-hryggr, m. the back above the hips, the small of the back; lendar, spjald-hryggr, mjó-hryggr, bak.

spjald-ofinn, part. ‘woven in squares,’ of a lady’s work.

spjald-vefnaðr, m. weaving in squares, check-work, embroidery.

SPJALL, n. [Ulf. spill = μυθος; A.S. and Engl. spell; O.H.G. spel, hence mod. Germ. spiel]:

—a ‘spell.’ saw, saying; hafa mart í spjalli, to treat of many things. Skáld H. 4. 10;

and-spjall, an answer, reply;

guð-spjall (q.v.), gospel:

—else used in plur. and only in poetry: spjöll, words, tidings; forn spjöll, old words, old lore, of bygone days, Vsp 1. Hkv. 1. 36; ný spjöll, news, Hkv. Hjörv. 31; jó frá ek spjalla, asked him for news, Gkv. 2. 5; sunnan em ek kominn at segja spjöll þessi, Fas. i. 499 (in a verse); heilög spjöll, holy ‘spells,’ Skákl H. 7. 62; móðug spjöll, ‘moody spells,’ lamentations, Gh. 9; hermdar spjöll, angry words, Edda (in a verse);

fé-spjöll, ‘fee-spells,’ Vsp. (see fé);

vig-spjöll, war-news. Lex. Poët.;

læ-spjöll, lewd spells.

spjall, n. a ‘spell,’ mischief, damage, = spell; taka spjall af e-u, Sks. 352 B.

2. a flaw; spjöll, á máli, Glúm. 347; hafi þér málit meir tilbúit með úskapi, en eigi sé spjöllin á, id.; sýnisk mér auðsæ allmikil spjöll á yðarri ráðagörð, Fms. viii. 53, v.l.; spjöll, opp. to kostir, Merl. 2. 97:

mann-spjöll, a loss in men.

spjalla, að, [Ulf. spillen = to pronounce], to ‘spell,’ talk; myrkri við man spjalla, Hm. 81; fjöld nam at s., Bkv. 13;

spjallandi = mál-vinr; spjalii, Edda ii. 497.

spjalla, að, to spoil; spjölluð mál, Háv. 57.

spjalli, a, m. a ‘speller,’ one who converses with another friend, Edda (Gl.); gumna spjalli, gauta s., gotna s., the friend of men, Lex. Poët.; Hrungnis s., the friend of H., Hým.; jöfra s., the secret friend of kings; s. landreka, id., Lex. Poët.

spjallr, adj. spoken; in opin-spjallr, q.v.

spjall-virki,† a, m. = spillvirki, Grág.

spjátra, að, to behave like a fop: spjátr, n.:

spjátrungr, m. a fop, coxcomb.

SPJÓT, n. [Dan. spyd; Swed. spjut; Germ. spiess; Engl. spit; †A.S. spreôt; spjót being qs. sprjót, akin to sproti (?)]:

—a spear, lance, both to throw and thrust (prop. of a wooden staff), K.Þ.K. 170, Nj. 8, 264, Fms. i. 44, viii. 352, Anal. 116; spjóts-skot, Fms. viii. 352, Fs. 17, Ó.H. 183, passim.

compds:

spjóts-falr, m. the socket of a spear-head, Fms. vi. 198.

spjót-garðr, m. a fence of spears, Gþl. 457.

spjóts-hali a, m. the ‘spear-tail,’ the end of the wooden shaft of a spear, Ld. 132, Eg. 289, Fms. vi. 413.

spjót-lag, n. = spjótslag, Fms. ix. 489.

spjót-leggr, m. the ‘spear-leg,’ shaft, Nj. 64, v.l.

spjóta-lög, n. pl. spear-thrusts, Eb. 190.

spjóts-oddr, m. a spear’s point, head, Ld. 78, Landn. 215, 308, Grág. i. 89, 133, Fs. 99, Fms. vii. 149.

spjót-skapt, n. = a spear-pole, Nj. 70, Sturl. i. 196 C, Fms. ix. 405, Eb. 190; spjótskapts-hali, K.Þ.K.

spjót-skepti, n. = spjótskapt, Sturl. i. 196, iii. 113 C.

spjóts-skepti, n. = spjótskepti, Nj. 145, v.l.

spjót-spík, f. a ‘spear-spike,’ thin spear, Ld. 278.

spjótaðr, part. furnished with spears, Al. 21.

SPJÖR, n. pl. [A.S. spere; Engl. spear; Germ. speer]:

—a spear, only in plur. and poët. (neither gen. nor dat. occur), Edda (Gl.); erat audskept almanna spjör, ’tis not easy to make spears for all men, i.e. to please all men, Ad. 21, cp. Hm. 127; dreyrug spjör, Höfuðl.; spjör gullu, spjör knáttu glymja, braka, spears clashed, etc., Lex. Poët.; rjóða spjör blóði, Nj. (in a verse).

spjörr, f., only in pl. spjarrar, mod. spjarir:

—swathing-bands, used instead of hose or stockings; Auðr kona þín er í brókum ok vafit spjörrum mjök í skúa niðr, A. thy wife dresses in breeks (like a man), winding swathes round her legs almost down to the shoes, Ld. 136; hvítar brækr ok vafit at neðan spjörrum, því var hann vaf-spjarra Grímr kallaðr, swathing the legs (instead of stockings), for which he was called ‘swaddle-leg’ Gullþ. 14.

2. mod. a rag, tatter; þat sem áðr er slitið ok at spjörum orðit, Fas. iii. 7: the phrase, spyrja e-n ór spjörunum, to examine one without his hose on, i.e. to strip and examine him closely, Snót: in mod. usage also sing., hann á ekki eina spjör, not a scrap of clothing on his back.

sponz, n. [Dan. spunds], a bung of a barrel.

SPOR, n. [Ulf. spaurds = στάδιον; A.S. spyrd, spor, = a track, footstep; O.H.G. spurt; Germ. spur; Dan. spor; these last having, like the Icel., dropped a d]:

—a track, footprint; eptir þetta sté Froði í bergit … til þessa spors mun ek koma hvern dag, ok vita hvat í sporinu er, Fas. i. 63; manns-sporin í snjónum … heim munu liggja spor hans, Fs. 41; mátti eigi hrærask ór þeim sporum, Bs. i. 357; standa í þeim sporum, Sturl. ii. 63; þeir rekja spor sem hundar, Fms. i. 8; standa í sömum sporum. to stand still, Clem. 32, Fas. i. 63; hann stóð í spori er hann hafði gört sér, Grett. 89: ganga í spor e-m, to go in a man’s footsteps, go behind him, Nj. 26 vist hefir þá vel fram gengit, en þó hefir þú eigi gengit mér í spor, not followed in my steps, 108; hvetja sporit, to quicken one’s steps: spretta úr spori, to question the pace of a rider; fót-spor, q.v.: metaphorical phrases, þótti synir hans vel stíga í spor honum, his sons stepped well in his footprints, were like him, Fs. 61; blístra í spor e-m, Korm.; sjá ben markar spjóti spor, Sd.: the phrase, renna blóði í spor, Bkv. 17, referring to a heathen rite of making foster-brotherhood by blending blood in one’s footprints (vestigia sua mutui sanguinis aspersione perfundere, Saxo 12), cp. Gísl., Fbr. S.: at vörmu spori (adverbial), on the warm track, instantly, in return; †‘fote-hot,’ Chaucer; poët. usages, sverða spor, a’sword’s prints’ i.e. wounds, Úlf. 11. 16; eggja spor, an ‘edge-print,’ Lex. Poët.: dólg-spor = dólk-spor, dirk-prints., Hkv. 2. 40.

spora-drjúgr, adj. fast pacing.

spora, að, = sporna; þorðu eigi hestarnir s. hana, Fas. i. 226.

spor-askja, u, f. an oblong box.

spor-baugr, m. an elliptic ring, (mod.)

sporð-dreki, a, m. a ‘tail-dragon,’ scorpion. Rb. 102.

SPORÐR, m. a fish’s tail; s. sem á fiski, Sks. 167; hrygg höfuð ok sporð, N.G.L. i. 59. Gþl. 459: of a serpent, Fms. x. 407; hann (the world serpent) bitr í sporð sér, Edda: hence of a ship with dragon heads at her bows, the stern is called sporðr, var á stafni visundar-höfuð, en aptr sporðr, Hkr. iii. 25: phrases, standa e-m; á sporði, to be a match for, metaph. from fighting a dragon; vitr maðr ertú. svá at fáir munu standa á sporði þér, Nj. 244; mun engi maðr þá þér á sporði þér standa, 111; þessa menn er nú hafa mjök yðr á sporði staðit, who have withstood you, hampered you, 655 xiii. B. 2: víta hvárki höfuð né sporð á e-u, to know neither the head nor the tail of a thing, know nothing about it.

2. metaph. the tail or pointed end of a shield (the oblong shield, skjaldar-sporðr): hjó í skjöldinn ok af sporðinn, Nj. 200, Fs. 135:

—of a bridge,

brúar-sporðr, a bridge’s end (see brú):

bryggju-sporðr, bygðar-sporðr, outskirts, Skáld H.

sporða-köst, n. pl. the flapping of a fish, salmon, Bb.

spor-ganga, u, f. (cp. ganga í spor e-m), backing, assistance; veita e-m fylgð ok sporgöngu, Eb. 112.

sporgöngu-maðr, m. a ‘step-goer,’ follower, Fas. iii. 46, Eb. 112, Bs. i. 766: a persecutor, grimmir sporgöngumenn, 623. 35.

spor-hundr, m. a slot-hound, bloodhound, Fms. vii. 50, Orkn. 150.

spori, a. m. [A.S. spor, spora; Dan. spore], a spur, Nj. 82, Fms. vi. 424; slá (keyra, höggva) hest sporum, ix. 518, Gullþ. 68; spora-högg, Nj. 8; the oldest spurs were pointed (oddar), see Worsaae, No. 356.

spor-latr, adj. slow or lazy in walking.

spor-léttr, adj. quick of step.

sporna, að, [A.S. spurnan], to spurn, kick, tread on; sporna vóll, Vsp. 28; s. moldveg, Og. 9; sem Absalon spornaði enn á eikinni, Stj. 534. 2 Sam. xvi. 14; en er hann spornar gálgann, Eb. 96, Trist. 3; hann vildi taka af mér hringinn en ek spornaði við, struggled against (= sperrast við), Fas. iii. 395: metaph. to withstand, eigi má við sköpum s., Fs. 26; kvað eigi mundu tjá við at s., 22.

spor-rakki, a, m. a slot-hound, Str. 3.

spor-rækt, n. adj. footstep-tracking; hafði fallit snjófölva svá at s. var, Ld. 204, Ann. 1362, p. 310.

spott, n. (spottr, m.; drag öngan spott at oss, Nj. 16; þeim þótti þetta spottr einn, Fms. viii. 437); [Dan. spot; Germ. spott]:

—‘sport,’ mock, scoff, Fms. vi. 156; mart annat spott görðu þær Norðmönnum, 253; verða fyrir spotti, 209; spott ok háð, Nj. 66; með spotti, Fms. i. 15; hafa e-t at spotti, viii. 10; svara skætingu ok spotti, Glúm. 363.

SPOTTA, að, [Germ. spotten; Dan. spotte], to mock, make sport of;þó þeir spotti mik, Fms. vi. 208; eigi þarf at s. þetta svá, mjök, Ld. 216; mun þú vera spottaðr, duped, mocked, made sport of, Fms. vii. 153; þótti honum þeir hafa mjök spottað sik, er honum höfðu komit í þessa ferð, 212: spotta e-t af e-m, to cheat one of a thing; hafa þær hæðiliga spottað af mér mitt ríki, Bret. 164; s. at e-n, to make sport of, Nj. 95.

spottan, f. a mocking, Flóv. 30, Skálda 199.

spotti, a, m., spottr, Vm. 103, [Engl. spot], a bit, small piece; brátt mun hann beita upp land várt þegar er hann þykkisk nokkurn spotta í eiga. Fms. vi. 103; tak nú til þín þessa tíu spotta möttulsins, Stj. 576 (seissura of the Vulgate): freq. in mod. usage, band-spotti, a piece of string; reipis-spotti, ólar-spotti: of distance, vegar-spotti; fara lítinn spotta; or spotta-korn, n. a bit of the way.

spott-samligr, adj. (spott-liga, adv.), mocking. Barl. 197.

spott-samr, adj. mocking, sporting, Nj. 61, Bjarn. 3.

spozkr, adj. [Dan. spodsk], mocking, jeering.

SPÓI, a, m. [Swed. spof], a bird, a curlew, scolupax arquata L., Edda (Gl.), Grág. ii. 346; spóa-egg, vella einsog spói, freq. in mod. usage.

spóki, a, m. [Engl. spoke], a small spoke, piece of wood;

dreng-spóki, a ‘boy-spoke’, an imp. Grönd.

spóla, u, f. a weaver’s shuttle (in the mod. loom).

spónn, m. a spoon: see spánn.

compds:

spón-blað, n. the bowl of a spoon.

spóna-matr, m. ‘spoon-meat.’

spraðka, að, to sprawl, Al. 179.

spraka, u, f. a little flounder.

spraka, að, to crackle; þá tók brauðit at spraka sem steinn í eldinum, Greg. 57.

spraki, a, m. a rumour, flying report, Fms. i. 187, viii. 365, 416.

2. [A.S. spræca], a speaker; in for-sprakki, a spokesman.

sprakki, a, m., qs. spraðki, [cp. Dan. sprade or sprade-basse = a dandy]:

—a ‘spark,’ poët. a woman, Rm., Edda (Gl.), Lex. Poët., freq. in mod. lays, but not used in prose,

spraka-leggr, n. a nickname, Ó.H.

sprang, n. lace-weaving; dúkr hálfr með sprang (lace), hálfr með glit (brocade), Pm. 123; dúkar tveir blámerktir, hinn þriði með sprang, 14, cp. D.N. v. 386.

sprang-dúkr, m. = sprangaðr dúkr, Pm. 51.

spranga, að, to walk sprightly, Úlf. 11. 50; spratt hann upp frá spaðs rétt og sprangaði út á húsgang, Stef. Ól.; †þá skal bera til sýnis þat klókasta smáþing sem hvers hjákona hefir sprangat, Thom. 301.

2. to braid lace; part., sprangaðr dúkr, laced, Ám. 46, Vm. 21; dúkr sprangaðr ok annarr glitaðr, 40; altaris-dúkr sprangaðr, 52; lectara-dúkr s., 119, D.N.

sprek, n. a stick; eldiviðar-stikum eðr sprekum, Stj. 264;

smá-sprek, small sticks.

spreka, að, [from Germ. sprechen]; spreka e-m til, to accost one.

spreklóttr, adj. speckled.

sprengi-kveld, n. ‘bursting-eve,’ i.e. Shrove Tuesday, from the habit of over-eating at that time, Icel. Almanack.

sprengja, ð, the causal of springa, [A.S. and Germ. sprengan; Dan. sprænge]:

—to make burst; öxi forna ok sprengda, Sturl. ii. 170; s. egg, to break an egg; s. ber, Stj. 200; s. augu úr hausi e-s, Landn. 51; s. hest, to ride a horse to death, Korm. 68, Ísl. ii. 331, Landn. 84, Karl. 308; ok vilit þér s. mik, to work one to death, Sturl. iii. 225.

sprengr, m. bursting; honum hélt við spreng (from exhaustion), Fas. iii. 411; fólkinu hélt við spreng (from heat), Sturl. iii. 223; ek hefi unnit hér til sprengs í sumar, worked me to death, Grett. 121 A.

SPRETTA, pres. sprett; pret. spratt, sprazt, spratt, pl. spruttu; subj. sprytti; part. sprottinn: [an iterative from springa; Swed. spritta; Engl. spirt; Germ. spritzen]:

—to spirt out, of water; þar sprettr einn brunnr, Ver. 2; spratt þar vatn upp, Edda (pref.); þar spratt upp brunnr, Fms. vii. 251; helli þeim sprettr vatn ór berginu, i. 232; veita vötnum þeim er spretta upp í engi manns, Grág. ii. 289; sá er næstr býr vötnum þeim í héraði, er upp spretta næst líki á fjalli, K.Þ.K. 34; spratt honum sveiti í enni, sweat burst out on his forehead, Nj. 68.

2. to start, spring; hann sprettr upp, starts to his feet, Fms. xi. 151, Bs. i. 420; Hrútr vildi upp s. ok fagna henni, Nj. 6; þeir spruttu upp með íllyrðum, 128; hann spratt upp skjótt ok hart, Eg. 717; s. á fætr 129; s. af baki, to spring off horseback, Ld. 220; s. ór snöru, to spring out of a snare, 623. 36; spratt upp lássinn, up sprang the latch, Gullþ. 27; þá sprettr tjaldskörin, Sturl. i. 117; ok sprettr þá láss af limum, Gg.; sprettr mér af fótum fjöturr, Hm.; spruttu honum fætr á jakanum, he slipped, Eb. 238; spratt henni fótr ok féll hón, Bs. i. 385; spratt upp fjándskapr, Sturl. ii. 57; spretta upp af honum einstaka mansöngs-vísur, Fbr. 69; spratt þat upp af heima-mönnum (it was rumoured), at …, Dropl. 17.

3. to sprout, grow, of hair, grass, crops; hárið spratt á sauðum, Þryml. 8; honum var sprottið hár ór kolli, Fms. iii. 125; svá ungr at eigi mun grön sprottin, Sturl. iii. 129; honum var ekki grön sprottin, Ld. 272, v.l.; þá er blómin spruttu, Karl. 546; vel sprottið (illa sprottið) tún; sprottnar engjar, good, bad crops.

spretta, t, a causal to the preceding, to make spring up, unloose; s. gjörðum, to ungird, Ísl. ii. 339, 340; s. belti, Fms. iv. 31; hón spretti frá sér nisti, Bs. i. 337; s. af sér digrum fésjóð. Fms. viii. 141; s. frá loku, to unlock, 332; s. tjaldskörum, Fbr. 65, Fms. vi. 179, Bs. i. 420; sprettir hann upp speldi, Sturl. iii. 295; s. gildru um nætr, to unbend a trap, Gþl. 445.

2. to rip up, of a seam; hann spretti af annarri erminni, Fms. vi. 349; s. saum, to rip up a seam; s. upp fati, to rip up an old cloth; Þjálfi spretti á knífi sínum, Th. split the bone with his knife, Edda 28; ek lét spretta berkinum, I peeled off the bark, Al. 173.

spretti-tíðindi, n. pl. flying news, Fr.

sprettr, m. a ‘spurt,’ spring, bound, run; hlaupa í einum sprett, to run in one spurt: esp. of a horse, ríða í einum spretti, hleypa á sprett, harðr á spretti. sprett-harðr, adj. id.

spreyta, t, [spjátra], to make show, sport:

spreytingr, m. prudery.

sprikla, að, to sprawl, = sprökla.

SPRINGA, pres. spring; part. sprakk (Early Dan. sprank), sprakkt (sprakst), sprakk, pl. sprungu; subj. spryngi; imperat. spring; part. sprunginn: [common to all Teut. languages]:

—prop. to spring, leap, bound; this sense, however, is obsolete in the Icel. and only found in poets; hefðir egi mat nema á hræjum spryngir, unless thou springest on carrion, as a beast of prey, Hkv. 2. 31.

II. to burst, split; steinar springa, Blas. 47; horuit sprakk í miðju, Eg. 212; kýlinu því er ek hugða fyrir löngu mynði s., Fms. vii. 121; sprakk fótrinn í nátt, of a boil, Hrafn. 15; eggið sprakk, the egg burst; rak hann niðr annat knó á arinhellu svá at sprakk mjök, Bs. i. 680; sprotinn kom á andlitið ok sprakk fyrir, struck him in the face so that the skin was grazed, Nj. 16; kom hamarinn í höfuð Þorvarði ok sprakk mjök fyrir en haussinn rifnaði, Sturl. ii. 38; ok springr fyrir undir, svá var höggit mikit, Fms. xi. 133; bold hans bólgnaði ok sprungu á sár, Mar.

2. to die from over-exertion, grief, or the like, Bs. i. 631; sumir sprungu með öllu ok dó úsárir, Fms. vi. 421; ok vóru þá sprungnir báðir, Eb. 178; eykirnir sprungu, Fms. x. 203, Gísl. 15, Karl. 310; annat mun þér verða enn þú springir af torfkasti, Sturl. iii. 225; Grímr var sprunginn af róðrinum, Fas. ii. 355; s. af harmi, Sæm. 158, Gkv. 1. 2; at hón hafi sprungit af stríði, Ld. 230; sprakk hón af harmi ok dó, Edda 38.

sprita, að, to sprawl; s. fótum, Þiðr. 94, v.l.

sprok, n. pl. [Dan. sprog; Germ. sprache], foreign phrases, gibberish; útlend sprok, Eggert, (mod.)

sprok-verskr, adj. mixing one’s native language with foreign jargon.

sproti, a, m. [Germ. spross], a sprout, twig, stick, rod; vínviðis teinungar eða sprotar, Stj. 200; stangir eða sprota, N.G.L. i. 380; hann laust sprotanum á pallinn, Landn. 121; laust hann sveininn með sprota, Nj. 16;

reiði-sproti, a rod of ire, Pass. 48;

veldis-sproti, ríkis-sproti, a sceptre:

—the end-piece or clasp of a belt, Þiðr. 114 (beltis-sproti).

sprota-barn, n. a ‘rod-child,’ Fas. ii. 328; ef átta vetra gamalt barn stelr eðr yngra, þat er s., berja skal þat ef vill, N.G.L. i. 325.

spróga, að, to amble of a horse; yfir um skóg at spróga, Fms. vi. (in a verse):

Sprógr, m. an ambler, the name of a horse, Sturl.

spróg-setja, t, to stare at mockingly or critically; ambátt hann ein sprógsetti, Pass. 11. 4.

sprund, n. a woman, poët., Rm. 22, Edda 108, Hallfred (Fs. 114, v.l.), freq. in mod. lays.

sprunga, u, f. a chink, fissure;

jökul-sprunga, a crevice.

sprækr, adj. (spræk-ligr, adj., spræk-liga, adv.), sprightly, sprouting; sveinninn var sprækr, Fms. ix. 241.

spræna, u, f. a spirt, sprout, spring, of water; lækjar-spræna

spræna, d, to spirt, sprout; sprændi fram saurrinn, Stj. 383; skyrit sprændi ór honum, Lv. 64; blóð sprændi á brand, Lex. Poët.; und sprænir rauðum legi, Ó.H. (in a verse).

sprökla, að, spelt spraukla, mod. sprikla, [Dan. sprætte], to sprawl, kick with the feet; annarr sprauklar nú, Al. 41, Mag. 134; þeir létu smábörn sprækla á spjóta-oddum, Fms. x. 117: also of fishes, hann nær seiði ok kastar því spriklandi á land upp, Od. xii. 254.

spuni, a, m. [spinna], spinning.

spurall (spurull), adj. speering, asking many questions; vera glaðr ok spurall, Fms. iv. 82; görðisk hann spurall við þá menn er norðan kómu, viii. 15; hverr er sá maðr er svá er spurall? Finnb. 250.

spur-dagi, a, m. a speering, report, Sks. 86, Fms. x. 377; þann einn spurdaga höfum vér til þín, at …, Ld. 22, Fas. i. 266; eigi munu menn til slíkra ferða spurdaga haft hafa, Orkn. 278.

spurn, f. a speering, report; hann hefir góða spurn af þér, Fms. ii. 262; hafa s, af e-u, Eg. 15; hann hafði s. af um farar Ásbjarnar, Ó.H. 115; hafa sanna s. til e-s., Fms. viii. 239; mun þegar s. (news) koma til Höskuldar, Nj. 154.

spurning, f. (spurningr, m., þenna spurning, Sks. 193 B), a speering, asking a question; minni spurningu, Sks. 5; mín s., … ein lílil s., 220; mína s., 6; at yðr þykki bernsliga reika s. min, 566; leiða spurningum at um e-t, Fms. iv. 230; at þessi s. væri með svá mikilli vél, vii. 203.

spurs-mál, n. [Dan. spörsmaal], a question, (mod.)

spúa, ð, = spýja.

spúsa, u, f. [a Fr. word], a spouse, Str. 20.

spúsa, að, to espouse. Str. 65:

spúsi, a, m. = púsi. 20, 53.

spyrða, d, [sporðr], to tie up fish by the tail, Fas. ii. 352.

spyrða, u, f. a pair of fish hung up, also of the strings for tying them up: whence the phrase, gefr Guð í görðar spyrður, God will supply the fish to the ready-made spyrður.

SPYRJA, pres. spyr, spyrjum, pl. spurði; subj. spyrði; imperat. spyr, spyrðú part. spurðr, spurt: a part. spurnum, as from a strong verb spurinn, Sks. 12 B. In mod. usage sounded as with u throughout, thus, infin. spurja; pres. spur; imperat. spurðu: with neg. suff. spyrjattu (speer thou not), Fas. i. (in a verse): [spor; A.S. spurian; Scot. and North. E. speer; Germ. spüren; Swed. spörja, spörge.]

B. To track, trace steps or footprints; nú er maðr stolinn fé sínu, ok sér hann manna-farveg liggja frá garði, þá skal hann … spyrja til garðs manns, Gþl. 539; með hundum, er því vóru vanir at s. þá upp er undan hljópusk, Ó.H. 247, Hom. 159.

2. metaph. to track, investigate, find out (Germ. aufspüren): ok er engi likari til enn annarr, þá skolu ölhús-menn morð spyrja, N.G.L. i. 62; en erfingi spyri morð ef hann kann eptir koma, ii. 215; þá spyri erfingi morðs (morð), i. 309, but this sense is old and obsolete: s. upp, to find out; þeir fengu hann eigi upp spurðan, Sturl. ii. 125.

II. to speer, ask, absol. or with gen.: spyrja lögspurning, Grág. i. 21; Gunnarr spurði, hvat hann vildi þá láta at gera, Nj. 100: þeir spurdu hvat þar væri komit. Fms. i. 9:

—with gen., s. e-s, to enquire after; spyrr konungr margra tiðinda, iv. 192: hann spurði margs ór brennunni, Nj. 213, passim: to request, spyrja síðan alla lögréttu menn, Grág. i. 8.

2. with prepp.;

—spyrja at e-u or spyrja e-n at e-u, to speer or ask after; spurði hann at Ástriði ok syni hennar, Fms. i. 70; s. at þingfesti manna, Grág. i. 19: spyrr Sigvaldi at ferðum Ólafs, Fms. x. 226, Gþl. 221; konungr spurði hann at nafni, speered at him for his name, Nj. 6:

—s. eptir, spurði Höskuldr dóttur sína ekki eptir, did not ask her, ask her consent, Nj. 17; spurði Fjönir eptir bræðr sína, F. asked after his brothers. Fms. xi. 44; s. eptir e-n, to enquire after, i. 263, iv. 32, Eg. 89:

—s. e-n um e-t (= eptir e-u), þeir spurðu Gunnar um fundinn, Nj. 100.

3. to hear, be informed of (Germ. erfahren): þat spyrja synir Haralds, Fms. i. 18; þat spyrr Bárðr at …, Eg. 31; Snorri spyrr nú hvar komit er málunum, Nj. 244, passim: s. til e-s, to get intelligence as to; þeir spurðu til Birkibeina, Fms. ix. 224; Gregorius spurði til þeirra þar sem hrita Saurbæir, vii. 270; spurði hann til Sóta, at hann var farinn suðr, Nj. 7.

III. reflex. to be reported, get abroad; skipkváman spyrsk, Nj. 5; tíðendi spyrjask, 25, 85; til Þorveigar spurðisk þat, at hón lá hætt, it was told of Th. that she was very ill, Korm. 164; hefir til þess skips aldregi spurzk, nothing has since been heard of this ship. Nj. 282: impers., mér spyrsk á þann veg, I am told, Eg. 20: spyrjask fyrir um e-t, to enquire, Ld. 226, Hkr. ii. 333: spyrjask um vandliga, id., Sks. 284.

2. recipr. to ask one another; spyrjask tíðenda, Nj. 227, 228, Eg. 547.

3. part., svara spurnum hlut, Sks. 12 B.

spyrna, d, [spor, cp. sperna, sporna; A.S. speornan; Engl. spurn]:

—to spurn, strike with the feet; er úlfrinn spyrnir, Edda 20; s. fæti á e-m, Glúm. 338, Edda 38; stinga huefa eðr spyrna fæti, Grág. ii. 133; s. við fætinum, Bs. i. 462; spyrna fótum í e-t, to spurn with the feet at, Fms. vii. 120; svá hafði Björn hart spyrnt til Vagns, xi. 153; hann spyrndi til sveinsins, Dropl. 31; s. í e-t, to put the feet against, to kick, Bs. i. 462: s. móti broddinum, Acts ix. 5; s. af sér fjötri, Ísl. ii. 52.

II. reflex., spyrnask í iljar, of two stretched on their backs, heels to heels, Fas. ii. 147, Þorf. Karl. 410, v.l.

2. part., frá spyrndr allri eign, spurned from, bereft, Fagrsk. 100.

spytta, t, [spott], to cheat; s. e-t af e-m, Anecd. 10.

SPÝJA, pres. spý; pret. spjó, spjótt (spjóst), spjó, pl. spjó; subj. spýi; part. spúinn: the mod. form is a weak spúa, spúði, spúð: [Ulf. speiwan; common to the Teut. and Lat.]:

—to spew, spit up, vomit; hón spjó blóði, Bs. i. 323; hón hafði mikla sátt ok spjó jafnan, 189; spýja upp, to cast up, Sks. 629 B; s. e-u ór sér, id., Al. 44; sumir spjó (plur.) þar inni í stofunni, Eg. 206; lýkr hundi þeim er spýr, Hom. 159.

spýja, u, f. a vomit, Eg. 553, Magn. 532, Hom. 151, 159.

spýta, t, [spjót], to spit, pin with sticks; s. at sér vaðmál, Fas. iii. 10; hann spýtti aptr tjaldinu, ii. 285; s. skinn, to spit a skin, for drying it.

spýta, t, [spýja], to spit, Bs. ii. 45, Edda 47; s. út bita, N.G.L. i. 343; spýtir hann honum út, Greg. 49; s. í andlit e-m, Pr. 445: to sputter, þat vatn er keldan hefir spýtt, Sks. 147;

spýta, u, f. [spjót], a spit, stick, wooden pin, Fas. ii. 285, iii. 10; s. er fyrir er stungit, Edda ii. 431, freq. in mod. usage.

2. a candlestick; kerta-klofi ok s. með, Ám, 6.

spýta, u, f. [spýja], medic. a running sore; fótar-mein þat er menn kalla spýtu, Bs. i. 457.

spýtu-leggr, m. a nickname, Orkn.

spýting, f. a spitting, Mar., Th. 23.

spýtingr, m. a roll containing sixty ells of wadmal, D.N. iii. 914, Bs. i. 842.

spæja, see speja.

spækja, u, f. [Engl. spoke], a thin board or deal.

spæna, d, [spánn], to cut a chip.

Spænskr, adj. Spanish, Fms. x. 139.

spætr, n. [Dan. spette; Germ. specht], a wood-pecker, picus, Edda (Gl.)

spöl-korn, n. a little bit of a road; fylgja e-m s.

SPÖLR, m., pl. spelir, gen. spala, acc. spölu (the gen. spalar and dat. speli hardly occur); [cp. Fr. espalier]:

—a rail, bar, lattice-work; smugu þeir milli spalanna, Edda 30; ró-spölr, q.v.: bring-spelir (q.v.), ‘breast spars.’

2. metaph. a bit, short piece; hefja upp sögu ok segja af spöl nokkurn, a bit of the story, Fms. vi. 355: a bit of a road, Bb. 3. 19.

SPÖNG, f., gen. spangar, pl. spengr and spangir; [A.S. and Germ. spang]:

—a spangle; vórn lagðar yfir spengr af gulli, Eg. 698; hann görði af þeim spengr ok festi á altara, Stj. 330; spengr ok listur, 563: slárnar eðr spengrnar, 45; brynju-spangir, the spangles of mail, Edda (Ht.); járn-spöng, gull-spöng, q.v.; hjósk niðr spöngin, Rd. 278: of ice making a bridge across water, Markar-fljót féll milli höfuðísa, ok vórn á spengr hér ok hvar, Nj. 142; þar var mjó spöng yfir (viz. the river), Sturl. ii. 248. spanga-brynja, u, f. plate-mail, Ld. 276, Hkr. iii. 390.

SPÖNN, f., gen. spannar, [A.S. span, sponn; Engl. span]:

—a span. (from the end of the thumb to the end of the middle finger is called lang-spönn or ‘long-span;’ but that to the end of the fore-finger a stutt-spönn or minni spönn, ‘short-span’); varð þat ekki fjarri hinnar minni spannar langt, Bs. i. 387; spannar (a span long) fram frá hepti, Eb. 250; tveggja spanna digra, Bær. 16; ekki meirr en alin eða spönn, Bs. ii. 168; þat var spannar breitt, Fs. 51: spjót spannar langt, N.G.L. i. 44.

II. spann, a pail, Rétt. 2. 10, B.K.

spör, f., spörð, Sighvat, [spara], sparing, Barl. 120; erat af spörð, not sparingly, Sighvat.

SPÖRR, m., gen. spörs, Ýt. 8. but sparrar, Landn. 135, [A.S. spearwa; Engl. sparrow; Dan. spurv; cp. Fr. épervier]:

—a sparrow, Edda (Gl.); spórr einn, Hkr. i. 24: as a nickname, Landn. l.c.: the word is, however, rarely used in Icel.

spöruðr, m. a sparer. Lex. Poët.

stabbi, a, m., also stobbi, stubbi [from stafr], a block; tré-stabbi, Fms. vi. 179: also used of a stack, hey-stabbi

STAÐA, u, f., gen. stöðu, pl. stöður, [standa], a standing, place, position; leiddisk bændum staðan, Fms. viii. 415; viti þá hverr sina stöðu …, gefa gaum at um stöður sinar, Ó.H. 204, 215; skipa mönnum í stöður, Bs. i; halda vel stöðunni, Sturl. ii. 44; hann hugði at stöðu hússins, Fms. v. 338; var brotinn hverr steinn ór sinni stöðu, ix. 48: the position or quarter of the wind, veðr þvert at stöðu, Fms. viii. 209 (veðr-staða):

—sólstaða, er fimm nætr eru til stöðu, N.G.L. i. 39.

2. position, state, condition, of life, Skálda 211; lífs-staða, heims-staða, the era of the world, Rb. 82, Fb. (inscription).

compds:

stöðu-brunnr, m. a well of still water, N.G.L. i. 341, Trist. 11.

stöðu-garðr, m. a standing, permanent fence, Gþl. 350.

stöðu-merki, m. a standard, Karl. 364.

stöðu-vatn, n. a ‘standing-water,’ pond or lake, Stj. 75, 82, 89, Str. 78, MS. 623. 33, Fms. viii. 31.

staðaldr, n. continuity; at staðaldri, continuously.

staddr, part., see steðja.

stað-fastliga, adv. steadfastly, K.Á. 230, Fms. iii. 168, Dipl. i. 3, passim.

stað-fastligr, adj. steadfast, firm, Fas. iii. 90, Sks. 452, Fms. ii. 38.

stað-fastr, adj. steadfast, residing, abiding; s. á Haðalandi, Fms. x. 378.

2. metaph. settled, steadfast, fixed; s. dómr, Sks. 598; staðfast í skapi e-s, fixed in one’s mind. Band.: steadfast, true, Blas. 44, Fs. 69, Bær. 11; staðfasta ást, 10.

stað-festa, t, to give a fixed abode; s. úmaga, Grág. i. 128; staðfestr úmagi, 206; s. sik þrjár nætr til vistar, v. 10.

2. metaph. to make steadfast, make up one’s mind; ekki hefi ek staðfest um þat, Grett. 129; s. sátmál með sér, Fms. vi. 286; svá er mælt ok staðfest, established by law, Gþl. 168; staðfesta ráð sitt, to establish oneself, Ld. 14.

3. eccl. to confirm, K.Á. 174.

II. reflex. to take up one’s abode, establish oneself, Eb. 12, Eg. 182, 596, Nj. 46, Fms. i. 25.

2. to be determined; staðfestisk þessi ráða-görð, Eg. 271: to grow strong, sem ríki hans staðfestisk meirr, Sks. 684.

stað-festa, u, f. a fixed abode, residence; hafa staðfestu, Sks. 525; taka staðfestu, Eb. 12, Eg. 319; kaupa sér staðfestu, Ld. 210; goðorð ok staðfestu … þær staðfestur er bræðr mínir búa á, 308, passim.

2. metaph. steadfastness, stability, firmness, Sks. 587, 701; friðr ok s., K.Á. 200: truth, faithfulness, Sks. 590.

3. a confirmation, K.Á. 2; bréf ok staðfestur, Anecd. 88.

compds:

staðfestu-bréf, n. a deed of confirmation, Pm. 43.

staðfestu-lauss, adj. without a fixed abode or livelihood, Grág. i. 206, Sturl. i. 136.

stað-festi, f. steadfastness, Blas. 44; s. ok jafnlyndi, Bs. i. 141, pass.

stað-festing, f. confirmation, K.Á. 20, H.E. i. 261.

stað-góðr, adj. well-tempered; staðgott sverð, Fas. ii. 465.

stað-hæfa, ð, to aim true; s. á e-t, to make a hit.

stað-högg, n. a good hit; koma staðhöggi á. Fas. iii. 332, 353.

staði, a, m. a rick, stack; ef tveir menn eigu staða saman hvárt sem þat er korn eðr hey, Gþl. 349, Jb. 223.

stað-lausa, u, f. absurdity; mæla staðlausu stafi, he will say many absurd things, Hm. 28.

stað-lauss, adj. timid, unsteady, Róm. 237.

stað-leysi, n. restlessness of mind: s. ok vitleysi, Fms. vii. 150: unsteadiness.

stað-ligr, adj. local, Skálda 211, 212: firm, Bs. i. 724.

stað-lítill, adj. weakly, timid.

stað-lyndr, adj. ‘steady-minded,’ stubborn, Brandkr. 63: steadfast.

staðna, að, to stop, pause, abate; staðnaði orrostan (kurrinn), Fms. i. 34, 386, xi. 224, Ó.H. 69, Stj. 445.

stað-nefna, d, to fix, determine, Grett. 129.

stað-næmask, d, dep. to take up one’s abode, settle, stop.

STAÐR, m., gen. staðar, dat. stað, and older staði, pl. staðir: [from standa; Ulf. staþs = τόπος; A.S. stæð; Engl. stead in home-stead; Dan. stæd; Germ. statt]:

—a ‘stead,’ place, abode; stjörnur þat né vissu hvar þær staði áttu, Vsp. 5; sessa ok staði, Ls. 7; fá mönnum stað ok mála, Grág. i. 473; nú hefir maðr eigi stað þeim mönnum, 465; færa úmaga til staðar, 256; færa varnað til staðar, Eg. 535; koma í þann stað, Grág. i. 485; í einn stað, in one place; í annan stað, in another place, 656 C. 11; fimmtán í hvárum stað, fifteen in each place, Eg. 577; í einhverjum stað, in some place, somewhere, Sks. 94; í einum stað í England, somewhere in England, Fms. x. 392; ek hefi í einum stað á stofnat, Nj. 3; í öllum stöðum, in all places, altogether, Grág. ii. 178; í öllum stöðum þeim, er…, in every case, where …, i. 153.

2. skipta í tvá, fjóra, sextán … staði, to divide into two, four, sixteen … parts, 656 C. 16; skiptask í tvá staði, Fb. ii. 437:

—fara af stað (mod. á stað), to go away, leave, Gþl. 177; hafa sik af stað, to absent oneself, Fb. i. 565; bíða e-s ór stað, to wait in one’s place, wait till one is attacked, Fms. iv. 268, viii. 48, 318, 355; ráða e-u til staðar, to settle, ii. 78, Ld. 178; gefa e-u stað, or gefa staðar, to stop, halt, Edda (pref.) 3, 40, Fms. vi. 384 (gefa A. V. 3), viii. 400; nema stað or staðar, to stop, Nj. 18, 54, 132, Dropl, 29, Fms. i. 167, 206, Fas. ii. 535, Ld. 104, Bs. i. 144, Edda 40 (nema A. 5); leita staðar, to seek a place (privy), Hm. 113. Hkr. i. 16, Fær. 197 (leita I): to seek an outlet, Fas. ii. 528; ganga at staðar, cacare, N.G.L. i. 127.

3. adverbially, í stað, on the spot, at once, presently, Dropl. 9, Fas. ii. 508, Stj. 263, 505, Fms. iv. 249; rétt í stað, just now, Flóv. 7; í marga staði, in many respects, Fms. vii. 221; í engan stað, noways, i. 80; í alla staði, in every respect, Nj. 213, 224, 237, Fms. vi. 59, xi. 58; í staðinn. instead, Grág. i. 61, Fms. i. 24, Nj. 73, Fb. i. 285; í annan stað, on the other hand, secondly. Fms. vi. 191, Nj. 210, 216:

—gen. as adverb, alls staðar, everywhere; annars s., elsewhere; einhvers-staðar, nökkurs-staðr, somewhere; marg-staðar, fás staðar, in many places, in few places; né eins staðar, nowhere; sums-staðar, somewhere; see allr, annarr, einn, nekkverr, margr, sumr.

4. metaph. a goal, aim; hvern stað á sættar-umleitan þessi, Fms. ix. 51; ef þann stað tæki vizka þeirra, H.E. i. 249; vil ek vita hvern stað eiga skal málit, I wish to know the final answer, Ísl. ii. 216: hann spyrr hvern skal eiga hans mál, Eb. 132; koma í einn stað niðr, to turn out the same way, Fb. ii. 168.

II. spec. usages, a stop, pause, hesitation; þeim varð staðr á um andsvörin. Fms. ix. 461; nú drepr ór hljóð, ok verðr honum staðr á, ok mælti þó vánu bráðara, xi. 115.

2. elasticity, of steel or the like; ok dregr ór allan staðinn ór honum, it (the bow) lost all its elasticity, 623. 19; var þá ór sverðinu allr staðrinn, Sd. 118, 132; staðr í sverði, Kormak, freq. in mod. usage:

—strength of mind, courage, þann úhreinan anda er hann átti eigi stað við at sjá, Sturl. iii. 246; mun hann ekki eiga stað við sjónum haus, he will not be able to stand his looks, Fms. iv. 242; ef þú þykkisk mega göra stað í hestinn (make the horse firm), þá far til, Bs. i. 633.

3. a mark, print; sýndi hann oss á sínum limum járna stað ok banda, Hom. 121; sá þar öngan stað (no marks, traces were seen) þeirra tíðenda er þar hofðu orðit, Fb. i. 283.

III. a church-establishment (church, see, convent); höfuð-kirkja á staðinum, Fms. ix. 369; staðrinn í Skálaholti, s. á Hólum, or Hóla-staðr, á staðnum á Hólum, Bs. i. passim; staðr í Lundi, Ann. 1234; klaustr eða aðrir stórir staðir, Fms. xi. 202; Brandr er setti stað (a benefice) at Húsa-felli, Ld. 332; staðr í Viðey (a convent), D.I. i. 512 stað hér at Helgafelli, 282: a town, staðr í Lybiku, Fms. x. 48; s. í Óðinsvé, xi. 267; þann inn dýrliga stað (Konunga-hella), vii. 187; stað eða borg, K.Á. 222: staðar-ábúð, staðar-bót, staðar-spjöll;

staðar-bú, a rectory;

staðar-eign, church-possession;

staðar-fé, church-property;

staðar-forráð, administration of church-establishments;

staðar-jörð, a glebe;

staðar-prestr, a parish-priest;

staðar-setning, an establishment, Sturl. i. 113, 143, iii. 229, Vm. 6, Ám. 28, Dipl. iii. 4, v. 18, Bs. i. 546;

staða-mál, the church contest, the name given to the struggle between clergy and laity about the ownership and administration of the churches and glebes (staðar-forráð), which took place in Icel. at the end of the 13th century, and was partly settled by the agreement of a.d. 1296, Bs., Arna S., Ann. passim;

staða-menn, the lay proprietors of the church estates, Arna S.;

staða-gjafir, the yielding up of staðir, Ann.

2. ‘staðr’ was hence (but always in sing.) added to several local names where such an establishment had been erected, e.g. Staðr, Staðar-fell, Staðar-hraun, Staðar-hóll, as also Mel-staðr, Reyni-staðr, the old names in the heathen age of these places being Fell, Hraun, Hóll, Melr, see Sturl., Band., Bjarn.

3. again, the plur. -staðir is freq. in local names of the heathen age; Grani bjó at Grana-stöðum, Grímarr á Grímars-stöðum, Höskulds-staðir, Alreks-staðir …, Landn., Fms. passim, see also map of lcel.

staðr, adj. restive, of a horse; hross skjart eða statt, Gþl. 504; verða staðr at, to stop, start, from surprise, Korm. 76; þá varð þeim staðara at höggva, Fms. ix. 225.

stað-ramr, adj. = staðfastr, Clem. 26.

stað-ráða, réð, to fix, determine, make up one’s mind, Fms. iv. 148, vii. 144, Vígl. 28.

stað-remi, f. firmness, 623. 58.

staðsa, adj. indecl.; in the phrase, verða staðsa, to stop, hesitate; the word is a ἅπ. λεγ. occurring in a verse on the fly-leaf of the Ub. of the Edda, cp. Dan. standse.

stað-þrotinn, part. quite exhausted, Gullþ. 20.

stafa, að, [A.S. stafjan], to make staves; in the phrase, þat stafar í sjóinn, of a dead calm sea under sunshine.

2. to put letters together; stafaðr við annan raddar-staf, … á hverja leið stafi skuli saman stafa, Skálda 164.

3. stafa fyrir, to rule; hvergi er hann stafar fyrir. howsoever he ordains, rules, Grág. ii. 249; skyldi þeir s. fyrir þeim slíkt er þeir vildi, to dispose of them as they pleased, Ó.H. 151; s. e-m dauða, to pass sentence of death on; sýnisk oss þessum manni harðr dauði stafaðr, Fms. ii. 173; s. e-m eið, to dictate an oath to another, Sturl. iii. 3.

stafaðr, part. striped, coloured, Eg. 68, Fms. ii. 301, iii. 136; see segl.

staf-gólf, n. a ‘stave-space,’ the distance between two posts or pillars, of about two yards: the length of a building is denoted by its number of stafgólf.

stafi, in ráð-stafi.

staf-karl, m. [Norse stakkar: Dan. stakkel], a ‘staff-carle,’ an old and infirm person, a poor beggar, Fms. i. 70, ii. 59, iii. 94, v. 287, vii. 360, Fas. i. 22, Bs. i. 525: stafkarla stigr, beggary, vagrancy, Fms. vi. 302, viii. 279; stafkarla-háttr, Háv. 40; stafkarla færsia, N.G.L. i. 138.

stafkarla-letr, n. a kind of Runic letters, Sturl. ii. 241.

staf-kerling, f. a beggar-woman, Fms. viii. 106.

staf-kerti, n. a staff-taper, Str. 6, 46, Karl. 86.

staf-lauss, adj. ‘staff-less,’ without a stick; ganga staflaust, to walk without a stick, i.e. firmly, Ld. 82, Bs. i. 179, Háv. 50.

staf-ligr, adj. of or pertaining to letters, Skálda 180.

staf-lurkr, m. a cudgel. Fas. ii. 262.

staf-lægja, u, f. ‘staff-layers,’ the plates or long beams along the walls joining the pillars (stafir), Hom. 95, 96, N.G.L. i. 101, Ld. 316.

STAFN and stamn, m. [A.S. stefn; Engl. stem; Dan. stavn]:

—the stem of a ship (prow or stern); stafna á meðal, from stem to stern, Fms. i. 278; hann hjó stafna af skipi sinu, vii. 215; áðr stamnar sé seymdir við kjöl, N.G.L. i. 101; fram-stafn, the fore-stem = the prow; aptr-stafn, the ‘aft-stem’ = the stern; hvárn-tveggja stafn, Bs. i. 146; varð þeim litið aptr um stafn, Fms. x. 226; fló hann aptr um stafn: esp. of the stem or prow, iv. 57, vi. 78, Eg. 32: the phrase, fyrir stafni, ahead, Sks. 223: and metaph., hafa e-t fyrir stafni, to aim at, be engaged in a work. Fms. iii. 102; þessa iðn hefir hann nú fyrir stafni. Band. 1: berjask um stafna, to fight stem to stem, Fms. i. 93, vi. 76; deila um stafn við e-n, to have a hard struggle with one, Orkn, 232: the gable-end of a building, þykkir mér sem undan sé báðir stafnarnir, Nj. 197. v.l.

B. Compds:

stafn-búi, a. m. the forecastle-men on a war-ship. Eg. 33, 54, 772. Fms. ii. 331, vii. 266, Nj. 8, passim; the best men were selected for this post.

stafn-gláma, u, f. a nickname. Fas. ii.

stafn-gluggr, m. a gable-window, Sturl. i. 160.

stafn-haf or stafn-hald, n. a standing, course on the sea.

stafn-hár, adj. stem-high, Fms. ii. 50.

stafn-hvíla, u, f. a bed in the gable, Sturl. ii. 67 C.

stafn-lag, n. fighting stem to stem, Sturl. iii. 63, v.l.

stafn-leggja, lagði, to lay stem to stem in battle, Fms. viii. 386, v.l.

stafn-lé, m. a grappling hook, in sea-fight, Nj. 47, Fms. vii. 64, Sturl. iii. 63.

stafn-lok, n. the locker in the stem, Sturl. iii. 106.

stafn-rekkja, u, f. = stafnhvíla, Sturl. iii. 186, Háv. 40.

stafn-sveit, f. the forecastle-men, Fms. vii. 289, viii. 385.

stafn-sæng, f. = stafnhvíla, Fas. iii. 209.

stafn-tjald, n. a tent in the bow or stem, Fms. vii. 114, Hkv. 1. 24.

STAFR, m., gen. stafs, old pl. stafar, Hom. 97. Plac. 48, Korm. 178, 246 (in a verse); stafana (acc.). Fms. x. 16, v.l., [Ulf. stabs = στοιχειον, cp. staua = κρίσις; a word common to all Teut. languages]:

—a staff, post, esp. in a building, as is still seen in Norway; bundinn við staf einn, Eg. 232; þrír aurar við staf hvern, ok svá fyrir staflægju hverja, N.G.L. i. 101; ása, stafi, þvertré, syllur, Dipl. iii. 8; hit nyrðra megin við innstafana sat konungr, the inner posts in a hall, Fms. x. 16, v.l.; Egill tók höndum í axlir honum ok kneikti hann upp at stöfum, Eg. 552; hann hafði lagt af sér kápuna uk vápnin ok sat upp til stafa, Ld. 282; kastalarnir vóru svá görvir, at stafir fjórir stóðu upp ok syllr upp í milli ok þar arinn á, en hurðir milli stafanna, … hann bar kaðalinn um einn kastala-stafinn … tók þá kastalinn at ríða mjök, Fms. viii. 429; cp. Ivar Aasen, s.v. stav-hus, stav-kyrkja, stave-naust; horn-stafir, dyri-stafr (q.v.)

2. a stave of a vat or cask; færa ker út af stöfum, Grág. ii. 339; tunnu-stafr, detta í stafi, to fall into staves, i.e. to pieces, also metaph. of amazement.

3. a staff, stick, to walk with; ganga við staf, Nj. 219; hringr var í stafnum, … hann hélt tveim höndum um stafinn en beit í hringinn, Landn. 251; staf þann er þú heldr á, Stj. 197; staf ok skreppu, H.E. i. 243: of a beggar’s staff, see Skíða R.: of a crozier, Bs. i. 489: of a staff used in a horse-fight, Nj. 91, Bs. i. 633, 634; stafs-broddr, Landn. 251; stafs-endi, Sturl. ii. 180; stafs högg, Rd. 304, Fær. 239; brodd-stafr, klafa-stafr, göngu-stafr: of a magical wand, hafa í húsi sínu staf eðr stalla, N.G.L. i. 383; kerti s., Dipl. v. 18, Pm. 17.

II. written letters, staves, originally derived from the magic twigs and rods used for enquiring into fate, see the remarks s.v. rún: of magic staves, Hm. 143 (stinna stafi, stóra stafi); þurs ríst ek þér ok þrjá stafi, ergi, æði, óþola, Skm. 36.

2. lore, wisdom; forna stafi, Vþm. 1, 55; sanna stafi, Sdm. 14;

laun-stafir, hidden staves, Eg.; staðlausu stafi, Hm.

3. letters (Germ. buch-stabe), Skálda 174, Mar., passim;

bók-stafr,

hljóð-stafr, raddar-stafr, a vowel;

mál-stafr, a consonant;

upphafs-stafr, an initial letter;

höfuð-stafr, Látínu-stafr, q.v.

compds:

stafa-nöfn, n. pl. the names of letters, Skálda 175.

stafa-setning, mod. staf-setning, f. arrangement of letters, spelling, and the like, Skálda 178: of alliterative staves, Edda (Ht. begin.)

stafa-setningar-regla, u, f. orthography, Skálda 160.

stafa-skipti, stafa-víxl, n. a transposition of letters, Skálda 182: of prosody, Edda (Ht.)

stafa-snúning, f., gramm. metathesis, Skálda 182.

staf-róf, n. (prop. a row of twigs, Lat. sortes), [A.S. stæfrawa], a ‘stave-row’ the alphabet, Skálda 160, 176, Bret. 106, Al. 48, Rb. 186: metaph., Sks. 16, freq. in old and mod. usage.

stafrófs-kver, n. an ABC book.

staf-setning, f. spelling, orthography, (mod.)

staf-slanga, u, f. a sling on a stick, Sks. 388.

staf-sleggja, u, f. a ‘pole-sledge,’ Sks. 415.

staf-sproti, a, m. a stick, Fær. 236, Fs. 74.

STAG, n., pl. stög, [A.S. stæg]:

—a stay, esp. the rope from the mast to the stem; en fyrir dragreip tvá aura silfrs ok svá fyrir stag, N.G.L. ii. 283, Edda (Gl.); stögin á kugginum festi á höfði skipsins, ok tók af nasarnar, Fms. x. 135, v.l.; bændr skulu fá reip til skips, en ef missir stags, þá liggja við aurar tólf, N.G.L. i. 199; en er þeir drógu seglit gékk í sundr stagit ok fór seglit ofan þver-skipa, Ó.H. 137: the phrase, á stag, ahead, of a ship; rétt á stag, Fms. vi. (in a verse); á stag stjórnmörum steypa vildi, to make the ship go down head foremost, Hkv. i. 29 (thus to be emended, stagstiorn mörum Cd.)

2. a rope between poles to hang clothes on for drying.

staga, að, to darn or to patch coarsely; draugr stagaðr náböndum, Mar.; ef maðr stagar (sews up) höfuð svá at ekki bitr, Grág. i. 383; hvítum svörtum stagat allt með þráði, Hallgr. (of a beggar’s rags).

2. reflex., stagast á e-u, to harp on the same thing.

stag-brellr, m. ‘stay-brails’(?), a nickname, Orkn.

STAGL, n. [Dan. steile], a rack; þenja í stagli, 625. 76; písl sem í stagli, 656 B. 3; festa í stagli, id.: a local name, Stagl-ey, Sturl.

stagla, að, dimin. from staga, to keep harping on, lit. darn often; s. upp aptr og aptr = jaga: as also

stagl, n. a darning; bóta-stagla

stagl-festa, t, to fasten on a rack, 623. 51.

stag-nagli, a, m. a ‘stay-pin,’ the pin to which the stay is fastened, Edda ii. 494.

stag-nál, f. a darning-needle, a nickname, Fms.

STAKA, að, to punt, push; stökuðu þeir húskörlum Sveins, Landn. 286 (stjaka, v.l.), Fms. vi. 269; þeir stökuðu Gretti, Grett. 198 A; síðan tók hann ok stakaði (stjakaði) honum, Fas. i. 62, Bs. i. 860.

II. to stagger; stakar hann at eldinum, Finnb. 310; hrindr maðr öðrum svá at hann stakar við, N.G.L. i. 69; hann stakaði við, Fms. i. 44; hann stakar nær at honum Þorleifi … ok jafnt í því hann stakar við, xi. 133; ok stakar hann fyrir vápna-ganginum, Al. 80; hestrinn stakaði, Karl. 538.

staka, u, f. a single ditty; kveða stöku, Eb. 218, Fas. ii. 213; honum varð s. af munni, Band., passim in mod. usage.

staka-stormr, m. a gale with squalls and gusts, Fms. ii. 177.

stakka, u, f. [akin to stakkr; cp. Dan. stakket = brief, scant]:

—a stump; hafi sá stökku er stytti, Gþl. 399, Jb. 274.

2. a hide, when flayed, but not cut up (= belgr); in bjarn-stakka, hafr-stakka, hrein-stakka, varg-stakka, q.v. (not staka).

stakkaðr, part. [Dan. stakket], short, curtailed, D.N. v. 87 (of time).

stakk-garðr, m. a stack-yard (for hay), Grág. ii. 233, Eb. 58, Njarð. 374, Bs. i. 669, Dipl. iii. 11, iv. 9, Sturl. ii. 31, 140, passim.

STAKKR, m. a short coarse bag-like blouse without a waist, Fas. ii. 343, Nj. 143, Fbr. 59, Fs. 33; skinn-stakkr, fanga-stakkr, bak-stakkr, þófa-stakkr, q.v.; stakks-vaðmál, Ann. 1330.

II. a stack of hay, from the shape; átta stakka völl, Fb. i. 522; myndi þó af ganga fimm stakkar, Ísl. ii. 138; útbeit svá góð at þat var jafnt ok s. töðu, Eg. 711; torf-stakkr. stakks-völlr, m. a field producing one s., Fb. i. 522.

STAKR, adj. [stök, stakt], single, odd; handlín stakt, an odd napkin, Pm. 73 (cp. Dan. umage); tvennir hauzkar og einn stakr, stakr sokkr, etc.; annan vetr verðr stakt sævar-fall, Rb. 90; fjórtán hundruð, sextigi, ok eitt stakt, Ann. 415. 10; sjaldan er ein báran stök, a saying: adv. stöku-, in compds, stöku-sinnum, adv. now and then; ein-stakr.

stakra, að, = staka, to push; jafnan finn ek at á-flóð (river-stream) stakrar, Mkv.

2. to stagger; hann stakraði við, Al. 66; stakraði Eyvindr við, Hkr. i. 159.

stak-steinar, m. pl. single stones, stepping-stones.

stak-steinóttr, adj. stony, with stones here and there, Eg. 755, v.l.; rough, of a road.

stalla, að, to put in a stall, Ann. 1413.

stallari, a, m. [through A.S. stallare, from Lat. stabularius], a king’s marshal; the word and title first occur in the reign of St. Olave (Björn stallari), Ó.H.; then Ülfr s., Har. S. Harð.; since freq. in Norway, stallara-sæti, stallara-stóll, Sks. 289, Hkr. iii. 181, N.G.L. ii. (Hirðskrá).

stall-bróðir, n. [Dan. stald-broder], a companion.

stallbræðra-lag, n. fellowship. Fas. iii. 649.

stall-heilagr, adj. altar-holy, Fsm. 40.

stall-hús, n. [stallr 4], the step of the mast, El.

STALLI, a, m. [see stallr], an (heathen) altar; moldina undan stallanum þar er Þórr hafði á setið, Eb. 8; stóð þar stalli á miðju gólfinu sem altari, ok lá þar á hringr einn mótlauss … á stallanum skyldi ok standa hlautbolli … umhverfis stallann var goðunum skipat í afhúsinu, 10; baugr tvíeyringr skyldi liggja í hverju höfuðhofi á stalla, Landn. 258, Stj. 335; engi maðr skal hafa í húsi sinu staf eðr stalla, N.G.L. i.

stalla-hringr, m. the altar-ring, see above, Eb. 230; vinna eið at stalla-hring, Landn. 89, Hrafn. 16.

STALLR, m. = stalli, [the word may be akin to standa, cp. Lat. stabilis; A.S. steall; Engl. stall]:

—any block or shelf on which another thing is placed; skurðgoð sett á stall, Fms. x. 255; af heiðnum stalli, Kristni S. (in a verse).

2. a pedestal; kross með stalli, a holy rood, Vm. 165; hann er holr innan ok görr undir honum sem stallr sé, ok stendr hann þar á ofan, Ó.T.

3. a stall, crib; hestr at stalli, Fas. ii. 508, Hdl. 5, Og. 2; etu-stallr

4. the step of a mast; en þat voldi, at íss var í stallinum, Fms. ix. 386: the phrase, hjarta drepr stall, the heart fails, Fbr. 36, Ó.H. 214; the metaphor is taken from the mast rocking in the step, (and not as suggested s.v. drepa A. I. 4.)

stallra (stallðra, Fms. iii. 178, and so in mod. usage), að, to halt, stop a bit; stallra við, Stj. 383: to falter = drepa stall, þá tók at stallra hjarta heiðingja, 357, 463. 491. v.l.

stall-staða, u, f. a standing in a stall, Gþl. 392.

stall-systir, f. a female companion.

stamba, að, = stumra; stamba at e-m, Fbr. 16, v.l.

stam-hendr, adj. of a metre, Edda (Ht.)

stamma, mod. stama, að, to stammer, Anecd. 10, Nikdr. 3.

stampa, að, to push with the foot.

stampr, m. a large tub; trogum, stömpum, keröldum, skjólum, tunnum, Vm. 177.

stamp-austr, m. a bucket for baling out, Grett. 51 A.

STAMR or stammr, adj. [A.S. stamor], stammering; þá varð hann svá stammr, Fms. i. 282; sjá maðr varð svá stamr at ekki nam, x. 279; annar hét Þorviðr stammi, hann fékk eigi mælt þrem orðum lengra samt, Ó.H. 87.

2. wet, damp, so as not to go on smoothly, of gloves, socks, or the like, cp. glý-stamr (q.v.)

stand, n. [Dan. word], a position, rank in life;

á-stand, condition.

STANDA, pres. stend, stendr, stöndum, standit, standa; pret. stóð, stótt, stóttú (mod. stóðst, stóðstú), stóð, pl. stóðum; subj. stæði; imperat. statt, stattú (cp. stand-þú); part. staðinn; pret. infin. stóðu = stelisse, Fms. vi. (in a verse); a medial form, pres. stöndumk (= stat mihi), Fm. 1. Kormak; pret. stóðumk (= stabant mihi), Hm. 106: with neg. suff. stóð-k-at, Fas. iii. 22 (in a verse). [Common to all Indo-Germ. languages.]

A. To stand; þó at hann gangi eðr standi áðr, Grág. ii. 95; hann stóð við vegginn, … stóð á víxl fótunum, Sturl. ii. 158; standa höllum fæti, Nj. 97; koma standandi niðr, to come down standing (after a leap), 85, Grág. ii. 110; skal mik niðr setja standanda, in a standing position, Ld. 54; munkr er eigi mátti standa á bænum ok reikaði, Greg. 62; standa á götu e-s, Nj. 109; standa fast, to stand fast, 92; standa frammi, to stand, be on one’s feet, Fms. vii. 85; s. fyrir dómstóli keisarans, 656 C. 19; s. fyrir manni, to stand before a man, so as to screen him, Grág. ii. 12. 115, Eg. 357: s. hjá, to stand by, metaph. to assist, Fas. ii. 501: standa nær e-m, to stand near one, metaph. to back, Nj. 76; nær standa vinir Gunnars, 88.

2. to stay; Egill stóð meðan ok beið þeirra, Eg. 483; statt (stop) ok trú mér, 623. 17.

3. to stand, stick; stóðu spjót þeirra ofan frá þeim, Nj. 253; at hann standi fastr í fönninni, 84; skildinum, svá at fastr stóð í vellinum, 262; öxin stóð á hamri, i.e. went through to the back, and stuck there, 165; sveininum stóð fiskbein í hálsi, the bone stuck in his throat, Blas. 40; ef nökkurum stendr bein í hálsi, 655 ix. B. 2: absol., það stendr í e-m, it sticks in one’s throat.

4. to stand, remain; borð stóðu, stood, were not removed, Fms. vii. 144; skála þann sem enn stendr í dag, Þórð. 58 new Ed.; svá lengi sem heimrinn stendr, Rb. 64; skyli bú yðr standa ú-rænt, Nj. 208.

5. to stand, be seated, placed;í þeim dal stendr kirkja, Greg. 57; kirkja sú er stendr í Reykja-holti, D.I. i. 476; bær einn stóð skamt frá þeim, Eg. 230; ór þeim sal er und þolli stendr … ask veit ek standa, … stóð fyrir norðan salr, sal veit hón standa, Vsp.; Lissibón stendr á Spáni, Fms. vii. 80; Narbón stendr vid Jórsala-haf, x. 85; öll þau fylki er í hans biskups-ríki stóðu, vii. 300; Illugastaði ok Hrafnagil er standa í Laxárdal, Dipl. v. 17; standa á bók, reikningi, skrá …, [Germ. es steht geschrieben], ii. 12, 13, Bs. i, passim.

II. with prepp.;

—standa á e-u, to stand on, insist on, persevere in; statt eigi á því er þér er bannat, Mirm.; s. á illu ráði, id.; s. á hendi e-m, Nj. 88, Grág. i. 121 (see hönd); mest mundi á fyrir-mönnum standa, Nj. 106: to stand upon, s. á lögum, Js. 41; s. á rétti sínum, … standa á dómi e-s, to stand by, abide by:

—s. gegn, á móti, to withstand, Hom. 7, Fms. ii. 36, 225, x. 401:

—s. af e-u, to give up, Dan. afstaae, Fb. i. 523:

—s. at, to help (at-stoð); hvaðan Guðmundr stendr at, … hvaðan sem hann stendr at, Nj. 214; þeim er þaðan standa at, 193:

—s. eptir, to remain, N.G.L. i. 335, Fms. ii. 231, vi. 248, Grág. ii. 301, Eg. 202, Rb. 116, Hom. 12, Stj. 422 (eptir-stöðvar = arrears):

—s. fyrir, to stand before, to stand in the way of a thing, Ísl. ii. 262, Fms. vi. 61, Grág. i. 140; s. e-m fyrir þrifum, Fms. ii. 154; s. e-m fyrir gleði, vii. 162; s. e-m fyrir svefni, Gísl. (in a verse); s. e-m fyrir ljósi, to stand in the way of one’s light; láta e-t s. fyrir kaupi, Nj. 17; láta s. fyrir kviðburði, 87; ef afl hefir staðit fyrir kvið þeirra, Grág. i. 53; þat á eigi fyrir málum at s., 106; eiðr Vermundar stóð fyrir, Fbr. 22; járni á hann fyrir at standa, N.G.L. i. 342; s. fyrir með eineiði, 346:

—s. í e-u, to be deeply engaged in; s. í bardögum, einvígum, málum, stórmælum, kvánbænum, etc., Eg. 486, Ld. 262, Nj. 53, 224, 227, Ísl. ii. 216; standa í ábirgð, Dipl. v. 24; s. í þjónustu, Mar.:

—standa saman, to stand together, put together in one place; þar stóðu saman fé mikil, Eg. 318; stóð úmegð mörg saman, Ísl. ii. 198; þar stóð auðr mikill saman, Ld. 124: to consist, Hom. 2:

—s. undir e-u, to be subject to; s. undir prófi, Dipl. i. 6; féit stendr undir honum, is in his keeping, Grág. i. 395: standa undir með e-m, to support, Sturl. i. 20; s. vel undir e-t, to support well, back, Nj. 215, Fms. vii. 125; jarl stóð vel undir hans mál, viii. 282; munu margir vel undir þat s., to back it up well, Ó.H. 52:

—standa upp, to stand up from a seat, Nj. 3, Fms. i. 33, x. 401: to rise from bed, Nj. 69, Eg. 121; s. upp fyrir dag, 577; s. upp ok klæðask, Ld. 44; hann liggr sjúkr … þar er standi aldri upp, Nj. 80 (standa upp ór sótt); s. upp með e-m, to rise, join one, Sturl. ii. 203:

—s. uppi, of a ship, to be laid up ashore (during the winter), Nj. 259, Ísl. ii. 273: of a corpse, to lie on the bier, Fms. ii. 257, Ám. 101: of a bow, to be kept bent, 623. 19: standa upp, to be standing, be left standing on one’s feet; færri standa upp enn fallnir eru, Fms. xi. 110; stóðu þá enn upp mjök margir á skeiðinni, many still stood up (not dead or wounded), 142; flýði allt lið er upp stóð, Eg. 33; fimm einir menn stóðu upp á skipinu, Orkn. 356 old Ed., (new Ed. 414 l.c. leaves out ‘upp’); meðan ek má upp standa ok vápnum valda, Ld. 170: standa uppi, id., Fms. viii. 139, Hkr. i. 210:

—standa við e-u, to withstand, Grág. i. 1, 336 (við-staða); svá harðfengir at ekki stendr við, Nj. 271; svá mikit troll at ekki stendr við honum, Bárð. 177; þeir skutu svá hart, at ekki stóðu við hlífarnar, Fms. i. 173: to stand against, stop, hann stóð við litla stund (við-staða, a pause, halt):

—standa yfir, svá lengi sem þingboð stæði yfir, lasted, Fms. ii. 216: hversu lengi skal fjárbón sjá yfir standa? Nj. 141; í þessum griðum ok svardögum sem yfir standa, which now stand, are in force, Fms. xi. 365; þar er þeirra ríki stendr yfir, extends, Eg. 344.

B. Metaph. usage, to stand still, rest, pause; verðr hér fyrst at standa sagan, the story must stop here, Fms. vi. 56: nú skal hér standa um athæfi Varbelgja, ix. 473; skulu sóknir standa, meðan leiðangr er úti, Gþl. 486; útlegðar-sakir skulu eigi standa um várþing, Grág. i. 103; skyldi málit standa um nóttina til rannsaks, Fms. ix. 414; skal þá standa leigan í hross-verðinu, Grág. i. 434; stóð þá kyrrt nokkura hrið, Fms. xi. 397; at svá búit stæði, Nj. 139; eigi mátti svá búit s., Fms. ii. 9; standa með blóma; stendr búit með miklum blóma, Band. 2.

2. to last; Guðs ríki stendr ei ok ei, Hom. 160; ok standa eina þrjá vetr, Sks. 323; þá sjau daga sem veizlan stóð, Stj.; en er þrjár nætr hafði veizlan staðit, Landn. 117; hafði lengi staðit bardaginn, Odd. 18; er deildir várar s. lengr, Eg. 738; stóð mikil deila milli þeirra langa hríð, Fms. x. 169; stóð þetta heimboð nokkut skeið, Nj. 81; meðan erfit stóð, Eb. ch. 54; stóð hennar hagr með þeim hætti, Bs. ii. 166:

—to be valid, skal þetta testamentum s. ok haldask, Dipl. iv. 8; ok standa enn þau lög, Ver. 52; um tólf mánaðr stendr þeirra mál, Grág. i. 143; skal þat allt s. ok satt vera, 655 xxvii. 28; hans tala skal s. á fé sjálfs hans, K.Þ.K. 146; má þat eigi s. né fyrir satt halda, Stj. 31; hann mun láta s. boð þessi (stand by it), Nj. 77; þrjú kúgildi þau er standa með jörðunni, Dipl. iii. 8; ekki á Bjarkeyjar-réttr á því máli at standa, this case does not fall under the town jurisdiction, Fms. vii. 130; stendr þat mál (it extends) um þrjá fjórðunga, Grág. i. 464.

3. to befit, become; konungr kvað þat ekki standa, at menn lægi svá, Fms. x. 157; berr þat eigi né stendr þvílíkum, Stj. 132; hví stalt þú guðum mínum, ekki stendr þér slíkt, 181.

4. phrases, nú stóð í stilli, see stilli; var þat boð með svá miklu kappi, at stóð í stönginni (cp. Dan. saa at det stod efter), Fms. xi. 424; standa í háska, Mar.

5. sem inn átti dagr Jóla standi á Dróttins degi, Rb. 128; en á þeim degi stóð Ólafs messu-aptann, Hom. 111.

II. of direction, to stand in a certain way, project, trend; fjögur horn ok stóðu fagrt, hit þriðja stóð í lopt upp, hit fjórða stóð ór enni, ok niðr fyrir augu honum, Ld. 120; geitar-horn stendr ór höfði henni, Fms. vii. 156; vápn stóðu á Birkibeini svá þykt at varla mátti hann falla, 325; gákk af bryggjunni eðr spjotið stendr á þér, 144; ella hefði spjótið staðit gegnum hann, Nj. 246; blóðbogi stóð ór hváru-tveggja eyranu, 210, Fms. vi. 419; boginn stóð inn um ræfrit, Eg. 239; kallar hann betr standa veðrit, at fara landhallt, the wind stands better for making land, Fms. x. 347; sunnan-vindr hvass ok stóð at virkinu, xi. 34; stóð gnæðingr með fjöllum, Bárð. 171; af íllsku ok úþef þeim er af stóð, Fms. iii. 128; stóð vindr af landi, Vígl. 79 new Ed.; stendr inn straumrinn, Bs. ii. 143: stóð stropinn um kyrtilinn, Clar.; standa grunnt, to be shallow; vinátta okkur stendr grunnt, Eg. 520; stóð hón alla vega jörð, touched the earth. Art.; stafir stórir ok stóðu grunn í ánni, Fb. ii. 19; örkin stóð grunn, stuck to the ground, Stj. 50, Gþl. 460, Grág. ii. 358; þrjár rætr standa; á þrjá vega undir aski Yggdrasils, Gm.; augu yður standa lengra fram, Sturl. iii. 129; finnr konungr at mikit stendr undan við hann í vinfenginu al hendi Sigvalda, Fms. xi. 106; heilræðit stóð á þenna sama sendiboða, referred to him, 433; hvaðan Guðmundr inn ríki stendr, on which side he stands, with whom he sides, Nj. 214.

2. to proceed from, be caused by; eigi standa þin orð af litlu fári, Fas. i. 195; stóð lítil stjórn af honum, Fms. xi. 223; þótti af honum minni ógn standa, Eg. 268; e-m stendr mein, úhapp, útili, íllt, gagn, hjálp … af e-m, 175; guðin rökðu til spádóma at af systkinum þessum mundi þeim mikil mein ok úhapp standa, Edda 18, Nj. 65, Barl. 39; eigi mun svá mikit íllt af þér standa, Nj. 368; opt stendr íllt af kvenna hjali. Gísl. 15: yðr munn vandræði af standa, Nj. 175.

3. standa til, to tend towards; nú stóð áðr til svá mikils váða, at …, Fms. vii. 144; þá stendr þó til meira geigs, xi. 275; standa til umbótar, to stand for mending, need it, Fb. ii. 234; flest frumsmíð stendr til bóta, needs mending; standa til mikils kostnaðar, D.N. ii. 18; sem bæn yður stendr til, tends to, Nj. 192; hvárt honum standi hugr til nökkurrar konu, Ísl. ii. 285; engi ván eða verðleikr stendr til at fáisk, Al. 91; sem bæn yður stendr til, Nj. 192; eptir þeim efnum sem honum þætti til standa, according to the merits of the case, Fms. vii. 60; eptir þvi sem lög stódu til, as the law stood, Nj. 146, Ld. 28; frekari álög en forn lög stæði til, Fms. xi. 224; latari enn líkendi stæði til, 256; fremr enn ritningar stóðu til, tended towards, i.e. warranted, Mar.; líta á mál hans eptir þeim efnum sem honum þætti til standa, as the merits were, Fms. vii. 60; eptir því sem lög stóðu til, Nj. 146, Ld. 28; standa til váða ok auðnar, Fms. x. 271.

III. to catch, overtake; hann drap menn Eiríks konungs hvar sem hann stóð þá, Hkr. i. 91; var hverr drepinn þar er staðinn varð, 107; lét hann ræna hvar sem hann stóð þá, Fms. vii. 181; hörmuðu bæði at þau máttu eigi fá staðit hann, Hom. 120; ef hann er með vátta inni staðinn, Grág. ii. 18; ef maðr tekr fé manns ok vinnr þjófskap at, enda standi hinn hann (acc.) at þvi er fé þat á, svá at handnumit verðr, ok …, 136; hinum er þýfð var í höndum staðin, id.; nú stendr maðr fé sitt þjófstolit í hendi öðrum manni, Gþl. 537.

2. to stand, i.e. to endure or bear; hverr sem fyrir-smár dómarann, ok vill eigi dóm standa, N.G.L. i. 452: to discharge, skal dæma landit þeim manni er varðveizlu stendr, to the man who stands as guardian, Grág. ii. 251; sá er vitna þarf skal standa þeim kost allan, Jb. 358.

3. to press, urge, trouble; ef ofviðri stendr mann, N.G.L. i. 349; Alfhildi stóð sótt, Hkr. ii. 199, Stj. 425; mun þik nú hræðsla standa, Fas. iii. 429; elli stóð Hárek, Ísl. ii. 482; hver fjölskylda sem þik stendr, Fms. xi. 429; segja máttu hvat þik stendr, what urges thee. Mar.; ok vænti af þér mests trausts, því heldr sem mik stendr meirr, Fms. iii. 70; standa mik svá stórar þröngslir, at …, Stj. 495; hvat stendr þik, what ails thee? Grett. 75 new Ed.; hvat stendr þik, Bergr, sagði biskup, Bs. i. 807; því at eins at þeim (þá?) standi ofviðri, N.G.L. i. 371.

4. to be of weight, value; skal hann eigi standa tómr meirr enn átta merkr, Gþl. 524; gullhringr stendr sex aura, mörk, Fms. ii. 246, xi. 204; strútrinn stóð tíu merkr, 77; vættir þær er hver þeirra standi hálfa níundu mörk, Gþl. 523.

C. Reflex. to stand right, be able to stand; steðjaði hann upp yfir törguna ok stóðsk þó, Nj. 144; þar mundir þú eigi hafa staðizk fylgjur þeirra Þorvarðs, Lv. 104; hann druknaði, því hann stóðsk ekki fjölkyngi Ragnars, Bárð. 181.

2. standask e-t, standask áhlaup, Sks. 411; höggum standask fáir, Sks. 411 B; fáir stóðusk honum, þótt fræknir væri, Grett. 87 A; gull stendsk elding, Grág. i. 501; þetta éi var með svá miklum býsnum, at ekki máttu sumir menn betr enn fá staðizk, Fms. xi. 136; var við sjálft at ek mætta eigi standask, x. 331; stóðsk hann eigi ok dó, 623. 33; hví lét Guð þeira freista, þar er hann sá at þau máttu eigi standask, Eluc. 28; at þér standisk jafnvel ef þér sjáit frændr yðra svívirða, Fms. v. 270.

3. to stand, bear, tolerate; hann skekr at honum sverðit, þetta fá þeir eigi staðizk ok hlaupa, Ísl. ii. 364; Kári stóðsk þetta eigi, Nj. 270; Björn stóðsk eigi ámælis-orð Sigmundar, Valla L. 218; standask frýju-orð, Fær. 196.

4. standask við e-m, to stand, be able to withstand; Heiðrekr vá með Tyrfingi ok stóðsk ekki við honum, Fas. i. 526; engi hlutr var svá sterkr at standask mætti fyrir honum. Edda.

5. to be valid; skulut mál hans standask um þá sök, Grág. i. 64; á þeirra dómr at standask, 80; eigu jammikit þeira orð at standask, sem annarra lögréttu-manna, 10; ef þú kemr til konungsins, ok megi þín orð nokkut standask, Fms. xi. 193; hennar orð stóðusk svá mikit, at …, Fas. i. 208; um þat vilda ek at mín at kvæði stæðisk, at …, Eb. 98.

6. of direction, to proceed from; standask af e-m, af henni mun standask allt it ílla, Nj. 49; svá stenzk af um ferð mína, the matter stands so as to my journey; Ólafr sagði jarli hversu af stóðsk um ferð hans, Ld. 112 (hversu af stóð, 340); ekki sagði Kjartan föður sínum hversu af stóðsk um ferð þessa, 208; Gautr segir honum geiniliga allt hversu af stóðsk inn ferðir hans, Fms. iii. 57; svá stendsk af um ferðir mínar, at ek má hér ekki dvelja lengr, vi. 350; eigi veit ek hvernig af stenzk (stennz) um för þína, hvárt þú ferr nökkut í konungs leyfi, Ó.H. 143.

7. a middle form; yfir ok undir stóðumk jötna vegir, the ‘giant-ways’ (rocks) stood above and below, Hm.; stöndumk hjörr til hjarta, the sword touches me to the heart, Fm. 1.

II. recipr. to stand opposite one another in the same line: to meet, of ends; þat stóðsk á, nesit þvert ok fylking þeirra, Ísl. ii. 326; stóðsk þat á, at Jólin þraut ok lokit var sögunni. Fms. vi. 356; vígin Áskels ok Steingríms skyldi á standask, Rd. 281; stóðsk þat á endum ok ostkistan, Nj. 76; stóðsk þat á endum ok þat er Gunnarr; átti at gjalda, 111; létu þeir þat á endum standask, 120; standask á mót; sandmelr sá er á stendzk ok Seftjörn, Gísl. 23; bær hans stóðsk á ok konungs atsetr, Fas. ii. 63: bíða þess at á stæðisk misganga straumanna ok austan-veðr, Orkn. 266: stendzk heldr í móti með þeim hjónum, they were rather at sixes and sevens, did not agree well, Bjarn. 21: hendingar standask sem næst, to stand as close to one another as possible, Edda (Ht.); tungl þau er næst standask, nearest to one another, Rb. 34, 1812. 56.

III. staðinn = staddr, steadfast, placed, abiding; hvar sem maðr er staðinn, N.G.L. i. 163; vildi hann nú til staðins vita (knew for certain) hver svör jarl vildi gefa, Vígl. 18.

standali, a, m. a post: a nickname, Sturl. iii. 234.

stand-eykr, m. a nickname. Fms. ix. 372.

stand-söðull, m. a ‘stand-saddle,’ high saddle, Ld. 274. Sturl. iii. 163; such a saddle is described in Mr. Freeman’s Norman Conquest, iv, p. 703 (the death of William).

stanga, að, to prick, goad, Fms. iii. 193, vii. 62, 161, viii. 281, xi. 155; stanga ór tönnum sér (s. tennr), to pick the teeth, Nj. 185.

2. to spear fish, Grág. ii. 346.

3. to butt, of cattle, Bs. i. 345, Grág. ii. 119, Gþl. 190.

II. reflex. to butt one another, Grág. ii. 329, Vápn. 46, Bret. 55.

stangan, f. a goading, stimulus, Stj. 78.

stank, n. a bustle, shaking; starf ok stank, Fbr. 173.

stanka, að, to stand stumbling; hann stankaði mjök við, he was very reluctant, Fær. 121.

stanz, n. [akin to staðsa (q.v.), ðs = nz]:

—a standstill, hesitation; honum verðr stanz at svara, Sturl. i. 18: amazement, e-n rekr í stanz, (mod.)

stanza, að, to pause, stop, Fas. iii. 443.

stapi, a, m. a steeple-formed single rock, Fas. iii. 7: freq. in mod. usage and in local names, Arnar-stapi, Ætternis-stapi, etc.

stappa, að, [Germ. stampfen; Engl. stamp], to stamp; stappa fótum, to stamp with the feet, Grett. 130 A; s. niðr stafnum. Band. 16 new Ed.; stappa e-n til dauðs, MS. 4. 32: to stamp down, þeir stöppuðu snjóinn með spjót-sköptum sínum, Fms. ix. 234: phrases, stappa stáli í e-n, to put steel into, to encourage; það stappar nærri, it ‘stamps near one,’ is on the point. Fas. i. 420.

II. to bray in a mortar; stappa lauk, Ó.H. 223, Pr. 471, 472.

STARA, pres. stari; pret. starði; part. starat; [A.S. starjan; Engl. stare]:

—to stare, gaze; stara eptir e-m, Ísl. ii. 261, v.l.; hón starir á þenna væna mann, Bær. 12; ormrinn starði í mót, Edda.

star-blinda, f. [A.S. stǽr-blind; Engl. stark-blind], blindness.

STARF, n. a trouble, labour, business, Sks. 549; þetta starf, Nj. 77; hann hafði ekki starf fyrir því, Fas. i. 36; hafa mikit starf, Fms. ix. 480; hvers starfs (employment) eðr stéttar, H.E. i. 514; hafa þvílíkt starf, Eg. 50.

starfs-maðr, m. a worker, Eg. 203, Grett. 123 A, Lv. 105, Bs. i. 738.

starfa, að, to work, labour, Eg. 1; starfa í e-u, to be busy about, Nj. 185, Al. 99, Fms. x. 231: starfa at e-u, Fbr. 16, Al. 147: starfa á mönnum, to trouble people, Bs. i. 439.

starf-hús, n. a factory, workshop, Gþl. 178.

starf-hvalr, m. blubber paid as wages for cutting up a whale, Pm. 69.

starfi, a, m. = starf; þeim starfa. Fms. vi. 344; starfa mikinn, ii. 27; hafa starfa á mönnum, iv. 215; leggja starfa á e-t, to take trouble, Fb. i. 118.

starfa-lítill, starfa-mikill, adj. doing little, much work, Hrafn. 21; starfa-meiri, Sturl. iii. 41.

starf-laun, n. pl. wages. Mar.

starf-samr, adj. industrious: of a thing, laborious, starfsamt líf, Barl. 111; hafa starfsamt, to be busy, have much trouble, Fms. xi. 311, 383, vii. 73, Fas. i. 374: a nickname, iii. 592.

starf-semi, f. industry.

starf-sveinn, m. a workman, apprentice. Fms. xi. 431.

Starkaðr or better Störkuðr, m., qs. Stark-höðr, [from sterkr and Höðr]:

—a pr. name, Landn., Fas., the famous Danish mythical hero.

Starkaðar-lag, n. the name of a metre, Edda (Ht.)

starr, adj. blunt; starr staðr, in a sword, Kormak.

starri or stari, a, m. [Lat. sturnus; A.S. and Dan. stær; Engl. stare, starling]:

—a bird, the starling, Edda (Gl.)

2. a pr. name, Landn.

star-sýnn, adj. staring; vera starsýnn á e-t, Nj. 50, Korm. 50: mod., mér er starsýnt á e-t, id.

statút, n. [for. word], a statute, H.E. i. 514.

staulask, að, to walk with infirm steps; staulast á fætr; stafkarlarnir staula, Hallgr.

stauli, a, m. a lad, urchin; in svein-stauli, q.v.

staulpa, u, f., mod. stelpa, a girl; mey-staulpa, Sturl. i. 152, ii. 101.

STAUP, n. [O.H.G. stouf; A.S. steâp; Engl. stub; Dan. stöb]:

—a knobby lump; þá kom upp staup mikit sem manns-höfuð, … hvar er nú þat gull er þú leggr í mót þessum knapphöfða? of a ball-formed piece of gold, Fms. vi. 183; þeir drepa fótum sínum í hvert staup (obstacle) er fyrir verðr, Barl. 71;

hatt-staup, the ‘hat-knoll,’ i.e. the head, Ad. 7;

gull-staup, q.v.

2. [A.S. stoppa; Engl. stoup], a stoup, beaker, cup, prop. from the form, freq. in mod. usage; taka í staupinu, to take a stoup of brandy.

staupla,* að, see stöpla.

staura, að, to raise a post; þá skal staura niðr á kistu (to drive a stake down to the coffin) ok steypa helgu vatni á, N.G.L. i. 14.

2. staurask, to be ripped up, Pr. 472.

staur-karl, m. a hobbler on crutches,

staurkarls-ligr, adj. clumsy, stiff.

STAURR, m. [Gr. σταυρός], a pale, stake; vóru settir stórir staurar yfir dikin, Eg. 529: skjóta staurum. Fms. vii. 190; höfuð á staurnum, on the stake, xi. 376: trés eða staurs, Pr. 472; staurs-högg, Gþl. 177, v.l., passim: a local name, Hkr. i. 295.

staura-garðr, m. a paling, Fas. iii. 280, Mar. 1198.

staut, n. a stuttering in reading.

staut-færr, adj. able to read a little.

stauta, að, [Dan. stöde; Germ. stossen], to beat, strike; stautar á honum spjótinu, Karl. 182.

2. mod. to read stutteringly.

stá = standa, q.v.

STÁL, n. [a common Teut. word; O.H.G. stahal], steel; sterkasta stáli, Karl. 285, Fms., x. 172, passim: phrases, sverfa til stáls, to file to the very steel, to fight to the last, vii. 244, Gullþ. 69.

2. plur., of weapons: er stálin mættusk. Art., Lex. Poët. passim.

3. a part of a ship, the beak; þeir höfðu raskótt fyrir stálinu, Fms. viii. 199; kjalar, stála, súða, Edda 66, Lex. Poët.

II. metaph., from steel wrapped in soft iron before being fused in the forge:

—the inside of a hay-stack or rick (= staði); hann tók laust hey ór stálinu. Njarð. 378; ef maðr á korn falt í stáli eðr hey, N.G.L. ii. 111 (v.r. to staði), freq. in mod. usage.

2. an intercalary sentence in a verse, much used by the ancient poets, esp. in the metre dróttkvætt, Edda i. 618; thus in Haustl. 13 the words ‘sveipr varð í för’ is a stál. In the old poems of the metre dróttkvæð the strophes are interwoven with such intercalary sentences; in some editions these sentences are marked by [ ] or by ( ):

—as a gramm. term, embolismus, köllum var þat gört á stál ef á meðal verðr hendinga, Skálda ii. 106.

compds:

stál-broddr, n. a steel prod, Fms. iii. 180.

stál-gaddr, n. a steel goad, Barl. 109.

stál-görr, part. made of steel, MS. 4. 30.

stál-hanzki, a, m. a steel glove, D.N.

stál-harðr, adj. hard as steel, Sks., Karl. 164, Al. 40, 394.

stál-hattr, m. a steel hat, Hkr. iii. 202.

stál-hjálmr, m. a steel helmet, Karl. 366.

stál-húfa, u, f. a steel cap, Sks. 400, Ld. 276, Bs. i. 31, Landn. 330, Sturl. ii. 91, passim.

stál-nagli, a, m. a steel pike, Mar.

stál-pík, m. a steel pike, Karl.

stál-slá, f. a steel bar, Mag.

stál-sleginn, part. steel-mounted, Jb. 345.

stál-sorfinn, part. filed to the steel, Grág. i. 501.

stálligr, adj. of steel, Art.

stálmi, a, m. a swelling of the udder with milk; standa í stálma.

stálpaðr, part. grown up; ungarnir vóru lítt stálpaðir, Fas. ii. 231.

stálpask, að, to grow strong, be full grown.

stálpi, a, m. pith, strength, esp. of the young: as a nickname, Fms. ix. 26.

stát, n. prudishness; sprettir úr sporunum státi, Hallgr.

státa, að, to be prudish; heimskir helzt sig státa, Hallgr.

stáz, n. [Dan. stads; Engl. slate], finery, (mod.); stáz-mey sat í sorgum; Stef. Ól.

stáza, að, to dress finely.

stedda, u, f. [Germ. stute; cp. A.S. stood; Engl. stud]:

—a mare, Grett. (in a verse), Art. 53.

STEÐI, m., gen. steðja, pl. steðjar, [Engl. stithy]:

—a stithy, anvil, Edda 9, Fms. i. 177, Þiðr. 166, Dipl. iii. 13, passim; konungs steði, the ‘king’s stithy’ the mint, Gþl. 139, Bs. ii. 58.

compds:

steðja-bréf, m. a writ granting licence to the mint, D.N.

steðja-kollr, m. a nick-name, Nj. 182.

steðja-nef, n. the ‘stithy-neb,’ thin end of a stithy, Fms. i. 133; cp. nef-steði.

steðja-steinn, m. a stithy-stone, base of an anvil, Þiðr. 166.

steðja-stokkr, m. a stithy-stock, id.

steðja, að, to bound, leap, Bs. i. 527, Al. 146; steðjaði yfir upp, Nj. 144; steðjar upp yfir hann, Finnb. 310, passim.

STEÐJA, pret. staddi, part. staddr, neut. statt; the word is little used except in part. pass.; [staðr]:

—to stop; stöddu þeir ferðina er í fyrstu riðu. Fagrsk. 138: to permit, steðja fyrir-boðna hluti (cp. Dan. tilstede), Rétt. 95: to fix, appoint, þeir stöddu með sér á alþingi þann samning, at …, Bs. i. 770.

II. reflex. to be decided on; sættar-görð þá er nýliga staddisk, H.E. i. 458; kaup staddisk, Dipl. iii. 10; stöddusk þá þeir hlutir, N.G.L. ii. 428; hafa statt e-t, to have made one’s mind up, Fms. i. 284; hafa e-t statt fyrir sér, to have determined on, Ld. 184: to make firm, þá er hann hafði statt ok styrkt ríki sitt, Stj. 455; hann hugðisk hafa statt sik í ríkinu, Barl. 61: göra e-t, to resolve, Fms. ii. 293, Bárð. 164; með stöddum endi-mörkum, fixed limits, Gþl. 44.

III. part. staddr, as adj. placed, present, esp. used of a temporary chance abode; hvergi sem þau eru stödd, Grág. i. 332; ef hann var þar staddr þar sem blót vóru, happened to be present, Fms. i. 35; margir ef þar vóru hjá staddir, Eg. 64; vera við staddr, present, Nj. 63, Eg. 64, passim.

2. placed in such or such a position; Einarr spurði Egil, hvar hann hefði þess verit staddr, at hann hefði mest reynt sik. Eg. 687; þér ernt staddir ekki vel, ye are in danger, Fms. ii. 16; litt staddr, doing poorly, x. 173; þeim mönnum er í sóttum vóru staddir, Blas. 40: neut., hví er yðr svá statt til Sigfússona, why are you thus troubled about them? Nj. 252.

STEF, n. (root stafi), gen. pl. stefja, dat. stefjum, a summons, term, time fixed, (= stefna); viku-stef, a week’s notice, Eg. 274; var kveðit á viku stef, 394; þriggja nátta stef, a summons with three days’ notice, Grág. i. 385; bardaga stef, Al. 54.

II. a stave in a lay, burden, refrain; hann orti Hafgerðinga-drápu, þat er þetta stef í,—‘Minar bið ek,’ etc., Landn. 106; kvæðit, ok er þetta stefit í, Ísl. ii. 222; Þórarinn orti þá stef, ok setti í kvæðit, … ok er þetta stefit, Ó.H. 180, Eb. i. 210. In the old poems, called drápa, the middle part had a burden; this part was called ‘stef’ or stefja-bálkr, m. the ‘stave-balk,’ stave-section, Ó.H. 180; and consisted of several equal sets of verses, called stefja-mel or stefja-mál, n. stave-measure; the number of stanzas to each ‘stave-set’ varies in different poems (3, 4, 5, 7); the number of the sets also varies according to the length of the poem, e.g. if the stave-section were of twenty-one stanzas it would fall into seven ‘sets’ (3 x 7); if of twenty, into five (4 x 5); er rétt at setja kvæðit með svá mörgum stefjamelum sem vill, Edda (Ht.) i. 686; hef ek þar lokit stefjum, here the staves end; hefja upp stef, and so on, see the remarks s.v. slæmr. The stave or burden usually stands at the end of each ‘set;’ the burden might even be distributed among the stanzas of the stefjamel, as may be seen in the Togdrápa on king Canute in Ó.H., or in the poem Rek-stefja or Banda-dápa (Hkr. i. and Scripta Hist. Island, iii.)

stefja, að, to prevent; stefja manntjón, Fms. x. 418.

II. to address with a stave or stanza; þá stefjaði trollkona á hann ok spurði hverr þar fór (then follows the ditty), Edda 95.

-stefja, u, f. a suffix indicating a lay with burdens; Rek-stefja, Stolin-stefja.

stef-lauss, adj. without burden, Edda (Ht.)

stef-ligr, adj. belonging to a stef, Lil. 51, Gd. 24.

stefna and stemna, d, [stafn, stamn], to ‘point with the stem’ to stand in a certain direction, (esp. of sailing, from which the metaphor is taken); s. inn fjörðinn, Landn. 56, Eg. 128: s. út ór firði. to stand out of the firth, Ó.H. 37; s. út á haf, Fms. i. 26; þeir stefndu inn í Víkina, 60; s. á land upp, vii. 202; s. til bæjarins, Eg. 230; þat stefndi til Rúts-staða, Nj. 35:

—to aim at, höggit stefndi á fótlegginn, the blow aimed at the leg, Fms. vii. 325; sendi ör af lásboga, þó óafvitandi á hvern hann stefndi, Stj. 604: phrases, e-m verðr nær stefnt, to escape narrowly, Fms. viii. 328; betr enn til var stefnt, better than it was begun, of luck better than foresight, ix. 414; stefna sér til örkumla, to court, expose oneself to, Bjarn. 56.

II. a law term, to give notice to one, summon him, the person in dat., Grág., N.G.L., Nj.; s. manni í dóm, til alþingis, etc., passim; s. e-m um e-t, Grág. i. 107; s. um sök, 21: with a double dat., s. manni þeirri sök er tólftar-kviðr fylgir, to summon a person in such a case, 20; ek skal þér Mörðr vera ok stefna þér af konunni, Nj. 15.

2. to cite, of a case; stefna sök, to call a case into court, Grág. i. 36; s. máli, Nj. 33; s. dómi til rofs, Grág. ii. 101; s. til alþingis, i. 106; s. í hvárt þing sem vill, 162: the word is used in countless instances in Grág., Nj., and the Sagas: to recite the summons, hann stefndi fyrir málinu, en hann mælti eptir ok stefndi rangt, Nj. 35.

3. to call together, with acc., of a meeting; s. þing, to call a meeting, Fb. ii. 38, Ld. 2, Hkr. iii. 26, Fær. 119, Eg. 338:

—s. saman, to call together; stefna saman þegn ok þræl, Stj. 611; s. saman öllum lýð, 541; s. at sér liði, to summon the troops, Eg. 270; s. til sín, 26, 32, 269; s. at sér mönnum, to gather men, Nj. 104; stemna stemnu, to summon formally, Grág. i. 108; s. veizlu, to bid people to a feast, Fms. xi. 45; þessi ætlan er nú er stefnd, Hkr. iii. 384.

stefna or stemna, u, f. a direction, Hkr. i. 158:

—an appointed meeting.

II. a law term, a summons, citation; eiga stefnu við e-n, Eg. 271; koma fyrr til stefnu, Fms. vii. 151.

2. the term = stef; þriggja nátta stefna, Fms. viii. 200; mánaðar-stefna, at liðinni þeirri stefnu, Grág. i. 378; er at þeirri stefnu kom, Eg. 30; er sú s. var liðin, 277; tólt mánaða stemna, N.G.L. i. 43; selja jörð ór stemnu, to sell an estate held by lease, Gþl. 309: the saying, allr dagr til stefnu, all the day for a citation, a summons being lawful if served before nightfall, Jb.; hence metaph., það er allr dagr til stefnu, i.e. plenty of time or leisure, of a thing which is not pressing.

compds:

stefnu-boð, n. a summoning to a meeting, Bs. i. 785.

stefnu-dagr, m. a day of summons; leggja stefnudag, Sturl. ii. 207; koma í nefndan stefnudag, Dipl. ii. 5; biða stefnudags, Eg. 274: plur. stefnudagar, citation-days, when citations can be lawfully made, Nj. 79; þat var um stefnudaga (in the spring), E. b. 46; er váraði ok stefnudagar kómu, Band. 14 new Ed.

stefnu-dægr, n. = stefnudagr, Bær. 19.

stefnu-fall, n. a failure to appear on summons, N.G.L. ii. 482.

stefnu-fundr, m. a meeting, Str. 27.

stefnu-för, f. a journey to appear on summons, Eg. 722, Nj. 78, Lv. 5.

stefnu-görð, f. a summons, N.G.L. i. 344, 350.

stefnu-jörð, f. land held on lease; brigða s. sína eðr mála-jörð, Gþl. 309, passim in the Norse law.

stefnu-lag, n. an appointment; göra s., Eg. 41, Fms. i. 19, vii. 151, 279, Orkn. 404.

stefnu-leiðangr, m. a naval expedition, Ld. 28; í viking eða s., Fms. iii. 41.

stefnu-lið, n. a body of persons summoned, N.G.L. i. 382.

stefnu-lýðr, m. an assembly, D.N.

stefnu-maðr, m. a summoner, K.Þ.K. 86.

stefnu-morginn, m. the morning of a citation-day, Mar.

stefnu-rof, n. failure to appear at a stefna, Fms. ix. 378, v.l.

stefnu-staðr, m. the place of citation (where it is to be lawfully made), Grág. i. 153, 297: a meeting-place, Fms. ix. 378, x. 393.

stefnu-stofa, u, f. a citation-room, D.N.

stefnu-sök, f. a case of citation, Grág. i. 69, 177.

stefnu-tal, n. a discourse at a stefna, Fms. vi. 145.

stefnu-tími, a, m. a fair time (cp. tími til stefnu = plenty of time), Grett. 100 A, the metaphor from citations.

stefnu-vargr, m. a mythical word, e.g. used of a house haunted by mice or vermin as if it were under a spell, see Maurer’s Volksagen.

stefnu-váttr, m. a cited witness, a witness to a summons, Grág. i. 42.

stefnu-vitni, n. a citation, bera s., Jb. 191, Nj. 36, Grág. i. 42.

stefnandi, part. a summoner, Gþl. 32.

stefni or stemni, n. the prow, = stafn, Edda (Gl.)

stefning, f. a summoning, Sturl. ii. 116.

stefningr, m. a kind of snake, Lex. Poët.

stefnir, m. one who directs, Lex. Poët.: a helmet, poët., Edda (Gl.)

stef-settr,† part. furnished with stef (burden), Post. 511.

steggr, m., steggi, a, m. [prop. a mounter; in Yorks. a steg is a gander; from stíga, cp. seggr from segja, hugga from hugr]:

—a he-bird; andar steggi, a male duck, Karl. 260 (Dan. andrik): in mod. usage steggr also means a tom-cat.

stegla, d, [stagl], to put on racks, Fms. xi. 375.

stegla, u, f. [A.S. stægl; Dan. steile], a rack (stagl), esp. in plur. steglur: a low name for a woman, Edda ii. 629.

steigur-liga, adv. prudishly; láta s., Korm. (in a verse); standa s. í stigreip, Fms. vi. 416.

steik, f. a steak; steikarnar, Stj. 45; steikar (gen.), N.G.L. i. 84; lamba-steik, kálfa-steik, passim.

steikari, a, m. [cp. Engl. stoker], a roaster, cook, Edda 23, Róm. 302, Bs. i. 810, Þiðr. 86, Orkn. 170, Fms. x. 302; steikara hús, Fas. i. 457; steikara höfðingi, meistari, Fms. x. 302, Stj. 200.

steiki-teinn, m. a spit, Dipl. v. 18.

STEIKJA, ð and t, [a common Teut. word], to ‘steak’ or ‘stoke,’ roast; s. á teini, Am. 79; s. hjarta við funa, Fm. 32; eta lítt steikt, Hkv. 2. 7; en er Sigurðr steikði hjartað, Edda 74; sá hann at maðr steiktr lá á eldinum, Fms. viii. 107: the phrase, steikja smæra enn …, to have a smaller steak on the spit than …, 414: steikja is in Icel. also used of meat baked on embers, steikja köku, steikja roð, opp. to baked in a pan.

steiklingr, m. a nickname, Fms. xi. 126.

steina, d, [A.S. stânjan; Engl. to stain], to stain, colour, paint; s. skipit með allskyns litum, Fms. x. 320: esp. used in the part. pass., skipit var allt steint fyrir ofan sjó, Orkn. 332, Eg. 68; karfi steindr allr fyrir ofan sjó, 371; altara-klæði steint, bríkar-klæði steint, Vm. 10, Jm. 22; steint merki, B.K. 83; hús tjaldat með steindum klæðum, Fms. x. 16; í steindum söðli, Ld. 272; lopt steint með líkneskjum, Str. 5; steinda kistu, Am.

steina-brú, f. a stone-bridge, stone-arch, a natural one, not made by human hands, hence the phrase, gamall sem steinabrú, old as a stone bridge = ‘stone-old,’ Fas. iii. 61, cp. Ht. (fine): the very phrase shews the ancient Scandinavians, like the old Germans, knew not the arch, as their buildings were all of wood, cp. Tacit. Germ. 16, Herodian. vii. 2: indeed, stone masonry first became known after the introduction of Christianity.

steina-sörvi or steina-seyrvi, n., see sörvi, Edda 68, Ísl. ii. 343, Fas. iii. 543.

stein-bítr, m. a fish, anarrichas lupus, Edda (Gl.). freq. in mod. usage.

stein-blindr, adj. stone-blind, Stj. 121, 620, Bs. ii. 81, Fms. vi. (in a verse), passim.

stein-bogi, a, m. [A.S. stânboga], = steinabrú, Fas. iii. 668, Fms. xi. 74, Þiðr. 100.

stein-delfr, m. (mod. stein-depill), [Norse steindolp], the wagtail, motacilla L., Edda (Gl.)

stein-geit, f. a ‘stone-goat,’ the Germ. steinbock, Al. 167, Rb. 102, Deut. xiv. 5: of the zodiac, MS. 732. 18, Rb. 102.

stein-grár,† adj. stone-gray, iron-gray, of a horse, (mod.)

stein-kast, n. a throwing stones, Fms. iii. 186, Grett. 151 A.

stein-klæði, n. steint-klæði, Vm., Ám., Bs. i. 641, D.I. i. 597.

stein-kol, n. pl., [Germ. stein-kohl; Dan. stenkul], mineral coal, mod.

stein-ligr, adj. stony, Greg. 45, Hom. 79.

stein-meistari, a, m. a stone-mason, Hom. 122, Fms. v. 215, xi. 428.

STEINN, m. [a word common to all Teut. languages], a stone, N.G.L. i. 65; meistari á stein, Barl. 167; steinn einn mikill, Fms. viii. 8, passim: a boulder, rock, stein at lýja járn við. Eg. 141: allit., stokkar eða steinar, Grág. ii. 132, Fb. ii. 102; gengr mark fyrir neðan ór steinum þeim er heita Klofningar, D.I. i. 471; dyrnar á steininum lukusk, Fas i. 514: of a gem (gim-steinn), Js. 78, Þkv. 16, 19, Ó.H. 30; settr steinum, Eg. 698; altaris-steinn, Vm. 37; leiðar-steinn, sólar-steinn, a loadstone: stones used for warming rooms, ok hófðu hvárki á því kveldi ljós né steina, Eb. 276; cp. mjólk var heit ok vóru á steinar, Lv. 70: dragging stones as a punishment, see Sól. (draga dreyrga steina); draga stein ok vera útlægr, N.G.L. iii. 16, 210. but it is of foreign origin.

2. metaph. phrases; verða milli steins ok sleggju, between the ‘stone and the sledge-hammer’ (stones being used for anvils). Fas. i. 34; taka stein, or kasta steini um megn sér, to throw too heavy a stone for one’s strength, to break down, Fær. 58, Eg. 473; þykkir ekki ór steini hefja (see hefja), Gísl. 54; ljósta e-n íllum steini, to hit with an evil stone, hit hard, Glúm, (see the verse); steins hljóð, stone-silence, dead silence.

II. spec. usages, a cell for an anchoret, Fms. x. 373; setjask í stein, Nj. 268, Grett. 162, Trist.; gefa sik í stein, Játv. ch. 8; sitja í helgum steini.

III. medic. stone, gravel, in the bladder, Pr. 472, Bs. i. 123, 644.

IV. pr. names; Steini, Steinarr, Steinn, Stein-björn, Stein-finnr, Stein-grímr, Stein-kell (the stone-font for sacrifices), Stein-ólfr, Stein-móðr, Stein-röðr, Stein-þórr: of women, Stein-unn, Stein-vör: and in the latter part, Hall-steinn, Þór-steinn, Vé-steinn (the Holy stone for sacrifices), Her-steinn, Há-steinn, Ey-steinn, Út-steinn, Inn-steinn, etc., Landn.: and in local names, Steinar, etc.; Dverga-steinn.

B. compds, of stone:

stein-altari, a stone-altar, Stj.; stein-bogi, q.v.;

stein-borg, a stone-castle, Fms. x. 154;

stein-garðr, a stone-wall, Str. 6;

stein-dyrr, stone-doors, Vsp.;

stein-gólf, a stone-floor, Stj., Fms. vi. 440;

stein-hjarta, a heart of stone, Mar.;

stein-hurð, a stone-hurdle, Fas. iii. 213;

stein-hús, a stone-house, Fms. x. 154, v.l.;

stein-höll, a stone-hall, 153, Nj. 6 (where it is an anachronism), Hkr. iii. 62;

stein-kastali, a stone-castle, Sks. 423, Orkn. 318;

stein-ker, a stone-vessel, Stj. 268;

stein-ketill, a stone-kettle, Ó.H. 223;

stein-kirkja, a stone-church, Fms. vi. 440, ix. 535, x. 409 (11th and 12th centuries), Bs. i. 32 (Kristni S. fine);

stein-kjallari, a stone-cellar, B.K. 103;

stein-knífr, a stone-knife, Stj. 117, 261;

stein-topt, a stone-floor, Str. 70;

stein-musteri, a stone-minster, Fms. vii. 100, Orkn. 258;

stein-múrr, a stone-wall, Fms. ix. 434, x. 153;

stein-nökkvi, a stone-boat, Fas. ii. 231, Bárð. 164 (of a giant in a tale);

stein-ofn, a stone-oven, Bs. i. 830 (Laur. S.);

stein-ráfr, a stone-roof, Mar.;

stein-sker, a rock, Fms. viii. 367, v.l.;

stein-smiði, stone work, stone implements, Íb. ch. 6;

stein-spjald, a stone-tablet, Sks. 671, Ám. 46;

stein-stólpi, a stone-pillar, Fms. i. 137;

stein-súla, id., 655 xxviii. 1;

stein-tabula, a stone-tablet, Stj. 311;

stein-veggr, a stone-wall, Fms. vii. 64;

stein-virki, id., Sks. 415;

stein-þildr, stone-wainscotted, Str. 75; stein-þró, q.v.;

stein-ör, a stone-arrow, Fas. ii. 260.

steinn, m. [Engl. stain], a stain, colour; birt með hvítum steini ok rauðum, Ó.H. 124; rauðum steini, red paint, Karl., Edda (in a verse).

stein-óðr and stein-óði, adj. ‘stone-wood’ (cp. Engl. stone-deaf; Germ. stein-alt), violent, of a gale; útnyrðingi steinóðum, 656 C. 2; útsynningr steinóðr, Clem. 24; steinóði, Eg. 600.

stein-pikka, u, f. a mason’s pick, Flóv. 37.

stein-setja, setti, to set with stones, Fms. xi. 427.

stein-smiðr, m. a ‘stone-smith,’ mason, Fms. xi. 428, Stj. 562, Bs. i. 890.

stein-smíð, f. stone-masonry, Grett. 162 A.

stein-smíði, n. id., Fms. xi. 429: articles worked of stone, Íb. 9.

stein-snar, n. a stone’s throw, of distance, N.T., Pass. 4. 2.

stein-sótt, f., medic. stone, gravel, calculus, Bs. i. 123, 310, 644.

stein-tálga, u, f. stone-carving, masonry, Stj. 562, Fms. viii. 279.

stein-tjald, n. a coloured tent, Vm. 17, Pm. 14.

stein-ungi, a, m. a nickname, Sturl.

stein-þró, f. a stone-coffin, Fms. viii. 236, x. 384; s. ins helga Stephani, 655 xiv. B. 2, Pass. 50. 16.

STEKKR, m., gen. stekkjar, pl. stekkir, a fold in which lambs in spring are weaned during the night before being taken from the ewes and driven to the mountain pastures; which season in Icel. is called stekk-tíð, f., Edda 103; eggtíð eða stekktíð, Icel. Almanack, 1872. May 27; merkja lamb í stekk, Grág. i. 415; taka lamb ór stekk, Ld. 170; lamb skal marka ór stekk hvert vár ok skal Pétr ábyrgjask ok gefa um haust er aptr kemr, D.I. i. 201; göra upp stekka, Sturl. i. 27; stekkjanna, 28; skal gefa lamb ór stekk, ok gefa um haustið ef aptr kemr, Vm. 169; hafði faðir minn stekk fyrir neðan langa-garðinn fyrir útan ána, Dipl, v. 25.

stekkjar-lamb or stekk-lamb, n. a lamb from the stekkr.

STELA (stel, stell, Js. 128), pret. stal, stalt, stálu; subj. stæli; imperat. stel, steldú; part. stolinn: [a common Teut. word]:

—to steal, with dat. (stela e-u), Eg. 237, Boll. 350, Nj. 74, N.G.L. i. 82; stela stuld, to commit a theft, 83: the phrase, hann stelr öllu sem steini er léttara, he steals whatever is lighter than stone, of a thorough thief.

2. with acc. to bereave, rob a person; várr skal engi annann stela, N.G.L. i. 81; stela mik (acc.) eign minni, to rob me of my property. Boll. 350; nú er maðr stolinn fé sínu, Gþl. 539.

II. reflex., stelask, to steal in or upon; stelask at e-m, to steal upon, attack a person unawares, Lv. 47; berjask um ljósa daga en stelask eigi at þeim um nætr, Fms. vii. 296; hvárigir stælisk á aðra, ix. 489, v.l.; stelask á e-n, id., Fas. i. 144, Al. 158.

2. recipr., stelask frá, to steal from one another, Sturl. i. 173.

3. stolinn; með stolinni hendi, with a stolen, thievish hand, Js. 24.

4.† eg stalst til þess, to do a thing by stealth, of a very busy person who has to steal the time to get a thing done, (mod.)

stelari, a, m. a stealer, Þiðr. 21.

stelkr, m. a bird, tringa islandica L.

stelling, f. [cp. Germ. stellen, stallr], the mast-step; íss var í stellingunni, Fms. ix. 386, v.l.: hence the phrase, setja e-ð í stellingu, to put it firm, right; úr stellingu, out of groove; setja sig í stellingarnar, to put oneself in posture, metaphor taken from raising the mast.

stel-víss, adj. thievish.

STEMMA, d, [stamr], to stem, stop, dam up, esp. of a stream or fluid; steinn sá er stemdi þurftina, stopped the urine, Bs. i. 310; tekr kuldinn at s. vindæðaruar, Al. 22; stemdu svá upp vatnit, Ó.H. 163; stemma af, Fms. vi. 351: impers., stóra læki stemdi uppi, were stemmed, obstructed, 67; vatnið (acc.) stemdi uppi, Bs. i. 315; at ósi skal á stemma, to dam up a river at its outlet, a saying, Edda; demma ok stemma, D.N. i. 275; hljóp skriða … fylldi dalinn ok stemdi ána Gaul, Ann. 1345: reflex., stríð stemmisk, grief abates, Brand. 60.

stengja, d, [stöng; Dan. stænge], to bar; s. úti, Mar.

sterk-leikr, m. (sterk-leiki, styrk-leikr, Fms. i. 261), strength; afl ok s., Edda 7; ágætr at sterkleik, Fms. x. 293.

sterk-liga, adv. (styrk-liga, Fms. iii. 60, vi. 267), strongly, Th. 4; berjask vel ok s., Fms. iii. 77.

sterk-ligr, adj. (styrk-ligr, Fms. ii. 81), strong-like, strong looking; mikill maðr ok s., Eg. 486.

sterk-mannligr, adj. (sterk-mannliga, adv.), = sterkligr, Fas. ii. 478, vl.

STERKR, adj., and styrkr, q.v.; the older form takes a j before a vowel, sterkjan, sterkjum; whereas styrkr has both j and v, styrkjan and styrkvan: compar. sterkari, sterkastr, but sterkstr, Hom. 46, 95, 97: [a common Teut. word; A.S. stearc; Engl. stark; Dan. stærk]:

—stark, strong; mikill maðr vexti ok sterkr, Nj. 29; hverjum manni meiri ok sterkari, Eg. 179; allra manna sterkastr, Fms. i. 2; styrkr at afli, 19; hverjum manni meiri ok styrkari, 17; aðrir styrkari njósnar-menn, ix. 365; meiri ok styrkari enn aðrir menn, vi. 65; sterkstu stoðir, Hom. 95, 97; sterkst allra dýra, 46; sterkjan vað, Edda 36; styrkja treyju, Fms. ix. 527.

2. metaph., sterkari fæðu, 655 xvii. 5; sterkt mungát, Bs. i. 316; hit sterkasta mungát, Eg. 551; styrkan drykk, Fms. vii. 316; styrkt vín, ix. 420; grasaðr mjöðr ok inn styrkasti, iv. 168; sterkr vetr, Rb. 572; sterk orrosta, Bret. 56; æðri kraptr eða styrkri, Sks. 25; tvær skepnur þær er styrkvar urðu þeirra mótstöðu-mönnum, Fms. iv. 56; styrkr allir enir styrkustu eiðar, Nj. 150; sverja hina styrkastu eiða, Fms. i. 189.

sterk-viðri (styrk-viðri, Fms. ii. 177), n. a strong gale, Grett. 131.

sterlingr, m. [Engl. Easterling, sterling; a word given to the Flemish and Baltic traders]:

—sterling; Enskra sterlinga, Ann. 1265.

sterta, t, to crease, pleat; in the phrase, strauk of ripti, sterti ermar, she smoothed the kirtle and pleated the sleeves, Rm.; cp. þá höfðu menn ermar fimm álna langar ok svá þröngvar, at draga skyldi at við handtygil, ok lerka allar at öxl, Fms. vi. 440.

sterta, u, f., in hosna-sterta; cp. drambhosur lerkaðar at beini, court-breeches tight to the leg, id.

sterti-maðr, m. a stately, fine-dressed person, Edda (Gl.)

stertr, m. [A.S. steort; Engl. start in red-start; O.H.G. sterz], a tail, the vertebrae of the tail; skera tagl upp í stert, to dock a horse’s tail; því berr hann stýfðan stert, Fas. i. (in a verse).

stertr, part. [cp. Engl. start, upstart], stately, haughty; Sámr gékk mjök upp stertr, S. stalked very stately, haughtily, prob. from the fine dress (sterta); gengr hann upp stert mjök, Mork. 38.

STÉTT, f. [no doubt akin to A.S. stibtan = to found; Germ. stiften; formed like réttr, léttr (q.v.); stétt therefore prop. means a foundation]:

—a pavement; en er hann kom fram í stéttirnar, Sturl. ii. 107; kirkju-stétt, iii. 200, 221: in Icel. the raised pavement running along the front of houses is called stétt, bæjar-stétt.

2. stepping-stones; þeir færðu stéttir þær í ána, er aldri hefir ór rekit síðan, Grett. 113 A.

3. the foot-piece or base of a vessel; fjórði kaleikr er undan er stéttin, Vm. 29.

II. [influenced by, if not derived from, the Lat. status]:

—degree, rank; hverrar stéttar ertú, Fms. iii. 182; makligan þeirrar stéttar, Mar.; til allra klerkligra stétta, H.E. i. 475; margar stéttir, Stj. 299: very freq. in mod. usage, andleg stétt = the clergy; veraldleg stétt = the laity: old writers freq. use it in masc. when in this sense (stéttr), hann tekr aptr allan fyrra stétt, Th. 5; resignera ábóta-stéttinn, Ann. 1393, Bs. ii. passim.

compds:

stéttar-ker, n. a vessel with a base, Fs. 5, Vm. 58, 109, Dipl. iii. 4.

stéttar-lauss, adj. without a base, D.N.

stétta, t, to found, establish; s. mikit íllt, to cause much evil, Stj. 32; to avail, s. harðla mikit, 298; hvat stéttir, at …, 110: to support, at s. vára þörf, Mar.; stétta bæn e-s, Karl. 355; þau stoða þér ekki né stétta, Stj. 20; at þú megir fleirum stétta ok stoða, 143.

stéttr, m., see stétt (II).

steyldr, part. [stauli, staulast; cp. Ivar Aasen stöl = a horseshoe-shaped iron hook or clasp]:

—crouching; steyldr á hæli, standing in a crouching posture, Fbr. 53.

STEYPA, ð and t, [a causal answering to stúpa, staup]:

—to ‘make stoop,’ cast down, overthrow (Germ. stürzen), with dat.; at vér steypim hánum, Fms. vii. 261; s. þínum úvinum, viii. 220; at eigi mætti ofsi lögum s., x. 120, Hkr. i. 72; s. niðr e-u, to throw down, Barl. 152; s. hjálminum þeim inum gullroðna, Fms. vii. 242; þeir steyptu fimm konungum í eina keldu, Ó.H. 69; hann steypir sér fram, stooped down, Karl. 161.

2. to let sink down, put on (or off) a smock-formed garment; hann tók selbelgi ok steypti yfir höfuð þeim, Fms. i. 10; s. kyrtli yfir e-n, Blas. 46; hann steypti á sik grárri kápu, Fms. vii. 289; s. af sér brynjunni, kyrtli (= Lat. exuere), i. 43, vi. 421, Fb. ii. 214: of a hood, hann hafði loðkápa yzt ok steypt hettinum, he let the hood sink over the face, Fms. ii. 149.

II. to pour out, with dat.; steypa soði á leiði hans, Fms. vii. 251; steypa viðsmjörvi í vár hjörtu, Mar.; hann lét s. þar á gullinu, poured the gold out into it, Hkr. iii. 80; hann tók byttu eina fulla af drykk, ok steypti yfir dokkuna, ok kældi svá eldinn, Fms. x. 54; s. vatni í munnlaug, Mar.; þá er sínu blóði hafa út steypt, 671. 4; tekr örvarnar ok steypir þeim niðr fyrir sik, Nj. 107; s. heitu vaxi á andlit sér, Fms. vi. 153, vii. 30, 225: s. út, to pour out; s. út geislum, Sks. 48: s. niðr, to pour down: s. yfir e-n, to pour out over one, Fms. i. 97.

III. reflex. to tumble down, fall stooping, Germ. stürzen; steypðisk hann dauðr á gólfit, Fms. iii. 193; Þorkell steyptisk yfir hann, Fagrsk. 52; jarl steyptisk fram á gólfit, Orkn. 48; hón steyptisk í gljúfrin, Grett. 141; iðrin steyptusk ór honum ofan í ána, id.; steypask yfir borð, to plunge overboard, Fms. i. 178, Hkr. i. 239; þá steypumk á þá ofan fyrir brekkuna. let us plunge upon them, like a stream, Fms. vii. 297: of a waterfall, forsinn steypisk fram af berginu.

2. part., in the phrase, með steyptum kertum, with candles reversed in the ceremony of excommunication, H.E. i. 146, Stat. 283, Sturl. iii.

B. With acc. [staup; Dan. stöbe], to cast, found; steypa skurðgoð, guða af málmi, Barl. 139, Stj. 188, 583; steyptr kálfi, Sks. 574; steypt af kopar ok málmi, Fms. vii, 97, passim in old and mod. usage: svelli var steypt í gilit, lumps of ice, Mar.: metaph., rendering of Lat. fundere, s. fram bæn = fundere preces, id.

steypari, a, m. a caster, Clar.;

eir-steypari, a brass-founder, Rétt. 120.

steypðr, stopðr, part. [see stopi, stapi; A.S. steâp], steep, rising high; steypðir hjálmar, steep helmets (cp. Fris. stâpa helm), Gkv. 2. 19; stöpðir reykir, steep (pillars of) smoke, Edda (in a verse).

steyping, f. an overthrow, Fms. viii. 16.

steypir, m. a caster (?), a nickname, Fms. viii.

steypi-regn, n. a pouring rain.

steypi-reyðr, f. a whale, balaena maxima.

STEYTA, t, [Ulf. stautan = τύπτειν; Dan. stöde; Swed. stöta; Germ. stossen; connected with a lost strong verb stúta, staut]:

—to push, with dat., cast violently; hverjum hlut er þar í hefir steytt verit, cast into the lake, Stj. 75; þeir steyta þeim út ór vagninum niðr á jörðina, Karl. 161; steytandi honum dauðum á jörð, 194; steytast (to be thrown) niðr í eina dýblizu, 550; vóru þar út á steyttir (flung) dauðir menn, Ann. 1349; steytir urð at urð, was flung from rock to rock, Bs. ii. 25; skipið steytti á skeri, she struck on a skerry; steyta fót sinn við steini, Matth. iv. 6.

steyting, f., in á-steyting, a stumbling, N.T., Vídal.

steytr, m. [Dan. stöd], a capsize; fá úhagligan steyt, Bs. ii. 129; hón (the wave) horfði á þvert skipit ok ógnaði hræðiligan steyt, 50.

stibba, u, f. [akin to stífla], a stifling; það er stibba í mér, stibba í nefinu: in

reykjar-stibba, a stifling smoke.

stig, n. [stíga], a step; stig fyrir stig, step for step.

2. a path = stigr, hann freistaði um öll stig. Róm. 310.

3. as a measure, a pace = Lat. passus; fjögur fet göra stig, MS. 732;

mæli-stig, a degree, mathem.

4. the step of a ladder; var ek þá kominn í hit efsta stigit, Ó.H. 211 (mod. hapt or stiga-hapt).

II. a step or degree in point of birth or family; in the phrase, af … stigum, of low (small, high) degree; af meirum stigum eðr minnum, Fas. i. 242; af litlum stigum, Sks. 749; af háfum stigum, and the like.

stig-gata, u, f. a footpath, Sks. 728.

stig-hosur, f. pl. riding-stockings, Fms. x. 415.

stigi, a, m., stegi, Sks. 423 (v.l.), 428 B, [stigr]:

—a step, ladder, steep ascent; hann sá stiga frá himnum, Ó.H. 211; stiga sex álna hávan, Vm. 129; stigi skal til eldhúss hvers vera, ok tveir krókar í hverjum fjórðungi, N.G.L. ii. 248, passim in old and mod. usage: of a scaling ladder in war, Al. 146, Sks. 413, 423, 428: the phrase, leggja á stiga, to stretch on a ladder, as on a rack, Fms. ix. 349.

II. Stigi, Stiga-gnúpr, a local name, Landn.

stiga-hapt, n. a step in a ladder.

stigning, f., in upp-stigning, niðr-stigning, q.v.

STIGR (also sounded stígr, stíg and víg make rhyme in old poems), m., gen. stigs, dat. stig; n. pl. stigar, stiga, which forms seem older and better than stigir, stigu, which also occur: [A.S. stíg; Early Engl. stie; Engl. stair; Dan. sti; Germ. steg; cp. North. E. stye or stie, a steep ascent or pass, as in stye-head Pass]:

—a path, footway; sveinarnir hljópu þegar á stiginn er heim lá til bæjarins, Fms. ii. 100; sá er stigana hafði bannat, Fs. 5; dreif liðit af hverjum stig (dat.). Anal. 88; ok ferr þá stigu, Edda 44; taka úkunna stiga, to walk in unknown paths, Fms. viii. 30; kanna ókunna stigu, to visit unknown paths, i.e. foreign lands; ganga þessa stigu, Fs. 32; þóttú lafir á stigum, id.; hylr stigu alla, of snow, Gísl. 28 (drífr í stigu alla, 112. l.c.); stemma stiga fyrir e-m, to bar one’s way, cut one off, Róm. 213; vega ok stiga, ways and paths, Sks. 625 B; götu ok stigu, Greg. 31; ryðja stiginn, to rid or clear the way, Eg. 289; af-stigr, Fs. 5; hjá-stigr, a by-path; leyni-stigr (q.v.), a hidden path; gagn-stígr, a ‘gain-path,’ short cut; glap-stígr, víl-stigr, stafkarls-stigr, ein-stigi, q.v. stiga-maðr, m. a highwayman. Eg. 537, Fs. 8, Gullþ. 10, Fms. v. 46; stigamenn ok ránsmenn, Hkr. ii. 336.

stig-reip, n. [A.S. stig-râp; O.H.G. steka-reif; Engl. stirrup]:

—a ‘stepping-rope,’ stirrup, Fms. vi. 416; menninir stóðu í stigreipum, Bs. i. 670; varð fótrinn fastr í stigreipinu, Orkn. 450.

stig-vel,† n. a stirrup, Thom. 420.

STIK, n. pl. stakes, piles, which in times of war were driven in the mouths of rivers, inlets, and along the shore; stiknðu Gautar Gautelfi, at konungr skyldi eigi mega leggja skipum sínum upp í landit, Haraldr konungr lagðisk við stikin, Hkr. i. 92 (see also the verse); þeir lögðu at landi við stikin, Fms. vii. 188; uppi við stikin, 256; þeir hjuggu tengslin frá stikunum, 259: sing., þar gengr Sjólfr til er stikat er, a stake for shooting, Fas. ii. 266.

stika, að, [A.S. stician], to drive piles (stik), Hkr. i. 92 (see stik); hann lét stika ána Temps, Bret.; stikaðr var út óssinn, sem vandi er á í Austrvegum (as is the custom in the Baltic) at stika fyrir úfriði, O.H.L. 12; svá er sagt at Ólafr konungr lét stika ána uppi, ok stór vötn er nær lágu. 52; hann skyldi ok láta stika þjóðleið … svá at eigi væri þar skipum fært, Fb. ii. 72; stika hvert grunn, Edda (Ht.): stakes driven in between high and low water-mark for whale or salmon catching, s. fyrir hval, N.G.L. i. 61; s. laxa-fiski, D.N. v. 531.

II. to measure with a yard-measure; stika lérept, Fms. vi. 348; s. vaðmál, Ölk. 36; s. niðr hundrað vöru, Bs. i. 849; þar fyrir skaltú s. þér ór fatabúri þrjátigir álnir lérepts, 876.

stika, u, f. a stick; hvárki steinn né stika, Stj. 531;

eldiviðar-stikum, sticks for fuel, 264.

2. a yard, yard measure (equal to two ells); með stikum þeim er jamnlangar eru tíu, sem kvarði tvítögr sá er merktr er á kirkju-vegg á Þingvelli, Grág. i. 497; met, mæli-keröld ok stikur, Gþl. 522; hafa ranga stiku, Jb. 375: greiða vaðmál eigi skemra saman en stiku, Vm. 16;

stiku-breiðr, yard-broad, Grág. i. 498;

stiku-blígr, a nickname, Landn.:

compds,

kerti-stika, a candlestick;

reglu-stika, a ruler.

☞ The old stika seems to have answered to the Engl. yard; gaf þá þat ráð til Páll biskup, at menn skyldi hafa stikur, þær er væri tveggja álna at lengd, Bs. i. 135 (Páls S. ch. 9).

stikan, f. a measuring, Grág. i. 497.

stikill, m. [Ulf. stikls = ποτήριον], the pointed end of a horn, often mounted with gold or silver; manns-höfuð var á stiklinum, Fms. iii. 190; stikillinn hornsins, Edda 32; ristin horn vóru á honum (the ox) ok rennt gulli í stiklana, Fas. iii. 30; slær sik eitt horn á auga hestinum … stikillinn stingr þat brott, Bs. ii. 177.

II. = stilkr, a stilt; bauna stiklar, Barl. 46.

stikki, a, m. a kind of short, measured poem; stundu vér til stikka … nú er vel tamiðr stikki, Fms. xi. 222 (in a verse);

Sörla-stikki, the name of a poem, Fb. i. 277;

stikka-lag, a kind of metre, Edda (Ht.) i. 712.

stikkinn, adj. stickling, saucy, Fb. ii. 134.

stikkjask, dep.: sá er við þat stikkisk, feels himself hit, Hom.

stikk-knífr, m. a sticking-knife, dirk, H.E. ii. 113.

stikla, að, to leap, as on stepping-stones; sá studdi höndunum á bálkinn, ok stiklaði svá út yfir bálkinn ok mannhringinn, Orkn. 112; hann stiklar í södulinn, Nj. 112; ok stiklar svá með reykinum, 202; hann stiklar yfir inn, Ísl. ii. 357; siðan stiklar hann út af Járnbarðanum, Fms. xi. 133; hann stiklaði þá hart upp á þéttleif, 367; stiklar hón ofan af seið-hjallinum, Fas. i. 12.

stikna, að, [steikja, ei and i indicating a lost strong verb]:

—to be roasted, scorched; bréfit stiknar, Th. 27, passim.

stilkr, m. [Dan. stilk], a stalk, stem, freq. in mod. usage: as a nickname, Fb. iii.

STILLA, t, [A.S. stilljan; Engl. still; Dan. stille]:

—to still, soothe, calm; Njörðr stillir sjá ok eld, Edda; stilla sik, to still oneself, keep down one’s wrath, Nj. 27, Fms. i. 15; hann var svá óðr at þeir fengu varla stillt hann, Fs. 38; s. skap sitt, 34; s. sonu okkra, to restrain them, Eg.

2. to moderate, temper; stilla til mundangs-hófs, Sks. 778: with dat., svá stillti hann lífi sínu, at …, 655 iii. 4; stilltú vel aflinu, Nj. 32; s. afli þínu, Fms. vi. 105; s. lítt drykkjunni, Hkr. ii. 249; stilla orðum, Fms. vi. 323, vii. 158, Glúm. 338; s. röddu, Vkv.; vel er þessu í hóf stillt, Nj. 54; engi er svá snjallr, at svá kunni at s. sínu viti, at …, Flóv. 31; stilla görðinni, to moderate, regulate the arbitration, Nj. 54; nú, ef undir þik kæmi görðin, vil ek at þú stillir henni, Band, 9: s. til um e-t, to arrange; hversu þeir skyldi til stilla um ferðina, Fms. i. 163; skulu vér s. svá til, at …, Eg. 582, Fs. 29; hann stillir svá til um róðrinn, Gullþn 70; stilltu þau Ásgerðr um, watched the opportunity, 702; Guð stillti honum til lausnar, Fms. x. 391; Fjölni þótti nú ofraðar-vel um stillt, xi. 47; stilla til friðar, to make peace, conciliate.

3. to tune an instrument; stilla hörpu, stilla strengi, Bs. i. 155.

II. to walk with measured, noiseless steps; hvert stillir þú, Halli (?) … Hleyp ek fram at skyrkaupum, Fms. vi. 363; ok stillti næsta Brúna, Skíða R. 163; fékk hón síðan lurk, ok stillti at selnum, Bs. i. 335; hann stillti at rekkjunni hljóðliga, Grett. 126 new Ed.; þeir stilltu at steininum, Fms. viii. 343; þá stillti Davíð til, ok skar nokkut svá af kyrtil-blaði Sauls konungs, Stj. 718. 1 Sam. xxiv. 4; hann stillir nú fram tré undan tré, Karl. 67.

2. to entrap; hann þykkisk nú hafa. stilltan þik mjök í þessu, Fms. xi. 113; vér stilltum svá til glæps, Sighvat; nú kveð ek her stilltan, led into a trap, entrapped, Fms. vi. 420 (in a verse).

III. part. stilltr, q.v.

stilli, n. a resting-place; friðar-stilli, Pass. 21. 8, 12;

til-stilli, um-stilli, an arrangement.

2. a trap on the sea or in a river; stóð svá í stilli, Safn i. 61; nema selr liggi á látri því er stilli er til hlaðit, Gþl. 465; ganga í stilli, to go into a trap, Fas. iii. 355; koma í stilli, id., Grett. 83;

stillis-veiðr, catching in a trap, Dipl. v. 23.

stilli-liga, adv. composedly, calmly, with moderation; svara s., Ó.H. 59, 97, Ísl. ii. 351; fara s., Fms. vii. 262; fara s. með e-u, Bs. i. 139; maela s., Eg. 51.

stilli-ligr, adj. moderate, composed, Al. 87, Stj. 381.

stilling, f. moderation, calmness, temperance, Fms. ii. 38, Fs. 36; með stillingu, Th. 11, Bs. i. 136; hafa stilling við, Ísl. ii. 347: management, kunna góða stilling á e-u, Fms. i. 98; stillingar-maðr, Bs. i. 635.

stillir, m. a ‘stiller,’ ‘moderator,’ i.e. a king, poët., Hdl. 42, Hkv. Hjörv. 31, Lex. Poët.

stilltr, adj. (or part.), still, calm, tempered, composed, of mind, character; ákafr ok eigi mjök s., Þorst. Síðu H. 173; vel stilltr, Fs. 23, Nj. 14; s. manna bezt, Eg. 702;

ó-stilltr, unruly.

stillur, f. pl. stepping-stones, in water.

stimpast, að; s. við e-t, to tug against.

STINGA, sting, pret. stakk, stakkt (stakst), stakk, pl. stungu; subj. styngi; imperat. stikk, stikktú; part. stunginn: [Goth. stiggan; A.S. stingan; Engl. sting, stick, and stitch; Germ. stechen; Dan. stikke]:

—to sting, stick, stab; maðr stingr á manni stauri, stöngu eða öxar-skapti, eða spjótskapti, N.G.L. i. 69; hann stakk öxar-skaptinu á Þrándi, Eg. 717; hann stakk við forkinum, 220; s. höndum við e-m, Finnb.; stinga við fótum, to put the foot forward, of one suddenly stopping, Finnb. 300; hann stingr niðr atgeirinum, Nj. 83; hann stakk niðr merkinu í jörðina, he stuck the pole fast, Fms. viii. 363; hann stakk sverðinu í bug hringinum, Eg. 306; at Búi hafi stungit stúfunum í hringa kistnanna. Fms. i. 178; stikk stafs-broddi mínum í vatnið, Landn. 251; stikk mér í, kvað reka, Fms. vii. 115 (stikk í mér, Mork. l.c.); Þórólfr stakk þar sverðinu, Ld. 204; hann stakk því í munn sér, stuck it in his mouth, Eb. 242; stakk hendinni í eldinn, Bs. i. 341.

2. naut., stinga stafni, to stick to the stem, to stick close to; Baglar stungu stófnum at nesinu, Fms. ix. 45; varðmenn sjá land svá nær at þeir stungu nær stafni at, Ld. 76; þeir stinga at stafni, Finnb. 232, 254; hann stakk stafni á milli ok skips Sigurðar, Fms. vii. 264; stinga saman stöfnum, to come to close quarters, in a sea battle, xi. 131.

3. to stab; stinga augu ór höfði manns, Grág. ii. 11, Fs. 99, Fms. vii. 185; s. augat brott, Bs. ii. 177; þeir stungu raufar á hásinum þeirra, Hrafn. 20; hann stakk í lófa sér, Eg. 211; of a stitch of pain, svá stingr mik í hjartað, Bs. i. 810 (stingi).

4. metaph. to sting, instigate; stakk hana náttúran til þess, Skálda.

5. phrases, stinga nösum niðr, to bite the dust, Flóv. 41, Fas. i. 41; stinga saman nefjum, Grett.; s. nefi í feld, Fms. x. 401 (see nef); stinga e-n af, to thrust one through, slay, Ld. 262 (Germ. abstecben); s. e-n af stokki, to spear, slay with a spear, Nj. 166; stinga e-m sneið (see sneið), Fms. iv. 310; stinga e-n, to sting, goad, to blame, Fms. viii. 369; s. at e-m, to have a hit at, Skíða R. 124.

II. reflex.; þú hefir mjök stungizk til þessa máls, thou hast stuck to, meddled with the case, Ólk. 36: in mod. usage, to stick fast, nálin hefir stungizt í koddann, hnífrinn stakst á oddinn, of a knife dropping on its point; stingast á höfuðið, to make a somersault; stakkst á hnífil feigðar-far, the boat sank stem foremost, Stef. Ól.

2. part. stunginn, gramm. dotted, pointed, Skálda 178 (see introduction to letters G and T).

stingi, a, m. a pin, stiletto; in fetil-stingi.

2. medic. a stitch in the side (mod. stingr); hann hafði tekit stinga svá hættligan, at hann mátti varla draga öndina fyrir sárleikinum, Bs. i. 182; kenna sér stinga undir síðunni, Band. 41 new Ed.; stjarfa ok stinga, N.G.L. i. 29; með hördum stinga, Ann. 1349. stinga-sótt, f. the stitch (illness), Ann. 1310.

stinn-leggjaðr, part. strong-legged, Fas. ii. 358, Fb. i. 69.

stinn-leikr (stinn-leiki), m. solidity, N.G.L. i. 446.

stinn-liga, adv. (stinn-ligr, adj.), strongly, Hkr. iii. 161, v.l.

STINNR, adj. stiff, unbending, strong, esp. of anything like a stick, opp. to klökkr, q.v.; stinna stafi, Hm. 143; stinnt spjót, Sturl. ii. 221; setja undir stafi, ok ærit stinnt fyrir grjóti, Hkr. ii. 11; stinnr bogi, stinn skeyti, Karl. 168; s. hjálmr, 285; stinn stál, Stj. 544; stinnr jökull, Mar.: neut., fljúga stinnt, to fly with great force, Hm. 151.

II. metaph. stiff, very large, of a measure, amount; stinn manngjöld, a stiff, heavy weregild (beyond the average), Lv. 55; stinn sár, severe wounds, Edda (Ht.); stinnr laupr, D.N.

stipta or stifta, að, older form stigta; [A.S. stihtan; Germ. stiften; old Low Germ. stiftion = aedtficare; Dan. stifte; see stétt]:

—to establish, found; the word with its derivatives is mod. and from the Dan.

stiptan, f. an establishment, foundation.

stipti, n. [Dan. stift, and earlier Low Germ. form stigt]:

—in Denmark and Norway the country is divided into stifter, i.e. bailiwicks, or eccl. bishoprics; in Icel. the word and thing are quite mod.; hence stiptamt and stiptamt-maðr, a governor.

stira, ð, [Dan. stirre; see stara], to stare, = stara; stirðu ér á þeirra fegrð, Mar. 655 xxxii. 3; hann spurði hví sjá ambáttar-son stirði (not styrði) svá á sik, Fs. 68.

stirðna, að, to become stiff, Greg. 67, Fms. iii. 129, Eb. 220; stirðnaðr ok dauðr, Fær. 269; stirðnat lík, Fms. viii. 232, freq. in old and mod. usage.

2. metaph. to become severe; tók veðrit at stirðna, Grett. 86 A; þá stirðnaði (styrmdi?) á fyrir þeim, it grew rough, 125 A; of the temper, þeir tóku mjök at s. við hann, Fms. xi. 245.

STIRÐR, adj. stiff, rigid; hann var andaðr ok svá s., at menn fengu hvergi rétt hann, Eg. 396; er ek lá stirðr á strám, Sól. 47; fótinn görði stirðan sem tré, Bs. i. 180; ákafliga móðr ok stirðr, Grett. 98; gamlan mann ok stirðan, Sturl. ii. 251; af stirðu lérepti, Sks. 404 B; með stirðum orðum, Mar.; stirt kvæði, stiff, not fluent, of rhymes, Fms. vi. 217, Ísl. ii. 237, v.l.; e-m er stirt um mál, to talk with difficulty, Fms. vii. 165; honum var málit stirt, he had not a fluent tongue, Bs. i. 277.

II. harsh, severe; talar langt ok snjallt ok stirt á hendr bændum, Fms. xi. 251; stirðr dómr, v. 191; harðr ok stirðr, 343; var frú Kristín stirðari til sveinsins, enn hón hafði áðr verit, ix. 244, v.l.; Helga görðisk þá svá stirð við Rafn, Ísl. ii. 249; í stirðum hug, in sad, gloomy mood, Fms. vii. 159; við stirðan hug, Ad. 4; stirðr ok stríðr, Bs. i. 136; svara stirt ok stutt, Ó.H. 69.

compds:

stirð-fættr, adj. stiff-footed, stiff-legged, Fas. ii. 354.

stirð-kveðinn, part. stiff and hard, of poetry, Ísl. ii. 237.

stirð-lyndr, adj. peevish, Ó.H. 92, Fms. ix. 243, Hrafn. 4.

stirð-læti, n. frowardness, hardness, a hard temper, Ó.H. 70.

stirð-orðr, adj. stiff-spoken; Halldórr var maðr fámæltr ok s., Hkr. iii 97.

stirfinn, adj. [stjarfi], peevish, froward, Fs. 78, Grett. 111;

ú-stirfinn, unfroward, Hkr. i. (in a verse).

stirna, d, [stjarna], to sparkle, gleam; in the phrase, það stirnir í það.

stirndr, adj. starry; s. himinn, Al. 134; al-stirndr, heið-stirndr, star-bright; stirnt hásæti, a starry throne, i.e. the heavens, Sks. 627; stirnd hjálmgjórð, studded, Hkr. iii. 455.

stirtla, u, f. a dry cow.

stirtlu-ligr, adj. dry, dull.

stirtla, að, [stirðr], to hobble, stagger; karlinn getr stirtlað sér á fætr, he staggers to his feet, Mag.

STÍA, u, f. [A.S. stige; Engl. sty; Dan. sti], a sty, kennel; sem hundr hjá stíu, Fas. iii. 129; hundr til varðar fyrir búri, búð eða stíu, Grág. ii. 119;

svína-stí, a pig-sty.

stía, að, to pen, to pen sheep, putting lambs into the separate kró, q.v.; hann heyrði jarm þangat er stiat var, Gullþ. 19, cp. Páll Vídal. 519, and so at the present time, see the remarks s.v. stekkr; hence metaph., stía e-m sundr, to separate.

STÍFLA, d (mod. að), [Engl. to stifle], to dam up; lækrinn var stífldr (dammed, blocked), Dropl. 34; stífldu með viðum ok torfi, ok stifldu svá upp vatnit, Fb. ii. 280 (stemdu, Ó.H. l.c.)

stífla, u, f. a dam; göra stíflur í engi, Grág. ii. 281; göra stíflu, Ó.H. 163; brjóta stíflurnar, 164; lækr, vóru þar í stíflur, Háv. 51 (for flooding a field); brast stíflan, Ann. 1345.

STÍGA, pres. stíg; part. steig, steigt (Fms. vii. 160), steig, pl. stigu; also sté, Niðrst. 8; þú stétt, Blas. 50, Fms. vii. 160, v.l.; stéttú, Edda 54 (in a verse): subj. stigi; imperat. stíg, stígðú; part. stiginn: [Ulf. steigan = A.S. stîgan, Old Engl. to sty; Germ. steigen, etc.]:

—to step, esp. to step upwards; hón mátti ekki stíga á fótinn, Bs. i. 343; stíga fótum á Noreg, á land, to set foot on, Fms. x. 259; svá nær landi, at maðr má stíga á hólmann, Sks. 93 B; stíga í skó, N.G.L. i. 31; hann sté í gólfit upp at ökla, Fms. iii. 188; þú steigt (v.l. stétt) upp ór ánni, vii. 160; annarr fótr sökk áðr öðrum væri upp stigit, ix. 511, v.l.; s. yfir borð, to step over the table, Sks. 259; s. fram, to step forward, Nj. 50, 52; s. undan borði, to rise from table, Ísl. ii. 352; þeir stigu á skíð, Eg 545; stiga á skip, to go on board, Nj. 19, Fms. viii. 228; s. í bát, ix. 374, Nj. 172; s. á hest, to mount one’s horse, Fms. xi. 332; s. á bak, to get on horseback, Nj. 58; s. af hesti, af baki, to alight, 53, 58, 104, Eg. 744: stíga stórum, to stride, take long steps; hann spurði hverr þar stigi stórum, Bs. i. 628 (stór-stígr, smá-stígr); s. fyrir borð, to leap overboard, Fms. ii. 117; s. ofan, to step down, x. 238; s. upp, to ascend; s. upp til himna, Rb. 56; s. niðr, to descend, 623. 8; cp. upp-stigning, ascent; niðr-stigning, descent: s. í fótspor e-m, Fs. 4, Sks. 13; s. til ríkis, to ascend the throne, Fms. x. 390, 410, 415; s. til föður-leifðar sinnar, xi. 331; konungr steig til vizku, x. 380:

—s. yfir, to overcome, Blas. 50; stíg þú yfir íllt með góðu, Hom. 6; at stíga yfir höfuð þvílíkum höfðingjum, Fms. vii. 296; en nú er svá komit aldri mínum, at þat er á öngri stundu örvænt, nær elli stígr yfir höfuð mér, Eb. 332; ef talan stígr yfir (oversteps, exceeds) sjau, Rb. 128.

2. with acc., steig hann keflit af spjóts-oddinum, Fms. xi. 347; hann steig í sundr orbit, Fb. i. 522.

II. reflex., sú reiði stígsk yfir með þolinmæði, Hom. 26; hirð eigi þú yfir at stígask af íllu, 6. Róm. xii. 21.

2. part., yfir-stiginn, overcome, vanquished, 625. 40, Sks. 551.

stígandi, a, m. a stepper, strider, a nickname, Eb., as in the name Stigand.

2. of a ship, Fs.

stígr, adj. striding, stepping; in stór-stígr, smá-stígr.

2. a pr. name, Stígr, Knytl. S., freq. in old Dan.

stíg-vél, n. pl. [a for. word, a mod. form of styfill, q.v.], boots.

stíla, to put into style, fix.

stíll, m. [Lat. stilus], style, Bs. ii. 55: as a school term, Látínskr stíll, Latin composition.

stím, n. a struggle, Skáld H. 7. 44; in

stíma-brak, n. a hard struggle, hard tug, Bjarni 138.

stíma, að, to wrestle, have a hard tussle with; s. við e-n (e-t), Fas. iii. 502.

stíman,† n. a hard tussel, Post. 584.

stírur, f. pl. stiffness in the eyes, from sleep; hafa stírur í augum.

2. stíra, a nickname, Fms. x.

stívarðr, m. [from the Engl.], a steward, Stj., Fms. ix. 421.

stjaka, að, to punt with a stjaki, q.v.

stjaki, a, m. a punt-pole, stake, boat-hook.

2. a candlestick; kerta-stjaki

stjana (stjan, n.), að, to serve, attend (as a drudge); stjana undir e-n.

stjanka, að, to be busy about small trifles, Dan. pussle.

stjarfi, a, m. [A.S. steorfa = a plague; cp. Germ. sterben, Engl. starve]:

—epilepsy, N.G.L. i. 29, 182, Fél. x. 40.

stjarfr, adj. subject to fits; hross stjarft eða statt, Gþl. 504, v.l.

STJARNA, u, f. [a word common to all Indo-Germ. languages], a star, Vsp. 5; heiðar stjörnur, 57, Rb. 110, Stj. 299, and passim. In olden and modern days in Icel., the time in the winter evenings was marked by the position of the Pleiades above the horizon (as that of the day by the sun, see dagr, dags-mark); that constellation is therefore κατ’ ἐξ. called ‘the Star,’ Þórðr reið Fimmta-daginn um hádegi af Þingvelli en kom til Helgafells Föstu-náttina er stjarna var í austri, on Friday night when the Star was in the east, i.e. was just risen, Sturl. iii. 25; sendi hann Einar djákna út at sjá hvar stjarna væri komin, he sent Einar out to see where the Star was (i.e. to see what the time was), Bs. i. 874; þegar er úthallaði á kveldum, skyldi hann halda til stjörnu, he ‘should keep to the Star,’ ‘keep to the time,’ Lv. 43; so also in the ditty, Sjö-stjörnu spyr enginn að | inn í bóndans garði | hún er komin í hádegis stað | hálfu fyrr enn varði, Eggert. But with sailors ‘the Star’ means the load-star (leiðar-stjarna), allt norðr undir Stjörnu, north under the Star, to the north pole, Fms. x. 112; þar (þaðan) er stjarna er Hafshvarf heitir á austan-verðu landi, A.A., cp. Symb. 31: ‘stjarna’ also may mean Arcturus; vagn-stjarna = the ‘wain-star,’ i.e. Arcturus; kveld-stjarna, morgun-stjarna, blá-stjarna, leiðar-stjarna Northern mythical names of stars, Örvandils-tá, the toe of Orwendel = Rigel in Orion (?), Edda 59; Þjassa augu, the Eyes of Thiassi = Castor and Pollux (?), 47; Loka-brenna = ‘Sirius;’ Reið Rögnis = the ‘Wain of Odin’ = the Great Wain (?), Sdm.; †the names in the old lay Sdm. 15 and beginning of 16 are, we believe, astronomical, -- the ‘Ear of Árvak,’ the ‘Hoof of Alsvinn’ (the Sun Horses), the ‘Wheel under the Chariot of Rungnir,’ the ‘Teeth (or Reins) of Sleipnir,’ the ‘Sledge Harness,’ the ‘Bear’s Paw,’ the ‘Tongue of Bragi,’ the ‘Wolf’s Claws,’ the ‘Eagle’s Nose,’ and perhaps others.

☞† The Cod. Reg. l.c. reads ‘Rungnis,’ the Völ. S. ‘Rögnis,’ i.e. Odin, for Hrungnir the giant would here be out of question, see Bugge’s foot-note to l.c.

2. a star on the forehead of a horse; such horses are called Stjarni, a, m., and Stjarna, u, f.

II. compds:

stjörnu-bók, f. a star-book, register of stars;

stjörnubókar-maðr, an astronomer, Rb.;

stjörnubókar-list, astronomy, id.

stjörnu-fræði, f. astronomy.

stjörnu-fræðingr, m. an astronomer.

stjörnu-gangr, m. the course of the stars, Al. 42, Barl., Mar.

stjörnu-hrap, n. a shooting star.

stjörnu-íþrótt, f. astronomy, Stj. 64, Al. 42.

stjörnu-list, f. astronomy. Fas. iii. 497.

stjörnu-ljós, n. star-light, Fms. i. 54.

stjörnu-mark, n. a constellation, Rb., Stj.

stjörnu-meistari, a, m. an astrologer, Barl. 7.

stjörnu-rím, n. astrology, Stj. 278, Barl. 189.

stjörnu-vegr, m. a ‘star-way,’ constellation, Karl. 129.

stjá, n. toil, esp. daily toil, irksome trouble, (conversational.)

stjóri, a, m. a steerer, ruler, Lex. Poët., mostly in compds.

stjóri, a, m. a kind of stone anchor (Gr. εὐνή); hleypa niðr stjóra, Eg. 142; draga stjóra, to weigh the s., Hallgr.: metaph. phrase, taka stjórann, to ‘cut and run.’

STJÓRN, f. a steering, steerage; setjask við stjórn, Fms. i. 147; sitja við s., to sit at the helm, xi. 141, Fb. ii. 14, Ó.T. 62; kvaddi hann Þórarinn til stjórnar, Fb. i. 405; Ormrinn lét ekki at s., yielded not to the rudder, 520: so in the phrase, á stjórn, on the starboard side; sá er næstr hvílir borði á stjórn (= stjórn-borði), N.G.L. i. 103; betr á stjórn (a word of command), Fms. vii. 10; á stjórn Hákoni jarli er Sigurðr sonr hans, Fagrsk. 48; lá landit á stjórn, Þorf. Karl. i. 410.

2. rule, Fb. ii. 308; þat er meiri stjórn, Fms. vii. 133; þat mun fleiri ok meiri s., at …, Fas. ii. 73: government, mod.;

þjóð-stjórn, lýð-stjórn, a republic;

harð-stjórn, tyranny, etc. (mod.)

compds:

stjórnar-blað, n. the blade or flat of a rudder, Sdm. 10.

stjórnar-bót, f. a constitution, (mod.)

stjórnar-lauss, adj. without rule; s. ríki, Fas. iii. 57, Sks. 751.

stjórnar-maðr, m. a steersman, Fms. x. 368: a ruler, 236, Sks. 610 B, 611, Edda 8, Bret. 72.

stjórnar-skrá, f. a constitution.

stjórnar-vald, n. authority, Bs. i. 280.

stjórnar-völr, m. a tiller, Bs. ii. 51.

stjórna, að, to govern, with dat., Fms. i. 18, xi. 99, Anecd. 40, Al. 8.

stjórnaðr, m. = stjórn; in

stjórnaðar-maðr, a ruler, Anecd. 26.

stjórnan, f. a ruling, Stj. 26.

stjórnari, a, m. a steersman, Fb. i. 405: a ruler, Edda (pref.), Mar.

stjórn-bitlaðr, part. with the bit for a rudder, poët. of a horse, Og. 2.

stjórn-borði, a, m. [A.S. steôrbord; Engl. starboard], (sounded stjór-borði), the starboard side, Fms. vii. 10 (v.l.), viii. 386, Orkn. 362, passim.

stjórn-byrðingr, m. a starboard man, Fms. viii. 224.

stjórn-fastr, adj. provided with a rudder; s. skip, Fms. vii. 47, Orkn. 152, Fas. ii. 20.

stjórn-lauss, adj. rudderless, Hm. 89: unruly, Stj. 255.

stjórn-ligr, adj. (stjórn-liga, adv.), well-steered, orderly, Hom. 26;

ú-stjórnligr, immoderate, Bárð. 26 new Ed.

stjórn-marr, m. a ‘rudder-steed,’ i.e. a ship, Hkv.: see stag.

stjórn-samr, adj. a good, wise ruler, epithet of a prince or the like, Fms. vii. 150, Orkn. 176, O.H.L. 22, Magn. 464, Grett. 40 new Ed.

stjórn-taumar, m. pl. the mod. word for the old stjórnviðjar.

stjórn-við, gen. -viðjar, the ‘steer-withies,’ steerage-ropes, by which the rudder is worked instead of a tiller, Edda (Gl.) i. 583, v.l. 7; nú brestr í sundr stjórnviðin, ok gengr frá stýrit, Þiðr. 313; stjór-viðjar (gen. sing.), Edda (in a verse).

stjórn-völr, m. a ‘steer-wand,’ tiller, Edda (Gl.)

stjórr, m. [Ulf. stiurs; A.S. steôr, stirc; Engl. steer; North. E. and Scot. stirk; Germ. stier]:

—a steer, stirk, young bull, an obsolete word, which seems to occur in Edda i. 460 (in a verse), unless the true reading be stjórnviðjar, q.v. The word may be preserved in such local names as Stjóra-dalr, and prob. in the dimin. Sturla, q.v. (qs. stjuri-la).

STJÚP-, in later, esp. Norse, MSS. the form is deteriorated into stýp-, N.G.L. i. 170; thence into stýf-, 392; and, lastly, the f is changed into g or k, stjúg-, 405, stjúk-, D.N.: [A.S. steôp-; Engl. step-; Germ. stief-; Dan. stiv-; Swed. styf-: the mod. Dan. sted- is a corruption of quite modern date; the original sense of stjúp (= bereft, orphan) is preserved in the A.S. verb steôpan.]

B. Step-, in step-son, step-child, step-daughter, step-mother, step-father: stjúp-barn, n. a stepchild, Hkr. ii. 118, Ld. 300, Orkn. 434. stjúp-dóttir, f. a stepdaughter, Eg. 597, Landn. 136 (v.l.), 245, N.G.L. i. 350, K.Á. 142. stjúp-faðir, m. a stepfather, Edda 53, Fms. i. 277, vi. 93, Karl. 490. stjúp-móðir, f. a stepmother, Landn. 261, N.G.L. i. 350, K.Á. 142; stjúpmóður sköp, a stepmother’s spells, from nursery tales. Fas. i. 31; var þvílíkast sem í fornum sögum er sagt, at verit hefði, þá er konunga-börn urðu fyrir stjúpmæðra-sköpum, Fms. viii. 18; stjúpmæðra-sögur, stepmother-stories, nursery tales; ok betra er slíkt meðr gamni at heyra, enn stjúpmæðra-sögur er hjarðar-sveinar segja, er engi veit hvárt satt er, er jafnan láta konunginn minnstan í sínum frá-sögnum, Ó.T. (pref.) stjúp-son, m. a stepson, Edda 18, Grág. ii. 45, Fms. xi. 183, Rb. 416, Fas. i. 374.

stjúpa, u, f. = stjúpmóðir, Fas. iii. 471.

stjúpr, m. (mod. stjúpi, a, m.), a stepson, Hkv. 1. 40, Sturl. iii. 146, Edda 56, Fs.: dat. stjúpi, Sighvat.

STJÖLR, m., acc. pl. stjölu, Hornkl. [cp. stél]:

—the hinder part; létu upp stjölu stúpa, Hornkl.; stjölinn konungsins, Fms. xi. 64; með breiðan stjöl, Bjarn. (in a verse).

stjörnóttr, adj. [stjarna], starred, with a star on the forehead, of a horse.

stobbi, a, m. a stub, block; see stubbi.

STOÐ, f., pl. stöðr or steðr, later stoðir, Hom. 95; stuðir, 97; [styðja]:

—a post; stukku steðr frá lúðri, Gs. 20; stóð hón und stoð, Gkv. 1; broddrinn stóð fastr í stoðinni, Fms. viii. 258, Sturl. ii. 119; steðr ok stólpar, Edda i. 78; ábyrgjask hús, ef steðr eru til fengnar, Grág. ii. 336: metaph. a prop, in phrases, kippa undan þeirri stoð er áðr hélt mest upp ráði hennar, Glúm. 341; margar stoðir (stoðar Cod. C.) runnu undir hann, frændr, mágar ok vinir, Sturl. i. 160; stoð ok styrkr, Bs. i. 131;

at-stoð, help.

stoða, að, to stay, support, back; er þú vill eigi stoða mál vúr, Vápn. 14; þér vilit ekki stoða mína nauðsyn, Fms. xi. 225; þinn stoða ek mátt, Sighvat: stoða e-m til e-s, to help one towards, Stj. 570; stoða til e-s, to help towards, Hom. 4, 73.

2. to avail, boot; ekki mun mér stoða, ef mér er dauði ætlaðr, Nj. 62; stoðaði þat ekki, Hkr. i. 277; hvat stoðar þat? what boots it? Fms. vii. 182; mun þér ekki stoða undandráttr, ii. 115; ekki stoðar heimboð við hana, af …, Grág. i. 381; leita annarrar lækningar ef önnur stoðar ekki, 623. 26; hvat hann stoðar í málinu, Skálda 165.

stoði, a, m. = stoð; vinna mikinn stoða, Fms. viii. 167, v. 1.

STOFA, u, f., older form stufa; [A.S. stofa; Engl. stove; Old Germ. stuve; Germ. stube; Dan. stue]:

—the oldest sense seems to be that of a stove-room, like Germ. stube, a bathing-room with a ‘stove;’ stofur tvær, þar skyldi konungr taka bað, Bs. i. 632; bað-stofa, q.v.: and to this refers the phrase, kafna í stofu reyk, to be choked with the stove-reek in a bath, as an ignominious death, Grett. 116; stofu-reykr, the reek of a stove; kafna í stofu reyk, Grett. 116 A; stofu-smíð, Sturl. i. 181.

2. one of the rooms in an ancient dwelling, esp. used for the ladies’ sitting-room, and opp. to the skáli; stofa, eldhús, búr, Grág. i. 459; eldhús eðr stofur, 468; sat Gunnlaugr í stofu, Ísl. ii. 250; gékk Þormóðr milli stofu ok eldhúss, Fbr. 164; Rannveig gékk til stofu, Nj. 83, 175; ganga inn í stofu, Eg. 23, 49, 110, 149, 205, 206, 215, 233; ganga inn ok finna stofu, þar sátu konur tvær, Fær. 41; í stofu þá er konur sátu at verki, Bs. i. 627; þar var karlfátt heima ok hvíldu allir menn í stofu, Sturl. i. 142; var sleginn danz í stofu, ii. 117; hann dreymdi at hann þóttisk sitja í stofu í rúmi sínu, þótti honum stofan alskipuð, stóðu borð um alla stofu ok vistir á, 186, 206, iii. 267; fram í stofunni frá ek hann var er fólkit skyldi hátta, Skíða R. 36; þeir gengu frá elda-skála með skutil-diska ok báru inn í stofu, Eg. 238; til stofu er jarl drakk inni, Fs. 112; litla stofa, Sturl. ii. 152, 153, 181, 185, iii. 100, 187, Orkn. 182; ytri stofa, Sturl. iii. 42; almanna-stofa, ii. 153, iii. 194, 198; bað-stofa, ii. 121, 167, iii. 102, 176, 196; biskups-stofa, 267; set-stofa, svefn-stofa, q.v.; myrkva-stofa, a ‘mirk-stove,’ a dungeon; stofu-búnaðr, hangings, Fms. vi. 342; stofu-dyrr, stofu-gluggr, stofu-gólf, stofu-horn, stofu-hurð, stofu-pallr, the door, window, floor … of a stofa, Eg. 46, Sd. 142, 143, Gullþ. 62, Fms. ix. 55, Fbr. 168, Gþl. 344, H.E. i. 495, Fær. 194; stofu-refill, Dipl. iii. 4.

STOFN, m., or stomn, N.G.L. i. 243, [Ulf. stoma = ὑπόστασις; A.S. stofn; Engl. stem; Germ. stamm; Lat. stipes]:

—a stem of a tree; tré á sterkum stofni, Al. 131; líkt sem stykki af stofni tré, Skíða R.; ef maðr höggr tré, ok hylr stofn, the stump of a cut tree, Grág. ii. 296, 298; var eytt skóginum ok stóðu stofnarnir eptir, Sd. 169; hann hnekði þá at stofni einum, Ísl. ii. 268; ef maðr höggr við í mörku manns, þá skal hann leiða menn til stomns ok láta sjá viðar-höggit, N.G.L. l.c.

2. metaph. a foundation; standa á sterkum stofni, on a strong footing, Al. 119; hefjask tveim stofnum, to look uncertain, Fas. iii. 76; setja á stofn, to establish, Fms. ii. 35; þú settir ílla á stofn við hann, Grett. 138;

fjár-stofn, bú-stofn, stock to begin with.

stofna, að, to establish, lay the foundation of; s. musteri, Ld. 316; stofnuð með góðum efnum, Bs. i. 146; úvænt stofnat, Rd. 270; landkaup sem þér hafit stofnat, Ld. 212; þessi kaupmáli sem þit hafit stofnat, Nj. 24; stofna heit, Fms. ii. 16; stofna ráð, 655 iii. 3; stofna ráða-görð, Ld. 64; stofna hesta-þing, Glúm. 366; þessi ætlan sem nú er stofnuð, Fms. vii. 258; þó hefi ek í einum stað á stofnat, I have decided on one place, Nj. 3.

stofnan, f. a founding, establishing.

stofn-setja, t, to establish:

stofn-setning, f. a foundation.

stokka, að, to build, raise; in the phrase, s. hátt, to aim high, from raising a high scaffold, Fb. i. 134, Fas. ii. 552.

stokk-bólga, u, f. a hard swelling, hard as wood to the touch:

stokk-bólginn, part. hard-swollen.

stokk-lauss, adj. without a stock (of an anchor), Fas. iii. 377.

STOKKR, m. [A.S. stoc; Engl. and Germ. stock; Dan. stok, etc.]:

—a stock, trunk, block, log of wood; þar höföu stokkar stórir verit fluttir heim, ok svá eldar görvir sem þar er siðvenja til, at eldinn skal leggja í stokks-endann, ok brennr svá stokkrinn, Egill greip upp stokkinn, Eg. 238; sá eldr sem lagðr er í eiki-stokkinn, Bs. i. 223; hann settisk á einn stokk er stóð fyrir honum, Finnb. 222; þeir görðu brúar stórar yfir díkit ok görðu stokka undir, Fms. xi. 34; skyrker stóð á stokkum í búrinu, Sturl. iii. 192; hann lét hola innan stokk einn, Mar.; skutu þeir stokki á hrygginn, Fms. vii. 227: allit., stokka eðr steina, stocks or stones, ii. 265, vii. 227, x. 274, Grág. ii. 132, 360 (of idols).

II. spec. usages,

—stocks on which ships are built (bakka-stokkar); skipit hljóp af stokkunum fram á ána, she slipped from off the stocks into the river, Fms. viii. 196:

—the mast-step, tók tréit at falla fram eptir stokkinum, ix. 386:

—the gunwale of a ship (borð-stokkr), Fas. ii. 38:

—the plates or beams laid horizontally on a wall, hence the mod. Norse stokka-búr, Gísl. 88; hence the phrases, ‘innan stokks’ or ‘fyrir innan stokk,’ in-doors, opp. to ‘útan-stokks,’ ‘fyrir útan stokk,’ out-of-doors; according to an Icel. phrase, the wife rules ‘innan-stokks,’ the husband ‘útan-stokks,’ Nj. 11, Ísl. ii. 401, Grág. i. 333, Rd. 176; innan stokks eðr innan garðs, Gþl. 136: = gafl-stokkr, Eg. 91: = set-stokkr (q.v.), Nj. 202, Gísl. 72, Grág. ii. 119; hann gékk síðan inn í eldahús ok steig síðan á stokk upp ok skaut exinni upp á hurð-ása, 182; Hörðr stóð við stokk, ok gékk nú hit fyrsta sinni frá stokkinum ok til móður sinnar, Ísl. ii. 15, cp. Flóam. S. ch. 4 (the local name Stokks-eyrr): cp. also the phrase, strálaust er fyrir stokkum, no straw before the benches. Fas. ii. 38:

—a bed-side (rúm-stokkr), hvíla við stokk eðr þili, Sturl. i. 207; á stokk fram, Ld. 214, Eg. 560; sitja fram á stokk, 396:

—the stock of an anvil, Edda 74: the stock of an anchor, see stokklauss:

—a pair of stocks for culprits, setja e-n í stokk, to set one in the stocks, Bs. i. 910; liggja í stokki við vatn ok brauð, Rétt. 61; fella stokk á fætr e-m, … sitja í stokkinum, Fas. i. 125: also of a piece of wood put on the horns of cattle, Eb. 324: the single square pieces of a silver belt are called stokkr, whence stokka-belti = a belt composed of several pieces clasped together, as worn by ladies in Icel.

2. a trunk, chest, case, Pm. 103, Ld. 326, Sd. 191; sívalr stokkr af tágum ok sefi, Stj. 251: freq. in mod. usage of small cases in which women keep their things (often carved), þráðar-stokkr, prjóna-stokkr.

3. the narrow bed of a river between two rocks is called stokkr, or áin rennr í stokk, Hbl. 56, freq. in mod. usage.

4. phrases, drekka e-n af stokki, to keep drinking with one till he drops, Ó.H. 71; sitja e-n af stokki, to sit one out, till he leaves; stinga af stokki við e-n (mod. stinga e-n af stokki), to prick one out of one’s seat, Nj. 166; stíga á stokk ok strengja heit, to place one’s foot on the stock (the set-stokkr) in making a vow, a heathen rite, Fas. ii. 293.

5. a pack of cards.

compds:

stokka-belti, n. (see above), Sturl. ii. 212.

stokka-búr, n. a chamber built of stocks (as in Norway), Gísl. 88, Fbr. 172, Glúm. 358.

stokka-ker, n. a cask placed on stocks, Gísl. 88, Ám. 6.

stola and stoli, adj. stolen; in draum-stoli, vit-stoli, ham-stoli, q.v.

stola-fé, n. stolen property, Bjarn. 39 (Ed. wrongly stela-fe).

stola-herr, m. [A.S. stæl-here], a band of robbers, Bs. i. (in a verse).

stolin-stefja, u, f. a poem with a stolen burden, Fms. iii. 65.

stolt, n. pride, (mod.)

stoltz and stoltr, adj. [for. word from the Germ. stoltz], proud; in alliteration, svá styrkr ok stollz, Þiðr. 112; svá stoltz eðr stórr, Fms. iv. 162; þótt þú sér stolz ok stórr, Mag. 3; þó þeir væri svá stollz, at …, Eb. 10 new Ed. (see the foot-note 4): the form stoltr only occurs in later vellums and paper MSS., stoltum né dramblátum, Fas. i. 89, Eb. 10, v.l.; þeim hvíta hesti, er ek sá engan stolltara, Karl. 234: passim in mod. usage since the Reformation, through Dan. from Low Germ., stoltir herrar, stoltan stað, Bs. ii. 305 (verses 2–4 of a poem of a.d. 1540); borgaði holtið stoltum, Bs. ii. 482 (verse 18), Pass., Vídal.

compds:

stoltar-fljóð, f. a gallant lady.

stoltar-menn, m. pl. stout, gallant men.

stoltz-liga, adv. proudly, Fms. x. 278, Þiðr. 156.

stopall, adj. [stúpa], shaking, reeling, rocking; fara stopalt, to go rocking, meet with a mischance, Fms. iii. 84, vii. 23; ganga stopalt, vi. 108; stopalt monuð ganga, Ám. 14.

2. in mod. usage stopull means variable, unstable, of a thing; stopul atvinna; stopul gæði, Bb.

stopðir, adj. pl. [see steypðr], erect, steep, like a steeple, epithet of a column of steam; stopðir reykir, Edda 102 (in a verse).

stop-hnísa, u, f. a ‘somersault (?),’ = kollhnís, q.v.: the name of a giantess, Þd.

stoppa, að, [Germ. stopfen], to stuff, Fas. iii. 211: to stop, mod.

STORÐ, f. a young wood, plantation, Edda ii. 483: in the phrase, falla sem storð, to fall like storð, Fas. ii. 554: poët., storðar úlfr, storðar gandr, storðar-galli, the wolf, bane, etc., of the s., i.e. fire, Lex. Poët.; storðar lykkja, ‘wood-loop,’ i.e. a serpent, Km.

2. the earth (grown with brush-wood), poët., Lex. Poët.; storðar men, poët. the necklace of the earth = the sea, Hd.;

hauk-storð, ‘hawk-land,’ i.e. the wrist, Lex. Poët.

II. the name of an island in Norway, Fms.

storgr, m. a nickname, Fms. vii. 281.

storka, að, to provoke, irritate; s. e-m: storkan, f. provocation.

storka, u, f. coagulation, a nickname, Fms. ix.

storkinn, part. coagulated; blóð-storkinn

storkna, að, [Ulf. staurknan = ξηραίνεσθαι], to coagulate; storknad blóð, Clem. 55, freq. in mod. usage.

storkr, m. [common to all Teut. languages], a stork, Edda (Gl.), freq. in mod. usage.

STORMR, m. [A.S., Engl., and Dan. storm; Germ. sturm], a storm, gale, tempest, Fms. x. 135: stormar miklir, s. mikill, i. 102, Eb. 48, 50, Al. 67, Bs. i. 484, Sturl. ii. 121; s. veðrs, Fms. iii. 16, passim.

2. metaph. an uproar, tumult, Fms. i. 36, vi. 437, xi. 160: storm, fury, hann (the bear) fór með miklum stormi, Fms. ii. 100.

storma-samr, adj. stormy, Sks. 181.

storm-samr and storm-samligr, adj. stormy, Sks. 629, Stj. 446, Fms. i. 97.

storm-viðri, n. storm-weather, a tempest, Bs. i, Grett. 128 new Ed.

stoti, a, m. a nickname, Landn.

STÓ, f. [a contracted form of stofa?], a stove; in eld-stó (qs. eld-stofa?), q.v.

STÓÐ, n. [A.S. stôd; Engl. stud; Germ. stut]:

—a stud of horses, Fms. vii. 21, Fas. iii. 91, Krók. (in a pun), Sæm. 128; fylmerr í stóði, Grág. i. 504; jalda í stóði, Kormak; hann gékk upp eptir dalnum til stóðs síns, Hrafn. 8.

compds:

stóð-hestr, m. a stallion, Grág i. 441, 504, Landn. 93, Lv. 19, Nj. 69.

stóð-hross, n. [A.S. stôd-hors], a stud-horse, Nj. 63, Landn. 93, Bjarn. 55, Gullþ. 13, Fms. vi. 98, Ísl. ii. 62; stóð-hrossa beit, stóðhrossa-hagi, Vm. 18, 80, Dipl. v. 22, H.E. ii. 121, passim.

stóð-merr, f. [A.S. stôd-myre], a brood-mare, mod. stóð-meri.

☞ Studs are freq. mentioned in the Sagas, not for racing, but for horse-fights (hesta-víg, hesta-þing), see the passages above, as also Þkv.

stóla, u, f. [eccl. Lat.], a stole, Sturl. ii. 2, Fms. iii. 168, Vm. 13, Dipl. iii. 4, v. 18, MS. 625. 184, N.G.L. i. 347; stólu-blað, stólu-búningr, Pm. 19, Dipl. iii. 4.

stól-brúða, u, f. a ‘chair-bride,’ chair-post, thus called from the heads carved at the top of the uprights (Worsaae, No. 556); þeir sá Þór með hamri sitja skorinn á stóðbrúðunum, Fbr. 170; þeir sá Sólrúnu sitja á stóli ok var hár hennar bundit við stólbrúðurnar, Bárð. 31 new Ed. (thus the vellum brúðirnar of the Ed. is an error); hón hnígr þá aptr at stólbrúðunum, Fas. ii. 223; síðan drap hann sér við stólbrúði (-brúðu?), ok fann at þar sat maðr á stóli, Grett. 37 new Ed.

stól-klæði, n. = stóla, Dipl. iii. 4, B.K. 84.

stól-konungr, m. ‘the throne-king,’ thus the Northmen styled the Greek emperor, Fms. passim.

STÓLL, m. [common to all Teut. languages], a stool, chair; setjask á stól, Nj. 179; eptir endi-löngu vórn skipaðir stólar, Fms. x. 16; stólar tveir (in a church), Vm. 70.

2. metaph. a bishop’s see or residence, Fms. ix. 2 (biskups-stóll); sitja at stóli, Bs. i. 171; for biskup heim til stóls síns, 508; skal annarr biskup vera at stóli í Skálaholti, K.Þ.K.; Hóla-stóll, Skálaholts-s, the see of H., Sc.: of the pope, a see, 625. 58: of a king, a throne; stól ok höfuðstað, Ó.H. 65, Fms. vii. 159, Stj.

stóll, m. [Gr. στόλος?], a stock; in compds,

skipa-stóll, a stock of ships, a fleet, see skip;

höfuð-stóll, funds, stock.

2. plur. stólar, eccl. hosts of angels, Hom. 133;

stóla-fylki, a host of cherubim, Greg. 37 (from the white gown ‘stóla’?).

stól-maðr, m. a chairman, MS. 234. 157.

stólpi, a, m. a post, pillar, Bs. ii. 122, Stj. 285, Fb. ii. 24, Al. 116, Magn. 428; steðr ok stólpar, Edda.

compds:

stólpa-gripr, m. a pillar of an animal, of a fine horse.

Stólpa-sund, n. the ‘Pillar-sound,’ Straits of Gibraltar.

stól-setning, f. enthronement, Fagrsk. 134.

stól-settr, part. enthroned, Fms. vi. 93, Stj. 631.

STÓRR, adj., compar. stæri or stærri, superl. stærstr, i.e. stœri, stœrstr; [a word peculiar to the Northern languages, from which it has entered into the Finnish; A.S. stôr; Engl. sturdy; North. E. stordy]:

—the original sense seems to be ‘stirred,’ ‘disturbed’ (cp. III), but it is only used in the sense big, great, of size; ein stærst, Fms. iii. 123; bein miklu stærri, Eg. 769; stórir járnrekendr, Sks. 457; stórir askar, Eg. 204; stór héruð, 275; stór veðr, [cp. Shetl. stoor], rough weather, great gales, Ld. 50; stórr sær, a high sea, Sks.; stór, stæri sár, Nj. 153; stærst hof hér á landi, Landn. 335 (Mantissa); í stórum töskum, Hkr. iii. 244.

II. metaph. great, potent; við alla ena stærri menn, Ld. 124; mæltu at hann skyldi göra Ólaf eigi of stóran, Fms. i. 99; at hann görisk eigi of stórr, Eg. 50; gör þik eigi stærra enn þú átt kyn til, Fms. xi. 236; hve marga (aura) ok hve stóra, Grág. i. 136.

2. great, important; enna stærri mála, Nj. 2.

3. proud; bændr vóru þar því stærri enn annarsstaðar, at engi vildi til koma, Fms. iv. 112: Sigríð kona hans var heldr stór, v. 30 (skap-stórr, Ó.H. l.c.)

III. neut., görði þá stórt á firðinum, the sea rose high, Eg. 60; tíðendi þau er honum lægi svá stórt við, Fms. xi. 102; höggva stórt, to strike hard, Nj. 53.

IV. adverbial phrases, stórum, very greatly, much; svá at ek finna stórum, Ísl. ii. 343; stórum stauplar nú yfir, Fs. 153; þat berr stórum, it amounts to much, Fms. ii. 37; ætla ek stærum bera hin laga-brotin, vii. 305; stórum ríkr, very mighty, Hkr. iii. 244; stórum vinsæll, Fms. vii. 102; stórum feginn, Eg. 567; stórum sköruligt, Ld. 106.

2. stærrum, more, in a greater degree; skjótara ok stærum, Sks. 71; gefit hefir þú mér stærum, Fms. vii. 56; eigi stærum né smærum, neither more nor less, Grág. i. 241.

3. stórs, adv.; ekki stórs of ökla upp, Bs. i. 349.

4. stóru-gi, adv. much, greatly, Ísl. ii. 384; see -gi.

B. In compds, and with nouns, stór-, like smár-, is chiefly prefixed to nouns in plur. or in a collective sense:

stór-auðigr, adj. very wealthy, Landn. 68, Eg. 2, 23, Fms. xi. 293, Hdl. 39.

stór-ár, f. pl. great waters, Stj. 87, Rb. 350.

stór-beinóttr, adj. bony, coarse-faced, Eb. 30, Fas. i. 173.

stór-blót, n. pl. great sacrifices, Fms. v. 164.

stór-bokkar, m. pl. ‘big bucks,’ lordlings, mighty and overbearing men, Eb. 334, Fms. viii. 238 (spelt bukkar), xi. 260, Bs. i. 621.

stór-borgir, f. pl. big towns, Róm. 264.

stór-borinn, part. high-born, Hkr. i. 243, Bær. 14.

stór-brögðóttr, adj. very sly, Hðm. 13.

stór-burðigr, adj. = stórborinn, Fas. ii. 474, v.l.

stór-bú, n. pl. great estates, Eg. 170, Fms. i. 13.

stór-bygðir, f. pl. large counties, settlements, Ó.H. 174.

stór-byssur, f. pl. big catapults, Fas. iii. 428, v.l.: big guns.

stór-bæir, m. pl. great estates, Hkr. i. 20.

stór-bændr, m. pl. great freeholders, Fms. ii. 40, Orkn. 136, Sturl. i. 37.

stór-deildir, f. pl. great differences, quarrels, Sturl. i. 140, iii. 7.

stór-deilur, f. pl. id., Sturl. i. 140 C.

stór-draumar, m. pl. portentous dreams, Sturl. ii. 204 C.

stór-efli, n., in stór-eflis-menn, m. pl. mighty men, Fms. xi. 7, 13, Gísl. 55, Háv. 50, Glúm. 37.

stór-efni, n. pl. important cases, N.G.L.

stór-eignir, f. pl. great landed estates, Hkr. iii. 19; stóreigna maðr, a great landowner, Ísl. ii. 202.

stór-erviði, n. severe toil, hard work, Sturl. iii. 65.

stór-eyjar, f. pl. great islands, Fms. vii. 85.

stór-fé, n. great wealth, Nj. 178, Eg. 75, Fms. ix. 320; stórfjár ok dýrgripa, vii. 186.

stór-feginn, adj. very fain or glad, Ver. 19, Bret. 46, Fms. xi. 29.

stór-fengr, adj. gross, huge; hann var s. ok auðigr, Sturl. i. 8; föður átta ek heldr stórfengan, Brand. 62; stórfeng kýr, a good milch cow, Bs. i. 194.

stór-fetaðr, part. long-striding, taking great steps, Fas. ii. 348; s. hestr, Edda 57.

stór-fetr, adj. id., Greg. 17.

stór-firðir, m. pl. big firths, Fb. iii. 446.

stór-fiskar, m. pl. big fishes (whales). Fas. ii. 113.

stór-fjaðrar, f. pl. big feathers, Sks. 114.

stór-fjarri, adv. very far, Lex. Poët.

stór-fjöllóttr, adj. with great fells, Eb. 8.

stór-flokkar, m. pl. great ‘flocks,’ large detachments, Ó.H. 208.

stór-frörar, m. pl. ice-fields, Grett. (in a verse).

stór-fuglar, m. pl. big birds, El. 2.

stór-fundir, m. pl. great meetings, great battles, Nj. 107.

stór-föt, n. pl. big clothes, Glúm. 390.

stór-geðr (stór-geðjaðr), adj. great-minded. Lex. Poët.: = stórgætr (?), Bs. i. 606.

stór-gjafar, f. pl. great, lordly, rich gifts, Nj. 151, Fms. vii. 2.

stór-gjöfull, adj. munificent, Hkr. i. 291, Fms. viii. 238, Bs. i. 81, Magn. 464.

stór-gjöld, n. pl. heavy fines, Fms. i. 66.

stór-glæpir, m. pl. great crimes, Fms. vii. 261, Stat. 260, Sks. 773.

stórglæpa-maðr, m. a great criminal, Stj. 40.

stór-glæpligr, adj. highly criminal, Sks. 773.

stór-gnípur, f. pl. huge peaks, mountains, Fas. ii. 76.

stór-góz, n. a great property, Bs. i. 853.

stór-grýti, n. pl. big stones, rocks, Mag.

stór-grýttr, adj. rocky, stony, Fms. xi. 239.

stór-gættingar, m. pl. magnates, 623. 32, Al. 16.

stór-görr, part. of great size, Lex. Poët.

stór-hagr, adj. very skilled, handy, Fas. ii. 347.

stór-heimsligr, adj. ‘big-foolish,’ grossly foolish, 625. 73.

stór-heit, n. pl. great vows, Bs. i. 421, Fms. ix. 387.

stór-héruð, n. pl. great districts, Stj. 83, MS. 655 xvi. A. 3, Ó.H. 125.

stór-hlutir, m. pl. great things, Fms. vii. 136: in an evil sense, great sins, MS. 671. 16, N.G.L. i. 459.

stór-hræddr, adj. much afraid, Fbr. 149.

stór-huga, adj. aiming high, aspiring.

stór-hugaðr, adj. high-minded, proud, Am. 72, Stj.

stór-hvalir, m. pl. big whales, Sks. 122.

stór-hveli, n. id., Fas. ii. 78.

stór-höfðingjar, m. pl. great magnates, Fms. vii. 206, 209, Hkr. ii. 140, Barl. 127, Sks. 6.

stór-höggr, adj. dealing heavy blows, Fms. xi. 131, Landn. 69, Fb. ii. 128.

stór-ílla, adv. very badly, Grett. 120, Fms. i. 12, Fb. i. 411.

stór-íllr, adj. very bad, Fms. ix. 393, Lv. 68.

stór-jarteinir, f. pl. great wonders, Stj. 289.

stór-kappar, m. pl. great champions, Fas. ii. 481.

stór-katlar, m. pl. big kettles, Fms. x. 29.

stór-kaup, n. pl. wholesale buying.

stórkaup-maðr, m. a wholesale dealer, Fb. ii. 75.

stór-keralda, að, in a pun, Krók. 63, 64.

stór-kerti, n. pl. geat tapers, Flóv. 35.

stór-keröld, n. pl. large vats, Dipl. v. 18.

stór-klæki, n. pl. great wickedness, Band. 38 new Ed., Ó.H. 217.

stór-kostliga, adv. in grand style, Bs. i. 645.

stór-kostligr, adj. grand; bær s., Ó.H. 66; s. gjafir, Sturl. i. 48: colossal, Fb. i. 522.

stór-kvikendi, n. pl. great beasts, Stj. 70.

stór-kvæði, n. pl. great poems, Skálda 205.

stór-langr, adj. very long, Eb. 24.

stór-látr, adj. proud, haughty, Fms. i. 2: munificent, Fs. 51, Al. 70: not content with a little (opp. to smá-látr), Eg. 17, Fms. vi. 368.

stór-leiði, n. a long way, Bs. i. 458.

stór-leikr, m. presumption, pride, Fms. iv. 206, Ölk. 34, Stj. 537.

stór-leitr, adj. big-faced, Sturl. ii. 99.

stór-lendur, f. pl. great lands, Bs. i. 226.

stór-liga, adv. greatly, very, Bret. 24, Eg. 57: proudly, Edda. 30; svara s., Fms. i. 3; mæla s., vi. 246, x. 194.

stór-ligana, adv. = stórliga, Stj., MS. 227, passim.

stór-ligr, adj. great, Eg. 46.

stór-ljótr, adj. very ugly, Glúm. 387.

stór-lokkar, m. pl. long locks, Fas. i. 173.

stór-lyndi, f. magnanimity, Fms. vii. 198, Hkr. iii. 245; sína s., Fms. vii. 96.

stór-lyndr, adj. magnanimous, Fms. vii. 98; high-spirited, Nj. 18, Fs. 129, Grett. 158.

stór-læti, n. liberality, Ld. 30, Fms. x. 235: pride, v. 71, Ölk. 34.

stór-lönd, n. pl. great counties, Fms. iv. 140.

stór-mannliga, adv. (stór-mannligr, adj.), like a grand man, munificently, Fs. 15, Ísl. ii. 337, Eg. 62, Fms. xi. 244.

stór-mannligr, adj. magnificent, Fs. 11, 30, Fms. ii. 133, vi. 13, xi. 321.

stór-margr, adj. very many, Eg. 219.

stór-mál, n. pl. great suits; standa í stórmálum, Nj. 227, Fs. 29, Vápn. 22.

stór-mein, n. pl. great evils, Fs. 44.

stór-meizl, n. pl. great injuries, Sturl. ii. 49.

stór-menni, n. great men, men of rank, Eg. 30, Fs. 11, Fms. i. 31, vi. 19, Ó.H. 71: great folk, Bárð. 172; frá Birni bunu er komit nær allt s. á Íslandi, Landn. 39: a liberal man, Sturl. i. 4, 9, Eg. 38, 198: a big man, giant, Edda 33.

stór-mennska, u, f. greatness, munificence, Fms. xi. 19, 293, Fs. 15, passim; meir af stór-mennsku enu forsjá, Bs. i. 83.

stórmennsku-fullr, adj. munificent.

stór-merki, n. pl. wonderful things, great wonders; Guðs s., Edda (pref.), Fms. i. 133, Magn. 534, Symb. 29; hvat er fleira stórmerkja frá askinum, Edda.

stór-merkiliga, adv. wonderfully, Mar.

stór-merkiligr, adj. wonderful, Mar.

stór-mikill, adj. huge, immense, Lv. 68, Eg. 59, Fms. i. 63, vii. 79, 278.

stór-mjök, adv. very much, immensely, Fms. vii. 110, Fb. 1. 411, Bret. 54.

stór-mæli, n. pl. great affairs; standa í stórmælum, Nj. 224: grave affairs, þau s. er ek hefi mót yðrum vilja brotið, Orkn. 118; eccl. the greater excommunication, hafði biskup í stórmælum (in ban) tvá höfðingja, Sturl. ii. 2; lýsa stórmælum yfir, to excommunicate, iii. 201; biskup vildi ekki með hann tala, þvíat hann var í stórmælum, Bs. i. 286, 490, Stat. 260, Anecd. 8, 26.

stór-nauðsynjar, f. pl. hard necessity, Gþl. 27, 352.

stór-nær, adv. very nigh, Bs. i. 21.

stór-orðr, adj. using big words, Fms. i. 75, xi. 94; stórort kvæði ok úfagrt, a big-worded, high-sounding poem, Ísl. ii. 237.

stór-ráð, n. pl. great undertakings, Fms. i. 83.

stór-ráða-samr, adj. daring, venturesome, Grett. 158.

stór-ráðr, adj. ambitious; stórráð ok ráðgjörn, Fms. x. 220; s. ok ágjarn, vii. 28, Orkn. 144; a nickname, Sigríðr stórráða, cp. Lat. superbus.

stór-ref-singar, f. pl. severe punishment. Fms. vii. 36.

stór-regn, n. pl. heavy rains. Fms. viii. 202.

stór-reki, m. ‘big-wreck’ big pieces of jetsum; allan stórreka, opp. to smáreki, Vm. 129.

stór-riðinn, part. with big meshes, of a net.

stór-ritaðr, part. written in large letters, Pm. 125.

stór-ríki, n. pl. great empires, Bs. ii. 43.

stór-ríkr, adj. very powerful, Ísl. ii. 202, v.l.

stór-ræði, n. pl. daring, dangerous, great undertakings, Gþl. (pref. vi), Nj. 66, Fms. i. 83, vi. 10, 37, viii. 120, Sks. 746.

stórræða-maðr, m. a man of great aims. Fms. ix. 283.

stór-rök, n. pl. mighty events, Hom. 55.

stór-sakar, f. pl. great offences. Fms. ii. 4, 33, Ld. 172.

stór-samligr, adj. severe, Sks. 49.

stór-sár, n. pl. grievous wounds, Fms. iii. 118.

stór-skaðar, m. pl. great damage, Bs. i. 144.

stór-skip, n. pl. great ships. Fms. vii. 259.

stór-skorinn, part. huge, gaunt, Fb. i. 566; mikill vexti ok s., Bárð. 175; s. í andliti, Fb. i. 258; s. sem Goliath, Stj. 464; stórskorit höfuð, Grett. 83 new Ed.

stór-skriptir, f. pl. heavy penances, K.Á. 192, H.E. i. 509; stórskripta-maðr, ii. 78.

stór-skuldir, f. pl. great debts, Grág. i. 500.

stór-slög, n. pl. great visitations, plagues, Stj. 268.

stór-smiðr, m. a notable workman, Eg. 4.

stór-smíði, n. pl. a huge, bulky work, Edda 19.

stór-staðir, m. pl. great towns, Stj. 68; in Icel. or Norway of great church-prebends, Fms. vi. 157.

stór-stígr, adj. long-striding.

stór-straumr, m. a spring tide.

stór-streymt, n. adj. = stórstraumr.

stór-sveitir, f. pl. a large detachment., Fms. ix. 429.

stór-syndir, f. pl. great sins, H.E. i. 521.

stór-sæmdir, f. pl. great honours, Nj. 134, Fms. xi. 331.

stór-sæti, n. pl. large ricks, Eb. 150, 224, Brandkr. 30.

stór-tákn, n. pl. great wonders. Fms. i. 29, Stj. 261; sing., Bs. i. 42.

stór-tignir, f. pl. high dignity, 625. 98.

stór-tíðindi, n. pl. great tidings, great events, Fms. iii. 15, vi. 230, Nj. 195, Rb. 394, Sturl. i. 107 C; wonders, Edda 14, Fms. xi. 38.

stór-tré, n. pl. huge beams, Karl. 448, Fms. x. 358, Krók.

stóru-gi, see stórr (A. IV. 4).

stór-úðigr, adj. high-minded, Hbl. 15, Valla L.

stór-vandi, a, m. a great difficulty, Sturl. ii. 79.

stór-vandræði, n. pl. id., Fms. vii. 25.

stór-vegir, m. pl. broad roads, highways, Barl. 190.

stór-vegligr, adj. very honourable, Hkr. ii. 100.

stór-veizlur, f. pl. great banquets, Fms. i. 291.

stór-vel, adv. right well, Eg. 60, 423, Ísl. ii. 382.

stór-verk, n. pl. great deeds, Fms. v. 345.

stór-viðaðr, adj. large timbered, Fms. ii. 218.

stór-viðir, m. pl. great timbers, big beams, Fms. ii. 328, x. 361. Nj. 201, Bs. i. 81.

stór-viðri, n. a great tempest, Fms. vii. 310, Grett. 153.

stór-virki, n. pl. great feats, Fms. i. 287, ii. 109, vi. 55, Nj. 193, Ld. 40, Eg. 686, Korm. 242, Al. 160.

stór-virkr, adj. working mightily; sterkr ok s., working like a giant, Bárð. 163; stórvirkr, opp. to góðvirkr, Nj. 55: as the name of a giant, Edda (Gl.), Fas. i. (Hervar. S. begin.)

stór-vitr, adj. very wise, Nj. 22, Fms. i. 31, vi. 10, xi. 13, 205.

stór-víða, adv. very widely, Fbr. 41.

stór-yrði, n. pl. big words, Eg. 258, Nj. 261, Fms. ix. 419, x. 71, xi. 256, Al. 18.

stór-ýðigr, adj. = stórúðigr, Valla L. 208.

stór-þing, n. a ‘storthing,’ great council (oecumenical), Karl. 548, Pr. 104, Rb.

stór-þorp, n. pl. great villages, Fagrsk. ch. 193.

stór-þungt, n. adj. very heavy, Eb. 284.

stór-þurftir, f. pl. great need, Bs. i. 525.

stór-ættaðr, adj. high-born, Eg. 16, Nj. 178, Fms. i. 186, vi. 246.

stór-ættir, f. pl. great families.

STRAFF, n. [from Germ. strafe], punishment, N.T., Pass., Vídal., (mod.); not used before the time of the Reformation.

straffa, að, to punish, N.T., Pass., Vídal., (mod.)

stranda, að, to founder:

strand, n. foundering, (mod.)

strandar-, see strönd.

strand-högg, n. a ‘strand-raid,’ such as the raid of the old Vikings who landed on the coasts and drove off cattle and stores for their ships; þar var nógt búfé til strandhöggva, Fms. i. 128: in the phrase, höggva s., to make a strandhögg. Eg. 81; þurfa strandhöggva, … leita eptir strand-höggvi, Fms. vii. 68; um morguninn kómu þeir ofan með strandhögg mikil, much cattle, great booty, vi. 79.

strand-lag, n. ‘strand-laying,’ the right of laying a net along a shore or bank, Grág. ii. 350.

strand-maðr, m. a ‘strand-man,’ one who lives on the coast, Sturl. ii. 205:

Strand-menn, m. pl. the men from a (country) strand, iii. 276.

strand-setr, n. the being left behind on the strand after the ship has sailed; sitja strandsetri eptir, Grág. i. 263; sitja strandsetrum, 290.

strand-varpa, u, f. a net to be laid along the coast, Þiðr.

strand-vegr, m. [Dan. strandvei], a coast-road, road to the coast, D.N. iii. 496.

strangi, a, m. a roll of clothes; fata-strangi, klæða-strangi, lérepts-strangi, reifa-strangi, q.v.

strang-leikr, m. strength, Bs. i. 349.

strang-liga, adv. (strang-ligr, adj.), strongly, severely, Stj. 155.

STRANGR, adj., ströng, strangt, [a common Teut. word]:

—strong: of a stream, ströng á, a strong, rapid river, Ísl. ii. 352, Fms. viii. 49; strangt straumfall, Stj. 489; allra á (gen. pl.) strangast, Stj. 73; strangr, opp. to hægr, Hom. (St.); ströngust orrosta, the strongest, hottest fight, Eg. 33; bardagi langr ok s., Stj. 544: of pain, strangan augna-verk, Bs. i. 317; ströng sótt, Pr. 411.

2. hard, rigid, severe, [Germ. streng]; strangr ok stríðr, Stj. 155, Bs. ii. 58; strangt atkvæði, Hom. (St.); at þeir sé strangari í at göra yðvarn vilja, Ld. 178; ströng var stórhuguð, Am. 72;

ú-strangr, gentle, meek, Fb. i. 340.

II. a nickname, strangi, Landn.

straum-brot, n. a breaking the stream, Fms. vii. 27.

straum-fall, n. a stream, current; s. árinnar, 623. 37: a tide, köstuðu akkerum ok biðu straumfalls, Ó.H. 136.

straum-mikill,† adj. running with great current, Orkn. (Lex. Run.)

STRAUMR, m. [a common Teut. word; A.S. streâm; Germ. strom; Dan. ström]:

—a stream, current, race, of the sea, the tide, a river, Rb. 438; ullar-lagð rak fyrir strauminum. Edda 74; straumr var í sundinu, Fms. i. 93; sigla þeir inn at straumum (of the currents through the belt of islands which bar the mouth of Hvamm-firth in western Icel.) í þann straum er hét Kolkistu-straumr, sá er í mesta lagi þeirra strauma er á Breiðafirði eru, Ld. 56; misganga straumanna, Orkn. 266; fyrir veðri eðr fyrir straumi, Grág. ii. 384: in the phrase, brjóta straum fyrir e-u, to break the stream for one, bear the brunt, Karl. 136, Orkn. 344.

2. of the tide; Gunnsteinn segir at þá skipti straumum (change of tide) ok mál væri at sigla, Ó.H. 136;

stór-straumr, a spring-tide;

smá-straumr, a neap-tide.

II. in local names, Straumr, Straum-fjörðr, Straum-nes, Landn. strauma-skipti, n. pl. the change of spring-tides, Fms. iv. 304.

straum-vatn, n. stream-water, running-water, Stj. 490.

straum-önd, f. a ‘stream-duck,’ anas torquata.

strax, adv. [from Germ. stracks], at once; the word first occurs in the 14th century, Fms. xi. 435, Fas. iii. 420, and is freq. in mod. usage, both in speech and writing, Vídal., Pass.

STRÁ, f., dat. pl. strám, [A.S. streaw; Engl. straw; Dan. straa; Germ. stroh]:

—straw; af hverju strái, Landn. 31; hann tók eitt strá ok dró eptir gólfinu, Fms. vii. 219; liggja stirðr á strám, of a corpse, Sól. 47: the floors of ancient halls were covered with straw (sedge), hence flets-strá, pall-strá, bench-straw, Ls. 46: allit., í búri …, á starru eða strái, N.G.L. i. 383: corpses were laid on straw at a lyke-wake, sú eina nótt er ek lá stirðr á strám, Sól. 47; lík skal færa í úthús ok hylja með starru eða strái, 392; lík-strá, ná-strá, q.v.

2. phrases; öll strá stanga e-n, every straw stings one, of an ill-used man (perhaps from some old tale similar to that of Herr Korbes in Grimm’s Märchen), Fms. xi. 155; mjök vilja mik öll strá stanga, Sturl. iii. 141; stráin stangi þik, an imprecation. Fas. iii. 206 (in a verse):

—falla í strá, to fall into itraw, be lost, Fbr. (in a verse); falla sem strá, to fall like straw, be mown down, perish.

strá, ð, [A.S. streowjan; Engl. strew], to strew, cover (benches) with straw; stráit bekki, Þkv. 22; bekki at strá, Em. 1; gólf var stráð, Rm. 23 (but only in the house of Faðir and Móðir); var stráð gólf á Sæbóli af sefinu af Seftjörn, Gísl. 27 (cp. síðan tekr hann sefit af gólfinu, 29); brynjum um bekki stráð, Gm. 9.

☞ The ‘strá gólf’ (Hkr. iii. 180) is an error for stein-gólf, see Fms. vi. 440, l.c., for the custom of strewing the hall was not a novelty, but a well-known custom of the heathen age from time immemorial.

2. to strew, Sks. 633 (138 new Ed.)

strá-beygir, m. the ‘straw-bender,’ i.e. the wind, in a pun, Krók. 64.

strá-dauða, adj. [Dan. straa-död], ‘straw-dead,’ dying a natural death, from the corpse being stretched on straw, see strá (above), Korm. (in a verse); in the old heathen times an inglorious death, opp. to vápndauðr, cp. þat óttuðumk ek um hríð, er friðr þessi inn mikli var, at ek munda verða elli-dauðr inni á pall-strám mínum, Hkr. i. 149.

strá-drepa, drap, to slay all, leaving none.

strá-hattr, m. a straw-hat, D.N. v. 835, (mod.)

STRÁKR, m. [strjúka?], a landlouper, vagabond, Korm. 196; hón átti börn með strákum, Bs. i. 286, 807; strákar, opp. to góðir menn, Sturl. i. 62; strákar, stafkarlar, göngu-menn, opp. to ‘röskir menn,’ ii. 6; einn útan-héraðs strákr … strákrinn, Bs. i. 627; þar vóru menn fengnir at vaka strákar þrír. Sturl. iii. 146: in mod. usage an idle lad, a rascal, þegiðu, strákr!

compds:

strák-ligr, adj. roguish, Skíða R.

strák-maðr, m. a rascal, Fær. 254.

strák-óttr, adj. rascally.

strák-skapr, m. rascality.

strá-lauss, adj. ‘strawless,’ of a floor, Fas. ii. 38.

strá-viði, n. brush-wood, = hráviði, Fas. ii. 178.

streða, að, see serða, part. stroðinn, Grág. ii. 147.

streita, u, f. a hard struggle, tug.

streitask, t, [strita, the i, ei referring to a lost strong verb], to struggle hard, tug (conversational), Finnb. 220.

strembinn, adj. hard to digest.

Strendir, m. pl. the inhabitants of the county Strönd, Sturl. ii. 90, Bs. i. (in a verse), passim: also -strendingar in compds.

strendr, adj. [strönd], only in compds, fer-strendr, þrí-strendr, átt-strendr, = square, triangular, octagonal.

streng-beint, n. adj. = strengréttr (q.v.), Fr.

streng-flaug, f. the notch for the bow-string in an arrow, Fms. ii. 271, Hem. MS. (Fb. iii. 404 has wrongly strenglág).

streng-færi, n. pl. stringed instruments, Mar.

strenging, f. a stringing, binding fast; in heit-strenging

strengja, ð, [strengr], to string, fasten with a string, to bind tight; hosan strengd at beini, Eg. 602; sterkliga saman strengt, Stj. 12; strengdr niðr í kistuna, Pr. 412; s. aptr dyr, kirkju, hlið, port, to fasten the door, Grett. 159, Bs. ii. 76, Mar.; s. e-n inni or úti, to shut one in or out, Karl. 152, Stj. 40; þeir létu búa um akkeri, ok strengja um viðu, Fms. viii. 113; hann strengdi allt í milli skipanna ok bryggnanna, stretched cables between the ships and the bridges, 121; steinninn á sleða settr ok ramliga strengdr, Mar.

2. the phrase, strengja heit, or s. e-s heit, to ‘fasten a vow,’ make a solemn vow, Fs. 122, Hrafn. 5, Fms. i. 3, xi. 26, 109–112, Fb. ii. 353, Ísl. ii. 166; see heit, heit-strenging.

streng-leikr, m., pl. -leikar, a stringed instrument; alls-konar söngfæri, organ, simpon, salteríum. gígjar, hörpur ok alls-konar strengleikar, Fms. vii. 97, Stj.; margháttaðir strengleikar, Fms. viii. 48; leikastreng-leik, to play an instrument, Bret. 56, 104; heyra þjótandi strengleika, Sks. 633, Fms. xi. 341.

2. [as a rendering of the Breton or Fr. lai]:

—a lay, Str. 37; a collection of such lais translated into Norse is called Strengleikar, see List of Authors (G. II. β); strengleiks-ljóð, strengleiks-saga, Str. 14, 74.

STRENGR, m., gen. strengjar, pl. strengir, strengja, strengjum, strengi; [A.S. streng; Engl. string; O.H.G. strang; Dan. stræng]:

—a string, cord, rope, with a notion of being hard-twisted; var strengr snaraðr at fótum þeim öllum, of an execution, Fms. i. 179; bundnir á einum streng, xi. 146; leysa menn ór strengnum, 147; strengir til at festa með hús, Nj. 115; þeir ristu í strengi feldi sína, they cut and twisted their cloaks into ropes, Ó.H. 152, Fms. xi. 3.

2. naut. a cable (anchor-cable, mooring-rope); bera strengi á land, Nj. 273; þeir skutu út bryggjunum ok slógu strenginum, ok drógu út skipin, Eg. 75; drekinn flaut um strengi, rode at anchor, Fas. i. 395; liggja um strengi, to lie at anchor, Ld. 76; heimta skipin út undir strengina, Fms. viii. 202, 379; draga upp strengi sína, Ó.H. 136; ek fæ dreng til strengjar, Fs. (in a verse); til strengjar, Grág. ii. 399; gékk í sundr akkeris-strengrinn … hann kafaði eptir strengnum, Fs. 92; rann á blásandi byrr svá at stóð á hverjum streng, Fas. iii. 630; hann lét þekja sundit ok bera strengi á land, Nj. 273; at skip þeirra hafi eigi rúm, ok eigi liggi skip á strengjum þeirra, N.G.L. ii. 281; höfðu þeir þá strengja-raun mikla, Fms. ii. 16.

3. spec. usages, a bow-string (boga-strengr); brast strengr, en ör sú er skotið var …, Fms. i. 182; boga ok streng á, N.G.L. ii. 41; boga-strengr, Nj. 115, 116: the string of an instrument, strengir gullu, Og. 30; glumdu strengir, Akv. 31; drepa strengi, Stj. 458; þann streng hafði hann ekki fyrr slegit, Fas. iii. 223; harpa strengja rúin, Núm. (fine): of a bell-rope, Hom. 69:

buxna-strengr, the cord round the top of a pair of breeches.

4. a narrow channel of water; áin rennr í streng, the river flows in a narrow channel.

compds:

strengja-ferja, u, f. a rigged ship, Fms. ii. 117, v.l.

strengja-lauss, adj. stringless, Pm. 66.

streng-réttr, adj. ‘string-right,’ straight by the line (Germ. schnurrecht), D.N. i. 92.

streng-vörðr, m. a watch at the anchor-cable (moorings); halda strengvörð, Fms. x. 135; við strengvörð á stýri, Kormak.

streyma, d, [straumr; Dan. strömme], to stream; vötnin streymdu í sinn farveg, Stj. 355, freq. in mod. usage.

streymr, adj. running; streymt sund, a sound (strait) with a current, Flóv. 11; and-streymi, mót-streymi (q.v.), adverse; stór-streymr, smá-streymr

STRIGI, a, m. [Dan. strie], sack-cloth, coarse cloth; lérept, váðmál, strigi, N.G.L. iii. 205; skyrta af striga, Art. 10; tólf álnir striga, Rétt. 4; striga-dúkr, Fb. i. 212; striga-slitri, Clar., freq. in mod. usage.

strik, n. a kind of cloth, Dipl. iii. 4, v. 18 (spelt stryk); silki-strik, D.N.;

strik-skaut, a hood of strik, id., B.K. 83.

Strind, f. the name of an island.

2. land, earth, in poët. circumlocutions; in mod. poets even strindi, n.:

Strind-sær, m. a local name in Norway:

Strindir, m. pl. the men of Strind, Ó.H.

stripill, m. a ‘stripling;’ a smooth white-haired dog is in Icel. called stripill.

striplast, að, to run about stripped, of children; vertú ekki að striplast.

strit, n. a hard task (strit-vinna); standa í striti.

strita, að, to struggle, strive hard; hann stritaði heim til skála, Grett. 151 A.

2. reflex., stritaðisk hann við at sitja, he strove hard to sit, Nj. 66 (ironical).

STRÍÐ, n. [A.S. strîð, whence Engl. strife, by changing the ð into f; O.H.G. strît; Germ. streit]:

—woe, grief, affliction, calamity; sótti bæði at henni stríð ok elli, Ld. 82; hann bar þat með allmiklu stríði, he was much afflicted by it, Fms. x. 239; springa af stríði, Ld. 230; síð léttir mér stríða, Edda (in a verse); stemma stríð manna, Brandkr. 60; munar-stríð, hug-stríð, Skv. 3. 38; aldr-stríð, of-stríð, a heavy grief. Helr.; af stríðum, Og. 28; mitt stríð er þat … stríð hafa staddan mik, Fms. vi. (in a verse); bíða stríð, Hallfred; æxta e-m stríð, Am. 102: poët., snáka stríð, ‘snake-bale,’ i.e. the winter, Fb. ii. 523 (in a verse).

2. a strife, combat; hann gékk fyrstr í hvert stríð, Fms. iii. 17.

II. war, strife, Lat. bellum; this sense occurs first at the end of the 13th century; þá varð stríð mikit á Englandi, Fms. x. 158; halda stríð við e-n, Stj. 435, v.l.; heyja stríð, to wage war; í stríði, Bs. i. 799; stríð milli Engla-konungs ok Frakka-konungs, ok hafði Engla-konungr sigr, Ann. 1340; lauk svá stríðinu, Fas. iii. 421.

compds:

stríðs-afli, a, m. an army, 420.

stríðs-kostr, m. the means of fighting, Sturl. iii. 240.

stríðs-maðr, m. a warrior, fighter, Edda (pref.), Grett. 118 A, Fas. iii. 421.

stríða, u, f. adversity, Stj. 445: hardness, austerity, severity, er biskup lagði stríðu á stóra höfðingja, Sturl. iii. 266; með valdi ok stríðu heilagrar kirkju, Bs. i. 288; með freku fullrar stríðu, Fms. ii. 243; stríða vendisk brátt í blíðu, Bs. i. 125; hvárt sem hann mætti bliðu eðr stríðu, Fms. vi. 250; gangask heldr fyrir blíðu enn stríðu, to yield sooner to gentleness than to hardness.

stríða, d, to harm, punish, with dat.; stríddi hón ætt Buðla, Am. 72; hann stríðir þeim með mörgum býsnum ok bardögum, Stj. 436, 517; s. misgörandum en miskunna iðrandum, 567, Bs. ii. 72: the saying, sér stríðir vesall maðr, he is a fool that plagues himself, Hom. (St.); here belongs, Hðm. 8 (at sér né stríddit).

2. in mod. usage, to vex, tease, provoke, with words; þú mátt ekki stríða henni, do not tease her so!

3. with prepp.;

stríða mót, to strive against, Fms. ix. 399, Stj. 370;

stríða á e-n, to fight against, 142, 379, Mar.

II. to fight, to war; Eatvarðr Engla-konungr stríddi á Skotland, Ann.; þeir stríddu sín á milli, Fms. ix. 229.

2. recipr., striðask á, Edda (pref.), Stj. 384; at vér samlandar ok frændr stríðimk á með ofr-kappi, Mar.

stríð-gríð, f. an affliction (?), Gh. 13.

stríðir, m. an adversary, Lex. Poët.

stríð-leikr (stríð-leiki), m. vehemence, of a stream, Sks. 154; s. vatnsins, id.

2. metaph. severity, rigour, Sks. 639, H.E. i. 515: sullenness, obstinacy. Fms. iv. 165.

stríð-liga, adv. rigidly, Sks. 496; fara fram s., 569; dæma s., Mar.; blása s., roughly, Sks. 229.

stríð-ligr, adj. severe; s. dómr, Sks. 726; s. kváma, Hkv. 1. 47.

stríð-lundaðr or stríð-lyndr, adj. obstinate, sullen, Hkr. iii. 97, Þd.

stríð-læti, n. backwardness, sullenness, Fms. vi. 245, xi. 240.

stríð-mæli, n. strong language, Bs. i. 102.

stríð-mæltr, part. using hard language, Fb. i. 506.

STRÍÐR, stríð, strítt, adj. strong, of a stream, Stj. 73; keldan vall stríðara, Art.; í stríðri móðu, Fms. vii. (in a verse); stríðr straumr, Bs. ii. 5, Edda (in a verse); stríðr verkr, a strong pain, Bs. i. 183, Mar.

II. metaph. hard, stubborn, Fb. i. 558; menn stríðastir ok torsveigastir, Ísl. ii. 346; s. ok drambsamr, Sks. 701:

—severe, stríðrar refsingar, 581; stríðr dómr, Fms. xi. 246; stríð nefst, see nefst:

—vexed, í stríðum hug, Hkr. iii. 277; hvárt sem þat er blítt eðr strítt, be it either blithe or adverse, Sturl. i. 193; tala strítt, to speak harshly, Fms. vii. 38.

stríð-vana, adj. ‘sorrowless;’ era s., grief is not wanting, Fms. vi. (in a verse).

stríð-viðri, n. a contrary wind, Vígl. 27.

strí-nefr, m. a nickname, Fms. viii. 310 (strý-nefr?)

strípaðr, part. stripped, naked.

strípr, m. a stripling, Run. Gramm.

stríp-rendr, part. with stripes, Sturl. iii. 113.

strjál, n. [cp. A.S. slral = a dart; Germ. strahl; Dan. straale]:

—a scattering abroad; vera á strjáli: also as adj., fara strjált, to go one by one.

strjála, að, to disperse, be scattered abroad, sauðirnir strjálast.

strjálingr, m. = strjál; á strjálingi, scattered abroad.

strjóna, u, f. [A.S. word], a nickname, Fms. xi. (see Saxon Chron.)

strjúgr or strúgr, m. [the Engl. stew may be the same word, dropping the r]:

—a stew of meat, esp. of a coarse kind; stafkörlum strjúg skal senda, Hallgr.; beina strjúgr, bones boiled to a jelly.

2. metaph. bile, fastidiousness; strúgs galli, ‘bile-destroyer,’ i.e. wine, Edda (Ht.); fæða strúg sinn heima, to nurse one’s own bile at home, Þórð. 10 new Ed.

STRJÚKA (strykja, Ó.H. 61, Fms. viii. 217), pres. strýk; pret. strauk, straukt, strauktu, Fms. vi. (in a verse); mod. straukst; plur. struku; subj. stryki; imperat. strjúk. strjúktu; part. strokinn: [Dan. stryge; Engl. stroke]:

—to stroke, rub, wipe; hann strauk blóð af sverðinu, Sæm. 135; strauktu um mækis munn, Fms. vi. (in a verse); hann strauk diskinn með dúknum, Ó.H. 154; þá stökk Sigurðr af baki, en ek strauk hest hans ok þó ek leir af honum, Fb. i. 354; tók dúkinn, strauk hann sér kurteisliga á miðjum, Hkr. 597 new Ed.; lét konungr göra sér laug ok strykja (strjúka, strykva, v.l.) klæði sín, to brush, beat his clothes, Fms. viii. 217; en húskona strauk of ripti, smoothed it, brushed it. Rm.; nú tekr hann enn ör ok strýkr blaðit ok fiðrit, Þiðr. 88; hann strauk höfuð-beinin, Gísl. 47; þreifaði um hendr þeim ok strauk um lófana, Fms. vi. 73; strauk hann hendi sinni um augu honum ok bein, Ó.H. 250: in the phrase, strjúka aldri frjálst höfuð, ‘never to stroke a free head,’ to live in worry and work, cp. the Engl. ‘no one dared to call his life his own,’ Fms. viii. 412 (v.l.), Sturl. ii. 124; aldri strykum (sic) vér frjálst höfuð meðan Ólafr er á lífi, Ó.H. 61; Skarphéðinn strauk um ennit, Nj. 190: with prepp., strjúk þoku ok mörkva frá augum þér, Barl. 116, 180.

2. to stroke gently, with dat.; gékk hann jafnan ok strauk hrossunum, Finnb. 280; strjúka ketti (or kött), to stroke a cat; kött at strjúka og kemba lömb, Jón Þorl.

II. metaph. [Dan. stryge], to stroke, flog, Clar.;, strjúka af e-m alla húð milli hæls ok hnakka, id.; strjúka e-n til blóðs, Bs. ii. 149; see strýkja, húð-strýkja.

2. to strike out, dash off; strýkr hann út jambrátt til skógs, Hom. 120; at morni vill hann s., Skíða R. 20, 33; s. brott (cp. Dan. stryge af sted), Skálda (in a verse); strauk hann yðr (dat.) þar, grautnefr, Sturl. iii. 219; strauk Rögvaldr oss (dat.) nú, Mag. 120: to absent oneself, þeir struku brott í myrkrinu, Stj. 351; enn hann strjúki veg sinn, Rb. 174; þau eru öll strokin, all gone, Fms. xi. 423; gózin strjúka, Mar.: so also of a horse or sheep running away from a new owner or pasture to its old home, hestrinn strauk frá mér (strok-hestr).

strjúpi, a, m. [Dan. strube; Swed. strupe = throat; akin to stropi, q.v.]:

—the spurting, bleeding trunk, when the head is cut off; hann lét höggva kálf, ok blæða ór kálf-strjúpanum, Njarð. 374; mjólk hljóp ór strjúpanum fram fyrst, 655 xiii. A. 1.

stroðinn, part., see streða, serða, Grág.

strok, n. [strjúka], a running away,

strok-hestr, m. a stray horse.

stroka, u, f. a stroke, in a game of cards, Piltr of Stúlka.

strokka, að, to churn, freq. in mod. usage; það er farið að strokka.

STROKKR, m. a churn (the hand-churn with an upright shaft which is worked up and down), Vm. 177; hence the name of the famous hot spring in Icel., the name being taken from the churn-like perpendicular column of water.

strokk-hljóð, n. the sound of churning.

strompr, m. [Germ. strümpfe], a chimney-pot, Skýr. 512.

stropa, að, to be not quite fresh, of an egg: part. stropaðr: an egg is first glæ-nýtt, then stropað, and lastly ungad.

stropi, a, m. [Ivar Aasen strope = a spurt], the thin yolk of a stropað egg, Clar., and so in mod. usage.

strundi, a, m. an idler, Edda ii. 496.

strunza, að, [strundi], to strut; s. framhjá e-m, (slang.)

strúpi,† a, m., better form than strjúpi (q.v.), mjólk hljóp ór strúpanum, Post. (Unger) 213.

STRÚTR, m. [Engl. strut], a sort of hood jutting out like a horn, Fms. xi. 77 (whence the name Strút-Haraldr), D.N. ii. 380, Mag. 63; hettu-strútr, a ‘strutting’ hood, H.E. ii. 652; hafa strút á höfðinu, to wear a handkerchief wound round the head, as old women do in Icel.

2. the name of a dog with a white neck or head, Fs. (in a verse), and in mod. usage; cp. strýta.

3. as a local name, of a ‘strut’-formed fell in Icel., see map of Icel.

stryk, n. [Engl. stroke, streak; Dan. streg], a stroke; merkja hina löngu (letters) með stryki frá hinum skömmum, Skálda 163: a dash.

stryka, að, to streak, mark with lines.

strykja, strykva, see strjúka.

strykr, m. a stroke, gust of wind; ok var á norðan-strykr sá ok heldr kaldr, Ísl. ii. 135.

strylltr, m. a stroller (?), as a nickname, Fms. ix.

strympa, u, f. [strompr], a kind of water-jug or bucket, Skýr. 512.

STRÝ, n. tow of hemp; næfrar, strý ok brennu-stein, Fms. viii. 342, Bs. i. 799.

strý-hærðr, adj. tow-haired, Sturl. i. 20.

strýkja, t, [strjúka], to flog, punish; húð-strýkja, strýkja barn, to whip a child.

strýta, u, f. [strútr], a cone-formed thing.

stræltr, adj. [= the mod. strjált, strjálingr; cp. A.S. stræl = a shaft; O.H.G. strâla]:

—scattered, dispersed; allr herrinn fór strælt, Bær. 13.

stræta, t, to waylay (?); hann ferr heimleiðis, þó leyniliga, ok vill stræta þá árdegis, Sturl. i. 14.

STRÆTI, n. [from the Lat. strāta; A.S. stræt; Engl. street; O.H.G. straza; Germ. strasse; Dan. stræde]:

—a street in a town (braut, q.v., is a road). The word is no doubt borrowed from the Latin, for as the old Northmen and Teutons had no towns, they had no streets; it is therefore strange to find such a word in an old poem like Hðm. 13, (the passage is prob. corrupt); so also, einn dag var þat er Kormakr gékk um stræti, Korm. 228, referring to the middle of the 10th century; but as the Saga is of the 12th, the words may perhaps here too be taken as an anachronism; Ólafr konungr gékk einn dag úti á stræti, Fs. 115, referring to Níðarós of the year 996; since in the 11th, and esp. in the 12th and 13th centuries, the word becomes freq. in Sagas referring to Norway, but never to Icel., Fms. vi. 363, vii. 39, Blas. 40. In the old Norse market-towns of the 11th, 12th, and following centuries, the ‘street’ ran along the shore (bryggjur), with ‘scores’ or cross lanes (veitur or almenningar) leading up to the houses (garðar), N.G.L. ii. 240, 243; strætis-búð, a street-booth, opp. to garðs-búð, iii. 112; strætis-görð, ii. 244; strætis-kaup, i. 324; strætis-lopt, strætis-stofa, D.N. (Fr.)

2. a kind of gangway on board of a ship, [cp. Fr. pont]; göra með bryggjum útan tvá vega slétt stræti, til ástigs hjá viðum, Sks. 400.

II. Streiti or Stræti, a local name, Landn., Þórst. Síðu H., is no doubt a different word, perh. Gaelic.

STRÖND, f., gen. strandar, dat. ströndu and strönd, pl. strendr and strandir, the latter being the older form used in local names; [A.S., Engl., and Dan.-Swed. strand]:

—a border, edge; skjöld, ok gylltir naglar ok strendr, Fms. vii. 323.

II. a strand, coast, shore (not of a river, though the London Strand is such); allt annat lið hans stóð eptir á ströndu, Fms. i. 159; ferr hann til strandar, Fas. ii. 505, Gh. 13; öll hin nyrðri strönd Seyðis-fjarðar, Landn. 252; á hvárri-tveggju strönd, Gísl. 8; á inni syðri strönd, id.; hér fyrir ströndinni, Fms. viii. 230; ná-strönd.

III. freq. in local names, of a coast-land, Strönd, Strandir, and in compds, Horn-strandir, Barða-strönd, Skarð-strönd, Meðalfells-strönd, Sýr-strönd, Landn.

compds:

strandar-glópr, m. a strand-fool; in the phrase, verða s., of one who arrives after the ship has sailed, Bs. i. 482, Sturl. i. 165.

stranda-menn, m. pl. men from the county Strand. Sturl. ii. 169 (= Strendir).

stubbi, a, m. (stobbi), stubbr, O.H.G. 79, [Engl. stub], a stub, stump, Grett. 84; þann litla stubbinn er eptir var tungunnar, Ó.H. l.c.; með þeim stubba, Karl. 511, v.l.; árar-stubbi, an oar stump, Ísl. ii. 83; tré-stubbi, kertis-stubbi

2. as a nickname, Bs.

STUÐILL, m. [styðja], anything that ‘steadies,’ a stud, prop, stay; styrkir stuðlar, Barl. 5; þá skulu styrkir stuðlar styðja þik alla vegu, 41; tjöld ok tveir stuðlar, Stj. 308 (= columna of the Vulgate); þeir settu þar í stuðla, ok festu þar við víggyrðlana, Fms. viii. 216; öruggir stuðlar bæði brjósti ok herðum, Anecd. 4.

2. spec. usages, an upright on board ship, Edda (Gl.): the four posts of a box are called stuðlar (meis-stuðull, opp. to rim, q.v.): pentagonal basalt columns are also called stuðlar, and stuðla-berg, n. is a basaltic dyke.

II. metaph. and as a metrical term, the supporter, second repeated letter in an alliterative verse; thus in ‘sól varp sunnan sinni mána,’ the s in ‘sunnan’ and ‘sinni’ is stuðill, supporting the head-stave in ‘sól’ (see höfuðstafr, p. 308, col. 2), Edda i. 596, 612, ii. 150.

stuðla, að, [stuðill], to prop, help; in the metaph. phrase, s. til e-s.

stuðning, f. (mod. stuðningr, m., Bs. i. 836, 874), a steadying, support; með stuðningi, Fas. ii. 68; ganga með stuðningi manna, Bs. i. 837, 874; styrkr ok stuðning, Stj. 51; allar stuðningar, Róm. 266:

—a gramm. term, Edda i. 604.

stuðningar-laust, adj. without support, Fas. iii. 370, Bs. i. 614.

stufa, u, f., see stofa.

stuggr, m. [styggja], loathing, abhorrence; mér stendr stuggr af því, it bodes me ill.

stugg-lauss, adj. free from dislike, Bs. i. (in a verse).

STULDR, m., gen. stuldar, pl. stuldir, [stela]:

—theft, stealing, Skálda 204, Gþl. 531, Stj. 63; án ok s., K.Þ.K. 176; stefna e-m stuld, Nj. 78, Landn. 161; refsa stuldi, Magn. 464, passim.

stulda-maðr, m. a stealer, thief, Sturl. i. 61, Fms. iv. 111.

stumpr, m. [Germ. stumpf; Engl. stump], a stump, = stubbi, Bs. ii. 138, D. N. ii. 61.

stumra, að, [Engl. stumble], to stumble, of the gait; fór hann seint ok stumraði, Fms. ii. 59; stumrar hann geysi-mjök, iii. 94; stumraði hann ok gékk við tvær hækjur, Grett. 161.

2. = styrma; stumra þeir at Butralda, Fbr. 40.

STUND, f., dat. stundu, pl. stundir, with neg. suff. stund-gi, q.v.; [A.S. stund; Old Engl. stound; Dan. stund; Germ. stunde]:

—a certain length of time, a while, hour, of a longer or shorter time according to the context, mostly of a short time; en er at þeirri stundu kom at hón mundi barn ala, Fms. i. 14; var stund til dags, it was a while before daybreak, Ld. 44; stund var í milli (a good while) er þeir sá framstafninn ok inn eptri kom fram, Fms. ii. 304; langa stund eðr skamma, for a long while or a short, Grág. i. 155; langri stundu fyrr, long ere, Fms. ix. 450; litla stund, a little while, for a short time, MS. 623. 32, Bs. i. 42, Eg. 160; jafnlanga stund sem áðr var tínt, Grág. i. 406; er á stundina líðr, er á leið stundina, in the course of time, after a while, Fms. x. 392, 404; jarl mælti er stund leið, after a while, Fær. 93; þat var allt á einni stundu, er … ok, that was all at the same moment, Bs. i. 339; var ok stundin eigi löng, it was but a short time, Fms. iv. 361; þat var stund ein, but a short time, 623. 32; allar stundir, always, Fms. i. 219, xi. 76; nú líða stundir, the the time passes on, Fær. 23; er stundir líða, as time goes on, in course of time, Nj. 54; vera þar þeim stundum sem hann vildi, whenever he liked, Ísl. ii. 205; stundu eptir Jól, a while after Yule, Fms. ix. 33; stundu síðarr enn Skalla-Grímr hafði út komit, Eg. 137;. alla stund, the whole time, all the time, Fær. 123; á þeirri stundu, er …, during the time, that…, in the meantime. Fms. xi. 360, K.Þ.K. 33 new Ed.; á þessi stundu, Eg. 424; fyrir stundar sakir, in respect of time, Gþl. 31; but um stundar sakir, but for a while; dvelja af stundir, to kill the time, Band. 23 new Ed.; hann gáði eigi stundanna, Fms. v. 195: sayings, opt verðr lítil stand at seinum, Líkn.; lítil er líðandi stund, brief is the fleeting hour, Hkr. i. 154; hvat bíðr sinnar stundar, Grett. 168 new Ed.: allit., staðr ok stund, place and time.

2. adverbial phrases; af stundu, ere long, soon, Íb. 12; fundusk þeir af stundu, Sighvat; munu þeir margir hans úvinir af stundu, er …, Ld. 146, Fms. vii. 159, xi. 357; af annarri stundu, ‘the next while,’ ere long, Band. 27 new Ed.; fyrir stundu, a while ago, Ölk.; um stund, for a while, Fb. i. 170, Ísl. ii. 260; nú um stund, now for a while, Grág. i. 317: stundum (dat.), [cp. A.S. stundum], at times, sometimes, Ld. 256, Fms. i. 14; optliga allar saman en stundum (but now and then) sér hverir, 52; stundum … stundum, sometimes … sometimes, Sks. 96; gaus upp eldrinn stundum en stundum sloknaði, alternately, Nj. 204.

3. in a local sense, a certain little distance, a little way, a bit; hann stóð stund frá dyrunum, Bs. i. 660; hann hafði tjaldat upp frá stund þá; stund þá, a bit, Fms. xi. 85; jarðhús-munna er stund þá var brott frá bænum, Fær. 169; þar í brekkunni stund frá þeim, Rd. 316; stund er til stokksins önnur til steinsins, Hbl., cp. Germ. stunde.

4. gen. stundar, stundar hríð, a good while, Hkr. i. 150: very, quite, with an adjective, stundar fast, Grett. 84 new Ed.; stundar-hart, Fms. iv. 153; stundar hátt, vi. 303, Eg. 408; stundar mikill, Þorf. Karl. 426; öx stundar mikil, Fbr. 12; stundar heilráðr, Eb. 54.

II. an hour, adding ‘dags’ (cp. Lat. hora diei); í dægri era stundir tólf, Rb. 6; önnur, þriðja stund dags, Mar., Fms. iii. 57; eina stund dags, 623. 29; tvær stundir dags, two hours, Fms. x. 218; of þrjár stundir dags, 623. 14.

III. metaph. care, pains, exertion; leggja stund á e-t, to take pains, Ísl. ii. 341; leggja hér mikla stund á, to make great exertion, Boll. 354; leggja mesta stund á, Nj. 31; leggja minni (litla, önga) stund á, Ísl. ii. 347.

compds:

stundar-él, n. a brief storm, Nj. 200.

stundar-hríð, f. a small distance, Hkr. i. 150.

stunda-klukka,† u, f. an eight-day clock, (mod.)

stundar-stefna, u, f. a summoning with short notice, Jb. 30.

stunda-tal, n. a tale of hours, Rb. 568.

stundar-vegr, m. a short distance, Pr. 411.

stundar-þögn, f. a brief silence, H.E. ii. 80.

stund, n. dust; gneri hann of andlit honum moldar stundinu, Greg. 54.

stunda, að, [stund III], to go, proceed; stopalt munuð ganga ef it stundit hingat, if ye intend to go thifher, Am. 16; stundu vér til strandar, Fms. xi. (in a verse); obsolete in this sense.

2. metaph., ef hann vildi s. til Knúts konungs, cultivate his friendship, Fms. iv. 293; hvat tjáir mér nú at hafa til hans stundat, Al. 129; hugr minn stundar til þess Guðs, er …, Fagrsk. 11.

II. to strive, usually with prep.; stunda á e-t, er til e-s, (rarely single); þeir stunda fast á at ræna okkr, Bs. i. 40; man ek á þat stunda meðan ek lifi, Fagrsk. 11, Sks. 14 B; sá hann at ekki var at stunda á þat lið, they were not to be trusted, Fms. viii. 29; róit út ór firðinum, ok stundit ekki á Víkverja, ix. 507 (á-stunda, q.v.): stunda til e-s, to strive towards, seek; til yðvarrar órlausnar stunda allir, Sks. 13; stunduðu báðir til þess, at konungr skyldi gefa þeim konungs nafn, Fms. x. 28; stunda ek enn til þeirrar ræðu, Sks. 483: to take pains, afla þess er hann stundar ekki til, Al. 88.

2. with acc., vilda ek, at allir mínir menn stundaði hann, Grett. 119 A; Ísodd stundar hann í hvern stað framar enn yðr, Trist.; stunda sik með föstum ok vökum, Barl. 148; sá fagnaðr er ek vil sjálfan mik til s., 99; hann þótti enga þá hluti stunda er lands-mönnum væri til nytsemdar, Fms. xi. 346: mod., stunda bókiðnir, stunda lestr, to study, cultivate.

stundan, f. a paying respect, regard; þeir menn er hann áðr hefir haft stundan af, Ld. 146: heed-taking, painstaking, hefi ek verið með yðr í góðum fagnaði, en þú hefir ekki haft fyrir þína s., Bær. 5: pursuit, industry, af lífi þínu ok s. munu mikil stór-tíðindi hljótask, Orkn. 140;

á-stundan, industry, painstaking.

stund-gi, no time; hví gegnir er góðir menn lifa stundgi (that good men live no time) í þessum heimi, Greg. 67.

stund-liga, adv. with zeal, eagerly, Stj. 557: temporally, Vídal.

stund-ligr, adj. (stund-liga, adv.), temporal, worldly, opp. to eilífr (mostly eccl.), Sks. 794, Blas. 44, Fms. i. 274, x. 371.

stundum, adv. [Dan. stundom], sometimes; see stund I. 2.

stunga, u, f. [stinga], a stab, a wound from a pointed weapon; blóði því er ór stungunum hafði runnit, Mar.

stunga-fóli, a, m. (= borufoli, q.v.), N.G.L. i. 383.

Sturla, u, f. (or perh. better Stúrla, later corrupt form Stulli, a, m., Skíða R. 99); [this word is probubly not related to the verb sturla, but is better explained as a diminutive noun (qs. stjuri-la) from stjórr (or stjûrr), meaning a stirk, young bull, cp. mey-la; the ancient Gothic abounded in such diminutive proper names]:

—a pr. name, Sturl., Landn.; hence Sturlungar, the Sturlungs, a family famous in Icel. in the 12th and 13th centuries. Sturlunga-saga, see List of Authors.

sturla, að, qs. stúrla, [a derivative from stúra, q.v.]:

—to stir, derange, disturb, esp. of the mind; íllr andi sturlaði hann, Stj. 460 (of king Saul), Barl. 160, 180, 186.

2. reflex., samvizkan mjög þar sturlast við, Pass. 34. 6: part. sturlaðr, deranged; öll em ek sturluð af angri, Str. 22, freq. in mod. usage of religious madness.

sturlan, f. derangement of mind, gloom, despair; sturlan ok á-hyggja, Fas. iii. 456, Pass. 11. 4; hugar s., Stj. 461.

STUTTR, adj., compar. styttri, superl. stytztr; stuttara, Sks. 288; stuttr is no doubt assimilated qs. stuntr: [A.S. and Engl. stunted, stinted]:

—prop. stunted, scant; stutta brynju, Gkv. 2. 19, Fms. vi. 66; s. kyrtill, vii. 63, Valla L. 208; ætla styttri skyrtu þína enn kyrtil, Sks. 287; hár styttra en eyrna-blöð, Sks. 66 new Ed.; s. toppr, id.; stutt skapt, Sturl. i. 64; þrjá tigi álna var yfir gjána þar sem stytzt var, Fas. ii. 405: of time, stuttar samvistir, Bs. i. 629; fyrir stuttu, a short while ago, Fas. iii. 532; stuttr máls-háttr, Bs. ii. 6; hafði hann stuttar kvaðningar, Fms. iii. 95: scant, stutt hjálp, Barl. 58; svara stutt, to answer shorily, Eg. 95, 175, Karl. 200, Stj. 578; svara stutt ok styggt, Fms. vii. 65.

B. Compds:

stutt-brækr (mod. stutt-buxur), f. pl. short breeks, curt hose, reaching to the knees, Sturl. ii. 221.

stutt-búinn, part. clad in a short mantle, Mart. 111.

stutt-feldr, m. short-cloak, a nickname, Fms. vii. 75.

stutt-klæddr, part. = stuttbúinn, Sturl. ii. 281.

stutt-leikar, m. pl. abruptness; þau höfðu skilit í stuttleikum um kveldit, parted abruptly, Eb. 46.

stutt-leitr, adj. short-faced, Þjal.

stutt-liga, adv. shortly, abruptly; mæla stuttliga til e-s, Korm. 229; skilja s., Band. 13 new Ed.; fór s. með þeim bræðrum, Sturl. ii. 98.

stutt-ligr, adj. brief, abrupt, Mkv. 11.

stutt-mæltr, part. short-spoken; s. ok fátalaðr, Hkr. ii. 275; hón var s. (harsh) við sveininn, Fms. ix. 242.

stutt-nefja, u, f. ‘short-beak,’ prob. the little auk, Eggert Itin. 355.

stutt-orðr, adj. short-worded, Fms. vi. 250.

stúdera, að, [Lat.], to study, Sks. 6, Bs. i. 793, Karl. 129.

stúderan (mod. studering), f. studying, Stj. 8.

stúfa, u, f. a stump, N.G.L. i. 85 (the reference see under hnúfa); the name of a poem (by the poet Stúfr), Fms. vi.

2. botan. the scabius, scabiosa succisa, Eggert Itin.

stúf-hendr, adj. apocopate, of a metre, of which a specimen in Edda (Ht.) 74.

STÚFR, m. (stúfi, a, m., N.G.L. i. 350); [cp. Engl. stump; Germ. stumpf]:

—a stump, Nj. 97, Ísl. ii. 268, Fms. i. 178, Ölk. 36; festar-stúfr, Grág.; tungu-stúfr, see festr, tunga.

2. a kind of metre (apocopate), see Edda (Ht.) 49–51.

II. of an ox (short-horn?), Edda (Gl.)

III. a pr. name, Landn.

STÚKA, u, f. [mid. H. G. stuche = manica]:

—a sleeve; næfra-stúkan á hendi hans annarri, Fas. ii. 281; bryn-stúka (q.v.), a sleeve of mail.

II. a wing of a building; hús … þar vóru fjórar stúkur, Fms. v. 287: esp. of a church, a wing, chapel, vestry, í musteris-vegginn er stúka, Symb. 57; kemr bróðir í stúkuna, Mar.; leiddi hann í eina stúku norðr frá sönghús-dyrum, Fms. viii. 25; Nikulás-stúka, Vm. 118; Jóns-stúka, Bs. i. 430; stúku-dyrr, Sturl. iii. 90.

stúlka, u, f., staul-ka, [cp. stauli, staulpa; the -ka being a diminutive inflexive]:

—a girl, lass; ung stúlka, Fær. 41; sá hann stúlku ganga með vatns-fötur, Fb. i. 258; sjau vatn gamlar stúlkur, Fas. ii. 149; ef þat er sveinn … en ef þat er stúlka, 236; hversu lízk þér, bróðir, á stúlkur þessar, Ísl. ii. 200; mey-stúlka, Fb. i. 262: the word is very freq. in mod. usage, and answers to girl in Engl., flicka in Swed., genta in Norway.

stúmi, a, m. [Germ. stumm], dumb; ok þegir sem stúmi, Skald H. R. 5. 10; the root-word is else rare and obsolete.

2. the name of a giant, Edda (Gl.)

STÚPA, a defect, obsolete strong verb, [Ivar Aasen stûpa, staup; Swed. stupa; Engl. stoop; mid. H. G. stieben]:

—to stoop; létu upp stjölu stúpa, stungu í kjöl höfðum, Hkr. (Hornklofi): the word is thus a ἅπ. λεγ., and is now obsolete in Icel.

stúr, n. = stúra; þeir kenna Guði sultar-stúr, Bb. 1. 7.

STÚRA, u, f. gloom, despair; Steingerðr hefir steypt mér í stúru, S. (his lady love) has steeped me in gloom, made me unhappy, Kormak; ekki er mér (manni?) at stúru gaman, a gloomy mind has no happiness, Mkv. 22, cp. Hm. 94; en er hann heyrði þetta, þá drap honum í stúru, he was stunned and downcast, Barl. 8.

stúru-maðr, m. a care-worn man, Valla L. 208.

stúra, stúri, stúrði (stúrat?), [Ulf. and-staurran = ἐμβριμασθαι]:

—to mope, fret; hann stúrði ok svaraði engu, D.N. i. 961.

stúta, að, to kill, destroy, with dat., of dogs or the like (slang), cp. láta höfði skemra: to stunt, heldr mun fyrir höggin stór þinn hrottinn verða at stúta, Skíða R. 163; Starkað gamla stúta lét, 171.

stútr, m. [Dan. stud; Swed. stilt; Engl. stút; akin to stuttr?], a bull, D.N. i. 63, iv. 664, 782, Boldt 165, 167; uxa-stútr; this sense, however, is not in use in Icel.

II. metaph. the butt end of a horn (used as a cup or vessel); Heimdæll gaf honum höggit þat, horns með stúti sínum, Skíða R. 126.

2. a stumpy thing; drykkju-stútr, a kind of can, Bs. i. 877; ferju-stútr, a stumpy ferry-boat, Fbr.: the neck of a bottle is called stútr, flösku-stútr:

—the spout of a kettle or can, Ingveldr tók við katlinum, blés í stútinn og setti hann á borðið og tók að skenkja kaffeð, Piltr og Stúlka 51.

STYÐJA, styð, pret. studdi; subj. styddi; imperat. styð, styddú; part. stutt; [stoð; A.S. studu; Dan. stötte]:

—to steady, prop; s. hendi, fæti, to lean upon the hand or foot; þat er fall ef hann styðr niðr kné eðr hendi, Grág. ii. 8; sá studdi höndunum á bálkinn, Orkn. 112; annarri hendi styðr hann á herðar Jökli, Finnb.; styðja sik við, to lean upon; falla munda ek nú, ef eigi stydda ek mik við báða fætr, Fas. i. 22; Hrafn hnekði at stofni einum ok studdi þar á stúfinum, Ísl. ii. 268; hann studdi sik með hendinni … þeir segja at þat var alls ekki at fótr styddisk við hönd, Edda 77: styðja e-n, to hold one up, support one; at eigi tæki menn til hans ok styddi hann er hann gékk út á skipit, Ó.H. 125.

2. metaph. to prop, back; allt skal ek styðja þar um, Nj. 41; hann skal styðja allar fylkingar, Fms. xi. 127; hamingja er yðr styðr, i. 104: as a law term, to back, second, fimm menn skolu s. vætti hans, Grág. i. 42, ii. 321; styðja svá orðin með sönnu efni, Edda (Ht.); s. eyrendi, ræðu e-s, Fms. vi. 44, passim.

II. reflex. to lean oneself upon; at þú styðisk við konungs borð, to lean the hands on the king’s table, Sks. 292; þeir stóðu ok studdusk við spjót sín, Fms. i. 280; þá styðsk þú á kné fyrir hánum, to lean upon one’s knee, Sks. 363: metaph., styðjask við þeirra ráða-görð, Fms. viii. 28.

2. part. studdr, supported, backed; studdr ríki ok virðingu af keisara, Mar.

B. To hit with a pointed thing (Dan. stöde); Bragi styðr á hann reyr-sprotunum, touches him with the wand, Sturl. i. 2; er Gullveig geirum studdu, when they goaded G. with spears, Vsp.

styðja, u, f. = stoð, Stj. 210.

styfill, m. (mod. stígvél), [from Ital. estivale, stivale; Germ. stiefel]:

—boots, D.N. iv. 221.

stygð, f. a ‘shunning,’ aversion, anger; með s., Stj. 268; hafa s. við e-n, to shew dislike to, Fms. x. 98; görði hann þá stygð mikla við frændr Arinbjarnar ok vini, Eg. 538; hann mælti fátt, en af stygð (peevishly) þat er var, Eb. 270; stygðar strengr, Pass. 21. 12;

and-stygð, stygðar-fullr, adj. froward, Mar.

STYGGJA and styggva, ð, prop. to make shy, make to run, which sense remains in the phrase, styggja sauðina (féð), to worry, start the sheep, the herd.

2. to frighten away, offend; þat sama sem fyrr gladdi oss kann nú vera at styggi oss, Fms. vi. 13; ek óttask meirr at s. veraldligt vald, H.E. i. 502; ek vil þik eigi styggva, Fms. i. 98; þú styggir Guð með svoddan sið, Pass. 34. 6.

II. reflex. to become shy, start, of sheep, horses, herds; sauðarnir stygðusk.

2. to shun, abhor; styggjask manndráp, Sks. 674 B: to shun, shirk, svá hugsterkr, at hann styggisk enga ógn, Str.

3. with prepp.;

—styggjask við e-t, to be offended with, Ísl. ii. 387, Ld. 52, Hom. 97: to forsake, shun, allir munu þér við mik styggvask … aldregi mun ek styggvask við þik, þóat allir styggvisk aðrir, 656 C. 4 (Matth. xxvi. 31); landsmenn stygðusk við þessu. Fs. 76:

—s. í móti e-m, Bs. i. 867.

stygg-leikr, m. aversion, Sks. 485, Fb. i. 410: a hasty temper.

stygg-liga, adv. harshly, angrily; svara s., Eg. 40, Fms. vi. 158, 364, xi. 286; s. hafði farit með þeim, Sturl. ii. 98.

stygg-ligr, adj. = styggr; in and-styggiligr, loathsome.

stygg-lyndr, adj. hasty-tempered, peevish, Fms. ii. 98, vi. 250.

STYGGR, adj. [Dan. styg = ugly], shy, wary (= skjarr), of deer, birds, animals, which are easily startled; hann vildi höndla hann (the horse), en hann var þá svá styggr, at Einarr komsk hvergi í nánd honum, Hrafn. 7; styggr sauðr, N.G.L. i. 36; ef menn eigu haglendi saman ok styggan sauð, 38; very freq. in mod. usage, in which skjarr (q.v.) is obsolete; hlaup-styggr, læ-styggr,

flótt-styggr, fraud-shunning;

dag-styggr, ‘day-shy’ shunning light, of a dwarf;

Dag-styggr, a pr. name, Landn., Sturl.

2. peevish, of temper; hvern dag er at kveldi kom görðisk hann styggr, svá at fáir menn máttu orðum við hann koma, Eg. 1; konungr görðisk styggr ok fár til hans, Fms. i. 100; Þórðr varð s. við þetta, Ld. 42; ver eigi stygg, húsfreyja, Grett. 98, Fas. iii. 244: neut., svara, mæla styggt = styggliga, Nj. 142, Fms. vi. 118, vii. 65: skap-styggr

stykki, n. [Germ. stäck; Dan. stykke], a piece, chop; skipta í tólf s., Stj. 384; smá s., 458; sníða í s., 309; hón leggr sitt s. (a piece of meat) fyrir hvern þeirra bræðra, Ísl. ii. 337; fiska-stykki, Skíða R. 40; eitt s. af disk konungs, Fms. v. 149; í öllum sínum stykkjum, in all its parts, Dipl. ii. 13: in a local name, Stykkis-hólmr, map of Icel.

styn-fullr, adj. sighing, groaning, Al. 153.

STYNJA, styn, pret. stundi; subj. styndi; part. stunit; [Dan. stönne; Germ. stöhnen]:

—to groan; grét ok stundi, Hkr. iii. 366; stynéndr, Hom. 54; Helgi tekr at stynja fast, Gísl. 47; stynja dvergar, Vsp. 53, passim.

stynr, m., pl. stynir, a groan, Hom. 57, Fb. i. 145; sjúkra manna s, Skálda 174; dauðans stynir, Stj. 50; s. ok sýting, 51; með miklum styn, Fms. v. 218; styn né hósta, Nj. 201; sárum styn, Fb. ii. 392.

styrfinn, adj., better stirfinn, q.v.

styrja, u, f. [Germ. stör; Norse styrja, makrél-styrja; Engl. sturgeon], a sturgeon, Edda (Gl.): a nickname, Fms. viii.

styrj-öld, f., gen. styrjaldar, spelt stjorjold, Bs. i. 581; [styrr and öld]:

—‘stir-age,’ war, fray, tumult; vekja styrjöld, 623. 25; hefir þú þat skap er engi styrjöld fylgir, thou art no man of war, Landn. 260; með mikilli s. ok gný, Fms. x. 265; ópi ok s., i. 273; standa á s., Fas. iii. 155; fremja s., 623. 11; göra mikla styrjöld, Stj. 489; með harðfengi sinni ok s., Fb. ii. 71; orrosta þessi ok s., 298. styrjaldar-maðr, m. a warlike man, Ísl. ii. 361; vér fundum þenna styrjaldar-mann, this peace-disturber, 645. 97; hann hafði engi s. verit hér til, Sturl. iii. 7; styrjaldar-Magnús, Fms. vii.

styrking, f. a strengthening, refreshment, Stj. 493, Bs. ii. 161: confirmation, Dipl. ii. 14.

styrkja, ð, to make strong; skepta spjót, styrkja skjöldu, Fas. i. 505; minta styrkir kvið, Pr. 473, 474.

2. metaph. to strengthen, confirm; styðja ok styrkja, Fb. i. 93, Bs. i. 132; s. með handa-bandi, Dipl. iv. 7: to assist, s. e-n, Nj. 41, Fms. vi. 28; at hvárir styði ok styrki aðra, ii. 36.

II. reflex. to be strengthened, get strength, Fms. ii. 230, viii. 26, xi. 291 (of a sick person), Sks. 717; styrkstú aumr, Orkn.

styrkjandi, part. a supporter, Blas. 42, Stj.

styrkjari, a, m. a strengthener, Stj.

styrk-leikr, m. strength, Bs. i. 39.

styrk-ligr, adj. strong-looking, Fms. ii. 81.

styrkna, að, to grow strong, Al. 23.

STYRKR, m. [A.S. stearc; Engl. stark; Dan. styrke], strength, bodily strength; hann drakk eigi meira enn hann mátti halda styrk sínum, Fms. i. 82; eljan ok styrkr, vii. 228; reipi öruggligt til styrkjar, a rope strong enough, Sks. 420 B.

2. force, of war; sögðu at bændr höfðu gört meira styrk móti honum, Fms. ix. 496; spurt höfum vér hversu mikinn styrk þú hefir, i. 103; konungar sendu sinn styrk, Róm. 264.

3. help, assistance; leggja styrk með e-m, Nj. 7; með styrk e-s, Fms. vi. 25; e-m er s. at e-u, Eg. 44; lét hann þar sitja til styrks við sik, Orkn.; lið-styrkr, fé-styrkr.

4. the main strength; konungr sat löngum í Þrándheimi, þar var mestr styrkr landsins, Fms. i. 32.

styrkr, adj. strong; see sterkr.

styrkt and styrkð, f. strength; styrkðina, Fms. x. 373; s. ok hófsemi, Hom. 97, Fb. ii. 37, 365: help, Orkn. 108; styrkðar-andi, Rb. 80; styrktar bréf, a writ of confirmation, Ann. 1371.

styrktar-maðr, m. a helper, Dropl. 23, Fms. vii. 229.

STYRMA, d, [stormr; A.S. styrmian], to blow up for a gale; gékk um veðrit ok styrmði at þeim, Bs. i. 775, Grett. 113 new Ed.; þá tók veðrit at s. af land-suðri, id.

2. metaph. in the phrase, styrma yfir e-m, to storm, make much ado about a body or a person suddenly slain or wounded; styrmdu heima-menn yfir honum, Ld. 40, Sturl. ii. 38, Gísl. 142, Fær. 112, Orkn. 452; styrma at líki, Fbr. 40; þeir stöktu vatni strákinn á ok styrmdu yfir með ljósi, Skíða R. 189; see stumra (by a metathesis).

STYRR, m., gen. styrjar and styrs, [Engl. stir], a stir, tumult, brawl, disturbance; styrr varð í ranni, there arose a stir in the hall, Hðm. 24; úlítill styrr, no small stir, Edda (Ht.); stála styrr, hjálma styrr, randa styrr, ‘steel-stir,’ ‘helm-stir,’ ‘shield-stir,’ i.e. a battle, Lex. Poët.

2. a stir, battle, war; í styr, ór slíkum styr, Hallfred; gera harðan styr, í þeima hörðum styr, vekja styr, Ó.H. (in a verse); styrjar væni, Hornklofi; styrjar skyndir, deilir, kennir, valdi, = a warrior; styrjar-gjarn, martial; as also styr-fimr, styr-remdr, styr-bráðr, styr-viðr, styr-bendir, alert, mighty … in battle,—all epithets of a warrior; styr-vindr, ‘war-wind’, i.e. battle, Lex. Poët.; all these compds are solely poetical; styrjöld (q.v.) alone is used in prose, both old and mod.

II. Styrr as a pr. name, gen. Styrs; and in compds, Styr-björn, Styr-laugr (mod. Stur-laugr), Styr-kárr, Landn.

STYTTA, t, [stuttr; Engl. stunt], to make short, shorten; hafi sá stökku er stytti, who scamped it, Gþl. 399; ok styttu svá strenginn, Fms. v. 289: freq. esp. in mod. usage, stytta sér stundir.

2. to gird up a frock, by tying a band round the waist; hann stytti upp um sik kuflinn, Grett. 91 new Ed.; s. upp kyrtil sinn, 656 C. 5; stytta sik upp, Fas. ii. 333, iii. 283; mod. simply stytta sig, esp. of women.

II. reflex. styttask, to be shortened; vegrinn styttist, dagr styttist: metaph. to get angry, Vápn. 26.

2. part. styttr, shortened, Skálda 171.

stytta, u, f., in styttu-band, n. a band to hold up a woman’s dress.

stytta, u, f. [Dan. stötte], a column, (mod.)

stytti, f. (styttni, Mork. 51), = stytting, Fms. ix. 329.

stytting, f. a shortening; dægra-stytting

2. shortness, unfriendliness; skilja með styttingi, to part coldly, abruptly, Eb. 106, Fms. iii. 122, Vápn. 26; styttingar fóru í með þeim, their intercourse grew cold, Fms. ix. 329, v.l.

STÝFA, ð, [stúfr], to cut off, chop off, curtail, Jb. 274; af stýfa, Stj. 379; s. af tungunni, Hom. 115; s. höfuð af e-m, Al. 53; því berr hann stýfðan stert, a docked tail, Gsp.

II. part. stýft, a metrical term, apocopated; stýfð vísu-orð, Edda (Ht.) 133.

2. a mark on a sheep’s ear, made by cutting the top off (stýft hægra).

STÝRA, ð, [stjórn, stýra; Goth. stiurian; A.S. steôrjan; Engl. steer; Germ. steuern; Dan. styre]:

—to steer, with dat., Hbl. 7; s. með bryggjum ok árum, Fms. xi. 193; stýra skipi, N.G.L. i. 98; stýr þú hingat eikjunni, Hbl.; en Loki stýrir, Vsp. 51, passim; stýra á e-n, to steer upon another; stýrðu ekki á mik, Steingerðr, Kormak: metaph. phrases, s. til váða, to steer into straits, take a dangerous course, Fms. vii. 145; mér þótti þú stýra oss til ens mesta váða, Ó.H. 136; eigi hefir tekizk misræða við, en var þó til stýrt, i.e. attempted, but failed, Grág. ii. 61; stýra undan, to escape. Post. 645. 88; hversu sem ek fæ undan stýrt, Fms. xi. 193, Lv. 69, Fb. ii. 80; ok orðit þó heldr nær stýrt, ‘steered near,’ i.e. had a narrow escape, id.

2. to be skipper; skip kom í Arnarbælis-ós, ok stýrði skipinu Hallvarðr hvíti, Nj. 40; ef stýri-maðr stýrir ílla skipinu, 673. 59.

II. metaph. to direct, govern, manage; stýra ríki. Fb. ii. 146; stýra lögum, Fms. xi. 99; s. sakferli, Landn. 259; s. vápnum, Al. 10; ætla ek flestum ofrefli at s. þeim, Eb. 112; mega ekki stýra sér fyrir reiði, could not steer himself for wrath. Mar.; tók hann sótt svá ákafa, at hann mátti varla s. sér, Bs. i. 746; hann kvað íllar vættir því snemma stýrt hafa, ill fate had ruled it so, Korm. 240; þat mun þó mestu um stýra, hversu Þórdisi er um gefit, it will all depend on how Th. likes it, Ld. 302.

2. stýra e-n, to rule, possess, Fs. 27, Hkr. i. 307; þat mun mestri giptu stýra, must bode good luck, Odd. 22; því at vér stýrim penningum, Hrafn. 10; hverju geði stýrir gumna hverr, Hm. 17; s. auði, Skv. 3. 16; máttkum Guði stýrir þú, Fms. ii. 152; stýra máttkum hlutum, x. 229; hvárt sem hann stýrir meira viti eða minna, Fb. iii. 402.

III. part. stýrandi; s. Mjölnis, the keeper of M., i.e. Thor, Edda 53.

stýra, u, f., in bú-stýra, q.v.

stýri, n. a helm, rudder, Korm. 230; leggja s. í lag, Hkr. i. 32, Fms. i. 42, vii. 47; leggja stýri ór lagi, Al. 67; sitja við stýri, Eg.; láta (vel, ílla, ekki) at stýri, to answer (well, ill, not) to the rudder, O.T. 70, Fms. x. 368.

compds:

stýris-drengr, m. a rudder-post (?); stýri ok stýris-drengi, N.G.L. i. 102.

stýris-fiskr, m. a fish, echinus cauda bifurca, Eggert Itin. 994.

stýri-hamla, u, f. the ‘rudder strap,’ the loop by which the tiller is worked (see hamla), Gþl. 122; sitja við stýri-hömlu, Ó.H. 16; skiptusk menn við stýrihömlurnar, Fms. viii. 383: in the phrase, ræna e-n stýrihömlu, to take the skipper’s place, N.G.L. i. 98.

stýris-hnakki, a, m. the ‘rudder-neck,’ the top piece of the rudder, Fms. ii. 320.

stýris-knappr, m. = stýrishnakki, Fb. i. 486.

stýris-lykkja, u, f. the rudder-hook, by which the rudder is hooked on to the stern-post, Eg. 360.

stýri-látr, adj. manageable, Grett. 98;

ú-stýrilátr, unruly.

stýri-læti, n., in ú-stýrilæti, unruliness.

stýri-maðr, m. a ‘steersman,’ but only in the sense of a skipper, captain, N.G.L. i. 98, 103, Grett. 95, Ó.H. 136, Fms. vii. 257, 286, ix. 19, Landn. 51; stýrimaðr ok hásetar, Grág. i. 90.

stýri-stöng, f. a rudder-post, Fms. v. 186, Eg. 360, Fas. ii. 37.

stæða, d, to establish; s. ok staðfesta, H.E. ii. 187.

STÆÐI, i.e. stœði, n. [standa, stóð], the place which a thing takes up; fimm manna stæði, room for five men, Ám. 98: the place on which a thing stands, skegg-stæði.

stæði-ligr, adj. (stæði-liga, adv.), fit to stand, stable; stæðiligt hús, s. veggr; gegn-stæðiligr, q.v.

stæðingr, m., a naut. term, braces, 673. 60; dragreip, stœðingr, höfuð-benda, N.G.L. i. 199, Edda (Gl.)

stæðr, adj., neut. stætt, standing; in compds,

gagn-stæðr, contrary;

sam-stæðr, harmonious.

stækja, u, f. a bad stench.

stækka (stœkka), qs. stærka, að, [stór], to grow, wax, impers.; sjó stækkar, Þorf. Karl. 372, v.l. (better stæra): reflex. stækkask, Háv. 12 new Ed.: freq. in mod. usage, það stækkar.

stækr, adj. [Engl. stink, stench; Dan. stinke], a stinking.

STÆLA, d, [stál], to steel, put steel into, a blacksmith’s term; hence to temper, hann lét stæla oddana, Str. 77; sverð stælt með eitri, a sword tempered with poison, poisoned, Bær. 15 (= eitri herðr); stæltr lé, Grág. i. 501.

II. metaph. to intercalate a poem with burden (stál); stefjum verðr at stæla brág, Mkv. 11; þá tók Sighvatr at yrkja drápu um Ólaf konung enn Helga, ok stælti eptir Sigurðar-sögu … þú skalt fara til móts við Sighvat skáld mitt ok seg honum svá, at ek vil eigi at hann stæli drápu þá, er hann yrkir um mik, eptir Sigurðar-sögu, heldr vil ek at hann stæli eptir Uppreistar-sögu, … Sighvatr sneri þá drápunni, ok stælti hana eptir Uppreistar-sögu. Fb. ii. 394;—Fms. v. 210 (l.c.) has ‘drápu’ wrongly for ‘sögu;’ for the sense is that the poet intended to borrow the subject for the burden from the Saga of Sigurd Fafnisbani, but the king bade him not do so, but take the burden from the History of the Creation: specimens of such poems, furnished with intercalated sentences taken from mythical subjects or old wise sayings, are the drapa of Kormak on Earl Sigurd, and the Edda (Ht.) 13:

—neut. stælt, intercalated sentences (stál) in an old poem, þessa fígúru er vér köllum stælt, Skálda 198; standa þessir hættir mest í því sem stælt er kveðit, 206; þetta er stælt kallat, Edda (Ht.) 125; hjá-stælt, the ‘stál’ at the end of a verse line, id.,—ok skal orðtak vera forn minni, Edda (Ht.)

2. hence in mod. usage stæla means to plagiarise, imitate; stæla eptir e-u.

STÆRA (i.e. stœra), ð, [stórr], impers. of the wind, sea, it swells, waxes rough; stærði veðrin (acc.), Eg. 404; sjó tók at stæra, Þorf. Karl. 372; haustar, stærir sjóinn, Finnb. 242; stærir sterkar bárur (acc.), Bs. i. (in a verse).

II. reflex. stærask; sjár tók at stærask, 656 C. 21; ~~vegn~~* regn stærask, Sks. 231.

2. the phrase, stæra sig, to pride oneself, boast; and stærask, id., Fms. x. 107, Al. 36, Stj. 635, Barl. 172; stærask af sinni ætt, Landn. 357, v.l.

stærð, f. size, bigness; borgar-stærð, Völs. R. 10, freq. in mod. usage.

2. pride, Karl. 411; stærð ok metnadr, Sturl. iii. 130; taka stærð, to take pride, Fms. x. 107; s. ok siðleysa, iv. 206.

stæri-látr, adj. proud, Korm. (in a verse):

stæri-læti, n. pride.

STÖÐ, f., gen. stöðvar, pl. stöðvar; [staðr, standa; A.S. stæð; Engl. stead, in roadstead; cp. Lat. stātio]:

—a berth, harbour; stýr þú hingat eikjunni, ek mun þér stöðna kenna, Hbl.; ef hvalr rekr í stöð manns, … er í stöðinni liggr … er stöðina á, er um gengr stöðina út, N.G.L. i. 252: esp. in plur., þeir kómu í þær stöðvar, … ok lögðu skipit undir mels-höfða, Sd. 147; í þær stöðvar er átti Sveinn konungr ok leggja þeir skip sín í lægi, Fms. xi. 70; þeir kómu í stöðvar Gorms konungs síð um aptan, 15.

2. metaph. place; ok verðr sá at skilja af stöð (from the context) er ræðr skáldskapinn um hvárn kveðit er konunginn, Edda 92.

3. stöðvar, dwelling-places = Gr. ἤθεα; á sömu stöðvum, freq. in mod. usage.

II. in local names; Stöð, the harbour in Skard in western Icel.; fara ofan í Stöð, lenda í Stöðinni: Stöðvar-fjörðr, Landn.; whence Stöðfirðingar, m. pl. the men from S., id.

stöð-renni, n. a neighbourhood; búa, sitja í s. við e-n, Fas. ii. 152, Bs. i. 417, Sturl. i. 115.

stöðu-, see staða.

stöðu-gleikr, m. steadfastness, firmness, N.G.L. iii. 92, Bs. ii. 159.

stöðugr, adj. steady, stable; ver s., ok hræðsk eigi, Th. 3; stöðugir í sér, Al. 173; s. í framferði, Mar.; þessi stöðugi riddari, Magn. 496; stöðugan stólpa, Fms. iii. 174; stórlyndr ok stöðugr, Fs. 129; varð honum þat (viz. the heart) eigi stöðugt, Edda 58; göra stöðugt, to confirm, Vígl. 29, Dipl. iii. 9; standa stöðugt, Pass., D.N.; halda e-t stöðugt, to observe, Dipl. v. 16; til stöðugrar eignar, i. 12.

stöðull, m., dat. stöðli, [A.S. staðol; O.H.G. stadal]:

—a milking-sbed, for kine; milli bæjar ok stöðuls, K.Þ.K.; griðkona þín þerrir fætr á jafnan er hón gengr af stöðli, Fb. i. 268; naut vóru á stöðli, … graðungr var á stöðlinum, Vápn. 1; fé var á stöðli of aptaninn, Bjarn. 47: vóru konur at mjöltum, Þóroddr reið á stöðulinn, … hvert sinn er Þóroddr kom á stöðul, Eb. 316, 320; reka naut á stöðul, Eg. 712; konur er til stöðuls fóru, 713; konur vóru á stöðli, Nj. 83; norðr í stöðlum, Sturl. ii. 249; stöðul ok kvíar, Vm. 18; tvá stöðla ok sel, D.N. i. 81; stöðuls-hlið, Landn. 78. stöðul-gerði, n. a milk-pail, Ísl. ii. 74.

stöðva, að, with neg. suff. stöðvig-a-k, Hom, 151, [stöð]:

—to stop; hann stöðvar sik ekki, Nj. 144; hann stöðvaði her sinn, halted, Eg. 274; s. liðit, Fms. vii. 298.

2. to soothe, halt; hlaupa menn ok stöðva Hall, Ld. 38; kvað bændr mundu stöðva sik, they would calm themselves down, Magn. 424; stöðva ræðu yðra, Sks. 250; s. úhreina anda, Hom. 133; s. þorsta sinn, Al. 83; s. blóð, blóðrás, to still the blood, Lækn.; ok varð eigi stöðvat, Nj. 210, Fms. i. 46; stöðva sik, to contain oneself, Grett. 93 new Ed., Hom. (St.)

II. reflex. to stop oneself, calm down; stöðvaðisk Dana-herr, Fms. i. 109; kyrrask ok stöðvask, 623. 26; settisk þá niðr ok stöðvaðisk úfriðr allr ok agi, Fms. vi. 286: to be fixed, stöðvask sú ráðagörð, Bs. i. 809.

stökkóttr, adj. [stakkr; Dan. stakket], stinted, curtailed, D.N.

stökkr or stökr, m. [provinc. Norse staak = noise], a stir, disturbance; vær kómum stökk (dat.) í lið þeirra, we put them to flight, Stj. 515; ek mun vita ef ek koma nokkurum stökk í lið þeirra, Fms. viii. 49; áðr hann görði stökk í órum búðum, ere he brought discord into our dwelling, Bjarn. 28 (in a verse, if thus to be emended); stökkr óx, the swell (of the sea) waxed, Edda (Ht.)

stökkr, adj. ‘springing,’ brittle, of steel or the like; koparr harðr ok stökkr, Fms. v. 344; stökkr stálbugr, Hallgr.

2. slippery; sólinn var stökkr … rasar Sturla, Bs. i. 527.

stökkull,† m. (stökkvill, D.I. i. 408), a brush used for sprinkling holy water, an aspersoir, Eb. 10, Stj. 279, Bs. i. 195, Hkr. i. 139.

2. a ‘jumper,’ the name of a whale, see Ísl. Þjóðs., Eggert Itin.

STÖKKVA, pres. stökk, pl. stökkvum; pret. stökk, stökkt, stökk, pl. stukku; subj. stykki; imperat. stökk, stökktú; part. stokkinn: also spelt with ey (steyqva): [Ulf. stigqwan; A.S. stincan]:

—to leap, spring; stökkva hátt, to make a high leap, Fær. 57; hann stökk ofan ór loptinu, Fms. i. 166; þeir stukku upp, they sprang to their feet, Korm. 40; stukku þeir á skip sín, Fms. ix. 275; s. á hest, Karl. 261; þessi maðr stökk af bjarginu, Fas. iii. 197.

2. of things, to spring, rebound; sverðit stökk af í braut á úlfliðinn á Moðólfi, Nj. 262; stökkr undan hold, of a blow, Grág. ii. 15; fótrinn stökk ór liði, the foot sprang out of joint, Ísl. ii. 246; sundr stökk súla, Hým. 12, hann stökk í sundr í þrjá parta, Bs. ii. 127; hringrinn stökk í tvá hluti, sprang in two, Ld. 126; þar var stein-veggrinn helzt stokkinn, broken, Þiðr. 325; or Elivágum stukku eitr-dropar, Vþm. 31.

3. to take to flight; margir stukku ór Noregi, Fms. i. 77; vetrinn eptir er hann hafði stokkit ór Noregi, 82; stukku þeir Hákon undan, vii. 270; úvinir stukku undan, vi. 24; stukku sumir at landi á brott, Eg. 20; stukku þeir feðgar til Gautlands, Nj. 8; stökk þá Hallgerðr til Grjótár, 218; stökk Þangbrandr til Noregs, Ld. 180; s. á flótta, Fms. v. 84.

4. impers., Flosa stukku aldrei hermðar-yrði, angry words never escaped him, Nj. 281; honum stökkr aldrei bros, he never smiles, of an earnest, austere man.

II. to be sprinkled, cp. Vþm. 31: in the part. stokkinn, bedabbled, sprinkled; sveita stokkinn, Fm. 32: blóði stokkinn, Hkv. 1. 15, 2. 6; Erlingr var þá á öfra aldri ok stokkit hár hans nokkut, his hair was sprinkled with grey, O.H.L. 54.

stökkva, t (ð), a causal to the preceding, to cause to spring, make start, propel, drive, with dat.; s. úaldar-flokki þessum, Fms. vii. 263; sumum stökti hann brott, i. 98; ek stökta í brott Steinari, Ísl. ii. 215; þeir hafa stökt honum norðan, Eb. 304, Dropl. 35; hann stökti honum ór landi, Fms. vi. 27; hví er þér stökt ór landi, Hkv. Hjörv. 31; vér munum ríða at sem harðast ok s. í sundr (break) fylkingu þeirra, Orkn. 12.

II. to sprinkle; hón hafði stökkul í hendi ok stökkvir of hús, Bs. i. 195; með því skyldi s. hlautinu á mennina, Hkr. i. 139; stökti hann vígðu vatni um allt skipit, Fms. ii. 178; vatn stökt of hús, Pr. 474; ef þú stökkvir á með honum, Hb. 544. 39: to be sprinkled, hann stökkvir blóði himin ok lopt, Edda 8.

stökkvi-brögð, n. pl. an unforeseen accident (?); nú hafa vorðit í s., Fb. iii. 450.

stökkvi-víg, n. a single, isolated case of manslaughter, Ann. 1296, Krók. 36.

stök-land, n. [stakr], an isolated land; sitja á stöklöndum, N.G.L. i. 380, 393.

STÖNG, f., gen. stangar, dat. stöngu, Haustl., but else stöng; plur. stangir and stengr: [A.S. steng; North. E. stang; Germ. stange; Dan. stang, pl. stænger]:

—a pole; taka mikla stöng ok binda við hvíta blæju, Fms. ix. 358; berja e-n stöngum, to beat with staves, Blas. 51, MS. 655 xiii. B. 3: of a standard pole (merkis-stöng), taka merkit af stönginni, Nj. 274: the phrase, ganga undir stöng, to go under a pole, in order to be counted up (see skora), Fms. viii. 320: the phrase, bera fé til stangar, of cattle as booty, to bring to the pole, that it may be counted and valued (cp. Lat. ‘sub hasta’), Barl. 188; allt þat er þeir fengi í herförum þá skyldi til stanga bera, Fms. xi. 76; var féit til stanga borit ok skipti Hákon jarl fénu með sér ok svá vápnum þeirra, 147; með svá miklu kapp, at stóð í stönginni, that the tally was full (?), 424 (probably a metaphor from scoring).

compds:

Stangar-bolli, Stangar-foli, a, m. names of ships, Bs.

stangar-fylja, u, f.,

stangar-högg, n. a nickname, Þorst. St. 48, 49.

STÖPLA (better than staupla), að, (stolpa, N.G.L. iii. 27, v.l.), [Swed. stjelpa; Dutch over-stelping = overwhelming]:

—to bespatter, sprinkle; stórum stauplar nú yfir, Fs. 153; stöplaðisk út af keri, a drop was spilt out of the beaker, Vígl. 52; stöpluðusk yfir kerit (af kerinu) nokkurir dropar, Flóv.

2. ekki ætla ek at stęplaz við htt Haralds konungs, Mork. 89.

stöppuðr, m. a nickname, Fms. vii.

stöpull, m., dat. stöpli, [A.S. stypel; Engl. steeple], a steeple, tower, Rb. 402; smíða einn stöpul, Edda (pref., of Babel); þann stöpul, 656 A. ii. 10; hann lét göra stöpul mjök vandaðan … uppi í stöplinum, … stöpulsins, Bs. i. 132, Fms. viii. 247, ix. 12; kirkju-stöpull, 285; klukkur fjórar í stöpli, Pm. 99: a beacon-tower, Fms. vii. 122, viii. 97: a pillar, Eluc. 2; sá stöpull, a pillar of smoke, Ver. 21; stöpul-dyrr, Sturl. iii. 101; stöpul-görð, stöpul-smíð, Pm. 9, Bs. i. 132, Edda (pref.);

stöpul-vörðr, a steeple keeper, N.G.L. ii.

STÖRR, f., mod. stör, gen. starar, old dat. starru, bent-grass, Lat. carex; á starru eða strái, N.G.L. i. 383, 392; star-engi, star-gresi, q.v.

subb, n. sluttishness:

subba, u, f. a slut.

sub-djákn, m. [for. word], a sub-deacon, H.E., K.Á., Bs. i. 418, 871.

sub-dufl, sub-tripl, n., of extracting the square and the cubic root, Alg.

subtili, a, m. = eccles. Lat. subtile, Stj., Vm.

suddi, a, m. = soddi, [soð], prop. steam from cooking, whence drizzling rain, wet mist; suddi og væta.

compds:

sudda-ligr, adj. wet and dank.

sudda-þoka, u, f. a drizzling fog.

SUÐR, n., gen. suðrs; older form sunnr; in poets sunnr gunnar, sunnr runna, Hkr. i. (in a verse); sunnr runnu, Vellekla: [A.S. suð; Engl. south; Germ. süd; Dan. syd]:

—the south; af suðri, Fb. ii. 481; í suðri, Rb. 92; til suðrs, Sks. 163; í suðr, passim;

land-suðr, south-east;

út-suðr, south-west.

II. as adv.; ríða suðr, Nj. 4; suðr til Hallands, Dýflinnar, Danmerkr, Jótlands, Fms. i. 26, Eg. 157, Orkn. 256; suðr um lönd, Bs. i. 744; fara suðr, to pass southwards, Eg. 53: esp. of pilgrims to Rome or Palestine, Nj. 268, Gísl. 73.

2. with motion; hann dvaldisk suðr í landi, Fms. i. 96; suðr í Sogni, Ó.H. 26; suðr frá, southwards, Nj. 118; þeir áttu suðr (in the south) Engey, 22; suðr (in the south, i.e. in southern Iceland), Þorkell máni, Bs. i. 4, 31, l. 4.

III. compar. sunnar, more to the south, Fms. vi. 379, Rb. 472; sunnar meir, Sks. 213.

2. superl. sunnarst, Rb. (1812) 18; sunnast í zodiaco, 732. 4, Rb. 478.

suðr-búr, n. a south bower, south room, Sturl. i. 63.

suðr-dyrr, n. pl. south doors, Sturl. iii. 172, 186, Fs. 72, Fms. ix. 522.

Suðr-ey, f. a local name, South Island, Fms. ii: plur. Suðr-eyjar, Sodor, the Hebrides, Landn., Orkn., Fms.: Suðr-eyingr, m., Suðr-eyskr, adj. from Sodor, Landn. 89, Fms. ix. 420, Nj. 16.

suðr-ferð, suðr-för, f. a journey to the south, Bs. i. 867: esp. a pilgrimage, Fms. iii. 19, Fb. ii. 421.

suðr-ganga, u, f. = suðrferð, Nj. 257, Fms. vi. 35.

Suðr-haf, n. the South-sea. Stj. 88.

suðr-hallr, adj. south-slanting, of the sun, Akv.

suðr-hálfa, suðr-álfa, u, f. the southern region, Rb. 398: of Africa, Ver. 9: of Asia, Edda (pref.)

Suðri, a, m. a dwarf, cp. Norðri, Edda, Skíða R. 203.

suðr-jöklar, m. pl. the south glaciers, Landn. 63.

suðr-land, n. a southern county, the south shore of a fjord, Fms. viii. 220: plur. suðrlönd, the south-lands, Saxony, Germany, Fb. i. 502.

II. a local name = Sutherland in Scotland, Orkn., Landn.

suðr-maðr, m. a southerner, esp. of a Saxon, German, as opp. to a Northman, Magn. 528, Fms. viii. 248, xi. 303, 354, Fb. i. 540, Karl. 288, 355, passim.

Suðr-nes, n. pl. a local name, Landn.

suðr-reið, f. a journey to the south, Sturl. iii. 19.

Suðr-ríki, n. = suðrhálfa, esp. used of Central and Southern Europe, Ver. 52, Rb. 420; Austrlönd ok S., Fms. iv. 82; ýmist til Saxlands eðr S., vi. 7; víða hafði hann verit í S., viii. 148; í Vallandi eðr í S., Fagrsk.

suðr-strönd, f. the south shore, Grett. 13 new Ed.

suðr-stúka, u, f. the south wing of a building, Fms. xi. 277.

suðr-vegar, m. pl. the southern ways, opp. to norðrvegar, Gkv. 2. 8; vera á suðrvegi, on a pilgrimage, Fbr. 196: southern countries, as opp. to norðrlönd, Fms. x. 375.

suðr-veggr, m. the southern wall, Fms. viii. 264.

Suðr-virki, n. Southwark in London, Fagrsk., Ó.H.: rhymed, Súð búðir, Ó.H. (in a verse).

suðr-ænn, adj. southern; suðræn veðr, Þorf. Karl. 436; var á suðr-ænt, Fms. ix. 42.

suðr-ætt, f. the southern regions, Rb. 468, Fms. x. 350, Sks. 215.

SUFL, n. [cp. Goth. supon = ἀρτύειν; A.S. sufol; Swed. sofvel; Dan. sul]:

—whatever is eaten with bread, = Gr. ὄψον, ὄψωνιον; Lat. obsonium; hleif ok sufl á, N.G.L. i. 316, Fb. iii. 419 (in a verse); ok væri hverjum vár deildr hálfr hleifr, en öllum saman suflit … hefði etið brauð-suflit allt ok hálfan sinn hleif, Þorst. Síðu H.

suga, u, f. [sjúga], a sucking; opt eru tregar kálfsugur, Hallgr.: a cake (dúsa) given to suck (barn-suga).

sukk, n. = svakk, [Engl. soak], a muddle, N.G.L. iii. 80, Fas. iii. 129, 142; kennslu-piltar görðu sukk í kirkjunni, Bs. i. 792; maki enginn sukk, 801, veraldar sukk, Mar.

2. the phrase, hafa allt í sukki, to have all in a muddle, waste, of bad husbandry, Nj. 18.

sukka, að, to make a muddle, Bs. ii. 143: to squander, with dat., i. 734, 767, 820, K.Á. 230, Grett. 197 new Ed.: augu sukkuð (soaked) í laugu, Fas. ii. (in a verse).

sull, n. = soll, q.v.; sam-sull, sullum-bull, a swill: sulla, að, to swill, (vulg.)

sullr, m., pl. sullir, [svella], a boil, Bs. i. 465; sullr á fæti, Ísl. ii. 218; s. á hendi, 176, 196; kverka-sullr, id.: in mod. usage esp. of an internal boil or swelling in the liver, lungs, intestines.

sultan, m. Sultan, Fms. viii: as a dog’s name, hér er þér skattr, Sultan, Skálda (in a verse).

SULTR, m., gen. sultar (sults, N.G.L. i. 140), dat. sulti; [svelta; Dan. sult; A.S. swylt = death]:

—hunger, famine (the notion of death found in A.S., is lost in Icel.); deyja af sulti, Nj. 265; ór sult(i), Magn. 510; heim í sultinn, Band. 12; Þorgils tekr úr seggnum sult, Skíða R.

2. famine; þá var svá mikill s. í Noregi, Fms. i. 86; s. ok seyra, q.v.: the phrase, sitja í sults húsi, to ‘sit in hunger’s house,’ be starved, N.G.L. i. 140;

sultar-kví, a ‘famine-fold,’ Fms. xi. 248.

SUMAR, n., dat. sumri; pl. sumur; sumra, sumrum; in the old language this word was masculine in the form sumarr, of which gender a trace may still be seen in the contracted forms sumri, sumra, sumrum, for a genuine neuter does not admit these contractions. But there remains a single instance of the actual use of the masculine in the rhyme of a verse of the beginning of the 11th century, sumar hvern frekum erni, Skálda,—from which one might infer that at that time the word was still masc.; if so, it is not likely that in a poem so old as the Vsp. it would be neuter, and ‘sumur’ in ‘of sumur eptir’ perhaps ought to be corrected ‘sumra’ or ‘sumar’ (acc. sing.); as also ‘varmt sumar’ should be ‘varmr sumarr,’ Vþm. 26: [A.S. sumar; a word common to all Teut. languages; in the Orm. sumerr, denoting a long u; the mod. Dan., Germ., and Engl. have sommer, summer, with a double m]:

—a summer, passim.

II. mythical, Sumarr, the son of Svásað, Edda 13.

B. Chronological remarks.—The old Northmen, like the Icel. of the present time, divided the year into two halves, summer and winter; the summer began on the Thursday next before the 16th of April in the old calendar, which answers to the 26th of the Gregorian calendar (used in Icel. since a.d. 1700). The Northern and Icelandic summer is therefore a fixed term in the calendar, and consists of 184 days, viz. six months of thirty days, plus four days, called aukanætr (‘eke-nights’). Summer is divided into two halves, each of three months (= ninety days), before and after midsummer (mið-sumar); and the four ‘eke-nights’ are every summer intercalated immediately before midsummer: thus in the Icel. Almanack of 1872—Sumar-dagr fyrsti, or the first summer-day, falls on Thursday the 25th of April; Auka-nætr from the 24th to the 27th of July; Mið-sumar on the 28th of July; Sumar-dagr síðasti, or the last day of summer, on the 25th of October; cp. sumar-nátt siðasta, Gísl. 67. In mod. usage the time from April to October is counted by the summer weeks, the first, second, … twentieth … week of the summer, and in Icel. Almanacks every Thursday during summer is marked by the running number of the week. The ancients, too, counted the summer by weeks, but only down to midsummer, thus, tíu vikur skulu vera af sumri er menn koma til alþingis, K.Þ.K. 166; but in the latter part of the summer they counted either by the weeks from midsummer or by the weeks still left of the summer, thus, hálfum mánaði eptir mitt sumar, Nj. 4; er átta vikur lifa sumars, Grág. i. 122; frá miðju sumri til vetrar, 147; er átta vikur eru til vetrar, Nj. 192; er tveir mánaðir vóru til vetrar, 195; líðr á sumarit til átta vikna, 93; ellipt., var Rútr heima til sex vikna (viz. sumars), 10.

C. Compds:

sumar-auki, a, m. ‘summer-eke,’ the intercalary week, an Icel. calendar-term; the ancient heathen year consisted of 364 days, or twelve months of thirty days each, plus four days, which were the auka-nætr or ‘eke-nights’ (see above); the remaining day and a fraction was gathered up into an intercalary week, called ‘Summer-eke’ or ‘Eke-week,’ which in ancient times was inserted every sixth or seventh year at the end of summer, which in such years was 191 days long; the ‘Summer-eke’ was introduced by Thorstein Surt (Thorstein the Wise) in the middle of the 10th century, see Íb. ch. 4, and is still observed in Icel.; now that the Gregorian style is in use in Icel. the intercalary week is inserted every fifth or sixth year; thus the year 1872 is marked as the ‘first year after sumarauki,’ (the years 1860, 1866, and 1871 being years ‘with sumarauki’); 1872 sem er ‘fyrsta ár eptir Sumarauka,’ Icel. Almanack, 1872; the years 1864 and 1870 were ‘fjórða ár eptir sumarauka;’ thus in 1871 the summer had twenty-seven weeks, the eke-week being the 21st to the 27th of October.

sumar-ávöxtr, m. the summer produce, Fms. x. 337.

sumar-björg, f. support during the summer, Sturl. i. 136.

sumar-bók, f. a summer-book (missal for the summer), Vm. 52, Pm. 86.

sumar-bú, n. summer-stock, Sturl. ii. 65.

sumar-bær, adj. calving in the summer.

sumar-dagr, m. a summer day, N.G.L. i. 348; cp. Sumardagr inn fyrsti, Fms. ix. 511, Jb. 204; inn fimmti dagr viku skal vera fyrstr í sumri, K.Þ.K. ch. 45; þá var svá fram komit ári, at Páska-aptan var sumardagr inn fyrsti, en þetta var Laugar-dagr í Páska-viku, Fms. ix. 511 (of the year 1241).

sumar-fang, n. a summer-catch, Krók. 38, Bs. i. 335.

sumar-fullr, adj. full as in summer, Karl. 134.

sumar-gamall, adj. a summer old, Fms. vi. 368.

sumar-gjöf, f. a summer-gift, a present on the first day of summer, which in Icel. is observed as a feast day.

sumar-hagi, a, m. summer pasture, Grág. ii. 313, Jb. 298.

sumar-herbergi, n. = sumarhöll, Stj. 383.

sumar-hiti, a, m. summer heat.

sumar-hluti, a, m. a part of summer, Vm. 81.

sumar-hold, m. pl. summer flesh on cattle, Eb.

sumar-höll, f. a summer palace, Fms. ix. 372, x. 162.

sumar-kaup, n. summer wages, Ísl. ii. 124.

sumar-langt, n. adj. the summer long, Ld. 72, Ísl. ii. 240, Fms. x. 456, xi. 59,

sumar-liði, a, m. a ‘summer-slider,’ a sailor, mariner; the Saxon Chron. s.a. 871 says there arrived a ‘mycil sumar-liða,’ i.e. a great fleet of Vikings, as has been explained by Prof. Munch.

Sumarliði as a pr. name is freq. in Icel., Landn.: cp. vetrliði.

sumar-ligr, adj. summery, Sks. 48.

sumar-magn, sumar-megin, n.; at sumar-magni, in the height of summer. Fas. ii. 210, iii. 145, 187.

sumar-mál, n. the ‘summer-meal;’ the last days of winter and the first of summer are thus called, e.g. in the Icel. Almanack for 1872 ‘sumar-mál’ is on the 20th of April and the following days: in sing., N.G.L. i. 240: plur., at sumarmálum, Grág. i. 140, 198, Gþl. 422, Rb. 42, Fms. ii. 99; sumarmála dagr = sumar-dagr fyrsti, Fb. i. 132; sumarmála-helgr, the Sunday that falls in the beginning of the summer, Sturl. ii. 235 C.

sumar-nátt, f. a summer-night; sumarnátt siðasta, Gísl. 67.

sumar-nætr, f. pl. = sumarmál, Gþl. 422, v.l.; cp. vetrnætr.

Sumar-Páskar, m. pl. ‘Summer-Easter;’ whenever Easter falls between the 22nd and 25th of April inclusively, the first summer day will fall on the preceding Thursday, so that Easter Sunday falls on the first Sunday in summer; this is in Icel. called Sumar-Páskar.

sumar-setr, m. a summer abode, Gþl. 454.

sumar-skeið, n. the summer-season, Fms. viii. 55.

sumar-stefna, u, f. a market, D.N.

sumar-söngr, m. summer service, Pm. 90.

sumar-tíð, f., sumar-tími, a, m. summer-time, Bær. 17, Fms. xi. 441.

sumar-tungl, n. the ‘summer-moon,’ i.e. the moon at the time when summer begins. In popular belief one ought to notice when he first sees the summer-moon, and then mark the first word spoken by the first person he meets, for it is prophetic; this is called ‘svara einum í sumartunglið,’ ‘to address one at the summer-moon,’ see Ísl. Þjóðs.; in the Icel. Almanack for 1872 the 7th of April is marked as the ‘sumar-tungl.’

sumar-verk, n. summer-work, Bs. i. 336.

sumar-viðr, m. wood for charcoal to be gathered in summer, opp. to fuel in winter, Hrafn. 6, Vm. 164.

sumbl, n. [A.S. symbel; O.H.G. sumbal; prob. a compd from sam and öl)]:

—a banquet, symposium; á þat sumbl at sjá, Ls. 2: at sumbli, 8, 10; gamban-sumbl, 8; göra s., 65; segja frá sumbli, to tell the news from the banquet, Kormak; nema sumbl = göra sumbl, Hým. 1; Jólna-sumbl the banquet of the gods, Ht.; kalla s. Suttungs synir, Alm. 35; Suttung svikinn hann lét sumbli frá, Hm. 110.

compds:

sumbl-ekla, u, f. lack of drink at a banquet, Eg. (in a verse).

sumbl-samr, adj. banqueting, Hým. 1.

sumla, að, to be flooded; sumlaðisk konungrinn ok sópaðisk, he was overwhelmed and swept away, Stj. 287.

SUMR, adj. [Ulf. sums = τίς; common to all Teut. languages, but mostly with o; Dan. somme; Engl. some]:

—some; þá fell áin sum (some part of the river) í landsuðr, Nj. 263; hann rænti fólk, en drap sumt, sumt hertók hann, Fms. i. 28; Anakol ok sum sveitin var eptir, Orkn.; yðr þykkir sumt ofjarl en sumt ekki at manna, Fms. vi. 53.

2. plur., sumra presta, H.E. i. 513; sumir … guldu fé, sumir …, Hkr. i. 89; Hvat görðu húskarlar Njáls? Eigi veit ek hvat sumir görðu, einn ók skarni á hóla, Nj. 66.

compds:

sums-kostar, adv. partly, Fms. v. 69, ix. 379.

sum-staðar, adv. in some places, Eg. 41, Hkr. ii. 93, passim.

sumr, m. (qs. svumr), [sund, svimma], the sea, Edda (Gl.)

sumra, að, to become summer, Fms. i. 32, vii. 304.

sumrungr, m. an animal a summer old, Grág. i. 501.

2. hann var s. einn, Sturl. i. 88 C (?).

SUND, n. (qs. svumd), [from svimma, dropping the v and changing m into n]:

—a swimming; koma á sund, Gþl. 447; kasta sér á sund. Eg. 219; á sundi, swimming, 123, Ld. 130; með sundi, by way of swimming, Fms. i. 112, Eg. 261, passim, see Grett. ch. 40, 80, Fær. ch. 38, Kristni S. ch. 10, Ld. ch. 33, 40; cp. also the story of Heming. Swimming was a favourite sport, the antagonists trying to duck one another; ‘sund’ is one of the sports in king Harold’s verses,—hetik sund numit stundum, Fms. vi. 170.

B. Compds:

sund-farar, f. pl. swimming, Fms. ii. 29.

sund-fjöðr, f. a swimming feather, a fin, Sks. 133.

sund-færi, n. a swimming apparatus, Sks. 179.

sund-færr, adj. a good swimmer, Ld. 168, Fms. ii. 20, x. 295.

sund-föt, n. pl. swimming clothes, Fas. ii. 545.

sund-hreifi, a, m. a swimming paw, of a seal, Sks. 179.

sund-íþróttir, f. pl. the art of swimming, Fms. ii. 27.

sund-laug, f. a swimming-bath, Sturl. iii. 170.

sund-leikar, m. pl. swimming sport, Fms. ii. 27.

sund-læti, n. swimming movements. Fas. ii. 452.

sund-magi, a, m., q.v.

sund-móðr, adj. tired with swimming, Fær. 155.

SUND, n. [quite a different word from the preceding, derived from sundr]:

—prop. that which sunders, a sound, strait, narrow passage, channel, of water, Nj. 8, Fms. iv. 41; var þar sund í milli eyjanna, Eg. 218; í fjorðum eðr í sundum, Grág. ii. 385; Þuríðr sunda-fyllir, hóu seiddi til þess í hallæri á Hálogalandi at hvert sund var fullt af fiskum, Landn. 147: so in the saying, nú eru lokin sund öll, all passages were stopped, all hope gone, Hkr. i. 251: in local names, Eyrar-sund, Njörfa-sund, Stokk-sund, and in countless other compd names, Landn., Fms.: also a lane, alley, búðar-sund, the lane between two booths; bæjar-sund, the lane between two walls; í sundinu milli húsanna, in the lane between the houses, freq. in mod. usage: so also, flóa-sund, holta-sund, mýrar-sund, strips of fen between hillocks.

2. a defile, hence Mjó-syndi, q.v.; var sund breitt (a broad channel) miilum knarranna ok skeiðanna, Fms. v. 169.

sunda-leið, f. the ‘sound-passage,’ the coarse through the islands along the coast of Norway, Eg. 476, Fms. viii. 334.

sundl, n. (or sunli, Fél, x. 43), [Germ. schwindel], a swimming in the head.

sundla, að, to be giddy: impers., mik sundlar, Fas. ii. 236.

sund-magi, a, m. ‘swim-maw,’ the bladder of a fish.

SUNDR, adv. [Goth. sundro; A.S. sundar; Dan. sönder; common to all Teut. languages]:

—asunder; skipta, deila, hluta s., Nj. 164; ganga, stökkva, rifa, bresta, brjóta, höggva, skera … sundr, 19, passim; rekja sundr, Ld. 192; breiða s., Karl. 423; segja sundr, to declare at an end.

sundra, að, [Germ. sondern], to break asunder, Al. 32: to cut in pieces, cut up, of a killed beast; s. hjörtinn, Flóv. 27: s. fórnina, Stj. 430, 454: reflex. to be sundered, scattered, ef flokkr sundrask, Fms. ix. 36.

sundran, f. a sundering, separation, N.G.L. i. 155.

sundr-borinn, part. different in origin, opp. to samborinn, Fm. 13.

sundr-brotna, að, to throw asunder, break asunder, Fb. ii. 389.

sundr-dreifa, ð, to scatter, Barl. 161, Róm. 244.

sundr-grein, f. distinction, Skálda 177: discord, Sturl. iii. 276, Bs. ii. 44.

sundrgreini-ligr, adj. different, Ísl. ii. 191.

sundr-greining, f. division, Stj.

sundr-görðir, f. pl. show in dress, fashion; s. útlenda siðu ok klæðasnið, Fms. vi. 440; prestar skolu eigi fara með s. þær er biskup bannar, K.Þ.K.

sundrgörða-maðr, m. a showy person, in dress, Fb. i. 368, Eb. 242:

—an ostentatious man, inn mesti kappi ok s., Ísl. ii. 367; s. í orðum, showy in one’s speech, Fms. iii. 153, v. 69.

sundringum, adv. scatteredly, Fagrsk. ch. 279.

sundr-lauss, adj. incoherent; lítil bygð ok s., Ó.H. 57; fara sundrlaust, to go in loose order, Sturl. iii. 52, Fms. ix. 320 (opp. to in a body); sundrlaus orð, ‘unbound words,’ ‘sermo solulus,’ prose, (opp. to bundinn, bound, of poetry), Fms. iii. 153, Ó.H. 171.

sundr-leitr, adj. differing, at variance; s. litr, variegated. Best. 50; s. hljóð, Eluc. 45; sundrleitir siðir, Fms. i. 261; þat var sundrleitt, two extremes, Eg. 771; sundrleilir litir, of white and black, Eluc. 16.

sundr-ligr, adj. different, Karl. 209, v.l.

sundr-litr, adj. = sundrleitr, Þiðr. 178.

sundr-lyndi, n. discord, Eluc. 58, Sd. 153, Stj. 173, Glúm. 360.

sundr-lyndr, adj. disagreeing, Bs. i. 278.

sundr-merja, marði, and sundr-mola, að, to crush, Gen.

sundr-mæðr, adj. born of a different mother, Hðm. (opp. to sam-mæðr).

sundr-orða, adj.; verða s., to come to words, Sturl. i. 142, iii. 134.

sundr-skila, adj.; verða s., to be separated, Fms. xi. 131.

sundr-skilligr, adj. separable; in ú-sundrskilligr.

sundr-skilning, f. diversity, Rb. 438.

sundr-skiptiligr, adj. divisible, Alg. 364, Str. 61.

sundr-skipting, f. a sundering, separation, Stj. 5, 198, 286.

sundr-skorning, f. a cutting asunder, Skálda 184.

sundr-slita, adj. slit asunder, torn asunder, Fms. ix. 382.

sundr-tekning, f. a taking asunder, Skálda 183.

sundrung, f. a sundering, scattering; renna á sína s. hverr, Fms. viii*. 415; á sundrungu, scattered.

sundr-þykki, n. discord, Fms. i. 7, ii. 242, vii. 240, Stj. 400.

sundr-þykkja, u, f. = sundrþykki, Fms. x. 161, Ísl. ii. 217.

sundr-þykkjask, t, to fall out, quarrel, Sks. 339.

sundr-þykkni, f. = sundrþykki, Anecd. 76.

sundr-þykkr, adj. dissenting, Fms. ii. 241.

sundr-þykkt, f. discord, Stj. 13.

SUNNA, u, f. [Ulf. sunna (masc.); A.S. sunne; Engl. sun; O.H.G. sunna; but in the Scandin. languages the proper word is sól, sunna being only used in poets]:

—the sun; sól heitir með mönnum, en sunna með goðum, it is called ‘sól’ among men, ‘sun’ among the gods, Alm.; sunna heitir sól, ok er við hana kenndr Dróttins-dagr, Rb. 112; réttlætis-sunna, Geisli: kaf-sunna, mars s., the sun of the deep, i.e. gold; sunnu skeið, ‘sun-space,’ i.e. the heavens, Lex. Poët.: sunna is also found in the compds,

Sunnu-dagr, m. Sunday, which word the Northmen prob. borrowed from the Saxon (see the remarks s.v. fimt and dagr), passim:

in local names, in Sunnu-dalr in southern Icel., Landn.; but that name may stand for Sunndalr = Southdale, cp. Sundal in Sweden.

Sunnu-nótt, f. Sunday night, N.G.L.

sunnan, adv. from the south; suðr ok sunnan, Sturl. i. 194, Vsp. 4, 5; halda, koma, fara, ríða, sigla, róa … s., Fms. i. 27, passim.

2. of direction without motion; Gizurr stóð sunnan at Rangæinga-dómi, Nj. 110; sunnan undir heiðinni, Eg. 277; fyrir sunnan, with acc. and absol., Ld. 10, Grág. ii. 141; fyrir sunnan land, in the south of the land, Ld. 6; vóru þeir fyrir s. at komnir. Eg. 99; í borg þeirri er næst var heiðinni fyrir s., on the south side of the heath, 281; leggja hann í steinvegginn í Krists-kirkju fyrir sunnan, the south wall of a church, Fms. vii. 291.

compds:

sunnan-ferð, f. a journey from the south, Fms. vii. 282.

sunnan-fjarðar, adv. south of the firth, Gþl. 9.

sunnan-herr, m. a southern army, Fas. i. 374.

sunnan-lands, adv. in the south, H.E. i. 437.

sunnan-maðr, m. a southerner, Ísl. ii. 362.

sunnan-veðr, n. a southerly wind, Fms. iv. 306, vii. 310.

sunnan-verðr, adj. ‘south-wards,’ southern, Edda 12; sunnanvert England, Eg. 271; á sunnan-verðu Íslandi, Landn. 25; réttsýni upp í sunnanverða Hundatjörn, Dipl. v. 19.

sunnan-vindr, m. a southerly wind, Fms. i. 128, xi. 34, Sks. 40, 217.

sunnarla, adv. = sunnarliga, N.G.L. i. 257, Fms. v. 252.

sunnar-liga, adv. southerly, Ld. 26, new 71.

sunnarr, compar. more southerly: sunnarst, superl., see suðr.

Sunnlingar, m. pl. = sunnlendingar, Skýr. 126.

sunnr, adv. south; see suðr.

II. in local names,

Sunn-dalr, Soulhdale, in Sweden:

Sunn-mærr, a county in Norway; whence Sunn-mærir, m. pl. the men of S.:

Sunn-Hörðar, the South Hörds, the inhabitants of a district in Norway; whence Sunnhörða-land, a county, Fms. passim:

Sunn-lendingar, m. pl. the men of Suðrland in Icel.;

Sunnlendinga-fjórðungr, the south quarter, Landn.:

sunn-lendr, sunn-lenzkr, adj. southern, Ld. 276, Sturl.

SUNR, m. a son; see sonr.

surkot, n. [for. word], a surcoat, B.K. 98.

surna, u, f. [a corruption from Lat. sirena], a siren, Fms. iv. 56.

Surtr, m., gen. surts and surtar, [svartr], the Black, the name of a fire-giant, the world-destroyer, Vsp. 52, 54, Vþm. 17, 18; Surta(r)-logi, the flame of Surt, the last destruction of the world by fire, Vþm. 50: curious is the phrase, gott er þá á Gimli með Surti, Edda (Cod. Ups. ii. 292). surtar-brandr, m. ‘surts-brand,’ is the common Icel. word for jet, see Eggert Itin. The word is found on vellum MS. of Bret. (1849) 116, and is therefore old, and interesting because the name of the mythical fire-giant and destroyer is applied to the prehistoric fire as a kind of heathen geological term.

2. in local names; Hellinn Surts (mod. Surts-hellir) is the name of the famous cave in Icel.; hellinn Surts, Sturl. ii. 181; hann fór upp til hellisins Surts ok færði þar drápu þá er hann hafði ort um jötuninn í hellinum, Landn. 199.

II. a nickname and pr. name, Landn.

2. the name of a black dog.

surtar-epli, n., botan. ‘Surt’s apple,’ the pod or capsule of an equisetum, Eggert Itin. 434.

sussu, interj. of wonder or amazement; sussu, sussu! fyrr er fullt enn út af flói, Ísl. Þjóðs. ii. 482.

Suttungr, as spelt in Hm. 104, 109, 110, Alm. 35, Edda i. 218–222, (Suptungr seems to be an erroneous later form):

—the name of a giant, the keeper of the divine mead of wisdom and poetry; Suttunga mjöðr, the mead of S., i.e. poetry, 218, 244.

suzingull, m. [for. word], a surcingle, Sks. 403 B.

sú, see sá.

SÚÐ, f. [sýja], prop. a sewing, suture, but only used of the clinching of a ship’s boards (see skara and skarsúð); skipa, súða, sýju, Edda, freq.; skar-súð, felli-súð; poët. súð-bani, ‘plank-bane,’ i.e. the sea, as destroyer of ships, Stor.; súð-marr, ‘suture-steed,’ i.e. a ship, Lex. Poët.

2. of the outer boarding of a house, Nj. 114. súðar-steinn, a nickname, Bs.: a local name, Súða-vík, whence Súð-víkingr, m. a man from S., Bs.

súð-þakiðr, part. clinch-boarded, of a house, Nj. 114.

SÚGA, saug, to suck; see sjúga.

súgandi, a, m. a gush of wind: a nickname, whence Súgandisfjörðr, a local name, Landn.

súgr, m. a ‘sucking,’ a draught of wind; arn-súgr.

SÚLA, u, f., and súl; [O.H.G. sul (in Irmen-sul); Germ. saüle; A.S. sýl; Dan. soïle]:

—a pillar, Hým. 12; súlur í gögnum, 29; súla … járn-súla, Edda 61.

II. a bird (haf-súla), the gannet, solan goose, Edda (Gl.)

súlda, u, f. dankness.

súlda, að, to be dank.

súldu-legr, adj. dank.

SÚPA, saup, supu, sopinn; [A.S. sûpan; Engl. sip, sop, sup; Dan. söbe]:

—to sup, drink; súpa kál (Dan. söbe kaal), Þórð. 51 new Ed., Fms. xi. 348; skal við sögu súpa en eigi of mikit drekka, Art.; súpa á, to take a sup; láttú son þinn súpa á handlaug konungsins, Fms. vi. 199; hann saup á þrjá sopa, Bs. i. 394; súptu á aptr, Siggi minn, Stef. Ol.

súpa, u, f. a soup; kjöt-súpa, spað-súpa.

súra, u, f., botan. sorrel, Lat. rumex, Stj. 176, 279, Pr. 470.

súr-eygr, adj. blear-eyed, Fs. 88.

súr-leikr, m. sourness, Stj. 176.

súrna, að, to become sour; súrnar í augum, the eyes smart from smoke, Nj. 202.

SÚRR, adj. [A.S. sûr; Engl. sour; Dan. sur; cp. saurr, sori, all forms indicating a lost strong verb]:

—sour, acid; súr mjólk, sour milk; súr blanda, sour whey; súrt vín, Pr. 470; súr epli, Stj. 73, passim: of the eyes, bleared, súr augu, Skálda (Thorodd).

súrr, m. a sour drink, †Vitae Patrum (Unger).

2. a nickname, Gísl.

súrsa, að, to pickle; súrsuð svið, roasted and pickled sheep’s-head.

súr-skapr, m. sourness, a sour face, Ó.H. 141.

sús, n. [cp. Dan. suse; Germ. sausen], the roar of the surf; a ἅπ. λεγ. in a paper MS. to Vsp. 17, at ‘súsi,’ to the roaring sea (?), but as both the extant vellums, the Cod. Reg. and the Hb., read ‘húsi,’ this reading, if correct, must be traced to some lost vellum of the Vsp. (perhaps a lost leaf of the Cod. Arna Mag. No. 748?). The context, and the paraphrase in Edda, ‘með sævar-ströndu,’ are in favour of the reading of the paper MSS. and against that of the vellums.

sús-breki, a, m. a roaring breaker (?), surf, a dubious word, Skm. 29.

súst, f. = þúst (q.v.), Fms. viii. 96, 436, v.l.

súsvort, f. the nightingale; einn fugl þann er heitir philomela á Látinu en á Norrænu heitir súsvort, sumir kalla ok niktigalu, Barl. 39: the word is obsolete in Icel., and the passage in Barl. stands alone in the old literature; not even does the Edda (Gl. in the list of birds) record this word; but it is preserved in provincial Norse sysvorta (sisvorta, svisvorta) = turdus torquatus, the ring ousel, Ivar Aasen: the etymology is quite uncertain.

SÚT, f. [A.S. suht; sút and sótt are identical, but sótt is used of physical sickness, sút in mental]:

—grief, sorrow, affliction; ala sút um e-t, to pine, Hm.; verða e-m at sútum, to cause grief to, Hallfred: the older sense of sickness is perceptible in Hm. 147; manna bölva sútir hverjar, Hðm. 1; eigi sút né sótt, Fms. ii. 199 (Rev. xxi. 4); sorg ok sút, Stj. 265; sút ok iðran, H.E. i. 484; sút sízt mátti sorgum létta, sút flaug í brjóstið inn, Pass. 11. 8.

súta, að, to tan skin.

sútari, a, m. [Lat.], a tanner, Grág. ii. 84, N.G.L. ii, Rétt., D.N.

sút-fenginn, adj. mournful, Mar., Bs. ii.

sút-fullr, adj. mournful, Hkr. iii. 366.

sút-laust, n. adj. = sóttlaust.

sút-ligr, adj. painful, Mar.

SVAÐ, n. and svaði, a, m. [sveðja], a slippery place, a slide, as of frozen ground with a half-thawed muddy surface; þá var þeyr, var svað (svaði, Fb. l.c.) á þelanum, Fms. viii. 393; svað (svaði C) var á vellinum, ok skriðnaði hann, Sturl. ii. 104; hestrinn skriðnaði á svadanum, iii. 141: metaph. phrase, var við svað um, at mart manna mundi drukna, it was on the slide, was imminent, that many people should be drowned, Mork. 92. In mod. usage svaði is chiefly used of slippery ledges of rock projecting into the sea, and washed by the tides.

svaða, að, to swathe; svaðaðir upp í kurt ok skart, Karl. 168.

svað-háll, adj. slippery.

svaði, a, m., see svað.

svaða-ligr, adj. slippery, dangerous.

Svaði, a pr. name, Fms. ii: the name of a giant, Orkn.

svaðill, m. a slippery place: in the phrase, fara svaðil fyrir e-m, to get on slippery ice, get a bad fall, Fms. vii. 56, Stj. 433, 513.

compds:

svaðil-farar, svaðil-ferðir, f. pl. disasters, Ísl. ii. 54; veita e-m svaðilfarar, Fms. viii. 408; fara svaðilförum fyrir e-m = fara svaðil, vii. 261.

Svaðil-fari, a, m. a mythical steed, the father of Sleipnir, see Hdl., Edda.

svafnir, m. [svefja], a sleep-maker, soother, Lat. sopitor;

fjör-svafnir, the name of a sword, Nj.: poët. a serpent, Gm., Edda, Lex. Poët.

svagi, a, m. a gurgler (?), a nickname, Fms. viii.

svagla, að, to gurgle, Sturl. iii. 192 C.

svak or svakk, n. [cp. sukk], a muddle, disorder, Nj. 18, v.l.

svakka, að, to riot, be disorderly, svakk-samr, adj.

sval, n. a cool breeze.

SVALA, gen. svölu; a v has been dropped, as the proper form would have been svölva (gen. svölu), cp. völva (völu); [A.S. swealwe; Engl. swallow; Germ. schwalbe]:

—a swallow, Eg. 420, Edda (Gl.), Karl. 304, Fas. iii. 280; svölu-hreiðr, a swallow’s nest: poët. dólg-svala, a ‘war-swallow,’ i.e. a shaft, Eb. (in a verse): a pr. name of a woman, Band.

svala, að, to chill, cool; frost má við koma sínu afli at svala, Sks. 197 B; svala sér, to slake one’s thirst.

2. impers. it is cooled; svalaði honum meðan, Sturl. iii. 189; it is chilled, Fms. vi. 422; hann lagðisk í bergskor nökkurri, honum svalaði mjök, vii. 220.

svala-drykkr, m. a cooling draught.

svala-lind, f. a refreshing stream, Pass.

svalar, f. pl. a kind of balcony running along a wall; stóð jarl í svala-glugg einum, Fms. ix. 427, v.l.; Sverrir konungr var genginn ór herberginu út í svalarnar, … síðan hljóp hann ofan í garðinn, viii. 123; hann hljóp út um svalarnar ok ofan í kirkju-garðinn, var þat furðu-hátt hlaup, 191; jarl svaf í öðru herbergi, hann hljóp upp við ok gékk út í svalarnar, ix. 449; hann var úti í svölum í gæzlu hafðr, Ó.H. 117. cp. 235, Stj. 211, 402. Judges ix. 51.

svala-klefi, a, m. an alcove with balcony, D.N. v. 342.

svall, n. [identical with soll (q.v.) and Engl. swill]:

—a drunken bout; and

svalla, að, to swill, drink hard.

svallari, a, m. a swiller, debauchee.

SVALR, svöl, svalt, adj. cool, fresh; með svalri veðr-blöku, Sks. 234; svölum regnélum, 629; vindr mikill ok s., Fms. vi. 421; hægra ok svalara, 226; svölum eggjum, Hdl.: poët. eitr-svalr, úr-svalr, Lex. Poët.: freq. in mod. usage, svala-drykkr, q.v.: as a nickname, Bs.

compds:

sval-brjóstaðr, adj. cool-breasted, chilly, Edda.

sval-kaldr, adj. cooling, cold, of the sea, Hdl.

svamla, að, (svaml, n.), to swim with great fuss and noise, like a whale, Fas. iii. 443; víða trúi eg hann svamli sá gamli, Jón Arason.

svangi, a, m. or svangr, m. [svange Ivar Aasen], the groins, esp. of animals; tina í svanginn, to fill the belly; ek em lagðr í gögnum spjóti svangann, ok er út kominn oddrinn at hrygginum, Karl. 404; takit ór mér svangan og langann, Ísl. þjóðs. i. 152; svangs súðir, ‘belly-boards,’ i.e. ships, Ó.H. (in a verse).

SVANGR, adj. [svangi], slender, slim, thin (= Germ. schlank), of a horse; svangir (hestar) sól draga, Gm. 37 (Bugge); svangri und söðli, Hkv. 1. 41; svipta söðli af svöngum jó, Og. 3; this sense is obsolete, and the word is only used,

2. metaph. hungry, Fms. ii. 328 (in a verse); seigt er svöngum at skruma, Fb.; at hestar yðrir sé svangir, Lv. 20; svangir ok soltnir, Fms. x. 194, and so in mod. usage. svang-rifja, adj. bare-ribbed, of a steed, Rm. svang-vaxinn, part. slim of stature, Vígl. (in a verse).

svanni, a, m. [akin to svanr or svangr?], poët. a lady, Edda 108, Kormak, Hallfred, Rm., freq. in old and mod. poetry.

SVANR, m., gen. svans, Pr. 478, pl. svanir; [A.S. swana; Germ. schwan; a common Teut. word, but in Icel. svanr is the poetical, álpt (q.v.) the common word]:

—a swan; svanir hvítir at lit, Stj. 90; fugls þess er s. heitir, Barl. 135; hjá söngvi svana, Edda 16 (in a verse): poët., svana beðr, fold, fjöll, dalr, strind, the swan’s bed, land …, i.e. the sea: as also svan-bekkr, svan-bingr, svan-fjöll, svan-flaug, svan-fold, svan-mjöll, svan-teigr, svan-vangr, svan-vengi, the bench, bed, fell, field, earth, snow … of the swans, i.e. the sea, the waves, Lex. Poët.

II. Svanr, as a pr. name, Landn., Hdl.

compds:

svan-fjaðrar, f. swan’s feathers, Vkv.

svan-hvítr, adj., as a pr. name, Swan-white, Vkv.

svan-mærr, adj. swan-bright, Ísl. ii. (in a verse).

svana-söngr, m. a swan’s song.

svar, n., pl. svör, a reply, answer, in ancient writers only in plur.; sagði Kári Eireki svör þeira, Nj. 137: the phrases, halda upp svörum fyrir e-n, to be one’s spokesman, Fms. ii. 292, vi. 269; sitja fyrir svörum id., iv. 274, vi. 13, Band. 36 new Ed.; gjalda svör fyrir e-t, to give a reason, Barl. 91: in mod. usage also in sing.: compd, and-svör.

SVARA, að, [A.S. and-swarian; Engl. an-swer], to reply, answer, absol. or with double dat. (s. e-m e-u), ef maðr svarar eigi, Grág. i. 21; svara engu orði, Fb. ii. 63; Hrútr svaraði þá—‘ærit fögr er mær sjá,’ Nj. 2; því (dat.) mun ek svara þér um þetta er satt er, 49; hón svarar svá, at hón vill …, Fms. i. 2; svara e-u fyrir sik, to make answer in defence, 656 C. 29.

II. as a law phrase, to answer, respond; svara til laga þeim jörðum sem keypt hefir, Dipl. iv. 9; s. lögriptingum á jörðu, ii. 20; svara máli fyrir e-n, to answer for, Nj. 106; s. sökum fyrir e-t, to pay the penally for, Sks. 796; s. e-m lögum, to answer according to the law, D.N.; s. þessum lögbrotum, to answer for them, Sks. 546; at þér svarit slíku fyrir sem þér hafit til gört, that you shall answer for what you have done, Boll. 350; s. skilum fyrir, to give an account for, Fms. vii. 127; eiga at s. málum, Stat. 309; um presta, hverju þeir skulu s., what duties they have to discharge, N.G.L. i. 345; svara til allra stétta, to pay taxes to all estates (king and clergy).

2. svara e-u, to be equal, amount to; svá mikil kol sem svaraði fimm hrossa göngu, Dipl. v. 14; er svari innkaupum, N.G.L. iii. 16; sam-svara

svar-dagi, a, m. an oath, usually in plur., allra svardaga, binda svardögum, veita svardaga, and the like, Nj. 164, Eb. 302, Íb. 16, Hkr. i. 272, Fær. 191, Fms. i. 49, 206, Stj. 303.

svarð-fastr, adj. [svörðr], ‘sward-fast,’ swarded, turfed, with sward or sod; svarðfast land, Grág. ii. 291, 355.

svarð-lauss, adj. without greensward, rotten, of soil, Hrafn. 26.

svarð-lykkja, u, f. [svörðr], a ring of a rope of walrus-hide, Fms. viii. 216.

svarð-merðlingar, m. pl. a poët. word, read svartmerlingar, the black glittering (see merla), Fas. i. (in a verse).

svarð-reiði, a, m. tackle (harness) of walrus-hides, Fms. vi. 147, viii. 440, Dipl. v. 18.

svarð-reipi, n. a rope of walrus-hide, Sks. 184, Bárð. 169.

svarð-svipa, u, f. a whip of walrus-hide, Fms. vii. 227.

SVARF, n. [sverfa], file dust; þélar hann sverðit allt í sundr í svarf eitt, Þiðr. 79; járn-svarf, kopar-svarf; rauð svörf þélar, Lex. Poët., freq. in mod. usage.

II. metaph. a hard fray, broil; þeim þótti í orðit nokkut svarf, Ísl. ii. 411; hann ríðr at í þessu svarfi, in the midst of the fray, Al. 40; ok sannast hit fornkveðna, at sitt ráð tekr hverr er í svörfin ferr, Fms. iv. 147.

2. plur. shaving, extortion; með ránum ok svörfum, Fms. iii. 146; margr hefir sá meiri svörf (is more exacting), er minna treystir göngum, Skíða R. 23 (the passage should thus be emended).

svarfa, að, [Engl. to swerve], to sweep, of filings, thence gener. to upset, by sweeping, overturning; Þorgils svarfaði taflinu ok lét í punginn, Th. upset the chess, Sturl. iii. 123.

2. to swerve; ok svarfaði (= svarfaðisk?) léinn upp eptir síðunni, Hkr. iii. 390.

II. reflex. to swerve, turn aside, to be turned upside down; taflit svarfaðisk, Fms. vii. 219; svörfuðusk skíðin utanborðs, 31; þeir ætluðu fyrst at svarfask mundi hafa aptr hurðin, Grett.; svarfaðisk ok sópaðisk allt út í sjóvar-djúpit, Stj. 287; höfðu fötin svarfask af honum ofan á gólfit, Grett. 170; þótt áðr hefði nokkut um svarfast (svarfat Ed.), Fms. xi. 97; svarfask um, to cause a great tumult, make havoc, 40.

svarfaðr, svörfuðr, svörfr, m. a sweeper, desolator (?), a nickname, Landn.; whence

Svarfaðar-dalr, the name of a county in Icel.;

Svarf-dælir, m. pl. the men from S.:

Svarfdœla-saga, u, f. the Saga of the S., Landn.

II. svarfaðr eru sjau tigir, Edda i. 534, v.l. 7 (in Cod. Ub. and Arna-Magn. 748).

svarfan, svörfun, f. a wild fray. Am.

svarf-hvalr, m. (?), a kind of whale (perhaps the Shetl. swarfish, the spotted blenny); hlasshvalr ok s., Vm. 150.

svarf-samr, adj. turbulent, Sks. 31.

svari-bróðir, m. (svara-bróðir, Gísl. 21, Fms. xi. 206), a sworn brother, confederate, (= fóstbróðir, q.v.), Fbr. 32, 128, Fms. xi. 343.

Svarinn, m. the name of a dwarf, Edda.

svarka, að, to quarrel, grumble; s. um e-t, Fms. vii. 143; lýðr svarkaði jafnan af sínu fangaleysi, Róm. 263; hann sýtti ok svarkaði mjök, Stj. 634.

svarkr, m. a proud, haughty woman, Edda 108, Ó.H. 11, Hkr. i. 180, Fbr. 163, Gísl. 82, Orkn. 382 (v.l.), Grett. 195 new Ed.

svarmr, m. [Engl. swarm; Germ. schwarm], a tumult, Bs. i. 663 (in a verse); sverðs s., ‘sword-fray,’ i.e. battle, Orkn. (in a verse).

svarning, f. [sverja], a conspiracy, Róm. 349.

svarra, að, to swarm (?), a ἅπ. λεγ.; svarraði sárgýmir, Hkm.

svarri, a, m. = svarkr; svarri ok svarkr, þær eru mikillátar, Edda 108; hón var s. mikill ok sjálig kona, Fær. 233; hón var væn ok s. mikill; Fms. i. 288; fríð kona ok s. mikill, Orkn. 382.

svar-stuttr, adj. giving short replies, Fms. iv. 165.

svartaðr, part. dyed black, Sks. 400, 405.

SVARTR, svört, svart, adj., compar. svartari, superl. svartastr: [a common Teut. word; Goth. swarts = μέλας]:

—swart, black; s. sem bik, Nj. 195; s. sem hrafn, Edda 76 (hrafn-svartr); s. hestr, Fms. ix. 523, Nj. 58; s. björn, a black bear, Sks. 186; svartr sem jörð, Fms. i. 216; svört augu, Kormak, Sighvat, Ó.H.; s. at lit, Fms. xi. 7; s. á lit, x. 420; tjalda svörtu, Fas. ii. 534; svartara, Landn. 206; myrkr sem þá er svartast er, Ann. 1341; svartir djöflar, Hom. 33; þat svarta úáran, Fms. xi. 7: as a nickname, svarti, Landn. passim; Þorsteinn svartr, Dipl. v. 15: as a pr. name, Landn.: a local name, Svarta-haf, n. the Black Sea, Hkr. i. 5, MS. 732. 17.

B. Compds:

svart-álfar, m. pl. the black elves, Edda.

svart-bakr, m. [Shetl. swartback, or swabie]:

—the great black-backed gull, larus marinus, Fs. 145.

svartblá-eygr, adj. dark-blue-eyed. Eg. 305, v.l.

svart-blár, adj. dark blue, Ann. for Nord. Oldk. (1848) 191.

svart-blesóttr, adj. black-headed with a white stripe, of a horse, Sturl. iii. 199.

svart-brúnaðr, part. dyed black-brown, B.K. 98.

svart-brúnn, adj. black-brown, Eg. (in a verse), Eb. 258 (of the eyes).

svart-eygr, adj. black-eyed, Eg. 305, Fms. vii. 175, Fas. iii. 627.

svart-flekkóttr, adj. black-flecked, Mkv.

svart-fygli, n. a gull, uria troile L., Ann. 1327 (mod. svart-fugl).

svarta-hríð, f. a pitch-dark snow-storm, Fas. ii. 144.

svart-höfði, a, m. a nickname, Landn.; †the ‘black-cap’ or pewit gull, Bewick; whence used as a pr. name.

svart-jarpr, adj. dark-brown, Ld. 276 (of hair).

svarta-kampi, adj. black-beard, a nickname, Sturl. ii. 240.

svart-klæddr, part. clad in black, Fms. ii. 195, Sturl. ii. 9.

svart-kollr, m. black-pate, a nickname, Sturl. iii. 220.

svart-leggja, u, f. ‘black leg’ or black stalk, of a battle-axe with a smoky black handle, Band.

svart-leitr, adj. swarthy, Fas. ii. 149.

svarta-meistari, a, m. a ‘black master,’ of the Dominican order, Fms. viii.

svart-munkr, m. a black monk, black friar, Dominican, Fms., Bs., passim; svartmunka klaustr, svartmunkalíf, svartmunkalifnaðr.

svart-nætti, n. the black night.

svarta-salt, n. black salt, N.G.L. i. 39.

svarta-skáld, n. a black poet, a nickname, opp. to hvíta-skáld, Sturl.

svart-skeggjaðr, adj. black-bearded, Bárð. 38 new Ed.

svart-skjór, m. = svartbakr, Edda (Gl.)

svarta-slag, n. a black or dark blow, a law term, of a blow which draws no blood, and to which there are no witnesses, N.G.L. i. 73; s. hit hvíta, 357.

svarta-svipr, m. deep gloom; var mikill s. at fráfalli hans, his death caused deep gloom, Bs. i. 144.

svart-söðlóttr, adj. black-saddled, of a beast with a black saddle-shaped mark on the back, D.N. ii. 225.

svarta-þurs, m. black giant, a nickname, Landn.

Svasi or Svási, a, m. the name of a giant, Fms. x. (Fb. i.)

SVÁ, adv., so in old rhymes in the 13th century, e.g. svá and gá, Mkv. 20; svá and á, Ht. 82; later form svó (freq. in the 14th and 15th centuries); whence svo, and lastly so: [a common Teut. particle; Ulf. swê; A.S. swâ; Engl. and Germ. so; Dan. saa.]

B. So, thus; ertú Íslenzkr maðr?—Hann sagði at svá var, he said it was so, Nj. 6; beiddi Þorsteinn Atla at … Hann görði svá, he did so, Ísl. ii. 193; nú görðu þeir svá, so they did, Fms. x. 238; eigi görr enn svá, ‘not farther than so,’ only so far, Grág. i. 136; þeir heita svá, thus, Edda, Hom. 141; ef þú vill eigi segja mér, ok farir þú svá (thus, i.e. without letting me know) héðan, Fms. vii. 30; þeir segja svá Ólafi konungi, at …, iii. 181; svá er sagt, at …, it is told, that …, vi. 3.

2. joined with another particle; svá ok, so also, also; svá skal ok ætla þeim er þá kömr við, Grág. i. 235; svá ráns-maðrinn ok okrkarlinn, the robber as well as the usurer, Mar.; öll landráð, svá lögmál ok sættar-görðir, the law as well as the s., Sks. 13 B; svá starf ok torveldi, both toil and trouble, Fms. vii. 221; ok svá, and also, as also; höfuð hans ok svá marga dýrgripi, Eg. 86; sumarit ok svá um vetrinn, the summer, as also the winter, Fms. xi. 51; fögr augu ok svá snarlig, fair eyes and also sharp, i. 102; ekki líkr yfirlits föður sínum ok svá í skaplyndi (here ok svá is adversative = né), x. 266; í Suðrlöndum ok svá norðr, Þiðr.; þeir minntu konung opt á þat, ok svá þat með, at…, Eg. 85; ok hlaða svá veggi, and also make the walls, Grág. ii. 336; austr undir Eyjafjöll ok svá austr í Holt, and so also east of H., Nj. 261.

II. so, denoting degree; ærit man hann stórvirkr, en eigi veit ok hvárt hann er svá (equally) góðvirkr, Nj. 55: with a compar., eigi getr nær enn svá, it is not to be got nearer than so, Clem. 46; ekki meirr enn svá, not more than so, so and not more, with an adverse notion; ekki þótta ek nú dæll meirr enn svá, Fms. xi. 91; eigi fengiligri enn svá, Sturl. i. 159.

2. svá followed by an adjective and ‘at;’ svá ríkr, góðr, mikill, margr, fáir … at, so mighty, good, great, many, few … that, Nj. 1, Fms. i. 3, passim; svá at, so that, contracted svát (as þótt for þó at), see ‘at’ III. γ (p. 29, col. 1): the svá put after the adjective, kaldr svá at, so cold that, Edda (pref.); ástblindir svá, Mkv.; sjúkr svá, at (so sick that) hann sé kominn at bana, Fms. xi. 158: with a gen., Hallfreðr er svá manna, at ek skil sízt hvat manna at er, H. is such a man as I never can make out, Fs. 98; hón er svá kvenna, at mér er mest um at eiga just such a woman as I like best, Ld. 302; hón er svá meyja í Noregi, at ek vilda helzt eiga, Fms. v. 310.

3. svá sem, so as, as; þjóna honum svá sem börn föður, Edda 13; ok svá sem hón er sterk, þá mon hón brotna, er …, strong as it (the bridge) is, it will break when …, 8 (see sem); hárit var svá fagrt sem silki, fair as silk, Nj. 2; þeim konungi sem svá er góðr ok rétt víss sem Ingi, i.e. so very good and just a king, Fms. vii. 263; svá vel sem þér ferr, well as thou behavest, Nj. 225.

4. the phrase, gör svá vel, be so good as to, I pray thee! Nj. 111, Fms. vii. 157; göri guðin þá svá vel, láti mik eigi bíða, Al. 106.

5. in greeting; heill svá! 623. 17; heilir svá, Stj. 124, 475, Karl. 507; ek svá heill! Fms. v. 230; svá vil ek heil! Grett. 170 new Ed; farit ér í svá gramendr allir! Dropl. 23.

III. slíkr svá, nokkur svá, því-líkr svá, mjök svá, somewhat so, much in that way, about so; slíkum svá fortölum, such a persuasion, Al. 33; ekki meira enn slíkt svá, not more than so, Fms. v. 308; þvílíkum svá mönnum, sem þit erut, Eg. 739; þiggja gjafar at slíkum svá mönnum, Fms. vi. 99; nakkvat svá, somewhat so, xi. 11; fegnir nokkut svá, i.e. rather glad, quite glad, viii. 27 (v.l. mjök svá, very); mjök svá, almost, very nearly, all but; hafa lokit mjök svá heyverkum, Ísl. ii. 329; mjök svá kominn at landi, Fms. i. 212; mjök svá kominn at bana, 158; mjök svá feginn, viii. 27, v.l.; allmjök svá, v. 320.

2. the phrases, svá-gurt, see soguru and göra (F. III); svá-búit, see búa (B. II. 2. δ): svá-nær, so near, i.e. quite near; þat mun þó svá nær fara, it will be quite on the verge of that, Nj. 49; ef barn elsk svá-nær Páskum, just before Easter, K.Þ.K. 7 new Ed.; lagði þá svá nær, at…, Nj. 163; hafði svá nær, at, 160.

svá-gi, adv. not so, Hm. 39 (Bugge); svági mjök, Akv. 25; svági … eða, Fms. x. 406.

svá-leiðis, adv. thus, Fas. ii. 378.

svá-na, mod. svona, sona, adv. [see -na], thus, Band. 18 new Ed., Fms. v. 318; hér svána, just here, Fas. ii. 473.

SVÁRR, adj. [Ulf. swêrs = ἔντιμος; A.S. swær; Scot. sweir (= heavy); Germ. schwer]:

—heavy, grave; sváran súsbreka, Skm. 29; síns ins svára sefa, for her strong affection, Hm. 106; svárra sára, Gh. 11; svárt ok dátt, Skv. 3. 26; at svárra fari (compar.), Kormak: sváran, as adv. sorely, sló sváran sínar hendr (thus to be emended, svárar Cod.), she wrung her hands so sore, Skv. 3. 25, 29. The word is poët. and obsolete, and not used in prose, either ancient or modern; the mod. Dan. swær is borrowed from the Germ.

svás-ligr, adj. lovely, delightful; af hans nafni er þat svásligt kallat er blítt er, Edda 13.

SVÁSS, adj., originally a possessive pronoun; [Ulf. svês = ἴδιος; A.S. swæs = proprius; cp. Lat. suus]:

—prop. one’s own, which sense is obsolete, and the word is used,

II. metaph. beloved, dear; hvars getr svást at sjá, Fsm. 5; á svásum armi Menglaðar, 41, 42; at bjóri svásum, Akv. 1; buri svása, my own dear sons, 38; svása bræðr, my dear brother, Gkv. 3. 8; in svásu goð, Vþm. 17, 18: in prose it remains in úsvást veðr, unpleasant, wretched weather; veðr er úsvást úti, Grág. i. 216 (Ed. 1853); veðr var æsiliga úsvást af hreggi ok regni, Bs. i. 199; hregg ok rota ok svá ósvást, at trautt þótti úti vært, 339.

Svásuðr, m. the delightful, the name of a giant, the father of the sun, Vþm., Edda.

svát = svá at, so that, Grág. ii. 214.

SVEÐJA, pres. sveðr; pret. svaddi, [svað], to slide, glance off, as a sword from a bone; sverðit sveðr af stálhörðum hjálmi, Al. 40; svaddi sverðit allt ofan á kinnar-kjálkann, Sturl. iii. 186 C; sverðit beit ekki þegar beinsins kenndi, ok svaddi ofan í knés-bótina, Dropl. 24; hlífðu hellur þær, ok svöddu lögin af honum, Fs. 66; kom í helluna ok svaddi (thus to be emended, sneiddi Ed.) af henni svá hart, at hann féll eptir laginu, Vápn. 5.

sveðja, u, f. a kind of sax (q.v.), Nj. 96, v.l.

SVEFJA, svefr, pret. svafði, [see sofa, svæfa], to lull to sleep, assuage, soothe; hón endir ok svefr allan úfrið, Al. 71; görir sá betr er annan svefr, Mkv. 28; at þú sárdropa svefja skyldir, to still the blood, Hkv. 2. 40; sæva ok svefja, sorgir lægja, Rm. 44 (Bugge); áttu margir hluti at svefja (sefja Cod.) Sæmund, Sturl. ii. 47; svefja reiði e-s, to soothe one’s wrath, Al. 16; svefja þeirra sút, Al. 90; at svefja útrú Steins, Sturl. i. 210 C; vóru þeir óðastir, en Bolli svafði heldr, Ld. 210; gramr svafði bil, Vellekla.

2. reflex. to be soothed; svafðisk hann ok var hann þó allreiðr, Bs. i. 558.

SVEFN, m., also söfn, sömn, semn; [A.S. swefen; Old Engl. sweven; Engl. swoon; Hel. sweban; Dan. sövn; Swed. sömn; Gr. ὔπνος; Lat. somnus; see sofa]:

—sleep; ganga til svefns, Nj. 7; í söfninum, Hom. 114; í semnenum, 119, and passim.

2. a dream; þér er svefns, thou art dreaming, Fbr. 73, Ld. 120; íllt er svefn slíkan segja nauðmanni, Am. 23; e-m ber e-t í svefn, to tell one something in a dream, Fas. i. 432 (in a verse): esp. in plur., sú bar mér í mína svefna, Kormak; mér gengr sjöfn í svefna, Gísl. (in a verse); grand svefna, bad dreams, Am. 21; svefna sýnir, dream visions, Stj. 492.

B. Compds:

svefn-búr, n. a sleeping-bower, bedroom, Landn. 215, Str. 46.

svefn-farar, f. pl. dreams, a dreaming state, Bjarn. 62; harðar svefnfarar, Gísl. 44, 58.

svefn-fátt, n. adj. lacking sleep, Kormak.

svefn-gaman, n. ‘dream-joy,’ poët. the night, Alm.

svefn-hellir, m. = svefnhús, of a giant, Bárð. 176.

svefn-herbergi, n. a sleeping-room, Bárð. 20.

svefn-hús, n. id., Eg. 420, Bs. i. 74.

svefn-hvíld, f. the rest of sleep, Str.

svefn-höfgi, a, m. heaviness from sleep, drowsiness, Nj. 104, Gísl. 67.

svefn-höfugt, n. adj. sleep-heavy, drowsy, Nj. 264, Ld. 120.

svefn-höll, f. a sleeping-hall, Stj. 631, Karl. 11.

svefn-inni, n. a sleeping-inn, Al. 15.

svefn-ker, n. pl. ‘sleep-basins,’ i.e. the eyes, Gísl. (in a verse).

svefn-klefi, a, m. a sleeping-room, Stj. 149, 204.

svefn-lauss, adj. sleepless, Róm. 195.

svefn-leysi, n. sleeplessness, Fms. viii. 48, Sturl. iii. 73, Pr. 470.

svefn-lopt, n. a sleeping-loft, bed-chamber, Grett. 118 C, Art.

svefn-órar, f. pl. dream-phantasms, Hkr. ii. 354, Anecd. 8; see órar.

svefn-purka, u, f. a ‘sleep-sow,’ a drowsy fellow.

svefn-samt, n. adj.; e-m er ekki s., to be sleepless, Nj. 210, Fms. iv. 336, Al. 73.

svefn-sel, see sel; selin vóru tvau, s. ok búr, Ld. 242.

svefn-skáli, a, m. a ‘bed-shieling,’ sleeping-hall, Fas. ii. 416.

svefn-skemma, u, f. = svefnbúr, Fas. i. 359, Eg. 80, Fms. vi. 188, Landn. 215, v.l.

svefn-stofa, u, f. = svefnbúr, Ld. 16, Bs. i. 782.

svefn-stund, f. a sleeping hour, Sks. 618.

svefn-styggr, adj. ‘sleep-shy’, sleeping lightly, Fas. iii. 124.

svefn-tími, a, m. the time of sleep, Str. 21.

svefn-vana, adj. wanting sleep, Sturl. iii. 256.

svefn-þorn, m. a ‘sleep-thorn;’ the popular notion was that charmed sleep is produced by putting the ‘sleep-thorn’ into the sleeper’s ears, then he will not awake until the thorn falls out; stinga e-m svefnþorn, to stick one with the sleeping-thorn, Fas. i. 18, 19; or, stinga e-n svefnþorni, Ísl. ii. 183, iii. 303, (cp. Fm. 43, Hrafnag. 13.)

svefn-þungi, a, m. = svefnhöfgi.

svefn-ærr, adj. ‘sleep-raving;’ in the phrase, s. ok dauða-drukkinn, sleep-mad and dead-drunk, Hkr. i. 17, Fms. viii. 189.

svefni, n. sleepiness, Hom. 26: cohabitation, in the law phrase, biðja konu svefnis, Grág. i. 337, 338; brjóta konu til svefnis, to ravish, ii. 60, N.G.L. i. 71, 357.

svefnugr, adj. [Dan. sövnig], sleepy; svefngar (plur.), Sdm. 36; svefnugr ok latr, 656 B. 2; þeir vóru mjök svefnugir, Sturl. iii. 256, v.l.

Svegðir, m. one of the names of Odin, as also of a Swed. mythical king, Edda, Yngl. S.

SVEGGJA, ð, [Ulf. af-swaggwjan = ἐξαπορεισθαι], to make to sway or swag, turn round, veer round; sveggja lét fyrir Siggju sólborðs goti norðan, she (the ship) stood, veered round the island Sigg, Edda (ἅπ. λεγ. in a verse).

SVEI, interj. fye! svei, segir hón, aldri muntú vel reynask, Þórð. 74; with dat., svei þér, fye upon thee! Th. 21; svei mér syndugum! 20; svei verði þínum legg! Fms. vii. 122; svei verði mínum herra, ef …, Karl. 301; svei verði yðr svá rennandi! Fms. viii. 401; svei þér! is the cry of an Icel. shepherd to a dog if he worries a sheep or barks at a stranger; svei-svei-svei!

sveia, að, to shout svei; sveia hundum, hann hljóp á eptir hundunum, sveiaði þeim, Od. xiv 35.

sveiðandi, part., in the ἅπ. λεγ. ek skal senda þér sveiðanda spjót = sviðu-spjót or sviða (q.v.), Fas. ii. (in a verse).

Sveiði, a, m. the name of a sea-king, Lex. Poët.

sveiðuðr, m. a bull, poët., from the spear-like horns, Ýt.

SVEIF, f. [svífa], a tiller, Fas. iii. 197; sels sveif, a seal’s paw, N.G.L. i. 363.

sveifi-rúm, n. room for the tiller to work so as to veer the ship; sigla svá nær at eigi sé sveifrúm, N.G.L. ii. 281, Jb. 396; sveifingar-rúm, 396 B: svif-rúm, N.G.L. l.c. (v.l. 8, 11), whence mod. svig-rúm: room to move the body freely, eg hafði ekki svigrúm til þess.

sveifla, að, to swing or spin in a circle, like a top; s. sverði, exi, Nj. 56, 97, Eg. 80, Fas. i. 415, Fbr. 209, Ó.H. 222.

sveifla, u, f. a wrestler’s term, a swinging round with one’s antagonist; snúa e-m til sveiflu, Fas. iii. 392, Grett. 15 new Ed.

sveiging, f. a bending, swaying.

sveigir, m. one who bends, a swayer, Lex. Poët.

SVEIGJA, ð, [svig; cp. Engl. to sway; North. E. swag]:

—to bow, bend, like a switch; s. armleggi hans, Landn. 169, v.l.; s. trén, Fær. 50; s. álm, to bend the bow, Fms. vii. (in a verse); s. rokk, to swing the distaff, Rm. 16; s. fast árar, Fms. ii. 180; s. hörpu, to sway, strike the harp, Og. 27; s. á e-n, to pull round, in rowing, Nj. 90; s. e-t eptir sínum vilja, Mar.; þá ætla ek at lögin mundu sveigð hafa verit, the law was tampered with, Valla L. 209; it þriðja má kalla nökkut sveigt, the third is not straight, Band. 6; sveigja til við e-n, to give way, yield somewhat, Hkr. i. 142, Stj. 578; vér skulum s. til, svá …, come to a compromise, so that…, Fær. 35; konungr þóttisk hafa mýkt sitt skap, ok sveigt til samþykkis með þeim, Fms. vi. 280; heljar-reip sveigð at síðum mér, Sól. 39; jofurr sveigði y, drew the bow, Höfuðl.; s. hala sinn, to droop the tail, Hkv. Hjörv.

II. reflex. to be swayed, sway, swerve; þá tók at sveigjask hugr jarls, Fms. ix. 444; hvergi sveigðisk hugr hans fyrir þeirra kúgan, Bs. i. 287; láta sveigjask eptir e-s vilja, Fb. ii. 146; sveigjask til (= sveigja til) við e-n, i. 410.

sveigja, u, f. a bending, elasticity.

sveigr, m. [Engl. switch; Swed. svæge; Norse sveig; cp. svigi]:

—a switch, álm-sveigr, Fas. i. 271; sveigar kör, a ‘switch-bane,’ i.e. an axe, Eg. (in a verse).

II. metaph. a bow, Edda (Gl.)

2. a head-dress or snood, a kerchief wound round the head; sveigr var á höfði, Rm.; s. á höfði mikill, Ld. 244; hence sveigar-sága, sveigar-þöll, sveigar-gátt, the fairy of the hood, i.e. a woman, Lex. Poët.: the passage, nú mun þér ekki sveigr á (sveigra Ed.) verða, er þú ferr aptr, it will be no bend in thy way, it will all be straight. Fas. iii. 281.

SVEIMA, að, [akin to svimma], prop. to swim, Sks. 116, but only used,

2. metaph. to soar, tower, wander about; þeir sveimuðu um bæinn ok drápu mart af Birkibeinum, Fms. viii. 173; fylgjur úvina várra sveima hér nú í nánd, 281; þótt vér hafim sveimat í sumar um bygðir þeirra, vi. 261; sveimaði Bárðr víða um landit, Bárð. 170; s. úti um nætr, Stj. 424; sveimar Þórðr at þeim, Þórð. 78; hyrr sveimaði, the flame soared, spread wide, Lex. Poët.; ef eg sveima elli-grár, eitt sinn heim at Fróni, Núm.

sveimaðr, m. one who soars, wanders about, Lex. Poët.

sveiman, f. a soaring, of fire, Fas. i. 519 (in a verse).

sveimr, m. (sveim, n., Orkn. l.c.), a soaring, bustle, stir; göra fjándsligan sveim, Hallfred; sá sveimr görisk um allar herbúðir, at …, Al. 117; í Eyjunum var sveim mikit, in the islands there was mickle stir, Orkn. 334: a nickname, Sturl.

svein-barn, n. a ‘boy-bairn,’ a male child, Nj. 91, Fms. i. 14, Fb. i. 252.

svein-dómr, m. youth, boyhood, Stj. 25: Lat. pubertas.

Sveinki, a, m. a diminutive of Sveinn, Fms. vii; veit eg það, Sveinki! Esp. Árb. 1550.

SVEINN, m. [a northern word, from which the A.S. swân, Engl. swain, seems to be borrowed]:

—a boy; fæddi Vigdís barn, þat var sveinn, sá var vænn mjök, Ingimundr leit á sveininn ok mælti, sjá sveinn … son áttu þau annan … þessi sveinn, Fs. 23; sveinninn Hörðr stóð við stokk ok gékk nú it fyrsta sinn frá stokkinum til móður sinnar, Ísl. ii. 15; skal þat barn út bera ef þú fæðir meybarn, en upp fæða ef sveinn er, 198; kona hans fæddi barn, ok hét sveinn sá Hrafn, Eg. 100; svá sem þeir sveinar aðrir er vóru sex vetra eðr sjau vetra, 147; sveinar tveirléku á gólfinu, Nj. 15; var þá nafn gefit sveininum, 91; kallaði Njáll á sveininn Höskuld, … hann lét sveininum ekki í mein, ok unni mikit, 146, 147; sveininn Þórð Kárason … hinu hefir þú mér heitið, amma, segir sveinninn, 201, Bs. i. 599.

II. boys, lads! often used in addressing grown-up men; eld kveykit ér nú, sveinar! Nj. 199; hart ríðit ér, sveinar! 82; sjáit ér nú rauðálfinn, sveinar! 70; hverr á sveina (gen. pl.) hendr í hári mér? Fms. xi. 151; hvernig er, sveinar? 145; sveinn ok sveinn! hverjum ertú sveini borinn? Fm. 1; inn fráneygi sveinn! id.; Hjalla-sveinar, Hofs-sveinar, Gullþ. 4, Finnb.

2. a servant, attendant, waiter; sveinar Ólafs, Ld. 96: esp. a page, sveinn Gunnildar, Nj. 5, Fms. ix. 236, Ann. 1346 C; skutil-sveinn, skó-sveinn, q.v.: of bondsmen, N.G.L. i. 35, 76: in mod. usage an apprentice, Dan. svend.

III. a nickname, Sigurðr Sveinn (= the Germ. Siegfried), Skíða R.

2. Sveinn, a pr. name, very freq., Landn., Fms.: in compds, Svein-björn, Svein-ungr, Sveinki, Berg-sveinn, Koll-sveinn

compds:

sveina-lauss, adj. without attendants; ríða s., Lv. 43.

sveins-leikr, m. a boy’s game, Hkr. i. 46, Eg. 189.

sveins-ligr, adj. boyish, Fas. iii. 486.

svein-piltr, m. a boy, youth, Bs. i. 539.

svein-stauli, a, m. = sveinpiltr, a little boy, Edda 31.

SVEIPA, ð and að: stray forms of an obsol. strong verb (svípa, sveip) are, pret. sveip, Rm. 18, Vkv. 23, Skv. 3. 13; pres. sveipr (for svípr), 3. 8; part. sveipinn (for svipinn), Fm. 42, Fas. i. 439 (in a verse); [cp. Engl. sweep; a Goth. sweipan may be assumed from midja-sweipans = κατακλυσμός, deluge; A.S. swâpan; Germ. schweben; cp. svipa, sópa]:

—to sweep, stroke; hann sveipaði hárinu fram yfir höfuð sér, stroked the hair with the hand, Fms. i. 180; sveipar hann þeim saman, Grett. 129 new Ed.; greip hann til hendinni, ok sveipði af sér flugunni, swept the fly away, Edda 70; hann sveipaði hárinu fram yfir höfuð sér, Fms. i. 180; hann sveipaði at hendinni dúki þeim er …, Bs. i. 188.

2. to wrap, swaddle; hann hafði sveipat at sér möttli einum, wrapped himself in a mantle, Stj. 492; lét hann s. (wrap, swathe) skipit allt fyrir ofan sjá með grám tjöldum, Ó.H. 170; hann sveipar sik í skikkju sinni, Sks. 298; þeir fundu barn sveipat líndúk, Fms. i. 112; fæddi hón barn, var þat sveift klæðum, Ó.T. 4; kona sveip ripti, Rm. 18; ok hana Sigurðr sveipr í ripti, Skv, 3. 8; þeir þógu því ok sveipðu þat (the corpse) líndúkum, Fms. v. 29; var kistan sveipð pelli, Ó.H. 229; lét ábóti þá s. líkit, Sturl. iii. 284; lík konungs var sveipað dúkum, Fms. viii. 232; en þær skálar sveip hann útan silfri, Vkv. 23; eldi sveipinn, wrapped in a sheet of fire, Fm. 42, Fas. i. (in a verse).

II. to sweep, swoop; þeir sveipuðu (v.l. svipuðu) yfir ána, Fms. viii. 170; hann sveipaði til sverðinu, swept round him with the sword, v. 90; hann sveipar öxinni til hans, Fbr. 111 new Ed.; sveip sínum hug, ‘swooped’ turned his mind, Skv. 3. 13.

2. to be twisted; eitt er lýtið á, hárit er sveipt í enninu, a falling forelock on the forehead, Korm. 18; and the verse, hón kvað hári mínu sveipt í enni, id.

3. part. sveipandi (= svipandi), swooping, flaming; Cherub með sveipandu sverði, Gen. iii. 24.

sveipa, u, f. a kerchief, hood (= sveipr, sveigr), Edda (Gl.); hón sækir þá sveipu sína ok veitði upp yfir hófuð sér, Ísl. ii. 76.

sveipin-falda, u, f. ‘Swooping-hood,’ the name of a giantess, Edda (Gl.)

sveip-óttr, adj. eddying, an epithet of a river, Od. xi. 240.

sveipr, m. a fold, Lat. plica; gyrða um sik með tvauföldum sveip, to gird with a twofold ‘swoop,’ wrap it twice round the waist, Sks. 405 B: a twirl, a falling lock on the forehead, s. í hári, Nj. 39; svartr á hár ok sveipr í hárinu, curled hair (?), Korm. 8.

2. a hood (= sveigr), Edda ii. 494.

3. poët., öldu-sveipr, a ‘wave-sweeper,’ i.e. an oar, Fms. ii. (in a verse).

II. a sudden ‘swoop,’ an accident, catastrophe; sveipr varð í för, Haustl.; opt verðr sveipr í svefni, a saying, Sturl. ii. 210.

sveip-vísi, f. (svip-vísi, Am. 7), a ‘swooping-mind,’ fickleness, versatility. Am. 70.

SVEIT, f., svít, Eg. 19, [A.S. sweot], a body, esp. as a milit. term, a squad, small detachment, company, each with its own officer (sveitar-höfðingi), sveit ef sex eru, Edda 108; vil ek at menn skipizk í sveitir, ok heimtisk saman frændmenn ok kunnmenn, Ó.H. 204; liði var skipt í sveitir, tólf mönnum saman, Eg. 229; þeir fengu til margar sveitir, at veita Varbelgjum bakslag, Fms. ix. 491; Þórir hundr með sína sveit, Ó.H. 214; gékk hann í sveit með þeim, 215; en eptir fall hans þá féll flest sú sveit er fram hafði gengit með honum, 219; Arnljótr gellini ok þeirra sveit öll, 217.

2. a company, train; þeir höfðu samburðar-öl ok héldu sveit um Jólin, held revels at Yule, Fms. vii. 303; Grjótgarðr hélt þó sveit, i. 53; ek var með hánum ok í hans sveit, Eg. 65; þykki mér allfýsiligt at koma í þeirra sv(e)it, 19; þóttú komir í sveit með hirðmönnum Haralds, 21; þessi sveit (troop) kom til Virfils bónda, Fms. iii. 212; ef lögsögu-maðr er í inni minni sveit, in the minority, Grág. i. 9; drógu Gyðingar sveit saman mikla, Hom. (St.); sum sveitin … sum sveitin, one part …, another …, Róm. 261; eigi skal þá draga sveitir saman þá er aðrir menn eru sofa farnir … þá skolu þeir vita er í sveit þeirri vóru hverr bani er, N.G.L. i. 163: poët., lýða sveit, seggja sveit, a company of men, Lex. Poët.; fljóða s., a bevy of women, Merl. 1. 49: of the crew of a ship, skírskota á önnur skip, at þeir hafa eigi meira mat en mánaðar-mat hvars í tvennum sveitum, N.G.L. i. 99.

3. a party; þá görðusk þrætur miklar, ok gékk liðit sveitum mjök, Clem. 43; mannkyn var í tvenningu, í annarri sveit Gyðingar er á sannan Guð trúðu, en í annarri heiðnar þjóðir, 625. 170; öll góðra manna sveit, Hom. 142.

II. geograph. a community, district, county; Rauðamels-lönd vóru betri en önnur suðr þar í sveit, Landn. 80; mikil kynslóð í þeirri sveit, Eg. 100; gékk þat hallæri um allar sveitir, Nj. 73; allar kirkjur þær er í þessum sveitum vóru, 623. 14; norðr um sveitir, Lv. 20; fara um sveitir ok boða Guðs eyrendi, Bs. i. 45.

2. in mod. usage a district for relief of the poor, like hreppr; in such phrases as, fara á sveitina, to become a pauper; vera á sveit, liggja á sveit, þiggja af sveit, to receive parish relief; honum lá við sveit, he was on the verge of becoming a pauper;

sveitar-kerling, an old female pauper;

sveitar-ómagi, a pauper;

sveitar-þyngsli, burdens of the sveit;

sveitar-tillag, a poor-rate; sveit-lægr, q.v.

3. the country, as opp. to town; búa í sveit, to live in the country;

sveita-bóndi, a country farmer, husbandman;

sveita-fólk, sveita-menn, country folk;

sveita-bragr, country costumes, habits;

sveita-búskapr, husbandry.

B. Compds:

sveitar-bót, f. an acquisition to a party; þykkir oss s. at bróður þínum, he is good company, Eg. 199: a nickname, Sturl.

sveitar-dráttr, m. a faction, Orkn. 180, Fms. x. 251.

sveitar-drykkja, u, f. a drinking party, Hkr. i. 50, Sturl. iii. 126, Eg. 258.

sveitar-gengi, n. help from a party, Háv. 40.

sveitar-höfðingi, a, m. the captain of a sveit (I. 1), Eg. 272, 280, Ó.H. 205, Fms. vii. 259, Orkn. 476.

sveitar-menn, m. pl the men of a community or district; þar var sett héraðs-þing með ráði allra sveitarmanna, Landn. 97; þá menn heldr enn aðra sveitarmenn, Ísl. ii. 324; vóru þeir allir sveitarmenn, Sturl. i. 146; sveitarmenn skulu leggja tíund, Vm. 36: in mod. usage, see II. 3.

sveitar-rækr, adj. expelled from the country, Hrafn. 29.

sveita-skipan, f. an arrangement of the country, Sturl. iii. 243.

sveitar-skítr, m. a nickname, Fms. viii.

sveitar-vist, f. abode in a sveit, Lv. 24.

sveita, t, [A.S. swætan; Lat. sudare], to sweat: esp. reflex., sveitask ok hafa erviði, Lv. 61; sveitask blóði, to sweat blood, Mar., Rb. 334; þá sveittisk róðan helga, sweated blood, Fms. viii. 247; sveitask viðsmjörvi, Mar.

sveita, adj. = svidda (q.v.), of cattle; sveita ok svidda, s. né sviða, N.G.L. i. 341.

sveit-búi, a, m. a man of the same sveit, a comrade, Fms. vii. 262.

sveit-fastr, adj. dwelling in a sveit (I. 1), N.G.L. ii.

SVEITI, a, m. (mod. sviti), [A.S. swât; Engl. sweat; Germ. schweiss; Dan. sved; cp. Lat. sudor]:

—sweat; blóð ok sveita, Blas. 45; spratt honum sveiti í enni, Nj. 68; konungr hafði fengit sveita, got into a perspiration, Fms. viii. 444.

2. a bloody-sweat (blóð-sveiti), Fas. i. 159.

compds:

sveita-bora, u, f. a sweat-pore, Róm. 338.

sveita-dúkr, m. [cp. Lat. sudarium], a napkin, 655 A. 3.

sveit-lægr, adj.; hann er þar s., he is entitled to alimentation there.

sveittr, adj. (or part.), in a steaming heat, Sturl. ii. 217 C, Ísl. ii. 210, Fb. i. 254; kóf-sveittr, löðrandi s.

sveitugr, adj. = sveittr, Sturl. ii. 217, Þiðr. 229, Karl. 315.

sveitungr, m. a man belonging to a sveit (I. 1), a comrade; vil ek fylgja sveitungum mínum, ÓH. 209.

2. followers; Hrói sveitungr jarls, Fms. ix. 413; Magnúss ok hans sveitungar, M, and his men, vii. 169; jafnan skildi sveitunga þeirra á, ix. 424; sveitunga mína mun ek ekki af hendi láta, Eg. 66; sneri hann aptr með sveitunga sína, 300; heimta at sveitungum sínum, Nj. 256; hann drap mart af sveitungum þeirra, Fms. vii. 303; Snækollr ok enn fleiri sveitungar, ix. 425; at þú komir mér í sætt við sveitunga mína, my countrymen, Fb. i. 136.

SVELGJA, svelg; pret. svalg, pl. sulgu; subj. sylgi; imperat. svelg; part. solginn; since it became weak, svelgðist, Bs. ii. (in a verse of the 14th century), and so in mod. usage; [A.S. swelgan; Engl. swallow, swill; Germ. schwelgen]:

—to swallow, with acc., Ýt. 4; hræ Ólafs hofgyldir svalg, 21; at jörðin sylgi hestinn, Nj. 163; mun hón solgit hafa yrmling, Fms. vi. 350; s. sinn föður-arf, Al. 114; eitt skógar-dýr svalg hann, Stj. 219; svelgja þik, Barl. 111: to swallow, svelg hrákann niðr, Pr.; svelgr hann allan Sigföðr, Ls. 58; Eljúðnir vann solginn Baldr, Mkv.

2. with dat.; ef hann svelgr niðr þeim bita, N.G.L. i. 343; þá svelgit mér sem fyrst, Barl. 54.

3. absol.; var honum bæði meint niðr at svelga, ok svá at drekka, en meinst at hósta, Bs. i. 347: to take a deep draught, hann tekr at drekka, ok svelgr allstórum, took a deep draught, Edda 32; þeir sulgu stórum, Grett. 43 new Ed.; svelgjandi eldr, Hom. 31.

II. recipr. (weak); e-m svelgisk á, to go down the wrong way, Dan. faae i den vrange strube; honum svelgðist á.

III. part. solginn, hungry, Hm. 32, Haustl.

svelgr, m. [Shetl. swelchie], ~~svelga,~~* a swirl, whirlpool, current, stream, = röst, q.v.; var þar eptir svelgr í hafinu, Edda; sem svelgr í hafi eða Sirtes aðr Scylla, Al. 50.

2. esp. as a local name of the race in the Pentland Firth, Orkn. 276, Ó.H. 193, Fms. x. 145.

II. metaph. a swallower, spendthrift; þú inn gráðugi svelgr, El. 95; hvel-svelgr himins, Edda (in a verse);

vín-svelgr, a wine-swiller, drunkard:

hræ-svelgr, carrion-devourer, Vþm.

svelja, pres. svelr; pret. svalði, to swell, an obsolete word, only two forms of which are recorded; gadd svelr blóðug-hadda, Edda 23 (in a verse); húfar svölðu, Edda (Ht.)

svell, n. swollen ice, a lump of ice; mikit svell var hlaupit upp, Nj. 144; svell þrútnar upp hjá garði, Grág. ii. 283; svelli ok hjarni var steypt yfir alla jörð, Fms. ii. 228: in mod. usage ‘svell’ is ice with solid ground beneath, ‘íss’ ice on water: poët., handar svell, the ice of the hand, i.e. gold; sárs, dreyra, fetla svell, ‘wound-ice,’ i.e. weapons, Lex. Poët.

SVELLA, pres. svell; pret. svall, pl. sullu; subj. sylli; part. sollinn; [A.S. swellan; Engl. swell; Germ. schwellen; Dan. svolne; Swed. swälla; cp. Goth. uf-swalleins = φυσίωσις]:

—to swell; skip konungs vóru sett mjök ok sollin, of ice, Ó.H. 182; húfr svall, sjór svellr, sollit haf, sollinn sær, éli sollinn, veðr-sollinn, hrími sollinn (of the waves), Lex. Poët.: of a wound, sár þat tók at þrútna ok svella, Fms. ix. 276; sárit var sollit, ÓH. 223; hestrinn svall svá ákafliga at allan blés kviðinn, Bs. i. 319.

2. metaph. to swell, of wrath, anger; með sollinni þykkju, Mar.; sollin reiði, Al. 3; nú svall Sturlungum mjök móðr, Bs. i. 521; móðr svall Meila bróður, Haustl.; þá svall heipt í Högna, Bragi; synd hans svall, Sól. 5; sútir sullu mér, 38; sorg svall, Bs. ii. (in a verse); af slíkum hlutum svall mjök með þeim biskupi ok Ásgrími, i. 730.

svella, d, a causal to the preceding, to make to swell; svellendr, Eb. (in a verse); böð-svellendr, sveldr húfr, blown up, Fms. viii. (in a verse); sveldr af harmi, Skáld H.

svellir, m. who makes to swell, Lex. Poët.

svell-óttr, adj. swollen with lumps of ice, Fb. iii. 408.

svellr, part. qs. svelldr, swelling high; með svellu sinni. Pass. 7. 4; svellt hafði hón belti, Bs. ii. (in a verse).

II. svellað, swollen with ice, Hem.

SVELTA, part. sveit; pret. svalt, 2nd pers. svaltz, Ls. 62 (Bugge); mod. svalst: pl. sultu; subj. sylti; part. soltinn; [Ulf. swiltan = ἀποθνήσκειν; A.S. sweltan; Early Engl. swelte]:

—to die; this sense, which agrees with the use in Goth. and A.S., is disused in the Northern language and remains only in poetry; svalt þá Sigurðr, saztu yfir dauðum, Hm. 7; þat mál it hinnsta áðr hann sylti, Og. 16; björt áðr sylti, Akv. 43; hafa skal ek Sigurð mér á armi, eða þó svelta, Skv. 3. 6; þeim er sultu með Sigurði, 62; nema þú Sigurð svelta látir, 11, Gkv. 2. 3; er annan lét s., Fms. i. 258 (in a verse), ii. 271 (in a verse); soltnar þýjar, ærnar soltnar, Skv. 3. 45, 48; soltinn varð Sigurðr sunnan Rínar. Bkv. 11; aflir svelta, þeir er af bekkjar bergja drekku, Merl. 1. 7.

II. [Dan. sulte], to starve, suffer hunger; ok svaltz þú þá hungri heill, Ls. (Bugge); mod., svelta heilu hungri; þó at fé svelti, Grág. ii. 328; s. í hel, or, til heljar, Fms. vi. 132, Bret. 8; soltinn maðr, Gþl. 400; hann var mjök soltinn, very hungry, Edda; sárt bítr soltin lús, Landn.; svangr ok soltinn, Fms. x. 149, and so passim in old and mod. usage.

svelta, t, a causal to the preceding, to put to death (by hunger?); svinna systrungu sveitir þú í helli, Am. 53; láta sveitask, Og. 20.

2. to starve a person, Ver. 51, Rb. 394; læsti hann í kistu ok svelti hann þar þrjá mánuðr, Edda; þá var hann sveltr svá at þau kenndu hann eigi, Landn. 205; hann svelti menn at mat, Fms. i. 1; s. sik til fjár, Nj. 18.

II. reflex. to refuse to take food; hann sveltisk ok þá eigi fæðslu, Fms. x. 369: pass. to be famished, K.Á. 130.

svelti-kví, f. a pen in which one is put to starve, Grág. ii. 328, 330; reka fé ór sveltikvíum, K.Þ.K. 90.

sveltir, m. a starver, one who starves, Lex. Poët.;

hrafna-sveltir, raven famisher, a nickname, Fb. iii.

svemla, u, f. a cow (a cow with a great belly).

svengð, f. [svangr], famine, hunger, Fms. iii. 96; svengð ok föstur, Hom. (St.)

svengjask, d, [svangr], to grow thin in the belly or waist, Pr. 470, Sks. 167.

2. in mod. usage, impers., mig svengir, to get hungry.

Svenskr, adj. Swedish, Fms. x. 394; see Svænskr.

SVERÐ, n. [A.S. sweord; Engl. sword; Germ. schwert; Dan. sværd]:

—a sword; söxum ok sverðum, Vsp.: öx, sverð, spjót, K.Þ.K. 170; sverð á vinstri hlið, Hkr. i. 120; sverð þat er hjöltin vóru af gulli, Fms. i. 17; í þenna tíma vóru hér á landi sverð útíð mönnum til vápna-burðar, Fbr. 13; féll niðr sverðit, Nj. 9, in countless instances. Every king’s man, from an earl downwards, had in token of homage to lay his hand on the hilt of a sword in the king’s hand, and this done he was the king’s ‘sword-taker’ (sverð-takari); this is described in the Hirðskrá; nú skaltú vera þegn hans er þú tókt við sverði hans, Hkr. i. 119; ek tók lystr við sverði þínu, I took gladly thy sword, gladly entered thy service, Sighvat; gengu menn þá til handa honum ok tóku við sverði hans, Fms. viii. 28; sverð heilagrar kirkju, Sturl. iii. 30; hér hefir látizk eitt hit bezta sverð af várum þegnum, the best sword, i.e. the best knight. Bs. i. 638.

2. poët. compds,

sverð-álfr, sverð-berendr, sverð-freyr, sverð-gautr, sverð-maðr, sverð-merlingar, sverð-rjóðr, sverð-runnr, a sword-elf, sword-bearer, etc., i.e. a warrior;

sverð-dynr, sverð-él, sverð-hríð, sverð-jálmr, sverð-leikr, sverð-regn, sverð-tog, sverð-þing, sword-din, sword-storm, etc., i.e. battle;

sverð-fen, i.e. blood;

sverð-fold, i.e. a shield;

sverð-bautinn, ‘sword-bitten,’ wounded, Lex. Poët.

B. Compds:

sverð-berari, a, m. a sword-bearer, Róm. 114 (= Lat. lictor).

sverðs-egg, f. a sword’s edge, Edda 74.

sverð-fetill, m. a sword-strap, Sturl. iii. 163, Fas. iii. 643.

sverð-fiskr, m. a sword-fish, Edda (Gl.)

sverðs-hjölt, n. pl. sword-hilts, Landn. 181, Fms. iv. 37, xi. 133, Ld. 204.

sverðs-högg, n. a sword-stroke, Fms. viii. 180, xi. 190.

sverð-skálpr, m. a scabbard, Fms. vi. 212.

sverð-skepti, n. a sword-hilt (meðal-kafli), Sturl. i. 177.

sverð-skór, m. a ‘sword-sboe,’ the chape of a scabbard, Fms. vi. 212.

sverð-skreið, f. sword-cutlery. Grág. i. 468.

sverð-skriði, a, m. a sword-cutler, Nj. 247, Grág. ii. 84.

sverð-taka, n, f. sword-taking, as a token of homage, (see above under sverð); allt þat sem áðr váttar í jarís sverð-töku, N.G.L. ii. (see sverð A).

sverð-takari, a, m. a ‘sword-taker,’ a king’s man, N.G.L. ii. 399 (see above).

sverð-ótt, n. adj. full of swords, Hallfred; as a pun.

SVERFA, sverf; pret. svarf, pl. surfu: part. sorfinn; [Ulf. af-swairban = ἐξαλείφειν, ἐκμάσσειν; Engl. swerve; Dutch swerven; Swed. swerfva]:

—to file; járn sorfit, Stj. 160; sverfr hann, 158; svarf hann með snarpri þél, Bs. i. 237; sverfa til stáls, to ‘file to the steel’ to the core, i.e. to fight it out to the last; kvað þá verða at s. til stáls með þeim, Fms. vii. 244; láta þá til stáls sverva með þeim, Ó.H. 41; ok láta s. til stáls með ykkr bræðrum, Fb. ii. 122, Orkn. 234, 428: sverfr at, it presses hard; er í kreppingar kemr ok at sverfr, Fms. iv. 147; †sultr sverfr að, hunger pressed hard.

SVERJA, pres. sver, pl. sverjum; pret. sór, pl. sóru (also svór, Fas. iii. 393, Fms. x. 396; svóru, 416, Grág. ii. 410); subj. sœri; imperat. sver, sverða; part. svarinn. A weak pret. svarði, part. svarðr. also freq. occurs in old writers, thus, svarði, Hkr. i. 79, Fas. i. 178, Edda i. 136 (Cod. Reg., sór Cod. Worm. l.c.); þú svarðir, Gkv. 1. 21 (Bugge); svörðu, Landn. 154 (sóru, Hb. l.c.), Fms. xi. 67, Nj. 191, Grág. ii. 410 (twice); svörðusk, Mork. 207 (in a verse): but in mod. usage the strong form alone is used: [a common Teut. word; Ulf. swaran = ὀμνύναι; A.S. swerjan; Engl. swear; Germ. schwören; Dan. sværge; Swed. svärja.]

B. To swear; allir menn virðu fé sitt, ok sóru at rétt væri virt, Íb. 16; sverja eið, to swear an oath; sverja rangan eið, to swear a false oath, K.Á. 150; s. eiða, Edda l.c.; þeir svörðu eiða til lífs sér, Landn. 154; at þú eið né sverir, nema þann er saðr sé. Sdm.; gangi nú allir til mín ok sveri eiða … þá gengu allir til Flosa ok svörðu honum eiða, Nj. 191; hann svarði honum trúnaðar-eiða, Hkr. i. 79: halda lög ó-svarit, without oath, Bs. i. 727.

2. with acc. to confirm by oath; sór hann lög ok réttindi þegnum sínum, Fms. x. 80; flutti hann krossinn norðr … sem hann var svarinn, as he was sworn, bound by oath, 417; var hann á hverju þingi til konungs tekinn, ok svarit honum land, Fms. iii. 42, Ó.H. 181; þeir svörðu Sveini land ok þegna, Fms. xi. 67; svarit Hákoni ok Magnúsi Noregs-konungum land ok þegnar ok æfinligr skattr af Íslandi, etc., Ann. 1262.

3. with gen.; þeir svóru þess (they made oath that), at Ísleifr biskup ok menn með honum svörðu …, Grág. ii. 410; skal hverr þeirra taka bók í hönd sér ok sverja þess allir, at …, N.G.L. i. 68; viltú s. mér þess, at þú …, Nj. 137; sór konungr þess, at …, Hom. 106; ek sver þess við Palladem, at …, Bret. 90; s. þess ina styrkustu eiða, at …, Fms. i. 189; þeir svörðu til þessa réttar, at …, Grág. ii. 410; nema hann sveri til fjórðungi minna enn sé, … sem hann hefir til svarit, … er hann sverr til, K.Þ.K. 146; s. um, konungr sór um, at þat skyldi hann vel efna, Fms. i. 113.

II. reflex. to swear oneself, get oneself sworn; sverjask e-m í bróður-stað, Mork. 207 (in a verse): recipr. to get oneself sworn in; sverjask í fóstbræðra-lag. to enter a brotherhood by mutual oath, Ó.H. 240.

sverra, ð (?), an obsolete defective word, [svarri, svarkr; cp. Goth. sweran = τιμαν], to be mighty (?); sverrandi hjaldr, Eg. (in a verse): hence

sverri- in poët. compds,

sverri-flagð, the mighty ogress;

sverri-fjörðr, the mighty firth;

sverri-gjörð, the vast belt of the land, i.e. the main sea, Lex. Poët.:

Sverrir, a pr. name (of king Sverri), the worthy (?).

sverta, t, [svartr], to make black, blacken.

sverta, u, f. a black, a black dye.

Svertingr, m. a pr. name: Svertingar, [cp. A.S. swertling], the name of an old family, Ld. 2, Saxo.

sve-víss, adj. a ἅπ. λεγ., Hkv. 1. 38, (prob. an error for sve(ip-)vís.)

svið, n. pl. singed sheep’s heads, Sturl. i. 166, freq. in mod. usage.

svið, n. a space, esp. on the sea, = mið.

2. a local name for a fisherman’s sea-mark near Reykjavik; róa út á Svið; perh. so called from the bottom of the sea there being an old lava-field (sviða); hence Mardöll á miði, … seiddu nú að sviði sæ-kinda val, Jónas.

SVIÐA, u, f. [svíða], a roasting, burning, singeing; bæta eyri fyrir sviðu hverja er sviðin er, N.G.L. i. 67.

2. in Norway sviða means a woodland cleared for tillage by burning, see Ivar Aasen.

compds:

sviðu-eldr, m. a roasting fire (for roasting sheep’s heads); um haustið sátu menn við sviðu-elda at Hofi, cp. sviðu-kveld var þat, Fms. vi. (in a verse), Þorst. St. 50.

sviðu-fölskvi, a, m. ashes, Stj. 124.

Sviðu-kári, a nickname (= Brennu-kári), Landn.

sviða, u, f. a kind of weapon, a halberd, Edda (Gl); spjót, sviður, bryntröll, K.Þ.K. 170; Viðkuðr hafði sviðu. silfr-rekinn leggrinn, járn-vafit skaptið … lagði Viðkuðr til Jóns með sviðunni, Sturl. i. 63 C; hann hafði sviðu í annarri hendi, Nj. 96; skaut hann sviðunni eptir Óspaki, Eb. 298; bjarn-sviða, q.v. sviðu-skapt, n. the handle of a sviða, Fas. iii. 546.

Sviðarr, Sviðuðr, Sviðrir, m. the burner, destroyer (?), one of the names of Odin, Edda (Gl.)

svið-bálki, a, m. a nickname, Landn.

svidda, adj. indecl., contr. form svidaði, N.G.L. i. 341, v.l. 14; svedae, 399; svidauðar, 341, l. 1; qs. sve-dái, sve-dauðr; [the etymology is uncertain, but it appears to be a compd word, the latter part being -dái or -dauðr]:

—suddenly-dead, from falling sickness or the like; in the old eccl. law the word is used of cattle that have died a natural death, whose flesh may not be eaten; um svidda ok úátan, … eta svidda … þat köllu vér svidda er engi maðr veit bana at, N.G.L. i. 18; sveita né sviða … þat heitir allt sviða er svá verðr dautt at eigi ganga manns handa-verk til, 341 (sviðaði v.l. 14); um svedae, 399; allt annat ef sviða liggr, 144, 342; verða s., K.Þ.K. 172, K.Á. 198.

svið-eldr, m. = sviðueldr, Fær. 17.

sviði, a, m. a burn, the smart from burning; þola sár ok sviða, Edda; sviða ok þrota, Ld. 252; sviðar ok hitar, Bs. i. 182.

sviða-lauss, adj. free from burning pains, Bs. i. 182;

brjóst-sviði, heart-burn.

sviðinn, part. singed; see sviða.

sviðin-horni, a nickname, Landn.

svið-kaldr, adj. ‘roasting-cold,’ Fms. i. (in a verse describing the waves): in mod. usage of a drink.

sviðna, að, to be singed; loði sviðnar, Gm. 1; eigi sviðnuðu hinar minnstu trefr, Fms. i. 266; sviðnar þat at eins en brennr eigi, Sks. 145; torfi því er sviðnaði, Ísl. ii. 412; hendr sviðnuðu, Gkv. 3. 10.

sviðningr, m. = svíða 2; brunnu skógar viða um hraunit, ok er þat nú kallat á Sviðningi, Ölk. 34.

sviðnur, f. pl. a local name of islands in western Icel., where salt was made by burning sea-weed (salt-sviða), see Landn. 2. ch. 23, and Gullþ. S.

sviðra, að, to burn, singe, Lil. 77.

sviðvis,(?), a part of a ship, the kitchen (?), Edda (Gl.)

SVIF, n. [svífa], a swinging round, veering, esp. of a ship; þá varð svá mikit svif at skipinu, at eldr kom í dokkuna, Fms. x. 53: plur., at-svif, an attack, swoon; um-svif, turmoil.

2. the nick if time; í þeim (þessum) svifum, Fas. i. 26, Karl. 182, 261.

svif-rúm, n. room for a ship to swing round when at anchor; see sveif, (mod. corrupt, svigrúm.)

SVIG, n. [sveigja, from a lost strong verb svíga, sveig, sviginn], a bend, curve, circuit, esp. in the adverbial phrase, fara í svig, to pass by in a circuit, avoid; fór snekkjan í svig við jarls skip. Fms. ii. 299; þeir fóru í svig við konung, Eg. 52. Karl. 243; í svig við Hlíðarenda, Nj. 69, v.l.; sá hann at maðr gékk í svig við hann. Fas. ii. 344; í svig löndum, off the coast, Lex. Poët.

2. phrases, vinna svig á e-m, to make to give way, overcome; gætum til at þeir vinni engi svig á oss, Fms. vi. 324; fá svig á, id. (cp. Dan. faa bugt med), Al. 89, Róm. 354; bað þá ef þeir fengi nokkur svig á, at glettask við Bagla, Fms. viii. 305; freista svigs á, to try, 413.

svigi, a, m. [Engl. switch], a switch; sviga læ switch-bane, i.e. the fire, Vsp.; hann tók einn sviga ok ætlar at berja piltinn með, Ísl. ii. 179; sviga í hendi, Ó.T. 6, Fms. viii. 322, x. 216; berja e-n svigum, Blas. 42; skulu þér höggva yðr sviga stóra ór viði, Vápn. 15.

2. mod. a hoop of switch; tunnu-svigi.

svigna, að, to bend, give way, like a switch, Þiðr. 197, 236, freq.

Svignir, m. pl. = Sygnir, q.v.; in

Svigna-kappi, a nickname, Landn.;

Svigna-skarð, a farm in western Icel.

svigr-mæli, n. pl. taunting words.

SVIK, n. pl. [A.S. swic; Scot. swick or swyk; Dan. svig], treason, fraud, falsehood, betrayal; segja upp svikin, Karl. 318; ef eigi fylgði svik, Nj. 105; brugga, ráða s., Fms. i. 59, v. 316; hver svik hann hafði heyrt, v. 320; verða fyrir svikum, Skv. 1. 33; sitja á svikum við e-n, Bs. i. 39, passim; dróttins svik, treason.

2. poison; gefa e-m svik, to poison, Fms. viii. 275.

compds:

svika-drykkr, m. a poisoned drink, Konr.

svika-fullr, adj. treacherous, Sks. 456, Fms. xi. 435.

svika-lauss, adj. guileless, free from treason, Fms. ix. 420, Bret. 88.

svika-ligr, adj. treacherous, Sks. 525.

svika-þjóð, f. false people, Hom. (St.)

svik, n. = svig; fara á svik, Fms. vi. 41 (in a verse), viii. 165, v.l.:

—in the phrase, opt er svik á millum tanna (= gisnar tennr?), Hallgr.

svikall, mod. svikull, adj., contr. sviklar, Gd. 49; inn svikli, Flóv. 36; but svikalir, Hkr. iii. 227; svikalasta, Anecd. 100, as also in mod. usage:

—treacherous, Fær. 138, Fms. i. 219, passim.

svikari, a, m. (sykeri, 655 iii. 2), a traitor, Fms. i. 205, ix. 375, Karl. 318, Bs. i. 40.

svikara-dómr = svikdómr, Mar.

svik-dómr, m. treason, Hom. 159, Fms. xi. 303 (in a verse).

svik-fólk, n. rebels, Fms. xi. 296 (in a verse).

svik-fullr, adj. full of falsehood, Fms. v. 217, Anecd.

sviki, a, m. a traitor; in dróttins-sviki

svik-liga, adv. treacherously, Stj. 312.

svik-ligr, adj. treacherous, Sks. 525, 558, Anecd. 86.

svik-lyndr, adj. false-minded, Róm. 308.

svik-máll, adj. false-spoken, Róm. 139.

svik-ráð, n. pl. treachery, Fas. i. 83, Stj. 553.

svik-ræði, n. pl. = svikráð, Ó.H. 63, Orkn. 268, Sks. 710, 753, Fms. ii. 34: sing., s. nokkut, i. 188, (rare.)

svik-samliga, adv. treacherously, Fms. i. 72, Fær. 133.

svik-samligr, adj. treacherous, Fms. i. 74, x. 221, Stj. 144.

svik-samr, adj. false, Hkr. iii. 227, v.l.

svik-semd, f. (svik-semi, N.T.), treason, Mar.

svikul-görð, f. the cap of a mast (?), see sikulgörð, which is a less correct form, having dropped the v, Edda (Gl.), = Dutch mars, Germ. mast-korb (?).

svil, n. pl. the milt of fish, Björn; takit úr mér svilin og vilin, Ísl. Þjóðs. i.

SVILI, a, m. [qs. sif-ili, from sif, sifjar?], a brother-in-law, but in a limited sense, viz. the husbands of two sisters are called svilar (Gr. ἀέλιοι), Edda (Gl.) ii. 497, freq. in mod. usage.

svill, f., pl. svillar, = syll, sylla; [A.S. syl; Engl. sill; Germ. schwelle]:

—a sill of a door; nýjar svillar, nýjar sperrur, D.N. iii. 409.

svima, að, to swim; svimaði þar yfir ána, Grett. 137 new Ed. (svam v.l.); svimar, Sks. 28, v.l.

II. impers. to be giddy; mig svimar (my head swims), in mod. usage = svimra, q.v.

svimi, a, m. [A.S. svîma; Engl. swim], a swimming in the head, giddiness; slá, ljósta í svima, Fms. i. 150, Grág. ii. 16, Bs. i. 342; liggja í svima, Fb. ii. 387.

SVIMMA, a defective and obsolete word, which has been superseded in Icel. by synda, q.v.; pres. svimm; pret. svamm, pl. summu; part. summit; the spelling with one m (svam, svimr) in Editions is erroneous; svimm rhymes with grimmu, Sd. (in a verse); þramma svimmi, Hallfred: 3rd pers. plur. symja, Sks. 177 B: a pret. svámu, Fms. viii. 38; subj. svæmi, Bret. 12: [A.S. swimman; Engl. swim; Germ. schwimmen; Dan. svömme]:

—to swim; svimma til lands, Fms. viii. 264; hann var því opt vanr at svim(m)a í brynju sinni, x. 314; þeir symja eigi á gráfu, heldr symja þeir opnir, Sks. 177 B; svimma hestar þeirra yfir stórar ár, Edda 8; svim(m)a í móðu marir, Fm. 15 (Bugge); svimma yfir vatnið, Al. 167; hann svim(m)r þá þangat á leið, Fbr. 104 new Ed.; svimm ek við ský, Sd. (in a verse); þess manns er í sjó svimmr, Sks. 28 new Ed. (svimar v.l.); svamm sjálfr konungr, svamm hann milli skipanna, Fms. x. 366; maðr svamm at skipinu, 367; svamm hann síðan … er hann svamm, vii. 225; göltrinn svamm þar til er af gengu klaufirnar, Landn. 177; hann hljóp fyrir borð ok svamm til lands, Orkn. 150, Fms. viii. 291; hann svamm yfir ána með vápn sín, Bjarn. 50, Fms. vii. 123; eigi svamm ek skemra enn þú, 119; þeir summu frá landi (Cod. sumu), Eg. 593 A; svámu sumir yfir ána, Fms. viii. 380; sögðu at hann svæmi um hafit, Bret. 12; pres. subj. svimmi, Hallfred; hann mun hafa summit (for svimit, Ed.) í hólminn, Fbr. 104 new Ed.; svimmandi fiskar, Stj. 17, Barl. 22, v.l.; symjandi, v.l.

2. metaph., er áðr svimma í myrkrum, 625. 87; svimma í fullsælu, to swim in abundance, Fms. ix. 248.

II. reflex., svimask í e-u, to swindle, Thom.

svimr, n. giddiness, Fél. x. 43.

svimra, að, to be giddy, stunned by a blow; impers., Rögnvald svimraði við, Bs. i. 624; Clitum svimraði með höggit, Al. 78; svú at hann (acc.) svimrar, Glúm. 356.

svina, orig. a strong verb svína, svein, whence the pres. weak form, hence the contr. form svía, q.v.; [O.H.G. svinan; Germ. schwinden]:

—to subside, of a swelling; tók þegar at svina sköp hans, Bs. i. 466; minkar ok svenar allr þroti, Sks. 235 B.

svingla, að, (svingl, n.), to rove, stray to and fro.

svinna, u, f. sagacity, good sense; kann ek mér meiri svinnu. enn at takask á hendr einn útlendan mann, Ó.H. 144; með enga svinnu, Fms. i. (in a verse);

ú-svinna, discourtesy, rudeness.

svinn-eygr, adj. clever-eyed, Mkv. 2 (svíneyg?).

svinn-geðr, adj. ready-minded, Fbr. (in a verse).

svinn-hugaðr, adj. wise, Hkv. 2. 10.

svinn-liga, adv. wisely, sensibly; all-svinnliga; ú-svinnliga.

svinn-ligr, adj. sensible, Fas. ii. 270.

SVINNR, adj., also sviðr (nn = ð); [Ulf. swinþs = ἰσχυρός; A.S. swið; Hel. swiði; Germ. ge-schwind]:

—prop. swift, quick, which sense, however, only remains in svinn Rín, the swift, rapid Rhine, Akv. 27;

veg-svinnr, ‘way-swift’ (of a river), Gm. 28.

2. metaph. wise; ins svinna mans, Hm. 162; ú-sviðr, unwise, 20, 22; konan svinna, Korm.; alls þik svinnan kveða, Vþm. 24, 30; ek mun segja þér svinn ór reiðu, Helr. 5; svinna hafði hann hyggju, Hðm. 9; und svinnum sigrunni, gallant, Vellekla: the saying, sá er svinnr er sik kann, he is wise who knows himself, i.e. knows how to moderate himself, Hrafn. 10; sviðr um sik, wise of oneself; heima glaðr gumi ok við gesti reifr, sviðr skal um sik vera, Hm. 102;

al-sviðr, fill-wise, the name of the wise dwarf;

geð-svinnr, mind-wise;

hug-svinnr, orð-svinnr, wise or swift in words (?), eloquent;

ráð-svinnr, wise in counsel;

ú-svinnr, unwise, and also indiscreet, rude: with gen., in the sense of ready, quick,

elsku-svinnr, s. heilags tafns, Edda 51 (in a verse).

3. in mod. usage svinnr (like glöggr) means stingy.

II. as subst. in the phrase, snúa á svinn sínu ráði, to turn to reason, mend one’s ways, Fms. ii. 235.

SVIPA, að, [svipr], to swoop, flash, of a sudden but noiseless motion; létu síðan frá landi ok svipuðu yfir ána (sveipuðu v.l.), and swooped, went swiftly across the river, Fms. viii. 170; fugl einn fló inn um glugginn ok svipaði (swooped) um húsit, Þjal.; sverð þat er svipar (flashes) allan veg meðr eldbitrum eggium, a flashing sword, Sks. 548 B; svipandi logi, a sweeping fire, 203 B (cp. sveipanda sverð, Gen. iii. 24); þegar hann sezt í sætið há, svipaði þaðan ótú, fear flashed out from him where he sat, Núm.

II. [A.S. swipjan; cp. vulgar Engl. swipe], to whip, horsewhip; var útraust at hann svipaði honum eigi stundum, Sturl. iii. 125.

III. reflex., svipask at e-u, to look after; svipask at hrossum, Sturl. iii. 227; er þeir svipaðusk at, sá þeir…, Fms. v. 160: svipast eptir e-u, id.: svipask um, to look around, Ísl. ii. 353; svipaðisk Einarr um ok sá eigi Kálf, Fms. vi. 28; þá er ek svipuðumk um, Stj. 600.

svipa, u, f. a whip; berja með svipum, Stj. 578, MS. 623. 12; hann hafði svipu í hendi ok keyrði hana, Sd. 185: esp. a horse-whip, svipu-ól, svipu-skapt, the lash, handle of a whip. svipu-leikr, m. a play, ‘swoop-game,’ perh. it should be sviðu-leikr (sviþu-leikr, p having crept in for þ), Fms. iii. 193, 196.

II. gramm. a polysyndeton; svipa heitir þat ef fleiri sann-kenningar heyra einum hlut, Skálda 193.

svipaðr, part. looking so and so; svipaðr ílla = svip-íllr, Fas. iii. 627.

2. mod. like, looking like, with dat.; hann er svipaðr henni móður sinni, það er svipað því … ó-svipaðr, unlike.

svipall, adj. (svipull), shifty, changeable; svipul verðr mér sona-eignin, Grett. 123 A; afla svipulla sæmda, Al. 163: unstable, svipul er sjó-veiðr, svipull er sjóvar-afli, a saying, Hallgr.

svipan, f. a ‘swoop,’ suddenness; þessi atburðr varð með svá skjótri svipan, at …, Nj. 144; kasta með harðri svipan, quickly, Fas. i. 67; sverða s., the’swoop of swords’ poët., Skv. 2. 19: a fight, þar varð hörð s., Fms. viii. 317; varð hörð s. um hríð, ix. 257, 311; svipan þeirra frá ek snarpa, Nj. (in a verse).

II. the nick of time, critical moment, in battle; í þeirri s. féll Þorgils, Eg. 92, Fms. vi. 78, v.l.; féllu menn hans í þessi s., Fms. ii. 313; í þessi s., Ld. 244, Fb. ii. 355 (ský-svipan, Fms. v. 80, l.c.), Fms. x. 365 (in all these instances of a battle); varla vitum ver hver s. í er, Njarð. 378.

svip-góðr, adj. good-looking.

svipil-kinnaðr, adj. with gaunt cheeks (?), Fas. ii. 149.

svip-illr, adj. ill-looking, Fas. i. 234, v.l.

svip-liga, adv. sweepingly, rashly; fara hölzti s., Valla L. 223: suddenly, of a sudden; deyja s., to die suddenly.

svip-ligr, adj. unstable; sviplig sæla, Al. 115: sightly, ekki sýndisk henni konan sviplig, Ld. 328: sudden, s. atburðr, a sudden accident; hljóp fram piltr einn heldr svipligr, suddenly (prob. an error for ú-svipligr, ill looking, ill-favoured, Cod. Ub.), Grett. 93 new Ed.; konungr varð svipligr við þenna atburð, Fas. iii. 610;

íll-svipligr, ill-looking, Fb. i. 260.

svip-ljótr, adj. hideous, Fas. iii. 183, v.l.

svip-lyndr, adj. fickle, Fms. vi. 287.

svip-lækja, u, f. the brown sandpiper, tringa fusca, Edda (Gl.)

svip-mikill, adj. imposing, Fms. iii. 192.

svipr, m., pl. svipir, a swoop; svipr einn var þat, it was a sudden swoop, but a moment, Hkv.; sverða svipr, a swoop of swords, Fms. vi. (in a verse): a moment, í þann svipinn, í þessum svip = svipan, q.v.; sitt í hvern svipinn, one moment this, another that.

2. a sudden loss; at þeim þykki heldr svipr í at missa mín, Fms. vi. 222; mér þykkir næsta s. at brautför ykkarri, ii. 102; frændum Hrafns þótti mikill s. er hann fór í brott, Ísl. ii. 101; Friggjar þótti svipr at syni, Mkv.

II. metaph. a glimpse of a person, a fleeting, evanescent appearance; við þetta vaknaði Grímr, ok þóttisk sjá svip mannsins, G. awoke and thought be saw the shadow of a man, Fms. iii. 57; Ólafr vaknaði ok þóttisk sjá svip konunnar, Ld. 122; en er konungr vaknaði, þóttisk hann sjá svip mannsins er braut gékk, Ó.H. 196; þóttusk þeir sjá svip manns niðr við ána, Fs. 73; hann hefir af svip af göngu mannsins, ok mælti, at hann þóttisk þar kenna Eyjólf, Bs. i. 531; Þorbjörn hafði svip af konunni, ok lét eigi sjá sik, Grett. 121; þóttisk Kolbeinn sjá svipinn til konungs, at hann stökk fyrir borð, Fms. iii. 2; annarr segir, at hann sá svipinn mannsins er stökk yfir götuna … þeir vissu eigi hvárt þessu olli menn eðr tröll, Fb. ii. 132.

2. a look, countenance; sýndi konungr vinganar-svip (a friendly look) til Einars, Fms. vi. 279; með áhyggju-svip, a grave, concerned look, 239, vii. 30; spurt muntú hafa úþyktar-svip Ísólfs til vár, his frowning towards us, Lv. 79; reiði-svipr, Bs. i. 774;

gleði-svipr, a cheerful, glad countenance; svipum hefi ek nú yppt, Gm. 45.

3. a likeness; ættar-svipr, a family likeness; það er svipr með þeim; or, hann hefir svip af henni móður sinni til augnanna.

svip-stund, f. a moment, the twinkling of an eye, Eg. 240; á einni s., Hkr. i. 11, Rekst.

SVIPTA, t, [cp. svipr, svipa; Engl. swift], to pull quickly; hón svipti (sweeped, swept) at mötli sínum, Fs. 60; hón svipti honum á herðar sér, 623. 36; svipta e-u ofan, to sweep off, knock down, Fms. ii. 45; svipti hón söðli af svöngum jó, Og. 3; s. ofan forfallinu, Konr.; er hann svipti honum Svarti, gave him a shaking, Fs. 140; þat (the bear) svipti honum undir sik, 149; s. undir sik tjaldinu, Fms. vii. 114; hann svipti undir hönd sér einum litlum gullbaug, Edda 72; s. e-u undan e-m, to strip one of it, Sks. 682.

2. to strip, deprive; svipta e-n e-u, to strip one of a thing; hann sviptir hana faldinum, strips her of her hood, Nj. 131: to deprive one of, s. e-n e-u, this sense is freq. in mod. usage; syptir (i.e. sviptir) riddaratign, stripped, bereft of, 623. 30; sviptir sæmdum, Ld. 164.

3. a naut. term, to reef, (Dan. svigte, gt = ft); svipta af handrifi, Ó.H. 182, Fms. iii. 44; s. seglunum, to reef the sails, Fas. i. 138; þeir tóku veðr stór, ok vildu margir minnka sigling ok svipta, Fms. vii. 67; veðr óx í hönd ok bað Bjarni þá svipta, Fb. i. 432; skal engi… sigla fyrir mér né ek vilja svipta fyrr en þeir, Fms. v. 337; svipta til eins rifs, to take in all reefs but one, ix. 21.

II. recipr. to tug, wrestle; sviptask fast, Fms. i. 306, iii. 224.

svipta, u, f. a loss; hann kvað sér sviptu at þeirra skilnaði, Fs. 20.

svipti-kista, u, f. a movable chest, Eb. 256, Sturl. iii. 304.

sviptingar, f. pl. a tugging, wrestling; harðar, miklar sviptingar, Edda 33, Fms. iii. 188.

2. sing., naut. a reefing-rope; svipting ok skaut, Edda (Gl.); þræðr ok sviptingar (acc.), Sks. 30 B.

sviptingr or sviptungr, m. [cp. Engl. swifters = shrouds, thus in a different sense]:

—reefing-ropes, (Swed. svigt-linor, Dan. svöft, tage svöftet ind); eyri við svifting hvern, til þess er kemr í sex sviptunga … sviptung hvern, N.G.L. i. 199.

sviptir, m. a loss; e-m er s. í e-u, Vápn. 13.

Svipul, f. one of the Valkyriur, Edda (Gm.)

svipull, see svipall.

svip-vindr, adj. fickle, Fb. iii. 360.

svip-vísi, f. fickleness, Am. 7.

svip-víss, adj. fickle, = sveipvíss; svipvísar konur, faithless wives, Sól.

svirgull, m. [svíri], a kind of coarse necktie (?); hence

svirguls-ligr, adj. coarse, bulky.

sviti, a, m. sweat, perspiration; see sveiti.

svitna, að, to sweat.

sví, interj. = svei, q.v.; sví verði þeim! Karl. 364; this form is else only used as prefixed in sví-virða, sví-virðing, q.v.

svía, að, [Dan. svia], to abate, of pains, (mod.); see svina.

Svíar, n. pl. [Suiones, of Tacit. Germ.; Swed. svear], the Swedes, originally in the limited sense of the Northern Swedes,—‘Svea och Göta konung’ is still the title of the king of Sweden;

Svía-kind, Svía-dróttinn, Svía-kappi, the kind, lord, champion of the Swedes, Ýt., Lex. Poët.; Freyr Svía-goð, Frey the god of the Swear, Fb. iii. 246;

Svía-herr, the host of Swear, Fms. x. 349;

Sía-sker, the Swedish skerries, islands in the Baltic near to the Mälar lake;

Svía-gríss, the name of a mythical ring, Yngl. S., Edda:

Svía-konungar, the Swedish king, passim.

II. Svía-veldi, the empire of the Swear, Fb. i. 139, Ó.H.;

Svía-ríki, mod. Swed. Sveriga, i.e. Sweden, Fb. i. 139, ii. 57;

Sví-þjóð, q.v.

Svíarr, m. the name of a dwarf, Vsp.: the forger, the smith (?), akin to sía, q.v.

SVÍÐA, svíðr; pret. sveið, sviðu; part. sviðinn: a weak pret. svíddi, Greg. 60; svíddu, Lil. 56, Fms. vii. (in a verse): [Dan. svie]:

—to singe, burn; tak rúgbrauð ok svíð við eld, … et þat sviðit, Pr. 475; svíða dilka-höfuð, to singe, roast sheep’s heads, Þorst. St. 51; nú svíðr hann lítt um höfuðit, Rd. 260; hann svíddi útan af þornunum, Greg. 60; hann svíðr klumbuna útan, Fms. xi. 129; svíða hár, Grág. ii. 129; nauts-rófa sviðin, Eb. 276; annat brjóstið svíða þær, Al. 121; sviðu hverja er sviðin er, N.G.L. i. 67; jöfurr svíðr bygðir, … logi svíðr bý, Lex. Poët.; sviðnir fuglar, Sól.; hann sveið hræ, Fms. vi. 55 (in a verse).

2. to smart, of a wound, burn; sár svíða, Ó.H. (in a verse); svíðr sárt brendr, Hallgr.; svíða get ek bringspala-dílann (metaphor from caustic), Sturl. i. 140; vant er þar er brennr at s., Rkv.; armar svíddu af broddum, Lil. l.c.; svíða sætar ástir, a saying, Flóv. 41.

II. svíðandi, a nickname of the stingy Danish king Swein, Fms. xi; see svíðingr.

svíðingr, m. a ‘singer,’ a stingy man; hann er mesti s.

SVÍFA, sveif, svifu, svifit; [Ulf. sweifan = διαλείπειν; A.S. swîfan; Engl. sway; Germ. schweben, schweifen]:

—to rove, ramble, turn; sumir svifu at nautum, some rambled for the cows, Sturl. iii. 241; sveif hann þá til stofunnar, Gullþ. 62; hverr svífr at sinni eigu, Al. 117; sveinn sýsliga sveif til skógar, Hým.; láta skúturnar svífa suðr um Stað með landi fyrir vindi, to stand southwards before the wind, Fms. vii. 186; bændr kómu at svífandi (hence the mod. að-vífandi) ok drápu hann, overtook him of a sudden and slew him, viii. 414; kom höggit á öxlina ok sveif (= svaddi, bounded) ofan á bringuna, vii. 167; láta samþykki sitt s. til e-s, to sway one’s consent towards, to agree, 8; cp. létum svífa sáttmál okkur, Skv. 3. 39. (which is prob. the right reading for ‘síga’ of the Cod.); betri sígandi arðr en svífandi, Bs. i. 139 (see arðr).

2. to drift; sveif þá skipit frá landi, Fms. vi. 108, v.l.; skip Gregorii sveif upp á grunn, vii. 186; Sigfús (Sigfúsi v.l.) sveif at landi, Bs. i. 139.

3. impers., with dat.; svífr skipinu fyrir straumi ok veðri, Þiðr. 313; sveif þá skipinu frá landi, Fms. vi. 108; sveif skipi hans á eyrina, x. 98; sveif öllum saman flotanum inn með ströndinni, viii. 222; sveif mjök stór-skipunum, vii. 264; sveif honum þar at, ix. 24; festa bátinn svá at ekki svífi frá, ii. 71; hann hélt svá at hvergi sveif, so that the boat swerved not, Grett. 125 A; sveif saman konungs skipinu ok Hallvarðar, Fms. viii. 385; en þegar þær hóf frá skipinu sveif þeim til ens vestra fjarðarins, Eb. 8; setstokkum sveif á land, Fs. 123; þótt þér svífi af þessum ættjörðum, 21; segir Þórðr at svífi yfir hann, that he was taken suddenly ill, Sturl. iii. 286; svífr þá af honum, Grág. i. 14; þó svífr enn nokkut kynligt yfir þik, Ld. 328; svífr jarli því í skap, at láta …, Fms. x. 358; hinu sveif honum lengstum í hug, iii. 48; sveif honum því í skap … þessu sveif mér í skap, it shot through my mind, Fas. i. 342; svfr nú ymsu á mik, Fs. 178.

II. reflex., svifask um, to make a sweep, bustle about; svífsk hann um, grípr upp einn asna-kjálka, Stj. 414; settisk síðan til matar ok sveifsk um sváfast, at þeir þrír fengi hvergi nærri jafn-skjótt etið sem haim, El. 2. in the phrases, svífask einskis, to shrink from nothing; and so, hann sveifsk (svífðisk Ed. from a paper MS.) einskis þess er honum bjó í skapi, Lv. 68; ganga undir vápn heljar-mannsins þess er einskis svífsk, Bs. i. 290; nú er sú atför þeirra at þeir munu einskis ílls svívask, Nj. 240; Halli er sá orðhákr, at hann svífsk enskis, Fms. vi. 372; at þú mundir fás svífask, ok láta þér mart sóma, ii. 51, Fs. 93. In mod. usage the weak form is often used in this phrase, e.g. hann svífist einskis, hann svífðisk eiuskis.

svífr, adj., see ú-svífr.

SVÍKJA and svíkva, svík; pret. sveik, sveikt (sveiktú), sveik, pl. sviku; imperat. svík, svíktú; part. svikinn (svikvit = svikit, Hom. 64): a pres. sýkva (y = vi), Blas. 42, 59, Clem. 53; sykr rhymed with lykr, Mkv. 18; a weak form svíkvir, Hom. 33; [A.S. swicjan; Dan. svige]:

—to betray; vil ek þik í engu svíkja, Nj. 49; mundo eigi mik of sýkva, 623. 53; sýkva andir ústyrkra manna, Blas. 42; þessir hlutir svikva þá er elska, Hom. 28; viltú svíkja mik, Fms. i. 159; þetta mun mér kallat íllt verk at svíkja fóstrson minn, 85; svík mik þá eigi—Eigi mun ek svíkja þik … ílla sveiktú mik nú, Ísl. ii. 269; engi fémúta sveik hans auga, Mar.; af sviptr ok svikinn þinni ásjónu, Stj.; svikit hefir þú oss nú … Er svá? þykkisk þú svikinn? … Svikinn þykkjumk ek, ok hefir þú svikit mik… þat þykki mér vel at ek svíkja (subj.) þann er engum trúir, Band. 36; þeir er land ok þegna sviku undan Ólafi konungi með fégjöfum, Fms. iii. 41, vi. 12; hinn er Svein konung sveik ór landi, Ó.T. (in a verse):

—s. e-n e-u, to cheat one of; fé opt svikinn, Am. 52; hann (Loki) sveik Ásu (acc.) leikum (dat.), Haustl.; Suttung svikinn hann lét sumbli frá, Hm. 110; †hann siku (i.e. sviku) Blaku-menn í útfaru, … Guð svíki þá er hann sviku, Baut. (Broom. 179).

II. reflex. svíkjask; svíkjast að e-m, to steal upon one.

2. svíkjask um, to fail, break an engagement or promise, from laziness or not fulfilling an obligation; hann lofaði að koma, en sveikst um það.

SVÍN, n. [a common Teut. word], a swine, Grág. ii. 315, Fms. i. 213, Fs. 26, Landn. 177: the saying, opt er it sama svín í akri, Fms. vi. 216, viii. 233, Mkv., cp. Odyss. xviii. 29: of the hog-shapen beggar’s scrip, Skíða R.; (cp. Dan. ‘gris,’ = a clay-pig used as a money-box); svíns belgr, blóð, bógr, rani. Fas. iii. 622, Stj. 363, 644, Sturl. iii. 44; svíns hrin, Fas. iii. 149; svíns-lifr, swine’s liver, as a charm used to still enmities or in truce-making, Gkv. 2. 23 (cp. Stj. 363, v.l.,—því vóru heiðnir menn vanir at …); hafa svíns minni, to have a swine’s (i.e. short) memory, Ld. 216.

II. in local names, Svína-fell (whence Svín-fellingar), Svína-vatn, Svína-dalr, Svína-nes, Svín-ey, Svín-hagi, etc., Landn.

compds:

svína-bæli, n. a hog-sty, Fms. i. 213, Hkr. i. 71 (of dreams in a hog-sty).

svína-geymsla, svína-gæzla, u, f. swine-tending, Grág., Fs. 71, Fas. i. 218.

svína-hirðir, m. a swine-herd, Mart. 123, Fas. i. 430 (see the verse).

svína-hús, n. a swine-house, pig-sty, Fms. x. 269.

svín-beygja, ð, to make one stoop like a swine, a word of contempt (cp. make one pass the Caudine forks); svínbeygt hefi ek nú þann er ríkastr er með Svíum, Edda 83, Fs. 53.

svín-drukkinn, part. drunk as a swine, Bárð. 176.

svín-eygr, adj. swine-eyed, Mkv. 2, (svíneyg drós, not svinn-eyg, cp. Odyss. viii. 319.)

svín-fylking, f. a ‘swine-array,’ the wedge-shaped phalanx of the Scandinavians, from its being shaped like a swine’s snout (see hamall and rani), Sks. 384, Fb. i. 140.

svín-fylkja, t, to draw up in a svínfylking, Sks. 384; mjótt framan, en breiðast aptan, ok kalla menn þat svínfylkt, Mag. 167 (Ed.)

svín-fætr, m. pl. a term of abuse (cp. Germ. hunds-vot), Mag.

svín-galinn, part. mad (drunk) like a swine, Bárð. 33 new Ed.

svín-hvalr, m. a kind of whale, Sks. 123.

svín-höfði, a, m. a nickname, Landn.

svínka, að, [Germ. schwanken], to stagger; frétta þat sem Girard hefir svínkat, Karl. 192: part. svínkaðr, the worse for drink.

svín-skinn, n. pig-skin, Edda 69.

svín-stí, f. a swine-sty, Fms. x. 388.

SVÍPA, pret. sveip, for the other forms of this strong verb see sveipa.

SVÍRI, a, m. [A.S. swîra], the neck, esp. of an ox or beast of burden; beygt hefi ek svíra á feitari bukkum en þú ert, bowed the neck, metaphor from an ox under the yoke, Fms. xi. 237; þit brutuð svíra minna andskota, Th. 9; saur-stokkinn svíri, Fms. vi. (in a verse); til svíra, Þd. 7; hár vigra söngr of svírum, Hornklofi; lýðr þessi er með hörðum svíra, stiff-necked, Stj. 312 (harð-svíraðr, stiff-necked); herða þeir sinn svíra gegn Guði, 639; en er blóðit út springr af svíranum (= strjúpi), Karl. 56: svíra vín = blood, Km. 7.

II. a bust, image; svírar ok mannlíkan tvau gylld með kopar, Dipl. iii. 4.

2. of the beaks of a ship of war at stem and stern; var hvárr-tveggi svírinn (both fore and aft), ok svá stafninn, með gulli lagðr, Fms. i. 179, Hkr. i. 284; sporðrinn ok svírarnir báðir, iii. 25; búnir enni-spænir ok svírarnir, Fms. v. 304; búnir svírar, vii. 51 (in a verse).

III. Svíri, the local name of a neck-shaped ridge in Brekka Gils-fjörðr in western Icel.

sví-virð, f. = svívirðing, Anecd. 104.

sví-virða, ð (mod. t), [sví and virða], to dishonour, disgrace, put to shame, Fs. 60, Fms. xi. 55; svívirðr, Ld. 40.

sví-virða, u, f. a disgrace, Nj. 15, 139, Fms. xi. 65, 86, Stj. 21.

sví-virðing, f. = svívirða, Eg. 155, Nj. 139; svívirðingar-lauss, Fms. ii. 269; svívirðingar-maðr, svívirðingar-namn, svívirðingar-orð, Grett. 116 A, Sks. 270, Fms. vii. 166, Ld. 92.

sví-virðliga (mod. sví-virðiliga, Karl. 159), adv. disgracefully, Fms. vi. 245, vii. 23, x. 237, 341, Karl. 160.

sví-virðligr (mod. sví-virðiligr), adj. disgraceful, Fms. x. 217, 372, Nj. 263, Ó.H. 220, Stj. 58, passim.

Sví-þjóð, f. (often spelt Sviðioð), dat. Svíþjóðu, Gs. 13, Fas. ii. 485 (in a verse); Svíþjúðu, Rafn 181, 189: [Svíar and þjóð; the d in the forms Suede, Schweden, Sweden is from the þ in þjóð: the etymology (Edda 107) from Odin’s name Sviðrir is quite fanciful, for even Tacitus calls the people Swiones, not Swithones]:

—the people, land of the Swedes, i.e. Sweden, orig. only of Sweden proper as opp. to Gothland; í Danmörku, Gautlandi eðr í Svíþjóð, N.G.L. ii. 277; afterwards used as a general name for the later Swedish empire, including Gothland (Svía-veldi, Svía-ríki): again, Svíþjóð in Kalda or in Mikla, Svíþjóð, ‘the Cold, the Great,’ was the old name of the east of Europe, ‘Scythia,’ see Hkr., Yngl. S. ch. 1; Symb. (begin.), Al. 131: the European Svíðjóð was therefore Svíþjóð in minni, or Swecia Minor,’ Symb. 13.

svo, adj., see svá.

svoddan, adj. indecl. such, Dan. saadan (mod. and borrowed from Low Germ. through Dan., and much used since the Reformation), Pass. 4. 18, 35. 6, 50. 6, Vídal. passim, so in mod. speech, in which it is gradually displacing the old and vernacular slíkr.

svolgra, að, to swill, swallow, drink greedily.

svoli, a, m. [svola?], prop. a burnt rafter (?): metaph. a huge brutish person,

svola-legr, adj. brutish.

svunta, u, f., in the east of Icel. svinta, Oldn. Ordb., [from a mid. Lat. succinctum or the like; the word was prob. borrowed during the Engl. trade of the 15th century]:

—an apron, very freq. in mod. usage, Piltr og Stulka 35; röndótta svuntu, 50; svuntu-horn, id.

svyk, n.(?); bollar tveir annarr með svyk, Dipl. iii. 4; bolli með svyk, v. 18.

svæði, n. an open space; görði á storm veðrs er þeir lágu á svæðinu, Fms. ii. 16; Kingála stóð á þar sem mest var svæðit, Grett. 91 A: in the mod. ber-svæði, a bare, open field exposed to wind and rain.

☞ On the Runic stone, Rafn 189, read Svíþjúðu.

SVÆFA, að, [cp. svefja and sefa = to sooth, sæfa = to kill], to lull to sleep; hón svæfir með fögrum söng, Fms. iv. 56, v. 162; hann sló hörpu ok svæfði ormana, Sæm. 162; svíkja ok s. þá er vér skyldim vaka, Fms. ii. 142; vekja upp svæfða reiði, Al. 127; svæfðr, B.K. 121.

svæfill, m. a head-pillow.

svæla, u, f. [A.S. swol = heat, swælan = to burn; Engl. swelter, sultry; Germ. schwüle]:

—a thick, choking smoke; reykr ok svæla, Sturl. iii. 189 C; dimri svælu, Fas, iii. 441; nú görðisk brátt s. mikil í húsunum ok reykr tók at vaxa, Þorst. Síðu H. 175;

reykjar-svæla, a stifling smoke, freq. in mod. usage.

2. metaph. cheating, rapacity: draga saman auð með sökum ok svælum, 623. 21; svæla eðr flærð, Sturl. i. 20.

svæla, d, to smoke out, suffocate with smoke, used of a fox; s. e-n inni sem melrakka í greni, Nj. 198; leita heldr út en vera svældr inni, Sturl. iii. 189 C.

2. metaph., svæla undir sik, to gain by fair or foul means.

Svænskr, more freq. Sœnskr, adj. [Svíar], Swedish.

SVÆRA, u, f. [Ulf. swaihra = πενθερός; A.S. sweor, sweger; O.H.G. swehor; Germ. schwager; Lat. socer]:

—a mother-in-law, 623. 57, Stj. 343; sværu léztu þína sitja opt grátna, Am. 94; s. heitir vers móðir, Edda 109; s. Nönnu, 63: s. Sifjar, 65. The word was obsolete even in old writers; Icel. use a compound, tengda-faðir, tengda-sonr, tengda-móðr, tengda-dóttir.

svæsinn (svæsni, f.), adj. coarse, gross, rude.

svöðu-sár, n. [svað], a wound from a weapon glancing off a bone; s. í enni, Lv. 86; s. en eigi beinhögg, Sturl. i. 13; grunn verða svöðu-sárin, 140; á bringuna, var þat s., Fms. vii. 167.

Svölðr,† f. a local name of a current (not an island) near Hiddense (Héðins-ey) west of Rügen; prob. a rendering of a Wendish name, the Swelchie, whirlpool (?); fyrir Svölðar minni, before the mouth of S.; and ‘fyrir Svölð,’ Edda 83, also Knytl. S. ch. 120, 122; see the conclusive essay on the place and date of this battle by Mr. Jörgensen, in Aarb. for Nord. Oldk. og Hist. 1869; to which add, that ‘Héðins-ey’ actually occurs, although disguised, in Hallfred’s poems, composed immediately after the battle, viz. ‘á víðu sundi Héðins-eyjar’ for ‘Héðins-meyjar’ of the MSS.; and breiðan bekk Héðins ‘rekka’ of the same poem (Fs. 218, 219, verses 12, 15, being a local name, not a kenning).

svölr, m. the cold sea, sea-spray, Fas. ii. (in a verse).

SVÖPPR, m., gen. svappar, dat. sveppi, pl. sveppir, acc. svöppu; the mod. form is sveppr, pl. sveppir, acc. sveppi; an assimilated form: [Ulf. swamms = σπόγγος; A.S. and O.H.G. swam; Germ. schwamm; Dan. swamp]:

—a sponge; váta svöppu, Stj. 17, see v.l. 3.

2. a ball (mod. soppr (q.v.), dropping the v); einn svöpp at leika með, … einum digrum sveppi … svöppinn, svöpp þenna, … þessum sveppi, Karl. 64, 65.

SVÖRÐR, m., gen. svarðar, dat. sverði, sverðinum, Fas. iii. 503; pl. sverðir; acc. svörðu: [A.S. sweard; Engl. sward = turf, and Swed. sward; Dan. swærd, in grönswærd, fleske-swærd; Germ. schwarte]:

—the skin, esp. of the head (hár-svörðr, höfuð-svörðr); meðan s. ok hold fylgði, of the skull, Eg. 770; svörðinn á höfðinu, Fms. vii. 227; hár manns má kenna við svörð eða. hvirfil eða hnakka, Edda ii. 430; hnakka, reikar, svarðar, eða ennis, 500.

2. often of walrus-hides used to make ship-shrouds, in ancient times an article of trade; Einarr hafði með sér tannvöru mikla ok svörð (viz. from Greenland), Fb. iii. 445; svörð tekr heldr at herða, Fs. 92 (in a verse); lét konungr bera þar at svörðu ok stór reip, Fms. ix. 521 (v.l.), cp. Sks. and Alfred’s Oros.,—on þæm scip-râpum þe beoð of hwæles hyde geworht, Edit. Dr. Bosworth, p. 20.

II. the sward or surface of the earth, passim in mod. usage; jarðar-svörðr, gras-svörðr = Dan. jord-sværd, grön-sværd.

svörfr, svörfuðr, see svarfaðr.

svörr, n. a kind of bird, Edda (Gl.)

svörr-gælir, m. the gladdener of a bird of prey, Vellekla.

SYÐRI, compar., from suðr, the more southern; superl. synnstr, the southernmost (mod. also syðstr, to make it conform to the comparative, but less correct; on the other hand, the old poets also use compar. synnri); hinn syðri hlutr, Edda 4; nær enu syðra landinu, Ld. 6; þverá hinni syðri, Fms. i. 251; á Víðivöllum inum syðrum, Dropl. 7; inum syðra, Landn. 218; Reykjadal inn syðra, Nj. 27; í syðra Bretlandi, Str. 1: hit syðra, as an adverb, in the south, southwards, Landn. 62; vendi Magnúss konungr it syðra (he stood southwards) með Bretlandi ok Skotlandi, Orkn. 150; at inu synnsta fjalli, Landn. 43, v.l.; it synnsta fjall, Ísl. ii. 398; frá hinum synnsta vita, Hkr. i. 147; Vallá hina synnstu, Dipl. iii. 8; synnsta Grund, v. 3.

SYFJA, að, [svefn, sofa], he gets sleepy, only impers.; e-n (acc.) syfjar, mik syfjar, Finnb. 340, Nj. 94; hvárt syfjar þik, Járnskjöldr faðir? Fb. i. 258; hann kvað sik svá syfja, at hann mætti engan veg uppi sitja, Háv. 55.

2. pass. part. syfjaðr, sleepy, Fas. i. 231, 256, Fms. viii. 94, ix. 532.

syfla, d, to furnish with sufl, q.v.; syfldr brauðhleifr, Bjarn. 27.

Sygnir, m. pl. the men from Sogn, a county and firth in Norway, Orkn. 214, Fms.; Sygna-fylki, the county of Sogn, x. 168; Sygna-kappi Sygna-kjúka, Sygna-trausti, a nickname, Landn., Gísl., Fb. iii; Sygna-ræsir, the king of Sygnir, i.e. the Norse king, Hallfred: Sygnskr, adj. from Sogn, Fms.

SYKN, adj.; not sýkn; the short vowel is borne out by rhymes, lykill, syknu, … as also by etymology, for vi changes into y, not into ý (sykn = svikn): [Ulf. swikns = ἁγνός, ὄσιος, ἀθωος; Prof. Bugge suggests that this word may be a compd, from an intens. particle sve-, and an adjective, ikn or akn, Gr. ἁγν-ός]:

—‘sackless,’ free from guilt, innocent; hlutlauss eða sykn af manndrápi, Fms. ii. 225; hafit ok hirðit syknar hendr yðrar, Stj. 193: with gen., sykn saka, N.G.L. passim.

II. esp. as a law term, free; sé nú, seggir, sykn em ek orðin, blameless, declared free, by performance of ordeal, Gkv. 3. 9; vér dæmum M.N. mann syknau, give sentence for him, declare him innocent, Grág. i. 71.

2. esp. of a person who has been outlawed, but who is now declared a free man, one who is released, reprieved, having formerly been sekr; vágum ór skógi þann vildum syknan, Am. 97; görði jarl Þorkel syknan á alsherjar-þingi, Fms. ii. 106; far þú átan með mér ok mun ek göra þik syknan, Bs. i. 17; leysa sekt mína … ek skal gefa þér heilla-ráð at verða sykn, Fms. ii. 208; síðan fór hverr til sinna heimkynna, er allir vóru syknir, Ísl. ii. 392; syknir menn ok þeir menn er landvært eigu út hér, Grág. i. 209; þótti nú at vísu ganga, at hann mundi sykn vera á öðru sumri, Grett. 174 new Ed.; ok verði Grettir sykn … at Grettir yrði sykn, 116, 117 new Ed.; taldi hann vera syknan, Rb. 292.

sykn, f. = sykna; ok varð ekki af sykninni, it was dropped, Grett. 117 new Ed.; af þessu eyddist sykn (syknan Ub.) at sinni, 173 new Ed.

sykna, u, f. [Ulf. swikniþa, swiknei = ἁγνότης, ἁγνεία, ἁπλότης; swikneins = καθαρισμός]:

—blamelessness, the state of being sykn; ef skógar-maðr hefir vegit annan skógar-mann til syknu sér, Grág. ii. 160; víg Þorvalds skyldi vera til syknu Helga, Rd. 265; lýsa syknu e-s, … ok fékksk þar hvártveggja syknan, … mæla móti syknu e-s, 292; færa fram syknu e-s (to bring it out in parliament), Fms. vi. 119, Fbr. 53; meðan þeir hafa eigi farit syknu sinni, Grág. i. 97.

compds:

syknu-leyfi, n. a licence of the alþing to grant sykna; lögsögu-maðr á upp at segja s. öll, Grág. i. 2; ok talði hann vera frjálsan ef þar fengisk syknu-leyfit, Rd. 292.

syknu-lof, n. = syknuleyfi; ef mönnum er syknulofs beðit at lögréttu skógar-mönnum eða fjörbaugs-mönnum, Grág. i. 99.

sykr, n. [Dan. sukker], sugar, (mod.)

sylfr† = silfr, cp. Dan. sölv, Post. 569.

sylgja, u, f. a brooch or buckle, chiefly of silver or gold, worn by women; þrjár sylgjur sex aura, Dipl. iii. 4; s. ok fingrgull, Fms. ix. 263; gull-sylgja týndisk … ok fannsk ekki sylgjan … hét hón at gefa hálf-virði sylgjunnar, … sylgjöna þá ena sömu, Bs. i. 348; fimm sylgjur ok þrjú nisti, 874.

sylgr, m., gen. sylgjar and sylgs; [svelgr, svelgja; Engl. swill]:

—a drink, beverage; allt er senn ef hann sylg um getr, Hm.; ylgr fær af hræm sylg, Edda (in a verse); the word is not used in prose, see Lex. Poët.

SYLL, f., qs. svill, gen. syllar, pl. syllr; mod. sylla, u, f.; [A.S. syll; Engl. sill; O.H.G. and Germ. schwelle]:

—a sill, door-sill; reisa upp góða stólpa ok þar yfir leggja stórar syllr, Sks. 91 new Ed.; stafir fjórir stóðu upp ok syllr upp í milli, Fms. viii. 429 (so also Cod. Eirsp. 192, Ed. 1871); fjóra ása, átta stafi, tvau þvertré, ok tvær syllr, Dipl. iii. 8; hann fékk komizt út undir syll kirkjunnar, Slurl. iii. 102 C (kyrkju-sylluna Ed.); syllr ok stöðr, Ld. 316, cp. v.l.; sönghús-syllur, Fms. ix. 26: syllar-efni, Pm. 11.

syllu-stokkr, m. a sill-post, Hom. 94, 96.

sylla, d, to furnish will a sill; ok syllt upp í milli, Fms. viii. 429, v.l.

Syllingar, f. pl. the Scilly Islands, Fms. passim.

syn, f., gen. synjar, [synja; syn is the root from which syn-ð is a derivative]:

—a denial, protest; used in law phrases, koma, setja, hafa syn fyrir, to protest or repel a charge on oath, by ordeal, or the like; ef þeir hafa syn fyrir, þá skulu þeir synja með einseiði, K.Á. 150; hann setti þar syn fyrir, ok bauð skírslur, Fms. ix. 5; bændr kómu þar sumir syn fyrir sik, Hkr. i. 89; hón er sett til varnar á þingum … því er þat orðtak, at ‘syn sé fyrir sett’ þá er hann neitar, Edda 21; the word is freq. in the compd nauð-syn (q.v.), necessity, otherwise obsolete.

II. the name of a goddess, Edda 21; arin-syn, the goddess of the hearth, Þd.; mens Synjar (gen.), the goddess of the necklace, i.e. a woman, Lex. Poët.; according to Edda 21, Syn was the goddess of lawsuits: synjar-spann, N.G.L. i. 258, is prob. an error = smjör-spann.

SYND, f., older form syn-ð, syn-þ, shewing that the d is inflexive, svnþ, svnþir (sins), Mar. pref. xxxii, xxxiii, Eluc., Greg., passim; [A.S. syn and synn, whence the Norse word may have been borrowed when Christianity came in, for it does not occur in poets of the heathen age; Engl. sin; Germ. sünde; Dan. synd]:

—a sin (it prop. means ‘negation, denial,’ no doubt referring to denial by oath of compurgators, ordeal, or the like). Mar., Stj., Bs., H.E., passim in old and mod. writers in an eccl. sense only, for the very word implies a Christian, not a heathen, notion (the heathens said glæpr or the like); synda-freistni, bót, auki, band, bruni, byrðr, dauði, daunn, díki, flekkr, fýsi, gjald, görð, iðran, játning, kyn, lausn, lifnaðr (líf), líkn, saurgan, saurr, sár, sótt, verk, = the temptation, atonement …, sickness, work of sin, H.E. i. 462, 522, Greg. 9, 18, 19, 22, 45, 46, 73, K.Á. 76, Stj. 51, 119, 123, 142, 145, 162, 220, Rb. 82, 400, Hom. 5, 11, 41, 48, 59, 73, Vm. 84, Magn. 542, and passim; synda far, Stj. 123; synda þræll, Hom. 94.

compds:

synda-fullr, adj. sinful, Stj. 404, Barl. 99.

synda-lauss, adj. sinless, Stj. 567, Sks. 486, Gþl. 169.

synda-liga, adv. sinfully, Stj. 18.

synda-ligr, adj. sinful, Stj. 26, 119.

synda-maðr, m. a sinner, 677. 8.

synda-þræll, m. a thrall of sin, Hom. 51.

synda, d, mod. t, [sund], to swim; synti allt út í haf, Brandkr. 60 (paper MS.); ok syndu vestr yfir Jökuls-á, Sturl. ii. 157; the word has prevailed in mod. usage, but is very rare in old writers, who either use the tenses of svimma (q.v.) or more freq. leggjask, see leggja.

syndari, a, m. a sinner, freq. in mod. usage.

synd-auðigr, adj. sinful, Greg. 76.

synd-fullr, adj. sinful, Hom. 63.

syndga, að, [syndigr, from A.S. syngjan], to sin, N.T., Pass., Vídal. passim; in old writers only used in the

2. reflex. syndgask, id., Hom. 154, Sks. 573 B, Fms. iii. 167, Barl. 46.

synd-getinn, part. sin-begotten, Eluc.

syndigr, adj., contr. syngan (qs. syndgan), Hom. 40; syndgir, 130; synþgom, Mar. pref. xxxii, l. 23; but else uncontr. syndigir, Niðrst. 7; synduga, Stj. 173, 316, and so in mod. usage: [A.S. synig; Dan. syndig]:

—sinful; einn syndugr maðr, Barl. 173, passim; see the references above.

synd-ligr, adj. sinful, Sks. 449 B.

syndr, adj., qs. symdr, svimdr, [from sund; symd, Ivar Aasen], able to swim, swimming; vera syndr, Fms. x. 66; s. vel, Fb. i. 368; s. sem selr, Nj. 29, passim.

synd-samligr, adj. (synd-liga, adv.), sinful, of a deed, Sks. 674.

syndvar-liga, adv. warily against sin; lifa betr ok syndvarligar, Bs. i. 23.

synd-varr, adj. wary against sin, Hom. (St.)

SYNGJA, pres. syng; pret. saung or söng, pl. sungu; subj. syngi; imperat. syng, syngdu; part. sunginn; older syngva, and then even sounded singva, as seen from rhymes, þings, singva., Eb. 27 new Ed. l. 24, in a verse of the 10th century: [Ulf. siggwan = ἄδειν; A.S. and O.H.G. singan; Engl. sing; Dan. synge; Swed. and early Dan. sjunga]:

—to sing, prop. to ring, clash, of metals, weapons; to whistle, of wind, or the like; hurð syngr í lási, Fms. iii. 67; syngr í atgeirinum, Nj. 44, 119; bítia þat sverð, nema sjálfum þér syngvi um höfði, Hkv. 2; (örvar) sungu á mínum skjaldi, Eb. (in a verse); sverð saung of vanga mér, Kormak; það syngr í reiðanum, syngr í böndum, of the rigging of a ship in a storm, see Lex. Poët.: of the swan’s single sad note, syngi, syngi svanir mínir.

II. to sing, in tunes; sungu ok slungu snúðga steini, Gs. (of the maids at a hand-mill); s. sálm, to sing a hymn.

2. in an eccl. sense; s. messu, to sing the mass, Nj. 157; prestr á eigi at syngva fleiri messur enn tvær, K.Þ.K. 21 new Ed.; s. messu heiman, Bs. i. 440; um morguninn er sungnar vóru tíðir, Fms. x. 10; ok sungu upp responsorium, 15; s. psaltara, Bs. i. 74, Fms. xi. 274; syngja tíðir, to chant the ‘hours,’ passim: absol. to officiate in a mass, þar söng prestr sá er Þrándr hét, Fms. ix. 232; þangat söng haun einn hátíðar-dag, Bs. i. 435: spec. phrases, s. e-n til moldar, ‘to sing a person into the earth,’ to perform the funeral rites; þeim lærðum manni er mik syngr til moldar gef ek þrjú kúgildi, Dipl. iv. 8; syngja yfir e-m, to sing over one, i.e. to sing the burial service; syngja yfir líki, þær tiðir er til byrjar, N.G.L. i. 16, and so in mod. usage (yfir-söngr); also of the sick, Fms. vii. 39; s. e-n í bann (bannsyngja), to chant an excommunication, Bs. i. 768.

III. pass., þann tíma er söngst óttu-söngr, Fms. vii. 310; þá er messa syngst, Am. 101; skal syngjast messa, Dipl. i. 10; syngjandi sálu-messa, iv. 8.

syngn, see sýkn.

SYNJA, að, [this is the root verb for syn and synð], to deny; sannaði þat annarr en annarr synjaði, Fms. iv. 294; þá muntú s. þess með skynsemd, Nj. 80, passim.

2. esp. as a law phrase, see syn, the charge to be repelled in gen., s. e-s; syni hann vilja síns með séttar-eiði, at hann vildi þat verk eigi gört hafa, Gþl. 162; nú verð ek sjálf fyrir mik synja lýta, to prove my innocence by ordeal, Gkv. 3. 8; vil ek þessa máls s. fyrir mik ok fyrir oss alla skipvera, vil ek þar bjóða fyrir eiða svá sem lög yður standa til, Ó.H. 140.

3. to deny, refuse; ef hann vill synja mér ríkis, Fms. i. 83; s. mér mægðar, Ísl. ii. 215, s. kaups, Vápn. 7; honum skal beiða fars at skipi … ef honum er synjað þar, Grág. i. 90; þriggja marka útlegð varðar þeim er synjar, 80; þótt þeir syni, 90.

II. reflex. to refuse an offer, of a lady; er þú synjask hverjum konungi, Fas. i. 365; þeirrar konu bað Catilina, en hón synjaðisk, Róm. 332.

synjan or synjun, f. a denial, refusal, Grág. i. 91; far-synjan, Hbl.

synnstr, superl. southernmost; see syðri.

syn-samr, adj. unobliging, 655 iii. i.

syn-semi, f. an unobliging mood, petty denial of a favour; en synsemi mun þér í þykkja ok eigi stórmannlegt ef ek synja, Fs. 34.

syptir, m. [Germ. seufzen; Engl. sob and sigh], a sobbing; in and-syptir or and-syftir.

syrgi-ligr, adj. sad, Stj. 52, Bs. i. 819.

SYRGJA, ð, [sorg; Ulf. saurgan = μεριμναν, λυπεισθαι; A.S. sorgjan; Engl. sorrow; Germ. sorge; Dan. sörge]:

—to sorrow, mourn; hann bað menn eigi syrgja né láta öðrum herfiligum látum, Nj. 197; snökta eðr s., Fms. viii. 234; þeir syrgðu ok hrygðusk, Barl. 191.

2. to bewail, with acc.; syrgði hann hana dauða, Fms. x. 379; þessa hluti syrgðu þeir, Barl. 189; ek syrgi eina jungfrú ok fæ hana eigi, Fas. iii. 643; s. af e-u, to mourn over, Barl. 91: s. sik, to bewail oneself, wail, Róm. 233, passim in old and mod. usage.

syrja, u, f. [sori], dress; as a nickname, Sturl. iii. 74.

syrpa, u, f. [sorp; prop. = a swill for beasts; Norse sörpe]:

—a dirty woman, Edda ii. 629: the name of an ogress, Edda (Gl.)

2. a volume of miscellaneous things; kvæða syrpa, syrpa mín (‘my syrpa,’ i.e. the book into which the poet entered his occasional songs), pref. to the Poems of Bjarni Thorarinson, p. 1. syrpu-þing, n., in syrpuþings-lög, n. pl. a kind of mock pleading, mock lawsuit, composed as an entertainment; var hann eptir í stofu á kveldin er Þorkell gékk at sofa, ok hefir frammi margs-konar ertingar, ok þat hafa menn sagt at hann hafi fyrstr fundit upp á Syrpuþings-lög; menn kómu víða af bæjum, ok görðisk þar af þyss mikill, Lv. 26; the exact thing is now lost, perh. it was something similar to the mod. Skraparots-prédikan.

syrta, t, [sorti], to grow dark; það syrtir að.

SYSTIR, f., gen. acc. and dat. systur, pl. nom. and acc. systr, gen. systra, dat. systrum; [Goth. swistar; A.S. swuster; Engl. sister; O.H.G. swestar; Germ. schwester; Dan. söster; Swed. syster; Lat. soror]:

—a sister, Nj. 30, Grág. i. 288, passim; s. samfeðra, sammæðra, 170; al-systir,

hálf-systir, a half-sister;

móður-systir (Dan. moster), a mothers-sister, aunt;

föður-systir (Dan. faster), a father’s-sister, aunt;

afa-systir, ömmu-systir, a great aunt.

II. metaph. in addressing; eigi má ek hljóð vera, sæl systirin, segir griðkona, Grett. 170 new Ed.;

allra-systir, all men’s sister, a nickname, Landn.;

leik-systir, stall-systir, a play-sister;

fóstur-systir, a foster-sister:

eccl., Guð vakti þik, systir, Bs. i. 438; bræðr ok systr, Hom. 32.

2. a sister of charity, nun, Ann. 1343; systra-klaustr, a nunnery, H.E. i. 470; systra lifnaðr, lag, id., 470, 476.

compds:

systur-barn, n. a sister’s child, niece, nephew, Sturl. i. 163.

systra-börn, n. pl. sisters’ bairns, i.e. cousins, Gþl. 245.

systur-dóttir, f. a sister’s daughter, Grág. i. 171, Ld. 26, Finnb. 258; systurdóttur sonr, N.G.L. i. 77.

systra-dætr, f. pl. daughters of two sisters.

systur-sonr, m. a sister’s son, Grág. i. 171, Nj. 193, Fms. vii. 269; tveir systursynir Barða, Ísl. ii. 236.

systra-synir, m. pl. sisters’ sons, Gþl. 242, Ísl. ii. 208, Landn. 151.

systkin, n. pl., sounded syskin and spelt thus, Edda i. 56, Landn. 149, Fms. vi. 398, Grág. i. 232, N.G.L. i. 151; [Dan. sösken]:

—collect. a brother and sister, brothers and sisters; öll syskin sín, þau systkin, systkin sín, passim; telja frá systkinum tveim, N.G.L. i. 147.

compds:

systkina-börn, n. the bairns of systkin, first cousins, Gþl. 245.

systkina-dætr, f. pl. the daughters of systkin, first female cousins, Gþl. 242; systkinadætra-synir, N.G.L. i. 188.

systkina-synir, m. pl. the sons of systkin, first male cousins, Hkr. i. 327; systkina-sönir (first cousins) ok systrungar, ‘systkin-sons’ and sister-sons, Grág. ii. 172.

systlingr, m. = systrungr, a ‘sisterling,’ a sister-son, N.G.L. i. 76.

systrung, f. = systrunga; ef maðr tekr bræðrung sína eðr systrung (bræðrungu, systrungu, v.l.), N.G.L. i. 148, ii. 302; Guðrúnu systrung Oddkötlu, Sturl. 1. 132; systrung sinn(sína), K.Á. 140; hón var systrung (Cod. systrungr) hans, she (Rachel) was the systrung of him (James), Stj. 171; whereas James and Rachel would collectively be called systkina börn.

systrunga, u, f. one’s mother’s sister’s daughter, a female cousin, Am. 52; systrungu Oddkötlu, Sturl. i. 132 C; hón var s. Úlfeiðar, 109 C; ef þær eru bræðrungur eða systrungur eða nánari, Grág. i. 346.

systrungr, m. one’s mother’s sister’s son, a male cousin (Dan. moster sön), Landn. 107, 178; s. við konung, the king’s cousin, Gþl. 54; Johannes euangelista, systrungr hans (i.e. Jesus) at frændsemi, Barl. 49; bræðrungar ok systrungar, brother’s sons and sister’s sons, first cousins on the mother’s and father’s side, Grág. i. 171; munu systrungar sifjum spilla, Vsp. (or is systrungar here the plur. fem. from systrung?); systrungs barn, a sister’s son’s child, a cousin’s child, Gþl. 244.

SÝÐA, d, [súð], to wainscot; sýða loptið fyrir gaflinum, D.N. i. 506.

sýðing, f. wainscotting; nýjar syllar, sperror, ok nýja sýðing, þekja með spón ok bræða, D.N. iii. 409.

SÝJA, pret. seði, söði, [Ulf. siujan; A.S. and O.H.G. siwian; Engl. sew; Dan.-Swed. sye, sy; Lat. suere]:

—to sew; only cccurs in the part. söðr and pret. séðu, q.v.; sé þú hvé vel þeir seðu er fyrir saumförinni réðu, Skálda (Thorodd); hamri söðr, járni söðr, hammer-knit, iron-knit, of a coat of mail, Lex. Poët.

sýja, also spelt sýgja, u, f. the suture of a ship (súð is the board, sýja the single suture, a súð therefore contains so and so many sýjur); komnar vóru níu sýjur á hvárt borð (mod. saumför), Fms. viii. 196; kjalar, stála, súða, sýgju, Edda 66; kjöl-sýja, q.v.

SÝKI, f. [Ulf. siukei; Dan. syge], sickness, freq. in mod. usage, esp. in compds.

sýkjask, ð and t, [sjúkr; Ulf. sjûkan = ἀσθενειν], to grow sick, sicken, Sks. 97; sýkðisk, Fms. x. 410; sýkisk öll sú hin úhrausta kona, 656 B. 7; sýkðusk af heilsu hennar, Greg. 46; sýkjask í hugnum, Pr. 124.

SÝKN, adj. an eccl. term, in sýkn dagr; the more correct form is sœkn, N.G.L. i. 385; [from sókn, Dan. sögne-dag]:

—a day on which lawsuits and actions are permitted (= Lat. dies fastus), opp. to a holy day or Sabbath; in the phrase, sýknt eða heilagt, sýngnt (sic) eða heilagt, N.G.L. i. 349; meðan sýnkt (sic) er … þegar syngt er, 380; mod. Icel. sounded, sýnt og heilagt; á sýknum dögum, Gþl. 80; sœknum dagum, N.G.L. i. 385; nú er eigi langt til morguns ok er þá sýkn dagr, Ó.H. 118, Fms. iv. 265.

sýla, d, or better syla, with y, qs. svela, [svell; Engl. swell; cp. Dan. svulme]:

—to swell, turn into ice, of water; sýldi hvern dropa er inn kom, … sýldi um hann öll klæðin, Ísl. ii. 461, 462; allt sýldi bæði úti ok inni, Fas, ii. 144: part. sýldr, stiff with ice; kuflinn var sýldr allr, Grett. 117 A; skipit með öllum jöklinum, en þat var mjök sýlt, 125 A; hvar skúar Gísla liggja ok eru sýldir allir, Gísl. 115: of a wound, sýldi benjarnar (acc.), Þjal. 30.

sýlt, n. adj. (part.), [from syll = a sill?], a sheep’s mark, a piece being cut from the top of the ear; kirkja á mark, sýlt hit hægra, en heilt hit vinstra, Vm. 29, freq. in mod. usage.

2. a horse when sleek and dappled is said to be ‘sýldr í lend,’ ‘loin-dappled:’ of a short-legged dwarf it is said, ‘var sýlt í neðan þar sem fætrnir vóru,’ instead of instep there was but a groove, Fb. iii. 48.

sýn, f. = sjón, q.v. [Dan. syn], a sight; sýn, heyrn, Fms. i. 97; heyrn eða sýn, Grág. ii. 16; þat birtir sýn, Pr. 471; sýn er sögn ríkari, a saying, Stj. 621; kunnugr at sýn ok máli, Fb. ii. 58; sýn, at sjá it rétta, 623. 26, Gþl. 58; er mér þat at sýn orðit er ek hefi opt heyrt frá sagt, I have seen it with my eyes, Ó.H. 57; í sýn við bæinn, within sight of the farm, Fms. ix. 510; koma í sýn við menn, Rb. 388; ganga í sýn við e-n, Fms. x. 329; lét hann leiða í sýn við þá tvær dætr sínar, 105; svá at feli sýn (acc.), Vm. 88; sól hvarf at sýn, Ó.H. 218; sólar-gangr vex at sýn, visibly, Rb. 92: tungl er þá ekki at sýn, not visible, 452; hvarf hann frá henni at sýn, Bs. i. 184; var þeim at sýn þar vel fagnat, apparently, Hkr. i. 73; hann druknaði á firðinum, ok gékk þar inn í fjallit at sýn, apparently, Landn. 159, v.l.; an appearance, bregða á sik mannligri sýn, Fms. x. 301; forkunnar sýn, Fsm.: a vision; bar fyrir hann í svefni mikla sýn, Fms. i. 137.

2. sýnum, adverbially, by sight, apparently; fríð sýnum, Nj. 2; hann var fríðr sýnum, Eg. 22; hinn likligsti sýnum, Hkr. i. 262.

II. [a different word = sunna, q.v.], poët. the sun, Edda (Gl.)

SÝNA, d, to shew; hón bað hann sýna sér sverðit, Gullþ. 14; á þinginu sýndu menn vápn sín, Fms. iv. 326; þú skalt enga fáleika á þér sýna, Nj. 14; sýna sik glaðan, Barl. 16; hann sýndi mun ek sýna yðr (dat.) í fata-búr Þorfinns, Grett. 98 A, passim.

II. reflex. sýnask, to appear, Rb. 478; sýnisk þat jafnan at ek em fégjarn, Nj. 102; hann kvað mikla úsæmd í slíku sýnask af Sturlu, Sturl. i. 87; ok sýndisk hann þá Nero (dat.), he then presented himself to N., 659 C. 29.

2. to seem, with dat.; e-m sýnisk e-t, it appears to one; óss sýnisk úmakligt, at …, Eluc. 3; sýndisk vitrum mönnum hann afbragð, Fms. x. 397; hefir mér tvennt um sýnzk, Nj. 3: to see in a dream, somnaði hann, honum sýndisk þá enn helgi Ólafr konungr, Ó.H. 240; sýndisk honum í svefni engill Guðs, Bær. 12; sem konunni hafði sýnzk um nóttina, Fms. v. 222: so also, mér sýndist hann koma, I thought I saw him come; mér sýndist eg sjá hann, I thought I saw him; ekki er allt sem sýnist, a saying, varla sýnisk allt sem, Mkv.

3. to think fit; veitið mér gröpt slíkan sem yðr sýnisk, such as you deem fit, as you like, Fms. ix. 309; fékk konungr sveitar-höfðingja þá er honum sýndisk, Eg. 272; sýndisk mönnum, at Andrés misti sæmda sinna, Fms. ix. 309; sýnisk þat þó flestum, at fá mér þat er ek vil, Grett. 129 A; Þrándr kvað hitt mundu sýnask (that would seem better) at unna Leifi föður-bóta, Fær. 159.

sýnd, f. = sýn, in

á-sýnd, a countenance;

til-sýndar, adverb, to see from afar off;

á-sýndar, adverb, to see (as in the phrase ‘fair to see’).

sýndr, adj. with eyesight so and so; gamall ok sýndr lítt, Eg. 710; lítt s., Hkr. iii. 127; hinn mikli maðr er svá lítt var sýndr, Nj. 34 (where ironic.); ú-sýndir hvelpar, a litter of blind whelps: of weather, clear, í björtu ok vel sýndu veðri, Konr.

sýni, n. the sight; in the adverb. phrase, til sýnis, for the sight’s sake; var hann sendr konungi til sýnis, for the sake of curiosity, Fms. vi. 362; til sýnis vaxtar hans, as a sample of his sight, Fas. i. 331;

víð-sýni, a ‘far-sight,’ a wide horizon;

mis-sýni, eye-deception;

glám-sýni, glamour-sight.

sýnis-horn, n. a sample, specimen.

sýni-liga, adv. visibly, Fms. x. 332, 374 (publicly);

ú-sýniliga, invisibly.

sýni-ligr, adj. visible, Fms. i. 139, Blas. 44;

ú-sýniligr, invisible.

2. sightly; mikill maðr, hárr, s., Fms. x. 393; enn sýniligsti maðr, Ld. 24: advisable, Ó.H. 166: likely,

sýniligri, more likely (to pay), K.Þ.K. 48.

sýning, f. a shewing, 655 xxvi. 3; s. ok skýring, Stj. 30.

sýnn, adj. visible; þótt ek sjá sýnar váfur, Grett. 112 A.

2. clear, evident; þer skal sýn búhlífð í því vera, Fms. v. 306; lýsir hann því, at hann er sýnn at brigðar-manni, if he declares himself as the unmistakable brigðar-mann, Gþl. 290; þeir atburðir er miklu eru sýnstir til þess úárans, most likely to cause, Sks. 332 B; sýna stund, a good while, Grett. (in a verse): likely, ef yðr þykkir eigi annat sýnna fyrir liggja enn vera hér, if you have nothing better to do than …, Fær. 45; sýnisk mér sem eigi muni í annat sinn sýnna at leita til fundar við Bolla enn nú, there will not be a better chance another time, Ld. 238; er þessu sýnna at svá beri (berr Cod.) til, there is every probability that it will turn out so, Fms. xi. 114; þótti mönnum ó-sýnt (uncertain) hverr friðr gefinn mundi, Ó.H. 188.

3. sightly; vápnum ok váðum skolu vinir gleðjask, þat er á sjálfum sýnst, Hm.

II. spec. or adverb. usages; þótti þá öllum at sýnu ganga, at stórflokkar mundi komnir í héraðit, all thought that it was clear, beyond doubt, that …, Sturl. iii. 41.

2. sýnu with a compar., a great deal; sýnu minna, a great deal less, far less, Fms. vii. 242, xi. 112; sýnu meiri, much greater, Fas. ii. 515; sýnu verri, much worse, Ld. 322, Fb. i. 259; sýnu betri, s. betr, a great deal better, Fms. iii. 222, xi. 154; sýnu yngri, v. 263: superl., sýnu fyrstr, far a-head, Fær. 168.

3. sýnt, as adv. evidently, quite, very; greindi þá sýnt um, Vápn. 5; þik skortir sýnt við hann, thou fallest quite short of him, thou art no match for him, Ísl. ii. 215; hildr var sýnt í vexti, the battle waxed quite hot, Km.

III. in compds,

ein-sýnn, one-eyed;

tví-sýnn, doubtful;

víð-sýnn, auð-sýnn, evident;

ó-sýnt, uncertain.

sýpinn, adj. a corrupt vulgar pronunciation for sýtinn (q.v.), used esp. of a niggardly person; hann er sýpinn: as also

sýpa, t; sýpa í e-ð (qs. sýta), to grudge an outlay, of a miser, cp. Hm. 47.

SÝR, f., gen. sýr, acc. sú, pl. sýr (declined as kýr, q.v.); [A.S. sú; Engl. sow; Dan. so; Germ. san; Gr. ύς; Lat. sūs]:

—a sow; sýr ok grísir með, Grág. i. 504; sú (acc.) ræða, 427; súr eru augu sýr (gen.), Skálda (Thorodd); the word is obsolete in prose.

2. a nickname, Sigurðr sýr, gen. Sigurðar sýr, Fagrsk. 106; sýrar, v.l., also Fms. x. 405.

II. one of the names of the goddess Freyja, in gen. Sýrar, Edda; á ek Sýrar mey dýra, Edda (in a verse); fólk-sýrar, Korm. (in a verse).

sýr, m. a dish, kind unknown; sýr var kallaðr réttr á Grænalandi er konur görðu ór kálfa-görnum, Fbr. 108, v.l. (A word of doubtful genuineness, and wanting in the vellums of that Saga.)

SÝRA, u, f. [súrr; Germ. saüre], sour whey, stored up and used for drink instead of small beer, Nj. 199, Gísl. 58; sýru-ker, Eg. 701, Bs. i. 120, Sturl. iii. 192, Gísl. 7.

Sýr-dælir, m. pl. the men of Súrna-dalr, a county in Norway, Gísl.

Sýrland, n. Syria, Stj. passim: Sýr-lendingr, a Syrian, 656 B. 10: Sýr-lenzkr (Sýr-neskr, 655 xiv. B. 2), adj. Syriac, Al. 77, Stj. 641.

SÝSA, t, a defect. verb, of which only the pret. and the past part. remain; [this is the root word from which sýsla (q.v,) is a derivative, cp. also sús and sús-breki]:

—to be busy with a thing, give effect to it; either with dat. (s. e-u), or s. at e-u; or used absolutely, to be busy; hón sýsti um þörf gesta. Am. 6; sýsti hann svá mikit at á lítilli stundu, Barl. 177; at vér fáim ekki at sýst, Fms. v. 155; ér sýstuð suðr, ye went busily, hastened, southwards, vi. (in a verse); ef Magnúss konungr yrði víss hvat sýst væri, 13; þá er því var sýst, Hom. 117; þá er hann hefir sýst eyrendum sínum, when he had done his errand, Fms. ix. 345, v.l.; því er sýst, that is done, Geisli 12; þeim er þar sýst saman, there they are busied together, Hornklofi (Fagrsk. rather to be taken as a part. than as a fem. subst., see, however, Lex. Poët. s.v. sýst); fara brottu með svá sýstu eyrendi, Stj.; hvat hann hefir at sýst á þeirri stundu, Rd. 304; hvat þeir höfðu at sýst meðan, Fms. xi. 41; þeir sýstu þat eitt, at þeir sættusk á víg Snorra, Sturl. 186 C; höggva ísinn, ok var þat sýst á tveim dögum, Fms. ix. 400; Eysteinn konungr hafði mart sýst í landinu þat er nytsemd var á, vii. 100; bauð ok sagði, ok var þegar sýst allt á einu auga-bragði, Barl. 22; ef hann mætti nökkum þann mann fá sýst honum (if he could get him a man) er þessa mætti honum bætr ráða, 16; ef hón hefir eigi þann riddara nú sýstan, MS. 4. 30; var svá til sýst, at …, Fms. vi. 38; ef þetta sýstisk fremr en aðrir höfðu sýst, x. 7, v.l.; þá hefir þú vel sýst, well done, ix. 366; þeir gátu alls engi at sýst, could procure none, Str. 12; var svá til sýst (it was so arranged that …) at Sighvatr skáld hlaut …, Fms. vi. 38; ef hón gæti nokkut at sýst, Str. 13; leituðu margir við at bera hana, er alls ekki gátu at sýst, 54; sem víst er at vér fáim ekki at sýst, Fms. vi. 155, Hkr. iii. 162.

sýsl, f. business, = sýsla; góð sýsl var þat, Fms. vi. 333 (in a verse).

sýsl (sýsla, Mkv.), adj. eager, painstaking; nökkuð varð hón sýsla of sik (= sýsl), she was a meddlesome thing, Mkv.; þá er þú ferr með úvin þínum á götu, ver þú sýsl at leysask frá honum, Greg. 41 (an old rendering of Matth. v. 25).

sýsla, að, [Dan. sysle], to be busy, transact business; menn skulu sýsla þat Föstudag hverr vera skal lögsögu-maðr, Grág. i. 1; Ólafr setr upp skip sitt … en er þat er sýslat, Ld. 87; er þ;tta var at sýslat, Al. 123: to procure, s. einn svá góðan mann, MS. 4. 27; sumir sýsla bann ok bölbænir í land várt, Anecd. 12; sýslaði biskup þeim allt lið er hann fékk, Fms. viii. 144; sýsla sínum bræðrum nökkurn kost, Mar.; sér sýslaðan ok sendan, Stj. 250; at þú mættir s. mér nokkura staðfestu, Sturl. i. 209, 210; segl ok akkeri skal til sýsla af bónda fé, Gþl. 81; sýsluðu hvárirtveggi vel í þeiri ferð, made a good job of it, succeeded, Fms. ix. 270.

II. reflex., vit skulum sitja á Norðmæri ok freista svá hvat at sýslisk, Fms. i. 53, Hkr. i. 171.

sýsla, u, f. business, work; hjón sátu þar, héldu á sýslu, Rm. 14; hygg ek at vér eigim aðrar sýslur en bjór at drekka, Hkv. 1. 17; andlegu verki, jarðligum sýslum, 655 xxvi. 1; hann hafði lokit þeim sýslum er hann vildi, 656 A. 4; var þat siðr hans, at rísa upp árdegis, ok ganga þá um sýslur manna, Eg. 2; fyrir sýslu góðs verks, doing a good work, Hom. 26; ef hann hefir eigi sýslu á (if he has no time, no leisure) at færa barn til skírnar, K.Þ.K. 4:—hence,

bú-sýsla, husbandry;

um-sýsla, activity, endeavours.

II. as a law term, any stewardship held from the king or bishop, also as a geographical term, a district, bailiwick, prefecture; sýslur ok ármenningar um öll þrænda-lög, Hkr. i. 303; Guttormr þvari, hann hafði haft sýslu, Fms. ix. 15; Ólafr sem þá hafði hirðstjórn ok sýslu norðan lands, Dipl. ii. 15; allt til þess er þeir kómu ór sýslu Þóris, Ó.H. 137; skal sýslumaðr lýsa hversu margir údáða-menn urðu í hans sýslu á næstum tólf mánuðum, Gþl. 22; hafa sýslu á Hálogalandi, Eg. 66; þá er hann (the bishop) hafði yfir-för um sýslu sína, a diocese, Bs. i. 140.

compds:

sýslu-bréf, n. letters patent, N.G.L. iii. 77.

sýslu-færr, adj. fit for work; vel s. at flestu verki, Bs. i. 307.

sýslu-lauss, adj. unemployed, idle, Barl. 156, Fb. i. 508.

sýslu-leysi, n. idleness, the being out of work, Róm. 333, Mar.

sýslu-maðr, m. a worker; s. mikill ok starfsmaðr góðr, Eg. 203, Ld. 73: a prefect, bailiff, king’s steward, Gþl. 22, Eg. 67, Fms. ix. 429 (v.l.), x. 10, Nj. 126; sýslumenn konungs ok biskups, … lendir menn, sýslumenn, ármenn, Gþl. 12; sýslumaðr eða ármaðr, 6; Jamtr höfðu þá Svía-konungi skatt goldit, ok þaðan höfðu verit sýslumenn yfir landinu, Ó.H. 142, and so in mod. Icel. usage, the country being divided into sýslur, answering to the þing (q.v.) of the Commonwealth, each sýsla with its bailiff (sýslumaðr), who at the same time is the justice and the tax-gatherer or steward of the king; sýslumenn skulu þing eiga á Leiðum, Jb. 23; lögmenn ok sýslumenn, 27.

B. In local names, Aðal-sýsla, the present Esthonia, Yngl. S.; Ey-sýsla = the present Osel in the Baltic: also simply Sýsla, a Slavon. word = Sysyle in Alfred’s Orosius, a country in eastern Prussia; in Sýslu-kind, the people of Estbonia, Ýt.

sýs-liga, adv. busily, smartly, speedily; rís upp þú s., rise up thou briskly! 656 C. 11; högg enn mennina s., Fms. xi. 152; hann sá merki konungs fara s., viii. 86; slátra s., Am. 20; sveinn s. sveif til skógar, went quickly to the wood, Hým. 18; ganga s., to walk briskly, Fas. i. 433 (in a verse).

sýsl-rækr, adj. transacting business, Bs. i. 754.

SÝTA, t, [sút], to wail; veit ek at vætki of sýtig, hvar aldri skal slíta, Hallfred; þeir sýttu hann sem dauðan, Bs. i. 743; Elena sýtti alla æfi dauða hans, Bret. 77: absol., Skálda 211; sýta ok klökva, Hom. 193; þér munuð sýta og gráta en heimrinn mun fagna, John xvi. 20: to pine for, with acc., er þat (acc.) íllt at sýta er maðr fær eigi. Fas. i. 174; sýtir æ glöggr við gjöfum, a saying, Hm. 47; sýtir eigi drengr við dauða, a saying, … er-at sýtandi dauði, Km.

sýti-ligr = sútligr, sad, Mar.

sýting, f. wailing; grátr ok s., Fms. x. 290; stynr ok s., Stj. 51; uggr ok sœting (sic), Mar.; sýtingar tími, a time of mourning, 238.

sýtinn, adj. [Norse syten], peevish, Lat. morosus.

SÆÐI, n. [sáð], seed; sálds sæði niðr fært, D.I. i. 476; sá sínu sæði, Barl. 18; rótfesta sæði sitt í hjarta sínu, 5.

2. metaph. seed, offspring, freq. in eccl. usage, kvinnunnar sæði, Abrahams sæði, Bible.

3. plur. crops; þar lét hann hafa sæði ok kallaði at Ökrum, Eg. 136; sláttur ok. sæði, Bjarn. 22; í sæðum Philistinorum, Stj. 413; árferð tók at versna ok sæði manna tóku at bregðask, … eptir um várit fengusk lítil sæði, því at engi gat frækorn at kaupa, Ó.H. 113; þetta var þann tíma, er sæði manna vóru eigi tekin til ávaxtar … er hann gengr sinn veg nær sæðum (fields) nökkurum, Mar.

sæðingr, m. [Norse sæing], the common gull or sea-mew, larus canus L., Edda (Gl.), Ó.T. (in a verse).

SÆFA (i.e. sœfa), ð, [akin to svefn, svæfa; cp. Lat. sopire], prop. to put to sleep, but distinguished from svæfa, and only used to kill, slaughter beasts; vök sú er menn sæfa hvali í, Jb. 331 B; skal gefa af inn fimta hlut af öllu fé nema maðr sœfi, K.Þ.K.; blóðit flóar svá sem lifandis maðr hefði sœfðr verit, Mar.; hann sæfði girndar-synd, Greg. 38.

2. esp. of a sacrifice; ef sæfð vóru þau kvikendi er goðunum var fórnat, Eb. 10; lamb Guðs er sœft til þessa nótturðar, Greg. 29; sæfandi son sinn ysak, Stj. 130; skal hverr s. sitt lamb, 279; lamb sœft ok etið, Post. 645. 83; sá er sæfði fórnina, Stj. 430; sæfa hjarðir, Hsm.: svæfa naut, to kill a beast by driving a sharp instrument into the nape of the neck, severing the spine, as the Spanish Torreadore do (the heathen way of killing the sacrificial beast?).

II. reflex. to be killed, expire; sæfisk hón á spjótinu ok deyr, Fb. i. 258; jarlinn sæfðisk á spjótinu, Eg. 289; Hrafn hrærði hvárki hönd né fót er hann sæfðisk, Bs. i. 674 (of a man beheaded); nú veiðir maðr hval ok sæfisk hann á djúpi, N.G.L. i. 59; val-sæfendr, Ýt.

sæfari, a, m. the slaughterer, sacrificing priest, Stj. 430.

sæfing, f. the sacrifice, Stj. 377.

sægr (i.e. sœgr), m. [cp. A.S. gar-secg = the ocean], sleet, wet, rain;þat var allt á einni stundu er sœgr enn mesti var, ok þat at þurrt var ok heið ok sólskin, Bs. i. 339:

sægjum, adv. pouring; þó sjór um þik sægjum drífi, Fas. ii. (in a verse).

2. a tumult, confusion, swarm; vera mun mikill sœgr í bænum, ok allt lið ölótt, Fms. viii. 392.

3. in mod. usage sægr means a swarm, mesti sægr.

II. the name of the man in the moon’s pail; sægr heitir sár, en simul stöng, Edda.

sæi, n. [through the Fr. soie, Ital. saia, from Lat. sericum; as are also A.S. seolc, Engl. silk], silk, Rétt., N.G.L. iii. 122, 125, D.N., B.K., Vm.; sæi-kápa, 90.

SÆING, f., gen. sæingar, these being the old forms; the later and mod. contr. form sæng, gen. sængr, pl. sængr, which is used in vellums of the 14th century; [Dan. sæng; Swed. säng]:

—a bed; sakna ek í sessi ok í sæingu mins málvinar, Gkv. i. 20; sæing fóru síðan sína þau Högni, Am. 10; sofnuð var Guðrún í sæingu, Skv. 3. 24; ganga í sama sæing konu, Grág. i. 175, 311, 329, Glúm. 374(sæng Ed.); hann lagði hana í sæng hjá sér, Fms. i. 4; kona liggr í sænginni, … í sængina, Fb., i. 258.

2. childbed; er hón á sæng ferr, N.G.L. i. 30; þær konur sem á sæng andaðisk, Bs. i. 687; liggja á sæng, to lie in childbed; kona lá á sæng.

compds:

sængar-ferð, f. childbed, K.Á. 18, Bs. i. 687.

sængar-för (mod. sængr-för), f. id., H.E. i. 492; kona hans var þá önduð af sængrför, Vígl. 53 new Ed. (vellum of the 14th century).

sængr-föt, n. pl. bed-clothes,

sængar-klæði, n. pl. id., Jm. 24; sængr-klæði, Karl. 57.

sængr-kona, u, f. a woman in childbed, Fb. i. 71.

sængr-stokkr, m. a bed-side, Grett. 107 A (vellum of the 15th century); but sængar-stokkr, Bs. ii. 228.

sæki-ligr, adj., in ú-sækiligr, impregnable, Str. 11.

sækinn, adj. plucky; eigi afl-mikill en þó ákatliga s., Sturl. i. 23.

SÆKJA, i.e. sœkja, an irregular verb, pres. sæki (sœki); pret. sótti, qs. sókti (as þótti from þykkja; cp. Engl. seek, sought); subj. sækti (sœkti); imperat. sæk, sæktú: part. sóttr, sótt (qs. sóktr, cp. þótt from þykkja); †subj. sætti, Þkv. 14: [sak, sök, sók-n, referring to a lost strong verb, saka, sök; Ulf. sôkjan = ζητειν, αἰτειν; A.S. sêcan; Engl. seek; O.H.G. sohhjan; Germ. suchen; Dan. söge; Swed. söka.]

A. To seek, fetch; ek mun fara heim ok s. mér bendi, Fms. iii. 209; s. sér skála-við, Nj. 280; s. sér kirkju-við, to fetch church-timber, Ld. 316; s. heilræði at e-m, Nj. 31; sækja vatn, to fetch water, Fas. ii. 29, Fb. i. 257, Fs. 100; gékk Gunnlaugr til lækjar eins ok sótti (vatn) í hjálminum, Ísl. ii. 269; er þér skyldra at s. Svanlaugu, Nj. 182; Kormakr sótti (Germ. abbolen) Steingerði, Korm. 228; skatt er Egill hafði sótt til Vermalands, Eg. 588; s. giptu á fund e-s., to fetch, derive good luck from, Fms. v. 253, 254.

2. to visit, frequent (Germ. besuchen); enn aldna jötun ek sótta, Hm. 104; skyldi menn þangat til s. um alla Vestfjörðu, Eb. 26; sækja þing, to frequent a þing (þing-sókn); þeir vildueigi þangat s. þingit, Íb. 9; s. kirkju, to visit, frequent a church (kirkju-sókn); þessa brennu sótti margs-konar þjóð, Edda 38; sækja e-n at liðveizlu, to call on one for support, Fms. xi. 344; sækja e-n at eptirmáli, to seek one’s aid in …, Sturl. i. 193; hann var mikill málafylgis-maðr ef hann var at sóttr til ásjá, Bs. i. 82; s. or s. heim, to visit; fyrir því sótta ek þik heim, at mik hafði hér at landi borit, Eg. 165, (cp. heim-sókn, in a hostile sense), Nj. 107; hann sótti marga ókunna staði, Fms. vii. 199; sækja fuglar háleik lopts, Sks. 47 B; sækir Anselmus heim þat klaustr, Mar.; hann mundi aldri fljúga svá langt, at eigi mundi hann s. heim hönd, come back to the hand, Edda 70; s. fund e-s, Sturl. iii. 81; skyldi Bárðr s. norðr þangat ráðit, B. should go north to fetch his bride, Eg. 26; Sveinn sótti sér friðland, went in search of, Fms. x. 404; drottning býðr honum veizlu með svá mikið fjölmenni sem hann vill til hafa sótt, Orkn. 340; var blótveizla mikil ok sótti þar til konungr, Fms. i. 35; hann sækir á hönd Engla konungi, sought his service, Eg. 76; til Túnsbergs sóttu mjök kaupmenn, Fms. i. 11; at þér sækit norðr higat á várn fund, Sturl. iii. 81; þeir höfðu sótt (advanced) langt á land upp, Fms. x. 239; þeir sækja (advance) upp hólinn, Eg. 744; þá sækir (arrives) sá maðr vestan af Írlandi er Haraldr hét, Fms. x. 418.

3. to proceed, advance, absol.; er hann sótti langt austr, had advanced far eastward, Eg. 56; þá er þeir sóttu ofan at skipunum, Fms. vii. 159; er mornaði ok sól sótti á himin, Eg. 372, v.l.; þeir biðu þess at sólin sótti á himininn. Fms. viii. 114: impers., fór hann útleið, er suðr sótti, 82; þegar er ór sækir enum mesta háleik hafsins, Sks. 173 B; er síðar er á hausti ok nær meir sækir vetri, 225 B.

4. to catch, overtake; fiðr hann geldinga ok fær eigi sótt, Ísl. ii. 331: to overcome, munu þeir mik aldri fá sótt meðan ek kem boganum við, Nj. 116; hann varðisk svá vel, at þeir fá eigi lengi sótt hann, 153; mér lízt ef þeir standa úti sem vér munim þá aldri sótta geta, 197; þangat sækir þik engi, … er þat eigi allra at s. hann þangat, 20, 21; mun ek eigi skjótt verða sóttr, Eb. 188: to carry, take, eigi mun eyin sótt verða, Fær. 98; her eru hús ramlig, ok munu beir eigi skjótt sækja, Nj. 198; var áin allíll at sækja, the river was very bad to cross, Ld. ch. 15; býðr hann þeim at s. fjallit norðr í bygð, to cross the mountain, take that road, Bs. ii. 32.

II. to attack; þá er hann (acc.) sótti þetta mein (nom.), Mar.; s. e-n með vápnum, Fms. ii. 172; griðungr sækir mann, Grág. ii. 122; s. e-n til dauðs. Stj. 99; samna liði ok s. hann norðr þangat, Nj. 20; þá er þeir sóttu Gunnar á Hlíðarenda inn í hús inn, Eb. 248; þeir sóttu þá hálfu djarfligar, 287.

2. to pursue; hann lét þaðan s. útróðra ok selveiðar ok eggver, Eg. 135; Skallagrímr sótti fast smiðju-verkit, 142; hann lét mjök sækja föng þau er fyrir vóru, 134; sækja knáliga ferðina, leiðina, róðrinn, to press a matter, urge it on, 203, Fms. viii. 144; straumr var mikill, hann sótti fast sundit, swam hard, Grett. 148; s. bardagann frýju-laust, Fms. xi. 136; réri skip innan fjörðinn ok sóttu knáliga, Grett. 89; þeir er eptir Agli réru sóttu ákaft, Eg. 362.

3. as a law phrase, sækja sök, mál, to prosecute, lead a cause; á hverr at sækja þá sök er vill, Grág. i. 17; skalt þú s. þær sakir báðar, Nj. 98; nú liðu þrjú þing þau er menn ætluðu, at hann mundi s. málit, 71; at annarr-hvárr okkarr sæki málit, ok munu vit þá verða at hluta með okkr, 86; nefndu þér nökkura vátta at orðunum—Önga, segir Skarphéðinn, vér ætlum ekki at s. þetta nema á vápna-þingi, 141, passim: metaph. to urge, press, hann sótti þat mál mjök, pressed the case bard, Eg. 108; sótti (urged) hann þá enn um liðveizlu, Sturl. iii. 232: s. mann, to prosecute in a lawsuit; manna þeirra er menn vilja s. hér á þingi, Grág. i. 19; á þingi, þess manns er sóttr er, 26; sá skal s. goðann er sótt vill hafa, til fullra laga, 34; s. mann fullri sekt, 120; s. e-n sökum, Eg. 728; sótti Kolskeggr til lands at Móeiðar-hváli, laid claim to the estate at M., Nj. 103:

with prepp.,

s. eptir, to pursue, 20, Fms. x. 239, Sturl. i. 11 (cp. eptir-sókn):

sækja at (cp. at-sókn), to pursue, attack, Fms. vii. 70, Nj. 83, 84, Eg. 585:

s. fram, to advance in battle, 297, Fms. i. 38.

B. Reflex. to be advanced, be past, of a road or distance, work in hand, or the like; sóttisk þá mjök hafit, Fms. iv. 201; nú er meir en hálf-sótt, more than half-way passed: dró sundr með þeim, ok sóttisk mjök hafit, vi. 263; en er á leið vetrinn sóttisk mjök borgar-görðin, Edda 70; sóttisk þeim seint skip þeirra, Nj. 8; seint mun þat ok sækjask at grafa undir borgina, Fms. vi. 152; Galta þótti Lopti seint sækjask, that he went on slowly, Bs. i. 650; en þeim mönnum hefir lítt sókzk (little succeeded in attacking) ofr-menni slikt í hús inn, Eb. 248; því nema þeir nú stað, at þeir ætla at þeim muni ílla sækjask at vinna oss, Nj. 198.

2. recipr. to seek one another; sækjask sér um líkir, to flock together, Fms. ix. 389: to attack one another, fight, þeir nafnar sóttusk lengi, Landn. 85; þeir Hrafn sóttusk meðan ok Þorkell svarti, Ísl. ii. 268; fá sér vígi ok sækjask þaðan, Sturl. ii. 192: of a lawsuit, ef þeir vilja eigi sækjask, K.Þ.K. 52.

sækjandi, part. a prosecutor, opp. to verjandi, Grág., Nj. passim.

sækn, adj., see sýkn.

sæ-konungr, m. a sea-king; vóru margir sækonungar þeir er réðu liði miklu ok áttu engi lönd, þótti sá einn með fullu heita mega sækonungr, er hann svaf aldri undir sótkum rapti ok drakk aldri at arinshorni, Yngl. S. ch. 34, cp. Caesar Bell. Gall. i. 36; sækonungur, opp. to herkonungar, Fb. i. 25, ll. 6, 7; Auði ok Buðli vóru sækonungar ok fóru báðir með her sinn, id.; Haki ok Hagbarðr hétu bræðr tveir, þeir vóru sækonungar (sjá-konungar Ed.) ok höfðu lið mikit, Yngl. S. ch. 25; Gorr hafði Eyjarnar ok var hann því kalladr sækonungr, Orkn. 8; Sváfu barn ok sækonungs, Hdl.; hvernig skal sæ kenna? Kalla sækonunga leið ok braut, Edda 66; hvernig skal kenna skip?—Svá at kalla hest eða dýr eða skið sækonunga, 90. For a list of the names of mythical sea-kings see Edda (Gl.), ending thus,—sékk-at ek fleiri sækonunga, 111. The word is poetical, and refers only to the ancient age of the Vikings in the 8th and 9th centuries, see konungr.

SÆLA, u, f. [a common Teut. word; A.S. sæl, sæld]:

—bliss, happiness; veitti Guð þeim fé ok sælu, Edda (pref.); með Eireki at Uppsölum var sæla mest, Fas. i. 339; þar fyrir muntú öðlask eilífa sælu, Fms. i. 138; úþrjótanliga sælu, Sks. 523; himneska sælu, Pass.; sælur þessa heims, Hom. 28, passim.

B. In compds, for hospitals, refuges, or charitable works, built or done for the soul’s salvation, see the remarks s.v. brú; the forms vary between sælu- (salvation’s) and sálu- (soul’s).

sælu-brú, f., see brú.

sælu-bú, n. a hospital, alms-house, D.I. i. 169.

sælu-dagar, m. pl. the ‘days of bliss’ = the Ember days, see Bingham’s Orig. Eccl.; Laugar-daginn, Miðviku-daginn í Sæludögum, the Saturday, Wednesday… in the Ember weeks, Fms. viii. 446, Sturl. i. 137.

sæludaga-vika, u, f. the week of the sælu-dagar, i.e. an Ember week, Sturl. ii. 130.

sælu-hús, n. a ‘refuge,’ hospice in deserts or mountains to receive travellers, Fms. ii. 82, iii. 124, iv. 338 (sálu-hús, Ó.H. 153, l.c.); um Dofra-fjall var för ór Þrándheimi, urðu menn þar opt úti ok fóru hörðum förum, lét ek þar sæluhús göra ok leggja fé til, Mork. 187, Fms. vii. 122; þar var mikit sæluhús við kirkjuna, ix. 353 (v.l. sálu-stofa, sæluhús-stofa, Fb. l.c.; or sáluhús-stofa, Cod. Eirsp. 302, v.l.); sæluhúss brenna, Grett. 121; sem vér kómum til sáluhússins á veginum, Stj. 216.

sælu-setr, n. = sæluhús, Fms. viii. 439.

sælu-skip, n. a ferry-boat, K.Þ.K. 142, v.l. (sálu-skip), bridges and ferries being originally works of charity, (cp. the legend of St. Christopher.)

sálu-stofa, u, f. = sæluhús; þessar jarðir liggja til sálustofu Helga Ivarssonar, B.K. 45.

sælu-söngr, m. a mass for one’s soul, Hom. (St.)

sælu-vika, u, f. an Ember week, abbrev. = sæludaga-vika, Sturl. i. 137, iii. 146.

sæla, d, to bless, MS. 677. 8.

sæla (i.e. sœla), d, [sól], to slake; slökvir eld, sœlir andar-þorsta, Greg. 62.

sæla, u, f. [sól], in for-sæla, to shade.

sæld, f. bliss, = sæla; sældar kostr, -líf, -staðr, Landn. 276 (v.l.), Sks. 523, Fas. iii. 8.

sælda, d, [sáld], to boult, sift; s. mjöl, Greg. 58, Fas. ii. 513.

2. metaph., eiga saman við e-n að sælda, to have dealings with a person, metaphor from two persons sifting their com in one sieve.

sældingr, m. a measure; s. korns, Vm. 18; sældings land, 168.

sæl-gæti, n. a dainty.

sælingr, m. a wealthy man (cp. Gr. ὄλβιος), Edda (Gl.), Eb. (in a verse); sælingr, opp. to úgöfgir menn, Hom. (St.): a nickname, Landn.; whence Sælings-dalr, a local name.

sæl-kéri, a, m. = sælingr, Edda i. 532: in mod. usage an epicurean, hann er mesti s.

SÆLL, adj. [sæl, sælt], compar. sælli, sælstr (mod. sælli, but sælastr); [A.S. sæl; Old Engl. seely; Engl. silly; Germ. selig; Dan. sæl, salig; cp. the double use of Gr. εὐήθης; Engl. simple]:

—blest, happy; hann þóttisk sæll ef þeir skyldi dæma mál hans, Ölk. 35; þrællinn mælti, at hann þættisk sæll ef Otkell ætti hann, Nj. 73; hann görði hana svá sæla sem þá at hón væri sælust, Sd. 187 (paper MS.); eru þeir því sælli, sem …, Gþl. 173.

2. poor; ek hefi eigi kysst kerlinguna sælu inni, Bs. i. 469.

3. phrases, sælum mönnum ok vesælum, Fms. vii. 220; senda kveðju ungum ok gömlum, sælum ok veslum, Ó.H. 126; við alla ríka ok úríka, sæla ok fátæka, wealthy and poor, Fms. i. 33: in greeting, kom heill ok sæll, Nj. 175; far heill ok sæll, Fms. vii. 197; bóndi sæll, Ísl. ii. 24: freq. in mod. usage, komdu sæil, welcome! (the address to one who comes); vertú sæll, farewell! hann kyssti kerlingu ok mælti, vertu nú heil ok sæl kerling, Bs. i. 470.

4. of a saint (cp. Germ. selig), the blessed; hinn sæli Magnús jarl, Orkn.; sælan Johannem, 623. 11; ins sæla Þorláks, Bs. i. passim; ins sælsta Erasmus, MS. 655 v. 2.

sæl-liga, adv. blissfully; svá s. sett í Paradiso, Niðrst. 4; s. frammlíðandi, Fms. iii. 172.

sæl-ligr, adj. happy, wealthy, blissful; svá sælligt setr, Ls. 43; hann sagði sælligra (more blessed) vera at gefa enn þiggja, 655 xvi. B. 2; þetta er ok sælligra, Hom. 28.

sæl-lífi, n. a life of enjoyment; krásir eðr s., Stj. 68; vanr áðr sæmd ok s., Fms. iii. 95; á engis konungs æfi var þar alþýðu slíkt s. sem um hans daga, vi. 441; sællífis paradís, Stj. 39: = Lat. luxuria, Róm. 303.

sæl-lífr, adj. living a life of enjoyment, Edda 13; s. at fæðslu, Greg. 22 (of Dives); svá s. sem Salomon, Eluc.; hirt þú líkam þinn ok georsk eigi s., Hom. (St.)

Sælund, better Selund (q.v.), rhymed Silunz kilir, Ó.H. (in a verse), f.; the gender varies between fem. and neut., gen. Selundar, Hkr. i. 132; but Selundz, Fms. i. 27, l.c.; Selund, Skáney, Gautland, x. 381; heima á Selund, ríkit á Selund, 366; af Selundi, 371:

—the old name of Zealand; þar setti Gefjun landit ok gaf nafn ok kallaði Selund, Edda 1, Fms., Fas., Lex. Poët.; svals Silunz, Ó.H. (in a verse of a.d. 1027): dat. Selundi, Fms. i. 115, but Selund, v.l.; af Selundi, x. 371. The word is said to be derived not from Sæ-lund (i.e. Sea-grove), but from the root sal-, the und being inflexive, cp. ‘Insula Oceani,’ Tacit. Germ. ch. 40, which is not improbably a kind of translation of Selund, cp. Prof. Munch’s remarks on this name.

SÆMA (i.e. sœma), d, [sama, sóma], to honour; ef hann vildi sæma (endow, grant) hann í nökkuru léni, Fms. vi. 52; þeirra sætta er vér sém vel sæmdir af í alla staði, Nj. 176; rituðu þá sér hverir þat sem eigi vildu sæma né játa, Bs. i. 718.

2. sæma við e-t, to bear with, submit or conform to; s. mun ek við slíkt, lízk mér þetta skamlaust, Korm. 192; þeim hlutum er ek vil fyr engan mun við s. (put up with), Fms. ii. 51; ferlegr fótr, en ekki má gaum at því gefa, s. verðr við slíkt, vii. 162; svá stillti hann lífi sínu, at hann sæmði meirr við heiminn (conformed more to the world) en aðrir helgir menn, 655 iii. 4; Skeggi kvað hana helzti lengi hafa sæmt við klækis-mann þann, Þórð. 49; þú, kerling, skalt s. við gestinn, attend, wait on him, Fas. ii. 540.

sæmd, f. (prop. sæmð), honour; auka þína sæmð, Fms. i. 76; göra okkr sæmð sem hón hefir heitið, Nj. 5; sæmdar ok virðingar, Bs. i. 764; stendr hann í greindri sæmd mikils virðr, Mar. passim.

2. plur. sæmdir, redress; hann fékk þar engar sæmdir, Landn. 122; hann skyldi engar sæmðir hafa fyrir þá áverka, Ld. 230.

compds:

sæmdar-atkvæði, n. honourable mention, Sks. 311.

sæmdar-auki, a, m. honour, Korm. 150.

sæmdar-boð, n. an honourable offer, Fms. vii. 88.

sæmdar-ferð, f. an honourable journey; fara s., Finnb. 268, Grett. 151.

sæmdar-fýst, f. ambition, Ó.T. 71.

sæmdar-för, f. id., Fms. ii. 118, Hkr. ii. 173 (sigrfór, Ó.H. 107, l.c.)

sæmdar-hlutr, m. a share of honour, Lv. 55, Sturl. i. 105; þessi tvau hundruð silfrs skaltú þiggja, ok er þetta nökkurr sæmdafhlutr, some acknowledgment, Band. 26 new Ed.

sæmdar-klæði, n. pl. robes of honour, Stj. 52.

sæmdar-lauss, adj. honourless, Fms. v. 327, Stj. 5.

sæmdar-maðr, m. a man of honour, importance, distinction, Nj. 40, Fms. i. 85; s. ok fuilhugi, vii. 150, Fs. 23; hón var hæfilát ok sink, en þó s., Sturl. iii. 169, Sks. 280.

sæmdar-mál, n. pl. honourable mention, words of praise, Sks. i. 702.

sæmdar-nafn, n. a name or title of distinction, Sks. 270 B.

sæmdar-orð, n. pl. words of praise, Th. 18.

sæmdar-ráð, n. honourable match, Fms. i. 103, vi. 56.

sæmdar-spell, n. dishonour, Sks. 775.

sæmdar-sæti, n. a seat of honour, Sks. 251, 616, Fs. 22.

sæmi-leikr, m. becomingness, propriety, Str. 21.

sæmi-liga, adv. honourably, becomingly, Ld. 62, Nj. 281, Fms. ix. 315, 418; vel ok s., Bs. i. 129; kaleikr s. görr, handsomely, Vm. 31; sæmiligar haldinn, in more honour, Fms. vii. 299; sem sæmiligast, i. 147.

sæmi-ligr, adj. becoming; karlmannligr ok s. at sjá, Bjarn. 3, Fms. vi. 52; veita e-m sæmiligan umbúnað, Eg. 92; makligt ok sæmiligt, Fms. ii. 304; hit sæmiligsta sæti, Nj. 7; s. söngvari, Bs. i. 832; kirkja á sæmiligan kaleik, a costly chalice, Vm. 21, Bs. i. 872; steintjald nýtt, sæmiligt, Vm. 129.

sæm-leitr, adj. fine to look at; s. sólar-geisli, Gh. 15.

sæmr, adj. becoming, fit; þar eru eyru sæmst sem óxu, Nj 80; baugr er á beru sæmstr, Edda (in a verse), a saying; höfuð þitt mun þar sæmst sem nú er þat, Fb. ii. 290; þér væri sęmra, it would become thee better, Hkv. 2. 21; heldr er smri hendi þeirri meðal-kafli enn möndul-tré, 2. 2, o Hkv. Hjörv. 34; fyrr væri sæmra, it would have been better sooner, Fas. ii. 518.

sæng, f. a bed; see sæing.

sœni, n. [són], in hapt-sœni, the reconciliation of the gods, Kormak.

Sænskr (i.e. Sœnskr), adj. Swedish, passim in old writers; the full form Svænskr is much rarer.

SÆR, m., there are three forms, sær, sjór, sjár (cp. snær, slær, etc.); in old writers sær is commonest, sjór in mod., sjár is the most rare: the v (also written f) appears in gen. sævar, sjóvar, sjávar; dat. sævi, sjóvi, sjávi; acc. sæ, sjó, sjá; the dat. sing. was then shortened into sæ, sjó, sjá, which forms prevail in prose: in mod. usage the v has also been dropped between two vowels, sjóar for sjóvar, pl. sjóir for sjóvir, dat. sjóum: a gen. sjós is only used in special phrases, and is borrowed from the Danish: [Ulf. saiws and mari-saiws = λίμνη, Luke v. 12; A.S. sæ; Engl. sea; O.H.G. seô; Germ. see; Dan. sö; Swed. sjö.]

A. The sea, never used, like Germ. see, of a lake; himin, jörð ok sjá, Fms. i. 304; á sjá ok landi, 31; ef sjár kastar á land, Grág. ii. 388; þar sem sær mætisk ok græn torfa, N.G.L. i. 13; sær eða vötn, Grág. ii. 275; sær ok vindar, Eluc. 10; særinn féll á land, Fms. xi. 6 (and sjórinn, id.); upp ór sæ (dat.), 7; sænum, 6, 7 (four times); and sjónum, 6 (once); í sæinn, 6, 7 (thrice); sjóinn, id. (once); á sæinn út, Hkr. i. 229; út til sævar, ii. 106, Ó.H. 69; þar er vatni náir, eða sjá (sea-water) ef eigi nær vatni, K.Þ.K. 5 new Ed.; sjár kolblár, Nj. 42; sjór kolblár, 19; á hverngi veg er sjór blendr saman fé manna, Grág. ii. 389; sá þeir skína ljós á sjóinn, Fms. i. 228; vestr með sjó, Landn. 36; sjór í miðjum hlíðum, 25, v.l.; Danavirki var gört … um þvert landit millum sjóva, Fms. xi. 28; sjór enn rauði, the Red Sea, 655 viii. 2; hann bað þrælinn færa sér í dælu-keri þat er hann kallaði sjó …, Ekki þykki mér þetta sjór, Landn. 251; bar sjóinn í seglit (the sea, waves), Fms. ix. 320; hón hjó fram öxinni á sjóinn …, varð af brestr mikill ok blóðugr allr sjórinn, Lv. 68, 69: the phrase, kasta á sæ, to cast into the sea, throw away, Ó.H. 38 (see glær); því kalla menn á sæ kastað er maðr lætr eigu sína, ok tekr ekki í mót, Ld. 128: storm mikinn ok stóran sjá, a high sea, Fms. vii. 51: sigla suðr um sjá (= sail through the Straits of Dover southward), Nj. 281.

compds:

α. sævar-:

sævar-bakki, a, m. the sea-beach, Sturl. ii. 31 C.

sævar-borg, f. a castle on the sea-side, = sæborg, Fms. xi. 74.

sævar-djúp, n. the depth of the sea, the deep sea, Mar.

sævar-fall, n. tides, Rb. 6, 90.

sævar-floti, a, m. a float, raft of timber, N.G.L. i. 423.

sævar-gangr, m. the swell of the sea, the sea running high, Edda 41.

sævar-hamrar, m. pl. sea-crags, Orkn. 310 (sjávar-hamrar, Fbr. 155).

sævar-strönd, f. the sea-strand, 655 xii. 3.

sævar-urð, f. piles of rocks on the sea-shore, Orkn. 114.

β. sjávar-:

sjávar-brekka, u, f. a shelving shore, Bs. i. 669.

sjávar-djúp = sævar-djúp, Nj. 279.

sjávar-gata, u, f. the way from the sea to a bouse; eigi er löng s. til Borgar, B. is not far from the coast, Band. 28 new Ed.

sjávar-hamrar = sævarhamrar, Nj. 182, Fbr. 155.

sjávar-háski, a, m. danger, distress at sea, Fms. x. 135.

sjávar-hella, u, f. a flat rock projecting into the sea, Landn. 326 (Append.)

sjávar-höll, f. a king’s hall on the sea-side, Fms. x. 20.

sjávar-lopt, n. a house built aloft in the sea, Fms. vi. 162.

sjávar-ríki, n. the kingdom of the sea, Bret. 6, Edda (pref.)

sjávar-stjarna, u, f. the star of the sea, i.e. the Virgin Mary, ‘stella maris’, Mar.

sjávar-stormr, m. a sea-storm, MS. 415. 9.

sjávar-strönd, f. = sævarströnd, Edda i. 50.

γ. sjóvar-, often spelt sjófar-, mod. sjóar-:

sjóvar-afli, a, m. sea-fishery, produce from the sea, Grett. 88 A; svipull sjóar afli, a saying, Hallgr.

sjóvar-bakki, a, m. = sævarbakki, Fms. vii. 145.

sjóvar-bryggja, u, f. a landing bridge, Fms. vi. 5.

sjóvar-djúp, n. = sævardjúp, Str. 288.

sjóvar-fall (sjóar-fall) = sævarfall, Rb. 438, Jb. 338.

sjóvar-floti = sævar-floti, K.Á. 178.

sjóvar-gangr (sjóar-gangr) = sævargangr, Bær. 5, Fms. xi. 6, Edda (pref.)

sjóvar-háski = sjávarháski, Fas. ii. 112, Bs. i. 326, Stj. 27.

sjóvar-hringr, m. the circle of the ocean, girding the earth, Rb. 466.

sjóvar-lögr, m. sea-water, Stj. 242.

sjóvar-ólga, u, f. the swell of the sea, Fas. ii. 378.

sjóvar-sandr, m. sea-sand, Stj.

sjóvar-skafl, m. (see skafl), Fas. ii. 76.

sjóvar-skrimsl, n. a sea-monster, Sks. 86.

sjóvar-stormr, m. = sjávarstormr, Stj. 287, Al. 99.

sjóvar-straumr, m. a sea-current, Fs. 142.

sjóvar-strönd (sjóar-strönd), = sævar-strönd, N.G.L. i. 345, Fms. x. 233, Stj. 288.

sjóvar-sýn, f. an outlook at sea; þvíat eins at allgóð sé s., in bright weather only, Landn. 25 (v.l.), Stj. 288.

sjóvar-urð, f. = sævarurð.

sjóvar-vatn, n. sea-water, Stj. 287.

δ. sjóar-, passim in mod. usage.

B. Proper compds:

I. in pr. names,

Sæ-björn, Sæ-mundr, Sæ-unn (Sæ-uðr), Sæ-hildr;

contr. in Sjólfr, qs. Sæ-úlfr, Landn.

II. sæ-borg, f. a sea-side town, Clem. 24, Fms. xi. 75; a sea-castle, sæborgir Birkibeina, i.e. their ships, ix. 221.

sæ-brattr, adj. ‘sea-brent,’ steep towards the sea, Ísl. ii. 73, Bret. 90.

sæ-bygð, f. a coast-land, Fms. iv. 116.

sæ-byggjar, m. pl. coast-dwellers, Fms. viii. 404.

sæ-dauðr, adj. dead at sea, drowned, Sdm.

sæ-farar, f. pl. sea-faring; á hann (Njörð) skal heita til sæfara ok veiða, Edda; kenna menn til víga eðr sæfara, id.: hann hét á Þor til sjófara ok harðræða, Landn. 206.

sæ-fari, a, m. a sea-farer: as adjective = sæhafi, Landn. 129, v.l.: for the sæfa in Orkn. 406 (v.l.). Grett. 88 A, read sæfara (sæa).

sæ-fiskr, m. a sea-fish, Karl. 476.

sæ-færr, adj. sea-worthy, Fms. iv. 246, Landn. 107: of weather, fit for sea-faring, veðr hvasst ok eigi sæfært, Eg. 482; hvern dag er sjófært var, Gísl. 47.

sæ-föng, n. pl. stores from the sea; úáran, biluðu mönnum sáð ok sæföng, Bs. i. 137.

sæ-garpr, m. a great sea-champion, Fb. iii. 446, Bárð. 169.

sæ-hafi or sæ-hafa, adj. sea-tossed, driven out of one’s course; in the phrase, verða s., hann var s. til Hvítramanna-lands, Landn. 129, Bs. i. 675, Orkn. 406, Grág. i. 93, 217, ii. 410; kemr á andviðri ok verða þeir sæhafa at dalnum, Fbr. 68 (new Ed. 36 l.c. line 15 has wrongly ‘sækja’), Grett. 17 new Ed.

Sæ-hrimnir, m. the name of the mythical boar whose flesh the heroes in Walhalla feed on, Gm., Edda.

sæ-karl, m. a sea-carle, raftsman, Skálda 163.

sæ-konungr, m., q.v.

sæ-kykvendi, m. a sea-beast, Ver. 2, Skálda 170, Rb. 104.

sæ-kyrra, u, f. a sea-calm, smooth sea, Orkn. 164.

sæ-lið, n. service at sea, Ld. 142.

sæ-lægja, u, f. a mist on the sea; þoka ok sælægjur, Orkn. 358.

sæ-lægr, adj. lying on the sea, an epithet of a sea-mist; s. mjörkvi, Fms. vi. 261, viii. 178 (spelt sjálægr).

sæ-naut, n. a sea-cow (fabulous); þjórr, ok var sænauta litr á hornunum, Vápn. 21, see Ísl. Þjóðs. i. 134. 135.

sæ-nár, m., Grág. ii. 131, see nár.

sæ-sjúkr, adj. sea-sick, Fb. iii. 427.

sæ-tré, n. pl., poët. sea-trees, i.e. ships; hér eru vit Sigurðr á sætrjám, Skv. 2. 17; hann lá úti á sætrjám vetr ok varmt sumar, Fas. ii. 242.

☞ For the compds in sjá- and sjó- see pp. 534, 535.

sær, sæ, sætt, adj. [sjá], seen,

in the compds, auð-sær, ein-sær, clear, evident.

SÆRA, ð, [sár; Dan. saare], to wound, Grág. i. 92, 442, ii. 11, Nj. 18, passim; særa e-n sári, to inflict a wound, Grág. ii. 35; særa e-n holundar-sári, Nj.; hana skyldi s. til barnsins, of hysterotomy, Fas. i. 118.

II. recipr. to wound one another; nú drepask menn eðr særask eðr vegask, Grág. ii. 92.

2. pass. to be wounded, Fms. viii. 248 (særðusk for urðu sárir).

SÆRA (i.e. sœra), ð, [sverja, sór], to conjure; ek særi þik fyrir þann Guð er …, Fas. ii. 547; ek særi þik fyrir alla krapta Krists, … at, Nj. 176; sœri ek fyrir goð vár þessa riddara, 623. 31; pat bar eigi Kristnum mönnum, at s. Guð til nökkurs vitnis-burðar, of an ordeal, Fms. x. 547; hann sœrði hann í nafni Guðs at bíða sín, Barl. 135; ek særi yðr, minn herra, fyrir nafn várs herra Jesú Krists, Bs. i. 192.

særi (i.e. sœri), n. pl. oaths, swearing; heit ok særi, Fms. i. 205; vinna s., vi. 94; at kaupi þeirra vóru sterk vitni ok mörg særi, Edda 26; goðinn sór sœrin, Skálda 162; færa fram sværi (sic), N.G.L. i. 4; eiðar, orð ok sœri, Vsp. 30; heilug sœri, Bret. 40; var þat sœrum bundit, 82; hygg þú heldr á þinn eið | og óbrigðanleg særi, a hymn.

særi, n. [sár], a sore, boil;

olboga-særi, a sore on the elbow.

særing, f. a wounding, Stj. 46, 88.

sœring, f. an exorcism, H.E. ii. 52.

særr (i.e. sœrr), adj. to be taken, of an oath; hann sór þeim eið, ok sagði þó at eigi mundi vel særr vera, it was not quite a fair oath, Fms. ix. 344; ú-sœrr eiðr, Sks. 80 new Ed., N.G.L. i. 17: the saying, lítið er í eiði ú-sært, see eiðr; heið-særr:

—so in the mod. phrase, mér er sá eiðr sær, I will swear to it that it is so:

—of the time when an oath can be taken, sœrr dagr, Gþl. 379, K.Á. 186.

SÆTA, t, [sitja, sat, sátu], to sit in ambush for, waylay; with dat., var þeim sætt við sætr nokkur, vóru þar drepnir sumir, Fms. viii. 380; at þér sætið þeim á Eiða-skógi, Eg. 576; hann ætlar at s. yðr (waylay you) þá er þér farit sunnan, 261; s. honum ef hann færi austan, Orkn. 406; hann sætti þar skipum ok rænti, Hkr. iii. 336; sæta því er Áki færi aptr, … ok taka hann af lífi, Fms. xi. 46; þessu sætir Sturlaugr ok höggr, Fas. iii. 331; s. áverkum við e-n, Orkn. 408, Fbr. 29; s. uppgöngum við Birkibeina, Fms. viii. 73; s. fláráðum við e-n, Boll. 348; s. leyni-brögðum, Fms. v. 257.

2. to undergo, expose oneself to; sæta fjándskap af e-m, Sks. 268; s. mótgang eðr fjándskap af e-m, Fms. vii. 280; s. af mér reiði ok refsingum, i. 282, Eg. 89; er sá heimskr er sætir því (waits for), at annarr göri eptir hans daga, Hom. 153.

3. to amount to; þat sætti vetrum eigi allfám, Eg. 512; þat er nauðsynjum sætti, Hom. 129; gripum er honum þætti görsemum sæta, Landn. 331 (Mantissa); geta þess er mér þykkir mestum tíðindum sæta, Fms. vii. 240; þau áhlaup er geig sætti, 656 B. 1; var á henni hugar-ótti ok kvíði svá at meinum sætti, in an alarming degree, Fms. vi. 353; hví mundi þat sæta, what is the reason? Nj. 67; hann spurði hví (dat.) þat sætti, asked how it came about? what was the reason? Fms. i. 302, vii. 353; hann vildi vita hverju um sætti, er jarl hafði ekki komit, xi. 11; hvat sætir þyss þeim ok hlaupum? Gísl. 143; þessi tvau orðin er sæta (which regard) sannindum ok réttindum, Band. 18 new Ed.

II. sæta hey, to stack hay, put it into ricks (sæti).

sæta, u, f. a kind of bondwoman; tvær eru hans enar beztu ambáttir, sæta ok deigja, N.G.L. i. 70, 234; sæta heitir sú kona, er búandi hennar er af landi farinn, Edda 108.

2. in poetry, a woman (generally), Lex. Poët.; sætan átti sjúkan mann, sér kaus dauða ef lifði hann, a ditty;

heima-sæta, a marriageable girl staying at home.

II. a midden, dung-hill; jam-mikit sem hann taddi sér með sætu hans, N.G.L. ii. 113.

sæta (i.e. sœta), t, to sweeten, MS. 23. 28.

sæti, n. a seat; sitja í því sæti, Edda 12; vísa e-m til sætis, Eg. 29; halda máttu þessu sæti, Nj. 6; leiða e-n til sætis, Fms. vii. 315, ix. 250; þat sæti (i.e. the throne) ætlaði sér hverr sona hans, i. 7; hof þat er sæti þeirra standa í, Edda; há-sæti, a high seat: eccl. a see, chair, postulligt, pávaligt s., H.E. i. 503, Dipl. v. 4; sam-sæti

compds:

sætis-pallr, m. a seat-bench, N.G.L. ii. (Hirðskrá).

sætis-stóll, m. a chair of state, Stj. 550.

II. hay-ricks; keyra naut ór sæti sínu, Fms. vi. 104; stór-sæti, Eb. 224.

sæti, f. (sæta, u, f., 656 A. 12), sweetness, 673 A. 2; sæti mín, my sweet! Fms. xi. 424: in addressing, sæti minn, Bs. ii. 133.

sæti-ligr, adj., in ú-sætiligr, q.v.

sætindi, n. pl. sweetmeats.

sæt-leikr (sæt-leiki), m. sweetness, Stj. 60, 310, Sks. 107, Magn. 486, Fms. x. 288, Eluc. 54.

sæt-liga, adv. sweetly, Stj. 1, 70, passim.

sæt-ligr, adj. sweet, 655 v. 2.

SÆTR (i.e. sœtr), adj., compar. sætri, Hom. 4; but sætari, Bs. i. 277, l. 25; superl. sætastr: [Ulf. suts; A.S. swête; Engl. sweet; O.H.G. suozi; Germ. süss; Dan. söd; Swed. söt; Gr. ἡδύς]:

—sweet; sætt epli, MS. 4. 9; sætan ilm, Fms. i. 228; sætt vatn, Stat. 251: metaph., sætt mál, Fms. v. 239; svíða sætar ástir, Flóv. 41; sætar syndir verða at sárum bótum, Sól.; þótti mér slökt et sætasta ljós augna minna, Nj. 187; sætr svefn, a sweet sleep; the phrase, sofa sætan, to sleep sweetly; engan máttu þeir sætan sofa, Sól. 13; ok biðja sætan sofa, Sdm. 34 (Bugge’s emend, for sælan of the MS.), cp. the Germ. schlafen sie wohl!

sætr, n. pl. mountain pastures, see setr B (p. 525).

SÆTT, f. [as to the etymology sátt or sætt is the same word as A.S. saht = peace; cp. Lat. sancio; it must not be confounded with Germ. sachte, whence Dan. sagte, a Low Germ. form answering to Engl. soft]:

—a reconciliation, an agreement; for the references see sátt: also for compds in sættar- see sátt B (p. 518, col. 1).

Sætt, f. Sidon in Palestine, Fms. vii.

sætt, n. adj. [sitja], what one can sit under, endurable; stóð hann upp ok mælti, setið er nú meðan sætt er, we have sat as long as we could bear, Eb. 280, Bs. ii. 224; víst líkar mér ílla, ok er eigi um slíkt sætt, it is not to be endured, Bjarn.

sætta, t, [sátt], to reconcile, make peace among; s. mennina, sætta þá, Nj. 149, Landn. 105, Fms. i. 36, 48, vi. 337, x. 266, passim; sætta e-n við e-n, to reconcile to another, Eg. 226.

II. reflex., sættask við e-n, Fms. vi. 286; láta sem þú vildir sættask, Háv. 57; at sækja eðr sættask, either to prosecute or to come to terms, Grág. i. 226; hann hafði sætzk á vígit, Nj. 57; svá at þú sættisk á þat, Ld. 50.

2. recipr. to come to terms, agree; þeir sættusk, Fms. i. 13, 57; sættask á mál, Nj. 22; þeir höfðu sætzk í konungs dóm, á öll mál sín, Fms. x. 8; er þeir sjálfir mundu á sættask, Sturl. iii. 246.

sættir, m. a peace-maker, reconciler; engi var hann s. manna (manna sættir C), Sturl. ii. 39; er Týr ekki kallaðr s. manna, Edda 17; garðr er granna sættir, a law saying, N.G.L. i. 40.

sævar-, see sær.

söðla, að, to saddle, Nj. 20, Eg. 396; hestr söðlaðr, Ísl. ii. 333, Hkr. ii. 77.

2. the phrase, söðla því á ofan, to add one (affront) to another; hann söðlar því á ofan, at hann kvað vísu þessa til Þórðar, Bjarn. 26; s. glæp á úhapp, Sturl. iii. 116, Bs. i. 329.

söðlari, a, m. a saddler, N.G.L. ii.

SÖÐULL, m., dat. söðli, [A.S. sadol, sadel; Engl. saddle; Germ. sattel; Dan. saddel; this word cannot belong to the vernacular Teut., but is borrowed from Lat. sedile, as appears from the unchanged medial d, for sitja would require an Engl.-Icel. t, Germ. z (sötull, satzel)]:

—a saddle; the word occurs in such old poems as the Vkv. 7, Akv. 4, Og. 3; leggja söðul á hest, Eg. 719; bera söðla í haga, Nj. 33; saðul, Sks. 403; steindr söðull, a stained saddle, Ld. 272; trog-söðull, q.v.; stand-söðull, q.v.: in mod. usage söðull is a lady’s saddle or pillion (formed like an arm-chair), hnakkr a man’s saddle.

compds:

söðul-bakaðr, part. ‘saddle-backed,’ hollow-backed, of a horse, when the back sinks in instead of being straight.

söðul-bogi, a, m. the saddle-bow, Sks. 406.

söðla-búr, n. a saddle-room, Sturl. ii. 250.

söðul-fjöl, f. the saddle-board, the side board of an Icel, lady’s saddle, which is made like a chair, Sturl. iii. 295, Nj. 205.

söðul-gjörð, f. a saddle-girth, Lv. 92, Mag. 8.

söðul-hringja, u, f. a saddle-buckle, Fas. i. 319.

söðul-ker, n. a saddle-bottle, Sks. 725 B.

söðul-klæði, n. a saddle-cloth, Akv. 7, Sks. 725.

Söðul-kolla, u, f. the name of a mare.

Söðulkollu-vísur, f. pl. the name of some verses, Grett.

söðul-nefjaðr, adj. bottle-nosed.

söðul-reiði, n. saddle-harness, Nj. 33, K.Á. 166, Sks. 403, Gísl. 103.

söðul-reim, f. a saddle-strap, Sturl. 1. 177.

söðul-treyja, u, f. a saddle-tree; í hann lagði tennr upp á söðultreyjuna, Fms. iv. 58; see trog-söðull.

söfn, m. = svefn, q.v.

SÖG, f., gen. sagar, pl. sagar, [saga; A.S. saga; Engl. saw; Dan. sav]:

—a saw, passim in mod. usage.

saga-tenn, f. pl. saw-teeth. Stj. 77.

söggr, adj. [saggi], dank, wet.

sögli, f., in sann-sögli, q.v.

SÖGN, f., pl. sagnir, [Dan. sagn; see segja and saga], a saw, tale, report; at sögn Ara prests ins fróða, Fms. i. 55; brá flestum sú sögn (news) í brún, vi. 226; nauðga e-m til sagna, to force one to confess, by tortures, Fbr. 46; pína til sagna, id., Fms. vi. 14: gramm., Skálda 174, 178, 180.

II. a host, men, poët., Edda (Gl.); sagna segendum, Haustl.; skipa-sögn, a ship’s crew, Fms. vi. (in a verse); skip-sögn, q.v.; sjau fylla sögn, seven make a crew, Edda.

compds:

sagna-maðr (q.v.), m. an historian, Sturl. i. 9; inn vísi s. Josephus, Stj., Mar.

sagna-skemtan, f. an entertainment of story-telling, Sturl. i. 25, Þorf. Karl. ch. 7.

sögu-, in compds, see saga.

-sögull, adj. [segja], in sann-sögull, q.v.

sög-vísi, f. tattling, Sks. 25 A.

SÖK, f., gen. sakar, dat. sök, and older saku, which occurs on Runic stones; pl. sakar, later sakir; a gen. sing. söku or saku (from saka, u, f.) remains in the compds söku-dólgr, söku-nautr: [Ulf. sakjo = μάχη; A.S. sacu; Engl. sake; Germ. sache; Dan. sag; Swed. sak.]

A. A charge, then the offence charged, guilt, crime, like Lat. crimen; göra sakar á hendr sér, to incur charges, Ld. 44; sannr at sök, guilty, Nj. 87, Grág. i. 75; sök er sönn, a true charge, 294; sakar allar skulu liggja niðri meðal okkar, Grág. i. 362; svæfa sakar, Gm. 15; semr hann dóma ok sakar leggr, Vsp. 64; ef sakar görask þær skal fé bæta, Ísl. ii. 380; bæta sakir þær allar með fé er görzk höfðu í þeim málum, Eg. 98; nú er sagt hvaðan sakar görðusk, Hkv.; veiztú hverjar sakir ek á við konung þenna? … hann hefir drepit föður minn, Fas. ii. 532; þeim megin siglu er menn eigu síðr sakir við menn, Grág. ii. 137; gefa e-m upp sakir, to remit a charge, Ld. 44; or, gefa e-m sakir, id., Fms. x. 326; gefa e-m sök (sakar) á e-u, to make a charge against one, Landn. 145; gefa e-m e-t að sök, id., Fms. i. 37; bera sakar á e-n, to bring a charge against, Hkr. i. 168; eiga sakar við e-n, to have a charge against a person; færask undan sökum, to plead not guilty, Fms. xi. 251; verjask sök, id., Grág. i. 38; lúka sökum með sér, to settle the charges brought by one against the other, 361; líta á sakar úreiðr, Fms. i. 15; vera bundinn í sökum við e-n, to stand committed, Eg. 589, Fms. i. 61.

2. the offence charged; falla í sök, to fall into crime, Sks. 575; fyrir sakir (for wrongs committed) skyldi niðr falla þriðjungr gjalda, Fms. ix. 227; dauða verðr fyrir sökina, Sks. 575 B; fyrir-gef oss várar sakar (our trespasses), Hom. 158; fyrir hví var hann píndr, eða hvat sök görði hann? Bs. i. 9.

II. a law phrase, a plaint, suit, action in court; ef hann á sök at sækja, þá er …, Grág. i. 64; sakar-aðili, a plaintiff, Grág. passim; eiga sök í dómi, i. 74; sækjandi ok sakar verjandi, 17; á sá sök er …, he owns the case, i.e. is the right plaintiff, 38; fara með sök, to conduct a suit, 37, Nj. 86; færa fram sök, Grág. i. 83; segja fram sök, 39, 43, Nj. 36, 87, 110, 187; sök fyrnisk, is prescribed, Grág. i. 381; í salti liggr sök ef sækendr duga, see salt; göra tvær sakar ór vígi ok fram hlaupi, ii. 35; hafa sök at sækja, or, hafa sök at verja, i. 37, 76; hafa sök á hendi e-m, 75; hluta sakir, 74, 104; lýsa sakar, 19, Nj. 110; lýsa sök á hönd e-m, 18, 19, 110; selja e-m sök á hendr e-m, at þú mættir hvárki sækja þína sök né annarra, 99; sækja svá sök sína, Grág. i. 75; hafa sök at sækja, etc.; verja sök, 298; eiga sök á e-u, to have a suit against one, of the injured person; hvat hafðir þú til gört áðr?—þat er hann átti enga sök á, what hast thou done?—That for which he had no ground for complaint, i.e. which did not concern him, Nj. 130; eg á sjálfr sök á því, that is my own affair; dómar fara út til saka, the courts are sitting to hear the pleadings, 295; því at eins verðr sökin (the action) við hann, ef …, 405; bjóða sök á þingi, N.G.L. i. 20; sökin Tyrfings, the case of T., Nj. 100, 101; þriggja þinga sök, a case lasting three sessions, Grág. i. 441, ii. 233; tólf aura, sex aura, merkr, þriggja marka sök, an action for three marks, N.G.L. i. 81, 82, Grág. i. 405, ii. 113; víg-sök, a case of manslaughter; fjörbaugs-sök, skóggangs-sök, a case, action of outlawry, passim; borgit málinu ok svá sökinni, the case and the suit, Nj. 36.

2. spec., persecution; sök eða vörn, Grág. i. 17, (rare, see sókn); at sökum öllum ok svá at vörnum, 104.

3. phrases; hafa ekki at sök, to no effect; hann kvað sér þó þungt, at nokkut mundi at sök hafa, Eb. 53 new Ed.; tók Þóroddr at vanda um kvámur hans, ok hafði ekki (not eigi) at sök, 50 new Ed.; ok hafði ekki vætta at sök, Fms. viii. 18; hann eggjar lið sitt ok hafði gott at sök, Flóv. 44.

III. a ‘sake,’ cause; eru fleiri vinda sakir, are there more causes of the winds? Rb. 440; þótti konungi sakir til þótt hann hefði eigi komit, Fms. xi. 13; hann skal segja hvat at sökum er, what is the reason, cause? Grág. i. 310; sú var sök til þess, at …, Fms. i. 153; brýnar sakar, Al. 7; fyrir hverja sök, for the sake of what? wherefore? Fms. i. 81; af sök nökkurar óvináttu, for the sake of, because of, Hom. 20.

2. adverbial phrases; fyrir sakar (sakir) e-s, for the sake of, because of; fyrir sakir orma, Al. 1; beztr kostr fyrir sakir frænda …, Glúm. 348; er þér þat sjálf-rátt fyrir sakir höfðing-skapar þíns, Nj. 266; fyrir tignar sakir várrar ok lands siðar, 6; fyrir styrks sakar ok megins, Eg. 107; fyrir úrækðar sakar, … fyrir veðrs sakar, K.Þ.K.; fyrir ástar sakir, Nj. 3: leaving out ‘fyrir,’ whereby sakar (acc.) becomes quite a preposition; sakir harma várra, Lv. 67; sakar refsingar ok ástar sakar við hina, Sks. 666 B; sakir þess at hann var ekki skáld, Fb. i. 215; sakir (þess) at hann var gamall, Fas. iii. 260: acc., fyrir þínar sakir, Nj. 140; fyrir várar sakir, Fms. vii. 190; um sakar e-s, id.; um konu sakar, Grág. ii. 62; of óra sök, Skv. 3. 49: temp., um nökkorra nátta sakir, for a few nights, Fms. i. 213; of stundar sakir, for a while, Nj. 139, Al. 99, Fms. xi. 107; um viku sakir, a week’s respite, Eg.; um hríðar sakar, a while, Mar., Al. 83; gefa mat um máls sakir, for one meal, Vm. 16; um sinn sakir, for this once, Ld. 184, 196, 310, Þórð. 36 new Ed.:

—dat. plur. sökum, placed after a genitive, in which case even indeclinable fem. nouns for the sake of euphony assume a final s; af hennar sökum, for her sake, Ver. 44; af frændsemis sökum, Grág. ii. 72; af hræsnis sökum, Hom. 23; at sinn sakum, for this once, Sks. 483 B; fyrir þeim sökum, on that account, Grág. i. 48; fyrir veðrs sökum, K.Þ.K.; fyrir aldrs sökum, for old sake, Fms. xi. 50; fyrir veilendi sökum, Grág. i. 41; fyrir fáfræðis sökum ok úgá, Bs. i. 137; fyrir mínum sökum, for my sake, Þorst. St. 54; at hann mundi eigi mega vera einn konungr fyrir Áka sökum, Fms. xi. 46; sökum snjóvar, Lv. 25; fylgir þar enn sökum þess því goðorði alþingis-helgun, Landn. 336 (Append.), and passim.

B. Compds:

sakar-aðili, a, m. the chief party in a suit, Grág. i. 144, 355, ii. 405, Nj. 239; see aðili (p. 3, col. 2).

sakar-áberi, a, m. a plaintiff, accuser, Sks. 644, Gþl. 22,

saka-bætr, f. pl. = sakbætr, Fs. 34.

saka-dólgr, m. = sökudólgr, Fs. 63, Fbr. 102 new Ed.

sakar-eyrir, m. = sakeyrir (q.v.), Fms. vii. 300, Gþl. 159.

sakar-ferli, n. pl. = sakferli, q.v.; kæra mál ok s., Stj. 164.

saka-fullr, adj. guilty, Fms. viii. 326, Sks. 341.

sakar-gipt, f. a ‘charge-giving,’ charge, Fms. vi. 163, vii. 293, K.Á. 174, Nj. 11.

saka-lauss, adj. ‘sackless,’ guiltless, = saklauss (q.v.), Sks. 337; þat vilda ek at þú tækir sættir ok sjálfdæmi sakalaust (dropping the prosecution?), Lv. 30.

saka-maðr, m. a man qualified as an attorney; vænn maðr, görr at sér ok s. mikill, a great litigant, Ld. 124: a man under charge, Lat. reus, Bs. i. 727: a guilty man, criminal, (mod.)

sakar-spell, n. ‘suit-spoil,’ mispleading, by which a suit may be spoiled or lost, Grág. i. 40, Nj. 235.

sakar-staðr, m. an offence, transgression; hann kvaðsk vilja góðu við hann skipta ok upp gefa sakar-staðinn, Finnb. 346; Áskéll görði Mýlaugi við jafn-mikinn ok tólf aura silfrs fyrir sakar-staði (where sakastaðr is almost identical with lögmáls-staðr); féllu hálfar bætr niðr fyrir sakastaði, þá er hann þótti á eiga, Nj. 166.

sakar-taka, u, f. the taking up a suit.

sakartöku-váttr, m. a witness in sakartaka, Nj. 234.

sakartöku-vætti, n. a witness to a sakartaka, Nj. 36.

sakar-vandræði, n. pl. litigation, Edda 18.

sakar-vörn, f. = sakvörn (q.v.), Sks. 510, 542, 546.

sökk, n. pl. a sinking; láta skip liggja fimm nætr í sökk (in a sinking state) þá, skulu þeir upp ausa, N.G.L. i. 102.

2. [Ulf. saggqs = δυσμή; Engl. sink], a hollow, a pit; sökk síðra brúna, the pits under the brows, i.e. the eye-sockets, Ad. 8; sökk-dalir Surts, the pit-dales of S., deep abysses, Ht.

sökk-Mímir, the giant of the deep, Gm., (see Mímir.)

SÖKKVA, pres. sökk; pret. sökk, sökkt (sökkst), sökk; plur. sukku; subj. sykki; imperat. sökk, sökktu; part. sokkinn: [Ulf. siggqan = βυθίζεσθαι, δύσειν; A.S. sincan; Engl. sink; Germ. sinken; Dan. synke]:

—to sink; hann sökk niðr, sank down, Landn. 44, v.l.; sökk niðr hestr hans, Fms. ii. 202; sökk hón niðr með öllum farminum, Nj. 19; exin sökkr, Fær. 49.

sökkva, ð and t, a causal to the preceding, [Ulf. saggqian; Dan. sænke]:

—to make to sink, sink, with dat., Fms. vi. 286, Blas. 48; ok sökðu þar niðr kistunni, Ó.H. 226; brutu á raufar ok söktu niðr, Eg. 125, (cp. Dan. bore i sænk); bar ek á sæ út ok sökða með grjóti, 656 B. 1; sökkva í fötu (dat.), to sink a pail into the well or brook, for fetching water; gékk Gunnlaugr til lækjar ok sökti í hjálminum, Ísl. ii. 269, v.l.; Egill tók hjálminn ok sökkvir (sökkr Ed.) niðr í kjölinn, ok drakk þrjá drykki mikla, Fms. xi. 233.

II. reflex. to sink oneself; nú mun hón sökvask (seycquaz Ed.), Vsp. fine; sökstú (imperat. seycstu Ed.) nú gýgjar kyn, Helr. 14; hann sökðisk í hafit, Edda (pref.) i. 226; hann skaut, kom á hvalinn, ok sökðisk, Korm. 164; svá sem vagn snýsk á himni ok sökkvisk (söksk Ed.) eigi, Magn. 470, cp. Od. v. 275.

Sökkva-bekkr, m. the ‘sink-bench,’ deep seat, the mythol. seat of Freyja, Gm., Edda.

sökótt, n. adj., in the phrase, eiga sökótt, to have many enemies, Lv. 36, Eb. 54, Korm. 150, Fms. vi. 112; þykki mér vera mega, at sökótt verði nú í dag, v. 258.

sök-tal, n. = saktal (q.v.), N.G.L. i. 187, Fb. i. 562.

söku-dólgr, m. an enemy lying under penalty; biskup segir öllum sökudólgum sínum, at …, Bs. i. 771 (of a person under ban); sá maðr er Ingólfr heitir, hann er sakadólgr (sic) minn, Fs. 63; sökudólgar (the murderers) hygg ek síðla muni kallaðir frá kvölum, Sól. 24; mun þat ekki upp tekit af sökudólgum mínum, Nj. 257.

söku-nautr, m. = sökudólgr; s. várr (= Lat. reus) býðr okkr Guðmund til görðar, Ölk. 35; svá sem vér fyrir-gefum várum sökunautum, Hom. 158 (Lord’s Prayer); skal hann bjóða skapdróttni hans til með váttum ok bjóða eigi sökunautum hans, N.G.L. i. 33.

sök-vörn, f. = sakvörn (q.v.), Nj. 232.

SÖL, n. pl., gen. pl. sölva; an eatable sea-plant, perh. the samphire; ber ok söl eigu menn at eta sem vilja at úsekju í annars landi, Grág. ii. 347; hvat er nú, dóttir, tyggr þú nökkut …? Tygg ek söl, segir hón … slíkt görir at er sölin etr, þyrstir æ því meirr, Eg. 604, 605; freq. in mod. usage.

compds:

sölva-fjara, u, f. right of picking samphire; kirkja á sölvafjöru til búnautnar öllum heima-mönnum, Vm. 96.

sölva-kaup, n. pl. purchase of samphire, Sturl. i. 18.

sölva-nám, n. samphire-picking; s. ok þangskurð eiga Gaulverjar, Vm. 18.

sölna, að, to be begrimed.

SÖLR, adj. [A.S. salu, salwig; O.H.G. salo; Engl. sallow], yellow, of linen or the like: a pr. name, Söl-mundr, Landn.

sölsa, að, to rob; s. e-ð undir sig, to get by covetousness and avarice.

Sölvi, a, m. a pr. name, the ‘Sallow (?),’ Landn.

sömu-leiðis, adj. likewise, N.T.

söndugr, adj. [sandr], sandy, Stj. 96, Fms. vi. (in a verse).

söngla, að, (söngra, Mag. 8), to make a rattling sound, like pebbles; spratt járnit á gólfit svá at sönglaði við hátt, Fms. v. 255; en er hann heyrði at grjótið sönglaði, Grett. 134 A; þá söngraði í lokinu ok síðan spratt upp hurðin, Mag. 8.

SÖNGR, m., old dat. söngvi, later söng; gen. acc. pl. söngva: [Ulf. saggus, = ὠδή, συμφωνία; a common Teut. word]:

—a song, singing, music: þeir lásu aptan-sönginn, varð söngrinn eigi greiðligr, Fms. vii. 152; strengjum ok allskyns söng, Skálda; fagrlig samhljóðan söngsins, Bs. i. 240; syngja með fögrum söng, El. 21;

fugla-söngr, a bird’s song;

svana-söngr, a swan-song; söngvi svana, Edda (in a verse);

vápn-söngr, a ‘weapon-song,’ clash of weapons, Akv.

2. a chanting, of Ave Marias, etc.; heita föstum, fégjöfum ok söngum, lítið varð af söngum, Skíða R.; yfir-söngvar, Bs. i. 242: lága-söngr, q.v. (in the mass); tví-söngr, q.v.

3. a song, lay; ok er þessa næst upphaf sanganna (gen. pl. sic), Str. 1; með kveðskap ok söngum, Bret. 48;

man-söngr, a love-song;

Grotta-söng, the name of a poem, Edda 79, (ljóð þau er kallat er G.);

söngs-íþrótt, music, Clem. 33.

söngva-dikt, n. a song, composition, Stj. 560.

B. Compds:

söng-bók, f. a song-book, chant-book, missal, Vm. 15, 47, 55; söngbókar skrá, Pm. 24.

söng-færi, n. pl. musical instruments, Stj. 181, 407, 631, Fms. vii. 97, Al. 71.

söng-hljóð, n. pl. singing, tunes, music, Fb. ii. 16, Stj. 632.

söng-hljómr, m. the ring of music, Mar.

söng-hús, n. a choir, N.G.L. i. 348, Fms. viii. 25, ix. 18, 19, xi. 271, Eb. 10, Grág. i. 460, Vm. passim, Stat. 267; ‘sanctum sanctorum’ er vér kollum sönghús, Stj. 563; sönghúss dyrr, horn, pallr, sylla, tjald, N.G.L. i. 348, Fms. vii. 230, viii. 25. ix. 26, Bs. i. 670, Vm. 64, Sturl. ii. 125.

söng-kórr, m. = sönghús.

söng-lauss, adj. without service, Ann. 1232.

söng-list, f. music, Stj. 45, 86, Bs. i. 220, 239 (en einn sæmiligan prestmann er Rikini hét, kapalin sinn, fékk hann til at kenna sönglist ok versa-görð).

söng-maðr, m. a singing-man; mikill raddmaðr ok s., Bs. i. 127; íþrótta-menn ok söngmenn, 655 v. 1.

söng-mær, f. a ‘singing maid,’ a kind of bell; klukkur, söngmeyjar tvær, D.I. i. 476; Postula-klokkur ok enn söngmeyjar fimm, Bs. i. 858.

söng-nám, n. the learning of music; kenndi sira Valþjófr s. (in the cathedral of Hólar), Bs. i. 850.

söng-prestr, m. a priest who chants mass, Pm. 60.

söng-raust, f. a singing voice, Fms. ii. 199, Hom.

söng-skrá, f. a music-book, Pm. 98.

söng-tól, n. pl. ‘song-tools,’ instruments to accompany singing, Ó.H. 86, Stj. 49.

söngra, að, = söngla, Mag. 8.

söngvari, a, m. a singer; sæmiligr s., Bs. i. 832.

söngvinn, adj., hann var s. ok mikill bænahalds-maðr, Ann. 1341; hann var ú-söngvinn ok trúlauss, Grett. 111.

sönnun, f. a proof, evidence; see sannan.

Sörkvir, m., qs. Sverkir, m., [akin to svarkr, q.v.], a pr. name and a nickname, Landn., Fagrsk.

Sörli, a, m. [the root is Goth. sarwa = ὅπλα, πανοπλία; A.S. searo; O.H.G. saro, ga-sarawi; mid.H. G. ge-serwe = Lat. armatura]:

—a pr. name, Hðm. (the son of king Jonakr), Landn., Sarius of Jornandes; the -li in Sör-li is a dimin. inflex., which would in Goth. be sarwi-la, since freq. as a pr. name, Landn., Lv. Sörla-stikki, the name of a poem, see stikki.

II. meton, a gross, rough fellow is called sörli, (from the romance of Sörli the Strong?), whence sörla-ligr, adj., and sörlast, að, to go about as a sörli.

SÖRVI, pl. sörvar, for the root see the preceding word, a lady’s necklace of stones; sörva gefn, sörva Rindr, the goddess of the s., i.e. a woman, Kormak; in prose, in the compd steina-sörvi (seyrvi), a stone necklace; höggr á hálsinn ok brast við furðu hátt ok koni á stein þann í sörvinu, er þokask hafði, Ísl. ii. 364; þat var í forneskju kvenna-búnaðr er kallat var steina-sörvi er þær höfðu á hálsi sér, Edda 68; hón tekr ór serk sér steina-seyrvi mikit er hón átti ok dregr á háls honum, Ísl. ii. 343; hón tók eitt steina-sörvi ok batt um háls honum, Fas. iii. 443, cp. Worsaac, Nos. 90, 397: armour, sörva hyrr, the armour-fire, i.e. the sword, Vellekla.

II. a band of men, sörvar; seven men make a sörvar, Edda 108.

sötra, ð, see sautra.